Anekantvad Pravesh

Author(s): Haribhadrasuri, Prabhudas Bechardas Parekh
Publisher: Hemchandracharya Sabha

Page 39

अनेकान्तवादप्रवेशः
इत्यादि यदाशङ्कयोक्तम्-'पर्यायव्यतिरिक्तस्य द्रव्यस्यासिद्धिः' इत्यादि । तदपि प्रतिक्षिप्तमेधावगन्तव्यम् , कथंचिव्यतिरेकसिद्धेः, इति । तथाचोक्तम्
" द्रव्यपर्याययोः सिद्धो भेदाभेदः प्रमाणतः। संवेदनं यतः सर्वमन्वयव्यतिरेकवत् ॥ १॥ स्वसंवेदनसिद्धे च विरोधोद्भावनं नृणाम् । व्यसनं धीजडत्वं वा प्रकाशयति केवलम् ॥२॥ इत्यादि कृतं विस्तरेण ॥ इति नित्यत्वानित्यत्ववादः ॥२॥
(३)
यञ्चोक्तम्-" एतेन सामान्यविशेषरूपमपि प्रतिक्षिप्तमवगन्तव्यम्" इत्यादि । तदप्ययुक्तम् , सामान्यविशेषरूपस्य वस्तुनोऽनुभवसिद्धत्वात् ; तथाहि- घटादिषु 'घटो घटः ' इति सामान्याकारा बुद्धिरुत्पद्यते, 'मार्तिकस्ताम्रो राजतः' इति विशेषाकारा च; पटादिर्वा न भवेति, इति । नार्थसद्भावोऽर्थसदावौदेव निश्चीयते, सर्वसत्त्वानां सर्वशत्वसङ्गात् । सर्वार्थानामेव सद्भावस्याविशेषात् ।
किं तर्हि ?
अर्थविज्ञानसद्भावान्निचयः, शानं च सामान्यविशेषाकारमेवोपजायते । इत्यतोऽनुभवसिद्धत्वात्सामान्यविशेषरूपं वस्तु इति । न च 'अयमनुभवो भ्रान्तः' इति युज्यते, घटादिसन्निधावविकलतदन्यकारणीनां सर्वेषामेवाविशेषणोपजायमानत्वात् ॥
१. भेदाभेद । २. 'घटः' इत्येवंरूपोल्लेखः । ३. कारणादेव । ४. कुतः प्रसङ्गः ? इत्याह- । ५. भवनोदरवर्तिनाम् । ६. सर्वसद्भावस्य । ७. सति । ८.सम्पूर्णालोकादिकारणामामित्यर्थः । ९. प्रमातॄणां सामान्येन भिक्षपायकादीनामपि।