________________
તા. ૧૬-૮-૧૯૩૮.
જૈન યુગ.
DISIIS
સરાક જાતીનો પુરાતન ઇતિહાસન
ted.
ન્દ્રનામ કમાનની સરા . માળનળ માં વિશ્વમાનમાં
લેખક–
માથાલાલ છગનલાલ શાહ, શૈ OICICIC
= =
= = ==È =
= = ä લેખાંક ૫ મ. માલદા જીલે.
માંસ ખાવાનો પ્રચાર નથી. આ જાતીમાં તેમના નામના ઉત્તરમાં પુરનીયા, ઉત્તર પૂર્વ દીનાકપુર દક્ષિણુપૂર્વ રાજ- આગળ ઉપાધી રાખેલ છે. જેમાં હદ, રક્ષિત, દત્ત પ્રામાણીક, શાહી અને ગંગા નદી અને મુર્શિદાબાદ. *
સિંહ અને દાસ નામથી ઓળખાવે છે. ઈ. સ. પૂર્વે શ્રમણ આ જિલ્લે પાકુઆ અને ગૌડ પ્રાન્તની હદમાં આવેલ તીર્થકર મહાવીરે જ્યારે શ્રમણ દશામાં આ ભૂમિપર વિહાર
કરેલ તે સમયથી આ પ્રદેશ વીરભૂમ નામથી ઓળખાય છે. છે. સેનવંશના રાજ્યકર્તાઓનું રાજ્યશાસન આ “વરેન્દ્રભૂમ”
વર્તમાનની સરાક નામથી ઓળખાતી, જાતીના પૂર્વ માં કહેવાતું. તેમાં “પહુઆ ” સ્થાન પ્રસિદ્ધ હતું. પુરાતન
જૈન ધર્મને માનનારા હતા. કાળબળે ધર્મ વિપ્લવના કારણને ઇતિહાસ પરથી “પૌવર્ધન ” રાજયનો ભાગ હતા. તેમ
લઈને તેમને પરિવર્તન કરવાનું જણાઈ આવે છે. વર્તમાનમાં તેની રાજધાનીનું નામ તે સમયમાં “પૌ નગર” નામથી
આ લેકે શુદ્રના સમાન રહે છે. હિંદુધર્મના વ્રત નિયમ કરે પ્રસીદ્ધ હતું. પ્રખ્યાત ચીનાઈ યાત્રી હુએનાગ જ્યારે ભારતના
છે. તેમને ધંધે મુખત્વે ખેતીને છે. તેમાં કેટલાક વણાટનું પ્રવાસે આવેલ ત્યારે આ પુરાતન નગરને ઘેરા પાંચ માઈ
કામ કરે છે. તેમનામાંની વિધવા સ્ત્રીઓ એકાદશી વ્રત કરે છે. લને ત્યાં રાજ્યવીસ્તારનો ઘેરાવ ૭૦૦ માઈલનો બતાવેલ છે. "There are some hundred Deva Temples
વીરભૂમમાં આ જાતીના લે કે વર્તમાનમાં બલેરપુર, where sectaries of different schools cong- સાન્થાલ પરગણુમાં સાદિપુર, શિલાજુડી, જયતા, બાકુલી, regate. The naked Nirgranthas are the most વિલકાન્દી અને હાથજુડી વગેરે સ્થાનમાં વસી રહેલ છે. rumerous.”
