________________
ગ્રીક-ભારત ચિંતનાત્મક ઐક્ય
૫૫ યુદ્ધ અને શાંતિ, તૃપ્તિ અને ભૂખ - તે તમામ ઈશ્વરમય છે પરંતુ અગ્નિમાં જુદા જુદા પ્રકારના મસાલા નાંખવાથી તેની જુદી જુદી સુગંધ આવે છે તેમ ઈશ્વર પણ જુદાજુદા સંસર્ગથી ભિન્ન પ્રકારે દેખાય છે.” “To God all things are fair and good and right but men hold some things wrong and some right” અર્થાત “ઈશ્વરને મન સારુંનરસું બધું સરખું જ છે અમુક વસ્તુ સારી છે અને અમુક ખરાબ છે તે તો માનવીની કલ્પના જ છે. “you will not find boundaries of soul by travelling in any direction, so deep is the measure of it "(R.P.41) અર્થાત - આત્માનું ઊંડાણ એટલું ગહન છે કે કોઈ એક ચોક્કસ દિશામાં જવાથી તેને શોધી શકાશે નહિ. સરખાવો :-જૈન માન્યતા મુજબ આત્મા સ્ફટિક રૂપે હોઈ જે કર્મના સંસર્ગમાં આવે તે કર્મના રૂપ રંગ પ્રહણ કરે છે અને આત્મા સ્વરૂપે નિઃસંગ છે પરંતુ પર્યાયે બદલાતો ભાસે છે. તેને પામવાની કોઈ ચોક્કસ દિશા નથી. તેની ગહનતા ઘણી ઊંડી છે. વૈદિક માન્યતા મુજબ પણ પોદમ વદુચાના વિવિધતામાં પણ હું એક જ છું ” વેદોએ કહ્યું- પૂત પૂમવછતે –પૂર્વમેવ અવશષ્યતે | અર્થાત પૂર્ણમાંથી પૂર્ણ લઈ લો તો પણ પૂર્ણ જ બાકી રહે છે તેવું ઈશ્વરનું સ્વરૂપ છે. હરકિલટસ જાણતાં કે અજાણતાં ભારતીય તત્ત્વજ્ઞાનની કેટલા નજદીક આવી ગયા? આ બાબતમાં અમેરિકન વિદ્વાન કોર્નફોર્ડ જણાવે છે કે -
“The secret seemed to Heraclis to lie in the notion that the continuity of life is not broken by death, but rather renewed. “Death” in fact is not "perishing”, it is neither an end nor a dissolution; the one life revolves in an endless circle and its unity is such that it cannot be dissolved or broken up in parts (p 185-186 of “Religion to “Philosophy”) અથોત :
Jain Education International 2010_04 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
