Greek Bharat Chintanatmak Aaikya

Author(s): T U Mehta
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay Mumbai

Page 17

ગ્રીક-ભારત ચિંતનાત્મક ઐક્ય તેની શુદ્ધિની પ્રાપ્તિ માટે અમુક વિધિ વિધાનોની અને અમુક પ્રકારના દોષિત કર્મોથી દૂર રહેવાની જરૂર છે તેમતેઓ માનતા. “ઓઝિમબા ચુસ્ત અનુયાયીઓ તો માંસાહારનો નિષેધ કરતા અને પવિત્ર જીવન ગાળવાથી માણસ સર્વોચ્ચ દેવ “બાચુસ”ની સાથે એકાત્મતા મેળવી શકે છે તેમ પણ માનતા. ઑર્ફિક લોકો સન્યસ્થ જીવન ગાળતા, મદ્યને તો ફક્ત દેવોના અર્થરૂપી પ્રતીકથી વિશેષ માન્યતા આપતા નહિ અને ખરો નશો તો દૈવી સાંનિધ્યની તાલાવેલીમાં જ છે તેમ માનતા. (gzil History of Western Philosophy - Bertrand Russell - Introduction) તત્ત્વ વિશારદ્ બર્ટ્રાન્ડ રસેલના મંતવ્ય મુજબ
ઓર્ફિફસના આ રહસ્યવાદે ત્યારબાદના ગ્રીક ફિલસૂફ પાયથાગોરસ ઉપર અસર કરી અને જે રીતે “બાચુસ”ની ધાર્મિક માન્યતાઓને સંસ્કારી સ્વરૂપ આપ્યું અને તે જ રીતે “ઓર્ફિક્સ”ના તત્ત્વજ્ઞાનને પાયથાગોરસે વિશેષ સંસ્કારી સ્વરૂપ આપ્યું. અને આ રીતે નવોદિત સ્વરૂપે ઓર્ફિક સંસ્કૃતિ છેવટે પ્લેટો અને એરસટોટલ જેવા તત્ત્વજ્ઞો મારફત પાશ્ચિમાત્ય સમાજમાં પ્રવેશ પામી.
ઉપરની હકીકત ઉપરથી સ્પષ્ટ છે કે ઑર્ફિક લોકો તે સમયના ભારતીય તત્ત્વજ્ઞાન સાથે સંપૂર્ણ રીતે સહમત હતા. હકીકતે પુનર્જન્મ, કર્મ, આત્મા, આત્માની કર્મ–વિમુક્ત સ્થિતિ વગેરે તાત્ત્વિક વિચારો છઠ્ઠી સદી પહેલાં જ સેંકડો વરસોથી ભારતમાં આકાર લઈ રહેલ હતા. ઈતિહાસના કોઈ પણ સમય-વિભાગમાં પૃથ્વી ઉપરનો તત્કાલીન વિકસિત સમાજ એકબીજાથી તદ્દન અલિપ્ત રહેલ નથી. અને સમુદ્રતટના પ્રદેશોના લોકો તો સમુદ્રમારફત આજુબાજુના પ્રદેશો સાથે વ્યાપારી તથા સાંસ્કૃતિક સંબંધો ઘણી સહેલાઈથી રાખી શકતા હતા.