Book Title: Pravachansara Piyush Part 1
Author(s): Kundkundacharya, Amrutchandracharya, Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Grand Rapid America Mumukshu Mandal America
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008328/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAra pIyUSa T 'jJAnatatva prajJApano ja prakAzaka che zrI grAMDa repiDa amerikA mumukSu maMDaLa. amerikA pravacanasAra - pIyUSa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAra pIyuSa jJAnatatva prajJApano kapyuTara I-buka InphosophaTa sarvisIjha 707, sTAra cembarsa, harIhara coka, rAjakoTa 360001, phonaH (0281) 2571286 - prathama AvRtti - prata : 500 vi.saM. 2062 I.sa. 2006 - kiMmata - rUA. 10/ - komyuTara TAIpaseTIMga - zivAnI komyuTarsa-prinTarsa 111, komala cembarsa, caudharI hAIskUla sAme, kasturabA roDa, rAjakoTa - 360 001. phona : (0281) 24 71714 - mudraka , kitAba ghara prinTarI zropha roDa, rAjakoTa - 360 001. phona : (0281) 2449678 jJAnata - prajJApana Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aLakramaNikA gAthA nuM. pAnA naM. | gAthA naM. gAthA - 1,2,3,4,5 13 gAthA - 35 pAnA naM. | gAthA naM. gAthA - 62 pAnA naM. 122 64 gAthA - 6 gAthA - 36 gAthA - 63 15 gAthA - 7 9 gAthA - 37 71 gAthA - 64 gAthA - 65 128 130 gAthA - 8 gAthA - 38 72 gAthA - 9 che gAthA - 39 73 gAthA - 66, 67 132 gAthA - 10 gAthA - 40 134 135 gAthA - 11, 12 27 gAthA - 41 gAthA - 68 gAthA - 69 gAthA - 70, 71 75 gAthA - 13 gAthA - 42 78 138 gAthA - 14 32 gAthA - 43 80 140 gAthA - 15, 16 35 gAthA - 44 gAthA - 72 gAthA - 73 gAthA - 74, 75 | 141 142 37 gAthA - 45 83 gAthA - 17 gAthA - 18 39 gAthA - 46 88 143 gAthA - 76 gAthA - 77 che gAthA - 19 gAthA - 47 90 144 L0 ] 9 gAthA - 20. ya gAthA - 48 gAthA - 78 145 gAthA - 21 4pa gAthA - 49 96 gAthA - 79 148 gAthA - 22 gAthA - 50, 51 gAthA - 80 149 gAthA - 23 48 gAthA - 52 100 gAthA - 81 154 gAthA - 24, 25, 26 50 gAthA - 53 103 gAthA - 82, 83 gAthA - 84, 85 gAthA - 27 pa2 gAthA - 54 106 gAthA - 28, 29 54 gAthA - papa 107 gAthA - 86 gAthA - 30 papa gAthA - 56 110 155 159 161 163 165 166 168 gAthA - 31 pa7 gAthA - pa7 gAthA - 87 gAthA - 88, 89 gAthA - 90 gAthA - 91 111 gAthA - 32 58 gAthA - 58 112 gAthA - 33 gAthA - 59 113 gAthA - 34 gAthA - 60 117 gAthA - 92 169 gAthA - 61 120 pravacanasAra - pIyUSA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || namaH zrI siddhebhyaH / / / / namo anekAMtAyaH / / prastAvanA mahAvideha kSetrenA vartamAna tIrthaMkaradeva zrI sImaMdhara svAmI pAsethI maLelA divya jJAna vaDe zrI kuMdakuMdaAcArya vaDe bodha na Avyo hota, zrI amRtacaMdra AcAryadeve temanA hRdayamAM pesI jaIne gaMbhIra Azayone vyakta na karyA hota ane jemano ApaNA upa2 asIma upakAra varte che tevA 52ma mahAmaMgalakArI sadguru kahAna gurudeva, svAnubhUti prakAzita pU. bahenazrI ane kuMdakuMda bhAratInA panotA putra AdaraNIya paMDitajInI ApaNI ja mAtRbhASAmAM thayelI jinavANI mAtAnI prabhAvanA atyAre jo vidyamAna na hota to AvA duSama kALanA prabhAva nIce sAcA mArgathI vikhUTA paDelA pAtra jIvone pharI pAchA sAcA mArgamAM susthApita koNa karata? eja duSamakALanI gherI asara uparAMta thoDA vartamAna puNyanA udayaphaLarUpa ane bAhyamAM thoDI sAdhana saMpannatAnI mAdaka asa2 vacce amo zAMtibharyuM jIvana vItAvatA ane amArI 'mAnelI sAcI samajaNapUrvaka'' yathAzakti svAdhyAya karatA hatA. tyAM kema jANe "sad avasara A cukA hai'' evA eka acaMbArUpe pU. gurudevazrI ane pU. bhagavatI mAtAnA aciMtya pratApathI zrI sonagaDha TrasTa prerita pAMca mAsanA TUMkA gALAmAM uparAuparI cAra cunaMdA vidvAna skolarone amArA ghare mokalI ane da22oja bArathI cauda kalAka avirata pratibodha ApI emaNe ekavAra to sAkSAt suvarNapurInuM svAdhyAya maMdira jIvaMtarUpe khaDuM karI dIdhuM hatuM ane kema jANe jJAnIonA sAkSAt AzIrvAda amArA u52 va2sI rahyA hatA. manuSyabhavanI durlabhatA, vartamAna manuSyabhavanI sAcI sArthakatA, sAcA sukhanuM svarUpa, sAcA vItarAgI devaguru-zAstra, vizvanuM kharuM baMdhAraNa, dravyanuM aMtaraMga baMdhAraNa, vizvanuM anekAMtamaya svarUpa ane tene vyakta karanArI svAdvAda kathanazailI, naya ane pramANa jJAnanuM svarUpa, ApaNI mULamAM bhUla, ane teno akasIra upAya. AvI taddana pAyAnI ane mULabhUta mAhitIthI paNa vaMcita evA ama suvarNapurIthI vikhuTA paDelA ane paradezamAM vasatA, paNa paraMtu pAtra jIvone A vidvAna skolaroe AvI ane pUjya gurudevazrI ane pU. bhagavatI mAtAe prarUpela zuddha jainadarzananA siddhAMta mujaba amArA jJAnane vyavasthita na karyuM hota to pU. gurudevanA zuddha mArgamAM ame praveza kema karI zakyA hota ? je jaina darzananA zuddha siddhAMto amane prApta thayA te, jijJAsu pAtra jIvone thoDo zrama laIne paNa vyavasthita abhyAsa ka2vo hoya to upayogI thAya te AzayathI jena tattvadarzana bhAga 1 thI 5 nuM prakAzana karavAmAM sakriya bhAga levAno suavasara amane prApta thayo hato. tene maLelA pratisAdathI amo vadhu utsAhita thayA chIe AcArya bhagavaMtanA mULa zAstronA abhyAsa badhA mumukSuoe ka2vo joIe evo badhA jJAnIono abhiprAya che. pU. gurudevazrIe badhA zAstro u52 pravacano ApyA che ane enA dvArA zAstranA artha ka2vAnI rIta, cAvI badhA mumukSuone ApI che. jethI zAstra svAdhyAya ka2vA Icchuka jIvone yogya mArgadarzana avazya maLyuM che. zuddhAtmAne kendramAM rAkhIne ja zAstra svAdhyAya ka2vAnI rIta ane tenI agatyatA pU. gurudeve spaSTapaNe samajAvI che. pAMca 4 jJAnatattva prajJApana - Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAgamomAM pravacanasAra zAstrano abhyAsa badhAne kaThIna lAge che. paraMtu paM.kA. zrI hiMmatabhAI teno ja abhyAsa prathama karavA upara bhAra mUkatA hatA. ane te yogya ja che ema amone paNa lAgyuM che. rAjakoTamAM niyamita be vakhata zAstra svAdhyAya thAya che. amoe paNa teno pratyakSa lAbha lIdho che. vaLI parokSapaNe te lAbha hajA paNa cAlu ja che. rAjakoTamAM pravacanasAra zAstra upara svAdhyAya cAlato hato tyAre DaoN. pravINabhAIe potAnA mATenI eka hAtha noMdha paNa taiyAra karI che. je badhAne lAbhanuM kAraNa thAya tema che. tenA AdhAre A lakhANa taiyAra karavAmAM AvyuM che je pravacanasAra pIyUSa bhAga 1, 2 ane 3 rUpe jijJAsu jIvonA nijakalyANa arthe prastuta karatAM amo atyaMta dhanyatA anubhavIe chIe. sonagaDhathI prakAzita pravacanasAra zAstranI prastAvanAmAM che. zrI hiMmatabhAIe jJAnatattva prajJApana adhikAra viSe je lakhyuM che te ahIM temanA zabdomAM vAMcIe. evA A parama pavitra zAstrane viSe traNa zrutaskaMdha che. prathama zrutaskaMdhanuM nAma jJAnatattva-prajJApana che. anAdi kALathI parasammukha jIvone "huM jJAnasvabhAva chuM ane mAruM sukha mArAmAM ja che'' evI zraddhA kadI thaI nathI ane tethI tenI oziyALI parasanmukha vRtti kadI TaLatI nathI. evA dIna duHkhI jIvo para AcArya bhagavAne parama karuNA karI A adhikAramAM jIvano jJAnAnaMdasvabhAva vistArathI samajAvyo che. tema ja kevaLInA jJAna ane kevaLInA sukha mATenI dhodhamAra utkRSTa bhAvanA vahAvI che. "kSAyika jJAna ja upAdeya che, kSAyopathamika jJAnavALA to karmabhArane ja bhogave che, pratyakSa jJAna ja ekAMtika sukha che, parokSa jJAna to atyaMta AkuLa che, kevaLInuM atIndriya sukha te ja sukha che, iMdriyajanita sukha to duHkha ja che, siddhabhagavAna svayameva jJAna, sukha ne deva che, ghAtikarmarahita bhagavAnanuM sukha sAMbhaLIne paNa jemane tenI zraddhA thatI nathI teo abhavya (dUrabhavya) che" ema aneka aneka prakAre AcArya bhagavAne kevaLajJAna ane atIndriya paripUrNa sukha mATe pokAra karyo che. kevaLInAM jJAna ane AnaMda mATe AcArya bhagavAne evI bhAvabhInI dhUna macAvI che ke te vAMcIne saheje ema lAgI jAya che ke videhavAsI sImaMdhara bhagavAna pAsethI ane kevaLIbhagavaMtonA ToLA pAsethI bharatakSetramAM AvIne turata ja kadAca AcArya bhagavAne A adhikAra racI potAnI hRdayormio vyakta karI hoya. A rIte jJAna ane sukhanuM anupama nirUpaNa karI A adhikAramAM AcArya bhagavAne mumukSuone atIndriya jJAna ane sukhanI ruci tathA zraddhA karAvI che ane chellI gAthAomAM moha-rAga-dveSane nirmULa karavAno jinokta yathArtha upAya saMkSepamAM darzAvyo che. amArI A bhAvanA jinavANImAtA pratyenI bhaktithI ane bhavabhayathI DaratAM DaratAM sAkAra pAme che. je koI kSati rahI gaI hoya te to amArI apUrNatA ja darzAve che. sahu bhavya jIvo Ano pUro lAbha le evI bhAvanA sahita, mahimA aho e kevaLa jJAnano mahimA aho e bhAvi tIrthakaradevA sUryakIrtinAthano." zrI grAMDa repiDa amerikA mumukSu maMDaLa vatI, zrI nItinabhAI bhImANI pravacanasAra - pIyUSA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [T ][[] [L kuMdakuMdAcAryadeva racita pAMca paramAgamomAM jJAnatattva prajJApana pravacanasAranuM eka AgavuM sthAna che. samayasAra A adhikAramAM jJAna ane sukha je be jIvanA zAstramAM navatattvanA vistAra dvArA zuddhAtmAnA asAdhAraNa guNo che tenI vAta lIdhI che. A banne svarUpane darzAvavAmAM AvyuM che. zuddhAtmAne kendramAM guNo asAdhAraNa hovA uparAMta vedanabhUta paNa che. rAkhIne jIvanuM svarUpa ane jIvanA pariNAmane tathA jema IndriyajJAna vaDe pugalanA sparza-rasa vagere dravyakarmane je prakAre niyamabhUta nimitta naimittika guNo khyAlamAM Ave che ane tenA vaDe pugalanI saMbaMdha che tenuM varNana karavAmAM AvyuM che. navatattvanA oLakhANa thAya che, tevI rIte jJAna ane sukha abhyAsa dvArA zuddhAtmAnI prApti kaI rIte thAya te mAraphata jIvamAM prAthamika praveza maLe che. jIvane prakAra samayasAramAM lIdho che. sukhanI mukhyatA hovA chatAM jIvanI oLakhANa ane ApaNuM vartamAnajJAna guNabhedane samajI bhedajJAna mATe jJAnIoe sarvAnumate jJAnanI ja zake che. dravyanuM sIdhuM jJAna thatuM nathI tethI mukhyatA karI che. AvA jJAna ane sukhanA pariNAmo pravacanasAra zAstramAM jIvanA guNo dvArA jIvanI AbALagopALa sarvane anubhavamAM AvatAM hovA oLakhANa karAvavAmAM AvI che. jIvanA traNa chatAM Azcarya sAthe duHkhanI vAta che ke ajJAnI jIvane pradhAna guNo te jJAna, darzana ane cAritra. te pote jJAna ane sukha svabhAvI che evI zraddhA kadI guNabheda dvArA jIvanuM svarUpa darzAvavAmAM AvyuM thaI nathI. paMDitajIe A vAta sarva prathama kahI che. che. pravacanasAra zAstrano gujarAtI bhASAmAM ajJAnInI mUDI IndriyajJAna ane Indriya sukha che. anuvAda karIne mumukSu samAja upara mahAna Indriyo dvArA te yugalane jANe che. ajJAnI upakAra karanArA AdaraNIya paM. zrI hiMmatalAla svane jANato nathI ane mAtra yugalane jANe che. jeThAlAla zAhe suMdara madhuro upodaghAta lakhyo che. tethI tenI mAnyatAmAM ema che ke zeyane kAraNe jJAna pote je rIte A zAstrane samajayA che ane potAne che. vaLI tene je Indriya sukhano anubhava che te jeno aMtaraMgamAMthI mahimA Avyo che tene pote sukha paNa bAhya viSayomAMthI Ave che evI tenI paNa potAnA suMdara zabdo dvArA varNavyo che. mAnyatA che. upodghAtano teTalo bhAga vAMcavAthI ApaNane A ajJAnIe huMpaNuM paNa paramAM mAnyuM che, zAstranuM zuM hArda che tenI sAmAnya samajaNa thAya zarIramAM mAnyuM che ane jJAna ane sukhanI khatavaNI che. AcAryadevanA Azayane, hRdayane sparzIne paNa te IndriyonI othamAM nAkhI de che. pariNAme TIkAno anuvAda karavAnI temanI AvaData e paNa te bAhya viSayo meLavavA teno mAlika thavA ane abhuta che. to cAlo ApaNe A zAstranA traNa tene bhogavIne tene bhogavatAM sukha meLavavA mATe adhikAranI bhUmikA samajavAno prayatna karIe. anAdithI prayatna karato Avyo che. ajJAnInI A jJAnatatva - prajJApanA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parAdhInavRttine paMDitajI "oziyALI parasammukha : paNa ema Ave che. Ama hovA chatAM jIvane vRtti" evA zabdo vaDe varNave che. : IndriyanA mAdhyama dvArA ja sukhano anubhava che. ahIM * AcAryadeva evI rajUAta kare che ke jene jJAna ane sukha paramAtmAnA sukhanI hA Ave che e bhavI che ane A adhikAramAM AcAryadeva kevaLajJAna ane ; jene nakAra Ave che te abhavya che dUrabhavI che. anaMta sukhanI ja vAta kare che. IndriyajJAna ane . abhavya zabda Akaro lAge paraMtu dUrabhavI paNa Indriyasukhane AcAryadeva gaNatarImAM ja letA nathI. . abhavI jevo ja mAnavo rahyo. vartamAnamAM sAcI pote sadehe sImaMdhara bhagavAnanI sAkSAt vANI : vAta samajavA maLe te samaye je na samaje tene bIjuM sAMbhaLIne AvelA hovAthI temane paripUrNatAnA * zuM kahevuM? mULa vAta to sukhanA svarUpanI che. sukhane ja bhaNakArA vAge che. eka apekSAe AcAryadevanI : jIvanA potAnA pariNAma sAthe saMbaMdha che. paraMtu te vAta sAcI che. ajJAnI to paramArthe ekAMta duHkhamAM : sukhano saMbaMdha saMyogo sAthe mAnI beTho che. jene ja ubhA che. e apekSAe jJAnIe nirvikalpa : Indriya sukhano anubhava che, te tene du:kha karatAM anubhUti sAthe svabhAvanI jAtano atIndriya AnaMda : sAruM mAne che. atIndriya sukhano anubhava nathI anubhavyo che. paraMtu pharIne savikalpadazA Ave che. tethI tenI sAthe sarakhAmaNI zakya nathI. A rIte vilpa e rAga che ane te AkuLatAno denAro che. ' ajJAnI jIva Indriya sukhane ja sukha mAnI bese che. A apekSAe jeTalI savikalpatA che teTaluM duHkha ja * tema hovAthI te sukha sAthe Indriyo ane bAhya che. sAdhaka evI dazA toDIne, vizeSa puruSArtha : viSayono saMbaMdha anivArya mAne che. kharekhara te upADIne pharI nirvikalpa thAya che. atIndriya AnaMda : sukha paNa potAnA ja pariNAma che. potAnA ja e svAbhAvika pariNAma che. evA pariNAma dhArA : pariNAmanuM phaLa che, e vAta tenA lakSamAM rahetI pravAharUpe aMta muhurta TakI jAya to paramAtmAdazAnI nathI. Indriya sukha ane atIndriya sukha banne potAnA pragaTatA thAya. jJAna ane sukhanA saMbaMdhanI ApaNe * pariNAmanuM ja phaLa che. paraMtu bannemAM moTo taphAvata vicAraNA karI lIdhI che. A badhuM samajavA chatAM : che. nirvikalpa anubhUti samaye atIndriya AnaMda jayAre paramAtmA sukhano vicAra karavAmAM Ave che ; che. Indriya sukha samaye paNa te sukhane jIvanA tyAre azarIrI paramAtmA potAnI meLe arthAta : pariNAma sAthe ja saMbaMdha che. bAhya viSayono saMyoga caitanya tattva ekaluM kevI rIte ane kayA prakAranA hovA chatAM sukhane tenI sAthe saMbaMdha nathI A vAta sukhano anubhava karatuM haze tenI koI kalpanA " jo yathArthapaNe lakSamAM Ave to ja svAdhIna sukhano ApaNane AvI zakatI nathI. bAhya viSayo ane ? sAco svIkAra thAya. peTamAM du:khatuM hoya tyAre IndriyanI othamAM ja sakhano anubhava rahe che. tethI : ramatamAM ke vAtomAM ekAgra thaI jAya to du:khano jIva siddha dazAmAM anaMta AvyAbAdha sukhano : anubhava thato nathI. pAtra jIva pratikULa saMyogo anubhava kare che. evI vAta Ave tyAre hA pADIe : samaye paNa potAno upayoga tattvanA ciMtavanamAM paraMtu tenI pAchaLa koI jora nathI. kharekhara : rAkhI zake che. sAdhaka jIvo to mAraNAMtika upasarga aMtaraMganA UMDANamAMthI evI hA AvatI nathI. cha ke samaye paNa svarUpamAM jAmI jAya che. A rIte badhe dravyomAM mAtra jIvane ja sukha duHkhanuM vedana che e : paDakhethI vicAratAM khyAla Ave ke jIvana sukhavAta mAtra nyAya saMgata ja nathI paraMtu anubhavamAM : duHkhano AdhAra jIvanA potAnA te samayanA bhAvo pravacanasAra - pIyUSa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che. paramAtmAnA sukhamAM bAhyanI koI apekSA : namaskAra karavAmAM AvyA che. para arthAt utkRSTa nathI. jIva sukha svabhAvI che ane tethI sukhI thAya AtmA kevo che? paramAtmA sarvavyApI che. A zabda che. AvI samajaNa sAcA arthamAM Ave te pAtratA : jJAnanI apekSAe levAmAM Avyo che. paramAtmA che. AcAryadeve Akathana dvArA bAhya samasta : lokAlokane jANe che. jJAnane zeya pramANa gaNIne viSayothI atyaMta viraktinI vAta darzAvI che. je : joya jJAyaka saMbaMdha apekSAe jJAnane sarvavyApI AkhuM vizva choDavA taiyAra thAya tene ja sAcA sukhanI : gaNavAmAM Ave che. tyAM AtmA AkhA vizvamAM prApti thAya evuM darzAvavA mAge che. jene Indriya : phelAI jAya che, evI anyamatinI mAnyatA khoTI sukha paNa ekAMta du:kharUpa lAge te ja sAcA sukhanI che. jJAna ane darzana guNane sarvajJatva ane sarvadarzitva zodhamAM lAgI jAya che. mAruM sukha mArAmAM ja che. ' zakti dvArA darzAvavAmAM AvyA che. paramAtmAne te evA vizvAsa sAthe puruSArtha kare to ja sAcI vAta : guNonuM paripUrNa zuddha pariNamana thayuM hovAthI samajAya ane prApta thAya ema che. A rIte A : paramAtmAne anaMta darzana ane anaMtajJAnanI adhikAramAM jJAna ane sukhane paramAtmAnA pariNAma : pragaTatA che te apekSAe temane sarvavyApI gaNavAmAM dvArA oLakhAvIne te benA pariNAma vacceno saMbaMdha : AvyA che. darzAvyo che. eka caitanya tenuM rUpa che. arthAt AtmA zAstranI zarUAta namaH zrI siddhabhya ane ' sivAya anya pAMca dravyo acetana che. mAtra AtmA namo anekAMtAya evA mAMgalikathI karavAmAM AvI ; ja caitanyamaya che. badhA jIvo caitanya svabhAvI hovA che. siddha bhagavaMtane maMgaLaarthe yAda kare teto samajI : chatAM ajJAnIe zarIramAM huMpaNuM mAnyuM che. zarIra zakAya evuM che paraMtu anekAMtane namaskAra zA mATe ' arthAt pudgala sAthenI ekatvabuddhinA kAraNe e karavAmAM Ave che te kharekhara vicAra mAgI le che. : : paNa jaDamaya thaI gayo che. e jIva jayAre potAnuM vastunA anekAMta svarUpanI adhikatA jenA khyAlamAM : ajJAna dUra karIne jJAnI thAya che tyAre pudgalathI Ave tene ja anekAMtano mahimA Ave. samayasAra : potAnuM bhinnapaNuM anubhavamAM le che. sAdhakadazAmAM zAstramAM jema navatattvanA varNana dvArA zuddhAtmA : ' te para sAthenA doSita saMbaMdha kApato jAya che. chevaTe darzAvavAmAM Avyo che. tema A zAstramAM : siddha dazAmAM pudgala sAthenA badhA saMbaMdho kApIne anekAMtanI mukhyatAthI varNana karavAmAM AvyuM che. : : caitanya goLo ekalo lokAgre sthita thAya che tyAre zAstranuM nAma pravacanasAra racayitA kuMdakuMdAcAryadeva : te sAcA arthamAM caitanyamaya thAya che. TIkA tattapradIpikA racayitA amRtacaMdrAyArcadeva : svAnubhava prasiddha - AtmAnuM asala svarUpa TIkA tAtparyavRtti racayitA jayasenAcArya to je che te kAyama mATe che. bhavI ke abhavI badhA kaLaza - 1 : jIvo sAmarthya apekSAe samAna ja che. badhA jIvo sarvavyApI eka caitanyarUpa jenuM svarUpa che ane paripUrNa ane zuddha che. paraMtu ajJAnIne potAnA je svAnubhavaprasiddha che te jJAnAnaMdAtmaka utkRSTa : svabhAvanA sAmarthyano khyAla nathI. ajJAnIne AtmAne namaskAra. : potAnA svabhAvane jANavAnI paDI ja nathI. ahIM : paramAtmAe potAnA AtmAne svAnubhava vaDe jANI A mAMgalikanA zlokamAM paramAtmAne : lIdho che. je svabhAva traNe kALe vyakta che, pragaTa jJAnatattva - prajJApanA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tene paramAtmAe pragaTa karyo che ane potAnI : che. vedAMta vastune sarvathA nitya mAne che. jayAre jJAnanI paryAyamAM potAne pote jevo che tevo jANI bauddha vastune sarvathA kSaNika mAne che. tenI mAnyatA lIdho che. jevuM potAnuM zaktirUpa sAmarthya che evI : mujaba ekapaNa dravya vizvamAM nathI. agRhita paryAya pragaTa karIne evI sarvajJa paryAya vaDe potAne : mithyAdRSTi paNa AvI koI ekAMta mAnyatA dharAve jANI lIdho che. sarvajJa dazAe sarvajJa svabhAvane ; che. gRhita ane agRhita mithyAdRSTi vacce taphAvata prasiddha karyo che. jIva jJAna ane AnaMda svarUpa che. : eTalo che ke gRhita mithyASTine koI eka cokkasa paramAtmAe potAnA AtmAne jJAnAnaMda svarUpa : ekAMta mAnyatAno Agraha hoya che. jayAre agRhita svIkAryo che. : mithyAdaSTi kayAreka potAne sarvathA nitya mAne che ane kayAreka sarvathA kSaNika mAne che. te kayAreka parAtmA - kahetA - para arthAt utkRSTa - sAMkhya athavA taiyAyika paNa thaI jAya che. AtmAne mAMgalikarUpe namaskAra karavAmAM AvyA che. A vAta kAyama rAkhIne mAre mATe mAro AtmA : ekAMta mAnyatAvALA 363 mata che. tenI ja utkRSTa che. tethI pote potAne ja, potAnA : sAme vastunA anekAMta svarUpane mAnya rAkhanAra eka zuddhAtmAne ja namaskAra karyo che. : jainadarzana ja che. arthasamaya ane jJAnasamayano sumeLa : che. arthAt jevuM vastunuM svarUpa che evuM ja kaLaza - 2 * paramAtmAnA jJAnamAM Ave che. mATe te be vacce mahAmoharUpI aMdhakAranA samUhane je lIlAmAtramAM . koI taphAvata Avato nathI. ajJAnI jIvo sarvajJA naSTa kare che ane jagatanA svarUpane prakAze che : na hovAthI tene kalpanA karavA sivAya anya vikalpa evuM anekAMtamaya teja sadA jayavaMta varte che. : na hato. kalpanAmAM aneka prakAranI bhUlo thAya ja paramAtmAne mAMgalikarUpe namaskAra karIne have : tethI badhA ekAMta mAnyatAvALA dharmonI sAme TIkAkAra AcArya anekAMta jJAnano mahimA kare che. jenadarzana Takkara jhIlI zake che. mATe ahIM kahe che ke vizvanA padArtho to anekAMta svarUpa laIne rahelA . anekAMta jJAna ja moha aMdhakArano nAza karI zake che. te to mahimAvaMta avazya che. paraMtu evA ' che. UMdhI mAnyatAo aneka prakAranI hoya che tethI svabhAvano ajJAnIe svIkAra karyo nathI. tethI je : moha aMdhakAra samUha evo zabda prayoga karyo che. evA anekAMta svarUpano svIkAra kare che evA : sAco javAba eka ja hoya che ane temAM ja badhA jJAnano mahimA karavAmAM Ave che. te ja aMdhakArano : anya javAbane khoTA darzAvavAnuM sAmarthya che. temAM nAza kare che. ahIM anekAMta jJAnane tejanI upamA . ja badhI UMdhI mAnyatAno abhAva karavAnuM sAmarthya ApI che. jayAre aMdhakAramAM ajJAnanI vAta na letA ' che. moha aMdhakArasamUhane dUra karavAmAM jeTalo samaya mohane aMdhakAra gaNyo che. moha arthAt mithyAtva. ; lAge te darzAvatA kahe che ke lIlA mAtramAM naSTa kare tene anekAMta jJAna dUra kare che. naSTa kare che. mithyAtva : che arthAt capaTI vagADatA nAza thaI jAya. Azaya eTale ekAMta mAnyatA evo bhAva ahIM mukhyapaNe : e che ke lAMbo samaya nathI lAgato, samayasAra darzAvavAmAM Avyo che. jayAM sudhI samyagdarzananI : zAstramAM cha mahinA abhyAsa karavAnuM kahyuM che. tyAM pragaTatA na thAya tyAM sudhI e jIva koIne koI ' "kAma eka AtmArthanuM" evI zarata mUkI che. arthAt prakAranI ekAMta mAnyatAmAM sthita che. AvI ekAMta : jIva jo tenI pAchaLa paDI jAya to kAma thAya. mAnyatA gRhita mithyAdRSTimAM sahajarUpe jovA maLe ke vAstavikatA e che ke AgalA samaye mithyAtva ane pravacanasAra - pIyUSA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachInA samaye samyagdarzana thAya che. tyAM samayabheda : amRtacaMdrAcAryadevane potAne ja lAbhanuM kAraNa che. darzAvIe kharA paraMtu samyakatvanI prApti thAya te : savikalpa dazAmAM koI paNa prakAranA nirarthaka samaye mithyAtva utpanna ja nathI thatuM tene mithyAtvano vikalpo Ave enA badale upayoga jeTalo samaya nAza thayo evuM nAma ApavAmAM Ave che. A rIte (vikalparUpe paNa) bhagavAnanI anekAMta vastu samakitanI prApti ane mithyAtvanA nAzano eka : svarUpane samajAvanArI divyadhvani ane anurUpa ja samaya che. anekAMta jJAna "jagatanA svarUpane'' : A pravacanasAra zAstramAM rahe teTalo samaya anekAMta prakAze che. arthAt vizvamAM rahelA padArthonuM je svarUpa : vastu svarUpano mahimA vadhAravAnuM kAma thAya che. che tene te je rIte che, te rIte darzAve che, pratipAdana : vastunA anekAMta svarUpanA jJAnamAM ja samyaka ekAMta kare che. - evA zuddhAtmAnuM gholana aMtaraMgamAM cAle che, jenA anAdinuM ajJAna dUra thAya ane muktino : phaLasvarUpe vikalpa mAtrano abhAva thaIne nirvikalpa mArga khUlI jAya evuM A anekAMta jJAna sadAya : dazAnI pragaTatA ane alpakALamAM jIvane mokSanI jayavaMta raho evI bhAvanA rajU kare che. kharekhara : prApti thAya che. to AvuM anekAMta jJAna zAzvata ja che. : gAthA 1 thI 5 nuM mathALuM kaLaza - 3. A utthAnikAmAM TIkAkAra amRtacaMdrAcArya paramAnaMdarUpI sudhArasanA piyAsu bhavya jIvonA : che : pharamAve che ke kuMdakuMdAcArya pratijJA kare che. arthAt che : AcAryadeva mokSanI prApti pragaTa karavA mATe upAdeya hitane mATe, tatvane je pragaTa kare che evI : pravacanasAranI A TIkA karavAmAM Ave che. : : che ema nakkI karIne mahAvIrasvAmIne mAMgalikarUpe namaskAra karatAM A zAstranI racanA karavAnI pratijJA pravacanasAra zAstra pote zuM che te vicArIe. " * kare che evo bhAva darzAvavA mAge che. pravacana arthAt paramAtmAnI divyadhvani ane OM dhvanimAM ghaNI badhI vAta Ave che. gaNadharadeva je : kuMdakuMdacAryadeva kevA che? bAra aMganI racanA kare che temAM paNa viSayonuM 1) saMsArasamudrano kinAro jemane nikaTa che :vaividhya raheluM che. cAra anuyogomAM paNa ghaNo ja vistAra Ave che. e divyadhvanimAM ane bAra aMgamAM A prakAre AcAryadeva Asannabhavya che arthAt je varNana che te badhAnuM prayojana to pAtra jIvane teo zrI alpakALamAM paramAtmadazA pragaTa AtmAno anubhava thAya te che. have svAnubhava mATe : karavAnA che evo bhAva darzAvavAmAM Avyo je kAMI jarUrI - Avazyaka gaNAya tene pravacanano : che. A zAstranA abhyAsa dvArA sAra kahevAya. ahIM TIkAkAra AcAryadeva kahe che ke kuMdakuMdAcAryadevanI aMtaraMga pariNati kaI rIte kuMdakuMdAcAryadeve A zAstramAM bhagavAnanI vANImAM kArya karI rahI che, teno aMdAja lagAvIne A je sArabhUta tattva che te viSaya lIdho che. AcAryadeve kathana karavAmAM AvyuM che. A kathana dvArA be lITInI 275 gAthAomAM sArabhUta viSaya AcAryadevano mahimA karavAmAM Avyo che. darzAvI dIdho che. : 2) sAtizaya viveka jayoti jemane pragaTa thaI cheHpotAne A pravacanasAra zAstranI TIkA ' viveka jayoti dvArA AcAryadevane sva ane karavAno bhAva Avyo che. e bhAva kharekhara to : paranuM bhedajJAna niraMtara varte che evo bhAva vyakta 10 jJAnatatva - prajJApana Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka2vAmAM Avyo che. bhedajJAna to cothA guNasthAnathI : zakAya. sau prathama to pakSa kahetAM ekAMta mAnyatAno Agraha AcAryadeve anekAMta vidyA vaDe e samasta : : ja lAgu paDe che paraMtu ''cAritra khalu dhamma'' anusAra pote bhAvaliMgadazAne prApta hovAthI bhedajJAnanuM ekAMta mAnyatAo choDI che arthAt eno parigraha ghaNuM kArya teozrIe karI lIdhuM che. evo bhAva che. choDayo che. parigraha-arthAt pari-samasta prakAre munidazAmAM dehapratye atyaMta udAsInatA varte che. grahaNa karavuM. ajJAnIne ekAMta mAnyatAno parigraha padmaprabhamaladhArI devanA zabdomAM temane pAMca : che. jayAre jJAnIe te badhI ekAMta mAnyatAo eka IndriyanA phelAva rahita deha mAtra parigraha che. ja jhATake choDI che. anekAMta vidyA-vastunA anaMta 3) samasta ekAMtavAdanI vidyAno abhiniveza : dharmAtmakapaNAne spaSTa rIte darzAve che. tyAM vastunA badhA dharmo koI apekSAe potAnuM atapaNuM TakAvIne padArthanI sattAnI samIpa jaIne jotAM tyAM tAdAtmyarUpa rahelA che. avinAbhAvapaNuM badhA jemane asta thayo che H AcAryadeve A zAstramAM anekAMta vastusvarUpanI brIpha lIdhI che. arthAt anekAMtanI : dharmonuM paraspara sApekSapaNuM darzAve che. nityadharma vakIlAta karI che. samasta ekAMta mAnyatA, je anaMta saMsAranuM mULa che, tene nirmULa karavAno ekamAtra upAya anekAMtanuM jJAna che. abhiniveza zabdano artha thAya cheH- abhiprAya-nizcaya-AgrahaAcAryadevane koI viparIta mAnyatA nathI ane anya pAtra jIvo paNa evI UMdhI mAnyatAo choDe evI emane bhAvanA che. A bhAvanA anusAra pote A zAstramAM padArthanA anekAMta svarUpane sArI rIte darzAvavA mAge che eno khyAla ApavAmAM Avyo che. anitya dharmanI apekSA rAkhe che. eka ane aneka paNa paraspara sApekSa che. mahAsattA ane avAMtara sattAne sapratipakSa gaNavAmAM Ave che. mAtra mahAsattA athavA mAtra avAMtara sattA mAnavAthI - evI ekAMta mAnyatA hoya to - evI sattA nikuMza banIne nAza pAme che. AvuM kayAreya banavAnuM nathI mATe AvuM sapratipakSapaNuM mAnya ka2vAmAM Ave che. trikALa svabhAvamAM je sAmarthya na hoya te paryAyamAM kayAreya pragaTa na thAya mATe svabhAvano mahimA che. tenI koTI haMmezA UMcI che. paryAyane potAnuM mahimAvaMta sthAna che. abhavya jIvano svabhAva to paramAtmAnA svabhAva jevo ja che. abhavya jIva paryAyamAM zuddhatA kayAreya pragaTa karato nathI. pote sukhasvabhAvI hovA chatAM potAne sukhano anubhava thato nathI. trikALa svabhAva ane paryAya banne vacce atadbhAva hovA chatAM bemAMthI koIne bIjA vinA cAle tema nathI. mATe AvuM anekAMta svarUpa jJAna pragaTa thAya te jJAna, A apekSAe madhyastha gaNavAmAM Ave che. vastunuM svarUpa darzAvavA mATe jJAnIo vastunA svarUpane jema che tema arthAt anekAMtarUpe darzAve che. A emanI madhyasthatA che. vastunA badhA paDakhA darzAvavAno artha e nathI ke jJAnI badhAne 11 4) pAramezvarI anekAMta vidyAne pAmIne H : pote evI anekAMta vidyA pragaTa karI che. tenA phaLasvarUpe atIndriya AnaMdano anubhava karyo che ane tyArabAda ja anya jIvone paNa vastunA anekAMta svarUpane jANavA mATe anurodha kare che. jAtaanubhavapUrvakano upadeza ApavAnA che. A vidyA jinendra bhagavAnanI dena che. temano ja IjAro che. : 5) "samasta pakSano parigraha choDayo hovAthI atyaMta madhyastha thaIne'': ahIM ''pakSa'' zabdanA judA judA artha vicArI pravacanasAra - pIyUSa Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarakhA mAne che. jJAnIne dravya ane paryAya bannenuM jJAna che ane te temane temanI kiMmata anusAra jANe che. padravyathI jayAre vicAra karavAmAM Ave tyAre jJAnIne koI 5dravyano pakSa nathI arthAt pakSapAta nathI. ajJAnIne hIrA ane kolasA vacce ghaNo moTo taphAvata lAge che. jayAre jJAnI jANe che ke te banne mArAthI atyaMta bhinna che. mAre tenI sAthe koI nisbata nathI. mArA mATe banne samAna ja che. tethI te banne pratye madhyastha che. ajJAnI puNya ane pApa prakRtio tathA temanA phaLa vacce moTo taphAvata che, evuM jANe che. jayAre jJAnIne khyAla che ke pote dravyakarmathI atyaMta bhinna che. koI jIve dravyakarma bAMdhyA nathI ke koI karmanA phaLane bhogavyA nathI mATe jJAnI dravyakarmo tathA temanA udayo pratye madhyastha che. : ajJAnI jIva zubha ane azubha bhAvo vacce bheda pADe che. te zubha bhAvane mokSamArgamAM sthAna Ape che ane azubha bhAvane baMdhamArgamAM sthApe che. vastunA svarUpane yathArthapaNe jANanAro zubhAzubha bhAvo jIvane baMdhanuM ja kAraNa jANato hovAthI te banne bhAvone choDIne zuddhatA pragaTa kare che. vItarAgatA pragaTa kare che. ajJAnI jIvane zubhabhAvano pakSa che jayAre jJAnI tenA pratye paNa udAsIna che. jJAna vastunA anekAMta svarUpane jANe che. AvA anekAMtanA jJAnanI pazcAdbhUmikAmAM zraddhA samyak ekAMta karIne dravyasAmAnya svarUpamAM huMpaNuM sthApe che. cAritra apekSAe jIva te jJAyakabhAvano Azraya kare che. zraddhA trikALa svabhAvano ja svIkA2 kare che. tyAre anAdi kALathI pragaTa thatAM ajJAnamaya bhAvono abhAva thaIne tyAM zuddha paryAyanI pragaTatA thAya che. duHkha TaLIne atIndriya AnaMda pragaTe che. 12 jJAna A badhu jema che tema jANe che. paraMtu zraddhA to svabhAvamAM ja sthita che. te dRSTimAM paryAya jANAtI ja nathI. A apekSAe jJAnIne bhava ane mokSa pratye paNa samabhAva-madhyasthatA varte che. huM to eka zAyaka bhAva ja chuM. enA jo2mAM te paryAya mAtranI upekSA kare che. A rIte 'pakSa' zabda dvArA aneka prakAranA bhAvo levAmAM Ave che. ATalI vAta graMthakartA aMge laIne have : mokSadazAnI vAta kare che. kevI che. kevI che mokSadazA ? 