________________
જેન યુગ.
તા. ૧૬-૬-૧૯૩૮
=== આપણું ભાવી જ્ઞાન મંદિર
યાને કૉન્ફરન્સ લાયબ્રેરી.
( લખનાર:-ઝવેરી મુલચંદ આસારામ ધરાટી )
( ગતાંકથી ચાલુ)
ભંગાણું પડયું. વળી એજ વર્ષમાં તેના સભાસદે એ નવા ભપકાએગણીસમી સદીના મધ્યકાળ એ આધુનીક લાયબ્રેરી બંધ પુસ્તકે ખરીદવાના મેહમાં ૨૦ ૦ ૦ જુના ઉપયોગી એના મંડાણુ માટે, અતિ મહત્વને સમય છે, કારણ ઇ. સ. પુસ્તક અને માસીકેની ફાઇલ વેચી નાખી. અને ઘણા ૧૮૪૮ માં ઈગ્લાંડના બે મહાન જ્ઞાન પ્રચાર કે, મી. એડવર્ડ- ઉપયોગી સંગ્રહ ગુમાવી નાંખે છેવટે ઇ. સ. ૧૯૦૬ માં એડવર્ડઝ, અને વિલીયમ એવ>; આધુનિક સાર્વજનીક લાય- મોતીને જાણીતા જેન વેપારી ઝવેરી નગીનચંદ ઝવેરચંદ બેરીઓ માટેની પ્રવૃત્તિને ખુબ જેસોરથી ઉપાડી, જેના દન્સ્ટીટયુટના રૂ. ૩૫૦૦૦ ના ખર્ચે બંધાએલા મકાનમાં પરિણામે ત્યાંની આમ સભાએ એ પ્રવૃત્તિને મક્કમ રીતે લાયબ્રેરીને લઈ જવામાં આવી. આ લાયબ્રેરીમાં ઈ. સ. આગળ ધપાવવા, ત્યાંની મ્યુનીસીપાલીટીને લાયબ્રેરી ટેલ ૧૯૨૭ માં દશહના૨ પુસ્તક હતાં તેમાં ૧૭ મી અને ૧૮ ઉધરાવવા માટેની સત્તા આપી. એજ પવિત્ર વરસમાં અમેરી- મી સદીમાં પ્રસિદ્ધ થએલાં કેટલાંએક કીમતી પુસ્તકે અને કામાં જેસિયાહ કિવન્સી નામના તાન ઉપાસકે સાર્વજનીક ઈસ્ટ ઇન્ડીયા . ને જુના પત્રવ્યવહાર પણ છે. લાયબ્રેરીઓની હીલચાલ ઉપાડી જેના પરિણામે મેસેમ્યુ એટ- આપારાવ ભેળાનાથ લાયબ્રેરી : મની જનરલ કેટે બેસ્ટન શહેરને પુસ્તકાલય માટે પાંચ હજાર
ઈ. સ. ૧૮૬૯ માં અમદાવાદમાં ગુજરાતના જાણીતા ડોલર ટક્ષ તરીકે ઉઘરાવવાની સત્તા આપી. અને થે: જ
સુધારક ભેળાનાથ સારાભાઇના પુત્ર આપારાવ ભર યુવાન વરસમાં તે એ કાયદે આખાએ અમેરીકામાં ફરજીયાત બન્યા. વયમાં સ્વર્ગવાસ થવાથી તેમના સ્મારક તરીકે એક લાયબ્રેરી જેના પરિણામે થોડાજ વરસમાં આખુંએ અમેરિકા જ્ઞાન
સ્થાપન કરવા સારૂ રા. રા. મણીભાઈ જરાભાઇએ એક હીલમંદિરના પવિત્ર ધંટનાદથી ગજવા લાગ્યું શું જાણે? ચાલ ઉપાડી અને તે કંડમાં ભેળાનાથભાઈએ પણ રૂપીઆ ઈ. સ. ૧૮૪૮ અને ઇ. સ. ૧૮૫૦ ના વરનું પ્રભાત, ૧૦૦૦૦ ભેટ આપવાની ઉદારતા દેખાડી. અને ઇ. સ. ૧૮૫૭૦ જ્ઞાનપર્વ તરીકે જ જગતમાં ઉગ્યું ન હોય? તેમ એજ વર્ષોમાં
ના જાનેવારી માસની ૧૨ મી તારીખે કેળવણુ ખાતાના ગુજરાતમાં પણ અર્વાચીન જ્ઞાનમંદીરેના પાયા નંખાયા.
અધીકારી મી. પીલેના હાથે એ લાયબ્રેરી ઉઘાડવામાં આવી હિમાભાઈ ઇન્સ્ટીટ્યુટ !
