________________
ગ્રીક-ભારત ચિંતનાત્મક ઐક્ય
લ્યુસીપસ (Leucippus) ઇ.પૂ.૪૪૦ અને ડિમોન્ક્રીટસ (Democritus) ઈ.પૂ.૪૬૦-૩૦૦.
૮૨
પરમાણુવાદ :
સૃષ્ટિના મૂળતત્ત્વની ભૌતિક શોધની પ્રક્રિયા જે માયલેશિયન વિચાર-ધારાથી શરૂ થઈ તેની પારાકાષ્ટા ઈ. પૂર્વેની પાંચમી સદીમાં પરમાણુવાદમાં થઈ. તેમણે કહ્યું કે સમસ્ત વિશ્વની રચના તથા સંચાલન વિવિધ પ્રકારના પરમાણુઓથી અને તેમની ગતિશીલતાથી થાય છે. આ વિચાર-ધારાના આદ્ય-સ્થાપક લ્યુસીપસ હતા અને તેના પ્રખર પ્રણેતા તેમના શિષ્ય ડિમોક્રીટસ હતા. લ્યુસીપસ મીલીટસના રહીશ હતા જ્યાંથી માયલેશિયન વિચાર-ધારા શરૂ થઈ. તેમના ઉપર પાર્મેનિડીસ અને ઝેનોના વિચારોની અસર હતી પરંતુ તેમના વિશેની માહિતીનો એટલો બધો અભાવ છે કે તેઓની હસ્તી બાબત પણ એપીક્યુરસ નામના તત્ત્વજ્ઞ એ શંકા ઉઠાવેલ - જોકે એપીકયુરસ ડિમોક્રીટસના જ શિષ્ય હતા. પરંતુ આ શંકાને વિદ્વાનોએ કંઈ મહત્તા આપેલ નથી. લ્યુસીપસના ઘણા લખાણો તેમના શિષ્ય ડિમોક્રીટ્સને ફાળે ગયા છે. આથી પરમાણુવાદની ચર્ચા કરતી વખતે વિદ્વાનો લ્યુસીપસ અને ડિમોક્રીટસને સાથે જ રાખે છે.
ડિમોક્રીટસ થ્રેસમાં આવેલ અવ્હેરા શહેરના વતની હતા. તેમના જમાનાના એક અતિપ્રભાવશાળી વ્યક્તિ હતા અને પરમાણુવાદી વિચારધારાના અગ્રણી ગણાય છે. તેમની જ્ઞાન પિયાસા એટલી ઉત્કટ હતી કે તેમના એક સૂત્ર (ફ્રેગમેન્ટ)માં તેઓ જણાવે છે કે “ઈરાનના સામ્રાજ્ય ઉપર રાજ કરવા કરતાં કોઈ નવા તત્ત્વચિંતનને શોધવાનું હું વધુ પસંદ કરું.’' વધુ જાણવાની તેમની ઉત્કટતાને પરિણામે તેમણે બીજા
Jain Education International2010_04 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
