________________
જેન યુગ.
તા. ૧૬-૧૦-૧૭૮.
*
-- *
“
“ માં અંબા
"
કે તા
---
શ્રી જૈન શ્વેટ કૉન્ફરન્સ–બંધારણનું અવલોકન.
લેખક:મેહનલાલ દીપચંદ ચાકસી.
લેખાંક ૧ લે. ઉદ્દેશ-કાર્ય વિસ્તાર અને અધિવેશન. આપણી જૈન “વેતાંબર કોન્ફરન્સનો ઉદ્દેશ પ્રથમતઃ સમાજ, ઉન્નત્તિના પંથે પળે એ દ્રષ્ટિબિન્દુ વિસરવાનું નથી. વિચારતાં સહજ જણાશે કે એની મર્યાદા વિશાળ છે અને તીર્થયાત્રા એ પુન્યનું કારણ હોવા છતાં, પરિસ્થિતિ વિશે યાત્રા દેશ-કાળ જતાં વાસ્તવિક પણું છે આ રહ્યા એ શબ્દ– ત્યાગમાં જ ધર્મ યાને ફરજ દર્શાવવી પડે તેમ અન્ય ઠરાનું
(૧) “આ કોન્ફરન્સ કે જેનું નામ શ્રી જેન કેતાંબર સમજવું. ટુંકમાં કહેવાનું એટલું જ કે ઉદ્દેશની વિશાળતાથી કોન્ફરન્સ રાખવામાં આવ્યું છે તેને ઉદેશ જૈનને લગતા મુંઝાયા વગર એ પરથી જયારે કાર્યક્રમના રેખાંકન થતાં હોય કેળવણીના પ્રશ્નો સંબંધમાં તેમજ ધાર્મિક, સામાજીક, આર્થિક ત્યારે જે કંઈ પગલા ભરાય એ વિચારીને ભરવા ઘટે. ધાર્મિક રાજકીય અને બીજા જેન કોમ અને ધર્મ સંબધી સવાલે વિષય હોય તે ગીતાર્થો યાને ધર્માચાર્યોની સલાહ ખાસ અગઉપર વિચાર ચલાવી યોગ્ય ઠરાવ કરવાનો અને તે ઠરાવાને ત્યની ગણાય જ્યારે એ સિવાયના સામાજીક આદિ વિષયમાં અમલમાં મુકવા માટે ઉપાયો જવાને છે.”
તે તે વિષયના અભ્યાસીઓની સલાહ લક્ષમાં રાખીને કામ કેળવણીના સવાલ માટે ભાગ્યે જ બેમત સંભવી શકે. એની
આરંભાય કદાચ વધુમતીના જોરે અથવા વકતાના ચાતુર્યથી આવશ્યકતા સૌકોઈ સ્વીકારે છે એટલે એને અગ્રસ્થાન વ્યાજ
કઈ ભુલભર્યો ઠરાવ થઈ પણ ગમે તેથી ગભરાવાનું ન હોય. બીજ છે. એ ઉદેશને અમલ પણ એકધારો ચલુ રહ્યો છે
કેમકે ઠરાવ પાછળ આમ જનતાનું આકર્ષણ હોય તે જ એની જે એજ્યુકેશન બેડને કેળવણી પ્રચારની કાર્યવાહીથી સહજ
કિંમત છે અને એ આકર્ષણ જનતાના ગળે ઠરાવનું રહસ્ય જોઈ શકાય તેમ છે. એ પછીના ચાર પ્રકારના સવાલે કે
ઉતાર્યાવિના કોઈ કાળે સંભવિત નથી. આટલુ લંબાણ એટલા જેને સંબંધ “વેતાંબર સમાજ અને જૈનધર્મ સાથે સંકલીત
સારૂ કરવું પડ્યું કે જેઓ મરજી માફક ગોળા ગબડાવે છે એ પર વિચાર ચલાવવાનું તેમ જ ઊંચત કરાવે કરી
રાખે છે તેઓ સમજી બે કે ઉદ્દેશમાં સૌ કોઈ વિચારણાને અમલ કરાવવાનું કાર્ય એ પણુ અગત્યનું અને પ્રસ્તુત છે
સરખું સ્થાન છે તેમ જ આશય ઉન્નતિ સાધવાનો છે નહિં કે કારણ કે આવી એકાદ મહાન સંસ્થા સિવાય એ દરેક પ્રશ્નમાં
સમાજમાં ખોટા કલહ પ્રગટાવવાનો. બાકી સમાજ પાસે તે
- સૌ કંઈ વાત આવે. માથું મારવાનું અને ઉકેલ આણવાનું કાર્ય અન્ય કોઈ સંસ્થા
ય નથી જ વખત આ સવાલોની વિશાળતા. (૨) “કાર્યવિસ્તાર-સમસ્ત જૈન કોમને (સંધ) લાગુ વિવિધતા જતાં એની મર્યાદા કોઇ રીતે નિશ્ચિત નજ કરી પડતા સવાલે જ કોન્ફરન્સ હાથ ધરશે. ન્યાતના, સ્થાનિક શકાય. છતાં એ સાથે એટલું પણ નિશ્ચિત જ છે કે એ સર્વની સંધના, મહાજન અને પંચના તકરારી વિવાદગ્રસ્ત વિષે વિચારણા એગ્ય રીતે કરાયા બાદ જ ઠરાવ કરવાના હોવાથી સીધી કે આડકતરી રીતે કોન્ફરન્સ હાથ ધરી શકશે નહિ.” તેમ જ એ સર્વ કાર્યવાહી સંઘે તદકથી ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિ. આ એટલી સીધી ને સરલ બાબત છે કે એ પર ભાષ્યની એની બહુમતી પર અવલંબતી હોવાથી કોઈ કુશંકા રાખવાનું
જરૂર જ નથી. એવા કલેશે આપસમાં પતાવવા જ ઈષ્ટ કારણ નથી.