1) sarva puruSArthamAM sArabhUta hovAthI je AtmAne atyaMta hitatama che H dharma, artha, kAma ane mokSa ema cA2 prakAranA puruSArthanI vAta Ave che. dharma, artha ane kAma A puruSArtha saMsAranuM kAraNa che mATe heya che. choDavAlAyaka che. ajJAnI jIva anAdikALathI A prakAranA prayatno ja karato Avyo che. A badhA UMdhA puruSArtha che. rakhaDavA mATenA prayatno che. mokSanI prApti mATenA prayatnane ja samyak puruSArtha athavA puruSArtha zabdathI oLakhAvavAmAM Ave che. puruSArthathI AtmakalyANa thAya che mATe tene titama kahyo che. hitatama zabda vAMcIne ema na vicAravuM ke mokSanA puruSArtha uparAMta bIjA puruSArtha hitarUpa athavA hitata2 haze. anya traNa prakAranA puruSArtho heyarUpa ja che. samyak puruSArthanuM phaLa mokSanI prApti che mATe jIve samyak puruSArtha vaDe mokSadazAne hitasvarUpa nakkI ka2vI rahI. 2) bhagavanta paMcaparameSThInA prasAdathI upajavA yogyaH samyagdarzanathI laIne paramAtmadazAnI prApti jIvanA potAnA svabhAva sanmukhanA puruSArtha dvA2A jJAnatattva - prajJApana Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja thAya che. tethI puruSArthanI vAta prathama lIdhI che. : sArA narasAnA arthamAM levo. arthAt mokSadazA ja tenI mukhyatA kAyama rAkhIne evI dazAnI : sArI hovAthI te pragaTa karavA yogya che. pragaTatAmAM nimitta koNa che tenuM jJAna karAvatA kahe : che ke paMcaparameSThInA prasAdathI tenI prApti thAya : 4) avinAzIHche. nimittanuM koI kArya upAdAnamAM thatuM nathI. paripUrNa pavitra dazA ekavAra pragaTa thaI te A vAta jIvanI nimittAdhIna dRSTi choDAvavA ke have sAdi anaMta kALa evIne evI raheze. e dazAne mATe levAmAM Ave che. dareka padArtha svataMtrapaNe : dhruva gati paNa kahe che. pharIne manuSyAdi cAra gati potAnA svabhAvarUpe pariName che e vAta pAkI : Avaze nahIM e apekSAe acaLagati paNa kahevAmAM rAkhIne nimitta naimittika saMbaMdha samajavA jevo che. : Ave che. A arthamAM mokSane avinAzI pada ahIM e saMbaMdhane AgaLa karIne kahe che ke ' gaNavAmAM Ave che. paMcaparameSThInA prasAda vaDe mokSadazA upajavA yogya : bharatakSetramAM vartamAnamAM tIrthakara nathI tethI che. paMcaparameSThI zuddhAtmAnuM svarUpa samajAve, : hAlamAM 24mA tIrthaMkara zrI mahAvIrasvAmInuM zAsana mokSadazA tathA sAdhakadazAnuM svarUpa samajAve : pravarte che. tethI AcAryadeva e aMtima tIrthakara dvArA mokSanI prAptino upAya darzAve eja temano prasAda : badhA paMcaparameSThI bhagavaMtone namaskAra kare che. che. ahIM jJAnI guru ziSya upara anugraha karIne * namaskAramAM praNAmana-arthAt dehathI namana ane tenA hitanI vAta kare che te anugrahane ja prasAda ke vaMdana-arthAtu vacanathI stuti banne AvI jAya che. kahyo che. A rIte pAtra jIva jenA vaDe-jenA : A rIte mAMgalikarUpe paMcaparameSThIne namaskAra karIne dvArA pote zuddhAtmAnA svarUpane jANyuM teno : pote paNa mokSamArgamAM sthita rahyA thakA zAstranI pratye upakAranI bhAvanA vyakta kare che. meM mArA : racanA karavAnI pratijJA kare che. puruSArtha vaDe mokSanI prApti karI che. parameSThI to temAM nimitta mAtra che. ane nimitta to koI karatuM gA. 1 thI 5 nathI. evo bhAva ane evI bhASA pAtra jIvanI na hoya. jJAnIne nimittanuM paNa yathArtha jJAna che ane : sura-asura-narapativaMdyane, pravinaSTaghAtikarmane. paMcaparameSThIne nimittarUpe je sthAna maLe che teno . praNamana karuM huM dhamakato tIrtha zrI mahAvIrane; 1. tene aMtaraMganA UMDANamAMthI svIkAra che. vizeSa ' vaLI zeSa tIrthakara ane so siddha zuddhAstitvane, jJAnIo pratye evo ja bhaktibhAva tenI bhUmikAne , makAna : muni jJAna-daga-cAritra-tapa-varyAcaraNasaMyuktane. 2. yogya che. bhaktinA zubhabhAvane te baMdhanuM kAraNa jANe che ane evA zubha vikalpano paNa abhAva te sarvane sAthe tathA pratye kane pratye kane, karIne svarUpamAM jAmI javAno puruSArtha tene cAlu : vaMduM vaLI huM manuSya koro vartatA ahaMta, 3. ja hoya che. : ahaMtane, zrI siddhaneya namaskaraNa karI e rIte, 3) paramArtha satyaH : gaNadhara ane adhyApakone, sarvasAdhusamUhane; 4. mokSadazA paramArtha satya che. evI dazA pragaTa karavI eja kharekhara sAcuM che. eja karavA jevuM che. : tasu zuddhadarzanazAna mukhya pavitra Azrama pAmIne, ahIM satya zabda sAcA khoTAnA-arthamAM nathI. paraMtu : prApti karuM huM sAmyanI, jenAthI zivaprApti bane. pa. pravacanasAra - pIyUSA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A huM surendro, asurendro ane narendrothI je : paradravyane bhogavuM chuM evuM mAne che. jIvo sukhane vaMdita che ane dhAtikarmamaLa jemaNe dhoI nAkhela : Icche che. pote svayaM sukha svabhAvI che. pote potAne che. evA tIrtharUpa ane dharmanA kartA zrI * potAthI ja anubhave tene ahIM svasaMvedana pratyakSa vardhamAnasvAmIne praNamuM chuM. ; kahyA che. mananA saMge potAno nirNaya vaLI vizuddha sattAvALA zeSa tIrthakarone. sarva : anumAnajJAnamAM thAya tyAM AnaMdano anubhava nathI : kAraNake manano saMga hovAthI parokSapaNuM che. siddha bhagavaMto sAthe ane jJAnAcAra darzanAcAra, : pratyakSapaNuM nathI. jayAre pariNAma svabhAva sanmukha cAritrAcAra, tapAcAra tathA viryAcAravALA. : thAya che tyAre ja tene svAnubhUti kahevAmAM Ave zramaNone praNamuM chuM. ' che. kuMdakuMdAcAryadeve A rIte potAnA AtmAne pote te te sarvane tathA manuSyakSetramAM vartatA ahaMntone : svAnubhava pratyakSapUrvaka potAnA vedanamAM lIdho che. sAthe sAthe samudAyarUpe ane pratyekane vyaktigata : * darzanajJAna sAmAnya svarUpaH vaMdu chuM. darzana ane jJAnane caitanyamAM abheda karIne e rIte ahaMntone ane siddhone, AcAryone, : thaLa : A zabda prayogano huM caitanya svarUpa chuM evo artha upAdhyAya vargane ane sarva sAdhuone namaskAra : paNa karavAmAM Ave che. bIjI rIte vicArIe to karIne, temanA vizuddha darzanajJAna pradhAna : A zabdaprayoga dvArA jIvanI vAta karavA mAge che. Azramane pAmIne huM sAmyane prApta karuM chuM ke : jJAna ane darzana guNo che. dravya anaMta guNAtmaka jenAthI nirvANanI prApti thAya. che. anaMta guNonA samudAyarUpa che. guNone vistAra A huM vardhamAnadevane prathama ja praNamuM chuM. * vizeSa paNa kahe che. temanA vizeSapaNAne gauNa huM koNa chuM? huM svasaMvedana pratyakSa darzanajJAna : karIe to tyAM dravyarUpa sAmAnyapaNe lakSamAM Ave sAmAnyasvarUpa chuM. : che. A rIte "jJAnadarzana sAmAnya'' zabda dvArA jIva : dravya lakSyagata thAya che. * svasaMvedana pratyakSaH sva - pote sam = samyaka prakAre, vedana = : svasaMvedana pratyakSa ane jJAnadarzana sAmAnya anubhavana, AtmA pote ja potAnA anubhavamAM : -svarUpa banne zabdaprayogo zuddhAtmAne lAgu paDe che. AvI zake evo padArtha che. ajJAnI jIve potAne ' taduparAMta AvA zuddhAtmAne pote ja anubhavamAM rAgI-dveSI anubhavyo che. te jIvano sAco anubhava : lIdho che evo bhAva paNa pragaTa thAya che. tyAre ja nathI. pote sukhasvabhAvI che mATe potAne atIndriya : jevuM kAraNa che tevuM kArya thayuM kahI zakAya che. AvI sukhasvarUpe anubhavamAM levo jarUrI che. jJAnano sva- : sAtizaya bhUmikAmAM rahelA kuMdakuMdAcArya zrI para prakAzaka svabhAva che. jJAna parane jANe paraMtu : viddhamAnadevane namaskAra kare che. paramAtmA kevA che. para sAthe tanmaya na thAya. paramAM tanmaya na thAya tenuM have varNana kare che. tethI tene paranuM vedana na hoya. ajJAnIne paNa : paramAtmA vizvanA badhA jIvonA sarvotkRSTa potAnA pariNAmanuM ja vedana che. te paNa potAnI : guru che. kharekhara to teo sarvanA guru hovAthI joyAkAra jJAnanI avasthAne ja bhogave che paraMtu : vaMdanIya che. paraMtu ahIM to Indro dvArA pUjanika sAthe rAga che. para sAthe ekatvabuddhi che. tethI huM ' hovAthI guru che evo zabda vAparyo che. deva-dAnava jJAnatatva - prajJApanA 14 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane mAnavamAM je zreSTha hoya te Indra che. jIvone che. paramAtmAne divyadhvani chUTe che. teno lAbha teno mahimA che. evA so Indro jeno mahimA kare : samosaraNamAM AvelA badhA jIvone maLe che. paraMtu te kevA mahimAvaMta hoya! e rIte mahimA dvArA ' bIjI rIte vicArIe to evo lAbha maLavo paNa bhagavAnanI oLakhANa karAvI che. paramAtmA sarvajJa : durlabha che. asaMjJI jIvane to e lAbha na maLe paraMtu che. pote pahelA alpajJa hatA ane pachI sarvajJa thayA. : badhA saMjJI jIvone paNa enI durlabhatA che. laukikamAM pote je rIte paramAtmA thayA e rIte teo badhAne ; koI ApaNane upayogI thAya to ApaNe tene samajAve che. muktino mArga eka ja che ane kAyama : bhUlatA nathI. teno upakAra mAnIe chIe. tethI mATe e pramANe ja rahevAno che. bhagavAna bhaviSyanI : A lokottara mArgano upadeza ApanAre ApaNA paNa badhI vAta jANatA hovAthI niHzaMkapaNe vastunA upara anugraha karIne A upadeza Apyo che. evo yathArthasvarUpane ane muktinA mArgane saraLapaNe ' bhAva sahajapaNe Ave che. paramAtmA vItarAga che. samajAvI zake che. mATe tene sarvotkRSTa guru : mATe ahIM zubhabhAvarUpano anugraha na samajavo. mAnavAmAM AvyA che. sarvajJatAnA kAraNe temane ; paramAtmA tIrthaMkara hovAthI te yogIone paramaguru mAnavAmAM AvyA che. sarvajJanuM jJAna, : tAravAne samartha che. pAtra jIva potAnI meLe tare sarvajJanI vANI ane muktino mArga badhu aphara che. : tyAre bhagavAne tAryA evo Aropa Ave. ahIM e mArge javAthI ja jIvanuM kalyANa thAya che. anya : * paNa paramAtmA pratyeno AdarabhAva che. jeNe potAnA koI muktino mArga nathI. * pariNAmane potAnA svabhAvamAM joDayA che te yogI ghAtikarmamaLa dhoI nAkhela hovAthI jemane ... che. te pote ja tare che tyAre bhagavAne tAryA ema jagata upara anugraha karavAmAM samartha evI ; kahevAya che. paramAtmA dharmanA kartA che arthAt teo anaMtazaktirUpa paramezvaratA che? - : potAnI zuddha paryAyanA karanArA che. evA cAra ghAtikarmono abhAva thatAM paramAtmAne : vardhamAnadevane kuMdakuMdAcAryadeva prathama namaskAra kare anaMta vIryanI pragaTatA thAya che. jIva potAnA ' che. vibhAvano, bhAva ghAti karmono nAza karavAmAM samartha - bhagavAna mahAvIrane namaskAra karyA bAda che. tema thatAM nimitta naimittika saMbaMdhathI dravya anya samasta bhUtakALanA tIrthakarone siddha ghAtikarmono paNa abhAva thaI jAya che. potAno : bhagavaMtone tathA paMcAcAranuM pAlana karanArA samasta svabhAva sanmukhano puruSArtha upADavAmAM aMtarAyarUpa : AcArya, upAdhyAya ane sAdhune namaskAra kare che. (nimittarUpa) evA cAra ghAtikarmono abhAva thAya . manuSyakSetramAM vartamAnamAM mAtra mahAvideha kSetramAM tyAre jIvamAM anaMta vIryanI pragaTatA thAya che. jIvanuM " ja vIsa tIrthaMkaro birAjamAna che. have AcAryadeva sarvasva jIvamAM ja che. kartApaNuM ane bhoktApaNuM : traNe kALanA paMcaparameSThI bhagavaMto, vartamAna potAnAmAM ja che. e apekSAe jIvane pragaTa thayelo : vidyamAna hoya ane potAnI sanmukha hoya evuM anaMta puruSArtha jIvamAM ja kAryakArI che anyamAM : jJAnamAM le che. e pramANe karIne jema grupa phoTo nahIM. paraMtu jema potAnA vibhAvane dUra karatAM : pADIe te rIte te trikALavartI paMca parameSThIne ekI dravyakarmo sahajapaNe khasI jAya che. tevA ja nimitta sAthe yugapada namaskAra kare che. e rIte badhAne naimittika saMbaMdha dvArA bhagavAnanA upadeza vaDe pAtra : namaskAra karyA bAda te badhAne eka pachI eka alaga jIva svAnubhUti ane paramAtmadazA pragaTa karI le : rIte paNa namaskAra kare che. pravacanasAra - pIyUSA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ heta - advaitanI ramatA : Ave che. tyArabAda tenuM dhyAna te dazA jemAMthI pragaTa have AcAryadeva paMca parameSThIne kevI rIte thaI te svabhAva tarapha jAya che. paryAya karatAM trikALa namaskAra karavA e zIkhave che. te namaskAranuM zuM svabhAvanA sAmarthya no mahimA vadhAre che tethI te phaLa prApta thAya e vAta paNa darzAve che. pote tevI : parameSThI paryAyane gauNa karIne parameSTInA svabhAvane dazA prApta karavA mAge che te A namaskAranuM prayojana : lakSyagata kare che. tyArabAda jevo svabhAva che. vaMdu tadaguNa labdhaye, have ATalI vAta : paramAtmAno che tevo ja potAno svabhAva che mATe samajAvavA mATe taita ane advaita evA zabdaprayoga . have tenuM lakSa parameSTI parathI haThIne potAnA svabhAva kaI rIte kare che te joIe. namaskAramAM prAmana . para Ave che. A rIte paramAtmAne namaskAra karavA ane vaMdana banneno samAveza thAya che. namaskAra e * jatAM upayoga potAne namaskAra karavA lAge che. advaita che. praNamana ane vaMdana Dheta che. praNamana eTale ke potAnA ane paramAtmAnA haitane dUra karIne advaita dehathI namavuM jayAre vaMdanamAM vacanathI karavAmAM : kare che. arthAt bannenuM samAnapaNuM advaitanuM kAraNa AvatI stuti. A rIte dvaita-advaita lIdhA bAda have : gaNIne parathI khasIne pote potAnA svabhAvamAM bIjI rIte taita-advaitanI vAta kare che. pote dhyAna : sthita thAya che. pote ane paramAtmA eka thaI jAya karanArA. paMcaparameSThI te dhyAnanA dhyeya. dhyAnanI ' che evuM advaita nathI levuM paraMtu banne vaccenA sAmyarUpa zarUAtamAM dhyAtA ane beya jAdA che. dRSTAMta : : advaitapaNuM vicArIne pote paramAtmA taraphanuM lakSa mANasa pADAnuM dhyAna karavA bese che tyAre pote ; choDIne potAnAmAM Ave evo bhAva AcAryadeva mANasa che evo khyAla che. pADAnA dhyAnamAM ekAgra : darzAvavA mAge che. thAya tyAre huM ja pADo chuM. evuM mAnavA lAge che. ' pote jayAre parameSTIne e rIte namaskAra kare pahelA manuSya ane pADA vacce vaita hatuM. pachI tenuM : che tyAre tenA phaLasvarUpe pote paNa parameSTI padamAM advaita thayuM. siddhAMtamAM jIva jayAre paMcaparameSTInuM : samAI jAya che. svabhAvane namaskAra karavAnA phaLamAM dhyAna kare che tyAre pahelA kaeNta hoya ane pachI addhata : pote bhAvaliMgI saMta thaI jAya che. AcAryadeva je thAya che. rIte paMca parameSThIne namaskAra kare che e rIte ApaNe ahIM A bhAva namaskAra darzAvavAmAM Avyo : paNa namaskAra karavA joIe. arthAt bhagavaMtane che. AcAryadeva pote paMcaparameSTIne namaskAra kare : namaskAra karavAnI A rIta che. ApaNane zuddhatA che tyAre zarUAtamAM pote ane parameSTI evuM kaita : game che evuM tyAre kahI zakIe ke jayAre ApaNe che ane pachI advaita sarjAya che. A vAta samajIe. A ApaNI dazAmAM AMzika zuddhatA pragaTa karIe dharmanI paMca parameSTImAM arihaMta ane siddhaparamAtmAe * zarUAta karIe. samyagdarzananI pragaTatA karIe, paripUrNa pavitradazA pragaTa karI lIdhI che. jayAre ke jo ApaNe AvI zarUAta paNa na karIe to kharekhara sAdhutraya bhAvaliMga - sAdhakadazAmAM che. A rIte : ApaNe bhagavAnane pUjanika mAnyA nathI. mAtra odhe paMca parameSTImAM zuddha paryAyanI pragaTatAnI mukhyatA : othe ja namaskAra karIe chIe. ajJAna cAlu rAkhavuM che. pAtra jIvane evI dazAno mahimA che. pote tevI . e zuddha svabhAvano anAdara che. dazA pragaTa karavA mAge che jeNe e dazA pragaTa karI : che teno tene mahimA che. tethI te dazA tene mATe : sAdhakadazA - munidazA pUjanika-vaMdanika che. te dazAne namaskAra karavAmAM sAdhakane A jJAyaka te huM chuM evuM jJAna che. jJAnatatva - prajJApanA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnane anusarIne zraddhAna thAya che tethI zraddhAnamAM : sarAga cAritra krame AvI paDyuM hovAthI A jJAyaka te huM chuM evuM zraddhAna thAya che. te dehAdhyAsa : - sAdhakadazAnA kramano ApaNe khyAla karyo che. choDIne jJAyakamAM huMpaNuM sthApe che. jJAyakano Azraya * vadhatA jatA zuddhatAnA aMzo anusAra rAgano karavAthI avazya karmathI chUTAze evA zraddhAnapUrvaka : * abhAva thato jAya che. A krama che. prathama te jJAyaka svabhAvano Azraya kare che. te jJAyakanA : : anaMtAnubaMdhI, pachI apratyAkhyAna, pratyAkhyAna Azraye tene paryAyamAM zuddhatAnI vRddhi thatI jAya : : ane chelle saMjvalana kaSAya dUra thAya che A krama che. ane azuddhatAnI, kaSAyanI hAni thatI jAya : : che. kaSAyo A krama anusAra dUra thAya che. zuddhatAnI che. chevaTe paripUrNa zuddhatA pragaTatA te paramAtmA : bhUmikA anusAra je kaSAyo vidyamAna hoya che thaI jAya che. A rIte jJAnIne jJAnazraddhAnanI ' ) : tene "krame AvI paDayA che' evuM kahevAmAM mukhyatA pUrvakanuM AcaraNa hoya che. jJAyakane : Ave che. ahIM AcAryadeva kramabaddhaparyAya arthAt avalaMbanArI jJAtRtvadhArAthI te kramazaH sAdhakadazAmAM : je paryAya je samaye thavAnI hoya te thAya che evuM AgaLa vadhe che. : darzAvavA mAgatA nathI. potAnA puruSArthanI jJAnIne samyagdarzana ane samyakajJAnapUrvaka : kacAzanA kAraNe eTalo kaSAya rahI jAya che. eTalo cAritradazAmAM nIce pramANe pheraphAra thAya che. : potAno doSa che. nimittanI mukhyatAthI vAta karIe dharmanI zarUAta samyagdarzana zuddhatA-vItarAgatA kaSAya : to te samaye cAritra mohanIya karmano maMda udaya varte * che. saMjavalana kaSAya che mATe maMdaudaya zabda avirata samyagdaSTi + +++ * vAparavAmAM Avyo che. traNa kaSAya vidyamAna ahIMAcAryadeva e pariNAmane pote kare che zrAvaka dazA. ++ ++ evuM darzAvavA mAgatA nathI. e pariNAma potAnA munidazA +++ + : puruSArthanI kacAzathI thayA che evuM paNa darzAvavA paramAtmadazA ++++ : mAgatA nathI. karmanI baLajarInI paNa nA pADavI ': che. e paryAya potAne duHkharUpe anubhavAya che evuM munirAjane traNa kaSAyanA abhAvapUrvakanI : ' paNa kahevuM nathI paraMtu evuM kahevuM che ke pote te vItarAgatA pragaTa che. mAtra eka ja saMjavalana kaSAya * pariNAmone dUrathI ja oLaMgI jAya che. thoDuM vicitra temane vidyamAna che. munirAja tene puNyabaMdhanA : - jarUra lAge paraMtu zAMtithI vicAratA khyAla Avaze kAraNarUpa mAne che. tethI temAM tene heyapaNuM varte che. : : ke temAM tathya che. pote te pariNAmane karavA jevA te cAritra guNanI paryAya hovAthI tene sarAga cAritra : : to mAnatA nathI. choDavA jevA mAne che. te mAnyatA kahevAmAM Ave che. sAdhakanI eka samayanI cAritra : : anusAra puruSArtha karIne cAritra apekSAe te paryAyane jovAnI be dRSTio che. te paryAyamAM jeTalI - * kaSAyono abhAva karatA jAya che. sAdhaka svataMtrapaNe zuddhatA che arthAt kaSAyanA abhAvapUrvakanI pavitratA : bhArata : kartA thaIne vItarAga paryAyane kare che ane kartAnA che te vItarAga cAritra che ane je kaSAya vidyamAna : Ijharape te vItarAga paryAya ja te sAdhakanuM karma che. che te sarAga cAritra che. te kaSAyanuM heyapaNuM lakSamAM sAdhaka rAgane svataMtrapaNe karato nathI. tethI te tene hovAthI jJAna zraddhAnamAM tenuM heyapaNuM hovAthI te : te apekSAe bhogavato paNa nathI. jema kheDUtanI sAdhaka tene dUra karato jAya che. najara anAja upara che - rADA upara nahIM. tema pravacanasAra - pIyUSa 17 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhakato mokSanA dhyeya tarapha prayANa karI rahyo che. : che, jene ahIM narendra vagerenA vaibhava dvArA A apekSAe te rAgabhAvane dUrathI oLaMgI jAya : oLakhAvavAmAM Ave che. che te tenI najIkapaNa javA mAgato nathI evo bhAva : jJAnIne AvA zubhabhAvo heyarUpe lakSagata darzAvavAmAM Avyo che. : thatAM hovAthI te tene choDato jAya che. jJAnIne kaSAyathI dUra bhAgIne zuM kare che? vItarAga * svarganA IndronA bhoga paNa tuccha lAge che. cAritra evA sAmyabhAvanI prApti kare che. vItarAga : zubhabhAvanA phaLa jIve saMsAradazAmAM ghaNA bhogavyA cAritra kaSAya kalezarUpa kalaMkathI atyaMta bhinna che. : che. te tene mATe navA nathI. tenuM phaLa cAra gatinA jAtyAMtararUpa che. vaLI te cAritra mokSanI prAptinuM : paribhramaNa che je paramArthe du:kharUpa ja che. sAdhakane kAraNa che. pote vItarAga dazA pragaTa karIne. : zubhabhAvo bhUmikAne yogya hovA chatAM du:khanA nirvikalpa anubhUti pragaTa karIne e kaSAyakaNane : kAraNo che to pachI ajJAnInA zubhabhAva to ekAMta oLaMgI jAya che. vibhAvano abhAva karIne du:khanuM ja kAraNa thAya che. sAdhaka potAnA jJAna vItarAgatA pragaTa kare che. munirAja A rIte vAraMvAra : ane zraddhAnanA joramAM kaSAyano abhAva karato jAya chaThThA-sAtamA guNasthAne jhUle che. ' che. cAritra apekSAe vikalpa mAtra du:kharUpe anubhavAtA hovAthI jJAnI vikalpa toDIne nirvikalpa - gAthA - 6 * thAya che. rAgane choDIne vItarAga thAya che. sura-asura-manujendro taNA vibhavo sahita nirvANanI : zubhabhAvathI paraMparAe mukti thAya che evI prApti kare cAritrathI jIva jJAnadarzanamukhyathI. 6. ; mAnyatA khoTI che. ajJAnI anAdi kALathI jIvane darzanajJAnapradhAna cAritrathI devendra, : jIbha : zubhabhAva karato Avyo che paraMtu tenI mukti thatI : nathI. paraMparAe muktinI vAta che teno artha e asurendra ane narendranA vaibhava sahita nirvANa pramANe levo ke vItarAga cAritra vRddhigata thaIne prApta thAya che. (jIvane sarAga cAritrathI devendra paramAtmadazAnI pragaTatA kare che. zubhabhAvane paraMparA vagerenA vaibhavanI ane vItarAga cAritrathI nirvANanI prApti thAya che). lAgu paDatI nathI. gAthAmAM asurendranI vAta paNa lIdhI che. te mokSamArganI paryAya eka hovA chatAM te mizra : kaI rIte che teno khulAso jayasenAcAryanI TIkAmAM paryAya che. te paryAyamAM aMze zuddhatA che tene nizcaya : che. samyagdaSTi jIva asurendra kaI rIte thAya teno mokSamArga kahevAya che. te mokSanuM sAcuM kAraNa che. . javAba che ke te nidAna baMdha karIne tyAM jAya che. tene ahIM vItarAga cAritra kahevAmAM AvyuM che. * bhAvaliMgI saMtane tapanA phaLamAM aneka prakAranI bhUmikA pramANenA zubhabhAvo che te vyavahAre : labdhi prApta thavAnI hoya paraMtu te jIvane koI mokSamArga che arthAt te kharekhara mokSanuM kAraNa ; cokkasa prakAranA puNyanA phaLane joIne potAne tenuM nathI. te bhAvothI jIvane karmabaMdha thAya che. : phaLa maLe evI IcchA thAya tene nidAnabaMdha kahe che. zuddhatArUpanA mokSamArganI sAthe sahacara hovAthI tene : jAo anAdinA puNayanA phaLanI mIThAzanA vyavahAra mokSamArga evuM nAma maLe che. tene ahIM saMskAranuM phaLa! te jIva potAnI IcchA mujabanuM sarAgacAritra kahyuM che. zubhabhAvonA phaLamAM : phaLa meLave che. paraMtu sAdi mithyAdRSTi thaIne puNyaprakRti baMdhAya che je anukULa saMyogo Ape : asuragatimAM cAlyo jAya che. jJAnata - prajJApana 18 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. mane A badhuM maLe che evI bhramaNA je ajJAna dazAmAM hatI te ajJAna dUra thatAM te bhramaNA nIkaLI gaI paraMtu bhramaNA anusAra je prakAre jIvana jIvato hato te Teva rahI gaI che. tethI have te Teva sudhA2vAnI vAta che. dRSTAMta : bhikhArI kadAca rAjA thAya to tene rAjA tarIke jIvavAnI Teva ane bhikhArIveDA choDavAnI Teva pADavI paDe che. tema sAdhaka che te jIvane ''cAritra khalu dhammo'' cAritra che te kharekhara : zobhe evuM potAnuM jIvana jIvavAnI zarUAta kare dharma che. A gAthAmAM AcAryadeva cAritra, dharma ane sAmya e traNane samAnArthIdarzAve che. A gAthAmAM AcAryadeva munidazA kevI hoya te kahevA mAge che. AcaraNa haMmezA jJAnazraddhAnapUrvaka ja hoya che. jJAnIe potAnA jJAyaka svabhAvane svapaNe jANyo che. sAthosAtha je prakAre zarIrathI udAsInatA AvatI jAya che te prakAre tenA dehalakSI pariNAmamAM paNa phera paDato jAya che. munidazA Ave tyAre te dehathI atyaMta virakta thaI jAya che. padmaprabhamaladhArI devanA zabdomAM kahIe to tene pAMca IndriyonA che. tene sva-52nA judApaNAno viveka che arthAt : phelAvarahita dehamAtra parigraha che. A dazAne ahIM jJAnIne sva-52nuM bhedajJAna varte che. tene za2I2 ane padravyothI atyaMta bhinna evA potAnA svabhAvanuM zraddhAna che. teNe dehAdhyAsa choDIne potAnA svabhAvamAM huMpaNuM sthApyuM che. tene samyagdarzana : dharma arthAt dharmanI zarUAta kahevAmAM Ave che. AcAryadeva cAritra zabdathI oLakhAve che. A gAthAmAM cAritra zabdano artha munidazAne yogya jIvanA zuddha pariNAma che. ''daMsaNamUlo dhammo'' eTale ke samyagdarzana e dharmanI zarUAta che. cAritra te kharekhara dharma che paraMtu tenI zarUAta samyagdarzanathI thAya che. samyagnAna ane samyagdarzana vinA dharma hoI zake nahIM. jayAM jJAna ane zraddhAnamAM bhinna AtmAnI pratIti thaI tyAM have AcaraNamAM e parathI judA paDavAnuM kArya kare che. e rIte te parathI jAdo paDe tene cAritra kahe che. ajJAnIe zarIra te huM chuM evuM mAnIne potAnuM jIvana goThavyuM hatuM. e badhuM have uthApavAnuM che. jJAnIe dehamAMthI mamatva choDayuM che. te have dehalakSI pravRtti choDato jAya che. zarIra jAduM che. saMyogo enAthI paNa judA che. jIvane paradravya sAthe mAtra zeyajJAyaka saMbaMdha ja che. pAMca IndriyanA viSayo bhogavAtA ja nathI e vAta lakSamAM rAkhIne, te jIvane to maLatA nathI paraMtu paramArthe za2I2ne paNa maLatA pravacanasAra - pIyUSa 3 = gAthA cAritra che te dharma che, je dharma che te sAmya che ; ne sAmya jIvano mohakSobhavihIna nija pariNAma che. 7. cAritra kharekhara dharma che. je dharma che te sAmya che ema (zAstramAM) kahyuM che. sAmya mohakSobharahita : evo AtmAno pariNAma (bhAva) che. dharma zabdanA paNa aneka artha thAya che. ahIM munidazAne dharma kahyo che. dhArayati Iti dharma arthAt je potAne potAnA svabhAvamAM dhArI rAkhe te dharma che. potAnA svabhAvamAM hitabuddhipUrvaka TakI javuM te dharma che. munidazAne yogya vItarAga cAritrane ahIM dharma kahevA mAge che. cAritra che te kharekhara dharma che. vItarAga cAritra vaDe, evI zuddha paryAya vaDe te potAnA svabhAvamAM TakI rahe che. ajJAnI jIva svabhAvano evo anAdara kare : : che ke te svabhAvane kayAreya yAda paNa karato nathI. pariNAme evI sthiti Ave che ke koI pAtra jIva Atmaanubhava karavA mAge tyAre te vikalpanI : bhUmikAmAM paNa svabhAva najIka rahI zakato nathI mATe pAtra jIve svAnubhUti prApta karavA mATe vikalpAtmaka bhUmikAmAM paNa svabhAvanuM ciMtavana 19 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayatnapUrvaka TakAvavuM paDe che. te mATe paNa jabbara2 : sAmyane ekArthamAM laI gayA bAda pote ja sAmya puruSArtha ka2vo paDe che. svAnubhUti e nirvikalpa : zabdathI ahIM evo artha kare che ke te jIvanA moha anubhUti che. sAdhakadazA pragaTa karyA pachI paNa evI ane kSobha vinAnA pariNAma che. moha zabdathI bhAva nirvikalpatA TakatI nathI. anAdinA saMskAra enA * mithyAtva khyAlamAM Ave che. kSobha zabda cAritramoha upayogane bahAra dhakelI de che. vikalpa toDIne : arthAt rAga-dveSa ane zubhAzubha bhAvone sUcave nirvikalpa thavAmAM paNa eTalo ja prayatna jarUrI che. : che. samyagdarzana thatAM mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI A bhagIratha kArya eTale sAdhakadazA. AvA prayatna : kaSAyano abhAva thAya che. tene sAmyabhAva nathI ka2Ine jIva munidazA sudhI pahoMce che. munidazAM kahetA paraMtu tyArabAda apratyAkhyAna ane eTale rassI kheMcanI ramata. eka bAjI zuddha paryAyanI pratyAkhyAna kaSAyano abhAva thAya tyAre je vItarAga pragaTatA je atIndriya AnaMda Ape che tyAre sAme cAritranI prApti thAya che tene AcAryadeva sAmyabhAva pakSe anAdinA saMskAra. samyagdarzana thayA pachI rahI kahevA mAge che. jIva jayAre A kakSAe pahoMce che gayelA asthiratAnA rAgamAM paNa keTaluM jo2! tyAre tenA pariNAma atyaMta madhyastha thaI jAya che. munidazAe pahoMcyA pachI mAtra saMjvalana kaSAyamAM te madhyasthatA aneka prakAre jovA maLe che. paNa keTaluM jo2! svabhAvanA anAdaranA keTalA dUrogAmI pariNAma ! munirAja keTalo lAMbo samaya chaThTha-sAtame jhUle che ! nirvikalpa anubhUtimAMthI phaTa jJAnIne sva ane 52no viveka che. te potAne parathI judo pADIne anubhavamAM le che. vizvanA karatAM vikalpanI bhUmikAmAM Ave turataja puruSArtha : samasta padArtho mArAthI atyaMta bhinna che. huM paradravyane vadhArIne nirvikalpa thAya. pAcho vikalpa jo2 kare. A rIte pramatta apramatta dazA vAraMvAra badalAyA kare. chevaTa vItarAga cAritrano vijaya thAya che. munirAja sAtizaya bhUmikAmAM AvIne zreNI mAMDe che ane kevaLajJAna pragaTa karI le che. bhogavI zakato nathI. tethI temAM bheda pADavAnuM have koI prayojana nathI. ajJAnadazAmAM A game ane A na game - A upayogI A binaupayogI evA bheda paDatA hatA te baMdha thaI gayA. munidazAmAM pote atyaMta virakta thayo hovAthI have tene badhA padravyo samabhAvamAM AvI gayA che. tene hIrA ane kolasA vacce athavA goLa ane khoLa vacce koI taphAvata lAgato nathI. te bannethI samAnapaNe potAne judo rAkhe che. sAcA siddhAMtane bahirlakSI jJAnamAM levA, teno nyAya yuktithI svIkA2 ka2vo, tyAMthI laIne 5ramAtmapada sudhIno Akho saMgharSano ja mArga che. adhyAtmamAM Dagalene pagale puruSArtha ja upayogI che. tene DhIlo pADayo jarAya poSAya tema nathI. A vItarAga paryAya ja jIvane potAnAmAM dhArI rAkhe che. mATe tene ahIM cAritra athavA dharma evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. sAmya zarIra pratye paNa eTalI udAsInatA che ke tene jIvana ane maraNa vacce paNa koI bheda lAgato nathI. jeNe zarIrathI potAnuM jAdApaNuM anubhavyuM tene puNya ane pApa prakRtio ane tenA nimitta kAraNa evA zubhAzubha bhAvo pratye paNa samabhAva che. tene bemAMthI koInA phaLa joItA nathI. je bhAve * sAmya zabdanA paNa aneka prakAre artha karI zakAya che. ahIM AcAryadeva, cAritra-dharma ane tIrthaMka2 prakRti baMdhAya te bhAvanI paNa tene upekSA * varte che. 20 jJAnatattva prajJApana - Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhake zuddhAtmAmAM potAnuM huMpaNuM sthApyuM che. : ajJAnIne sva-paranA judApaNAno viveka nathI. pote temAM ja lIna rahe che. tene potAnI paryAyanI : mohanI asara nIce ajJAnI jIva potAne jANato paNa upekSA varte che. dRSTi paryAyano paNa svIkAra * nathI. Indriya jJAnamAM mAtra rUpI padArtho ja jaNAya karatI nathI. A apekSAe tene saMsAra ane mokSa * che. arUpI AtmA jaNAto nathI tethI ajJAnInI vacce paNa samabhAva che. A prakAre AcAryadeva : duniyA rUpI ja che. cAritramAM rAga-dveSanA kAraNe munidazA varNave che. : te aneka paradravyomAM A kAmanuM ane A nakAmuM : evA bheda kare che. moha arthAt viparItatAne kAraNe TIkAkAra AcAryadeva cAritranuM svarUpa : : jIvanA pariNAmamAM madhyasthatA nathI. jayAre mohasamajAve che. svarUpamAM ramavuM te cAritra che. ajJAnI : * rAga-dveSano abhAva thAya che tyAre madhyasthatA pragaTa bAhya viSayomAM rame che. temAMthI sukha meLavavAno : * thAya che. te pariNAmane sAmya kahe che. prayatna kare che. jJAnI jANe che ke sukha mAro svabhAva : che. potAnAmAMthI ja sukha Ave che. bAhyamAMthI sukha : A rIte AtmAnI munidazAne cAritra, dharma AvatuM nathI. ajJAnadazAmAM paNa je sukhano : ane sAmya evuM nAma ApyuM che. anubhava thato hato te sukha mArAmAMthI ja AvatuM : : 4 gAthA - 8 hatuM. A rIte sAcI samajaNa ane zraddhAna thatAM have e potAnA svarUpamAM rame che. kelI kare che. tene : je bhAvamAM praName darava, te kALa tanmaya te kahyuM: svasamaya pravRtti kahevAmAM Ave che. svasamaya : jIvadravya tethI dharmamAM praNAmela dharma ja jANavuM. 