________________
તા. ૧-૧૧-૧૯૩૮.
જૈન યુગ.
તે જાણે કોઈ જાતને કાર્યક્રમ જ નથી! એ પવિત્ર અંચળા–= નોંધ અને ચર્ચા =
હેઠળ સંસારી જીવને પણ ટપી જાય તેવી સાડમારી-ભાભિન્ન ભિન્ન કમિટિઓ હસ્તકના વહીવટ.
ઝડી કે હારે હારાની વહેંચણી ચાલે તે શોચનીય છે !
એ સંસ્થાના મોટા ભાગની અજ્ઞાનતા સાલે તેવી છે! એ એક તરફ આપણે ધાર્મિક વહીવટમાં ત્રીજી સત્તાની
આ સબંધમાં સાળી ખાંતિશ્રીએ “જેન’ માં જે લખ્યું છે તે તરફ યાત બહારની દખલગીરી ઈછતા નથી અને બીજી તરફ
ધ્યાન આપવાની અગત્ય છે. જે એગ્ય પ્રબંધ કરી એ સંસ્થામાં આપણી હસ્તકના તીર્થસ્થાનેના, દેવાલના-જ્ઞાન ભંડારાના
જ્ઞાનના કિરણો પ્રસારવામાં આવે અને પ્રચાર કરવાની તાલીમ કે અન્ય નાના મોટા ખાતાઓના વહીવટ એવી વિચિત્ર ને
આપવામાં આવે તો એની અસરથી શ્રાવિકા વર્ગ–બાળ વર્ગ બેપરવાઈ રીતે ચાલે છે કે જેનો મેળ આપણું ધાર્મિક
અને શ્રાવક વર્ગના કેટલાક ભાગ ઉપર જરૂર સુંદર અસર મંતવ્ય સાથે બેસાડવા જતાં ભાગ્યેજ બેસી શકે. એક તરફ
પડે કેમકે એ સંખ્યા એટલી વિશાળ છે કે જે જુદા જુદા આપણે દેવદ્રવ્ય કે સાધારણ દ્રવ્યના ભક્ષણથી થતાં માઠા
પ્રદેશ પર છુટથી પથરાઈ શકે. આજે નારી સમાજમાં પરિણામને લાંબા ભવ બ્રમણની વાત કરીએ છીએ જ્યારે
અંધશ્રદ્ધા-વહેમ અને અજ્ઞાનતાના જે થર બન્યા છે તે બીજી બાજુ વહીવટી તંત્ર એવી રીતે ચલાવીએ છીએ કે એ
ઉખેડવા સારૂ તે જતિની સરળ ભાષામાં ઉપદેશ દઈ શકે પવિત્ર દ્રવ્ય સ્વાહા થઈ જાય અગર ચવાઈ જાય! દેશકાળની
તેવી, અને જેના ચારિત્ર્યની છાપ ઉત્તમ હોય એવી ઉપદેશિહાકલ છે કે એ પ્રથામાં ઘટને સુધારો કરી દરેક ધમાંદા
કાઓની ખાસ આવશ્યકતા છે. સાધ્વીગ માટે જે યેય ખાતાના વહીવટ ચકખા કરી, એને ઉમંગી સની દેખરેખ
પ્રબંધ થાય અને તેમાં રહેલ અમાપ શકિતનું ભાન કરાવાય વાળી સમિતિ દ્વારા ચલાવવા અને એ સમતિઓ માત્ર
તે આ સ્થિતિ સહજ જન્માવી શકાય. વળી એ વર્ગને યોગ્ય સ્થાનીક સંધને જ નહિં પણ અખિલ ભારત વર્ષના સંધને
કામ મળતાં આજે જે વિલક્ષણ દશા પ્રવર્તતી નજરે ચઢે છે અગર એ તરફથી નિમાયેલ બેડને જવાબદાર રહે. બહારની
તે આખેઆપ બંધ પડી જાય. સાધુ સંસ્થામાં નિયંત્રણની દરમ્યાનગિરિ સાચેજ નાપસંદ હોય તો પહેલી તકે જાગ્રત
અગત્ય છે અને એ કરતાં પણ વધુ અગત્ય સાવી સંસ્થામાં થઈ, રચનાત્મક તંત્ર ઉભુ કરવામાં એકતાર થવાની જરૂર છે. તાર્યોના વહીવટ સાર એક કંકસ્થ સમિતિ અને એનાં હાથ
છે. એ સત્ય જદી સમજાય એમાંજ લાભ છે.
