________________
Satras 13-14 J
रणश्च इत्यनयोर्भेदः ।
Deity, Preceptor and Righteousness
गृहस्थानगारयोर्धर्मः केवलं पालनशक्त्यपेक्षया महाव्रताऽणुव्रतभेदेन द्विधा निर्दिष्टः - इति धर्मस्य सर्वसाधारणत्वे नास्ति कश्चिद् विरोधः ।
13. aparivartanīya-svarūpatvena sarvasādhāranatvena ca.
lokadharmo deśakālādibhiḥ parivartanīyasvarupaḥ, vargaviśeşair vibhedam āpannaś ca. dharmas tu atmodayakārakaḥ, aparivartanīyasvarūpaḥ, sarvasādhāraṇaś ca ity anayor bhedaḥ.
159
gṛhasthanagarayor dharmaḥ kevalaṁ palanaśaktyapekṣaya mahāvrata' ṇuvratabhedena dvidha nirdiṣṭaḥ-iti dharmasya sarvasādhāraṇatve nāsti kaścid virodhaḥ.
(Aph.) (Righteousness proper differs) also in respect of its immutable nature and universality. (XIII)
(Gloss) The righteousness popular undergoes change in accordance with place, time and the like, and is susceptible to alteration by different classes (of people ). Righteousness (proper ), however, is the cause of the purification of the soul and is immutable and universal. This is the fundamental difference between the two.
The differentiation of righteousness into "major vows" and "minor vows" to be followed respectively by a monk and a householder has been made only in view of their different capacities of fulfilment. Thus there is no contradiction of the universality of righteousness being universally and uniformly valid.
१४. ग्राम-नगर- राष्ट्र-कुल- जाति-युगादीनामाचारो व्यवस्था वा लोकधर्मः ।
ग्रामादिषु जनानामौचित्येन वित्तार्जनव्ययविवाहभोज्यादिप्रथानां पारस्परिक सहयोगादेर्वा आचरणम् – आचारः । तेषां च हितसंरक्षणार्थं प्रयुज्यमाना उपायाः - व्यवस्था । सा च कौटुम्बिकी, सामाजिकी, राष्ट्रिय, अन्ताराष्ट्रिय । चेति बहुविधा । ते च लोकधर्मः - लौकिको व्यवहार इत्युच्यते, आगमेऽपि तथादर्शनात् यथा - "गामधम्मे, नगरधम्मे, धम्मे, कुलधम्मे, गणधम्मे" इत्यादि ।
Jain Education International
लोकधर्मेऽपि क्वचिदहिंसादीनामाचरणं भवति, तदपेक्षयाऽनेन धर्मस्य भिन्नता न विभावनीया, किन्तु भोगोपवर्धकवस्तुव्यवहारापेक्षयैव ।
14. grāma-nagara-rāstra-kula-jāti-yugādīnām ācāro vyavasthā vā loka
dharmah.
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