8. pravRttino artha potAne jANavuM evo nathI thato. : dravya je kALe je bhAvarUpe pariName che te kALe eno artha e rIte che ke jJAyaka svabhAvamAM huMpaNuM : te maya che. ema jinendradeve kahyuM che tethI dharma sthApIne tene anurUpa AcaraNa karavuM te svasamaya : pariNata AtmA dharma jANavo. pravRtti che. A gAthAmAM AcAryadeva dravyabaMdhAraNa te ja vastuno svabhAva hovAthI dharma che. : samajAvavA mAge che. cha dravyone lAgu paDatA siddhAMta svabhAvanA Azraye zuddhatA pragaTa karavI te ja vastuno : : e pramANe che ke padArthanI eka sattA che. tethI svabhAva che. tene ahIM dharma kahe che. zaddha paryAyamAM dravya-paryAyanI eka sattA che. dravya sAmAnya pote evI zakti che ke bAhyamAM game tevA pratikULa saMyogo : vyApaka thaIne dareka paryAyarUpe thAya che arthAt Ave, vajapAta thAya, topaNa jJAnIne potAnA - paryAya e dravyanuM vyApya che. sonAmAMthI aneka mArgathI zruta karavAnuM temAM sAmarthya nathI. bIjA : * jAtanA ghATa thAya che. dareka vakhate te sonuM te zabdomAM kahIe jJAnI zuddha paryAyanA baLathI : ghATarUpe jovA maLe che. A rIte sonuM ane teno potAnAmAM TakI rahe che. potAnA potAnAmAM dhArI : 1 : ghATa bannenI eka sattA che. gorasa kayAreka dUdharUpe, che : dahIMrUpe, mAkhaNa ke ghI rUpe jovA maLe che. gorasanI rAkhe che. tethI te dharma che. tevA pariNAma vaDe potAno : eka vakhate eka dazA che. arthAt gorasa eka zuddhAtmA prasiddha thAya che mATe tenA vaDe zuddha caitanyanuM : samaye dUdharUpe che eTale ke te samaye gorasa ane dudha prakAzavuM kahevAmAM Ave che. - tanmaya che. dravya ane paryAyanuM tanmayapaNuM che. A pariNAmane sAmya kahe che. tene yathAsthita : jIva kayAreka manuSyarUpe ke deva nArakIrUpe che AtmaguNa kahe che. bhAva mithyAtvanA kAraNe ; athavA krodha-mAnanA pariNAmarUpe che. pravacanasAra - pIyUSa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvathA ekAMta mAnyatAvALA dravya ane paryAyanI eka sattA mAnI zakatA nathI. nitya ane anitya be dharmo sAthe avi2odhapaNe rahe che te vAta tene mAnya nathI. jainomAM paNa baMdhAraNanuM jJAna ochuM jovA maLe che. eka samaya evo hato jayAre paryAya zabda bolIe eTale kahe ke tamo sonagaDhavALA lAgo cho. jinAgamamAM dravya ane paryAya vacce atabhAva darzAvavAmAM Ave che. dareka samaye enI cokhavaTa na thAya. vaLI jIvamAM AzrayabhUta tattvanI vAta Ave tyAre temAM guNa ane paryAyanA bheda nathI evuM kathana Ave tethI jene baMdhAraNano khyAla na hoya teto je rIte be padArtho judA che. evI rIte dravya ane paryAyanuM dApaNuM mAnI le. tethI AcAryadeva A zAstramAM baMdhAraNanI mukhyatA rAkhIne anekAMta vastu svarUpane salAmata rAkhIne samajAve che. A gAthAmAM atadbhAvanI vAta nathI ka2vI paraMtu tanmayapaNAnI vAta levI che. : : A rIte go2sa sonuM ane jIvanA pariNAmano vicAra karIe to trIjA samaye jIva mAyArUpe pariName che to trIjo samaya te kALa che ane mAyAnA pariNAma te bhAva che. tethI trIjA samaye Akho jIva mAyArUpe pariNamyo che. A prakAre badhA padArthamAM samajI levuM. padArtha je samaye je bhAvarUpe pariName che te bhAva sAthe te te samaye : tanmaya che. cAritra, dharma ane sAmya e ekArthavAcI zabdo jIvanI munidazA varNave che. e vAta sAtamI gAthAmAM lIdhI. ahIM have jIva ane tenA pariNAmanuM : ekapaNuM darzAvIne je cAritra che te jIva ja che athavA jIva che te cAritra ja che. evuM samajAvavA mAge che. * AcAryadeva A gAthAmAM kALa ane bhAva be zabdono prayoga kare che. banne zabdo paryAya mATe vA52vAmAM AvyA che. je samaye pariNAma thAya te samayane kALa zabda lAgu paDe che ane te samaye te dravya je rUpa dhAraNa kare che tene bhAva kahevAmAM Ave che. padArthane dravyaguNa-paryAyarUpa ApaNe khyAlamAM laIe chIe te ja pramANe padArthane dravya kSetra, kALa ane bhAva evA bhedarUpe paNa lakSamAM laI zakAya che. zAstramAM kALalabdhi ane bhavitavyatA evA zabdo paNa Ave che tyAM paNa Aja dhvani che. 22 kALa samayamAM 1 2 3 4 gorasa dUdha dahIM mAkhaNa ghI sonuM jIva hAra krodha baMgaDI mAna bAjubaMdha mAyA kaDuM lobha A gAthAmAM AcAryadeve lokhaMDanA goLAno dRSTAMta Apyo che. agninA nimitte te jayAre ga2ma thAya che tyAre lokhaMDano goLo ane tenI uSNatA : ane agni jAdA nathI. A gAthAmAM AcAryadeve badhA dravyone lAgu paDato siddhAMta darzAvyo che ane jIva cAritrarUpe pariName che evuM darzAve che tethI jIvanA paNa svAbhAvika zuddha pariNAmanI vAta lIdhI che. tyAre agni ane uSNatA jAdA nathI e vAta vizeSa nyAya saMgata lAge. jIvanA zubhAzubha bhAvonI vAta have pachInI gAthAmAM AcAryadeva levAnA che. gAthA - 9 : zubha ke azubhamAM pramatAM zubha ke azubha AtmA bane, zuddhe praNamatAM zuddha, pariNAmasvabhAvI hoIne. 9. jIva, pariNAma svabhAvI hovAthI, jayAre zubha ke azubha bhAve pariName che tyAre zubha ke azubha thAya che ane jayAre zuddha bhAve pariName che tyAre zuddha thAya che. jJAnatattva - prajJApana Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : * cAritra dazAmAM rAga dveSanI vAta karyA bAda : jIva ane pudgala bannenA arasa parasa nimitta have AcAryadeva zubhAzubha bhAvone paNa yAda kare che. jIva to anAdikALathI azuddhatArUpe ja zubhAzubha bhAvorUpe ja pariNamato Avyo che. e ja jIvano anAdi saMsA2 che. te ja duHkhanuM kAraNa che ane temAMthI chUTavA mATeno ja upadeza che. tethI mAtra zuddha paryAyarUpe jIva pariName che eTaluM paryApta nathI. koI anyamata jIvane sarvathA zuddha ja mAne che. saMsAra to prakRtinuM kArya mAne che paraMtu te mAnyatA khoTI che. koI mAtra trikALa svabhAva ja naimittika saMbaMdhathI bhAvakarma ane dravyakarmanI racanA thAya che. te samaye bannenA pariNAmonI svataMtratA rAkhIne ja A saMbaMdhane samajavo joIe. A rIte samajatAM anyamata kayAM ane kevA prakAre bhUla kare : che te sArI rIte samajI zakAya che. mAne che paryAya mAnatA nathI. enI mAnyatAnuM nirAkaraNa to dravya-paryAyarUpa anekAMta vastu svarUpa samajavAthI thayuM. A gAthAmAM jIvanI vaibhAvika zakti anusAra jIvamAM zubha-azubha bhAvo thAya che evuM samajAvavAmAM Ave che. nimitta naimittika saMbaMdha che. AcAryadeva nirdoSatA darzAvavA arIsAnuM dRSTAMta samajAvavA mATe TIkAkAra sphaTikanuM dRSTAMta Ape Ape che ane doSa darzAvavA mATe sphaTikanuM dRSTAMta Ape che. kharekhara to arIsA ane sphaTikanA dRSTAMtamAM koI taphAvata nathI. phera eTalo ja che ke arIsAmAM mAtra thoDA bhAgamAM pratibiMba paDe che jayAre sphaTika AkhAmAM jhAMya uThe che. : : dareka dravya pariNAma svabhAvI che. dareka padArtha samaya che. sat utpAda-vyaya-dhrovya svarUpa ja che. anya dravyo svabhAve zuddha che ane tenI paryAyo paNa zuddha ja che. jIva paNa svabhAve to zuddha ja che paraMtu tenI paryAyo anAdikALathI dhArApravAharUpa azuddha ja che. jIvanI paryAya azuddha che paraMtu evA azuddha pariNAmane kare evo koI trikALa svabhAva jIvamAM nathI. svabhAvamAM na hoya evA pariNAma thaI zake nahIM. tethI jIvanI paryAya azuddha che evuM koI anyamati mAnatA nathI. jIvane zuddha ja mAne che : padArthanA saMgamAM jovAmAM Ave evI jhAMya temAM lAla jhAMya lAla puSpa kALuM puSpa kALI jhAMya sphaTika svaccha hovA chatAM tene jevA raMganA ane je azuddhatA jovA maLe che tene prakRtinuM kArya mAne che paraMtu tenI te mAnyatA khoTI che. sAcI vAta saMkSepamAM A prakAre che. jovA maLe che. ahIM lAla ane kALI jhAMyane sphaTikanI avasthA levAmAM Ave che. pote svabhAve svaccha che tethI tenI paryAya paNa svaccha che chatAM anya raMganA padArthanA saMgamAM sphaTikamAM tevA prakAranI jhAMya jovA maLe che. : jIvamAM eka vaibhAvika zakti che. arthAt vibhAvarUpe pariNamavAnI eka yogyatA che. vibhAva pariNAma e naimittika pariNAma che. temAM nimitta dravyakarmano udaya che arthAt temAM nimitta pudgala dravyanI azuddha paryAya che. pudgalamAM paNa eja prakAre vaibhAvika zakti che. te anusAra pudgala dravyakarmarUpe pariName che. dravyakarma e pudgalanI naimittika paryAya : che. temAM nimitta jIvanA vibhAvabhAvo che. A rIte : pravacanasAra - pIyUSa : sphaTika - svabhAva svaccha siddhAMtamAM svabhAva zuddha che. tethI tenI paryAya paNa zuddha hovI joIe paraMtu ajJAnI jIva karmanA udayamAM joDAIne paradravya sAthe ekatva buddhi karIne pote e prakAre moha-rAga-dveSa evA ajJAnamaya bhAvarUpe pariName che. te bhAvone ahIM zubhAzubha bhAvorUpe darzAvavAmAM AvyA che. zubhAzubha bhAvo 23 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritranA doSa che. tyAM mithyAtvanA bhAvo garbhita : che. kamanasibe ajJAnI A banne prakAranA bhAvone che tenuM alaga nirUpaNa karyuM nathI paraMtu te bhAva : karavA jevA mAnIne kare che. kUtarAne lAkaDI mAravI mithyAtvanA pariNAma sAthe che e rIte ApaNI : ane vaDIlone mAna ApavuM A banne kArya te karavA samajaNa karavI rahI. * jevA mAnIne kare che. jIva zubha-azubha ke zuddha je pariNAme : sAdhakanI bhUmikAmAM jayAM sudhI jIva che tyAM pariName te pariNAma sAthe te samaye te tanmaya ja che : sudhI zuddhatAnI sAthe zubhAzubha bhAvo paNa tene evuM AcAryadeva A gAthAmAM samajAvavA mAge che. ' hoya che. jJAnI te bhAvone karavA jevA mAnato nathI ATalI vAta lakSamAM lIdhA bAda A viSaya agatyano : choDavAlAyaka mAne che. paraMtu jayAM sudhI hovAthI teno vizeSa vicAra karIe. - paramAtmapadanI prApti na thAya tyAM sudhI evA zubha ane azubha e be azuddha paryAyo che. : pariNAma sAdhakadazAmAM jovA maLe che. jJAnI te te svabhAvathI viruddha jAtanI che. mithyAtvanA : 1 : pariNAmone svabhAvanA Azraye choDato jAya che. sadbhAvamAM cAritranI paryAyamAM AvA be prakAranA : sAdhakadazAmAM zuddhatAnA aMzo vadhatA jAya che ane bhedo anAdikALathI jovA maLe che. ajJAnI jIve : azuddha paryAyo ghaTatI jAya che. mithyAtva jAya tyAre zuddha paryAya kayAreya pragaTa karI nathI tethI tene anaMtAnubaMdhInA zubhAzubha banne bhAvono abhAva paryAyanI zuddhatAno koI khyAla nathI. ajJAnI : thAya che. tyArabAda apratyAkhyAna ane pratyAkhyAna potAnuM ajJAna, mithyAtva lakSamAM leto nathI. te ; kaSAya paNa kramazaH jAya che. A siddha kare che ke zubha ane azubha bhAvone ja mukhya kare che kAraNake : payayanI zuddhatA pragaTa thatAM azuddhatA dUra thAya che te bhAvo tenA khyAlamAM Ave che. te nimitte baMdhAtA : arthAt zubha ane azubha banne bhAvo sAthe jAya dravyakarmo ane te karmanA udayanA phaLamAM prApta thatI : che. zubha bhAvanA pakSavALA, AgrahavALA jIvane saMyogarUpa sAmagrI tenA khyAlamAM Ave che. te A . A vAta samajAtI nathI. te mAne che ke azubha bhAva badhA vacce taphAvata pADe che. saMyogarUpa sAmagrIne ' saMsAranuM kAraNa che. te zubha bhAvane mokSamArgamAM bhogavatA potAne prApta thatAM phaLane Indriya sukha- : sthAna Ape che. zubha bhAva paNa baMdhanuM kAraNa che. duHkhanA anubhavane anusarIne te zubha bhAvane bhalo : enI nyAya yuktithI nA pADI zakAya nahIM tethI te lAbhanuM, sukhanuM kAraNa mAne che. azubha bhAvane : zubhabhAvane vartamAna baMdhanuM ane paraMparAe mokSanuM potAnuM ahita karanAra mAne che kAraNake pApa : kAraNa mAne che. hakIkata e che ke zubha bhAva mAtra prakRtinA phaLamAM tene pratikuLa saMyogonI prApti - baMdhanuM ja kAraNa che. jJAnIne je bhAve tIrthakara gotra thAya che. ajJAnI jIva zubhAzubha bhAvo karato rahe : baMdhAya che evo solahakAraNa bhAvanArUpano zubha che kAraNake zubha bhAvanA phaLamAM prApta anukULa : bhAva paNa tIrthaMkara prakRtinA baMdhanuM kAraNa thAya che. saMyogane bhogave che te azubha bhAva che. bhogavaTo : enA karatAM uco koI zubha bhAva nathI. jJAnInA game che paraMtu tenA phaLamAM prApta thatI pratikULatA : zubhabhAvo paNa jo baMdhanuM ja kAraNa hoya to gamatI nathI tethI pharI anukULatA meLavavA zubha : ajJAnInA zubhabhAvo to avazya baMdhanuM ja kAraNa bhAvo kare che. ajJAnIne mithyAtvanA kAraNe anaMta * hoya. jJAnInI zuddhatA vRddhigata thaIne parIpUrNa saMsAra vidyamAna hovAthI paramArthe zubhAzubha bane : zuddhatArUpe pariName che tyAM paramAtma dazAnuM kAraNa bhAvo jIvanuM ahita karanArA che. mATe choDavA yogya : apUrNa zuddhatA che zubhabhAva nahIM. paraMtu ajJAnIne jJAnatattva - prajJApanA 24 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te zubha bhAvano Agraha hovAthI te zubhabhAvane : azubhabhAva che evI prarUpaNA Ave che. paraMparAe muktinuM kAraNa mAnI le che. sAtamA guNasthAnathI uparanA guNasthAnomAM | siddhAMta ema kahe che ke je baMdhanA kAraNa hoya * zuddhatA ja che. tyAM zubhAzubha bhAvo nathI ahIM te muktinA kAraNa na hoya zake. jeNe zarIramAM huMpaNuM - abuddhipUrvakanA (potAnA jJAnamAM na pakaDAya evA) mAnyuM che tenA badhA pariNAmo azuddha che. jeNe ; bhAvone gaNatarImAM lIdhA nathI. cArathI cha potAnA jJAyaka svabhAvamAM huMpaNuM mAnyuM che. tenA : guNasthAnomAM zubhabhAva lIdho che. ahIM badhA pariNAmo jJAnamaya che. jIvanA pariNAma : savikalpapadazAne mukhya rAkhIne vAta karavAmAM AvI taraphathI bheda pADIe to jJAnI ane ajJAnI evA : che. sAdhaka zubhAzubha bhAvone baMdhanuM kAraNa mAne bheda paDe. ajJAnI, sAdhaka ane paramAtmA evA traNa : che tethI tene choDato jAya che. azubha bhAvo to bheda paNa paDe che. banne prakAranA bhedathI vicArI * potAne atyaMta ahitanuM kAraNa che mATe tenuM cAle zakAya ane banne prakAra sAcA che. prayojanathI : tyAM sudhI e azubha bhAvamAM jato nathI. azubhanA vicArIe to tyAM ajJAnI ane jJAnI evA be : vacanArthe (tyAgaarthe) te prayatnapUrvaka zubhabhAvamAM bhedathI vicAravuM yogya che. ajJAnIne azuddha paryAya : rahe che. sAdhakano prayatna to zuddhatA pragaTa karavAno che. te ajJAnamaya bhAva che. jJAnIne zuddha paryAya che : ja che paraMtu teTalo puruSArtha upaDato nathI tyAre te te jJAnamaya bhAva che. jJAnInA badhA bhAva jJAnamaya : zubhabhAvane kare che. te azubhamAM to javA mAgato gaNavAmAM AvyA che ane ajJAnInA badhA bhAva e ja nathI tethI te apekSAe tene vadhato zubhabhAva ajJAnamaya mAnavAmAM AvyA che. tyAM pariNAmomAM ' ane ghaTato azubhabhAva kahevAmAM Ave che. jAyAMtarapaNuM jovA maLe che. * gAthA - 10 sAdhaka ane paramAtmA e banne jJAnInA : peTAbhedarUpa che. tyAM apUrNa zuddhatA ane paripUrNa : : pariNAma viNa na padArtha, nena padArthaviNa pariNAma che; zuddhatA evo bheda che kharo paraMtu tyAM pariNAmomAM : guNa-dravya-paryayasthita ne astitvasiddha padArtha che.10. jAtyAMtarapaNuM nathI. tyAM eka saLaMga prakriyA che mATe ' A lokamAM pariNAma vinA padArtha nathI, padArtha jinAgamamAM samyagdarzanano mahimA karavAmAM Avyo : vinA pariNAma nathI; padArtha dravya-guNa-paryAyamAM che. gAthAnA bhAvArthamAM 14 guNa sthAnanI : rahelo ane (utpAda vyaya dhrovyamaya) astitvathI paripATImAM traNa prakAranA bhAvone kevI rIte sthAna : banelo che. maLe che te vAta lIdhI che. - AcAryadeva dravya baMdhAraNA to bIjA 1 guNasthAna - azubha bhAva * adhikAramAM vistArathI samajAvavAnA che paraMtu ahIM 4 thI 6 guNasthAna - zubha bhAva : jIva ane tenA pariNAmo - te sAthe tanmayapaNAnI 7 thI 14 guNasthAna - zuddha bhAva : vAta lIdhI che tethI A eka gAthAmAM TUMkAmAM ajJAnanI bhUmikA e paheluM guNasthAna che : dravyabaMdhAraNa darzAve che. mULa vAta dravya ane paryAyanA ajJAnIne mithyAtva che. mithyAtvane moTAmAM moTuM - avinAbhAvapaNAnI che. dravya vinA paryAya na hoya pApa gaNavAmAM AvyuM che. tethI ajJAnIne zubhabhAvo : ane paryAya vinA dravya na hoya. bannenI eka sattA thatAM hovA chatAM paNa tene gauNa karIne tene : che arthAt bannenuM ekapaNuM te padArtha che. vastu che. pravacanasAra - pIyUSa Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha guNa padArtha sabhaya che. vizvamAM zUnya kayAMya nathI. : vistAra sAmAnya samudAyAtmaka paNa che arthAt te sat haMmezA utpAda-vyaya-dhruva svarUpa ja che. TakIne : anaMtaguNAtmaka che. anaMta guNonA ekatvarUpa che. badalavuM e vastunuM svarUpa che. satya padArtha : mahAsattA rUpa che. anaMta guNo kAyama TakatA hovAthI ekAMtarUpa nathI, anekAMta svarUpa che. vastunuM A ; tene sabhAvI kahyA che. jayAre paryAyo kramabhAvI anekAMta svarUpa paryAyanA karANo pUrA pADe che. : che. A rIte vastu dravya-guNa-paryAya svarUpa che. vastune sarvathA ekAMta mAnanArA dravya ke paryAya : padArthanuM svarUpa A rIte samajAvI zakAya che. koInI yathArtha sthApanA karI zakatA nathI. dravya vinA paryAyane mAnanArAne zUnyamAMthI sarjana ane satno vinAza mAnya karavo paDe. vizvamAM zUnyane sthAna nathI ane satno vinAza thaI zakato nathI tethI te dravya - paryAya mAtra paryAyane mAnanArA vastu svarUpane samajatA nathI. te ja prakAre sarvathA kUTastha padArtho paNa vizvamAM : kayAMya jovA maLatA nathI. jIvanA cAritra apekSAnA traNa prakAranA dravya-paryAyarUpa vastu svarUpa darzAvatA jayAM : nitya ane anitya evA paraspara virodhI dekhAtA : - pariNAmanI vAta lIdhA pachI have e traNenuM phaLa zuM dharmono avirodhapaNe samanvaya karavAmAM Avyo tenI : * maLe che e vAta havenI be gAthAomAM AcAryadeva sAthe e ja rIte mahAsattA ane avAMtara sattArUpe : kare che. jIva je jAtanA pariNAmane kare che tenI rahelA eka-anekanI vAta paNa padArtha baMdhAraNamAM : : sAthe te tanmaya che. te pariNAmanuM phaLa te ja samaye : te jIva bhogave che. eTalI vAta khyAlamAM rAkhIne levAmAM AvI che. A rIte padArthane dravya-gaNa ane paryAyarUpe darzAvavAmAM Ave che. ahIM dravyane urdhvatA : - have bIjI rIte tenuM phaLa darzAve che. sAmAnya rUpa kahevAmAM AvyuM che. urdhvatA e jinAgamanI zailI e che ke zuddha paryAya ane paryAyanA pravAhane lAgu pADavAmAM Ave che. 93mI : azuddha paryAya ema be prakAranA pariNAma che. te gAthAmAM dravyane Ayata sAmAnya samudAyAtmaka kahyuM : azuddha paryAyamAM zubha ane azubha bhAvo Ave che. che. ahIM urdhvatA sAmAnyarUpa zabdathI paNa e ja : te banne pariNAmonuM phaLa karmabaMdhana ane saMsAra che. bhAva darzAvavAmAM Avyo che. ahIM paryAyano : bemAMthI ekapaNa pariNAma jIvane muktinuM kAraNa anAdithI anaMta kALa sudhIno pravAha nathI levo " thatA nathI. ajJAnI jIva zubha ane azubha bhAvo temaja traNa kALanI paryAyano ItihAsa ekatvarUpa ' vacce moTo taphAvata mAne che. te zubha bhAvane muktinuM evuM paNa nathI darzAvavuM. ahIM samudAya zabda vAparyo : kAraNa mAne che. jJAnI kahe che ke A prakAranI nathI paraMtu eno bhAva khyAlamAM laIne paryAyanuM : mAnyatAnuM phaLa ghora saMsAra che. arthAt A prakAranI udbhava sthAna evo bhAva darzAvavo che arthAt paryAya : mAnyatA rAkhanArA jIvo anaMta saMsAramAM bhramaNa avAMtara sattA che to dravya mahAsattA che. dravya potAnuM : kare che. baMdhana apekSAe zubha ane azubha bhAvo ekatvapaNuM rAkhIne, potAnAmAM zaktirUpa sAmarthya ' vacce koI taphAvata nathI. paryAyanA tIvra-maMda evA rAkhIne, TakAvIne pote ja paryAya apekSAe aneka : taratama bhedanI koI upayogitA nathI. A bhUmikA navA navA bhAvo, rUpo darzAve che. A dravya sAmAnya : ApaNA jJAnamAM barobara AvI javI joIe. jJAnatattva - prajJApanA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA- 11 jo dharmapariNatasvarUpa jIva zuddhopayogI hoya to, te pAmato nirvANasukha, ne svargasukha zubhayukta jo. 11. dharme pariNamelo AtmA jo zuddhopayogamAM joDAyelo hoya to mokSanA sukhane pAme che ane jo zubhaupayogavALo hoya to svarganA sukhane pAme che. A gAthAmAM zuddhopayoga ane zubhabhAvanuM phaLa darzAvavAmAM AvyuM che. jJAnIne AvA be prakAranA bhAvo hoya che. sAdhakanI dazAmAM kayAreka azubha bhAvo paNa hoya che paraMtu ahIM tenI vAta lIdhI nathI. sAdhakanI paryAyamAM zuddhatAnA aMzo to savikalpadazAmAM paNa hoya che. jeTalA kaSAyano abhAva ka2vAmAM Avyo che teTalI zuddhatA to niraMtara hoya ja che. tezuddhatAnA aMzo vadhatA paNa jAya che. ahIM to zuddhopayogathI arthAt nirvikalpa anubhUtithI vAta lIdhI che. te zuddhopayogamAM aMtamuhUrta TakI jAya to mokSanI prApti thAya che. nirvikalpa dazA thoDo samaya to cothA-pAMcamA guNa sthAne paNa hoya che. munidazAmAM vAraMvAra Ave che. te zuddhatA atIndriya AnaMdarUpI phaLa avazya Ape che ane te vRddhigata thaIne chevaTa pa2mAtmapadanI prApti thAya che. A rIte zuddhopayoganuM phaLa mokSa gaNI zakAya paraMtu ahIM to Avo puruSArtha dhArApravAharUpa cAlu rahe te vAta levI che. : jo ugra puruSArtha dhArApravAharUpa na rahe to pharI savikalpa dazA Ave che. te jIva zubha bhAvarUpe pariName che. sAdhakanA AvA zubhabhAvanuM phaLa svarganI prApti batAvavAmAM AvyuM che. ahIM jo ane to evuM nathI darzAvavuM. cothA guNasthAnamAM paNa zuddhopayoga ane zubhaupayoga thAya che. arthAt sAdhakane AvA pariNAmo thAya che. paraMtu jo te dhArApravAharUpa eka aMtamuhUrta mATe zuddhopayoga kare pravacanasAra - pIyUSa to tenI mukti thAya. munipaNuM lIdhA bAda paNa jo pharI pharIne zubhabhAvarUpe pariName to tenI mukti na thAya paraMtu tene devagatinI prApti thAya. arthAt guNasthAnanI paripATImAM sAtamA guNasthAnamAMthI nIce utarIne cothA guNasthAne AvI jAya che. ajJAnI jIvane devagati sukharUpa bhAse che. jJAnIne : te kharekhara duHkharUpa lAge che. A gAthAmAM ghIno dRSTAMta che. ghI svabhAve zItaLa che paraMtu uSNa ghIthI dAjhI javAya che. ahIM zubha bhAvanA phaLane uSNa ghInA anubhava sAthe sa2khAvavAmAM AvyuM che. A gAthAmAM jIvanA bhAvanuM phaLa te ja samaye maLe che e vAta nathI lIdhI. zubha bhAvanA phaLamAM gatino baMdha paDe che ema lIdhuM che. zubhabhAvanI vAta sAdhaka dazAmAM levA pAchaLano Azaya e che ke jeNe zubhAzubha bhAvanuM heyapaNuM lakSamAM lIdhuM che ane je svabhAvanA Azraye teno abhAva karato jAya che te jIva munidazAne prApta thAya pachI paNa te dhArApravAharUpa zuddhopayoga TakAvI zakato nathI. A rIte zuddhopayoganI durlabhatA darzAvavAmAM AvI che. kayAMya jarA jeTalo paNa pramAda karavA lAyaka nathI evuM samajAvavuM che. sAdhakane paNa zubhabhAva muktinuM kAraNa nathI balke jeTalo samaya te zubha upayogamAM rahe che teTalI mukti dUra jAya che. gAthA = 12 azubhodaye AtmA kunara, tiryaMcane nArakapaNe, nitye sahasra dukhe pIDita saMsAramAM ati ati bhame. 12. azubha udayathI AtmA kunara, tiryaMca ane nAraka thaIne hajAro duHkhothI sadA pIDita thato (saMsAramAM) atyaMta bhame che. saMsArI jIvone azubha bhAva, bhogavaTAno bhAva, sukharUpe anubhavAya che tethI temAM tene ghaNI hoMza varte che paraMtu tenuM phaLa tiryaMca ane naraka gati 27 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. mithyAtva e moTAmAM moTuM pApa che. tenuM phLa anaMta saMsAra che. tIvra azubha bhAvanuM phaLa naraka gati che. anya azubha bhAvonA phaLamAM tiryaMca gati prApta thAya che. kadAca AyuSyano baMdha pahelA paDI gayo hoya to te manuSya thAya kharo paraMtu manuSya : ajJAnIne anAdikALathI mithyAtva che. paramAM thaIne paNa te aneka prakAranA duHkhone bhogave che. : huMpaNuM rAkhIne paranuM kArya huM karI zakuM chuM ane zubha bhAvanA phaLamAM manuSya ane devagati maLe che. jJAnIne samyagdarzana pachI AyuSyano baMdha paDe to A be gatimAM ja te jAya che. zubhabhAvanuM phaLa manuSya gati levAmAM Ave che tethI ahIM azubhabhAvamAM kuna2 evo zabda vA52vAmAM Avyo che. : padravyane huM bhogavI zakuM chuM evI ajJAnInI mAnyatA hovAthI tene cAritranA pariNAmamAM bAhya : viSayone bhogavavAnI IcchA thAya che. jayAre IcchA che tyAre Icchita viSayo saMyogarUpe nathI. te Icchita viSayone meLavavA mATe prayatna kare che. bAhya viSayo to karmanA udaya anusAra jIvane prApta thAya che. jIvanI IcchA ane te anusAra prayatno pramANe saMyogo maLatA nathI. IcchA pramANe saMyogo maLatA : te sukha kevI rIte thAya che te samajavAnI jarUra che. jIva kayAM bhUla kare che. te samajavAthI ja te bhUla bhAMgavAno upAya karI zake mATe te vAta sau pahelAM vicArIe. gAthA - 13 atyaMta, Atmoptanna, viSayAtIta, anupa, anaMta ne, vicchedahIna che sukha aho ! zuddhopayogaprasiddhane. 