________________
ગ્રીક-ભારત ચિંતનાત્મક ઐક્ય એકસરખુ રહેલ છે. અને આ બંને વર્ગની ભિન્ન પ્રકારની કાર્યપદ્ધતિ હોવા છતાં બંને એકબીજાના પૂરક બની શકે છે. બુદ્ધિની જ્યાં મર્યાદા આવે છે ત્યાં સ્વાનુભૂતિયુક્ત દર્શન-કામ આવે છે અને તેથી જ આઈન્સ્ટાઈન જેવા વિજ્ઞાનીઓ રહસ્યવાદના તત્ત્વજ્ઞાનનો સ્વીકાર કરે છે.
વસ્તુના બાહ્ય સ્વરૂપ અને તેના વાસ્તવિક સ્વરૂપની ભિન્નતા જાણ્યા બાદ માણસ જ્યારે દરેક વસ્તુના વાસ્તવિક સ્વરૂપનું જ્ઞાન મેળવે છે ત્યારે એક ક્ષણે તેને ભાન થાય છે કે વિશ્વની સારીએ રચનામાં કોઈ એક સર્વસામાન્ય અને સળંગ રીતે કામ કરતો સિદ્ધાંત હોવો જોઈએ કે જેના પ્રભાવથી આ વિશ્વના વિવિધ લક્ષણોનું આયોજન થતું હોય. આવા સિદ્ધાંતની શોધમાં યુગે યુગે અને સ્થળે સ્થળે મનીષીઓએ જુદા જુદા ખુલાસાઓ કર્યા. કોઈએ આ વિશ્વરચનાના આયોજનમાં ઈશ્વરના અસ્તિત્વને માન્યું તો કોઈએ અનાદિ અને શાશ્વતે આત્મતત્ત્વના અસ્તિત્ત્વને માન્યું, અમુક ચિંતકોએ એવી માન્યતા ધરાવી કે સંસારના તમામ પ્રસંગો એક નિશ્ચિત થયેલ કાર્ય-પ્રણાલિકા મુજબ જ ચાલે છે અને તેની નિયતિમાં મનુષ્ય પ્રયત્ન કાંઈ ફેરફાર કરી શકતો નથી. કોઈ બીજાઓએ વળી પદાર્થના સ્થાયી સ્વરૂપને મહત્ત્વ આપી તે પદાર્થને જ વિશ્વ-આયોજનના કર્તા તરીકે સ્વીકાર્યો. માયલેસીઅન વિચારધારા:
ભૂમધ્ય-સમુદ્રના પૂર્વ ભાગમાં આવેલ એશીઆ માઈનોરના પશ્ચિમના સમુદ્ર-કિનારા ઉપર “આયોનિયા”નો પ્રદેશ આવેલ છે જે ગ્રીસના દક્ષિણ પ્રદેશની નજીક છે. આ પ્રદેશ અત્યંત રળિયામણો અને નૈસર્ગિક સૌન્દર્યથી ભરેલ છે. ઈ. પૂ. છઠ્ઠી શતાબ્દીમાં તેની પૂર્વે પÍઆ
Jain Education International 2010_04 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
