________________
તા. ૧-૭-૧૯૩૮
જૈન યુગ.
સરાક જાતીનો પુરાતન ઈતિહાસ.
DIDIO
DISSID
લેખક
ઉંનાથાલાલ છગનલાલ શાહ ===== === ======ાdeગાવૈ
લેખાંક ૩ જે. બંગાલાં સરાક જાતીને વસવાટ વર્તમાનમાં માનભૂમ, માનભૂમ જિલ્લામાં વર્તમાનમાંમિતભમ, બાલાસર જિલે, વર્ધમાન જિજે, વીરભૂમ, બાંકુરા સરાક જાતિના વસવાટવાળા સ્થાને. જિલ્લે, દરભંગા કિછે, માલદા જિલ્લે, મયુરભંજ જિલે, નવાડી રેગડી આગસીયા દેવલડી, ચીપડી અને રાજશી જિલ્લામાં મળી આવે છે.
નદૂવાડ આહરા ખરા વેડ વીલતા વતની માનભૂમિ જિલ્લાને ભૌગોલિક પરિચય
દુમેડ કુમારી કાસી લેર પર ખતપુર કુમટેડ
દેવગ્રામ ઉરબન્ધા મુકાબ ઇછાલ ' માનભૂમ એ છોટાનાગપુરને પૂર્વીય ભાગ છે. ઉત્તરમાં
કતરાસંમઢ વી.
માનભૂમ જિ૯લા માટે રોધખોળ ખાતાએ સને ૧૯૦૨ હજારીબાગ અને સંથલ, પૂર્વમાં વર્ધમાન, બાંકુરા અને મીદના
માં એન્યુઅલ રિપોર્ટ ઓફ ધી આર્થિઓલોજીકલ સર્વ બેંગાલ પૂર, દક્ષિણમાં સિંહભૂમ જિલ્લે, અને પૂર્વમાં રાંચી અને હજારી
સરકલ કલકત્તા નામના બે ધુમ yષ્ટ ૧૩ થી ૧૪ માં નીચે બામ આવેલ છે.
મુજબ જણાવેલ છે. નદીએ.
(I) પાકબીર નામના સ્થાનમાંથી આદિનાથ, પાર્શ્વનાથ અને બરાકર, દામોદર અને સુવર્ણરેખા.
' મહાવીરની પુરાતન મૂર્તિઓ મળવા પામેલ છે. સરાક યાને શ્રાવકોની વસ્તી ૧૦૪૯૬.
(2) પાલમાં, અને મુર નામના સ્થાનમાંથી જૈન મંદિરના (મી. પન્ડ-માનભૂમ ગેઝેટીઅર સન. ૧૯૧૧. પૃ. ૪૮.)
અવશેષે મળવા પામેલ છે.
ન (3) આર્મા નામના સ્થાનેથી જૈન મંદિર ઉપરાંત પાર્શ્વનાથની "Reference is made elsewhere to a pecu
મૂર્તિ મળી આવેલ છે liar people bearing the name of Sarak (veri (3) મરા નામના સ્થાનમાં જેન મંદિર તેમજ મતિ આવેલ ously spelt) of whom the district still contains
છે મેં ચુર્મેન્ટસ ઍક ઍન્ગાલ સન ૧૮૯૫-૯૬ પૃષ્ટ a considerable number. These people are obvi.