13. zuddhopayogathI niSpanna thayelA AtmAonuM (kevaLI bhagavaMtonuM ane siddha bhagavaMtonuM) sukha atizaya, Atmotpanna, viSayAtIta, anupama, anaMta ane avicchinna che. : te bhogavavA lAge che ane sukhano anubhava kare che. Avo anubhava thatAM te potAnI UMdhI mAnyatAne puSTa kare che. navI navI IcchAo karato rahe che. Avu anAdi kALathI cAlyA kare che. : 28 have jIva kayAM bhUla kare che teno vicAra karIe pahelI bhUla e che ke jIvane potAnA svabhAvano khyAla nathI. cha dravyonA svabhAvo taddana bhinna che teno tene khyAla nathI. bIjI bhUla e che ke te nimitta naimittika saMbaMdhane kartA karma saMbaMdha mAnI le che. kartApaNuM ane bhoktapaNuM eka ja dravyamAM dravya ane paryAya vacce hoya che. jIva padravyamAM kAMI karI zake : zuddhopayoganA phaLa svarUpa 52mAtmadazA che. te paramAtmadazAnuM phaLa anaMta sukha che. A gAthAmAM A sukha kevuM che tenuM varNana ka2vAmAM AvyuM che. e sukhanA svarUpano sAco khyAla Ave to pAtra jIvane evuM sukha pragaTa karavA mATe bhAva jAge. mokSanuM svarUpa jANyA vinA - "mAre mokSa prApta karavo che'' tenI koI kiMmata nathI AvuM kahenArA jayA2e mokSanuM sAcuM svarUpa jANe tyAre kadAca te mokSamAM bhUla sudhAravI hoya to te kaI rIte sudhare ? javAnuM mAMDI vALe. jIvane sukhanI mAMgaNI avazya prathama to teNe dravya baMdhAraNano abhyAsa karavo che. te sukha kAyama Take evuM e Icche che. tene je joIe. badhA padArthonA bhinna astitvano svIkAra sukhano anAdikALathI anubhava che. te kSaNika ja ka2vo joIe. badhA padArtho kharekhara bhinna ja che. che. tethI zAzvata sukhanuM svarUpa teNe samajavuM rahyuM. enI khAtrI ka2vAthI mithyAtva maMda paDe che. badhA to ja te Indriya sukha ane atIndriya AnaMda vacceno : padArtho taddana judA rahIne ekabIjA sAthe kaI rIte taphAvata khyAlamAM laI zakaze. ajJAnIne saMbaMdhamAM AvI zake che te samajavAthI A saheluM anAdikALathI Indriya sukhano anubhava hovA chatAM: lAge che. ekavAra nyAya yuktithI siddhAMta nakkI * jJAnatattva prajJApana : nahIM ane bhogavI paNa zake nahIM. - Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya to pachI te prakAre tenA purAvA bhegA karI : gulAbajAMbu potAnAmAM (jIvamAM) AvI gayuM evuM zakAya. astipaNe jJAna vibhAgamAM A prakAre lAge - paraMtu kAMI kharekhara gulAbajAMbu jIvamAM nirNaya lIdhA pachI tenI majabUtI mATe ane ' (jJAnamAM) AvatuM nathI. saMbaMdhanA kAraNe joyAkAra prayojananI siddhi mATe bIje cheDethI zarUAta : (gulAbajAMbunA AkAre) jJAnanI paryAya thAya che. karavI paDe. arthAt jene ApaNe bhogavaTo kahIe jIva potAnI zeyAkAra jJAnanI paryAyane bhogave chIe tyAM kharekhara thAya che te tapAsavuM rahyuM. dRSTAMta ; che tyAM pAradravya bhogavAyA jevuM kAma thaI jAya che. : gulAjAMbu khAvAthI jIbhamAM gaLapaNano svAda Ave : ahIM bhUla thavAnA kAraNo che ane jIva bhUla kare che tyAre tyAM vicAravuM ke gulAbajAMbumAMthI keTalu che. zeya jJAyaka saMbaMdha paNa eka prakArano nimitta gaLapaNa jIbhamAM Ave che? gulAbajAMbu lAMbo : naimittika saMbaMdha ja che. jJAna ane zeya jAdA che samaya moDhAmAM rAkhIe to chevaTa gulAbajAMbumAM ... ane judA ja rahe che- cAritranA pariNAma ane jarApaNa gaLapaNa na rahene! javAbamAM Avaze ke : jJAnanI khatavaNImAM jayAM bhUla thAya che tenA upara gulAbajAMbumAM je svAdaguNa che te kAyama rahe che. jAgRti rAkhavAnI jarUra che. te samaye jJAnamAM vikalpa tenuM pariNamana paNa gulAbajAMbumAM ja rahe che. : dazArUpe paNa e viveka rahevo joIe ke bAhya viSayo gulAbajAMbumAMthI kAMI jIbhamAM jatuM nathI. A : mArAthI atyaMta judA che. je Indriya sukhano anubhava vAstavikatA samajavAmAM jo muzkelI naDe to arIsA thAya che te mArA ja pariNAma che. mArA ja pariNAmanuM sAme eka kalAka ubhA rahevAthI keTaluM vajana ghaTe te * phaLa che. mane bAhyamAMthI kAMI ja upalabdha thatuM nathI. vicAravuM. ApaNAmAMthI jo kAMI arIsAmAM na jAya ' A vAstavikatA pharI pharIne yAda karavAthI mithyAtva to gulAbajAMbumAMthI kAMI jIbhamAM na jAya. A ; maMda paDe che. te samaye astipaNe jJAyaka svabhAva hakIkatane pharI pharIne vAgoLavI. tema karavAthI be : upara jora devAthI prayojana siddha thaI zake che. padArtho haMmezA judA ja rahe che teno nirNaya thaze. eka padArthano koI guNa ke guNanI koI paryAya : mArA - atizaya paNa paradravya sAthe tAdAmyarUpa thaI zake nahIM. * have paramAtmAnuM sukha kevuM che tenuM varNana kare ahIMthI zarUAta karavAthI bhogavaTAnI IcchAnI : che. tene atizaya evuM vizeSaNa lagAve che. TIkAkAra nirarthakatA bhAse che. viSayono bhogavaTo jo zakya : temAMthI evo bhAva kADhe che ke anAdi saMsArathI ja nathI to IcchA vAMjhaNI che. A prakAre vicAratAM : pUrve kadI na anubhavAyuM hoya evuM A sukha che. mithyAtva maMda paDe che. IcchA mujaba viSayo : Indriya sukha karatAM A prakAra jAdo che te vAta taddana bhogavavAthI sukha thAya che evA anubhava upara jora : sAcI che paraMtu ahIM e prazna uThe che ke jJAnIne ApavAthI to mithyAtva dRDha thAya che. jayAre khyAlamAM ' nirvikalpa anubhUtimAM je atIndriya AnaMda Ave Ave ke mAre jIbha sAthe ane gulAbajAMbu sAthe : che tene paNa jAtyAMtararUpe ja levAmAM Ave che. mAtra nimitta naimittika saMbaMdha ja hato. tyAM kartA : paramAtmAnA sukhanI ane jJAnInA atIndriya karma ke bhoktA bhogyapaNuM na hatuM tyAre mithyAtva : AnaMdanI eka ja jAta che, je Indriya sukhathI maMda paDe che. : vilakSaNa che. ahIM sukhanI mAtrAmAM taphAvata che evo * khyAla Ave che. jIvane te samaye gulAbajAMbu sAthe Seya jJAyaka : saMbaMdha ja che. te saMbaMdhanuM svarUpa evuM che ke jANe ke : AcAryadeva A gAthAmAM zuddhopayoganuM phaLa pravacanasAra - pIyUSa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva tenA pariNAmo sukhano prakAra duHkhanA kAraNo anya saMyogo. 1) ajJAnI Indriya sukha-duHkha mithyAtva-rAga-dveSa zarIra saMyogo ane karmanA udayo saMyoga sAthe meLa vizeSa tenuM kAraNa IcchAno bhAva 2) jJAnI savikalpa dazA | Indriya sukha-duHkha asthiratAno rAga IcchAno bhAva zarIra- karmanA udayo saMyogo sAthe meLavizeSa 3) jJAnI nirvikalpa dazA | atindriya AnaMda | abuddhipUrvakano rAga bAhya saMyogo hovA chatAM koI saMbaMdha nathI 4) arihaMta dazA anaMta sukha azAtA vedanIya karmano udaya bAhya saMyogo hovA chatAM koI saMbaMdha nathI 5) siddha dazA anaMta avyAbAdha sukha bAhyamAM koI saMyogo nahIM. nirvANa che ema darzAvavA mAge che. gAthAonI . ja nathI mATe te duHkhI che, jayAre jJAnIne potAnA saMdhino vicAra karIe tyAre AcAryadeve cAritra, . svabhAvano khyAla che tethI tene ajJAnajanya dharma ane sAmyanI vAta lIdhI che. tyAM munidazAnA * AkuLatA nathI. tene paradravyathI potAnuM atyaMta zuddhopayogane darzAvyo che. tenuM phaLa nirvANa che tethI : bhinnapaNuM jJAna ane zraddhAnamAM varte che tethI ahIM munirAjanA sukha karatAM paNa alaga prakAranuM : bAhyamAMthI sukha meLavavAno bhAva tene nathI. Indriya sukha che evuM levAne badale munirAjane apUrNa sukha : sukha-duHkhane IcchAnA bhAva ane bAhya saMyogo che ane paramAtmAne paripUrNa sukha che ema sAmAnya : sAthe saMbaMdha che jayAre atIndriya jJAnamAM bAhya sAthe rIte lakSamAM Ave. jJAnI ane paramAtmAne bannene : koI saMbaMdha nathI. A badhuM eka TebalanA rUpamAM A sukha potAnA svabhAvanA Azraye ja pragaTa thAya : levAthI cokhavaTa thAya che. che. A sukhane samajAvavA mATe pachInA vizeSaNamAM : A prakAre vicAravAthI khyAla Avaze ke siddha tene Atma-utpanna darzAve che. - paramAtmAnuM sukha sauthI uttama che. arihaMta jIvanA pariNAmane sukhanA anubhava sAthe ke paramAtmAne azAtA vedanIya karmano atyaMta maMda joDIne vicArIe tyAre temAM A prakAranA bheda : udaya hoya che je paramAtmAnA anaMta sukhane bAdhA paDI jAya. ajJAnIne Indriya sukha-du:khano anubhava : karatAM nathI. arihaMta paramAtmA kRtakRtya che. temaNe che. jayAre jJAnIne nirvikalpa anubhUti samaye ane : paripUrNa zuddha dazA pragaTa karI lIdhI che paraMtu paramAtmAne atIndriya sukha che. jJAnI ane ajJAnI : bhUtakALanI bhUla anusAra prApta zarIra ane aghAti bannene Indriya sukha duHkha hoya che. tyAM taphAvata - karmo haju jIva sAthe saMbaMdhamAM che tethI upacAra eTalo ja che ke ajJAnIne mithyAtva che jayAre ke kathanathI kahI zakAya ke arihaMta paramAtmAne jJAnIne nathI. ajJAnIe potAnA svabhAvane jANyo : avyAbAdha sukha nathI. 30. jJAnata - prajJApana Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmotpanna sukhanuM A svarUpa yathArtharUpe lakSamAM levAthI te sukha Atmotpanna che te sahajarUpe samajI javAya ajJAnIe ajJAnadazAne kA2Ne Indriya che. ajJAnI, jJAnI ke paramAtmA darekane je sukhano anubhava thAya che te jIvanA potAnA ja pariNAmonuM phaLa che. te apekSAe te badhuM kharekhara Atmotpanna ja che. Indriyasukha ane atIndriya sukha banne jo Atmotpanna che to be vacce taphAvata zA mATe che : evo prazna jarUra thAya tenuM. samAdhAna eka dRSTAMtathI sugama thaze. dRSTAMta : eka abajapati pitAne ekano eka dikaro hoya paraMtu te bApanI AmanyAmAM na hoya. "mane mArA mitro paisA Apaze'' evI uddhatAI karato hoya to bApa tene kAMI Ape nahIM paraMtu tene mAtra gharamAM rahevA ane khAvAnuM ja maLe, paraMtu jo putra tenI AmanyA jALave to bApa tene badhuM Ape che. je Indriya sukha che e gha2mAM rahevA ane khAvA maLe tenI sAthe sarakhAvI zakAya. : * : : sukhane viSayane Azrita, parAzrita mAnyuM hatuM. mAnyatA pramANe te 52no Azraya leto hato. sukha potAno ja svabhAva che te paramAMthI AvatuM nathI evuM zraddhAna thatAM jJAnIne paNa parAzraya chUTI jAya che jayAre paramAtmAne to parAzraya jarApaNa nathI. AdaraNIya paM. zrI hiMmatabhAIe vizeSa spaSTatA mATe pudgalanA asAdhAraNa dharmo evA sparza vagere rUpI guNo ane tene jANavAmAM nimitta evI zarIrane prApta IndriyonI vAta lIdhI che. vaLI mananA saMge aneka prakAranA saMkalpa vikalpanI vAta paNa lIdhI che. manarUpI-arUpI bannene viSaya karI zake che tethI mananA saMge mAtra rUpI padArthanA ja ciMtavananI vAta na letAM tyAM jIva saMbaMdhI bheda bhaMgathI nayAtmaka ciMtavanano paNa paramAtmAne niSedha che. Indriya ane mananA saMge je jJAna che te parokSa jJAna che. jayAM sudhI jJAna parokSa che tyAM sudhI atIndriya jJAna nathI. atIndriya sukha nathI. 52mAtmA saMpUrNapaNe aMtarmukhAkAra thayA che. vizvanA padArtho sAtheno saMbaMdha sarvathA kApI nAkhyo che. A rIte 52mAtmapada prApta thatAM bhAvakarma-dravyakarma-nokarmanI bhUmikAno sadaMtara abhAva che. hovAthI bAhya zarIrane prApta evI Indriyo, ane padravya sAtheno saMbaMdha ja nathI vaLI jJAna paNa potAne ja viSaya kare che tethI te samaye tene padravya sAthe zeya jJAyaka saMbaMdha paNa nathI. jJAnIne nirvikalpa anubhUti samaye abuddhipUrvakanA kaSAyo vidyamAna che tethI teTalA purato viSayo sAtheno saMbaMdha gaNI zakAya. paramAtmAne teno paNa abhAva hovAthI te saMpUrNapaNe viSayAtIta che. Atmotpanna evuM sukhanuM vizeSaNa e darzAve che ke sukha che te potAnA ja pariNAmo che. te potAnA svabhAvanA saMpUrNa Azraye ja prApta thAya che. nAstinI vAta have pachInA vizeSaNamAM levAmAM Avaze. : 52mAtmAnuM sukha viSayAtIta che arthAt bAhya viSayanI bhUmikAne oLaMgI gayuM che. te sukhane bAhya viSayo sAthe koI prakArano saMbaMdha nathI. ApaNe e vAta lakSamAM lIdhI che ke Indriya sukhane bAhya viSayo sAthe saMbaMdha che tethI saMsAra avasthAmAM jIvane bAhya viSayo sAthe saMbaMdha hato je paramAtmA thatAM chUTI gayo che. Indriya sukhanuM kAraNa paNa jIvanA potAnA ja pariNAmo che. te kAMI bahA2thI AvatuM na hatuM. bAhya saMyogo te samaye nimittarUpe hAjara ajJAnI, jJAnI ane 52mAtmA badhAne je hatA. jJAnIne nirvikalpa anubhUti samaye koI prakAre sukhano anubhava che te sarvathA atIndriya AnaMda anubhavAya che. te paNa kharekhara : Atmotpanna ja che. Indriya sukha duHkhanA samaye bAhya viSayAtIta ja che. te samaye tene bhAvakarmano abhAva : viSayo sAthe Indriya ane mana dvArA saMbaMdha che te pravacanasAra - pIyUSa 31 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaye paNa je sukha duHkhanuM vedana che te to potAnA : che, je vItarAga arthAta rAgarahita che ane ja pariNAma che. to pachI paramAtmAnA sukhane paNa . jemane sukha duHkha samAna che evA zramaNane AtmotpannapaNuM ja lAgu paDe che. : zuddhopayogI kahevAmAM AvyA che. kevaLajJAna ane kevaLasukha vacce eka moTo : AgalI gAthAmAM zuddhopayoganuM phaLa mukti taphAvata che. jJAnamAM vizva AkhuM jaNAya che tethI te ; che tema lIdhuM. tyAM mokSane prApta jIvone kevA prakAranuM apekSAe jJAnane vizva sAthe saMbaMdha che. paramAtmA : sukha hoya che tenuM varNana karyuM. ahIM have zuddhopayoga bAhyamAM upayoga mUkatAM nathI chatAM vizva jaNAya : jemane varte che tevA munirAja kevA hoya che tenuM che. te vizvathI atyaMta jAdA rahIne vizvane jANe : varNana kare che temAM sau prathama che. tenI sAme jayAre kevaLasukhano vicAra karIe : tyAre sukhane bAhya viSayo sAthe koI prakArano saMbaMdha : suvidita sUtrapadArtho nathI. kevaLajJAna ane anaMtasukhamAM ATalo taphAvata : sUtra kahetAM jinAgama. sarvajJa paramAtmAe rahelo che. paramAtmAnuM sukha sAcA arthamAM : jANIne kaheluM divya dhvani, tenI paraMparAmAM viSayAtIta che. * gaNadharadeva dvArA thatI bAra aMganI racanA ane mokSanA sukhane anupama, anaMta ane ; tyArabAda tadanusAra anya AcAryo dvArA racAyelA avicchinna kahyuM che. mokSanA sukhanI sAthe sarakhAvI : Agamo ane paramAgamo tene sUtra kahe che. potAnA zakAya evuM koI sukha ajJAnI saMsArI jIve : bhAvazruta jJAna anusAra thatI te racanA sUtra nAmathI anubhavyuM nathI mATe mokSanuM sukha anupama che. oLakhAya che. sUtramAM zuddhAtmAnI vAta Ave, upamAlAyaka bIjAM eka paNa sukha nathI. A sukha : zuddhAtmAne mukhya rAkhIne jIvanuM svarUpa darzAve, vaLI paripUrNa ane sAdi anaMtakALa sudhI TakavAnuM che ke jIvane kendramAM rAkhIne teno cha dravyo sAtheno nirdoSa mATe tene kALa apekSAe anaMta kahyuM che. paripUrNa : saMbaMdha kevo hovo joIe ane ajJAnI kevA saMbaMdho hovAthI bhAva apekSAe to anaMta che ja. vaLI A : mAnI beTho che e badhI vAta sUtramAM Ave che. sUtranA sukhamAM kayAreya vikSepa paDavAno nathI mATe te sukhane : (zAstranA) zabdo vAcaka thaIne vAcya evA jIva avicchinna kahevAmAM Ave che. ane anya dravyonA svarUpane samajAve che. guru ane A rIte AcArya deve A gAthAmAM : ziSya vacce saMbaMdha che tyAre arthAt guru jayAre zaddhopayogathI prApta thatAM nirvANanI vAta karI, ziSyane samajAve che tyAre zabdonuM mAdhyama vacce paramAtmAne kevA prakAranuM adabhUta sukha hoya che - AvyA vinA rahetuM nathI. zabdonI jANakArI gauNa tenuM paNa varNana karyuM. * che paraMtu te je vAgyane darzAve che tenI mukhyatA che. ; munirAjane jIvanuM cha dravyonuM, nava tattvanuM jANapaNuM - gAthA - 14 : barobara hoya che. evuM A zabda dvArA samajAvavAmAM suviditasUtrapadArtha, saMyamatapa sahita, vItarAga ne, ': AvyuM che. TIkAkAra AcAryadeva Ano vizeSa sukhaduHkhamAM sama zramaNane zuddhopayoga jino kahe. 14. : khulAso kare che. jemaNe (nija zuddhAtmAdi) padArthone ane sUtrone : jANavAmAM, AcAryadeva jJAna, zraddhAna ane sArI rIte jANyA che je saMyama ane tapa sahita : AcaraNa e traNe vAta le che. jIvanA ane cha dravyonA 32 jJAnatatva - prajJApanA Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnamAM sva ane paranA bhinna lakSaNonA jANapaNAnI : tene dehanI atyaMta upekSA varte che. te potAnA vAta che. svaparanA bhinna lakSaNo jANavAnuM prayojana : svarUpamAM ja TakI rahevA mATe niraMtara prayatnazIla svaparanA bhedajJAnanuM che arthAt parathI jIvane jAdo rahe che. padmaprabhamaladhArI devanA zabdomAM munirAjane pADIne svanuM grahaNa karavAnuM prayojana che. A pAMca IndriyonA phelAva rahita dehamAtra parigraha che prayogAtmaka bhedajJAna che. bhedajJAnano prayoga karatA : arthAt tene dehalakSI pravRtti nahivat che. je koI pahelAM jIva ane pAradravyanA lakSaNo jANavA jarUrI : pravRtti che te saMyamanA hetu mATe ja che. potAnI che. A kArya jJAnanuM che. vastunA svarUpane badhA : Atma ArAdhanA mATe ja che. paDakhethI jANavuM jarUrI che. tema karavAthI ja jJAna : : saMyama sahita nirNayAtmaka thAya che. evA nirNayAtmaka jJAna upara zraddhA potAnuM kAma kare che. svabhAvane jANavo. zuddhopayogI muni saMyama sahita hoya che. svabhAvane grahaNa karavo. svabhAvamAM huMpaNuM sthApavuM saMyamamAM cha kAya jIvanI rakSAno bhAva levAmAM ane svabhAvano Azraya karavo evuM karavAthI ja ; Ave che. A prakAranuM lakhANa Ave tyAre munirAjane avazya mukti thaze evuM jJAna zraddhAna jarUrI che. : mahAvrata hoya che evuM lakSamAM Ave TIkAmAM ekavAra e prakArano nirNaya thAya evI niHzaktA : AcAryadeve "cha javanikAyane haNavAnA vikalpathI Ave pachI ja e pramANenuM AcaraNa karavAmAM Ave : rahita" e prakAre A vAta lIdhI che. upalaka dRSTie che. arthAt svarUpalInatA e ja AcaraNa che. A to banne vAta samAna lAge. eka astinuM kathana che karavA jevuM che e jANyuM kayAre kahI zakAya? jayAre bIjAM nAsti kathana che. have te kathanamAM taphAvata te pramANe karavAmAM Ave tyAre sAcA arthamAM jANyuM ke kaI rIte lakSamAM levAya te vicArIe. kahI zakAya. ajJAnInI mAnyatA che ke huM para jIvane mArI jIve prayojanabhUta zuM karavA jevuM che teno : zakuM chuM, jIvADI zakuM chuM. banne mAnyatA galata che. nirNaya to samyagdaSTine che. jayAM samyagdarzana che : jJAnI mAne che ke paradravyanuM jIvana-maraNa mAre tyAM anaMtAnubaMdhI kaSAyanA abhAvarUpanuM . AdhIna nathI. tethI tene anya jIvane mAravAno svarUpAcaraNa cAritra che, paraMtu te dazA cAritra nAma ' athavA jIvADavAno bhAva nathI. anya jIva tarapha nathI pAmatI. jayAre judA paDavAnI prakriyA AgaLa jJAnInuM lakSa jAya ane e jIva marato dekhAya to, vadhe che tyAre munidazA Ave che. tyAre te cAritra : arthAt koI manuSya pANImAM DUbato hoya to, tene nAma pAme che. : bacAvavAno bhAva Ave. anya jIvane mAravAno ajJAnanI bhUmikAmAM zarIramAM huMpaNuM hatuM . bhAva hiMsAno bhAva tene Ave nahIM. A rIte ane zarIrane kendramAM rAkhIne teno jIvana vyavahAra - jJAnIne azubhabhAva nathI paraMtu zubhabhAva che e hato. tene mATe zarIra ja sarvasva hatuM. samyagdarzana : prakAre kathana karIe chIe. nirvikalpa dazA rahetI thatAM te potAnuM "jIva" tarIkenuM eka navuM jIvana : nathI ane vikalpa Ave ja che to te zubha vikalpa zarU kare che. tenI zarIralakSI pravRttio dUra thAya che. - kare che evuM sAmAnyapaNe kahIe chIe. zrAvakane jIvane kendramAM rAkhIne halakSI pravatti thoDI cAle . aNavrata ane munine mahAvrata hoya che e paNa che. thoDo samaya cAle che paraMtu te pravRttiomAM oTa ... ApaNA khyAlamAM che. A vAta kAyama rAkhIne have Ave che. te jayAre munidazAe pahoMce che tyAre ke ApaNe AcAryadevanA zabdono bhAva samajavA pravacanasAra - pIyUSA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayatna karIe. munine cha kAyanA jIvane haNavAno : ochA che. pratyakSa IndriyanA viSayamAM paNa rasa nathI bhAva nathI ema kahyuM. tyAM anya jIvane mArI zakuM . tyAM anya vikalpane to sthAna ja nathI. bhUta ane chuM evI mAnyatA na hovAthI tene anya jIvanI bhaviSyanuM ciMtavana munine satAvatuM nathI. vikalpanI hiMsAno bhAva nathI. tethI zraddhA ane cAritra : lALa laMbAtI nathI. A rIte Indriya ane manano apekSAe tene hiMsAno abhAva che. munine evo ; tene nirodha varte che. bhAva che ke huM evI svarUpa sAvadhAnI rAkhuM ke jethI : munirAja astibhAve potAnA svabhAvamAM ja huM anya jIvanA maraNamAM nimitta paNa na banuM. A : : sthita che. hitabuddhipUrvaka te svarUpamAM Take che. tene rIte mArI zakuM chuM evI mAnyatA nathI, mAravAno : tapa kahevAmAM Ave che. tene traNa kaSAyanA bhAva nathI ane anyanA maraNamAM nimitta paNa banavuM abhAvapUrvakanI zuddhatA varte che. tethI te vItarAga nathI. badhI nAstinI vAta AvI, hiMsAnA sarva * paNa kahevAya che. alpakALamAM saMjavalana kaSAyano prakAre tyAganI vAta AvI. tyAM zubhabhAvanI vAta : abhAva karIne kSINa mohadazA prApta karaze. na AvI. anya jIvane jIvADI zakuM chuM evI mAnyatA : nathI, anyane jIvADavAno bhAva (cAritranI paryAya) : sama sukha duHkha paNa nathI. arthAt muni azubhabhAva choDIne : zuddhopayogI muni sama sukhaduHkha che. Indriya zubhabhAva kare che hiMsAnA bhAvane sthAne bacAvavAno : bhAva kare che evI vAta na AvI siddhAMta e che ke : suSa paNa paramArtha du:kha ja che. ajJAnIne Indriya * sukha ane duHkha vacce moTo taphAvata lAge che. jJAnIne mAravAnA ane jIvADavAnA banne prakAranA bhAvo : : nirvikalpa anubhUti samaye atIndriya sukhano vAstavamAM samAna ja che. banne samAnapaNe heya che. : : anubhava che. te sukhanI sarakhAmaNImAM Indriya sukha A prakAre vicAravAthI khyAla Ave che ke jJAnI : : paNa duHkharUpe vedanamAM Ave che. jJAnIne vikalpa samasta prakAranA vibhAvano abhAva karIne zuddhatA : mAtra duHkharUpe anubhavAya che. A Azaya ahIM vadhArato jAya che. - darzAvavAmAM Avyo che. munirAja vikalpa toDIne Indriya-manano nirodha vAraMvAra nirvikalpa dazA pragaTa kare che. | munirAjane jitendriya jina kahevAmAM Ave ke ahIM koI ekAMta kare ke munirAjane Indriya che. jitendriyapaNuM to samyagdarzana thatAM pragaTa thayeluM. : sukha hoya ja nahIM to te yogya nathI. IcchAno ahIM to teo sAkSAt jitendriya thAya che. Indriyono : sadbhAva te duHkha che. IcchA aTake te sukhanuM kAraNa viSaya rUpI padArtha che. munirAjane rUpI viSayomAM : che evuM jJAnI jANe che. jJAnIne paNa jeTalI mAtrAmAM jarApaNa rasa nathI. Indriyo vidyamAna che. Indriya ' asthiratAnA bhAvarUpa IcchA che te du:kharUpe vedanamAM jJAna vaDe rUpI viSaya je jaNAya temAM munirAjane ; Ave che. jJAnIne paNa bhUkha lAge te duHkharUpe jarApaNa hitabuddhi nathI. tethI te jitendriya jina : anubhavamAM Ave che ane khorAka maLatAM tene che. dehalakSI je pravRtti jovA maLe che te saMyamanA : zAtAno anubhava paNa avazya thAya che. tethI jJAnIne hetu mATe ja che. munine dehane nabhAvavo evo bhAva : savikalpadazAmAM mAtra duHkha ja hoya evuM ekAMta na paNa paramArtha nathI. : karavuM. munine mananA saMge utpanna thatAM vikalpo paNa : zuddhopayogI muninI A dazA che. jJAnatatva - prajJApunA 34. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA- 15 je upayogavizuddha te mohAdighAtiraja thakI, svayameva rahita thayo thako zeyAntane pAme sahI. 15. je upayoga vizuddha (arthAt zuddhopayogI)che. te AtmA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAya ane moharUpa rajathI rahita svayameva thayo thako jJeyabhUta padArthonA pArane pAme che. : jayAM sudhI rAganI bhUmikA che tyAM sudhI sarvajJatA zakya nathI. tethI paramAtmA haMmezA vItarAga ja hoya. pahelA vItarAgI thAya pachI sarvajJa thAya. : munidazAnI prApti bAda turata ja paramAtma dazA pragaTa thAya che evuM kahevAmAM AvyuM che paraMtu viziSTatA e che ke AcAryadeva A gAthA dvArA jIvanI svAdhInatA darzAvavA mAge che. munidazA e kevaLajJAnanI taLeTI che. : upayoga aMtamuhUrta mATe svarUpamAM jAmI jAya eTale paramAtmadazA. anaMtakALanI sarakhAmaNImAM aMtamuhUrta e taddana alpa che. tethI kahe che ke zuddhopayoga bAda turata ja bhAvamokSa dazA prApta thAya che. muni sAtizaya guNa sthAnamAM AvIne zrapakazreNI mAMDe che tyAre cAritra mohanIya karmono kSaya karato jAya che. bAramA guNasthAnanA pahelA samaye samasta mohanIya karmano nAza thaIne vItarAgatAnI prApti thAya che. bAramA guNasthAnanA chellA samaye darzanAvaraNIya, jJAnAvaraNIya ane aMtarAya karmono abhAva thatAM te 5ramAtmA thAya che. tyAre tene anaMtadarzana, anaMtajJAna, anaMta vIrya ane anaMta sukhanI pragaTatA thAya che. ahIM A gAthAmAM tene kevaLajJAnanI prApti thAya che eTalI ja vAta lIdhI che. sAdhakane puruSArthanI ugratA thatAM te paramAtmA thAya che ema lIdhuM che. AcAryadeva A adhikA2mAM jJAna kaI rIte kArya kare che te darzAvavAnA che. ahIM teno eka bhAga darzAve che. jIva 5dravyathI bhinna rahIne 5dravyane jANe che. zeya-jJAyaka saMbaMdhanuM svarUpa evuM che ke jANe ke jJAna jJeyamAM pahoMcI gayuM hoya evuM lAge AnA anusaMdhAnamAM jJAnanI paryAyanuM vyavahAra kSetra zeyapramANa dekhAya che dariyAne jANanArI jJAnanI paryAya dariyA jevaDuM rUpa le che. paramAtmA AkhA vizvane ekI sAthe eka samayamAM jANatA hovAthI jJAnanI paryAya vizvarUpa gaNavAmAM Ave che. jJAna zeyanA aMtane pAme che tevo zabda prayoga karavAthI jJAna samasta zeyanA pArane pAme che evo bhAva che. zeyano aMta Ave nahIM kAraNake jJeyo anaMta che. AkAzanuM kSetra anaMta che. jJAna anaMtane anaMtarUpe ja jANe che. jJAnamAM AkAzano cheDo jaNAya nahIM kAraNake AkAzano aMta che ja nahIM. : jIva paramAtmadazA potAnI meLe prApta kare che. tene anya madada maLatI nathI. jIva paramAtmA thAya che tyAre karmono nAza thAya che. e paNa dravyakarmanuM svataMtra kArya che. nimitta naimittika saMbaMdha jIva ane dravyakarmanI svataMtratAne darzAve che tyAM parAdhInatA nathI. vizvanA padArtho jJAnanA zeya thAya che tyAre paNa te padArthonuM svataMtrapaNuM ja che. gAthA- 16 sarvajJa, labdhasvabhAva ne trijaveMdrapUjita e rIte vItarAgatA ane kevaLajJAnane saMbaMdha che. : svayameva jIva thayo thako tene svayaMbhU jino kahe. 16. vItarAgatA thAya pachI ja sarvajJatA pragaTe che. rAgI : e rIte te AtmA svabhAvane pAmelo, sarvajJa jIva kayAreya sarvajJa na thaI zake tethI anyamatamAM bhale 52mAtmAnI kalpanA karavAmAM AvatI hoya, bhale teo bhagavAnane sarvajJa mAnatA hoya to paNa pravacanasAra - pIyUSa ane sarva(traNa) lokanA adhipatiothI pUjita svayameva thayo hovAthI 'svayaMbhU'" che ema jinendradeve kahyuM che. 35 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmA sarvajJa che. e vAta AgalI : che. be dravyo vacce kAraka saMbhavI zakatA nathI. jayAM gAthAmAM AvI gaI che. sarvajJa dazA eTale jevo : kartA karma saMbaMdha che tyAM ja kArako lAgu paDe che. be svabhAva che evI dazAnI pragaTatA. tene "labdha : padArtha vacce kartA karma saMbaMdha nathI. be dravyonI svabhAva'' kahyo. svabhAvane prApta karyo svabhAvane samayavartI paryAyo vacce nimitta naimittika saMbaMdha anurUpa dazA pragaTa karI. A pramANenI dazA pragaTa ' che tethI tyAM kAraka lAgu na paDe. karI hovAthI te trijagendra vaDe pUjanika thayA. ' * kartA, karma, karaNa, saMpradAna, apAdAna ane trijagendra arthAt traNa lokanA adhipati Indro, - adhikaraNa e che kArako che. koIpaNa kriyA thAya vizvamAM manuSyone (ApaNane) adhipatino rAjA- : cakravarti vagereno mahimA che. svarganA devo ane ; * tyAre teno kartA avazya hovo joIe. dravya pote : ja paryAyano kartA che mATe ahIM kartAmAM dravya levAmAM Indrono mahimA che. ApaNane jeno (je vyaktino). : Ave che. jayAre ApaNe kArakanA bhedathI samajavAno mahimA che. tene paramAtmAno mahimA che. vaMdana- : : prayatna karIe tyAre "paryAyano kartA koNa?" e pUjAno Azaya e che ke pote tevA thavA mAge che. : rIte na vicAratA "kriyAno kartA koNa ?' evI traNa lokanA so Indro vaDe bhagavAna pUjAne yogya che. "vaMdu taguNa labdhaye' je dazA pote prApta Teva pADavI jarUrI che. evuM karavAthI "paryAyanA karavA mAge che te dazA paramAtmAe pragaTa karI lIdhI : SaTakAraka' nA sthAne "kriyAnA SakAraka' evI che mATe paramAtmAnI pUjA karavAmAM Ave che. pote : * Teva paDaze. dravya-paryAyarUpa eka saLaMga prakriyA che je mArge cAlIne paramAtma dazA prApta karI te rIta * evI daDhatA thaze tethI sahajapaNe dravya ja kartA che ane vidhino paramAtmA upadeza Ape che mATe : - evI majabUtI thaze. dravya ane paryAyanI alaga sattA paramAtmA pUjanika che. A rIte paramAtmA sarvajJa * nathI. kArya dhyeyalakSI hoya che. kriyAnuM prApta kArya te labdhasvabhAva ane trijagendrapUjitapaNuM AcAryadeve : karma che. ahIM karma zabda dvArA bhAvakarma, dravyakarma A gAthAmAM darzAvyuM. ane nokarmanI vAta nathI. bIja uge te pUnama thavA mATe. A rIte pUnama te karma kahevAya che. A kArakane SakArako samajavAnuM phaLa e che ke badhA karmo dhyeyalakSI hovA dareka jIva ekalo, paranirapekSapaNe potAnI : joIe. dhyeya vinA choDeluM tIra nirarthaka che. ApaNo meLe ja paramAtmA thAya che tethI tene svaMyabhU kahevAmAM ke moTA bhAgano samaya nirarthaka pravRttimAM jAya che. Ave che. ahIM svayaMbhu zabdanI cokhavaTa karavA mATe : jema AjIvikA mATe prayatna karIe chIe tema AcAryadeva kriyAnA SakAraka vistArathI samajAve : AtmakalyANa mATe paNa prayatna karavo jarUrI che. che. dravya pote kartA thaIne anAdithI anaMta kALa : A sivAya anya badhI pravRttiomAM taddana nakAmo sudhInA potAnA pariNAmane kare che. navA navA : samaya jAya che. e samaya bacAvIne teno upayoga pariNAmarUpe thavuM e eka saLaMga prakriyA che. dareka : AtmakalyANa mATe karavo jarUrI che. tema karavAthI dravya dareka samaye koI eka pariNAmane avazya kare : tenA AjIvikA mATenA prayAsamAM avarodha nahIM che. eka dravya eka samaye eka paryAyane kare che. tene ' Ave. karaNa kAraka sAdhanamAM arthamAM levAmAM Ave eka saLaMga kriyA kahevAmAM Ave che. te kriyAne ' che. ahIM padArthathI anya sAdhananI vAta nathI. jIva bhedarUpe apekSApUrvaka samajavAno prayatna e kArako ke pote ja kartA che ane pote ja karaNa che. bhedathI che. dareka kriyAne ja apekSA lAgu paDe che. mATe che ke vicArIe tyAre jJAnane sAdhana gaNI zakAya. je kArako prasiddha che. kArako eka ja dravyamAM lAgu paDe : kAMI kArya karavAmAM Ave che, te konA mATe che te jJAnatatva - prajJApanA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznanA javAbamAM pote ja saMpradAna che. koI bahena : have tyAM bhinna kArakone sthAna nathI te sArI rIte ekalI rahetI hoya to pote rasoI banAve ane te samajI zakAya che. bhinna kArakonI vAta mAtra nimitta rasoI pote ja jame. : naimittika saMbaMdha ja samajAve che. A rIte dareka jIva dareka samaye potAnA ' ajJAnI pramAdI jIva pratikULa saMyogonA svabhAvathI eka navI paryAya, navI racanA kare che . bahAnA kADhe che. vAstavamAM pratikULa saMyogo naDatA ane pote ja tene bhogave che. A rIte kartA paNa ; nathI ane anukULa saMyogo upayogI nathI. jIva pote ja che ane bhoktA paNa pote ja che ane ke pote je prakArano puruSArtha kare che te pramANe kArya saMpradAna paNa pote ja che. acetana padArthamAM thatI : thAya che. jIva paNa potAnA upAdAnanI yogyatA racanA e jIvanA upabhoga mATe che evI eka vyApaka : anusAra pariName che. jIvanA badhA pariNAmomAM mAnyatA che. A mAnyatA yogya nathI. vizva jIvanA : anya dravyonuM yathA yogya nimittapaNuM che. te vibhAva upabhoga mATe nathI. dareka padArthanuM kartApaNuM ane : kare che to dravyakarma baMdhAya che. te zuddhatA pragaTa kare bhoktApaNuM dareka padArtha pUratuM ja sImita che. mATe : che to karmataMtra vikharAI jAya che. bhagavAnanI vANI dareka padArtha potAnI paryAya mATe saMpradAna svarUpa : sAMbhaLIne paNa jIva potAnuM ajJAna choDato nathI che. potAnA svabhAvamAMthI dareka samaye kSaNika ane sAtamI narakanI pratikaLatAmAM paNa samakita upAdAna anusAra, kartA aMza anusAra, kArya thAya prApta kare che. parasamaya ane svasamAM banne prakAranA che. e vAta khyAlamAM lIdhA pachI e ja svabhAva * pariNAma karavAmAM jIva svataMtra che. dareka samaye navA pariNAma mATe taiyAra ja che e : jIva ekalo ja mare. svayaM jIva ekalo janme are tenuM dhruvapaNuM che. arthAt svabhAva evone evo : jIva ekanuM nIpaje maraNa, jIva ekalo siddhi lahe salAmata che. dRSTAMta : kemerAmAM phoTA pADIe tyAre : niyamasAra gA. 202 navo rola caDAvavo paDe. AMkha kemerA jevuM kArya ja : 7 gAthA - 17 kare che paraMtu AMkhamAM evA koI rola caDAvavA : vyayahIna che utpAda ne utpAdahIna vinAza che, paDatA nathI. AMkha