________________
૬૬
દેશનાદ્વાત્રિંશિકા/બ્લોક-૨૨-૨૩
પરમાર્થને પ્રાપ્ત કરે છે; અને આવા મધ્યમબુદ્ધિ જીવો જો સર્વવિરતિને અભિમુખભાવવાળા થાય તેવા હોય તો ઉપદેશક તેઓની બુદ્ધિને અનુરૂપ પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિનો વિસ્તારથી બોધ કરાવે.
વળી સંયમજીવનમાં ત્રણ કોટીથી શુદ્ધ ભોજન કરવું જોઈએ, તેનો ઉપદેશ આપે, અને તે ત્રણ કોટી બે રીતે થાય છે, તે આ રીતે
(૧) રાગ, દ્વેષ અને મોહરહિત શુદ્ધ ભોજન કરવું જોઈએ અર્થાત્ સાધુએ આહારગ્રહણની ક્રિયાથી માંડીને ભોજનની પ્રવૃત્તિ પર્યંત ક્યાંય રાગ ન થાય, ક્યાંય દ્વેષ ન થાય અને ક્યાંય તત્ત્વના વિપર્યાસરૂપ મોહ ન થાય તે રીતે ત્રિકોટીશુદ્ધ પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ, જેથી રાગ, દ્વેષ અને મોહથી અનાકુળ એવી ભોજનની પ્રવૃત્તિ સંયમવૃદ્ધિનું કારણ બને.
-
(૨) કૃત, કારિત અને અનુમતિના ભેદથી હનન, પચન અને યરૂપ ત્રિકોટીશુદ્ધ ભોજન ગ્રહણ કરે અર્થાત્ કૃત, કારિત અને અનુમતિના ભેદથી હનન ક્રિયા ન થાય, કૃત, કારિત અને અનુમતિના ભેદથી પચનક્રિયા ન થાય અને કૃત, કારિત અને અનુમતિના ભેદથી ખરીદવાની ક્રિયા ન થાય, એ રીતે આહાર ગ્રહણ કરીને ભોજન કરે, જેથી ભોજનની પ્રવૃત્તિ સંયમવૃદ્ધિનું કારણ બને.
વળી સાધુએ વયના ક્રમથી અધ્યયન, શ્રવણ અને ધ્યાન કરવાં જોઈએ, એ પ્રકારનો મધ્યમ જીવોને ઉપદેશ આપે અર્થાત્ (૧) પ્રથમ વયમાં શાસ્ત્રોનું અધ્યયન કરવું જોઈએ=સામાન્ય અર્થના બોધપૂર્વક સૂત્રનું ગ્રહણ કરવું જોઈએ, (૨) દ્વિતીય વયમાં શાસ્ત્રોના અર્થનું શ્રવણ કરવું જોઈએ=શાસ્ત્રોના પરમાર્થની પ્રાપ્તિ થાય તે રીતે ગીતાર્થો પાસેથી અર્થનું શ્રવણ ક૨વું જોઈએ અને (૩) તૃતીય વયમાં ધ્યાનથી આત્માને ભાવિત કરવો જોઈએ, જેથી આ સંસારનો અંત થાય. આ પ્રકારનો ઉપદેશ મધ્યમ જીવોને અપાય છે.
વળી સદાશયપૂર્વક ગુરુના પારતંત્ર્યનો ઉપદેશ અપાય છે અર્થાત્ 'ગૃતિ શાસ્ત્રતત્ત્વમતિ ગુરુ: '=જે શાસ્ત્રતત્ત્વને બતાવે તે ગુરુ છે, અને તેવા ગુરુ સંસા૨ક્ષયનો હેતુ છે, એ પ્રકારના કુશળ પરિણામપૂર્વક ગુણવાન ગુરુને પરતંત્ર થઈને આરાધના કરવાથી આત્માનું હિત થાય છે, એ પ્રકારનો મધ્યમ જીવોને ઉપદેશ આપવો જોઈએ. ૨૨-૨૩૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
