Panch Sangraha

Author(s): Hiralal Devchand, Pukhraj Amichand Kothari
Publisher: Yashovijayji Jain Sanskrit Pathshala Mahesana

Page 821

પસંહેપાંચ કર
કે ચિત્તિવમો દિલીય વા વામન ' '
પહેલે વેવાનાં સત્તા અથવા તે ૨૮જા , અથે પ્રથમ રિથતિના ચરમસમયને જ્યારે ઉદય હેય ત્યારે અને બીજી સ્થિતિને ત્યારે ચરમ લેપ થાય ત્યારે, એમ વેદના બે સ્પર્ધક થાય છે. અથવા જ્યાં સુધી અને સ્થિતિની સત્તા હેયે તેનું એક સ્પદ્ધ અને પહેલી કે બીજી કોઈપણ એક રિથતિ શેષ રહે ત્યારે તેનું એક પદ્ધક એમ બે પદ્ધક દરેક વેદના થાય છે.
ટીકાનુ–પ્રથમ સ્થિતિનાં ચરમસમયને જ્યારે ઉદય હોય ત્યારે તે ચરમ સ્થિતિનું એક સ્પર્ધક થાય છે અને બીજી સ્થિતિના ચરમ શેપ-સંકમથી આરંભી પોતપોતાના ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશસત્કર્મસ્થાન પર્યંત બીજું સ્પદ્ધક એ પ્રમાણે દરેક વેદના કુલ બે સ્પર્ધક થાય છે.
ગાથાના બીજો પાદમાં મૂકેલ વા શબ્દ સ્પર્ધક બનાવવાને બીજો પ્રકાર સૂચવવા માટે છે. જે બીજો પ્રકાર ગાથાના ચોથા પાદમાં બતાવે છે અને ટીકામાં અને કહ્યો છે. હવે એ સ્પકાને વિચાર કરે છે- ' * * * * * * * * * અભય પ્રાગ્ય જઘન્ય પ્રદેશની સત્તાવાળો કોઈ આત્મા ત્રસમાં ઉત્પન્ન થાય ત્યાં ઘણીવાર દેશવિરતિ અને સર્વવિરતિ પ્રાપ્ત કરીને તેમ જ ચાર વાર મોહનીયને ઉપશમાવીને અને એક બત્રીસ સાગરોપમ પર્યત સમ્યકત્વનું પાલન કરીને સમ્યહત્યથી પડ્યા સિવાય નપુંસકવેદના ઉદયે શપકણિ પર આરૂઢ થાય ત્યાં નપુંસકહની પ્રથમ સ્થિતિના દ્વિચરમ સમયે વતા બીજી સ્થિતિમાંને ચરમ સ્થિતિખંડ અન્યત્ર સંક્રમી જાય અને તેમ થવાથી ઉપર બીજી સ્થિતિ સંપૂર્ણપણે નિલેપ થાય. માત્ર પ્રથમ સ્થિતિના ચરમસમયની જ સત્તા રહે. તે સમયે ઓછામાં ઓછી જે પ્રદેશ સત્તા હેય તે પહેલું જઘન્ય પ્રદેશસત્કર્મસ્થાન કહેવાય.
એક પરમાણુ મેળવતાં બીજું પ્રદેશસત્કર્મસ્થાન, બે પરમાણુ પ્રક્ષેપ કરતાં ત્રીજું પ્રદેશસત્કર્મસ્થાન, એ પ્રમાણે ભિન્ન ભિન્ન જીવેની અપેક્ષાએ એક એક પરમાસુની વૃદ્ધિએ થતાં પ્રદેશસત્કર્મ સ્થાને ત્યાં સુધી કહેવાં યાવત્ ગુણિતકમશ આત્માને સત્કૃષ્ટ પ્રદેશસત્કર્મસ્થાન થાય. આ અનંત પ્રશસત્કર્મસ્થાના. સમૂહનું એક અલક થાય. • ' ' , ' ' ' . ' '
તથા બીજી સ્થિતિના ચરમખંડને સંક્રમાવતાં ચરમસમયે પૂર્વોક્ત પ્રકારે જે સર્વજઘન્ય પ્રદેશસત્કર્મસ્થાન હોય ત્યાંથી આરંભી ભિન્ન ભિન્ન છાની અપેક્ષાએ ઉત્તરતરવૃદ્ધિએ થતાં નિરંતર પ્રદેશસત્કર્મ સ્થાને ત્યાં સુધી કહેવાયાવત ગુણિતકમાંશઆત્માને સર્વોત્કૃષ્ટ પ્રદેશસત્કર્મસ્થાન થાય. આ સઘળા પ્રદેશસત્કર્મસ્થાના સમૂહનું બીજુ સ્પદ્ધક થાય. ' . . .
I/