dareka samaye navA dRzyo jhaDapavA : tene javaLI utpAdadhrovyavinAzano samavAya che. 17. taiyAra ja che. siddhAMtamAM dareka padArtha potAnA svabhAvane ekarUpa salAmata rAkhIne dareka samaye navA ' tene (zuddhAtma svabhAvane pAmelA AtmAne) navA rUpa dhAraNa kare che. te apAdAna kAraka che. tene ' vinAza rahita utpa, sa : vinAza rahita utpAda che ane utpAda rahita dhruva apAdAna paNa kahevAmAM Ave che. A rIte . vinAza che tene ja vaLI sthiti, utpAda ane vicAratAM kartA kAraka kSaNika upAdAna ane dhruva : * vinAzano samavAya che. apAdAna trikALa upAdAnarUpe khyAlamAM Ave che. ; zuddhopayoganA pratApathI prApta thayelI adhikaraNa kAraka dvArA dareka dravya potAnA svakSetramAM : paramAtmadazA evIne evI kAyama Take che. evuM A rahIne ja kArya kare che. A rIte cha kArako dvArA dravya : gAthAmAM samajAve che. 13mI gAthAmAM paramAtmaparyAya rUpa kriyA sArI rIte samajI zakAya che. - dazAnuM dhruva ane acalapaNuM ApaNe lakSamAM lIdhuM ekavAra A khyAla AvI jAya pachI kArakanA bhedanuM che te ahIM judI rIte darzAve che. je siddha dazAnI prayojana rahetuM nathI. dareka kriyA A kArako anusAra ... pragaTatA thaI te have evIne evI kAyama raheze. je ja haMmezA thAya che eTaluM jANapaNuM rahI jAya te ja : saMsAra avasthAno abhAva thayo te have kAyama paryApta che. kArakanuM svarUpa A rIte lakSamAM letAM : abhAvarUpa ja raheze. A vAta samayasAramAM 37 pravacanasAra - pIyUSA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane 38 zaktimAM lIdhI che. bhAvabhAva zakti e : viziSTatAno paNa khyAla karavo jarUrI che. moTara ke siddhadazAnI vAta che ane abhAva abhAva zakti : skUTara keTalI jhaDapathI cAlI zake te tenuM sAmarthya e saMsA2 dazAnI vAta che. siddha dazAnI ekarUpatA : gaNavAmAM Ave. mazIna eka horsapAvara jeTaluM kAma thoDI vizeSa spaSTatAthI samajavAno prayatna karIe. ' ApI zake tene tenuM zaktirUpa sAmarthya gaNavAmAM AvI viziSTatA anya dravyomAM jovA maLatI : Ave che. jIvano sarvajJa svabhAva che tethI badhAne nathI. paryAyane jovAnI be dRSTio che. saTaza : ekI sAthe jANI le tevI zakti che. jIva jayAre pariNAma ane visadaza pariNAma. saTaza pariNAmano : paramAtmadazA pragaTa kare che tyAre jevuM zaktirUpa pravAha anAdithI anaMtakALa ekarUpa ja che. jayAre : sAmarthya che evI dazA pragaTa thAya che. anaMta darzana, visadaza dRSTimAM pariNAmonI vidhavidhatA haMmezA : anaMta jJAna, anaMta sukha ane anaMta vIryanI jovA maLe che. visadRzatAmAM thoDo samaya sadRzatA : pragaTatA thAya che. jIvanA anaMta guNo A rIte jovA maLe kharI paraMtu te kAyama TakatI nathI, paripUrNatAne prApta thAya che. jIvanA pariNAmonI padArthonA pariNAmanI vidhavidhatA tenA vizeSa : vizeSatA e che ke ekavAra paripUrNadazAnI pragaTatA guNane AbhArI che. vizeSa guNo aMtaraMga : thaI te ta5 : thaI te evI ne evI kAyama raheze. temAM pheraphAra vidhavidhatA laIne rahelA che. dharmAstikAya. nahI thAya. moTara pUrI jhaDapathI calAvIne pachI jhaDapa adharmAstikAya, AkAza ane kALa cAra arapI dravyo * ochI karI zakAya. jIvamAM evI zakyatA nathI. badhA che. je ApaNA jJAnamAM AvatA nathI tethI tenI siddha bhagavaMtonI athe payayo eka svarUpa ja hoya paryAyamAM ekarUpatA ane vidhavidhatAno ApaNane : che. eka siddha bhagavAnanI sAdi anaMtakALanI badhI khyAla nathI. siddhAMtarUpe dareka paryAyamAM A be : paryAyo to ekarUpa rahe ja paraMtu kharekhara to badhA dRSTione avazya sthAna hovuM joIe. pudgalanA : hanA : paramAtmAnA pariNAmo ekasarakhA rahe che. vyaMjana pariNAma ApaNA Indriya jJAnamAM jaNAya che. tyAM : na : paryAya arthAt pradezatva guNanI paryAyamAM AkAra sparza, rasa vagerenA pariNAmo aneka prakAranA che . ane avagAhana badhA siddha paramAtmAnA alaga ane badalAtA rahe che. paramANu jene zuddha gaNavAmAM : alaga hoya che paraMtu anya badhA pariNAmo eka Ave che tenA pariNAmo paNa ekarUpa nathI. * sarakhA ja rahe che. tethI bhAva bhAva zakti ane arthaparyAya arthAt pradezatva guNanI paryAyane choDIne : abhAva abhAva zaktinuM kArya mAtra jIvanI anya samasta guNonI paryAya paramANumAM paNa na ga . siddhadazAmAM ja jovA maLe che. anya dravyonI zuddha ekarUpa rahetI nathI. tethI e pAMca dravyomAM to : paryAyo paNa A rIte ekasarakhI kayAreya hotI nathI. pariNAmonI vividhatA che. jIvanI saMsAra dazAmAM : vaLI siddhadazA pragaTe tyAre jIvano je AkAra ane pariNAmonI ekarUpatA rahetI nathI e badhAnA : avagAhana hoya che te pachI eka sarakho ja rahe che. anubhavanI vAta che. have vAta rahI siddha dazAnI. : ': tethI siddha bhagavaMtanA badhA pariNAmo sAdi anaMta : kALa sudhI ekarUpa ja rahe che. badhA siddha paramAtmAnA dareka padArthanA zaktirUpa sAmarthyano vicAra : AkAra ane avagAhana alaga che e vAta pahelA karIe tyAre anAdithI anaMtakALa sudhInA badhA : nakkI karI lIdhI che. pariNAmone pahoMcI vaLavAnI zakti laIe chIe. : jIvamAM jayAre zaktirUpa sAmarthyano vicAra karIe : jIvone anAdikALathI Indriya sukha-duHkhano chIe tyAM te badhA pariNAmone prApta thAya evA : anubhava che. te saMyogAdhIna hovAthI te pariNAma sAmarthyanI vAta kAyama rAkhIne tenI eka bIjI : ekarUpa nathI. jIva niraMtara sukhI thavA mATe prayatna 38 jJAnatatva - prajJApana Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karato rahyo che. kyAreka sukha maLe paNa kharuM. tyAM : levAmAM AvI che. TakIne badalavuM dareka padArthamAM niyama nathI. puNyano udaya hoya to ja maLe ane ... jovA maLe che. padArtha anekAMta svarUpa ja che. ekAMta teTalA samaya pUratuM ja maLe. jIve atIndriya sukha mAnyatAne sthAna nathI. vizvamAM sarvathA nitya koI kayAreya anubhavyuM nathI. te mATenA prayatno karyA : padArtha zakya ja nathI tethI siddha paramAtmAne paNa nathI. vaLI jene Indriya sukhanI mAgaNI che tene ke samaye samaye navI navI paryAyo pragaTa thayA kare che. atIndriya sukha prApta thatuM ja nathI. jene Indriya : siddha paryAyo ekarUpa avazya che paraMtu enI e sukhanI nirarthakatA lAge, jene te du:kharUpa che evo : paryAya kAyama nathI rahetI. evI ne evI paryAyo nirNaya thAya, jene te du:kharUpa lAge, je viSayasukhathI : sAdi anaMtakALa sudhI pragaTa thayA kare che. pAcho pharavA mAge che tene ja atIndriya sukha maLe. : banne prakAranA sukha meLavavA mAge tene kAMI hAtha na : gAthA - 18 Ave. tIvra vairAgyanI bhAvanA jene che tene to : hAte sivALA che sau koI vadhArane. svAnubhUti thAya. jayAre ahIM to paramAtmAnA vaLI koI paryayathI dareka padArtha che sadbhata khare. 18. sukhanI vAta karIe chIe. je Indriya sukha-duHkha : choDIne paramAtmadazA pragaTa karavA mAge che tene koI paryAyathI utpAda ane koI paryAyanI AcAryadeva eka vizvAsa janmAve che. saMyogI sukha : vinAza sarva padArtha mAtrane hoya che. vaLI koI prApta thAya athavA na paNa thAya. jayAre svabhAva : paryAyathI padArtha kharekhara dhruva che. sanmukhanA puruSArthathI avazya atIndriya sukha maLe. vaLI saMyogI sukhano abhAva avazya thavAno che gA. 17nI bIjI lITImAM je vAta lIdhI che tenI sAme paramAtmAnuM sukha zAzvata che. A prakAranA : te ja vAta A gAthAmAM levAmAM AvI che. badhA kola karAra jJAnI kare che. A pramANe sadhiyAro - dravyomAM sat haMmezA utpAda-vyaya-dhruvayukta ja hoya maLatA pAtra jIvano utsAha vadhI jAya che. vizvAsa : e vAta ahIM lIdhI che. A vAta navI nathI paraMtu vadhI jAya che. te avazya ugra puruSArthI bane che. : jayasena AcAryadevanI TIkAmAM A vAta eka jIve eka ja vAra ane eka ja prakArano puruSArtha : praznottararUpe sArI rIte levAmAM AvI che. teno karavAno che ane tenA phaLamAM sAdi anaMtakALa : gujarAtI anuvAda bhAvArtharUpe rahelo che. tethI teno anaMta avyAbAdha sukhanI tene prApti thavAnI che. A abhyAsa karIe. Avo nirNaya Avavo e kAMI nAnI sunI vAta : prazna karanAra vastune utpAda-vyaya-dhruvarUpa nathI. Avo nirNaya AvyA bAda paNa anAdinA : : mAnavA taiyAra nathI tenI dalIla che ke vastune dhruva Indriya sukhane kAyama mATe dUra karavAnI vAta paNa : ' arthAt sarvathA nitya ja mAnavuM yogya che. tenI sAme sahelI nathI. tIvra vairAgyanI bhUmikA A mATe jarUrI : : traNa dRSTAMta ApIne vAta kare che. mATI, sonuM ane dUdha e traNa sadAya ekarUpa jovA maLatA nathI. siddhadazAnI A vAta sAMbhaLIne koIne ema : mATImAMthI vAsaNa, sonAmAMthI dAgInA ane thAya ke siddhadazA pragaTa thayA pachI paryAya na hoya : dUdhamAMthI dahIM vagere bane che. A traNe to dRSTAMta to tenI te vAta sAcI nathI. sat haMmezA utpAda- * ja che. kharekhara badhA padArthomAM nitya ane anitya vyaya-dhruva yukta ja hoya e siddhAMta paramAtmAne paNa ; banne dharmo avazya vidyamAna che. prazna karanArane A lAgu paDe che. A vAta gAthAnI bIjI lITImAM : vAstavikatAno svIkAra karyA vinA bIjo rasto nathI. pravacanasAra - pIyUSa 39 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have jJAnathI vicArIe. jJAnano svabhAva : prasaMga pahelAM zuM hatuM ane pachI zuM haze te badhA jANavAno che. jJAna vizvanA badhA padArthone jANe : khyAla AvI jAya che. have Avo prasaMga pharIvAra che. vizvanA badhA padArtho dareka samaye potAnuM rUpa ' karo. anya pAnuM kholIne vAMco tyAM je lakhANa che badalAve che. paramAtmAnuM jJAna sarvane jANe che e ? te dharI banI jaze tenI sAthe pUrvApara saMbaMdha badalAI vAta mAnya rAkhIe chIe tethI tenuM jJAna jJeya jJAyaka : jaze. have siddhAMtano vicAra karIe tyAre vizvanA saMbaMdhathI joyAkAra thAya che. vizvanA padArtho (zeyo) : padArtho samaye samaye navA rUpa le che. tethI te padArthanI navA navA rUpa letA hovAthI paramAtmAnI jJAnanI : dharI haMmezA badalAtI rahe che. paramAtmA tene jANe paryAya paNa dareka samaye navA rUpa dhAraNa kare che. : che tyAre dareka samaye navI dharI anusAra tenI traNa vizvanA padArtho utpAda-vyayane prApta che e vAtano : kALanI paryAyane jANe che mATe dareka padArthano svIkAra karanArAne have paramAtmAnI jJAnanI paryAya * ItihAsa dareka samaye badalAto rahe che. paNa joya jJAyaka saMbaMdhanA kAraNe jJayAkArarUpa navA : paramAtmA potAnA traNa kALanA pariNAmane navA bhAvo pragaTa karatI jAya che tethI e rIte : * jANe che kharA paraMtu te bhaviSyanI paryAyarUpe paramAtmAnI jJAnanI paryAyamAM paNa utpAda-vyaya : : vartamAnamAM pariNamatA nathI. bhaviSyanI paryAya tenA jovA maLe che. je paramAtmAne kRtakRtya mAnIne : : svakALe pragaTa thaze. je paryAya vartamAnamAM bhAvarUpa paramAtmAne utpAda-vyaya na hoya evuM mAnatA hatA ke hoya che. te tenI dharI banI jAya che. A dharI badalatI teNe paNa have e vAta mAnya karavI rahI ke : rahe che. vartamAna paryAyano abhAva thAya che. paramAtmAnA jJAnanI paryAya dareka samaye navA navA : bhaviSyanI je paryAya abhAvarUpa hatI te bhAvarUpa rapa le che mATe tyAM paNa utpAda-vyaya avazya che. : thAya che. A rIte paramAtmA pote potAnA traNa jJAnanI paryAyamAM utpAda-vyaya che mATe abhedapaNe : kALane jANe che kharA paraMtu pote vartamAnamAM jIve paramAtmAmAM paNa utpAda-vyaya avazya che. ' che te dharI AsapAsa teno pUrvApara saMbaMdha paNa AgaLa vadhatAM pahelAM eka tarkano vicAra : badalAto jAya che mATe paramAtmAnuM vAstavika jIvana karIe. paramAtmA dareka padArthanI traNa kALanI : paNa dareka samaye navuM navuM ja rahe che. paramAtmAne paryAyone ekI sAthe eka samayamAM jANI le che. . paNa utpAda-vyaya avazya hoya che. vaLI dareka samaye tethI tene jANapaNAmAM navuM jANavApaNuM rahetuM nathI. : 1 : navInatA hovAthI tyAM kaMTALAno prazna nathI. jANavuM vaLI ekane eka jANavAno kaMTALo paNa Ave. A : ': e jIvano svabhAva che. svabhAvabhUta pariNamana tarka yogya nathI. paramAtmA traNa loka-traNakALa eka : - kaMTALAnuM kAraNa na hoya zake. ajJAnI jIva * vibhAvamAM ubho che mATe tene eka sarakhA pariNAma samayamAM jANI le che te vAta sAcI che. te apekSAe ' : rahe nahIM, ane eka sarakhA rahe te paNa tene kaMTALAnuM navuM jANapaNuM tene nathI e dalIla paNa mAnya che. * ; kAraNa bane che. A vAta kAyama rAkhIne paramAtmA mATe vizva dareka : samaye navuM che. A samajavA mATe eka dRSTAMta tame : have jayasenAcArya AgaLa vAta kare che. koI eka moTI vArtAnI copaDI vAMcI che tamane te : sUkSmatAthI vicAre che. padArtha dareka samaye navA bhAva vArtA gamI che. pharI pharIne te vAMcavAnuM mana thAya ' pragaTa kare che tyAM eka samayanA ekarUpa bhAvamAM che. tame game tyAre te pustaka kholo cho. temAM eka paNa dareka samaye SaguNa vRddhi hAni thaI rahI che. pAnuM kholyuM. temAMthI thoDuM vAMcyuM tyAre tamane e : arthAt pariNAma taraphathI vicArIe to tyAM sthiratA jJAnatatva - prajJApunA 40 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayAreya zakya nathI. eka samaya daramyAna paNa : bhUmikAmAM moha rAga-dveSa che. tyAM mohanIya karma utpAda-vyayarUpa pravAha cAlu ja che. padArthanA - sAtheno baMdha paNa che. ajJAna che tyAM sudhI badhA pariNAma asaMkhya samaya ekarUpa rahe to ja ApaNuM ke prayojanabhUta guNonuM azuddha pariNamana che. jJAna jANI zake che. paramAtmA dareka samayanA : samyagdarzana thatAM mohano abhAva thAya che. sarva pariNAmane to jANe ja che paraMtu SaguNa vRddhi : guNAMza te samyakatva. prayojanabhUta badhA guNomAM hAnirUpanA pariNAmone paNa jANe che. padArthamAM : aMze zuddha paryAyanI pragaTatA thAya che. badhA guNo jema sUkSma pravAha cAle che tema paramAtmAnA jJAnamAM : nirapekSa dRSTimAM potAnI rIte pUrNatAne prApta thAya paNa te prakAre utpAda-vyaya thayA kare che. A rIte " che. jIva pAse jotA te badhAM ekabIjA sAthe vizvanA padArthomAM utpAda-vyaya-dhruva vastu vyavasthA ke saMbaMdhamAM che. jayAM sudhI rAgano aMza paNa paryAyamAM sthApIne tenI othamAM zeya jJAyaka saMbaMdha mAraphata : vidyamAna che tyAM sudhI bIjA guNonI paripUrNa zuddha jJAnamAM ane abhedapaNe paramAtmAmAM paNa utpAda- : paryAya pragaTa thatI nathI. moharAgadveSanA kAraNe jIva vyaya darzAvavAmAM AvyA che. * azuddha che tyAM sudhI bIjA guNo paNa azuddharUpe - gAthA - 19 pariName che. bAramA guNasthAne vItarAgatAnI : pragaTatA thAya che. rAgano abhAva thatAM jIva zuddha prakSINaghAtakarma, anahadavIrya, adhikaprakAza ne : thAya che. tyAre darzana sAmAnya, jJAna ane vIryanI iMdriya-atIta thayela AtmA jJAnasaukhe pariName. 19 : paryAyamAM anaMta darzana, anaMta jJAna ane anaMta jenA ghAti karmo kSaya pAmyA che. je atIndriya - vIryanI pragaTatA thAya che. rAga che tyAM sudhI jJAna thayo che, anaMta jenuM uttama vIrya che ane adhika : alpajJa che. eka samaye eka viSayane jANavAnA jenuM (kevaLajJAna ane kevaLadarzanarUpa) teja che : kAraNe viSayanI pasaMdagI arthAt rAga avazya hoya evo (svaMyabhU AtmA) jJAna ane sukharUpe : che te rAga anusAra viSayanI pasaMdagI kare che rAgane pariName che. kAraNe mukhya gauNa thAya che. tyAM sudhI jJAna kSayopazama * bhAve che jene jANavA mAge temAM upayoga mUkavo Indriyo jJAnamAM sahAyaka che IndriyonI madada : : paDe che. yogya IndriyanI pasaMdagI kare che. bAhyamAM vinA jJAna thatuM nathI evo jene anAdino anubhava : prakAza-havA vagere sAdhano jarUrI bane che. tyArabAda che evA ajJAnI jIvane e prazna thAya che ke : * paNa jJAnanA ughADa anusAra jANapaNuM thAya che. paramAtmAne Indriyono abhAva che to te kevI rIte ? : A kSAyopathamika jJAnanuM svarUpa che. jANI zakatA haze? teno AcAryadeva A gAthAmAM : javAba Ape che. eka apekSAe jotAM A gAthA : jayAre vItarAga thAya che tyAre rAga nathI. mAtra paramAtmadazAnuM varNana kare che. paramAtmAnA : mukhya gauNa nathI. bAhya viSayonI nisbata nathI. anaMta catuSTayanA varNanamAMthI TIkAkAra AcAryadeve : pariNAme badhA viSayo AkhuM vizva yugapada jJAnamAM, IndriyAtIta zabdano vistAra A gAthAmAM lIdho ' kevaLajJAnamAM jaNAI jAya che. kevaLajJAna e kSAyika che te kharekhara to jJAnanA kSAyika bhAvano, paripUrNa : jJAna che. paripUrNa zuddha jJAna che. te jJAnane have paryAyano mahimA che. : Indriya ane mananA avalaMbananI jarUra nathI. mULabhUta vAta moha-rAga-dveSanI che. ajJAnanI : A zAstramAM AcAryadeva kevaLajJAnane ja pravacanasAra - pIyUSA 41 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atIndriya jJAna kahe che. tene ja jJAna kahe che. . 0 gAthA - 20 svAnubhUti thatAM jIvane pUrve na Avelo evo, . kaMI dehagata nathI sukha ke nathI duHkha kevaLajJAnIne, Indriya sukhathI vilakSaNa, atIndriya AnaMda Ave : che paraMtu ahIM to paramAtmAnA sukhane ja atIndriya : sa : jethI atikriyatA thaI te kAraNe e jANaje. 20. sukha kahyuM che. arihaMta bhagavaMtane zarIra vidyamAna : kevaLajJAnIne zarIra saMbaMdhI sukha ke duHkha nathI che. zarIrane prApta Indriyo ane mana vidyamAna che : kAraNake atIndriyapaNuM thayuM che tethI ema paraMtu jJAna kSAyika thayuM hovAthI tene avalaMbananI : jANavuM. jarUra nathI. nabaLAI hoya tyAM sudhI lAkaDIno Teko, : arihaMta paramAtmAne dehagata sukha duHkha nathI zakti AvI jAya pachI lAkaDInuM zuM kAma che? bALaka : evuM A gAthAmAM darzAve che. te atIndriyatAnuM phaLa cAlatA zIkhatuM hoya tyAre samatulA jALavI na zake : che. moha rAga-dveSano abhAva thAya tyAre ja paramAtma tyAM sudhI cAlagADI vApare che. cAlaNa gADI : dazA atIndriyatA pragaTa thAya che. have ApaNe bALakane calAvatI nathI. bALaka cAlaNa gADIne : dehagata Indriya sukha duHkha kaI rIte thAya che teno calAve che. bALaka ekavAra samatulA jALavatuM thaI : abhyAsa karIe. jAya to pachI tene cAlaNagADInI jarUra nathI. tema ? hArI gayelA jJAnamAM IndriyanuM avalaMbana jarUrI : ajJAnI jIvA bane che. te samaye paNa jANavAnuM kAma to jJAna ja : ajJAnI jIva anAdino ajJAnI che. tenA aSAnI java anAdino. kare che. Indriyo jJAnamAM koI phALo ApatI nathI. pariNAmamAM moha-rAga-dveSanA bhAvo che arthAt jema cazmAM jovAnuM kArya nathI karatA. cazmA paherIe ke tenI zraddhA ane AcaraNa viparIta che. tene dravya tyAre paNa jovAnuM kArya to nabaLI AMkha ja kare che : karmo sAthe ubhayabaMdha che. zarIra sAthe viziSTa saMbaMdha tema svabhAvano anAdara karavAthI alpajJa dazA pragaTa : baMdha che. tene aneka prakAranA saMyogo paNa AvI thaI che teja jANavAnuM kAma kare che Indriyo nahIM. je . maLe che. puNya prakRtinA udaya anusAra anukuLa IndriyonuM kSetra che te dehanuM kSetra che jIva tyAM ja eka * saMyogo ane pApa prakRtinA udaya anusAra pratikULa kSetrAvagAharUpe rahela che. rUpI padArthonA sparza, : saMyogo tene prApta thAya che. rasa vagere guNonA pariNAma jevA ja pariNAma : jIva je gatimAM jAya tyAM je zarIra maLe temAM nimitta naimittika saMbaMdhane kAraNe IndriyomAM thAya : che tyAre te ja kSetre raheluM jJAna tene jANI le che. : : te ekatvabuddhi-mithyAtva-bhAva kare che. saMyogomAM * ISTa-aniSTapaNuM mAnIne saMyogomAM rAga-dveSa kare paramAtmAnA jJAnane IndriyanI jarUra nathI. ' ' che. AyuSyano baMdha je samaye paDe te samayanA bhAva prakAza-havA vagere anya sAdhanonI jarUra nathI. tene : : anusAra te bhaviSyamAM navo deha dhAraNa kare che. te viSayanI pasaMdagI nathI mATe kayAMya upayoga mUkavAnuM 3 : deha sAthe pharI ekatvabuddhi kare che. A rIte anAdino rahyuM nathI. jJAnAvaraNIya karmano tene abhAva : saMsAra che. saMyogo sAthe saMyogI bhAvathI joDAIne che. A rIte paramAtmA anya sAdhanathI nirapekSapaNe * te Indriya sukha-duHkhano anubhava kare che. A badhAMne svayaM jANyA kare che. jJAna ane sukha jIvano svabhAva : ahIM dehalakSI sukha-duHkharUpe gaNavAmAM AvyA che. che. svabhAvarUpa pariNamanamAM anya apekSA rahetI : nathI. ajJAnI jIve zarIramAM huMpaNuM mAnyuM che. tene jJAnatattva - prajJApanA 42. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha duHkhano anubhava thAya che. saMyogo vedanIya : nathI to pachI te sAmAnya pratikULatAne zA mATe karmanA udaya anusAra prApta thAya che tyAre tene sukha - gaNakAre? munine vikalpa mAtra du:kharUpe vedAya che duHkhanuM kAraNa zuM? e vicArIe tyAre moha eka - e vAta kAyama rAkhIne tene Indriya sukha-du:khano ja tenuM kAraNa che. A vAta barobara ApaNA jJAnamAM : paNa anubhava varte che. AvavI jarUrI che. samayasAra baMdha adhikAramAM Avo : ja dRSTAMta laIne baMdhanuM kAraNa jIvano rAga ja che. * thAuna e siddha karyuM che. rAgane cIkAzanA sthAne gaNIne : te azarIrI paramAtmA che. vItarAgatA pragaTa karma raja coMTavAnuM kAraNa kahyuM che. : thaI che. bhAva mokSadazA prApta thaI che. aghAti : karmodaya vidyamAna che. tene zAtA vedanIya karmano jJAnI : ghaNo udaya che. tIrthaMkara prakRtino paNa udaya hoya. jJAnIne mithyAtvano abhAva che. zarIramAM : azAtAno udaya nahIMvata che paraMtu che kharo. tene ekatvabuddhi nathI. temAM hina buddhi paNa nathI. jJAnIne anaMta sukhanI pragaTatA che. mohanIya karmano sarvathA pUrvakarmanA udaya anusAra saMyogo che. karmodayanI * abhAva hovAthI zAtA vedanIya evo puNyano udaya mukhyatA anusAra saMyogomAM anukULa ane pratikULa ke tene Indriya sukhanuM kAraNa nathI ane alpa evA be bhAga paDe che. jJAnI puruSArthapUrvaka to : azAtAno udaya tene jarApaNa Indriya duHkha ApI potAnA svabhAvamAM ja lIna rahe che. kayAreka : zakato nathI. paramAtmA te badhAthI para che. asthiratAnA bhAvathI saMyogomAM joDAya che ane : mohanIyano abhAva thatAM turata ja anya traNa Indriya sukha-duHkhano anubhava paNa kare che tyAre A ghAtikarmo nAza pAme che ane paramAtmadazA pragaTa paNa azAtA vedanIya karmanA udaya uparAMta cAritra thAya che. moha eTale ke rAgadveSa anusAra tene duHkha thAya che. nirvikalpa anubhUti samaye mAtra atIndriya : zarIranA paramANu palaTI jAya che. zarIra parama AnaMdano ja anubhava che. : dArika banI jAya che. te zarIra lAMbo kALa Take : che paraMtu tene AhAra-pAna nathI hotA. bhagavAna munidazA * 18 doSathI rahita hoya che. temane bhUkha-tarasaA utkRSTa sAdhakadazA che. tene svarUpalInatA : roga vagere kAMI nathI hotuM. AthI temane zarIra ghaNI che. rAga-dveSa dekhAvA chatAM tenI kaSAya zakti ; vidyamAna hovA chatAM dehalakSI sukha-duHkhano ghaNI alpa che. deha pratye atyaMta udAsInatA che. : abhAva che. pAMca IndriyonA viSayonA bhogavaTA pratye atyaMta : siddha bhagavaMtone deha ja nathI tethI dehagata vairAgya dazA jovA maLe che. sahajapaNe pratikULatA ' - sukhaduHkhano temane prazna ja nathI. jIvanI badhI na Ave to sAmethI pratikULatA ubhI kare che. * : avasthAono A rIte vicAra karavAthI khyAla Ave mAraNAMtika upasarga Ave tyAre zuravIra sAdhakano : : che ke jIvanA moha-rAga-dveSanA bhAvo ja tene puruSArtha ghaNo ugra banI jAya che. muni saMyamanA : : dehagata Indriya sukha-duHkhanA kAraNo che. hetue upavAsa kare che ane AhAragrahaNa kare che te : " paNa saMyamanA ja hetu arthe. tene manuSya dehane : TIkAmAM agni ane lokhaMDano dRSTAMta che. nabhAvavAno bhAva nathI. tene maraNano paNa bhaya . banne judA che. koI agni upara dhaNanA ghA karatA pravacanasAra - pIyUSA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : : nathI paraMtu agni jo lokhaMDano saMga kare che to : bhayathI rahita che. teno zarIra sAtheno saMbaMdha tene ghaNanA ghA paDe che. te rIte jIvane zarIrano badalAyA kare che. potAnA bhAvamAM je prakAre saMga karavAthI Indriya sukha-du:kha thAya che. zarIra * bhoktAbhAva pratye vairAgya vadhato jAya che te prakAre sukha-duHkhanuM kAraNa nathI. svarganA devanuM zarIra devane pAMca IndriyonI pravRtti paNa badalAtI jAya che. sukhanuM kAraNa nathI. paramAtmAne zarIra duHkhanuM : viraktinA kAraNe du:khanI mAtrA ghaTatI jAya che. kAraNa nathI. zarIra pratye ekatvabuddhi te paramArthe munidazAmAM te atyaMta virakta che. pAMca IndriyanA duHkhanuM kAraNa che. mithyAtva gayA bAda paNa phelAvarahita dehamAtra tene parigraha che. have mAtra asthiratAnA rAga-dveSa sAdhakane sukha-duHkhanuM kAraNa alpa evo saMjvalana kaSAya vidyamAna che chatAM dehane bane che. kA2Ne bhUkha ta2sa zarIramAM roga vagere che. jayA2e vItarAgatA pragaTa thAya che tyAre moha rAga-dveSano sarvathA abhAva thavAthI tene duHkhanuM koI kAraNa rahetuM nathI. paramAtmadazA thatAM tene hA zarIra sAtheno saMbaMdha rahe che paraMtu have zarIra tene koI rIte duHkhanuM kAraNa banatuM nathI. zarIrane nabhavA mATe AhA2nI paNa jarUra na rahe tethI zarIranA badhA paramANu palaTI jAya che. zarI2 52ma audArika banI jAya che. A rIte paramAtmAne dehalakSI sukha ke duHkha nathI. : ajJAnI jIva anAdikALathI potAnA ajJAnanA kA2Ne du:khI che tyAre tenA du:khamAM nimitta evA : zarIra sAthe tene viziSTa saMbaMdha baMdha che. ajJAnIne bAhyamAM aneka prakAranI anukULatA vacce paNa maraNabhaya satAve che. arthAt zarIra haMmazA tene duHkhanA kAraNarUpe ja raheluM che. te jIva jayAre jJAnI thAya tyAre have tene zarIramAM huMpaNuM na hovAthI tene nirbhayapaNu pragaTa thAya che. te sAta prakAranA ajJAnI jIva jIva-moha-rAga-dveSa dravyakarmo sAthe ubhayabaMdha zarI sAthe viziSTa saMbaMdhabaMdha saMyogo-nokarma > moha zarIramAM ekatvabuddhi rAgadveSa saMyogo > saMyogI bhAva 44 Indriya sukha-duHkhano anubhava navA dravyakarmano baMdha zarIramAM huMpaNuM hovAthI sukha-du:khano anubhava - tenI khatavaNI dehamAM karavAmAM Ave che tene mATe dehagata sukha duHkha Indriya sukha samaye paNa sAta prakAranA bhayo satAve. jJAnI > jIva - asthiratAnA rAga-dveSa dravyakarmo sAthe ubhayabaMdha zarIra sAthe viziSTa saMbaMdhabaMdha saMyogo samyagdarzananA sadabhAvathI dehAdhyAsano abhAva jJAyakamAM huMpaNuM > jJAnamAM - karma - nokarmane bhinna jANe che. > nirvikalpa anubhUti - atIndriya sukha. savikalpa dazA jeTalI mAtrAmAM > asthiratAno rAga - teTaluM Indriya sukha-duHkha. A sukha - duHkha tene paramArthe duHkharUpe ja anubhavAya che. > zarIramAM azaktinA abhAvane lIdhe sAta prakAranA bhayano abhAva. nirbhayatA. jJAnatattva - prajJApana Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni dazA savikalpa dazAmAM - dehalakSI pravRtti atyaMta kSINa rAganI pravRttimAM paNa kaSAya zakti ghaNI alpa. vairAgyanI tIvra bhUmikA - viSayomAM pravRtti nahIMvat zarIramAM bhukha-tarasa lAge tenA pratye tathA zarIranA roga vagere atyaMta upekSA bhAva. arihaMta dazA > jIva - moha rAga dveSanA abhAvathI pragaTelI vItarAgatA vAra ghAtikarmonA abhAvathI thayelI paramAtma dazA - atIndriyatA. gAthA - 21 pratyakSa che sau dravyaparyaya jJAna-pariNamanArane; jANe nahIM te temane avagraha-IhAdi kriyA vaDe. 21. kharekhara jJAnarUpe(kevaLajJAnarUpe) pariNamatA kevaLI bhagavAnane sarva dravya-paryAyo pratyakSa che; te temane avagraha Adi kriyAothI nathI : : jANatA. > aghAti karmo - vidyamAna saMyogo vidyamAna - saMyogI bhAvano abhAva. zAtA vedanIya karmodaya > azAtA vedanIya karmodaya +++ > Indriya sukha-duHkhano abhAva. +- > anaMta sukhanI pragaTatA zarI2 - 52ma audArika tethI du:khanuM jarApaNa jAtyAMta25zuM kAraNa nathI. bhUkha-tarasa-roga vagere badhAno abhAva ApaNe IndriyajJAna vaDe jANIe chIe tyAre zeya padArtho IndriyanI pratyakSa che. '"meM rAmajIbhAIne pratyakSa joyA che.'' vagere. ahIM akSano artha AtmA ka2vAno che. kharekhara to jJAnanI paryAya potAnA svabhAva sanmukha thaIne AtmAno anubhava kare che. anubhUti pahelAM mananuM avalaMbana che tyAM sudhI AtmA parokSa che. jayAre mananuM avalaMbana paNa aMze chUTI jAya che tyAre anubhUti thAya che. tene vedana pratyakSa kahe che. te anubhUti paNa kevaLajJAnanI apekSAe parokSa ja che. ahIM to pa2mAtmAnA jJAnane ja jJAna mAnya karyuM che. te jJAna ja pratyakSa che. tenI apekSAe anya cAra samyajJAno paNa parokSa ja che. mati-zrutajJAno parokSa ja che paraMtu zrutajJAnane kevaLajJAna e yugapada jJAna che. pratyakSa jJAna che. jJAyikajJAna che. mati-zrutajJAna kramapUrvaka jANe che. te parokSa jJAna che. te kSAyopazamikajJAna che. 19 mI gAthAmAM jJAnane IndriyonuM avalaMbana nathI. kevaLajJAnI IndriyanA avalaMbanane oLaMgI gayA che e rIte rajUAta hatI. IndriyajJAna avarAyeluM svAnubhUti samaye bhAvadyuta pramANa mAnavAmAM AvyuM che. hovAthI evI rajUAta hatI. A gAthAmAM pratyakSatAnI mukhyatA che. pratyakSa = prati + akSa. akSa = Indriya, akSa = AtmA. pravacanasAra - pIyUSa pratyakSa zabdano bhAva khyAlamAM laIe tyAre ajJAnInuM jJAna Indriya pratyakSa che. bAhya viSayono Indriya sAthe saMbaMdha thAya tyAre ja jANapaNuM thAya 45 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che e saMbaMdha na thAya to jANapaNuM thatuM nathI. ekavAra : che. Indriya-mana vagere bAhya sAdhanonI tene jarUra Indriya pratyakSa thayA hoya te viSayo mananA saMge nathI. jANI zakAya che. ajJAnI kayAreya AtmAnA : A gAthAmAM AcAryadeva A vAta spaSTa karavA (potAnA) svarUpane jANavA jato nathI. kayAreka : mAge che. matijJAnamAM avagraha-IhA vagere krama paDe potAnuM svarUpa jANavAnuM mana kare topaNa : che. viSayane kramapUrvaka grahaNa karavA e kSayopazama bhedabhaMgamAM ja aTakI jAya che. zAstra jJAnathI ja ! jJAnanuM lakSaNa che.jayAre yugapada jJAna pragaTa thAya saMtoSa mAne che. nizcayanayano viSaya je zuddhAtmAne ' che tyAre have kramapUrvaka jANavAnI jarUra nathI. sattara tenuM zAbdika jJAna ja kare che. vikalpanI bhUmikAmAM - paM cA paMcyAzI jene sIdhuM AvaDe tene rAce che. tyAM sudhI parokSapaNuM che. zabdanI otha : 17 x 5 = 85 karavAnI jarUra na rahe. choDIne vikalpane paNa toDIne mananuM avalaMbana : choDavAnuM kArya karato nathI. bAhya viSayone choDIne : 2 gAthA - 22 upayoga aMdaramAM Ave che paraMtu tenuM phaLa tene prApta : na parokSa kaMI paNa sarvataH sarvAkSaguNasamRddhane, thatuM nathI. vikalpa toDIne nirvikalpa thAya tyAre Indriya-atIta sadeva ne svayameva jJAna thayelane. 