પુરાતન જૈન અવશે. મૌર્યવંશીય મહારાજા ચન્દ્રગુપ્ત ઈ. સ. પૂર્વે ૩૫૦ માં
મલારપુર, તાંતિબિરલ અને થાના. થઈ ગએલ તેમના સમયમાં આ પૌવર્ધન દેશ આબાદી પર
આ જિલ્લામાં પુરાતન સમયના જેન અવશેષો ઘણા હતા. તેમના ગુરૂ શ્રુતકેવળી ભદ્રબાહુસ્વામીને જન્મ આ પ્રસિદ્ધ નગર થએલ હતા. આ નગરના નામ પરથી રસ પ્રમાણમાં મળી શકે તે માટે શોધખોળ કરવાની આવશ્યકતા છે. “વેતામ્બર સંપ્રદાયમાં ગણાતી “ પુંવદ્ધણી શાખા ” ને
જુઓઃ-વીરભૂમ વર્ણન, ( બેન્ગાલી ) : જન્મ થવા પામેલ. (ક૯૫ સુત્ર સ્થીરાવલી-દશાશ્રત સ્કંધ) સંપાદિત. મહાજકુમાર શ્રીયુત મહિમા નીરંજન ચક્રવર્તી. દીગમ્બર જૈનેને આરાધના કથા કે નામના ગ્રંથના ૬૧ મી
** * * નેટ-ઉપરોક્ત પુસ્તક ભાગ ૨ ના પૃષ્ટ ૧૦૨ માં સરાક કથામાં જણૂાવેલ છે કે–પુજીવન સરે, ક્રારી નજર વેર જતીને બૌદ્ધ તરીકે બતાવેલ છે. તે વાસ્તવિક નથી, પરંતુ રાના વજો પોતાન, સીમા પુતિઃ ૨ // શ્રીટેવી તેઓ પુરાતન સમયના શ્રાવક એટલે જૈન ધર્મો હતા. भामिनी तस्य, तयो पुत्रो बभूव च । भद्रबाहुर्गुणैर्भदो, भदमूर्ति in लिया મોરાઃ | ૨ | નોનમુને: પરર્વ સાગર તતં સુધી ઉત્તર તેમ પૂર્વમાં વર્ધમાન જિલે અને દાર્માદર નદી દિક્ષામાાય નેä મોક્ષ મુવઘામ્ /૧૨ | દક્ષિણમાં મદનાપુર અને પશ્ચિમમાં માનભમ જિના
દક્ષિણમાં મદનાપુર અને પશ્ચિમમાં માનભૂમ જિલ્લો આવેલ છે. ભાવાર્થ-પૌવર્ધન દેશના કેટીપુરનામના નગરમાં રાજા
આ જિ૯લામાં પુરાતન સમયમાં જૈન ધર્મ ઉન્નતીએ હતા પાથને પુરોહીત સેમશર્માના પુત્ર શ્રી ભદ્રબાહુ જેઓ
પરંતુ વર્તમાનમાં એક જૈન તરીકે જોવામાં આવી શકે તેમ ગવર્ધનગુના શિષ્ય થયા અને દિક્ષા અંગિકાર કરેલ.
નથી. આ જિલ્લામાં “બહુલારા '' નામના પુરાતન સ્થાનમાંથી
એક જૈન મૂર્તિ શિલ્પકળામય મળી આવેલ છે. જે ખડગાસને પંકૂનગર દેશમાં શ્રુતકેવળી ભદ્રબાહુના સમયમાં કેટી
છે. બહુલારા બાંકુરાથી એક માઈલ દુર દારિકેશ્વર નદીના તીર્થમાં જૈન મંદિર હસ્તી ધરાવતાં ( જુઓ આરાધના કથા કાબી બાજુના તટપર આવેલ છે. જનરલ કનિંગહામ સાહેબે કેષ કથા ૮૬.)
જણાવેલ છે કેBeals--Buddhist Records of the Western
"The jain image is a clear proof of the World, Vol. 2 P. 195.
existence of the jain religian in these parts વીરભમ જિલે.
in old times.” 1 - ઉત્તરમાં સંધલ, પૂર્વમાં મુર્શિદાબાદ અને વર્ધમાન તેમ આ પરથી હેજે જણાઈ આવે છે કે પુરાતન સમયમાં દક્ષિણમાં વર્ધમાન જિલ્લો.
જેન પર્મને પ્રચાર આ સ્થાનમાં સારા પ્રમાણમાં હતું. આ પુરાતન સમયમાં જૈન ધર્મ
જિલ્લામાં હદપુર અને રતનપુર નામના ગામમાં જૈન સરખા રામપુર હાટથી પશ્ચિમમાં ખરબીના નામનું ગામ આવેલ
આચારવાળી જાતી વર્તમાનમાં વસી રહેલ જણાઈ આવે છે. છે. તેમાં સરાક નામની એક જાતિ વસી રહેલ છે. આ જાતીમાં 1 Archiological Surway of India Yolum, 8.