- ૫૫૪-૫ દેઓલી અને સુઈસા નામના ગામમાંથી જૈન
V ously Jain by Origin and their own tradi
મંદિરના અવશે તેમ મૂર્તિઓ મળવા પામેલ છે. તે tions as well as those of their neighbours Car Cyl. the Bhuani, make them the descendents of સિપા એ છેટા તારાપરની જગા પર તે તે A race which was in the district when the પૂર્વમાં મિદનાપુર, દક્ષિણમાં યુરભંજ, પશ્ચિમમાં ગંગપુર, Bhumi arrived; their ancestors are also રાંચી અને માનભૂમ આવેલ છે. credited with building the temples at Para, સિહભમહિલાના સરાક જીતીને એતિહાસિક પરિચય. Chharra, Bhoram and other places in there
ઈ. સ. ૧૨૦૦ ની શતાબ્દિનાં બે તામ્રપત્ર વામનઘાટીથી pre-Bhumi days They are now, and are મળી આવેલ, તેમાં જણાવેલ છે કે જ્યુરભંજના ભજવંશના creditted with having always been a peacea
રાજાઓએ ધણા ગામે ભેટમાં આપેલ હતાં. આ વંશના ble race living on the best of the terms
શરૂઆતના સંસ્થાપક ‘ રાજ વીરભદ્ર " થઈ મુએલ જે કરેડ with the Bhumij."
મનુષ્યના ગુરુ હતા. (જર્નલ રાયલ એશિયાટિક સોસાયટી માનભૂમ જિલ્લા ગેઝેટીઅર સન ૧૯૧૧ પૃ. ૫૧.
બંગાલ. સન ૧૮૭૧ પૃષ્ઠ ૧૬૧ થી ૧૬૯) “તે જૈનધર્મને માનભ્રમ જિલ્લામાં જૈન અવશે.
માનનારા હતા. આ સ્થાન પર તાંબાની ખાણે આવેલ છે. આ જિલ્લામાં નીચેના સ્થાનમાં જૈન અવે માં મંદિરે, જેનું કામ પુરાતન સમયના રહીશે કરે છે. આ લેક શ્રાવક છે. Gઓ, શિલાલેખે તેમજ જૈન મંદિરના ખંડીત પ્રાચીન તેઓના પ્રાચીન ચીજ પર્વત તેમજ ઘાટોમાં અને જંગલમાં સિદ્ધપકળામય અવરો મળી આવે છે
ઘણા પ્રમાણમાં મળી શકે છે. મેજર-ટીકલે જાવેલ છે કેબલરામપુર, વીરમગઢ, દારિકા, છ, ડલમાં ' ડાલમી, સિંહભૂમ પ્રદેશ પુરાતન સમયથી શ્રાવકેના હાથમાં હતું, પરંતુ કનરામગઢ, પવનપુર, પાકવીર, પચેત થી પાંચટ, પાર-પુર- વર્તમાનમાં તે મૂજબ નથી. તેમના પૂર્વજોને વસવાટ પુરાતન લા, ગોવીંદપુર, તેલકૂપ, દાદર નદી અને પાકબીર. સમયમાં શિખરભૂમિ અને પાંચ જિલ્લે હતે. (જર્નલ રોયલ ૧ કનિંગકામ, આર્થિાલેજિકલ સર્વે ઓફ ઇન્ડીયા રિપિટ. એશિયાટીક સંસાયટી બંખ્યાલ ૧૮૪૦ પુરુ. ૬૯૬.) વધુમ ૮, પૃષ્ઠ. ૧૮૬.
કર્નલ ડેટને-બંગાલ એથનેજીમાં જણાવેલ છે કે૨ જર્નલ ઓફ ધી એશિયાટીક એસાયટી બંગાલ ના. ૩૫ સિંહભૂમને એક ભાગ એવા લેકોના હસ્ત હતા કે જેઓએ સન. ૧૮૬૮.
પિતાના પ્રાચીન સ્મારક માનભૂમ જિલ્લામાં સાચવી રાખેલ છે. નોટ-માનભૂમ જિલ્લામાં જૈન મંદિરાનું સ્થાપત્ય ચૌદમી એ પુરાતન સમયના રહેવાશીઓ છે, જેમને શ્રાવક કહે છે.
શતાબ્દિ સુધીમાં થએલ જે ઐતિહાસિક દ્રષ્ટીએ કહલનમાં ઘણા પ્રમાણમાં સરોવર આવેલ છે તેઓને “ શ્રાવક મળી શકે છે.
સરોવર” નામથી ઓળખવામાં આવે છે.