22. svabhAva sanmukhatA thAya che, tyAre jJAnanI paryAya ' je sadA IndriyAtIta che, je sarve taraphathI (sarva jJAyaka svabhAvanI sanmukha thAya che. jJAnanI paryAya : : Atmapradeza) sarva IndriyaguNo vaDe samRddha che prati + akSa (AtmA) thAya che. A kArya karavA jevuM : : ane je svayameva jJAnarUpa thayelA che, te kevaLI che. tyAre ajJAna TaLIne jJAna thAya che. A gAthAmAM : : bhagavAnane kAMIpaNa parokSa nathI. to have AgaLa paramAtmadazA pragaTe che tenI vAta che. kevaLajJAnano viSaya AkhuM vizva che mATe jayAre : paramAtmAne kAMIpaNa jANavAnuM parokSa nathI kevaLajJAna pragaTe che tyAre AkhuM vizva jJAnanI paryAya - evuM nAstinuM kathana A gAthAmAM lIdhuM che. A sanmukha che athavA bIjA zabdomAM jJAna AkhA : gAthAmAM sarvaakSaguNa samRddha evo zabda prayoga vizvane pratyakSapaNe jANI le che. paramAtmAnuM jJAna : karavAmAM Avyo che. A vizeSaNa paramAtmAnuM che. vizvanA padArtho sanmukha che ane vizva jJAna sanmukha : ahIM akSano artha Indriya levAno che. kharekhara to che. evo zabda prayoga jarA vicitra lAge che. paraMtu : AcAryadeva A zabda dvArA mAtra IndriyanI vAta te vAstavikatA che. be apekSAe e samajavAno : karavA mAgatA nathI paraMtu badhA kSayopazama jJAnanI prayatna karIe. jIva be prakAre paradravya sAthe saMbaMdhamAM vAta le che dareka Indriyane potAno nizcita viSaya Ave che. bhAvakarma-dravyakarma ane nokarmarUpe athavA : che. jema ke AMkha vaDe raMga jaNAya che. pAMca IndriyonA sIdhA joyajJAyaka saMbaMdharUpe pahelA prakAramAM zarIra, . * pAMca viSayo che. paramAtmAnuM jJAna A badhA zarIrane prApta Indriyo tathA mana, dravyakarma vagere : : viSayone eka samayamAM ekI sAthe jANI le che. vacce Ave che. jayAre te paramAtmA thAya che tyAre : : tethI "sarva' zabda vAparyo che. sarvAkSaguNa samRddha jIvane sIdho zeyajJAyaka saMbaMdha ja rahe che. bIjI : sadana : eTale ke badhA IndriyaguNo vaDe samRddha. dRSTimAM jayAM sudhI jJAna kSayopazama bhAvarUpe che : kSayopazama jJAna vaDe jeTaluM kAMI jANavAmAM tyAM sudhI parokSatA che. jayAre jJAna kSAyika thAya che . Ave che te ghaNu alpa che. anAdithI Aja paryata tyAre paripUrNa khIlelA jJAnamAM AkhuM vizva pratyakSa : jIve kSayopazama jJAna vaDe jeTalA viSayone jANyA 46 jJAnatatva - prajJApanA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che te paNa kevaLajJAnanI apekSAe biMdu mAtra che. : anya viSayanuM jJAna thAya evo prasaMga Ave paraMtu gaNadharadevanA jeTaluM kSayopazama jJAna anya koIne : evuM to banatuM nathI. dareka samaye jANavAnuM kArya hotuM nathI. sarvajJanA jJAna pAse gaNadharanuM jJAna - potAnA asaMkhya pradeze ekasarakhuM ja thAya che. tethI paNa alpa ja che. mati-zruta Adi jJAnanA viSayo : AtmAnA sarva pradeze e kArya thAya che evA kathananI badhA kevaLajJAnamAM AvI jAya che. paraMtu tyAM : koI upayogitA rahetI nathI. matijJAna vagere nathI. pAMca IndriyonA viSayanuM ekI sAthe grahaNa A gAthAmAM TIkAkAra AcAryadeve Indriyone : paramAtmAne thAya che. A vAtamAM koI navInatA na sAMsArika jJAnanA kAraNa (nimitta) gaNI che. . lAge. paraMtu zAMtithI vicAra karIe. saMsArI jIvane Indriyano viSaya arUpI AtmA thaI zakato nathI. pAMceya IndriyanA viSayano paricaya che, anubhava tethI Indriyo jIvane svabhAvathI dUra laI jAya che. ' che. teNe te viSayo anaMtavAra bhogavyA che ane te svabhAvathI vimukha kare che. tethI tene saMsAranI vRddhimAM ke tene pharI pharI bhogavavA mAge che. jIva eka samaye nimitta gaNavAmAM AvI che. IndriyajJAnanI vRddhi : eka ja IndriyanA viSayane bhogavI zake che. tethI te e sAMsArika jJAnanI vRddhi che. te jJAna saMsAra : samaye tene anya IndriyonA viSayane bhogavavAnI vadhAravAmAM sahAyaka che. Indriyone IndrajALa paNa : IcchA, AkuLatA vidyamAna che evuM ApaNe kahIe gaNavAmAM Ave che. tene bhUlAvanAra paNa kahevAmAM : chIe. arthAt te Akho padArtha badhI IndriyonA Ave che. mATe IndriyajJAna heya che. e jJAnamAM ' viSayone bhogavavA Icche che. ahIM vizeSa samajaNa nimitta evI IndriyonuM avalaMbana choDavAlAyaka : mATe eka tarka karIe. pAMca IndriyonA viSayone che. kharekhara to badhA kSayopazama jJAnano A rIte : ekI sAthe bhogavI zakAya evuM koI varadAna Ape niSedha karavAmAM Avyo che. : to tene game ke nahIM? tAtkAlika javAba hA haze. ' paraMtu zAMtithI vicArazo to tene tenI nA Avaze. gAthAmAM "samanvataH' zabda che. teno artha : * kAraNa zuM? ajJAnI jIvane bhogavaTAnA bhAvanI sarva taraphathI sarva prakAre thAya che. jayasenAcArye teno : (cAritranA bhAvanI) sAthe bhogavavAnI vRddhi artha sarva AtmapradezathI evo kayo che. paramAtmA : (ekaqbadvirUpanuM mithyAtva) che. jene svAdanA gRddhi jJAna potAnA asaMkhya pradeza thAya che. kharekhara to : che tene anya (sparza-gaMdha) mAM rasa nathI. pAMca kSayopazama jJAna paNa potAnA asaMkhya pradezamAM ja : IndriyanA viSayo ekI sAthe jJAnamAM jaNAya to thAya che. padArthanuM akhaMDitapaNuM hovAthI kSetranuM paNa * gRddhibhAvanuM poSaNa na thAya mATe te badhA viSayone akhaMDitapaNuM che mATe padArtha ane tenA guNa badhA : * ekI sAthe meLavavA mAgato nathI. huM bAhya viSayone potAnA svakSetramAM ja pariNamana kare che. eka samaye : bhogavI zakato ja nathI evo jayAre tene nirNaya eka ja paryAya hoya che ane te astikAya padArthomAM : thAya tyAre ja gRddhibhAva chUTe. arthAt te jIva jJAnI badhA pradezomAM ekarUpa ja hoya che. IndriyajJAna mATe : thAya tyAre ja zeyalubdhatA chUTe A vAta badhA paNa eja niyama che. evuM nathI ke raMganuM jJAna : * kSayo pazamane lAgu paDe che tethI jayAre AMkhanA kSetre rahelA jIvanA pradezomAM ja thAya che. : vItarAgadazAnI prApti thAya pachI ja jJAna jo evuM mAnavAmAM Ave to jIvanA bAkInA kSetramAM : : : samabhAvamAM AvI jAya che tyAre te samasta padArthone jANavAnuM kArya thAya ja nahIM athavA te samaye tyAM samAnapaNe jANe che. pravacanasAra - pIyUSa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAnapaNAno bIjI rIte artha vicArIe. hIro ane kolaso banne samAna che arthAt banne kArbana che evuM paNa samAnapaNuM vicArI zakAya, paraMtu ahIM evuM samAnapaNuM nathI levuM. vizvanA badhA padArtho jema che tema jANavA paraMtu te badhA mArAthI samAnapaNe atyaMta bhinna che ema jANavuM te prayojanavAna che. : * pAchaLano Azaya AtmA jJAna jevaDo ja che ema nathI paraMtu AtmA ane jJAna bannenuM eka ja kSetra che evo bhAva ApaNA khyAlamAM levo. AtmA dravya che ane jJAna teno eka guNa che. jJAna eka svabhAvI che to AtmA bahusvabhAvI che. dravya -guNa-paryAya vacce atabhAva che tyAM tAdAtmyapaNuM paNa che tethI tenA ekapaNAne lakSamAM laIne AtmAne jJAna mAtra kahI zakAya. eja pramANe jJAnane AtmArUpa kahI zakAya. A apekSAe paNa AtmAne jJAnapramANa koI apekSAe kahI zakAya kharo. A gAthAmAM dravya guNa ane paryAyanuM eka ja kSetra che enI mukhyatA levI che. dravya ane paryAyanA kSetra alaga na hoya. : je vItarAga thAya te sarvajJa thAya. tene AkhuM vizva yugapada jaNAya che mATe tene mATe koI viSaya ajJAta nathI ke parokSa nathI. gAthA 23 - jIvadravya jJAnapramANa bhAkhyuM, jJAna zeyapramANa che; ne zeya lokAloka tethI sarvagata e jJAna che. 23. jJAna jJeya pramANa che. : AtmA jJAnapramANa che; jJAna jJeyapramANa kahyuM che. jJeya lokAloka che tethI jJAna sarvagata (arthAt sarvavyApaka) che. : A padamAM jJAna AtmApramANa che ema na letAM jJAnane jJeya pramANa kahyuM che. ahIM jJeya zabdathI 52zeya samajavuM. parajJeya haMmezA AtmAthI judA ja che. jayAM be padArtho judA che tyAM bannenA kSetra paNa avazya jAdA che. tethI jJAna ane zeyanA kSetra paNa alaga ja che to have jJAnane jJeyapramANa kahevAno artha zuM ka2vo ? siddhAMta to ema kahe che ke jJAna zeya pramANa hoI zake nahIM kAraNa ke banne padArtho jAdA che. jJAna jJeyane jANe che mATe jJAna jJeya pramANa che ema laI zakAya nahIM kAraNake ahIM pramANa zabda dvArA kSetranI vAta levI che. AtmAno jJAnasvabhAva che. "AtmA jJAnaM svayaM jJAnaM jJAnAt anyat karoti kim'' A rIte AtmAno eka mAtra vyavasAya jJAna ja che. AtmA anaMta dharmAtmaka che. AtmA ane tenA anaMta guNomAM samaye samaye navA navA pariNAmo thayA ja kare che. ahIM jJAnane mukhya karIne vAta levAmAM AvI che. AtmA jJAna pramANa che. padArthanuM aMtaraMga baMdhAraNa laIe to temAM A dravya A guNa ane A paryAya evA bheda che kharA. paraMtu padArthanI eka akhaMDa avibhAjaya sattA hovAthI je padArthanuM kSetra che te ja tenA anaMta guNonuM ane badhI paryAyanuM kSetra che. tethI AtmA teno jJAna guNa ane AtmAnI paryAya, jJAnanI paryAya te badhAnuM eka ja kSetra che. AtmAne jJAna pramANa kahevA 48 jJAna judA judA padArthone jANe che. tethI zeyo badalAyA kare che. dareka jJeyanA kSetro alaga hoya che. A gAthAmAM 52mAtmAnA jJAnanI vAta lIdhI che tethI zeyarUpe loka ane aloka banne lIdhA che. jJAna jJeya pramANa che e siddhAMta mAtra paramAtmAne ja lAgu paDe che ema nathI. e siddhAMta badhA jJAnane lAgu paDe che. nAnA moTA je koI padArthane jJAna jANe che te AkAre jJAnanI paryAya thAya che. tethI A padamAM jJAnanI paryAyano zeya sAtheno saMbaMdha jJAnatattva - prajJApana Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSamAM rAkhIne kathana AvyuM che evo khyAla karavo : zeyanA kSetramAM pahoMcIne tenA pUrA kSetrarUpe thaI jarUrI che. kerIne jANatA jJAnanI paryAya kerInA " jAya che evI vAta levI che. gA.30mAM jevuM rUpa dhAraNa kare che. kerInI mIThAzane jANatA : IndranIlamaNino dRSTAMta Avaze. maNino prakAza jJAna te AkAre thAya che evuM ApaNe ApaNI : jema dUdhamAM phelAI jAya che tema jJAna paNa arthomAM samajaNamAM laIe chIe ane e vAta sAcI che. je ; (jJayomAM) phelAI jAya che. prakAre zeya jJAyaka saMbaMdha thAya che te prakAre jJAnamAM gAthAnI pahelI lITInA be padano sAthe . jaNAya che. A vAta kAyama rAkhIne A gAthAmAM : : vicAra karIe tyAre khyAla Ave che ke te banne pUrvArdha kSetranI vAta vizeSarUpe lIdhI che. jIva jANavAnuM ane uttarArdharUpe ApaNe khyAlamAM levA joIe. kArya kevI kare che te viSaya spaSTarIte gA. 29mAM : * pUrvArdhane kAyama rAkhIne uttarArdha samajavo joIe. Ave che. A vAta samajavI ApaNA mATe atyaMta jarUrI che kAraNake jJAna e eka ja jIvana I . rauna potAnA nizcitta asaMkhya pradezI svakSetramAM : rahIne ja kAma kare che A tenuM nizcaya kSetra che. zeya gaNavAmAM AvyuM che. AnI samajaNamAM jeTalI bhUla : : jJAyaka saMbaMdha taraphathI jotA jANe ke jJAna zeyanA haze te naDayA ja karaze. 23mI gAthAthI A viSayanI . : AMgaNAmAM pahoMcIne tene jANe che e rIte vicAratA zarUAta thaI che tethI "jJAna kSeya pramANano bhAva : - jJAnane zeyagata mAnIne jevaDuM zeyanuM kSetra che evaDuM barobara lakSamAM levo jarUrI che. jIva (jJAna ane ; ' ' jJAnanI paryAyanuM kSetra gaNavAmAM AvyuM che. A jJAnanI paryAya badhuM) potAnA svakSetramAM rahIne ja : * jJAnanI paryAyanuM vyavahAra kSetra che. TIkAmAM parakSetre rahelA parayone jANe che. arthAt jJAna : AcAryadeve agnino dRSTAMta Apela che. daSTAMtamAM ane zeya banne bhinna padArtho hovAthI enA kSetra : agnine potAno koI AkAra ja nathI kAraNake alaga ja kAyama rahe che. jJAna ane zeyanA saMbaMdha : agni ekalI kayAMya jovA ja maLatI nathI. agni taraphathI vicAratA kema jANe joyo jJAnamAM AvI : haMmezA baLavAlAyaka padArthamAM ja jovA maLe che. gayA hoya evuM lAge che. vaLI jJAna paNa zeyanA : lAkaDAnI, chANAnI, taNakhalAnI agni vagere. AMgaNAmAM jovA maLe che. arIsAnA dRSTAMte zeyono : ahIM agni baLavAlAyaka padArthanA AkAre jovA pratibhAsa jJAnamAM jaNAya che ane jema prakAza badhe * maLe che. ahIM kSetra ane tenA AkAranI vAta che. te phelAI gayelo dekhAI che tema te dRSTAMte jJAna paNa ; rIte jJAnanI paryAya zeyanA kSetramAM tenA AkAre zeyanA kSetramAM jovA maLe che. aMdhArAmAM paDeluM Tebala : jovA maLe che. anya dRSTAMtathI A vAta vadhu spaSTa dIpaka vaDe prakAzita thAya che. te rIte zeya jJAyaka : thaze. gharamAM Telivijhana che. 18 IMcanA e skrIna saMbaMdhanA kAraNe jJAna prakAza paNa jJayanA kSetramAM . upara jyAre dariyo dekhAya che tyAre te dariyAnuM jovA maLe che. dIpakano prakAza rUpI che mATe ApaNe : citra joIe chIe to 18" nA skrIna upara paraMtu tenI hA pADIe chIe. jJAna prakAza arUpI hovAthI : te ApaNane vAstavika dariyAnA kSetronI enI hA AvatI nathI. jema jagatano padArtha (biMba) : vizALatAno khyAla karAve che. nAnA pleneTorIyamamAM arIsAmAM Avato nathI paraMtu tenuM pratibiMba : besIe tyAre to ApaNe nAnA baMdha oraDAmAM ja arIsAmAM jovA maLe che. tema jJAna vizvanA padArthone beThA chIe paraMtu AkAza darzana zarU thAya tyAre jANe che. A samajavuM saheluM che paraMtu A gAthAmAM ' khullA medAnamAM besIne vAstavika AkAza joIe e vAta nathI levI. ahIM to prakAzanA dRSTAMte jJAna : chIe evo ja AbhAsa thAya che. A rIte nizcaya pravacanasAra - pIyUSa 49 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane vyavahAra kSetrane yathArtha rIte samajavAthI jJAna : paraMtu evuM kayAreya banatuM nathI. dareka dravya svathI kaI rIte kArya kare che te ApaNe samajI zakIe chIe. : ekatva ane parathI vibhaktarUpe ja sadAya rahelA che. jJAna potAnA svakSetramAM rahIne joya jJAyaka saMbaMdha : dvArA AkhA vizvamAM phelAya che evo bhAva : je dravya ane guNanuM eka kSetra na mAne te : dravyanuM kSetra guNanA kSetrathI ochu mAne athavA adhika AcAryadeva darzAvavA mAge che. : mAne paraMtu banne mAnyatAmAM dUSaNa Ave che. jo gAthA - 24-25 dravyanuM kSetra nAnuM mAne ane guNanuM kSetra moTu mAne : to jeTalA bhAgamAM dravya nathI teTalA bhAgamAM dravyanA jIvadravya jJAnapramANa nahi - e mAnyatA che jehane, ke : AdhAra vinA guNa TakI zake nahI. "dravya AzritA tenA mane jIva jJAnathI hIna ke adhika avazya che. 24 : * : nirguNa guNA'' arthAt dravyathI bhinna kayAMya ekalA jo hIna AtmA hoya, nava jANe acetana jJAna e, svataMtra guNo jovA maLatA nathI. jo guNanuM kSetra ne adhika jJAnathI hoya to varNa jJAna kayama jANe are? 25. : nAnuM ane dravyanuM kSetra moTu mAnavAmAM Ave to A jagatamAM jenA matamAM AtmA jJAna pramANa : AtmAnA jeTalA kSetramAM jJAna nathI teTalA kSetramAM nathI, tenA matamAM te AtmA avazya jJAnathI : AtmA jANavAnuM kArya karI zake nahIM. A rIte banne hIna athavA adhika hovo joIe. jo te AtmA ' mAnyatAmAM bAdhA Ave che. jANavAno svabhAva jJAna jJAnathI hIna hoya to jJAna acetana thavAthI - guNano che. jANavAnuM kAma jJAna kare che. jJAna haMmezA jANe nahi, ane jo (AtmA) jJAnathI adhika : AtmAnA Azraye ja rahelu che. dravya ane guNa hoya to te (AtmA) jJAna vinA kema jANe? : paryAyanI eka sattA mAnavAthI alaga kSetranI vAta rahetI nathI. padArtha baMdhAraNa mujaba padArtha aMtargata je : dravya-guNa-paryAyo che te badhA atabhAvarUpe bhinna : AcAryadeva jJeya jJAyaka saMbaMdha darzAvavAnA gaNavAmAM Ave to paNa te badhAnuM kSetra eka ja che. che. temAM tenA mukhya : che. temAM kSetranI mukhyatAthI samajavAnuM hovAthI padArtha eka che. tenuM akhaMDa sat eka che tethI tenuM : padArtha baMdhAraNano A siddhAMta mahatvano banI jAya kSetra paNa eka ja che. be padArtha judA hoya tyAM ja :: judA kSetranI vAta che. A vAta AgaLa gA. 106mAM : gAthA - 26 spaSTa karavAmAM AvI che. A niyama badhA dravyone che sarvagata jinavara ane so artha jinavaraprApta che, lAgu paDe che. tethI AtmA, jJAna guNa ane jJapti kriyA te badhAnuM eka ja kSetra che. jina jJAnamaya ne sarva artho viSaya jinanA hoIne. 26. koI anya matamAM dravya ane guNanI eka : S : jinavara sarvagata che ane jagatanA sarva padArtho abheda sattA mAnavAmAM AvatI nathI. lAkaDIhAthamAM : : jinavaragata (jinavaramAM prApta) che; kAraNake levAthI daMDI puruSa jema kahevAya che te prakAre che : jina jJAnamaya che ane sarva padArtho jJAnanA viSaya AtmA ane jJAnano saMbaMdha mAne che paraMtu tenI te : hovAthI jinanA viSayo kahevAmAM AvyA che. mAnyatA khoTI che. jJAna AtmA sAthe joDAvAne - A gAthAmAM paNa dravya ane guNanuM badale pugala sAthe joDAya to tyAM pudagala abhedapaNuM-ekapaNu darzAvyuM che. AcAryadeve jJAnanuM jANavAnuM kArya karavA lAge evo prasaMga paNa bane : sarvagatapaNu gA.23mAM siddha karyuM che. zeyo jJAnamAM jJAnatattva - prajJApana 50 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * nathI. AvI gayA pratibhAse che. kharekhara jJAna (abhedapaNe : to prazna ja nathI. tethI anyamatanI je mAnyatA che ke AtmA) paradravyathI kSetre juduM rahIne ja pAradravyane paramAtmA sarvavyApI che te bhUla bharelI che paraMtu jANe che paraMtu joya jJAyaka saMbaMdhanuM evuM svarUpa che . jeno je rIte AtmAne sarvagata mAne che te pramANe ke jANe ke zeyo jJAnamAM AvI gayA ane jJAna che. zeyanA AMgaNAmAM pahoMcI gayuM tevuM kAma thaI jAya : che. ekavAra jJAnamAM A vAta yathArthapaNe samajAya ke koI mAne che ke baMdhane prApta jIva dehanA to pachI jJAnanuM AtmA sAthe abhedapaNu lakSamAM kSetramAM rahe che. jIva jayAre mukta thAya che. letA jinavarane sarvagata mAnavAmAM vAMdho na Ave. - baMdhanamAMthI chUTe che tyAre te AkhA vizvamAM phelAya te ja pramANe vizva jinavarane prApta thayuM tenI paNa jAya che, paraMtu e vAta yogya nathI. tene vizvanA hA Ave. : loka-aloka vibhAgano paNa khyAla nathI tethI jIva : alokamAM jaI zake ja nahIM tevI koI cokhavaTa tene A gAthAmAM paramAtmAnI vAta lIdhI che. kevaLajJAnano viSaya AkhuM vizva che. tethI jANe ke : jJAna vizvavyApI thaIne vizvane jANe che evo bhAva ' Indriya jJAnathI vicArIe tyAre khyAla Ave laIne jJAnane sarvagata kahyuM che. paramAtmAne sarvagata : che ke Indriyano bAhya viSaya sAthe saksikarSa (saMbaMdha) kahyA che. bIjI rIte vizva AkhuM AtmAnA : thAya tyAre ja jJAna thAya che. jemake sparza ane AMgaNAmAM AvI gayuM hoya ane AtmA tene jANI : svAdanA jJAna mATe bAhya viSayano Indriya sAthe le che evI vAta levAmAM AvI che. have A gAthA : saMbaMdha anivArya che. raMga prakAzanA mAdhyama dvArA mUkavA pAchaLano AcAryadevano bhAva zuM che te : ane gaMdha temaja zabdo havA dvArA Indriyo sudhI samajavA mATe thoDA prazno vicArIe. : pahoMce che. jIva ane deha ekakSetrAvagAhI hovAthI anya matamAM AtmAnA kSetra aMge aneka : e rIte jayAre bAhya viSayo jIvanA kSetramAM pahoMce prakAranI kalpanAo cAle che. koI AtmAne : cha vyA 3 : che tyAre jJAna tene jANe che. ahIM bAhya viSayo cokhAnA dANA jevaDo paNa mAne che. moTA bhAganA 1 na : jIvanA kSetra sudhI pahoMce tyAre jIva jANe che evuM hIMdu dharmo paramAtmAne sarvavyApI (sarvagata) mAne ; * : lAge che tenI sAme paramAtmAnA jJAnane Indriyo che. paramAtmA cara-acara badhA padArthomAM vyApelA : " * : mana vagere tathA prakAza-havA vagere anya sAdhanonI che. cetana-acetana badhAmAM bhagavAna vase che. evI : jarUra nathI. mAnyatAo pravarte che. emanI e mAnyatA khoTI * Indriya jJAna samaye paNa bAhya viSayo to che. jinAgama paramAtmAne sarvagata kahe che kharA paraMtu : jIvanA kSetramAM AvatA ja nathI. Indriya jJAna paNa tyAM apekSA samajavI jarUrI che. paramAtmAnuM ke jJAna che. te jJAnane bAhya viSayo sAthe zeyajJAyaka kevaLajJAna AkhA vizvane jANe che mATe jJAnane : saMbaMdha che. zeya jJAyaka saMbaMdhanuM svarUpa ja evuM che ke sarvagata kahevAmAM AvyuM che. jJAna ane AtmAne : jANe ke joyo jJAnamAM AvI gayA evuM lAge. abheda gaNIne jinavarane sarvagata kahevAya che. jIva : kSayopazama jJAnane Indriya vagere bAhya sAdhananI lokanuM dravya che. kevaLa samudaghAta samaye ja jIvanA : (nimittanI) jarUra lAge che. paripUrNa jJAnane bAhya pradezo AkhA lokamAM vyApIne pharI potAnA deha : avalaMbana nathI. eka vizeSatAH- paramAtmAnA pramANa svakSetramAM AvI jAya che. alokamAM javAno : jJAnamAM paNa jANe ke joyo jJAnamAM AvI gayA pravacanasAra - pIyUSa 51 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya evuM ja kAma thAya che te apekSAe banne jJAnamAM : A gAthAmAM paNa jJAna ane AtmAnuM koI taphAvata nathI. paranneya kayAreya jIvanA kSetramAM : ekapaNu daDha karAve che. koI anya matamAM AtmA AvatA nathI. * ane jJAnanI eka sattA mAnavAmAM AvatI nathI. A gAthAno bhAva samajatA kSetranI makhyatA : mAtra saMyoga siddha saMbaMdha mAnavAmAM Ave che. jenA kaI rIte che te khyAlamAM Avaze. dareka padArtha jene : hAthamAM daMDa che te daMDI puruSa kahevAya che. dravya ane zAstra bhASAmAM svarUpa astitva kahevAmAM Ave che. : guNa vacce evo saMbaMdha mAnavAmAM Ave to kayAreka tenuM aMtaraMga baMdhAraNa silabaddha ja che. padArthamAMthI - jJAna jIvane badale pudgala sAthe saMbaMdhamAM Ave dravya-guNa ke paryAya koI jAdA na paDe. dravya ane ... ane pudgala jANavAnuM kAma karavA lAge paraMtu evuM. guNa to nitya ja che. eka samayanI paryAya paNa kayAreya banatuM nathI. kAraNake jIva ane jJAnanI padArthamAM tAdAbhyarUpa ja che. be padArthanA samayavartI : eka sattA che. eka padArthamAM A dravya ane A guNa pariNAmo(paryAyo) vacce saMbaMdha che. nimitta : evA atarbhAvarUpanA bheda paDe che kharA paraMtu te naimittika saMbaMdha samaye paNa eka dravyanI paryAyane : vastune khaMDita nathI karatA. eka padArthamAM anaMta bIjA dravya sAthe tAdAbhyapaNu kayAreya thatuM nathI. : guNo che. eka guNane eka svabhAva kahIe to dravyane zeya jJAyaka saMbaMdha paNa eka prakArano nimitta : bahu svabhAvI eka gaNI zakAya. dravya-guNane ekarUpe naimittika saMbaMdha ja che. tethI jJAna ane paragneya ' joIe tene TIkAmAM samavAya saMbaMdha zabdathI kayAreya eka thaI zake nahIM temanA kSetra alaga ja darzAvavAmAM Avela che. tyAM tAdAbhya ane tanmaya rahe che. : saMbaMdha paNa kahevAmAM Ave che. zeya jJAyaka saMbaMdhanI tarapha jotA joyo jJAnamAM : jJAna guNa abhedapaNe jIva che. tema jIva paNa svabhAvathI AvI gayA evuM mAnIne ajJAnI jJaya : jJAna svarUpa che. eka vizeSatA:- jIvamAM jJAna jJAyaka saMkaradoSa karI bese che. te sva-paranA svabhAva : uparAMta anya anaMta guNo paNa che tethI jIva anya bheLaseLa thaI gayA evuM mAnavA lAge che, je : guNa dvArA anya paNa khyAlamAM Ave che. jemake jIva mithyAtva che. tene jayAre khyAla Ave ke jJAna ane ' darzaka che. cetayitA che. sukha svabhAvI che. parazeya to sadAya judA ja che tyAre te saMkara doSa : nathI karato. be padArthane eka mAnavArUpa mithyAtva : AcAryadeva TIkAmAM A vAtane anekAMtarUpe nAza pAme che. : samajAve che. AtmA ane jJAna eka che. AtmA : ane jJAna kathaMcit judA paNa che. ekapaNu paNa che 1 gAthA - 27 ane bhinnapaNu paNa che. sarvathA eka athavA sarvathA che jJAna AtmA jinamate AtmA vinA nahi jJAna che. : bhinna mAnavA e ekAMta che. evI ekAMta mAnyatAmAM te kAraNe che jJAna jIva, jIva jJAna che vA anya che.27. : zuM doSa Ave che te darzAvIne yuktipUrvaka anekAMta jJAna AtmA che ema jinadevano mata che. AtmA : vinA (bIjA koI dravyamAM) jJAna hotuM nathI. : guNa samudAyo dravyam dravya ane guNa banne tethI jJAna AtmA che; ane AtmA to (jJAnaguNa che. have ekAMta karanArA dravyane na mAne ane guNane dvArA) jJAna che athavA (sukhAdi anya guNa : mAne athavA guNane na mAne paraMtu dravyane mAne tyAre dvArA) anya che. : zuM doSa Ave te darzAve che. 52 jJAnata - prajJApana Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAMte jJAna AtmA che evuM mAnavAthI teNe : dekhavAnuM kArya jIva kare che. jJAnane guNarUpe darzAve. AtmA mAnyo paraMtu jJAnane guNarUpe na mAnyo. tene jANavAnA sAdhanarUpe darzAve. jIva jJAna vaDe guNane na mAnavAthI jJAna guNano abhAva thayo. ' jANe che ema kahe paraMtu te jANavAnuM kArya jJAna jJAna guNane ahIM caitanyarUpa mAnyo che. tethI - guNanuM che evuM mAnato nathI. vizeSaNanA vaLI kArya AtmAmAM jJAnano abhAva mAnavAthI AtmAne ; hoya? evI dalIla kare che. guNo padArthanI racanAnu acetanapaNAno prasaMga Ave athavA koI dravya tenA : eka agatyanuM aMga che. aMtaraMga baMdhAraNano eka vizeSa (asAdhAraNa) guNa vinAnuM na hoya. tethI : bhAga che. e vAta enA khyAlamAM AvatI nathI. jo jJAnarUpI asAdhAraNa guNa na mAnavAmAM Ave . samajavA mATe dRSTAMta laIe. dRSTAMta to saMyogI to dravya ja sAbita na thAya arthAt AtmAno abhAva : padArthano levo paDaze. ghaDiyALa, moTara ane jambo thAya. - vimAnamAM keTalA sperapArTasa haze teno vicAra karo. ekAMte AtmAne jJAna mAnavAthI teNe guNane : : pachI e vicAro ke temAM keTalA pArTasa nakAmA haze. mAnya karyA ane dravyane na mAnyuM. tethI dravyanA Azraya : tyAM turata ja javAba maLaze ke jenuM koI kArya ja na : hoya evA ekapaNa sperapArTasa hoya nahIM. arthAt vinA guNa Take nahI mATe jJAnano paNa abhAva thAya. : te darekane potAnuM cokkasa kArya avazya hoya che. athavA AtmAne darzana-guNa vagere sAtheno saMbaMdha na rahetA. eka jJAna guNa alaga ja sattA bhogave jIvanA anaMta guNo che. dareka guNa nirguNa che arthAt * evA svabhAvavALo bIjo koI guNa e dravyamAM hoya che evo prasaMga Ave arthAt anya guNo paNa ke nahIM tethI sahajapaNe khyAla Avaze ke dravyamAM (eka sAbita na thAya. mATe dravya ane guNanuM kathaMcita : * : pradezI pugala paramANumAM paNa) je anaMta guNo ekapaNuM ane kathaMcit judApaNu lakSamAM levuM. - : che te badhAne padArthamAM sthAna che ane te darekanuM ' have dravya ane guNa bannene mAnanArA paNa : eka cokkasa nizcita kArya avazya che. kevA prakAranI bhUla kare che teno vicAra karIe. ApaNuM jJAna guNa bhedane tathA tenA pariNAmane : vizva samaya che. zUnyane vizvamAM sthAna nathI. jANI zake che. mananA saMge guNono samanvaya karIne - sat anekAMtasvarUpa che. ekAMtane kayAMya sthAna nathI. ApaNe dravyane paNa jANIe chIe. dravyanI hA Ave : sata e vastuno svabhAva che. che chatAM te guNonA samudAyarUpe ja tenI hA Ave TakIne badalavuM e vastuno svabhAva che. che. jema guNanI sattA che e ja rIte dravyane paNa sattA che. guNane tenA pariNAma che ema dravyane paNa dravya ane guNa banne svabhAvo che ane bannene potAnA tenA pariNAma che evI hA nathI AvatI. tene mATe dravya e samUhavAcaka nAma che ane anaMtaguNonuM : dravya ane guNa mahAsattA ane avAMtara sattArUpa kArya te ja tene dravyanuM kArya dekhAya che. bIjA pakSe je potAnI eka jIva dravyarUpe : eka ane aneka e vastunuM svarUpa che. sthApanA kare che te svabhAva ane kArya badhuM jIvamAM : dravyae anaMta guNAtmaka che. guNonA ekatvarUpa che. ja arpe che. te guNabhedanI hA pADe che paraMtu te guNone ' mahAsattArUpa che. jIvanA vizeSaNarUpe ja sthAna Ape che. jANavA : guNo e dravyamAM tenI avAMtara sattArUpe rahelA che. pravacanasAra - pIyUSa : kAryo che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. 0 gAthA - 28 samayasAra gA. 375mAM kahe che ke zabda vagere jIvane kahetA nathI ke tuM mane jANa che "jJAnI' jJAsvabhAva, artho zeyarUpa che "jJAnI'nA, : ane jIva paNa potAnuM sthAna choDIne tene jyama rUpa che netro taNAM, nahi vartatA anyonyamAM. 28. : * : jANavA jato nathI. A rIte ahIM jJAna ane AtmA jJAna svabhAva che ane padArtho : zabda vacce je joya jJAyaka saMbaMdha darzAvavAmAM AtmAnA jJeya svarUpa che, jema rUpa (rUpI padArtho) : Avyo che tyAM bannenA kSetra jAdA rahe che tenI netronA hoya che tema teo ekabIjAmAM vartatA : mukhyatA che. jIva zabdane jANato nathI evuM : nathI kahevuM paraMtu jIva potAnA kSetramAM rahIne : parazeyane jANe che. arthAt jIva ane paradravyo gAthAnA mathALAmAM ema kahe che ke jJAna : 1svabhAvathI ane kSetrathI judA rahe che. te jAdApaNAne ane paraya bannenA kSetra jAdA ja rahe che. : * kAyama rAkhIne jIva paradravyane jANe che evo jJAna ane zeya bhinna padArtho hovAthI bannenA : : vyavahAra karavAmAM Ave che. jJeya jJAyaka saMbaMdha kSetro alaga ja che. zeya jJAyaka saMbaMdha samaye : taraphathI jotA ekabIjAmAM gamana thayuM hoya evuM paNa bannenA kSetrato alaga ja rahe che. kAma thaI jAya che. AMkha jema dRzya padArthathI kSetre jAdI rahIne : A gAthAnI TIkAmAM paNa e ja vAta parapadArthane jANe che tema jJAna paNa parathI juduM ke AcAryadeva kare che. AtmA ane padArtho rahIne pa2ne jANe che. A prakAranI gAthA : svalakSaNabhUta pRthakapaNAne lIdhe ekabIjAmAM samayasAramAM paNa che. vartatA nathI paraMtu temane mAtra jJAna zeya jyama netra temaja jJAna nathI kAraka, nathI vedaka are ! : svabhAva saMbaMdhathI sadhAtu ekabIjAmAM vartavuM che jANe ja karmodaya nirjarA. baMdha temaja mokSane. . arthAt saMbaMdha taraphathI jotA jJAna zeyamAM samayasAra gA. 320 : AvI gayuM hoya ane jJeya jJAnamAM AvI gayA hoya evuM kArya thAya che. samayasAranI A gAthAmAM paradravyanuM : kartApaNuM ane jo tApaNuM jIvane nathI : gAthA - 29 ema darzAve che. agnine koI peTAve che ane : zeye praviSTa na. aNapraviSTa na, jANato jaga sarvene, sino anubhava (vedana) roTalAne che : nice atIndriya AtamA, jyama netra jANe rUpana. 