________________
૧૭૭ વકvયમચાવંડ: સાહિત્યાદા પંચમાં હિતવાદિનું વચન સર્વે એ અંગીકાર કરવા યોગ્ય છે તેમ છતાં તે અંગીકાર ન કરે તો દંડને યોગ્ય થાય તે કહે છે : હિતવાવિવો માર્ચ સદે તસ્થિતૈઃ પરઃ | विपरीतो हि दंड्यः स्याजघन्येन दमेन च ॥ ६ ॥
સમૂહમાં એટલે પંચ કે કમિટિમાં રહેલા બીજા સર્વ મનુષ્યોએ હિતવાદીનું વચન માનવું, જો તેથી તે ઉલટા ચાલે તો છેવટનાં દંડને પાત્ર થાય છે. યદુ વૃદ્ધનીતિ જેટલા માટે બૃહદઈનીતિમાં કહ્યું
हियवाइस्सय वयणं जो नहु मणइ तिदुवितव्यूहे सो होइ दंडणिजोपढमदमेणं खु णिच्चंपि ॥ १ ॥
अथ समुदायकार्यकारिणां कथं सत्कारो विधेय इत्याह।। હવે સમુદાય એટલે પંચ, કમિટિ કે સભા તરફનું કામ કરનારાઓનો કઈ રીતે રાજાએ સત્કાર કરવો તે કહે છે :कार्यसिद्धिं विधायाशु गणकार्यसमागतान् ।। सत्कृत्य दानमानाद्यैर्महीनाथो विसर्जयेत् ॥ ७ ॥
સમુદાયના કામને માટે દરબાર કે કચેરીમાં આવેલા માણસોને રાજાએ તેમનું કાર્ય સિદ્ધ કરીને દાન વડે તથા માનાદિકથી સત્કાર કરી ઝટ રજા આપવી. અથવો અ ર્થ તત્સમાગધૈ: તિઃ स्वयं वा राजपाचँ गतश्चेद्धिरण्यादि-प्राप्नुयात्तदा तत् समाजमहाजનેપ્યો નિવેથા તસ્ય દંડ: યાલિત્યાદ સમાજ કે ગણના કાર્ય માટે સમાજના ગૃહસ્થોએ આજ્ઞા કરવાથી કે પોતાની મેળે સમાજનો વહીવટ કરનાર રાજદરબારમાં રાજા પાસે જાય, અને ત્યાંથી રાજાએ દાન માનને અંગે આપેલું સોનું ઈત્યાદિક દ્રવ્ય તે સમાજના સદ્ગૃહસ્થોને જણાવે નહિ તો તેનો દંડ કહે છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
