________________
જૈન યુગ.
તા. ૧૬-૧૨-૧૯૩૮.
શ્રી જેન કૉન્ફરન્સના-બંધારણનું અવલોકન.
લેખકઃ–મેહનલાલ દીપચંદ ચેકસી.
લેખાંક ૫ મ.
કાર્યવાહીના અંગો. ૧૧ કાર્યવાહી સમિતિ-અખિલ હિન્દ સ્થાયી સમિતિ હિંદના દરેક પ્રાંતનું પ્રતિનિધિત્વ મળી શકે તેમ છે પણ એ (ઓલ ઈન્ડીયા ટેન્ડીંગ કમિટી) માં મુંબઈમાંથી ચુંટાયેલા માટે સાચી દિશામાં યત્ન સેવા જોઈએ. બીજા પ્રાંતના સભ્યો તથા સદરહુ કમિટીના બીજા વિભાગમાંથી ચુંટાયેલા ધોરણેજ મુંબઈ શહેરના સભ્યો એમાં લેવાવી જોઈએ. સભ્ય જે મુંબઈમાં રહેતા હશે અથવા હાજર હશે તેઓની ૧૨ મહામંત્રીઓ-(જનરલ સેક્રેટરી):-નીમાયેલ એક કાર્યવાહી સમિતિ બનશે અને તે કાર્યવાહી સમિતિ સ્થાયી સમિતિ (સ્ટેડીગ કમિટી) માંથી કોન્ફરન્સની બેઠક કોન્ફરન્સનું તેમજ સ્થાયી સમિતિ (સ્ટેન્ડીંગ કમિટી)ને સોપાયેલ વખતે પાંચ મહામંત્રીઓ (જનરલ સેક્રેટરી) ની નિમણુંક દરેક કાર્ય કરશે અને સ્થાયી સમિતિ (સ્ટેન્ડિંગ કમીટી) ને કરવામાં આવશે જેમાંથી બે મુંબઇના રહેવાશી જોઈએ. મુંબઈમાં ઠરાવને અમલ કરશે. સદરહુ કાર્યવાહી સમિતિ પાતાના રહેતા મશામંત્રીઓ (જનરલ સેક્રેટરી ) સ્થાનિક મહામંત્રીઓ પ્રમખ (ચેરમેન) અને ઉપ-પ્રમુખ (વાઈસ ચેરમેન) ની (સીડેન્ટ જનરલ સેક્રેટરીએ) ના નામથી ઓળખાશે. પાંચ નીમણૂંક કરશે અને સ્થાનિક મહામંત્રીએ [રેસીડેન્ટ જનરલ મહામંત્રીઓ જનરલ સેક્રેટરીએ) માંથી કોઈનું પણું રાજીનામું સેક્રેટરીઓ] સદરહુ સમિતિના મંત્રીઓ (સક્રટરમિ) આવશે તે મુંબઇની કાર્યવાહક સમિતિ કામચલાઉ નિમગણાશે. આ કાર્યવાહક સમિતિ પિતાના કામકાજ કરવાની કુંક કરશે. પેટા કાનુનો ઘડી કાઢશે.
૧૩ પ્રાંતિક તથા સ્થાનિક સમિતિઓ:-૧ કોન્ફરન્સના મહાસભાનું કાર્યાલય મુંબઈમાં હોવાથી કાર્યવાહક
અધિવેશન વખતે દરેક પ્રાંતના સ્થાયી સમિતિ (સ્ટૅન્ડીગ કમિટી) સમિતિની રચનામાં મુંબઈમાં વસતા સભ્યોને મેટે ભાગ
ના સભ્ય (મેમ્બર) ચુંટાય તેમાંથી તે તે પ્રાંતના પ્રાંતિક સહજ આવે. દેશના અન્ય પ્રાંતો કરતાં મુંબઈ વાસીના વિચારો
સેક્રેટરીઓની કોન્ફરન્સે નિમણુંક કરવી. આવા પ્રાંતિક સેકેવધુ પ્રગતિકર હોય એ પણ ચોખું છે છતાં જયારે અખિલ
ટરીએ તે તે પ્રાંતની સમિતિ તે તે પ્રાંતમાંથી સ્થાયી સમિતિ ભારતવર્ષની પ્રતિનિધિ સંસ્થાની દ્રષ્ટિથી જોઈએ છીએ અને
(સ્ટેન્ડીંગ કમિટી) ના જે મેમ્બરે ચુંટાયા હોય તે ઉપરાંત એના વતી બોલવાને મુદ્દો તપાસીએ છીએ ત્યારે આ જાતની
યોગ્ય લાગે તે બીજ ઉમેરીને પ્રાંતિક સમિતિ રચવી અને તે સમિતિની સત્તા અતિ વિશાળ જણાય છે. ઘણાં પ્રસંગે