29. (lokhaMDanA goLAne) che. AMkha mAtra dUra rahIne tene jAe che tema jJAna paNa paradravyanA pariNAmane : jevI rIte cakSu rUpane (jJayomAM apravezeluM karatuM nathI vedatuM nathI arthAt jIva potAnA ke rahIne temaja apravezelu nahi rahIne jANe svabhAvane jALavIne potAnA svAbhAvika : dekhe che) tevI rIte AtmA IndriyAtIta thayo pariNAmane kare che. te rIte paradravya paNa : thako azeSa jagatane (samasta lokAlokane) tenA svabhAvane TakAvIne tenuM svAbhAvika kArya kare jJayomAM apraviSTa rahIne temaja apraviSTa nahi rahIne niraMtara jANe dekhe che. 54 jJAnatatva - prajJApana Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joyo jJAnamAM [ jANe ke | zeye pravijhana : kevI rIte kArya kare che te sArI rIte samajAvyuM che. jIva svabhAva-salAmata jAdo (badhA : jIvanuM eka ja kArya che jANavuM. anya guNo potAnA jJAna svabhAvabhUta pariNAma salAmata * kArya avazya kare che paraMtu temAM eka jJAna guNa ja svakSetra ane jAdA) : paradravya sAthe sIdho saMbaMdhamAM Ave che. Indriya zeya svabhAva-salAmata jAdo : jJAnamAM paradravya jaNAya che tyAre jJAna kevI rIte svabhAvabhUta pariNAma : kArya kare che tenI cokhavaTa na hoya tethI gaMbhIra svakSetra (badhA salAmata ane jAdA) : bhUla thaI jAya che. pahelu pada e pUrvArdha che. te kAyama : rAkhIne uttarArdha samajavo joIe. be padArtho jAdA aNa pravijhana ' ja che paraMtu saMbaMdha taraphathI joIe tyAre ekabIjAnuM te jJAna yamAM : rUpa arasaparasa dekhAya che tyAM che "jANe ke' paraMtu AvI gayA | pahoMcI gayuM. : ajJAnI jIva tene sAcu mAnavAnI bhUla kare che. : arIsAmAM kerInuM pratibiMba paDe che paraMtu arIsAmAM jIva ane pAradravya banne potAnA svabhAva, : : kerI AvatI nathI. kerInA pratibiMbane sAcI kerI svabhAvabhUta pariNAma ane svakSetranI salAmatI rAkhe : mAnavAnI bhUla nAnuM bALaka kare che. tema ajJAnI che. zeya jJAyaka saMbaMdha samaye paNa bannenuM judApaNuM , - paNa zarIra te huM chuM evuM mAnavAnI bhUla kare che. jo evuM ja rahe che. saMbaMdha taraphathI jotA arIsAnA ; tene jJAna kevI rIte kAma kare che teno khyAla Ave dRSTAMte joyo jJAnamAM AvI gayA ane prakAzanA : to te bhUla na kare nAnA bALakane arIsAnA dRSTAMte jJAna parazeyamAM pahoMcI gayuM evuM kArya thaI : svabhAvano khyAla Ave tyAre te arIsAmAM potAnuM jAya che. : moDhuM joze paraMtu dAMtiyo arIsA upara pheravavAnI aneka prakAranA nimitta naimittika saMbaMdho bane : bhUla nahI kare. e rIte ajJAnI jayAre jJAnI thAya che. zeya jJAyaka saMbaMdha paNa eka prakArano nimitta ' tyAre huM vizvanA samasta padArthothI traNe kALa jAdo naimittika saMbaMdha ja che. A saMbaMdhano prakAra evo ' ja chuM ane jAdo rahIne ja parane jANuM chuM evo che ke saMbaMdha taraphathI jotA ekabIjAmAM ekabIjAnuM : viveka tene sadAya jAgRta rahe che. te paramAM svarUpa dekhAya. badhA nimitta naimittika saMbaMdhamAM evuM : ekatvabuddhi, mamatva ane hitabuddhi nathI rAkhato banatuM nathI. kAkA ane bhatrIjAne saMbaMdha che paraMtu : paraMtu tene para jANIne tene tyAge che. jJAna kaI tyAM kAkAmAM bhatrIjAnuM rUpa na jaNAya. jJAnamAM zeya ' rIte kAma kare che te sAcI rIte samajavAnuM A phaLa jaNAya. jJAnamAM zeya jaNAya tyAM arIsAnuM dRSTAMta ' che. jJAnIne savikalpa dazA vakhate sva-paranuM bhedajJAna yogya che paraMtu te ekataraphI che. arIsAmAM kerI : niraMtara varte che. jJAna parane jANe paraMtu tene A jaNAya che paraMtu kerImAM arIso nathI dekhAto. : sivAya anya koI saMbaMdha paradravya sAthe nathI. siddhAMtamAM sAmasAmu che mATe zeyanA AMgaNAmAM : jJAna jovA mATe ApaNe prakAzano dRSTAMta levo : gAthA - 30 joIe. gA. 30mAM A vAta dRSTAMta sahita : jayama dUdhamAM sthita IMdranIlamaNi svakIya prabhA vaDe samajAvavAmAM AvI che. - dUdhane viSe vyApI rahe, tyama jJAna paNa artho viSe. 30. gA. 29mAM pahelI lITImAM be pada dvArA jJAna : jema A jagatane viSe dUdhamAM raheluM IndranIla pravacanasAra - pIyUSa papa Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratna potAnI prabhA vaDe te dUdhamAM vyApIne varte : Teva na hovAthI tenI hA AvatI nathI. paraMtu arUpI che, tema jJAna (arthAta jJAtRdravya) padArthomAM : jJAna have saMbaMdhanA kAraNe yamAM jovA maLe che vyApIne varte che. * evI navI Teva pADavI paDaze. jema arIsAmAM je gAthAno bhAva samajavA mATe prakAzano TAMta : pratibiMba jovA maLe che te kharekhara che. mAtra kahevA laIe. eka aMdhArA oraDAmAM vastuo paDI che : puratuM nathI. tema zeyanA kSetramAM paNa jJAna che. mAtra paraMtu dekhAtI nathI. oraDAmAM dIpaka lAvIe tyAre : upacArathI kahevAya evuM nathI. alabata jJAna ke badhu dekhAvA lAge che. samajavA mATe Tebala laIe. : abhedapaNe AtmA potAnA svakSetrane choDIne Tebala pahelA dekhAtuM na hatuM. have dekhAya che. zuM phera paraNeyamAM jato ja nathI A vAta kAyama rAkhIne paDayo. ApaNe Tebala dekhAya che ema kahIe chIe. : yamAM jJAna jovAnI vAta che. prazna : ApaNane Tebala dekhAya che ke prakAzita : have TIkAkAra AcAryadeva vAta kaI rIte Tebala? : samajAve che te vicArIe. AcAryadeva kriyAnA uttara prakAzita Tebala. mAtra Tebala nahIM kahI zakIe : kArakanI vAta ahIM lAve che. dravyaparyAyarUpa akhaMDa kAraNake Tebala to pahelethI ja tyAM hatuM. : dravyanuM akhaMDapaNuM salAmata rAkhIne samajAvavuM che. prazna : Tebala svabhAvathI ja prakAzita che? : pra. jANavAnI kriyAno kartA koNa? uttara:nA. dIpaka sAthenA prakAzya prakAzaka saMbaMdhathI : u. jJAna jANavAnI kriyAno kartA che. Tebala prakAzita che. : pra. jIva jANavAnuM kArya kare che ema kahI zakAya? prazna : ApaNe dIpaka sAme joIne prakAzanI hA : : u. hA, dravya ane guNanI eka sattA che. vaLI huM pADI che ke Tebala tarapha najara rAkhIne jIva dravya chuM. mAruM eka guNarUpe sthAna nathI. prakAzano svIkAra karIe chIe? tethI huM jANuM chuM evuM kathana ApaNe karIe uttara : ApaNe TebalanA kSetramAM prakAzane joIne tenI : chIe. A rIte kArakathI vicArIe to jIva kartA hA pADIe chIe. dIpakano rUpI prakAza Tebala : che ane jJAna karaNa (sAdhana) che. eka ja dravyamAM upara saMbaMdhane kAraNe jovA maLe che. have : kartA ane karaNanA bheda pADIne vicArIe chIe siddhAMta vicArIe. : pra. jIva je jANavAnuM kArya kare che te ekarUpa che jJAnane sUrya sAthe sarakhAvavAmAM Ave che. - : ke vidhavidhatArUpa? arUpI jANana kriyAne jJAna prakAza kahevAmAM Ave ? : u. jIva jANavAnuM kArya kare che te ekarUpa ja che. che. jema sUrya athavA dIpakanA prakAzathI anya : vastuo prakAzita thAya che. tema ahIM jJAnano arUpI : pra. jJAnanI paryAyamAM vidhavidhatA jovA maLe che prakAza have ApaNane zeyamAM jovA maLe che. jema ke te jIvanuM kArya nathI? prakAzya prakAzaka saMbaMdhathI Tebala prakAzita thAya che : u. nA, jIva to ekarUpa kArya ja kare che. ahIM to tema Tebala sAthe jayAre zeya jJAyaka saMbaMdha thAya che . paramAtmAnI vAta che paraMtu alpajJa jIva paNa tyAre TebalanA kSetramAM jJAnano paNa ApaNe svIkAra : potAnA kSayopazama anusAra mAtra jANavAnuM karavo rahyo. rUpI prakAzane jovAne ApaNe TevAyelA : kArya ja kare che. jJAnanI paryAyamAM vidhavidhatA chIe tethI tenI hA pADIe chIe. arUpIne jovAnI : to zeyanI sApekSatAthI Ave che. zeya jJAyaka jJAnatatva - prajJApanA 56 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdha thatA jJAna joyAkAra thAya che. tethI jJAnanI : abhinnapaNa A gAthAmAM dRDha karyuM hovAthI e rIte ekarUpatA ja mAnya karavI. dareka dravya potAnA jIva paNa zeyamAM varte che ema kahyuM. ahIM paramAtmAnI svabhAvanI maryAdAmAM rahIne ja kArya karI zake. * vAta hovAthI jJAna ane AtmA banne sarvagata che je potAnA svabhAvamAM na hoya te kArya thaI : ema kahyuM. zake ja nahIM. 0 gAthA - 31 ATalA siddhAMto barobara khyAlamAM rAkhIe : to nIce pramANe nirNaya thAya. jJAna jANavAnuM kArya : nava hoya arthA jJAnamAM, to jJAna sau-gata paNa nahIM. kare che. abheda vivakSAthI jIvamAM huMpaNuM hovAthI ; ne sarvagata che jJAna to kayama jJAnasthita artho nahIM ? 31. jIva kartA thaIne jJAnarUpI karaNa vaDe jANavAnuM kArya : jo te padArtho jJAnamAM na hoya to jJAna sarvagata kare che. e jJapti kriyA ekarUpa che. jJAna je zeyane ' na hoya zake ane jo jJAna sarvagata che to jANe che te zeyanA AkArarUpa jJAnanI paryAya thAya : padArtho jJAnati kaI rIte nathI? (arthAta che che. jJAna parazeyane jANe che tyAre jJAnanI paryAya : : ja). zeyAkAra thAya che. jJAna jayAre potAne jANe che : tyAre jJAnanI paryAya jJAnAkAra kahevAya che. jIva + arIsAno (darpaNa) dRSTAMta ApIne joyo paradravyathI judo rahIne parane jANe che tethI te saMbaMdha : jJAnamAM sthita che ema kahyuM che. zeya jJAyaka saMbaMdhane nIce pramANe darzAvI zakAya. : samajavA mATe ApaNe be alaga dRSTAMto laIe : chIe. pUrvArdha to jIva ane paradravyone alaga jIva padravya ': dravyorUpe alaga kSetramAM ja sthApita kare che. saMbaMdhanI jJAnanI paryAya paradravyanI paryAya : mukhyatAthI joIe tyAre jJAna zeyanA kSetramAM ane ze. jJA. saMbaMdha thatAM * joya jJAnanA kSetramAM AvI gayA hoya evuM kArya jJAnanI paryAya joyAkAra, : thAya che. A rIte tyAM be taraphI vyavahAra che. ApaNA kArya kAraNa. : dRSTAMto ekataraphI che. arIsAmAM mora dekhAya che naimittika nimitta : paraMtu moramAM arIso kayAreya jovA maLato nathI. padravyamAM jJAna. : dIpakano prakAza Tebala upara jovA maLe che paraMtu jIva to potAnI paryAyamAM ja vyApe che. te : dIpakamAM Tebala jovA maLatuM nathI. kharekhara ApaNe paradravyamAM vyApI zake nahIM. paradravyanA pariNAmane : dUdhamAM sAkara nAkhIe evo dRSTAMta levo joIe. ane jJAnanI paryAyane nimitta naimittika saMbaMdha che. dUdha gaLyuM thAya che ema kahIe chIe tyAre paNa tene kAraNa kArya paNa kahevAya che. paraMtu tyAM kartA : sAkara dUdhavALI avazya thaI che. ahIM AcAryadeva karma nathI. arthAt be padArthanA pariNAma vacce kartA : evI ja vAta karavA mAge che. tamo arIsA athavA karma saMbaMdha zakya ja nathI. jIva potAnI paryAyamAM : dIpaka koI eka dRSTAMta vaDe eka saMbaMdha darzAvo vyApe che. zeyAkAra jJAnanI paryAyanuM rUpa paranneya . tyAre tyAM sahajapaNe bIjo saMbaMdha paNa avazya che jevuM ja hovAthI upacArathI jJAna zeyamAM vyApe che . mATe te paNa mAnya karavo rahyo. mULa gAthAnA zabdo ema kahevAmAM Ave che. AcAryadeve A rIte jJAna : joIe to te spaSTa samajAya che. jo tame zeya jJAyaka zeyamAM vyApe che evuM siddha karyuM. jJAnanuM jIvathI : saMbaMdha taraphathI jotA vizvanA padArtho jJAnamAM sthita pravacanasAra - pIyUSA 57 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che evuM mAnya nathI karatA to jJAna sarvagata che e : gAthA - 32 vAta paNa raheze nahIM. jJAna sarvagata che e vAta jo ; prabhakevaLI na grahe, na choDe, pararUpe nava pariName; mAnya che to te ja rIte vizvanA padArthone paNa jJAnamAM : dekhe ane jANe niHzeSe sarvataH te sarvane. 32. sthAna ApavuM paDaze. * kevaLI bhagavAna parane grahatA nathI, choDatA biMba pratibiMba saMbaMdha darzAvyo che. e rIte : nathI. pararUpe pariNamatA nathI; te o zeya jJAyaka saMbaMdha samajavAno che. biMba (jJaya) tenI ' niravazeSapaNe sarvane (AkhA AtmAne, sarva jhalaka jJAnamAM pratibiMba (jJayAkAra) rUpe jovA maLe ; zeyone) sarva taraphathI (sarva Atma pradezathI) che. have AcAryadeva kahe che ke vizvano padArtha je : dekhe jANe che. zeya che te potAnA samayavartI pariNAmarUpe thAya che : tene joyAkAra zabdathI darzAve che. zeya jJAyaka saMbaMdhathI : A gAthAmAM pharIne sarvajJa paramAtmA kevI rIte jJAnanI paryAyamAM paNa evuM ja joyAkAra svarUpa jovA : badhu jANe che te vAta lIdhI che. ajJAnI paranuM kartA * bhoktApaNu mAne che. tene paradravyanA grahaNa tyAga maLe che. mAnya che. te jIva jayAre ajJAna choDIne jJAnI thAya vizvano padArtha (joya) jIva jJAyaka : che tyAre tene dareka padArthanA bhinna astitvano khyAla : che. teNe bhedajJAnano prayoga karIne potAnA AtmAne : badhAthI judo pADIne anubhavamAM lIdho che. sAdhakane ze. jJA. saMbaMdha * asthiratAnA bhAva vaDe paradravya sAthe thoDI paNa tenI samayavartI tenI samayavartI jJAnanI ; nisbata che evo khyAla Ave che. paramAtmadazA pragaTa paryAya ekarUpa paryAya : thAya che tyAre te asthiratAno rAga paNa chUTI jAya (ze yAkAra) : che. tyAre paramAtmAne paradravya sAthe mAtra jJeya jJAyaka ze. jJA. saMbaMdha, myAkAra jJAna : saMbaMdha rahI jAya che. moha-rAga-dveSano sarvathA ': abhAva thatAM jJAna paNa kSayopazama bhAva choDIne vizvano padArtha (ya) potAnI paryAyarUpe : kSAyika bhAvarUpe thAya che. alpajJatA chUTIne sarvajJatA (jJayAkAra) thAya che tyAM to ekadravyapaNuM che ane ; thAya che. mATe tyAM kartAkarmapaNa (SakArakanI apekSAe) che. : ajJAnI jIva paNa paradravyathI jAdo rahIne ja aNa jevuM vizvanA padArthanuM zeyAkArapaNuM che evuM ja : parane jANe che paraMtu te saMkara doSa karIne sva-paranA joyAkArapaNuM (jJeya jJAyaka saMbaMdhanA kAraNe) jJAnanI : svabhAva ekarUpa thaI gayA evuM mAne che. pote arUpI paryAyamAM jaNAya che. A be zeyAkAro vacce nimitta : jJAyaka hovA chatAM pote zarIra che evuM mAne che. naimittika saMbaMdha che. jene kAraNe kAryarUpe ahIM gaNyA : jIva potAnA cetana svabhAvane choDIne kayAreya che. tethI vizvano padArtha (jJaya) potAnI zeyAkAra : jaDarUpa thaI zakato ja nathI paraMtu ajJAnIne e avasthAnuM kAraNa che ane nimitta naimittika saMbaMdhathI : siddhAMta mAnya nathI. jJAnanI paryAyamAM rahelA joyAkAranuM paNa kAraNa che. A rIte vizvanA padArthanuM jJAna sthitapaNu samayasAra zAstramAM eka tyAga upAdAna AcAryadeve A gAthAmAM darzAvyuM che. : zUnyatva zaktinI vAta che. te siddhAMta badhA dravyone jJAnatatva - prajJApana 58 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgu paDe che. padArtha potAnA svabhAvane choDI zakato : jJAnanuM kArya jIvanA sarvapradeze thAya che. dravya nathI mATe tyAga zUnyatva padArtha paradravyanA svabhAvane . ane tenA badhA guNonuM kArya dravyanA pUrA kSetramAM grahaNa karI zakato nathI mATe upAdAna zUnyatva. A ja thAya che. tyAM jJAnI-ajJAnInA bheda nathI. Indriya rIte dareka padArtha svathI ekatva ane parathI sadAyane me jJAna IndriyanA kSetramAM thAya che evuM mAnavAmAM Ave mATe vibhakta khyAlamAM Ave che. A rIte jIva paNa ; che paraMtu ema nathI. padArthanuM akhaMDa kSetra hovAthI potAnA svabhAvanI maryAdA, sva dravya-kSetra-kALa- : dareka paryAya jIvanA asaMkhya pradezomAM ja thAya che. bhAvanI maryAdAmAM ja rahe che paraMtu ajJAnI e : dravya Indriyo kSetre alaga hovAthI IndriyajJAna maryAdAne jANato nathI te maryAdA bahAra navI maryAdA : sarvapradeze nathI evo upacAra karavAmAM Ave che. bAMdhe che je AghI pAchI thAya che. ajJAnIe zarIramAM : huM paNa mAnyuM che. tene paradravyomAM mArApaNu che te : gAthA - 33 mArApaNAnI maryAdA te AghIpAchI kare che. A : zrutajJAnathI jANe khare jJAyakasvabhAvI Atmane, moTara mArI, A baMgalo mAro have meM moTara vaheMcI : RSio prakAzaka lokanA grutakevaLI tene kahe. 33. nAkhI tethI te have mArI nathI ItyAdi aneka prakAranA : : je kharekhara zrutajJAna vaDe svabhAvathI jJAyaka bhAvone te kare che. A rIte te paradravyamAM paNa grahaNa : tyAga kare che. te paisA kamAya che. paisA potAnA : (arthAta jJAyaka svabhAva AtmAne jANe che, tene ' lokanA prakAzaka RSizvaro zrata kevaLI kahe upabhoga mATe vApare che ane dAnamAM Ape che. paisA padravya hovA chatAM pote teno mAlika che evuM mAnIne tenA grahaNa tyAga kare che. paramAtmAne A : A gAthAmAM kevaLI bhagavAna ane Atma badhAno abhAva che. : jJAnIne samAna darzAvavAmAM AvyA che. banne potAnA : zuddhAtmAne jANe che mATe banne samAna che. paramAtmA jJAnamAM grahaNa tyAga. : lokAlokane jANe che jayAre jJAnI lokAlokane nathI siddhAMta vicArIe tyAre khyAla Ave che ke : jANato. A moTo taphAvata che paraMtu A gAthAmAM padravyanA grahaNa tyAga nathI. e vAta kAyama rAkhIne : : AcAryadeva e bheda darzAvavA mAgatA nathI. mArA have jJAnanI paryAyamAM viSayonA grahaNa tyAganI : ; mATe vizvamAM jANavA lAyaka padArtha huM ja chuM. vAta kare che. vartamAna ApaNuM jJAna bAhya viSayone : : ajJAnIe anAdikALathI potAne ja jANyo nathI. eka pachI eka grahaNa kare che jANe che. kSayopazama : potAne jANyo nathI mATe svabhAvamAM huMpaNuM sthApyuM jJAnanuM e ja lakSaNa che. aneka padArthamAMthI eka ke * nathI. bAhyamAM aham bhAva ane hitabuddhi hovAthI samaye ekane jANavA hoya tyAre mukhya gauNa zailIthI ; ) ke teno upayoga bAhyamAM ja bhaTakayA kare che. tevA kAma thAya tethI rAganI bhUmikA Ave che. paramAtmAne dhana : jIva mATe potAnA AtmAne jANavo ane tyAM huMpaNu AkhuM vizva ekI sAthe jJAnamAM jaNAya che. tyArabAda * sthApavuM jarUrI che. te pramANe karavAthI ja sAdhakadazA sAdi anaMta kALa sudhI te vizvane eja rIte jANyA prApta thAya che. dharmanI zarUAta thAya che. kare che. tethI tene viSayathI viSayAMtara nathI. jJapti parivartana nathI. A apekSAe jJAnamAM paNa have * jJAyakano anAdara karavAthI jIvanI zaktimAM grahaNa tyAga nathI jJAnamAM navo viSaya grahaNa : AvaraNa hatuM. jJAna paNa alpajJa hatuM. jJAyakano karavAno nathI ane jAnA viSayone choDavAnA nathI. : svIkAra ane jJAyakano mahimA karavAthI jJAna paNa pravacanasAra - pIyUSa pa9 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ughADane prApta thAya che. ahIM bahirlakSI jJAnanA : jJAnanuM kArya che paraMtu tenuM phaLa zubhabhAva Ave che. ughADanI vAta nathI. jayAM sudhI thoDo paNa . tethI tene paNa zubhabhAvamAM gaNI zakAya. kharekhara asthiratAno rAga che tyAM sudhI jJAna kSayopazama " to je tattva nirNayamAM upayoga lagAve che tene ghaNA bhAvarUpa ja rahe che. jayAre jIva saMpUrNapaNe potAnI : UMcA prakAranA puNya baMdhAya che. potAne tattvanI maryAdAmAM AvI jAya che, moha-rAga-dveSano sarvathA : spaSTatA jeTalI thAya te potAnuM svarUpa vizrAMtimAM abhAva thaIne vItarAga thAya che tyAre jJAna paNa : sAnukULa che. mATe jJAnIne zAstra svAdhyAya-ciMtavana paripUrNatAne pAmIne sarvajJadazAnI pragaTatA karI : vagerenI mukhyatA rahe che. vastu svarUpane aneka le che. A jJAnano vikAsa che. : paDakhethI khyAlamAM levAthI potAnI niHzaMkatA vadhe nirvikalpadazA samaye jIva pote jANanAra : thaIne potAne upayogAtmakapaNe jANe che. tyAM : parane jANavAnI IcchA jJAtA-jJAna ane zeyanuM abheda ekAkArapaNu sadhAya : jIvano sarvajJa svabhAva che. sva-para prakAzaka che. paramAtmadazAmAM evI nirvikalpatA sAdi : * : jJAnanI zakti che paraMtu jJAnIne tathA paramAtmAne anaMtakALa sudhI rahe che. tethI e apekSAe paramAtmA : : paranA jANavAnI adhikatA nathI. IcchA nathI. potAne ja niraMtara jANyA kare che. A dRSTie jJAnI : : paramAtmA vItarAga hovAthI tene IcchAno abhAva ane paramAtmA banne eka zuddhAtmAne ja jANe che : : che. parane jANavAnI IcchA na hovA chatAM sarvajJa ema kahI zakAya. vikalpa toDIne aMtarmuhUrta : * dazAmAM te badhA paradravyane sahajapaNe jANe che. dhArApravAharUpa svabhAvamAM TakavAnA phaLamAM tene : * ajJAnIne bAhya viSayo bhogavavA che mATe tenI sarvajJadazA prApta thAya che. : cetana jAgRti haMmezA bahAra ja rahe che. jJAnIne cuta kevaLI : jJAna cetanA che mATe jJAnIne potAnI ja mukhyatA : che ane paranI atyaMta gauNatA che. tene ajJAna A gALAmAM samyagdaSTine zrutakevaLI kahyA : : cetanAno abhAva che mATe tene karma ane karmaphaLa che. jene bAra aMganuM jJAna hoya tene zrutakevaLI : * cetanA nathI. bAhya viSaya bhogavI zakAtA ja nathI kahevAmAM Ave che. bAra aMganuM prayojana to : : evI niHzaMkatA jJAnIne varte che tethI te parane para AtmAnI oLakhANa che. jeNe te kArya sAdhI lIdhuM : : jANIne tene tyAge che. jJAnIne asthiratAno rAga tene bAra aMganA abhyAsanuM prayojana na rahyuM mATe : : Ave che tyAre jJAna paNa bAhyane jANe che, paraMtu tene bAra aMganA abhyAsanI adhikatA nathI. teno : * jJAnI e rAgane toDato jAya che. te svarUpamAM rahevA artha e pramANe na levo ke jJAnI zAstrAbhyAsa nathI : karatA. kharekhara to jJAnI ja sArI rIte zAstra - mATe ja prayatnazIla che. svAdhyAya kare che. avirata samyagdaSTine vikalpa- : je jANapaNuM thAya che te jJAnanA ughADane dazAno kALa lAMbo hoya che. tene azubha bhAvamAM : anusarIne thAya che. paradravyane jJAna jANe che. te to javuM nathI tethI te koIne koI prakAranA zubha : jANapaNuM paradravyanA kAraNe nathI paraMtu potAnI bhAvomAM rokAyelA rahe che. bhagavAnanI pUjA-bhakti : zakti anusAra che. jJAnano ughADa jJAyakanA Azraye eka zubhabhAva che. zAstra svAdhyAya-sAdharmI sAthe thAya che. jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama anusAra tattvacarcA, ciMtavana-manana e badhuM kharekhara to - jJAna thatuM dekhAya che paraMtu dravyakarma to paradravya che jJAnatatva - prajJApana Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM to mAtra nimitta naimittika saMbaMdha ja che. kharuM ; jANe che. jJAna kevI rIte kArya kare che. teno jene kAraNa to aMdaramAM ja che. pU. bahenazrInA : khyAla nathI e A prakAranI aneka khoTI mAnyatA vacanAmRtamAM Ave che ke tAre paradravyane jANavA : dharAve che. koI tattvavedI paramAtmA parane nathI hoya to paNa svabhAva sanmukha thA. jJAnIne khyAla : jANatA ema kahe ane vaLI te potAne nathI jANatA che ke paramAtmadazA pragaTa thaze tyAre badhuM ekI sAthe * ema paNa kahe paraMtu te banne prakAranA kathana te koI jaNAze tethI tene paradravyane jANavAnI IcchA nathI. : prayojanavaza kare che. tene sAcI vAtano barobara TIkAmAM AcAryadeva zuddhAtmAnuM varNana kare : khyAla ja che. tyAM koI doSa nathI. paraMtu ajJAnInI che. tene mATe aneka vizeSaNo vApare che. svabhAva . to evI ekAMta mAnyatA ja che tethI tyAM jarUra doSa anAdinidhana che. arthAt svabhAva zAzvata che. : che. niSkAraNa arthAt zuddhAtmA pote potAthI ja siddha : A gAthAmAM A rIte samyagdaSTi ane che. koI anya dravyane kAraNe svabhAvanI vidyamAnatA : paramAtmAne sarakhA darzAvyA kAraNake banne potAnA nathI. svabhAvane parAzraya nathI. dareka padArthane tenuM : zuddhAtmAne jANe che. paramAtmA je rIte anya dravyothI asAdhAraNapaNuM hoya che. tethI to dareka padArtha : sarvathA jAdA paDI gayA che. te rIte jJAnI paNa vizvanA ekabIjAthI judA che. caitanya sAmAnya lakSaNanA : samasta padArtho pratye udAsIna che. jJAnI parane para kAraNe jIva anya pAMca acetana dravyothI judo che. * jANIne tene tyAge che. tene para sAthe have koI dareka jIva anya jIva karatA paNa judo ja che. ke paramArtha nisbata nathI. asthiratAno rAga che eTaluM kevaLa. : pa2 tarapha lakSa jAya che. teNe potAno mArga nakkI zaddhAtmA mATe kevaLa' vizeSaNa vAparavAmAM karI lIdho che. jJAna potAnA jJAyaka svabhAvane parathI AvyuM che. kauMsamAM tenA cAra prakAranA artha darzAvyA - judo darzAve che. tyAre zraddhA dehAdhyAsa choDIne jJAyaka che. ahIM kevaLano artha nirbheLa zuddha akhaMDa gaNavAmAM : svabhAvamAM huMpaNuM sthApe che. tene jJAyakamAM ja huMpaNuM, Avyo che. arthAt AtmajJAnI ane paramAtmA : jJAyakamAM ja mArApaNuM ane hitabuddhi rahe che. potAnA AtmAne nirbheLa jANe che. arthAta potAno : padravyamAMthI mamatva ane hitabuddhino tene tyAga AtmA anya dravyathI jAdo ja che ane jJAnI tene te : varte che mATe te have cAritra apekSAe svarUpalInatA rIte arthAta jAdo ja jANe che. ajJAnIe potAnI : vadhArato jAya che. jJAyaka te huM chuM evA jJAnamAnyatAmAM sva ane paranA svabhAvane bheLaseLa karI : zraddhAnapUrvaka have e svarUpamAM TakavAno ja prayatna nAkhyA che. koI to AtmAnI sattA paNa svIkAravA : kare che. taiyAra nathI. jJAnIe bhedajJAnano prayoga karyo che. : jJAnamAM paradravya pararUpe jaNAya tyAre paradravya potAnA AtmAne badhAthI judo pADIne anubhavamAM " pratye cetana jAgRti rahetI nathI. A rIte teNe lIdho che. saMyoganI vacce saMyogI bhAvathI jIva : ajJAna cetanAno abhAva karyo che. para pratye joDAyelo che tyAre paNa jIvano svabhAva to badhAthI - : apohakapaNAno bhAva varte che. jJAna parane jANe judo ja che. mATe ahIM zuddhAtmAne kevaLa kahyo che. * tyAre paNa sva-paranuM judApaNu satata bhAse che. tene kevaLano artha "ekalo" thato nathI. koI ' have ekapaNa paradravyamAM rasa rahyo nathI tethI tene mAne ke paramAtmA potAne ja jANe che to te vAta : paranI upekSA varte che. mATe jJAnIne paradravyanI IcchA yogya nathI. paramAtmA sarvajJa che. te sva-para badhuM : nathI. AgaLa vadhIne vicArIe to tene paradravyane pravacanasAra - pIyUSa Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavAnI paNa IcchA nathI. ahIM paraprakAzaka jJAna : A traNa prakAranA samayanA bheda darzAvyA svabhAvano anAdara nathI. paraMtu ajJAnadazAmAM parane . paraMtu traNenuM varNana eka sarakhuM che. jevuM vastunuM jANatAveMta te upayogI binaupayogI evI ' svarUpa che evuM ja jJAnamAM jaNAya che ane ene khatavaNI karavAnI Teva hatI. paramAM rAga dveSa karI : anurUpa zabdano prayoga karavAmAM Ave che. te zabdo leto hato tethI tenI Teva sudhAravA mATe te svarUpamAM : vAcaka thaIne vAcya evA artha samayane darzAve che. ja rahevAnuM pasaMda kare che. dRSTAMtaH jema dArUDiyo : vAcaka ane vAcya banne samAna che. zabdano prayoga dArU choDavAnuM nakkI kare to te dArUnA pIThA tarapha ja : anya pAtra jIvane zuddhAtmAnuM svarUpa samajAvavA jato nathI. kAraNake tyAM jAya to dArU pIvAnuM mana : mATe karavAmAM Ave che. thAya. A rIte jJAnI eka apekSAe svarUpamAM rahevA : ajJAnI jIvane potAnA svarUpano khyAla mAge che tyAM upayogAtmakapaNe potAne jANe che. bIjI apekSAe parane jANavA paNa nathI mAgato : : nathI. pAtra jIva potAnuM svarUpa samajavA mAge che. kAraNake tene parane jANatA je asthiratAno rAga : 3 : koNe AtmA jANyo che enI zodha karIne te jJAnI thAya te paNa posAto nathI. jayAM A rIte jJAnI : guru athavA sarvajJa paramAtmA pAse jAya che. guru parane jANavA paNa nathI mAgato tyAM parane : tene zuddhAtmAnuM svarUpa samajAve che. paramAtmAnI - divyadhvani ane jJAnano upadeza e bolAyelA bhogavavAnI tene IcchA kayAMthI hoya zake ! * zabdo che. zAstra che te lakhAyelA zabdo che. gAthA - 34 A gAthAmAM AtmajJAnamAM zAstranuM pudgalasvarUpa vacanothI jina-upadiSTa je te sUtra che, : nimittapaNu laIne kathana karavAmAM AvyuM che. zAstrane je jJapti tenI jJAna, tene sUtranI jJapti kahe. 34. : sutra kahevAya che. tene dravyazruta paNa kahevAmAM Ave sUtra eTale pugala dravyAtmaka vacano vaDe . che. bhAvazruta jJAna e AtmAnuM jJAna che arthAt jinabhagavaMte upadezeluM che, tenI jJapti te jJAna : jJAnI bhAvazruta jJAna vaDe potAnA AtmAne jANe che ane tene sUtranI jJapti (zrutajJAna) kahI che. : che. te jJAnamAM zAstranuM nimitta che mATe zAstrane artha samaya = padArthanuM aMtaraMga baMdhAraNa. : paNa dravyazruta kahevAya che. dravyazruta e pudgala che. : jayAre bhAvazruta jJAna e jIvanI paryAya che. TIkAkAra jJAna samaya= vastunuM jevuM svarUpa che tevuM jJAnamAM : AcAryadeva zAstranI pramANikatA darzAvavA mATe jaNAvuM. - sarvajJanA jJAnanI sAkSI Ape che. zAstranI racanA zabda samaya = jJAnamAM je rIte vastunuM svarUpa : svAdavAda zailI anusAra thaI che ema kahIne vastunA samajAyuM te pramANe zabdo dvArA : anekAMta svarUpano svIkAra karAve che. dareka dharmamAM varNavavuM. : tenA deva-guru ane zAstro hoya che paraMtu sAcA ahIM siddhAMtamAM arthasamaya kahetA zaddhAtma : deva-zAstra-guru ane kudevAdino viveka pAtra jIve svabhAvanI mukhyatAthI jIvanuM svarUpa. jJAnasamaya : karavo jarUrI che. arihaMta paramAtmA vItarAga-sarvajJa kahetA sarvajJa paramAtmAnA jJAnamAM jIvanuM svarUpa : che. anyamatamAM rAganuM poSaNa che. jayAM rAga che je saMpUrNapaNe jaNAya te jJAna. zabda samaya kahetA : tyAM vItarAgatA na hoya. jayAM vItarAgatA na hoya bhagavAnanI divyadhvani. : tyAM sarvajJatA na hoya. sarvajJatA vinA arUpI jJAnata - prajJApana Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnuM sAcu jANapaNu na hoya. anya matamAM paramAtmAne sarvajJa mAnavAmAM AvyA che paraMtu te sarvajJa hoya zake nahIM. je vItarAga ane sarvajJa hoya te ja hitopadezaka hoya zake. rAgI jIvo rAgane kAraNe anyathA kathana kare. tyAM niSpakSatA na hoya. vaLI alpajJatAnA kAraNe vastunuM paripUrNa svarUpa yathArtharUpe jJAnamAM paNa na Ave. tethI rAgI jIvanA upadezamAM vastunA svarUpane potAnI mAnyatA pramANenA raMga caDAvIne aneka prakAranI kalpanA karIne varNana Ave. tyAM ekAMta mAnyatAnuM poSaNa hoya. samajavA AvanArane kAMI khyAla nathI tethI te ekAMta mArge khoTe raste doravAya jAya che. : thayuM te jIvanI paryAya che. laukikamAM jinAlaya tamArA nathI paraMtu tenA phoTA tamArA che. lokottara mArgamAM mAtra jJAna ja tamAruM che. pU. gurudevanA pravacanamAM koI suMdara nyAya Avyo. tamane gamyo. e nyAya to pU. gurudevanuM jJAna che. tamArA jJAnamAM te nyAya beTho e jJAna tamAruM che paraMtu tenA bharoMse javA jevuM nathI. ApaNe tene sahelAIthI sahajapaNe bhUlI jazuM. paraMtu jo enI upayogitA ApaNane lAge tathA tenA u52 ciMtavana manana karIzuM to ja te ApaNo thaze. sUtranI jJapti. jIvanI paryAya : : pudgala zAstra che te pudgalanI racanA che paraMtu zAstranuM je jJAna che te jIvanI paryAya che. te paudagalika nathI. tame sonagaDha gayA. tyAMnA gaganacUMbI jinAlayo joyA. e jinAlayo pudgalanI racanA che. tenuM je dRzya AMkhamAM AvyuM. te pudgalanI racanA che. tame tamArA kemerAmAM phoTA pADayA e pudgalanI racanA che. jinAlayanuM je jJAna pravacanasAra - pIyUSa : zAstra