________________
જૈન યુગ.
તા. ૧૬-૨-૧૯૩૮.
-=-= આપણું ભાવી જ્ઞાન મંદિર
તે પછી, આપણને એમ
દર લાયબ્રેરી ચલાવવા
1
હા ર હેય તો તે વધુ
- અજવાળ
' યાને * કૉન્ફરન્સ લાયબ્રેરી, (લખનાર –ઝવેરી મુલચંદ આશારામ વૈરાટી. )
(પુસ્તક ૬ હું અંક ૨૩ માંથી ચાલુ) વડોદરા રાજયની છેલ્લા અઢી દાયકાની જ્ઞાન પ્રવૃત્તિ તેજ મકાનમાં ભાડવા ને રાખી તેમાંથી ઉત્પન્ન કરવાની અને તેણે ટુંકા સમયમાં સાધેલા વિકાસને આપણે આ રીતે લાલચને આપણે વશ થઈશું તે, લાયબ્રેરીને પવિત્ર હેતુ જોયા પછી, આપણને એમ લાગ્યા સિવાય તે નહિજ રહે , નિષ્ફળ જશે. આપણું કામ મુંબઈમાં એકાદ સુંદર લાયબ્રેરી ચલાવવા વડે
લાયબ્રેરીના મકાન માટેની જગ્યા, અતિ ઘોંધાટવાળા લત્તાથી પુરું થવાનું નથી. પરંતુ જ્યાં! જ્યાં! ભણેલાં સ્ત્રી પુરાને જરા દુર હોય તે તે વધારે ઈચ્છવા યોગ્ય છે. કારણુ જ્ઞાનામૃત વસવાટ હોય ત્યાં ત્યાં એના પ્રકાસને પિચાડવા માટેના પ્રયત્ન
રસનો સ્વાદ, અતિ ઘોઘાંટવાળા સ્થળમાં મેળવો મુશ્કેલ બનશે. આપણે કરવા જોઈએ.
એ સિવાય લાયબ્રેરી માટેની જગ્યા પણ આપણે જરા વિશાળ કારણ! સાચો ધર્માચાર્ય ! સાચે દાનેશ્વરી! કે સમાજને પસંદ કરવી જોઈએ. કે જેથી લાયબ્રેરીની આસપાસ ખુલ્લી સાચા નાયકનું કામ, પ્રજાને કેળવણીના સાધને આપવા વડે જમીન રાખી, તેમાં આપણે નાના સરખા ખુલા બગિચાની પુરૂ થતું નથી. પરંતુ તેનું કાર્ય છે ત્યારે જ પુરૂ થએલું ગોઠવણ કરી શકીએ. આ માટે જમીનને અડધા ભાગ કરતાં ગણાય છે કે, પ્રજાને મત વાંચન આપનારા પુસ્તકાલયો વધુ જમીન આપણે બાંધકામ માટે ન રોકવી જોઈએ. આ સ્થાપવાં, અને તેને વ્યવસ્થીત રીતે ચલાવવા માટેની જોગ- સિવાય મકાન બહારના દેખાવે પણ એવું આકર્ષક બનાવવું વાઈઓ કરી આપવી. કારણ કે સુધરેલા દેશમાં એવી ગણત્રી જોઈએ કે તેનું સૌદર્ય અને ભવ્યતા જોતાંજ લેકે તેના તરફ થઈ છે કે, નીશાળ છોડ્યા પછી જે પ્રજાને સાત્વીક અને આકર્ષાય, અને પ્રજાને ઉંચે લઈ જનારી જેન પ્રજાની આ સારૂ વાંચન પુરૂ પાડવામાં ન આવે તે પ્રજાને અડધો ભાગ સાર્વજનીક ભવ્ય મહેલાત, કળા, સૌંદર્ય અને સગવડતા માટે શહેરી અને સંસ્કારી જીવનની ફરથી અજ્ઞાન રહે છે. અને શિપના ઉત્તમ નમુના રૂપે પિતાનું સ્થાન પ્રાપ્ત કરે. કેળવણી પાછળ ખર્ચેલા નાણાં નિરર્થક જાય છે. આજ આ માટે બે જુદા જુદા દ્રશ્ય રજુ કરતા મકાનેમાંનું એક કારણુથી આપણે આપણી કોન્ફરન્સ લાયબ્રેરીના ખાત મુહુર્તની વડોદરા સેન્ટ્રલ લાયબ્રેરીનું નવું મકાન અને સ્વ. શેઠ માણેકરચના, એવા વિશાળ પાયા ઉપર કરવી જોઈએ. અને તેના લાલ જેઠાભાઈની સખાવત વડે અમદાવાદ મ્યુનીસીપાલીટીએ મકાનને એવું ભવ્ય અને વિશાળ બનાવવું જોઈએ કે પચાસ એલીસ બીજ ઉપર બાંધેલું લાયબ્રેરીનું મકાન આ બને મકાવરસ પછીના, તેના વિકાસની સાધનાને પણ તે અનુકુળ નની બાંધણી આપણને માર્ગદર્શન કરાવશે. બન્યા સિવાય રહે નહી. * આ માટે પ્રથમ તે આ લાયબ્રેરીમાં ક્યાં કયા વિભાગોનો
લાયબ્રેરીનું મકાન બાંધતી વખતે આપણે એ બીના સમાવેશ આપણે કરવા માગીએ છીએ તે નકકી કરવું જોઈએ.
