Anekantvad Pravesh

Author(s): Haribhadrasuri, Prabhudas Bechardas Parekh
Publisher: Hemchandracharya Sabha

Page 11

www. kobatirth.org
अनेकान्तवादप्रवेशः किं तर्हि उभयमपि उभयरूपम् ? । ततश्च विषार्थी विषे प्रवतेत मोदके च, एवं मोदकार्थ्यपि मोदके विषे च । लो. कश्च विषार्थी विष एव प्रवर्तते, न मोदके; मोदकार्थ्यपि मोदक एव, न विषे; इत्यस्य नियमस्योच्छेदः स्यात् । तथा च विषे भक्षिते मोदकोऽपि भक्षितः स्यात् , मोदके भक्षिते विषं भक्षितं स्यात् । तथा च सति प्रतीतिविरोधः स्यात् । एवं क्षीरमपि न क्षीरमेव, कांद्यनर्थान्तरभूतसामान्याव्यतिरेकात् ; कर्कोऽपि न कर्क एव, क्षीराद्यव्यतिरिक्तसामान्याव्यतिरेका. देव । ततश्च इहापि क्षीरार्थी न क्षीर एव प्रवर्तेत, अपि तु कर्केऽपि; एवं कार्थ्यपि न कर्क एव, किं तर्हि ? क्षीरेऽपि । न चेत्थमनियमेन प्रवृत्तिदृश्यते ।
स्यादेत,-'विषादिषु विशेषरूपताप्यस्त्येव, सा तदथिनो नियमेन प्रवृत्तीजम् , तद्भक्षणे च नान्यभक्षणं स्यात् ; इति ॥
___ एतदयुक्तम्, विकल्पानुपपत्तेः; तथाहि-विषादिषु विशेषरूपता मोदकादिविशेषरूपव्यावृत्ता वा स्यात् ? स्वरूपनियता वा ? । न तावन्मोदकादिविशेषरूपव्यावृत्ता, तनान्तरभूतसामान्याव्यतिरेकात्; व्यतिरेके चोभयरूपवस्तुवादहानिप्रसङ्गात् ; व्यतिरेकाव्यतिरेकपक्षस्य च विरोधेन तिरस्कृतत्वात् । नापि स्वरूपचियता, मोदकाद्यभिन्नसामान्यानान्तरत्वात् ; अर्थान्तरत्वे च सैव विशेषरूपता अर्थक्रियार्थिप्र. वृत्तिविषयत्वाद् वस्त्वस्तु, तत्फलविशेषोपादानभावलक्षितस्वभावत्वात् वस्तुनः; सा च तादृशी नान्यत्रास्ति, अर्थिनः प्रवृत्त्यभावात् । त्यज्यतामुभयरूपैकवस्तुवादाभिमानः ॥ तथा चोक्तम्
१ विषमोदकरूपम् । २. सामान्यविशेषोभयरूपभवन्मताड्-गीकारे । ३. मोदकभक्षणे विषभक्षणे जाते सति । ५. अनुभव ५. विषार्थिनः । ६. विषभक्षणे प्रयत्नस्य । ७. विषादि । ८. मोदकादि । ९. मोदकादि । १०. स चासौ फलविशेषश्च यः तेनैव दध्यादिरूपवस्तुना साध्यः, तस्योपादाने भावो हेतुभावः, तेन लक्षितः स्वभावो यस्य वस्तुनः, तत्तथा, तद्भावस्तत्त्वम् , तस्मात् । ११. अर्थक्रिया ।