: નીચે જુદા જુદા સ્થળે આવેલ તીર્થોની આસપાસના પ્રદેશમાંથી શું આ ચિત્ર સાચું છે? સેવાભાવી અને ધર્મની ધગશવાળા સભ્યો વીણી લઈ સ્થાનક આ મામ સમાચાર તા૮-૧૦-૩૮ ની જૈન વચમાં સમિતિઓ સ્થાપવી. કદાચ કંકસ્થ સમિતિનું કામ શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી ઉપાડી જે તે એનું બંધારણું ઉદારને
જ્ઞાતિ બંધારણની ચર્ચાના પ્રાંત ભાગે લખવામાં આવ્યું છે
તેઓએ એ બિના પણ ભૂલવી નથી જોઈતી કે હવે અમુક વિરત બનાવી એની દેખરેખ હેઠળ જુદા જુદા ભાગના એક ધમને માનવાના દહાડા વહી ગયા છે અને બધા ધમીને સમિતિઓ મૂકવી. દેવાલય આદિ સંસ્થાઓનું નિયંત્રણ થાનિક સંધ કરે અને મધ્યસ્થ સંસ્થા તરફથી નિયુક્ત મહાવીર જૈન વિદ્યાલય, બાબુ પનાલાલ હાઈકુલ, મુંબઈ
એક સરખા માનવાની કેળવણી અપાઈ રહી છે. હવે શ્રી કરાયેલ બે વર્ષમાં એક વખત તે અવશ્ય એ સર્વની
માંગરોળ કન્યાશાળા, જેન કોન્ફરન્સ અને બીજા ગુરૂકુળતપાસ કરે. આટલું તે પહેલી તકે કરવું જોઇએ.
આશ્રમ વિગેરે જેવી કેળવણી આપતા નથીજ કે જેથી સાવી સંસ્થા માટે જીવંત કાર્યક્રમ.
તેઓ જૈન ધર્મમાં ખાસ શ્રદ્ધા ધરાવનાર ભવિષ્યની ધમષ્ટ એક રીતે જોઇએ તો સાધુ કે સાધ્વીનું જીવન સ્વીકારવું અને શ્રદ્ધાળુ વ્યકિતઓ ઉત્પન્ન કરી અને કરાવી શકે. એ એટલે સંસારની સર્વ આળપંપાળને કૌટી દઈ, સર્વ પ્રકારના જમાન હવે રહ્યો જ નથી. સૌ કોઈ પોતાના મન ગમતી માયા મમત્વને તિલાંજલિ દઈ, કેવલ આત્મકથામાંજ મને આનંદ આપનારી અને પેટનો ખાડે પૂરવામાં ઉપયોગી થઈ પાવવું. એ અર્થે દેહ ટકાવવા સારૂ દિવસમાં એકાદ વેળા પડે એવી કેળવણી લેવામાં અને આપવામાં મશગુલ આહાર લે તેટલા પુરતે શ્રાદ્ધ સમુદાયને પરિચય સેવ થઇ ગયા છે.” અને બદલામાં આત્મ થાણ પ્રતિ એ વળે તે ઉપદેશ આપે.
લખાણને ભાવ વાંચતાં ભાગ્યેજ કે સમજુ એને નિતરા સાધુ નામ તે સાથે કાયા, પાસે ન રાખે-કવડીની માયા; સત્યતવિક સ્વીકારવા તૈયાર થાય. સર્વ ધર્મ પર સમભાવ લેવે એક, દેન, ઉસકા નામ સાધુ કહે. રાખો એને અર્થ એ નથી કે પિતાને કોઈ એક ધર્મ ન
એ બે લીટીમાં સાચી સાધુતાનું હાર્દ સમાય છે, પણ ચાલુ હોય; અગરતે પિતાને જેમાં શ્રદ્ધા હોય તે એક ધર્મ ન માની સમયના વાતાવરણ તરફ જોતાં, અને મોટો ભાગ જે જાતનું શકાય. એમાં જે જૈન સંસ્થાઓને ઉલ્લેખ કરાયો છે એ જીવન જીવે છે તે તરફ નજર કરતાં ઉપર વર્ણવ્યું તેવું એકાંગી સંસ્થાઓ જે જૈનધર્મની શ્રદ્ધા સચેટ બનાવે તેવું શિક્ષણ ન આચરણું અશકય જણાય છે. કેઈ વીરલ વ્યકિત એ માર્ગનું આપતી હોય તે શા સારૂ સમાજ એને પેવે છે! એમાં અવલંબન લેતી દષ્ટિ ગોચર થાય છે. જો કે ઈતર ધર્મના સન્યાસી- લાખ રૂપીઆ આપે છે? કેમ એ સર્વ જૈન સમાજ ચલાવી બાવા- સાંઇ-ફકીર કરતાં જેન ધમાં સાધુઓનું જીવન ઘણી લે છે ? શ્રદ્ધાસંપન્ન વર્ગ કિંવા લેખક બંધુએ કેવલ કેલઘણી રીતે ઉંચું છે અને એમાં ઘણી વિશિષ્ટતા સમાઈ છે મમાં વરાળ ઠાલવવા કરતાં એ સામે કેડ બાંધી સમાજને છતાં દેશકાળ કહે છે કે પહેલી તકે એમાં રહેલ નિર્ણાયકતા- જાગ્રત કરવાની જરૂર નથી કે ? શા સારે ગોળમટોળ રીત બેજવાબદારી દશા, દૂર કરવાની જરૂર છે. સાળી જીવનમાં આવા ચિત્રગુ આલેખાય છે ?