લેખાય. સમગ્ર કોમના મેળાવડા ટાણે એની ચર્ચા અપ્રસ્તુત જ આ ઉદ્દેશ અનુસાર દીક્ષા-દેવદ્રવ્ય આદિ ચર્ચાસ્પદ વિષ
ગણાવી જોઈએ. વળી એ પરથી એ પણ ફલિતાર્થ નિકળે છે પર સંસ્થા જરૂર ઠરાવ કરી શકે છે; છતાં એ પૂર્વ ધર્મના
કે જે વાતને સંબંધ સમગ્ર જૈન સમાજ સાથે ન હોય એ અભ્યાસી સાધુ-શ્રાવકોના મંતવ્ય જળવાની, પૂર્વાચાર્યોના
આવા પ્રસગે આગળ પણ નજ લાવી શકાય. જ્યાં મહત્કાર્ય એને લગતા અભિપ્રાયે નજર સમુખ રાખવાની એ પરથી
નજર સામે હોય ત્યાં સૂક્ષ્મ મતફેરે ગળી જવા ઘટે. લાભાલાભનું તેલન કરવાની જરૂરીયાત રહે છે જ. એવીજ
(૩) અધિવેશન ભરવાને લગતી કલમ-કોન્ફરન્સની આગલી રીતે વિધવા વિવાહ કે પુનરલમને સામાજીક પ્રશ્ન પણ લેવાય બેઠક વેળાયે કરાવવામાં આવેલ વખતે અને સ્થળે આ કોન્ફરન્સ પ્રશ્ન રજુ થાય એથી અકળાવાપણું ન હોય એવા પ્રશ્નોના
સાધારણ રીતે દર વર્ષે એક વખત ભેગી મળશે નામ શ્રવણ કરતાં જ ગભરાઈ ઉઠવું કે અધર્મ-નાસ્તિક જેવા (અ) જે એવો કોઈ પણ રાવ આગલી બેઠક વેળાયે
(અ) જ એવી કોઈ પણ રીતે આ લાપ કરવા મંડી પડવું એમાં નરી કાયરતા છે. એ ન કરવામાં આવેલ નહિ હશે તો કાર્યવાહી સમિતિએ કોન્ફરન્સની વને અશભની વાત છે. શાંતિથી-લાભાલાભની દ્રષ્ટિયે દરેક બેઠક મુંબઈમાં અગર બીજે સ્થળે ભવાં ગઠવણ કરવી. પ્રશ્નને ચેતરફ તપાસી છાવટ કરવી એ કાનપણાની નિશાની (બ) કોન્ફરન્સની બેઠક અનુકુળ તીર્થસ્થળમાં અગર તે છે. તરફેણમાં આવતી કે વિરૂધમાં જતી દલીલે સાંભળી મુંબઈમાં ભરવાનું સગવશાત્ બની નહીં શકે તે મહામંત્રીઓ આખરી નિર્ણય કરવાનો અધિકાર તે સમગ્ર સંધ એટલે કે અને કાર્યવાહી સમિતિ સ્થાયી સમિતિ (સ્ટેન્ડીંગ કમિટિ) ની તથા ભિન્ન ભિન્ન સોએ ચુંટી મોકલેલા પ્રતિનિધિઓના હાથમાં સમાજના અન્ય સંભાવિત પ્રાંતિક આગેવાનોની સભા અનુકુળ છે. ઠરાવ કરતાં કે અંતિમ નિર્ણય પર આવતાં વર્તમાન સ્થળે કોમના અગત્યના પ્રશ્નોની વિચારણા માટે સાધારણ રીતે સંજોગે ધ્યાનમાં રાખી ભૂતકાળને અનુભવ એ સાથે મેળવી દરવર્ષે બેલાવશે.”