ઇ. સ. ૧૯૦૦ ની સાલમાં રે ૧૫૦૦ ના ખરચે આ ઈ. સ. ૧૮૪૮ માં ગુજરાતના પાટનગર અમદાવાદમાં, ગુજરાત વર્નાકયુલર સેસાયટીની નેટીવ લાયબ્રેરી, કે જે પાછ- છ સ. ૧૯૩૧ ના રીપોર્ટ મુજબ તેની વાર્ષીક આવક રૂ. ૩૬૭૭
લાયબ્રેરી માટે રાયપુર દરવાજાની બહાર સ્વતંત્ર મકાન બંધાયું. ળથી ઇ. સ. ૧૮૫૭ માં અમદાવાદના જૈન નગરશેઠ હિમાભાઈ
અને ખરચ રૂ. ૩૪૬૮ નું છે. પ્રેમાભાઈની ઉદાર સખાવતથી હિમાભાઈ ઈન્સ્ટિટ્યુટના રૂપમાં ફેરવાઈ હતી તેના પાયા નંખાયા. વડેદરા સેન્ટ્રલ લાયબ્રેરીના ડાહલના પુસ્તકાલ૧: ગુજરાતી સંગ્રહને બાદ કરતાં આ લાયબ્રેરી જે જન અને નડીયાદના ઉમેદકુમારી મંદીરમાં, રા. રે, મનસુખરામ કીમતી ગુજરાતી સંગ્રઃ આખાએ બેહદ ગુજરાતમાં બીજા સુર્યરામ ત્રીપાઠીએ પોતાના સ્વર્ગસ્થ પત્નીને સ્મારક તરીકે કઈ સ્થળે મળે તેમ નથી. ગુજરાતી ભાષાના અભ્યાસીઓ ઈ. સ. ૧૮૯૮ ના એપ્રીલની ૨૫ મી તારીખે ખુલ્લી મુકી. અને સંધ માટે જોઇતી સગવડ પુરી પાડનાર આ એક સ્થાપન સમયે સ્થાપકે લાયબ્રેરીનું મકાન, રૂ. ૨૫૦૦૦ ના ગુજરાતનું સૌથી પુરાણું અણુમેલ સાધન છે!
પુસ્તકે, રૂ. ૩૦૦ ૦ ૦ નું ફરનીચર, રૂ. ૨૫૦૦૦ નીભાવ ફંડ એસ લાયબ્રેરી.
માટેના મળી એકંદરે રૂ. ૯૦૦૦૦ હજારની સખાવત કરી. ઈ. સ. ૧૮૫૦. ના જુનની થી તારીખે અઢાવીશીની લાયબ્રેરીમાં ૧૦૭૪૭ છાપેલા ગ્રંથો અને ૩૩૫ હરતલીખીત લીટરરી એસાઈટીની સ્થાપના સાથે ફેરબસ સાહેબના
ગ્રંથ છે. પ્રમુખપણ નીચે ખા. બા. બેજનજી કેટવાળના ૬૦૦ બાર્ટન લાયબ્રેરી! ખાનગી પુસ્તકો વડે થવા પામી. તે ખાતાંને ૫૦૦ રૂપીઆ આ લાયરી ઈ. સ. ૧૮૯૫ માં ભાવનગર, રાયે શહેમુંબઈ સરકાર તરફથી, ૮૭૪ રૂપીઆ ના. ગાયકવાડ સરકાર રના મધ્ય ભાગમાં એક સારા મકાનમાં કાઠીયાવાડના વાલીતરફથી તથા ૫૦૦ રૂપીઆ ભાવનગર દરબાર તરફથી અને ઠીક એજન્ટની યાદગીરીમાં સ્થાપી છે. આ લાયબ્રેરીમાં તેટલીજ રકમ શેઠ જમશેદજી જીજીભાઈ બેરોનેટ તરફથી અને હીંદી, ગુજરાતી, અંગ્રેજી અને સંસ્કૃત મળી ૧૦૦૦૦ પુસ્તકાની બીજી નાની મોટી રકમ વડે એ લાયબ્રેરીની શરૂઆત થવા સંખ્યા છે, એમાં મોટા ભાગના પુસ્તકે અંગ્રેજી ભાષાના છે. પામી અને ૧૬ વરસ પર્યત લાયબ્રેરીનું કામ સારે ઉત્સાહ પૂર્વક વાર્ષિક આવક રૂ. ૧૨૫૦ ની છે, અને ખરચ રૂ. ૩૬ ૦૦ ચાલ્યું. પરંતુ ઈ. સ. ૧૮૬૬ માં લાયબ્રેરીના મકાનને તે છે. ખુટતી રકમ રાજ્ય તરફથી મળે છે. ઇ. સ. ૧૯૩૨ માં સ્થાનને બદલવામાં મતભેદ ઉભા થશે. અને તેના વિકાસમાં આ પુસ્તકાલયને યુવરાજ કુમાર (હાલના દરબાર)ની સાલગ્રેડ
