________________
पुद्गल अध्ययन
प. तिपएसिए णं भंते ! खंधे पएसट्ट्याए किं कडजुम्मे जाव कलिओए ?
उ. गोयमा ! नो कडजुम्मे, तेओए, नो दावरजुम्मे, नो कलिओए ।
प. चउप्पएसिए णं भंते! सांधे पएसट्टयाए कि कडजुम्मे जाय कलिओए ?
उ. गोयमा ! कडजुम्मे, नो तेओए, नो दावरजुम्मे, नो कलिओए ।
पंचपएसिए जहा परमाणुपोग्गले । छप्पएसिए जहा दुपए लिए। सत्तपएसिए जहा तिपएसिए ।
अट्ठपएसिए जहा चउप्पएसिए । नवपएसिए जहा परमाणुपोग्गले । दसपएसिए जहा दुपएसिए ।
प संखेज्जपएसिए णं भंते ! खधे पएसट्ट्याए किं जुम्मे जाव कलिओगे ?
उ. गोयमा ! सिय कडजुम्मे जाय सिय कलि-ओगे।
एवं असंखेज्जपएसिए वि, अनंतपएसिए वि ।
प. परमाणुपोग्गला णं भंते! पएसट्ट्याए कि कडजुम्मा जाव कलिओगा ?
उ. गोयमा ! ओघादेसेणं सिय कडजुम्मा जाव सिय कलिओगा,
विहाणादेसेणं नो कडजुम्मा, नो तेओगा, नो दावरजुम्मा, कलि ओगा।
प. दुपएसिया णं भंते! खंधा पएसट्ट्याए किं कडजुम्मा जाव कलिओगा ?
उ. गोयमा ! ओघादेसेणं सिय कडजुम्मा, नो तेओगा, सिय दावरजुम्मा, नो कलि ओगा,
विहाणादेसेणं नो कडजुम्मा, नो तेओगा, दावरजुम्मा, नो कलिओगा।
प. तिपएसिया णं भंते ! खंधा पएसट्ट्याए किं कडजुम्मा जाब कलि ओगा ?
उ. गोयमा ! ओघादेसेणं सिय कडजुम्मा जाव सिय कलिओगा,
विहाणादेसेणं नो कडजुम्मा, तेओगा, नो दावरजुम्मा, नो कलिओगा,
प. यउप्पएसियाणं भंते! खधा पएसट्ट्याए कि कडजुम्मा जाव कलिओगा ?
उ. गोयमा ! ओघादेसेण वि विहाणादेसेण वि कडजुम्मा, नो ते ओगा, नो दावरजुम्मा, नो कलिओगा । पंचपएसिया जहा परमाणुपोग्गला ।
१८६३
प्र. भते ! त्रिप्रदेशी स्कन्ध प्रदेश विवक्षा से कृतयुग्म यावत् कल्खोज है?
उ. गौतम ! वह कृतयुग्म द्वापरयुग्म या कल्पोज नहीं है किन्तु योज है।
"
प्र. भंते चतुष्प्रदेशिक स्कन्ध प्रदेश विवक्षा से कृतयुग्म यावत् कल्योज है ?
उ. गौतम ! वह कृतयुग्म है किन्तु त्र्योज, द्वापरयुग्म या कल्योज नहीं है।
परमाणु - पुद्गल के समान पांच प्रदेशी स्कन्ध का कथन है। द्वि-प्रदेशिक स्कन्ध के समान षट्प्रदेशी स्कन्ध का कथन है। तीन- प्रदेशिक स्कन्ध के समान सप्तप्रदेशी स्कन्ध का कथन है।
चतुष्यदेशी स्कन्ध के समान अष्टप्रदेशी स्कन्ध का कथन है। परमाणु-पुद्गल के समान नी प्रदेशी स्कन्ध का कथन है। द्विप्रदेशी स्कन्ध के समान दस प्रदेशी स्कन्ध का कथन है।
प्र. भंते ! संख्यातप्रदेशी स्कन्ध प्रदेशविवक्षा से कृतयुग्म यावत् कल्योज है ?
उ. गौतम । वह कदाचित् कृतयुग्म है यावत् कदाचित् कल्योज है।
इसी प्रकार असंख्यातप्रदेशी स्कन्ध और अनन्त प्रदेशी स्कन्ध के सम्बन्ध में भी कहना चाहिए।
प्र. भंते ! क्या (बहुत) परमाणु-पुद्गल प्रदेश विवक्षा से कृतयुग्म यावत् कल्योज है?
उ. गौतम ! सामान्य आदेश से कदाचित् कृतयुग्म हैं यावत् कदाचित् कल्योज है।
विशेषादेश से कृतयुग्म, ज्योज या द्वापरयुग्म नहीं है किन्तु कल्योज है।
प्र. भंते ! द्वि-प्रदेशी स्कन्ध प्रदेश विवक्षा से कृतयुग्म यावत् कल्योज है ?
उ. गौतम ! सामान्यादेश से कदाचित् कृतयुग्म हैं और कदाचित् द्वापरयुग्म हैं किन्तु योज और कल्योज नहीं हैं।
विशेषादेश से कृतयुग्म, त्र्योज या कल्योज नहीं हैं किन्तु द्वापरयुग्म है।
प्र. भंते ! तीन प्रदेशी स्कन्ध प्रदेश विवक्षा से कृतयुग्म यावत् कल्योज हैं ?
उ. गौतम । सामान्य आदेश से कदाचित् कृतयुग्म यावत् कदाचित् कल्पोज हैं।
विशेषादेश से कृतयुग्म द्वापरयुग्म या कल्पोज नहीं हैं किन्तु ज्योज हैं।
प्र. भंते ! चतुष्प्रदेशी स्कन्ध प्रदेश विवक्षा से कृतयुग्म यावत् कल्योज हैं ?
उ. गौतम ! सामान्य और विशेष आदेश से कृतयुग्म हैं किन्तु त्र्योज, द्वापरयुग्म और कल्पोज नहीं है।
पांच प्रदेशी स्कन्धों का कथन परमाणु-पुद्गलों के समान है,