સમિતિ દ્વારા કોન્ફરન્સને લગતાં કાર્યો કરવાં તથા ઠરાવ અમલમાં એવા ટાંકી શકાય કે જેમાં આ સમિતિએ અન્ય પ્રાંતની નજરે પિતાને અવાજ રજુ નથી કર્યો પણ મુંબઈમાં વસતા મુકવો પ્રયત્ન કરવો. આવી પ્રાંતિક સમિતિએ બીજી સ્થાનિક સભ્યના વિચારોને જ પળે પાડે છે. કયાં તે આ સમિતિને
સમિતિઓ તથા તેના મંત્રીએ નીમશે. આવી સ્થાનિક સમિતિમર્યાદિત સત્તાજ હેય ને કઈ નવિન સવાલ ઉપસ્થિત થતાં
ના સભ્યો જો તે સ્થાનમાં રહેતા હોય તે તેઓ તેના સભ્ય સ્ટેન્ડીંગ કમિટિ બેલાવવીજ જોઈએ એ ખાસ નિયમ
ગણાશે. [૨] આવી રીતે પ્રાંતિક સમિતિઓ યા સ્થાનિક કરાય અથવા તે આ સમિતિમાં માત્ર મુંબઈના સભ્યો જ
સમિતિઓ કોઈ પણ કારણે ન રચી શકાય તો જનરલ સેનહીં પણ ભિન્ન ભિન્ન પ્રાનું પ્રતિધિત્વ આવી શકે એ
ટરીઓ તેવી અને પ્રકારની સમિતિઓ તથા તેને મંત્રીઓની સારૂ મુંબઈમાં વસતા હોય એવા અને દરેક પ્રાંતે પિતાના રચના તથા નિમણુંક કરશે. [૩] આ પ્રાંતિક અને સ્થાનિક તરફથી સમિતિમાં હાજર રહી કામ કરવાની સત્તા આપી સમિતિએ ૨જીસ્ટર થયા વિના દર સે સભ્યએ પાંચ પ્રતિહોય તેવા સભ્ય ચુંટવા જોઇએ. તાજ કાર્યવાહીમાં સંગીનતા નિધિઓ મોકલી શકશે અને તે માટે તેને સભા કે મંડળ આવે. પ્રાંતનું પીઠબળ રહે અને કેટલીક વાર જે વિસંવાદીતા તરીકે ગણવામાં આવશે. [૪] જે સ્થાને પ્રતિનિધિની ચુંટણી દષ્ટિગોચર થાય છે તે બનવા ન પામે. સમિતિમાંના ઘણા માટે સંધ કોઈપણ કારણે ન મળ્યું હોય કે ન મળે તેમ ખરા સભ્ય મુંબઈમાં વસતા હોય. પિતાના પ્રાંતમાં ભાગ્યેજ હોય ત્યાં આ સમિતિ જાહેર સભા બોલાવી પ્રતિનિધિ નીમી એકાદવાર જતાં પણ હોય, એટલે કેટલીકવાર પ્રાંતની જન- મેકલી શકશે. [૫] આવી પ્રાંતિક તથા સ્થાનીક સમિતિએ તાના વિચારથી સાવ ઉલ્ટી દિશામાં જ તેમનું વિચાર વહેણ પોતાના પ્રાંત યા શહેર કે ગામમાંથી સુકૃત ભંડાર કુંડ હાય. એથી એવા સભ્યના કોઈ ઠરાવને અન્ય પ્રાંતાનો તે ઉઘરાવશે તથા તેમાંથી ઉધરાવવાનું ખર્ચ બાદ જતાં બાકીની શું પણ પોતે જે પ્રાંતને વતની હોય અને જેના દાવાથી ૨કમમાંથી અર્ધી હિસ્સે પિતાના પ્રાંત કે સ્થાનિક સમિતિના સમિતિમાં બેસતા હોય તેને ટકે સહજ પણ નથી હોતો ખર્ચ, પ્રચારકાર્ય વગેરે માટે રાખી બાકીની અર્ધી રકમ હેડ મુંબઈની કાર્યવાહક સમિતિ અખિલ હિંદની દ્રષ્ટિ ને નિયત ઓફીસમાં મોકલશે. કરેલી મર્યાદાના પ્રશ્નો હાથ ધરી શકે. નવા સવા પ્રત્યેક પ્રશ્ન રચનાની તે કામ કરવાની નજરે કલમ ૧૨ અને ૧૩ માટે એણે સ્ટેન્ડીંગ સમિતિની દોરવણ માગવી જ જોઈએ. સુંદર છે પણ એ માટે અત્યાર સુધીને તાગ કહાડતાં 'નામ આવી જાતના નિયમન વિના કાર્યવાહીમાં સંગીનતા ને એક મોટા ને દર્શન ખોટા' સિવાય બીજું કંઈપણું પરિણામ નજરે વાક્યતા નથી આવી શકવાની. મુંબઈ જેવા વિશાળ ક્ષેત્રમાં આવ્યું નથી. આ ટીકાની દષ્ટિથી નથી લખાતુ પણ બનેલી
