________________
Sutra 46 )
Cognition, Ways of Approach, Transferred Epithet
183
real, that imitates the form (of the object), (ii) sthāpanā of the unreal, which is devoid of the form of the object (represented).
(Note) One instals an image or a portrait purporting to be the representation of a divine being, say Mahāvira, the last Tirthankara, as an object of reverence. The image or the portrait is called by the name Mahāvira. It is only a case of transferred epithet. This process, however, is not a case of an entirely arbitrary nomenclature inasmuch as the representation attempts to typify the characteristic attributes of the original object. ४६. भूतभाविभावस्य कारणमनुपयोगो वा द्रव्यम् ।
यथा-अनुभूतोपाध्यायपर्यायोऽनुभविष्यमाणोपाध्यायपर्यायो वा द्रव्योपाध्यायः । अनुपयोगाऽवस्था क्रिया द्रव्यक्रिया। क्वचिदप्राधान्येऽपि, यथा-अङ्गारमर्दको द्रव्याचार्यः, आचार्यगुणरहितत्वात् । अयं च आगमे द्विधा उक्तः-आगमतः नोआगमतश्च । अम्ममतःजीवादिपदार्थज्ञोऽपि तत्राऽनुपयुक्तः। नोआगमतस्त्रिधा–ज्ञातृशरीरः,
भाविशरीरः, तद्व्यतिरिक्तश्च । · 46. bhūtabhāvibhāvasya karanam anupayogo vā dravyam.
yathā- anubhūtopādhyāyaparyāyo 'nubhavisyamāṇopādhyāyaparyāyo vā dravyopādhyāyaḥ. anupayogā'vasthā kriyā dravyakriyā, kvacid aprādhānye'pi, yathăangāramardako dravyācāryaḥ ācāryaguṇarahitatvāt. ayam ca āgame dvidhā uktaḥ-āgamataḥ2 noāgamataś ca.3 āgamataḥ-jīvādipadārthajño'pi tatrā'nupayuktaḥ. noāgamatas
tridha-jnatrsarirah, bhavisarirah, tadvyatiriktas ca.. १ अनुयोगद्वारनाम्नि सूत्रे । 1 anuyogadvāranāmni sutre. २ आगमो ज्ञानम्, तदाश्रित्य-आगमतः । 2 agamo jñānam, tadáśritya-ägamataḥ. ३ आगमाभावमाश्रित्य नोशब्द आगमस्य सर्वथाऽभावे देशाभावे च । तत्र ज्ञातृभावि
शरीरे सर्वथाऽभावः । अनुपयुक्तश्च यां क्रियां कुरुते, तस्यामागमस्याऽभावात् • देशाभावः । क्रियालक्षणे देश एव निषेधः । 3 agamabhavam aśritya nosabda agamasya sarvatha'bhave dešabhāve ca. tatra ffatr
bhavisarire sarvatha'bhāvaḥ, anupayuktaś ca yårn kriyām kurute, tasyām āgamasya'
bhävät deśābhāvaḥ. kriyalakşane deśa eva nişedhaḥ. ४ यत्र ज्ञातृशरीरभाविशरीरयोः पूर्वोक्तं लक्षणं न घटते, तत् ताभ्यां व्यतिरिक्तम् । 4 yatra jñātrsarirabhävisarirayoḥ pūrvoktam laksanam na ghatute, tat tābhyām
vyatiriktam.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
