________________
૨૦
- ગ્રીક-ભારત ચિંતનાત્મક ઐક્ય (ઈરાન) તથા ઈજીપ્ત (મીસર)નાં સામ્રાજ્યો હતાં જેની સાથે ત્યાંના વતનીઓને વ્યાપારી તેમજ સાંસ્કૃતિક સંબંધો હતા. તેની પશ્ચિમે કાર્બેજનું રાજય હતું. તત્ત્વચિંતન માટે આ પ્રદેશ તદ્દન યોગ્ય હતો અને તેથી ત્યાં આગળ ઈ. પૂ. સાતમી તથા છઠ્ઠી સદીમાં ત્રણ ચિંતકો થયા. તેઓ હતા ૧. થેલીસ (ઈ. પૂ. ૬૨૪ – ૫૪૦) ૨. એનેક્ઝીમેન્ડર (ઈ. પૂ. ૬૧૧-૫૪૭) અને ૩. એનેક્ઝામીનીઝ (ઈ. પૂ. ૫૮૮ -પર૪) આ ત્રણે આ પ્રદેશના મિલિસ નામના એક શ્રીમંત શહેરના વતની હતા. એટલે તેમની વિચારસરણી “માયલીશિયન” વિચારધારા તરીકે ઓળખાય છે. આ તત્ત્વચિંતકોના સમયમાં મીલીસ શહેર આશરે ૫૦૦ વર્ષ જૂનું હતું અને છેલ્લાં સંશોધનો મુજબ આ શહેરમાં કુલ જુદી જુદી ૪૫ વસાહતો હતી. આ શહેર “આયોનિયા” પ્રદેશનું મોટામાં મોટું વ્યાપારી કેન્દ્ર હતું અને તેના બંદરેથી વ્યાપક પ્રમાણમાં આયાત નિકાસનો વ્યાપાર થતો હતો “આયોનિયા” પ્રદેશને તે સમયે પણ ભારત સાથે સારો સંપર્ક હોવાથી ત્યાંના લોકોને ભારતીઓ “યવન” તરીકે ઓળખવા લાગ્યા હશે તેવી માન્યતા છે.
માયલેશીઅન ચિંતકોની એક વિશિષ્ટતા એ રહી કે વિશ્વના મૂળભૂત તત્ત્વની શોધમાં તેઓએ તે સમયની સ્થાપિત વિચાર-પ્રણાલી મુજબ દેવ દેવીઓના કોઈ ઈશ્વરી તત્ત્વ ઉપર આધાર નહિ રાખતાં પદાર્થ વિજ્ઞાન ઉપર જ આધાર રાખ્યો. આનું એક કારણ એવું હતું કે આ ચિંતકો ફક્ત તત્ત્વજ્ઞાનના વિષયમાં જ રસ ધરાવતા હતા તેવું નહોતું. ભૌતિક શાસ્ત્રના વિવિધ વિષયો જેવા કે ગણિત, ખગોળ-વિદ્યા અને પદાર્થ – વિજ્ઞાનમાં પણ તેઓ સારો રસ ધરાવતા હતા. ઈ. પૂ. છઠ્ઠી શતાબ્દીની ભારતીય વિચાર-ક્રાંતિઃ
Jain Education International 2010_04 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
