________________
દેશનાદ્વાત્રિશિકા/શ્લોક-૨૫ आज्ञादरद्वारैवोपपत्तेरयमेव गरीयानिति फलितम्, क्रियान्तरे च नैतदुपपत्तिः, न च तदनन्तरं भगवदनुध्यानादुपपत्तिः, अनियमादनुषङ्गत एवासङ्गસમવન્વેતિ રહી ટીકાર્ચ -
રૂમના રીત્યા ....... વીઘેતિ | આ રીતે ઉપદેશકે ધર્મનું રહસ્ય બતાવ્યું અને એ ધર્મના રહસ્યને પામીને બુધપુરુષ સર્વત્ર સર્વજ્ઞતા વચનાનુસાર પ્રવૃત્તિ કરે છે એ રીતે, આજ્ઞાતા આદર દ્વારા=ભગવદ્યચનના બહુમાન દ્વારા=સર્વ પ્રવૃત્તિકાળમાં ભગવાનની આજ્ઞાના સ્મરણપૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરવાથી ઉલ્લસિત થતા ભગવદ્રવચનના બહુમાન દ્વારા, જિત હોતે છતે=ધ્યાનથી સાક્ષાત્કૃત જિન હૃદયસ્થ હોતે છતે, સમરસની આપત્તિ થાય છે=સમતાની પ્રાપ્તિ થાય છે, જે ધ્યાનનું પરમ પ્રકૃષ્ટ ફળ છે. તેને કહે છે આ સમરસતી આપત્તિ એ ધ્યાનનું પરમફળ છે, તેને ષોડશક-૨-૧૫માં કહે છે :
“લેવેદ ..... સી પર્વ=તે જ=સમાપત્તિ જ=ભગવાનની સાથે ઉપયોગરૂપે એકતાની પ્રાપ્તિ જ, ફુદ=સંસારમાં, યોગીની માતા છે=મોક્ષના અનન્ય કારણરૂપ રત્નત્રયીની પરિણતિવાળા એવા યોગીની માતા છે.” (ષોડશક-૨/૧૫).
અને આ રીતે=પૂર્વમાં કહ્યું કે આજ્ઞાના આદર દ્વારા હૃદયમાં ભગવાન હોતે છતે સમરસની આપત્તિ થાય છે એ રીતે, સમાપરિસંશક એવું= ભગવાનની સાથે ઉપયોગથી એકતાની પ્રાપ્તિ થાય એવી સમાપતિ સંજ્ઞાવાળું એવું અસંગાનુષ્ઠાનરૂ૫ ફળ છે જેનું એવા વચનાનુષ્ઠાનની આજ્ઞાના આદર દ્વારા જ ઉપપતિ હોવાથી, આ જઆજ્ઞાનો આદર જ, શ્રેષ્ઠ છે, એ પ્રમાણે ફલિત થયું=ધર્મનાં અન્ય અનુષ્ઠાનો કરતાં આત્મકલ્યાણ અર્થે ભગવાનની આજ્ઞા પ્રત્યેનો આદર જ શ્રેષ્ઠ છે, એ ફલિત થયું; અને ક્રિયાતર હોતે છતેવચનાનુષ્ઠાન કરતાં અન્ય ક્રિયા હોતે છતે બાલ અને મધ્યમ પુરુષથી સેવાતી પ્રીતિ, ભક્તિ અનુષ્ઠાનરૂપ ધર્મક્રિયા હોતે છતે, આની ઉપપત્તિ નથી=અસંગાનુષ્ઠાનની ઉપપત્તિ નથી.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે વચનાનુષ્ઠાનથી અન્ય પ્રકારની પ્રીતિ, ભક્તિ-અનુષ્ઠાનરૂપ ધર્મક્રિયા કર્યા પછી ભગવાનના સ્વરૂપનું અનુધ્યાન કરવાથી ભગવાનના
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
