Illuminator of Jaina Tenets

Author(s): Tulsi Acharya
Publisher: Jain Vishva Bharati

Page 62

Illuminator of Jaina Tenets -- [Lustre 1 ४३. सूक्ष्मो वर्तमानवर्त्यर्थपरिणामः अर्थपर्यायः । 43. sükşmo vartamānavarty arthapariņāmaḥ aithaparyāyaḥ.
(Aph.) The subtle and instantaneous modification of the object is the implicit (artha) mode. (XLIII) ४४. परनिमित्तानपेक्षः स्वभावपर्यायः। 44. paranimittānapekṣaḥ svabhāvaparyāyaḥ.
(Aph.) What occurs independently of anything else is called an intrinsic mode. (XLIV) ४५. परनिमित्तापेक्षा विभावपर्यायः। 45. paranimittāpekṣo vibhāvaparyāyaḥ.
(Aph.) What depends for its occurrence on conditions which are external is called an extrinsic mode. (XLV) ४६. एकत्व-पृथक्त्व-संख्या-संस्थान-संयोग-विभागास्तल्लक्षणम् ।
एतैः पर्याया लक्ष्यन्ते। एकत्वम्-भिन्नेष्वपि परमाण्वादिषु यदेकोऽयं घटादिरिति प्रतीतिः। पृथक्त्वं-संयुक्तेषु भेदज्ञानस्य कारणभूतं पृथक्त्वं यथा-अयमस्मात्
पृथक् । संख्या-द्वौ त्रय इत्यादिरूपा। संस्थानम्-यथा इदं परिमण्डलम् । संयोगः-अयमंगुल्योः संयोगः। विभागः-वियुक्तेषु भेदज्ञानस्य कारणभूतो विभागः, यथा
अयमितो विभक्तः । 46. ekatva-prthaktva-samkhyā-samsthāna-samyoga-vibhāgās tallaksa
nam. etaiḥ paryāyā lakṣyante. ekatvam—bhinneşv api paramāṇyādişu yad eko’yaṁ ghatādir iti
pratītiḥ. prthaktvam-samyukteņu bhedajñānasya kāraṇabhūtam prthaktvam
yatha-ayam asmāt prthak. saṁkhyā--dvau traya ityādirüpā. samsthānam-yatha idam parimandalam. ..samyogah-ayam aigulyoh samyogah. vibhāgah-viyukteşu bhedajñānasya kāraṇabhūto vibhāgah,
yatha-ayam ito vibhaktah.