ખાસ ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ, કે સહેલાઈથી સળગી ઉઠે અને ત્યાર પછી, કેન્ફરન્સની આ કાર્ય માટે નીમાએલી સમીતી, તેવાં દ્રવ્યેને ઉપગ તેના બાંધકામમાં ન કરવું જોઈએ. સ્થપતિ (ઈજનેર) અને અનુભવી ગ્રંથપાળ, એ ત્રણે અને બનતા સુધી તેના બારી બારણાં, અને અંદરના ઘોડાએ, પક્ષોએ એકત્ર થઈ તેને નકશો તૈયાર કરવું જોઇએ. કબાટ અને છાજલીઓ, (અભરાઈએ) પણ ધાતુના : નકો તૈયાર થતી વખતે પણ હરેક પળે મંથપાળે અનાવવા જોઈએ. મકાનના દરેક ખંડમાં પુરતા હવા ઉજાસ ઈજનેરની સાથે રહેવું જોઈએ. કારણ નકશા તૈયાર થતાં થતાં મળે તે માટે બારી બારણું, અને એકની ગોઠવણું બરાબર કંઈક નવી કલ્પનાઓ આવે છે. અને કંઈક અણધારી અગવડ ધ્યાન પૂર્વક કરવી જોઈએ. એ સિવાય વાંચક સહેલાઈથી તેમાં દેખાવ દે છે. નકશે તૈયાર થયા પછી તેના ખર્ચન બહાર નજર નાંખી શકે, તેટલી ઉંચાઈએ બારીએ મુકવી એસ્ટીમેન્ટ તૈયાર થાય છે. અને પછી કામ કોન્ટ્રાકટરના જોઈએ કારણુ થાકેલો વાંચક સહેલાઈથી થોડી મીનીટ બગીહાથમાં જાય છે. મકાન શરૂ થવા માંડે ત્યારથી, પુરૂ થતા ચામાં દષ્ટિ નાંખી વિસામે મેળવી શકે. સુધી ગ્રંથપાળે સાથે રહેવાની જરૂર છે. કારણ ચાલુ કામે આપણે આજ મકાનમાં આપણી કેન્ફરન્સની પ્રાપ્તિ કંઈકે નાના ફેરફારો કરવાના પ્રસંગે ઉભા થાય છે. અને ચલાવવાને ઈરાદે રાખતા હોઈએ તે આપણે ૧ વિશાળ એને ખ્યાલ મંથપાળ સિવાય બીજાને આવા મુશ્કેલ હોય છે. લેકચર હોલ અને ૪-૫ બીજા ખંડોની તે માટે જોગવાઈ
આપણે આપણી લાયબ્રેરીનું મકાન બાંધતી વખતે, તેમાંના રાખવી જોઈએ. અને એ સિવાય આપણી સ્થાનિક લાયબ્રેરી અમુક ભાગને ભાડે આપી, તેમાંથી ઉત્પન્ન કરવાની લાલચને તે જુદા જુદા છ વિભાગોમાં વહેંચવી જોઇશે. ૧ લે પુસ્તક છોડવી જોઈએ, છતાં તેના ચાલુ ખરચને પહોચી વળવા માટે, સંગ્રહ, ૨ જે વાંચન ખંડ, ૩ જે અધ્યયન ખંડ ૬, ૪ થે આપણને ચાલુ આવકની જરૂર તે રહેવાની જ, એ માટે આપણે સંગ્રહ સ્થાન માટે ખંડ; ૫ મે મહિલા ખંડ, અને ૬ કે બીજી યોગ્ય જોગવાઈ કરી લેવી જોઈએ, તેમ નહીં કરતાં, બાળ વિભાગ માટેને ખંડ.
(અપૂર્ણ.)
પક્ષોએ
પત વખતે પણ
પાર થતાં થતાં, મોટા કરી ને નારી ક.
