________________
૫૪
સુધી પ્રતિવાદિનો જવાબ ન લખાયો હોય ત્યાં સુધી પ્રતિવાદી અરજી તપાસી શકે પરંતુ પ્રતિવાદિનો જવાબ થઈ ગયા પછી નીતિ પ્રમાણે અરજી તપાસવાનો કાંઈ હક નથી.
ऋणादिव्यवहारे उत्तमर्णनिरूपितविषयशोधनपूर्वकोत्तर-दानार्थं प्राड्विवाको दिनत्रयावधिं देयात् । विशेषकृत्ये तु भूपः पक्षकमितावधिं देयात् । अतः परं न दिशेत् । गोर्वधे मारणे. ताडने यष्ट्यादिप्रहारे स्तेये चौर्ये पारुष्ये क्रोधेन कटुवाक्यादिकथने साहसे विषशस्त्रादिकृतप्राणघाते स्त्रिया दुश्चरिते एतद्विषयाभियोगे उत्तरदानार्थं प्रतिवादिनं प्रत्यवधिं न देयात् । तत्क्षण एवोत्तरं गृह्णीयात् । अन्यथा असत्साक्ष्यादिना कृत्यविपर्ययः ।।
દીવાના મુકરદમામાં મુદત આપવાને વાંધો નહિ પરંતુ ફોજદારી મુકરદમામાં મુદત આપવાથી જુઠા સાક્ષીઓ ઊભા થાય છે અને ન્યાયને બદલે અન્યાય થવાનો સંભવ બને છે. પ્રત્યથી વારિપત્ર यावदुत्तरलेखनं शोधयेत् लिखिते तु शोधनं निवृत्तं भवेत् अतो गृहीतावधौ प्रतिज्ञापत्रं विविच्य यथातथमुत्तरं देयात् ॥
પ્રતિવાદિ પણ વાદિની અરજીનો જવાબ લખતા સુધી જવાબમાં ફેરફાર કરી શકે, પરંતુ જવાબ લખી આપ્યા પછી, ફેરફાર કરવાનો કશો હક તેનો નથી. માટે મળેલી મુદત સુધીમાં પ્રતિજ્ઞા પત્રને વિચારી યથાસ્થિત ઉત્તર આપવો. યદ્ધિ રાષામાન્યથોત્તર તેય રંઢ: જો રાગ દ્વેષ કે લોભથી ખોટો જવાબ આપે તો તે દંડને યોગ્ય થાય છે. તદુત્તર વિયં શ્રાવ્ય-શ્રાવ્ય તિ તે ઉત્તર બે પ્રકારનું છે એક ન્યાયાધીશે સાંભળવા યોગ્ય અને બીજું નહિ સાંભળવા યોગ્ય. તત્ર શ્રાવ્ય તુ તેમાં સાંભળવા યોગ્ય ઉત્તર પણ ચાર પ્રકારનું છે :अर्थिप्रतिज्ञां द्रष्ट्वैव प्रत्यर्थी चोत्तरं लिखेत् । तद्वै चतुर्विधं सत्यं प्रतिभु व्यापकं तथा ।। ३० ।।
અન્યાય થવાના કા સાક્ષીઓ અહિ પરંતુ ફોજદ
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
