________________
દેશનાદ્વાત્રિંશિકા/બ્લોક-૪
આ ભાવ છે - ઉક્ત આચારસૂત્ર=અવતરણિકામાં ઉદ્ધરણરૂપે આપેલ આચારસૂત્ર, ધર્મવ્યાખ્યાનમાં સાધુની નિરીહતામાત્રનું દ્યોતક જ છે; કેમ કે રાજાદિના અભિપ્રાયના અનનુસરણમાં પ્રગટ દોષના ઉપદર્શનપૂર્વક અનુપદ જ='ના પુસ્ત્ર ત્ય' ઇત્યાદિ આચારાંગસૂત્રના પછીના પદમાં જ, પુરુષાદિ અને દેશાદિના પરિજ્ઞાનરૂપે દેશનાધિકારીપણાનું અભિવ્યંજન છે=કથન છે.
૧૨
તે કહેવાયું છે=રાજાદિના અભિપ્રાયના અનુસરણ વિના દેશનામાં પ્રગટ દોષ છે, અને પુરુષાદિ અને દેશાદિના પરિજ્ઞાનવાળા વક્તા જ દેશનાના અધિકારી છે, તે આચારાંગ સૂત્ર-૧૦૨માં કહેવાયું છે –
“ય=અને વળી ગળાવમામાં હળે અવિ=અનાદર કરાતો રાજા હણે પણ ત્ત્વ વિ ના=ધર્મદેશનામાં પણ જાણ.
ધર્મદેશનામાં શું જાણ ? તે સ્પષ્ટ કરે છે -
સેવં તિ સ્થિ=શ્રેય એ નથી=ધર્મદેશના પુરુષાદિને જાણ્યા વગર આપવામાં આવે તે શ્રેય છે, એ નથી, ‘યં રિસે ~ ન ત્તિ'=આ પુરુષ કયો છે ? કોને નમેલો છે ?= કયા દેવતાને નમેલો છે ? ઇત્યાદિ દ્વારા પર્ષદાદિનો વિવેક બતાવે છે. (આચારાંગ સૂત્ર-૧૦૨)
ઉદ્ધરણમાં અવિ=ત્તિ સંભાવના અર્થમાં છે.
વળી આ રીતે=વાચકવચનનો અર્થ એ પ્રમાણે કરવામાં આવે કે અનુગ્રહબુદ્ધિથી બોલનાર સર્વ વક્તાને એકાંતે નિર્જરા થાય છે એ રીતે, પુરુષાદિના પરિજ્ઞાનનું અનાવશ્યકપણું હોતે છતે=ઉપદેશકને ઉપદેશ આપતી વખતે પુરુષાદિના પરિજ્ઞાનની અનાવશ્યકતા હોતે છતે, પર્ષદાદિના ગુણદોષનું ઉપવર્ણન ત્યાં ત્યાં=તે તે શાસ્ત્રમાં, વ્યર્થ થાય.
‘કૃતિ’ શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિમાં છે. ૫૪૫
જૈ ‘પુરુષાવિરિજ્ઞાનાનાવશ્યત્વે’ - અહીં ‘વિ'થી પર્ષદાનું ગ્રહણ કરવું. ભાવાર્થ :
ઉપદેશમાં બાલાદિના ભેદ વિના દેશના આપનારને અનર્થની પ્રાપ્તિ :
:
શ્લોક-૩માં કહ્યું કે દેશાદિ અને પુરુષાદિને નહીં જાણનાર વક્તા અનુગ્રહબુદ્ધિથી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