to jJAnamAM nimitta che. zeyo to jJAnamAM nimitta che. jJeyathI jJAna thatuM nathI. zAyaka che mATe jJAna thAya che. jJAna jJeyanA sahArAnuM nathI. jJAna jJAnanA (jJAyakanA) sahArAnuM che. divya dhvani to sAkSAt sarvajJanA jJAnane anusa2nA2I che mATe te pramANita che. tenI paraMparAmAM bAra aMganI racanA ane anya paramAgamo e paNa vItarAga mArgamAM AgaLa vadhelA : jJAnanuM ekAkArapaNuM gaNadharo ane AcAryonA lakhelA che. tethI tyAM divyadhvaninI paraMparA cAlu rahe che. vaLI ahIM prastuta: viSayano (zuddhAtmA) vicAra karIe to AcAryadeva bhAvazrutajJAnI ane kevaLajJAnIne zuddhAtmAnA jJAnamAM koI phera nathI evuM siddha kare che. tethI Agamo ane paramAgamonI paNa pramANitatA siddha thAya che. zAstra - sUtra darzAvavA mAge che mATe A vAta ApaNe barobara AcAryadeva jJAnanuM ekAkA25NuM ApaNane ApaNA jJAnamAM nakkI ka2vI jarUrI che. ahIM zAstrajJAnanI vAta thoDo samaya gauNa karIne sAmAnya rIte zuM bane che teno vicAra karIe. vizvanA padArtho (jJeyo) | jJAnamAM sAdhana | zeyAkAra jJAna jJAna saMkhyAe anaMta Indriyo ane mana anekarUpa ekarUpa vidhavidhatA laIne rahelA aneka vidhavidha vidhavidha saMdeza| Ano abhyAsa karIe to vizvanA padArtho AtmAthI anya hovAthI acetana. zarIrane prApta Indriyo ane mana e paNa paudagalika, e bannemAM anekarUpatA ane vidhavidhatA jovA maLe che. have jIvano vicAra karIe to jIva to jANanAra hovAthI jANavAnu kArya ja kare che. te kArya to ekarUpa ja che. jJAnano viSaya zuM che tenI sAtheno saMbaMdha vicArIe tyAre jJAnanI ekarUpa paryAya jJeya jJAyaka saMbaMdhane 63 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA2Ne zeyAkAra thAya che. zeyAkAra lakSaNane gAthA - 35 mukhya karIe to tyAM jJAnanI paryAya anekarUpa : je jANato te jJAna, nahi jIva jJAnathI jJAyaka bane; pote praNamato jJAnarUpa, ne jJAnasthita sau artha che. 35. vidhavidha jovA maLe che. A rIte jJAnanI paryAyamAM ekarUpatA-sadazatA ane vidhavidhatA-visadazatA jovA maLe che. jJAnanI paryAya sadazatA ane je jANe che te jJAna che (arthAt je jJAyaka che te ja jJAna che,) jJAna vaDe AtmA jJAyaka che ema visadezatA banne laIne rahelI che. zeyanI mukhyatAthI nathI. pote ja jJAnarUpe pariName che ane sarva padArtho jJAna sthita che. jJAnanI paryAyane jovAmAM Ave to te jJAnanI paryAya jJeyAkArarUpe aneka prakAranI vidhavidhatAvALI lakSamAM Ave che. te ja paryAyane jo jJAyakanI mukhyatAthI jovAmAM Ave to te jJAyaka paNa ekarUpa che ane jJAnanI paryAya paNa ekarUpa che. : prazna : jJAnanI paryAyanI ekarUpatAmAM mane prazna uThe che. kSayopazama jJAna ekarUpa kaI rIte hoya zake ? tamAro tarka barobara che. paraMtu jJAna kSayopazama bhAve hovA chatAM ekarUpa rahe che. tenuM samAdhAna A pramANe che. ApaNe saMjJI paMcendriya jIva chIe. teTalo jJAnano ughADa A bhavaparyaMta jovA maLe che. tame sparzendriya vaDe jANo ke mananA saMge ciMtavana karo. tamAro jJAnano ughADa to saMjJI paMcendriyane yogya ja rahe che. arthAt jIva kayA sAdhanano upayoga kare che athavA kone jANe che te gauNa che. jJAnanI paryAya to potAnA ughADa anusA2 thayA kare che. dRSTAMta : moTI sabhAno phoTo pADo ke TAMcaNIno. kemerAnI philma to ekasa2khI ja vaparAvAnI che. Ato kSayopazama jJAnanI vAta thaI. kSAyika jJAna - kevaLa jJAna to ekarUpa ja che. have e vAta ahIM bIjI rIte levAmAM AvI che. siddhAMtamAM jJeyarUpe zuddhAtmA levAmAM Ave che. tene zrutajJAna vaDe jANo ke kevaLajJAna vaDe AtmAnA jJAnamAM banne samAna che. tethI zrutajJAna zabdamAM zrutane upAdhI gaNI che tene gauNa karavAthI jJAna mAtra rahI jAya che. 64 A gAthAmAM paNa AcAryadeva jJAnanuM jIvathI abhinnapaNu darzAvavA mAge che. jIva padArtha eka akhaMDa sattA che. tyAM dravyaparyAyarUpa sattA khyAlamAM laIne jIva jANanAra hovAthI jANavAnuM kArya kare che. A kriyAne kArakanA bhedathI samajAvI zakAya che. kA2kanA bhedamAM ahIM kartA ane karaNanA bhedathI vAta levAmAM AvI che. jIva jANe che. mATe jIva kartA che. jIva jJAna vaDe jANe che mATe jJAna karaNa(sAdhana) che. kharekhara to huM jIva chuM mATe jANavAnu kArya karuM chuM. eTalu ja paryApta che. pra. jIva jANavAnuM kArya kare che temAM sAdhana zuM che? u. kharekhara koI sAdhana darzAvavAnI jarUra nathI kAraNake jIva pote jJAyaka jANanAra che. te jANanAra hovAthI jANavAnuM kArya kare che. pra. jIva jANavAnuM kArya kare tyAre Indriya-mana vagere sAdhana kharA ne? u. saMsArI jIva alpajJa che. te jayAre bAhya viSayone jANe che tyAre Indriya-mana te jJAnamAM nimitta che. te samaye paNa jANavAnuM kArya to jIva ja kare che. kriyAnA SaTkA2ko abheda dravyamAM ja lAgu paDe che. be padArtho vacce kartA karmapaNu na hovAthI be padArtha vacce kA2ko paNa saMbhavatA jJAnatattva prajJApana - Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. be padArthavaccenA nimitta naimittika : akhaMDapaNAne bAdhA karatA nathI. arthAt A bhedo saMbaMdhane lakSamAM laIne ajJAnI jIva tyAM kartA - vastunA kaTakA karatA nathI. AvA bhedane darzAvavA karma kahe che. mAne che. te anusAra te bhinna * mATe anyatva zabdano prayoga karavAmAM Ave che. kArakanuM varNana paNa kare che. te kuMbhArane ghaDAno ! AvA bheda sarvathA na hovAthI vastu kathaMcit bhedarUpa kartA mAne che. tene bhinna sAdhya sAdhana paNa ; mAnya karavAmAM Ave che. mAnya che. moTA bhAganA ajJAnI jIvone AvA : ja bhinna kArakono khyAla che, anubhava che. tene : be padArthanuM judApaNu darzAvavA mATe astiabhinna kArakanA svarUpano jarApaNa khyAla nathI. : ': nAsti evo zabda prayoga paNa karavAmAM Ave che. ajJAnIe zarIramAM huM paNa mAnyuM che tethI : * jayAre eka ja padArthamAM kathaMcit judApaNA mATe zarIrane prApta Indriyo ja jANavAnuM kArya kare : atabhAva evo zabda vAparavAmAM Ave che. "tat' che evI enI mAnyatA che. jIva jANe che evuM che eva : e svabhAvanuM sUcaka che. dravyane tat kahIe to guNa kahe tyAre paNa tenA khyAlamAM Indriyo karaNa : ' : tenAthI kathaMcit judo hovAthI guNane mATe "atat' arthAt sAdhana che evI enI mAnyatA che. tethI : zabdaprayoga thAya che. arthAt guNa-dravyanA te jIva jANe che. tyAM (karaNa) sAdhana zuM che : svabhAvarUpa nathI. tevo prazna kare che. Indriyo jJAnamAM sAdhana che : evA javAbanI te apekSA rAkhe che paraMtu : padArthanuM akhaMDapaNuM AcAryadeva te abhinna SaTakArakane ja mAnya kare : padArthamAM bhedanI vAta lIdhA pachI pharIthI che. tene SakArakanA bhedamAM rasa nathI. pote te : tenA akhaMDapaNAne khyAlamAM levuM rahyuM. jayAM eka bhUmikAne oLaMgI gayA che. paraMtu jayAre Avo : bIjA vacce atabhAva che. tyAM badhA vacce prazna Ave che tyAre jJAna guNane karaNarUpe darzAve - tAdAbhyapaNuM paNa che. padArthanA akhaMDapaNAne che. tethI jIva kartA ane jJAna karaNa evo bheda : darzAvavA mATe tAdAbhya, tanmaya - avinAbhAva darzAve che. bheda darzAvatA samaye paNa tenuM ; vagere zabdano prayoga karavAmAM Ave che. A abhedapaNAnuM lakSa to choDatA ja nathI. : gAthAmAM to jIva ane jJAna vacce kartA-karaNa : evA ata-bhAva darzAvIne tenuM akhaMDapaNa darzAvavA anyatva ane pRthakatva. mAge che. anyatva ane pRthakatva banneno artha judApaNuM thAya che paraMtu te samAnArthI nathI. jinAgama banne AcAryadeva kartutva ane karaNatvanA apRtha * kartapaNAnI vAta le che. jIva dravyakartA ane jJAna zabdono cokkasa prakAre upayoga kare che. be padArthonuM ; : karaNa. e rIte je jJAyaka che te ja jJAna che ema judApaNu darzAvavA mATe pRthakatva zabda vApare che. : dareka padArtha akhaMDa ekarUpa hovA chatAM dareka padArtha : * samajAve che. anekAMta svarUpa che. arthAt dareka padArthamAM aneka : jJAna vaDe AtmA jJAyaka nathI aMta arthAt bheda rahelA che. dareka padArthamAM guNabheda anvayArthamAM raheluM A kathana prathama dRSTie ane paryAyabheda ema be prakAranA bheda avazya hoya : virodhAbhAsI lAge. jJAna guNanI mukhyatAthI che. astikAyarUpa padArthomAM tauparAMta pradezabheda : AtmAne jJAyaka kahevAmAM Ave che. AvA aneka paNa hoya che. padArthamAM rahelA AvA bhedo vastunA : prakAranA kathano dvArA A vAta ApaNe sahajapaNe pravacanasAra - pIyUSA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnya karI che. AtmA anaMta dharmAtmaka che. temAM : ajAye parAdhInatAno bhAva AvI javAnI zakyatA jJAna mukhya che. che. jema sAkara eTale gaLapaNa. maracuM eTale e dravya ane guNa bannene svataMtra svabhAvarUpe tIkhAza tema AtmA eTale jJAyaka. AtmAnI A ' lakSamAM lIdhA bAda banne vacce saMbaMdhano vicAra karIe prakAranI oLakhANa ApaNane che. lakSaNa dvArA lakSya : to dravya mahAsattArUpe ane guNo avAMtara sattArUpe jaNAya che. lakSaNa ane lakSyanuM abhedapaNuM che. ahIM : khyAlamAM Avaze. A dravyanA A guNo che ane AcAryadeva kaI rIte samajAvavA mAge che te : A guNo A dravyanA AdhAre rahelA che evo khyAla vicArIe. : Avaze. guNanA svabhAvane eka svabhAva kahIe to * dravyanA svabhAvane bahusvabhAvI eka kahevuM paDe. vizvanA dareka padArtha potAnuM svataMtra astitva : * dravyane dravyanI paryAya che tema guNane guNanI paryAya dharAve che. dareka padArtha anekAMta svarUpa che. mATe che. bannenA svabhAva alaga che mATe bannenA pariNAmo dravyamAM aMtargata anaMta guNo rahelA che. A rIte : paNa alaga che. "guNa samudAyo dravyam" evI vyavasthA che. vaLI : sat haMmezA utpAda-vyaya-dhruva svarUpa ja hoya che. A abhAvane lakSamAM lIdhA pachI padArthanI padArthanuM akhaMDapaNe kAyama rAkhIne temAM dravya-guNa- : eka sattA lakSamAM rAkhIne tenA pariNAmano vicAra paryAyanI A prakAre vyavasthA rahelI che. anaMta : karIe tyAre dravya kartA ane guNa karaNa evA bheda guNAtmaka dravya che. temAM dravya paNa trikALa zAzvata paDe che. che ane guNo paNa trikALa zAzvata che. dravya mahAsattA : TIkAmAM AcAryadeva be dRSTAMta Ape che. che ane guNo avAMtara sattAo che. : agni ane uSaNatA. tyAM eka sattA bIjA che. padArthanuM akhaMDapaNuM rAkhIne dravyanI ane ; dRSTAMtamAM devadatta dAtaraDA vaDe ghAsa kApe che tyAM guNanI trikALa sattA mAnya rAkhavAnI che. jayAre : ghAsa kApanAra (kartA) devadatta che ane dAtaraDuM temAM trikALa svabhAvanI vAta thAya tyAre tene svataHsiddha : karaNa sAdhana che. tyAM devadatta ane dAtaraDuM be judA ane ahetuka mAnya karavo Avazyaka che. tyAM * padArtho che. jIva ane jJAna mATe agni ane uSNatA parAdhInatA nathI. A siddhAMtane lakSamAM rAkhIe to : lAgu paDe che. jIva ane jJAnanI eka ja sattA che. dravya ane guNa banne sat ahetuka ane svataHsiddha : devadatta dAtaraDA vaDe ghAsa kApe che. jo dAtaraDuM thAya che. bIjA zabdomAM kahIe to dravya che mATe : tenA Azraye guNo che ema nathI. vaLI anaMtaguNo : : bIjAnA hAthamAM Ave to te ghAsa kApavA lAge. te ja dravya che ema nathI. dravya ane guNa banne : . jIva ane jJAna jo jAdA padArtho hoya to jJAna : jenI sAthe joDAya te jANavAnuM kAma karavA lAge. avinAbhAvi che. dravya vinA guNa nathI ane guNa : vinA dravya nathI. paraMtu e benI svataMtratA pahelA : : to acetana padArtho Tebala vagere paNa jANavA lAge. sthApIne pachI temanI vacce saMbaMdha jovAthI padArthanI : "g ' : paraMtu tema to kyAreya thatuM nathI tethI jIva ane aMtaraMga vyavasthA sAcI rIte ane sArI rIte samajI : 18% zakAya che. bannenI trikALa sattAone svataMtra sthAna : vaLI bIjI rIte vicArIe. jIvamAM jJAna na ApyA pahelA saMbaMdhano vicAra karavAthI jAgye ' hoya to jIva jANavAnuM kAma na karI zake. vaLI jJAna dI nathI. jJAnatatva - prajJApana Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka guNa che. te dravyanA AdhAre ja rahe che. jo jJAnane : 5) boddha mAne che evA sarvathA kSaNika padArtho paNa jIvano AdhAra na hoya to jJAna TakI zake ja nahIM. : vizvamAM nathI. tethI paNa jANavAnuM kArya thaI zake nahIM mATe jIva : 6) vedAMtI mAne che evA sarvathA nitya padArtho paNa ane jJAna eka ja padArtha che e vAta mAnya karavI. ; vizvamAM nathI. jJAna sthita sau artha che. 7) naiyAyiko-sAMkhya evuM mAne che ke dravya potAnA A vAta AgaLa AvI gaI che. zeya jJAyaka : pariNAmane nathI karatuM paNa eka dravya anya saMbaMdhathI jJAnanI paryAya joyAkAra thAya che. temAM : dravyanA pariNAmane ja kare che. pote potAnAmAM nimitta zeyanI samayavartI paryAya che. te zeyanI : kAMI karI zakatuM nathI. mATI ghaDArUpe svayaM nathI paryAyane ane zeyane kartA karma saMbaMdha che kAraNake : thatI paraMtu kuMbhAra ghaDAne kare che e nyAye jJAna eka ja padArtha che. A rIte zeyAkAra paryAyanA kAraNa : mAtra parane ja jANe che jJAna potAne nathI (nimitta)nuM kAraNa zeya hovAthI jJeya paNa jANe ke : jANatuM evuM mAne che. paraMtu e mAnyatA khoTI jJAnamAM AvI gayA hoya evuM kArya thAya che mATe : che. dareka padArtha potAnA pariNAmane ja kare che. vizvanA padArtho jJAna sthita gaNavAmAM Ave che. ' jevo svabhAva che te aMtargata badhA pariNAma thaI zake che. eka dravya anya dravyanA pariNAmane 1 gAthA - 36 kayAreya karI zake nahIM. che jJAna tethI jIva, zeya tridhA kaheluM dravya che; naiyAyikonA ghaDAnA dRSTAMtanI sAme dIpakano e dravya para ne AtamAM, pariNAmasaMyuta jeha che. 36. dRSTAMta laIe to dIpakanI jayota je parane prakAze tethI jIva jJAna che. ane zeya tridhA varNavavAmAM : che te ja jayota potAne (dIpakane) paNa prakAze che. AveluM (trikALa sparzI) dravya che (e 3yabhUta) : mATe taiyAyikonI mAnyatA khoTI che. jJAnanI paryAya dravya eTale AtmA (svAtmA) ane para ke jeo : potAne nathI jANatI evuM mAnavAmAM moTo doSa pariNAmavALA che. : paNa Ave che. eka dravyanA pariNAma bIjA dravyathI A gAthAmAM AcAryadeva nIce pramANenA : (dravyanA AdhAre) thAya che evuM mAnavA jatAM te siddhAMta darzAvavA mAge che. : bIjAnA pariNAma paNa koI trIjA dravyanA AdhAre 1) jIva jJAna svabhAvI che. jJAna ane abhedapaNe mAnavA paDaze. e rIte mAnavA jatAM an avasthA jIva paradravyane jANe che. A vAta pahelAnI : doSa Avaze. gAthAomAM siddha karavAmAM AvI che. : 8) dareka padArtha zAzvata che. padArtha paryAya vinA 2) zeya AkhuM vizva che. vizvamAM potAno AtmA : hotA nathI tethI pariNAma vibhAga paNa anAdi ane paradravya banne AvI jAya che. anaMta kALano che. A rIte anAdithI anaMta 3) vizvanA badhA padArtho samaya che. sat haMmezA : kALanI anaMta paryAyone vartamAna, bhUtakALa utpAda-vyaya-dhruva svarUpa ja che. tethI A niyama : ane bhaviSyakALa ema traNa kALamAM vibhAjIta sva-para badhAne lAgu paDe che. karIne e rIte padArtha paryAya apekSAe bhUta4) dravya pote paryAyanuM kartA che. paryAya pote kartA : vartamAna-bhAvIrUpa che ema traNa prakAre varNavI thaIne paryAyane karatI nathI. zakAya che. padArtha dravya-guNa paryAyarUpa athavA pravacanasAra - pIyUSa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpAda-vyaya-dhruvarUpa e rIte paNa traNa prakAre : rIte thAya che te samajavAno so prathama prayAsa karavo varNavI zakAya paraMtu ahIMe apekSA lAgu paDatI : jarUrI che. te yogya rIte khyAlamAM Ave to ja nathI. have pachInI gAthAomAM bhUtakALa- * AcAryadeva tenuM samAdhAna kaI rIte kare che te samajI vartamAna ane bhaviSya e rIte ja eno vistAra : zakAze. levAmAM Avyo che. : mAnyatA - 1 TIkAkAra AcAryadeva so prathama jIva jJAna : kuMbhAra ghaDo banAve che mATI svayaM potAnI svabhAvI che ema darzAve che anya acetana dravyomAM : che : meLe ghaDArUpa na thAya evI enI mAnyatA che. mATI jJAnatva nathI. zeyatva che. zeyabhUta dravyone sva ane : lAkha varSa sudhI paDI rahe topaNa temAMthI ghaDo na para evA be prakAre joI zakAya che. dravya pote trikALa : - thAya evo badhAno anubhava che. tethI ajJAnInuM ekarUpa rahenAra che. A apariNAmI dRSTi kAyama : * ajJAna cAlu rahe che. jyAM sudhI kartAkarmapaNu ane rAkhIne dareka dravya pariNAma taraphathI jotA anAdithI : nA ' nimitta naimittika saMbaMdha vacceno taphAvata khyAlamAM anaMta kALamAM anaMta kSaNika paryAyarUpe thAya che. : nA , * na Ave tyAM sudhI tenuM samAdhAna zakya nathI. teNe dravya paryAyarUpa avazya hoya che. dravyanI te paryAyane : : vicAravuM joIe ke kuMbhArane barobara khyAla che ke vartamAna paryAya gaNIe to bhUtakALamAM anaMta : mATI ja ghaDArUpe thaI zake. mATe to te ghaDo banAvavA paryAyo vItI cUkI che ane edravyamAM bhaviSyakALamAM : mATe jamIna khodIne ghaDAne yogya mATI laI Ave anaMta paryAyo thavAnI che. A rIte dareka padArthane : che. tene barobara khyAla che ke ghaDAmAM Adi-madhyatenI traNa kALane sparzanArI paryAyono avazya hoya : avazya hAla : aMtamAM mATI ja vyApe che. kuMbhAra pote ghaDArUpa thato che. mULa gAthAnA bhAvane anusarIne A prakAre * nathI. kApaDamAMthI leMgho bane. sonAmAMthI hAra bane. vistAra karyA bAda AcAryadeva jIvanA jJAnatva ane e rIte dareka padArtha potAnI upAdAna zakti zeyatva banne dharmone lakSamAM rAkhIne vizeSa spaSTatA .. : anusAra pariName che paraMtu jenI nimitta AdhIna kare che. : dRSTi che te nimitta ja upAdAnamAM jaIne kAma kare anyamatInI mAnyatA ' che evuM mAnavA lAge che. niyamabhUta nimitta * naimittika saMbaMdhane kartAkarma mAnavAnI bhUla thAya - AcAryadeva prazna ane uttararUpe taiyAyika : che. nimitta naimittika saMbaMdha samaye paNa banne dravyo vagerenI mAnyatA praznarUpe raju karIne uttaramAM tenuM ! 1 : svataMtrapaNe pariNamIne ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM samAdhAna kare che. jIva potAne jANato nathI evI ; Ave che e satano tene svIkAra nathI. kuMbhArane tenI mAnyatA che. tevI mAnyatAnA mULamAM evuM che : ghaDo banAvavAnI IcchA te anusAra nimitta ke tene dareka padArthanI utpAda-vyaya-dhruvarUpa : naimittika saMbaMdha ane te pramANe mATImAM ghaDArUpI vyavasthAno svIkAra nathI. te padArthane sarvathA phUTastha : naimittika kArya thAya che evI ajJAnI mAnyatA che. nathI mAnato. te pariNAmano svIkAra kare che paraMtu te mATIne te samaye svataMtrapaNe ghaDArUpanuM kArya thAya eka dravya anya dravyanuM kArya kare evuM mAne che. tenI : ) : che evuM mAnato nathI. mAnyatA mujaba dareka padArthanA pariNAmanuM kAryakSetra padravyamAM che paraMtu tenI te mAnyatA khoTI che. ' sAruM kAma thAya tyAre jaza levAnI taiyArI ajJAnI jIvone AvI aneka prakAranI mAnyatA kevI ; hoya to bAhyamAM sAruM kArya na thAya ane kharAba jJAnatatva - prajJApanA 68 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya tyAre javAbadArI levA taiyArI na thAya e yogya : eka sarakhuM jJAna thatuM nathI. dareka vidyArthI nathI. dardI sAjo thAya tyAre meM sAjo karyo evuM jo : potAnI yogyatA anusAra ja zIkhe che. zikSaka to DaoNkaTa2 kahevA mAge to dardI sAjo na thAya tyAre ' nimitta mAtra che. tenuM anya upAdAnamAM kAMI upajatuM anya kAraNonI vAta karAya nahIM. kharekhara to dardI : nathI. sAjo mAMdo potAnI yogyatA anusAra thAya che : TIkAmAM ziSyano prazna A pramANe che. potAmAM ane emAM nimitta to vedanIya karma che. : kriyA thaI zakavAno virodha hovAthI AtmAne mALyatA - 2 * svajJAyakapaNu kaI rIte ghaTe che? ApaNe taiyAra karelI padArtha potAnA pariNAmane kare ane te : pUrvabhUmikAne kAraNe A prazna kaI rIte udabhave che pariNAmanI asara anya dravyamAM thAya che potAnAmAM : te sArI rIte samajAyuM haze praznane be bhAgamAM nahIM evI paNa eka vyApaka mAnyatA che. tevI ja te jI : joIe. mAnyatA thavAnA kAraNo che. tevA dRSTAMto paNa : 1) potAmAM kriyA thavAno virodha arthAt dravya mojuda che. kuMbhAra ghaDo banAvavAnI IcchA kare tyAre potAnA pariNAmane na karI zake evI mAnyatA. kharUM kAma to mATImAM thavAnuM che. zarIranI aneka : pote paranA kArya karI zake paNa potAnuM kArya prakAranI kriyAnI IcchA jIva kare che ane kArya : na karI zake evI mAnyAtA. zarIramAM thAya che. vaLI cAra arUpI dravyono vicAra : 2) jIva jANavAnuM kArya karIne paradravyane jANe karIe tyAre te darekanA asAdhAraNa dharmo anusAranuM : paraMtu potAne na jANe arthAt pote je kArya bahAramAM ja thAya che. AkAza anya samasta pariNAmane kare che tenuM kAryakSetra paramAM che. dravyone avagAhana Ape che. dharmAstikAya anusAra : dharmAstikAya vat. jIva-pugala kSetrathI kSetrAMtara kare che. A rIte je : ApaNane have khyAla Avaze ke te banne bAbata potAnA pariNAma pote kare che e vAtano svIkAra kare tyAre paNa e pariNAmanuM kAryakSetra to paradravya : : khoTI che mATe te prazna ja asthAne che. jIva jANanAra ja che evI enI mAnyatA che. dareka padArtha pote : hovAthI jANavAnuM kArya kare che ane sva-para badhuM svataMtrapaNe pariName pachI ja nimitta naimittika saMbaMdha : * jANe che. AcAryadeva A praznano uttara ApatA sAmo lAgu paDe che te siddhAMtano svIkAra kare to ja tene : prazna kare che AcAryadevanI zailI samajavA jevI che. : (uttara) kaI kriyA ane kayA prakArano virodha? A mananuM samAdhAna thAya che. jIva-pugala potAnI : gatikriyArUpa upAdAna anusAra gati kare che tyAre : : rIte prazna karIne pote ja tenI cokhavaTa karIne chaNAvaTa kare che. dharmAstikAya nimitta kahevAya che. anya dravyo : chA svayaMgati nathI karatAM to dharmAstikAya temAM nimitta : jIvanI vAta cAle che mATe tyAM be prakAranI nathI. dharmAstikAya e dravyone gati karAvI zakatuM : kriyAnI vAta kare che. eka utpattirUpa ane anya nathI. ApaNe agnithI dAjhI jaIe tyAre jIva ane : jJaptirUpa. temAM sau prathama utpattirUpa kriyAnI vAta zarIra banne eka ja kSetre sAthe ja che. zarIra dAjhe che : le che ane temAM virodha kayA prakArano Ave che te jIva dAjhato nathI. eka zikSaka varganA 35 * samajAve che. dareka dravya potAnI paryAyane kare che. vidyArthIone zIkhave che paraMtu badhA vidyArthIone ; evI vyavasthA che paraMtu ajJAnIne te vAta mAnya pravacanasAra - pIyUSa Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jIva jANanAra che mATe jANavAnuM kArya kare : jJapti kiyA che. te vAta to have pachI jJapti kriyAmAM leze. jIva jANavAnI kriyA kare che. te svabhAvabhUta ajJAnI be prakAre utpatti kriyA mAne che ke ' che. jema dIpakano prakAza sva-para badhAne prakAze che banne mithyA che. koI mAne che ke paryAya paryAyane kare : tema jJAna paNa sva-para badhAne jANe che. jIva che. samayasAramAM jayAM sAMkhyamatanI vAta lIdhI che. : jANavAnI kriyA kare che ane te potAnI te jJAna gA. 332 thI 344 tyAM AnI ghaNI spaSTatA : kriyAne jANe che. te jJAnanI paryAyano viSaya koI karavAmAM AvI che. jIva potAnA rAganA : padArtha avazya hoya che tethI te zeyane paNa jANe che. pariNAmano kartA che te na mAne ane kartApaNAno jJapti kriyA jJAyaka svabhAva vinA hoya nahIM. jJapti svIkAra evI rIte kare ke dravya dravyane kare che to te ; jaNAya che mATe te jJAyakanI prasiddhi avazya kare che vAta khoTI che. trikALa svabhAvamAM kAMI karavApaNuM : paraMtu ajJAnI joya lubdha jIvane jJAyakanI paDI nathI nathI. te svata:siddha che. te kArya nathI. mATe dravya : tethI te jJAnanI paryAya kyAMthI AvI teno vicAra dravyane kare ema kahevuM vyartha che. vaLI jIvanA asaMkhya : karavAne badale te jJAnanI paryAya je parazeyane jANe pradezomAM paNa kAMI vadhaghaTa thatI nathI. tethI tyAM che te zeyane bhogavavA lAgI jAya che. tethI ajJAnI paNa kAMI karavApaNuM nathI. - svane nathI jANato. jJAnIne nirvikalpa dazA samaye : potAno AtmA upayogAtmakapaNe jaNAya che. jJAnI zAstramAM eka samayanI paryAyane paNa koI : : savikalpadazA samaye A jJAyaka te huM chuM ane je apekSAe sat ahetuka darzAvI che. paryAya dravyathI : : anya jaNAya che te mArAthI bhinna che ema jANe che nirapekSa nathI paraMtu trikALa upAdAna kAyama rAkhIne : * tethI savikalpadazAmAM paNa jJAyakane (lalvarUpe) jANe eka samayanI paryAyane svataMtra darzAvavAmAM Ave. : che. A rIte jJAna sva ane para badhuM jANe che. sonAmAMthI aneka jAtanA ghATa thAya e kAyama : rAkhIne vartamAnamAM temAMthI hAra ja kema thayo teno : jIva ane paradravya svabhAva apekSAe judA javAba to tat samayanI yogyatAthI ja ApI zakAya : ja che. temanI vacce saMbaMdha nathI. bannene pariNAma che. te samaye hAra ja thAya evI enI svataMtratA taraphathI jotA ekabIjA vacce saMbaMdha che. jIva darzAvavAmAM Ave tene sAcA arthamAM na samajatAM : jJAnarUpe pariName che. jIva jANavA mAge che. paryAyanA SaddhAraka paryAyamAM che. dravyane apariNAmI : paradravyamAM prameya guNa che. zeyatva che. te paradravya mAne. tene phUTastha mAnIne dravya na pariNAme, je : potAnuM svarUpa jJAnane jaNAvavA mAge che. A rIte pariName te paryAya che evuM mAnIne paryAya paryAyane jIva jANavA mAge che ane paradravya potAnuM svarUpa kare che ema kahe che. paraMtu paryAya pote kArya che mATe : jaNAvavA mAge che. A rIte te bannemo meLa vizeSa te kartA na hoya zake. A rIte dravya dravyane kare che : che. mATe jJeya jJAyaka saMbaMdha thAya che. zeya jJAyaka athavA paryAya paryAyane kare che evI banne vAtamAM : saMbaMdhamAM paraspara sApekSatA che. te apekSAe jJAnane dekhIto virodha rahelo che. mATe jIvamAM ke koIpaNa : zeyanuM avalaMbana ane zeyane jJAnanuM avalaMbana dravyamAM A prakAranI utpattirUpa kriyAno niSedha : gaNavAmAM Ave che. te padArthanI svataMtratA kAyama karavAmAM Ave che. tethI jIvamAM paNa evI kriyA : rAkhIne saMbaMdhanI mukhyatAthI A rIte sApekSatA thatI nathI. : darzAvavAmAM Ave che. jJAnata - prajJApana 70 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 gAthA - 37 : che. badhI paryAyo potAnI viziSTatA evIne evI : jALave che. tethI jJAnamAM badhuM bheguM thAya tyAM paNa te dravyanA saMbhUta-asabhUta paryAyo so vartatA, ' arthAt jJAnamAM kAMI zaMbhumeLo nathI thato. jJAna tatkALa nA paryAya jema, vizeSapUrvaka jJAnamAM. 37. : : badhA pariNAmone temanI vidhavidhatApUrvaka jANe che. te (jIvAdi) dravya jAtionA samasta vidhamAna - A rIte A be prakAre jJAna padArthonI paryAyone ane avidyamAna paryAyo, tatkALika (vartamAna) : jANe che. paryAyonI mAphaka, viziSTatApUrvaka (pota potAnA : : 1) have AcAryadeva yukti dvArA samajAve che. temAM bhinna bhinna svarUpe) jJAnamAM varte che. sau prathama anumAna jJAnanI vAta kare che. Indriya Indriya jJAna to je viSaya Indriya pratyakSa hoya : jJAna to mAtra vartamAnane ja viSaya kare che. tenI tene ja jANI zake che. A rIte te jJAna mAtra sarakhAmaNImAM mananA saMge bhUta ane bhaviSyane vartamAnane ja jANe che. paramAtmAnuM kSAyika jJAna paNa jANI zakAya che. bhUtakALamAM joyelA gAma, vizvanA samasta padArthone tenA traNa kALanA : makAna, jovAlAyaka sthaLo, vyakti vagerene pariNAmo sahita jANe che. bhUtakALa ane bhaviSyanA ApaNe mana vaDe khyAlamAM laIe chIe. vaLI paryAyo vartamAnamAM vidyamAna nathI. paryAya kSaNika : pratyabhijJAna vaDe varSo pahelA joyelI vyaktine che. bhUtakALanI paryAyanuM kSaNika sat vItI cUkayuM : ApaNe oLakhI jaIe chIe. anumAna jJAna che. jayAre bhaviSyanI paryAya to pragaTa ja nathI thaI. : vaDe bhaviSyane paNa jANI zakIe chIe. ApaNI ahIM e prazna UThe che ke jJAna sane to jANI zake traNa peDhI pachI je bALaka janmaze tene be hAtha, paraMtu je asat avidyamAna hoya tene kevI rIte be paga vagere haze ema niHzaMkapaNe kahI zakIe jANI zake? AcAryadeva tenuM samAdhAna A gAthAmAM : chIe. sArA citrakAro nAnA bALakanA phoTA karAvavA mAge che ke jJAna te badhuM jANI zake che. : uparathI te 21 varSano javAna thAya tyAre kevo lAgaze tenuM citra banAvI zake che. nAnA bhUta ane bhaviSyanI paryAya kema jANe bALakarUpe vArtA sAMbhaLatA samaye ApaNe rAjA vartamAnamAM vidyamAna hoya e rIte jJAna jANe che. ane rANInA mAnasika citro avazya UbhA ahIM eka vAta spaSTa karI laIe ke traNa kALanI karatA hatA. A rIte mananA saMge pUrve dRSTa paryAyo to traNa kALamAM phelAyelI che. te paryAyo athavA adaSTa badhAne jANI zakAya che. ApaNA vartamAnamAM AvatI nathI. prAka abhAva ane pradhvasa adhUrA jJAnamAM paNa bhUta-bhAvinA paryAyo abhAvane lakSamAM letAM e vAta khyAlamAM Ave che. jANI zakAya che. to pachI kevaLajJAnamAM to te ahIM to jJAna bhUta-bhAvinI paryAyone kevI rIte badhA avazya jaNAya enI hA Ave che. jANe che te vAta levI che. ApaNane Indriya jJAnamAM vartamAnane jANavAnI Teva che. tethI ahIM kahe che ke : 2) jJAna citrapaTa samAna che. ahIM AcAryadeva bhUta ane bhAvinI paryAyo kema jANe vartamAnamAM : citrapaTano dRSTAMta Ape che. traNa kALanA padArtho vidyamAna hoya e rIte jJAna tene jANI le che. citrapaTa upara bhegA thaI zake che. traNa covIsInA bhagavAna eka citrapaTa upara athavA badhI paryAyo vartamAna vat jaNAya che eno : eka vedI upara birAjamAna thaI zake che. evuM evo artha nathI ke badhI paryAyo ekameka thaI jAya ? ja arIsAmAM ekI sAthe dekhAya che ane teno pravacanasAra - pIyUSa 71 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phoTo paNa pADI zakAya che. A rIte bhUta ane bhAvinA padArtho vartamAnavat citrapaTa-arIsophoTo vageremAM dekhAya che te ja pramANe A badhuM jJAnamAM ekI sAthe jANI zakAya che. 3)vaLI sarva zeyAkA2onuM tAtkALikapaNuM (vartamAnapaNuM) aviruddha che. A vAkya vAMcIe tyAre Azcarya jarUra thAya. pahelA anumAna jJAnano AdhAra Apyo. pachI jJAnanA sAmarthyano citAra Apyo ane citrapaTanA dRSTAMte te yuktipUrvaka samajAvyuM. paraMtu jayA2e te vAta vizvanA padArthomAM (jJeyamAM) lAgu pADavAnI vAta Ave tyAre traNa kALanA pariNAmo vartamAnamAM to vidyamAna na ja hoya. ahIM tenuM vartamAnapaNu aviruddha che ema kahe che tyAre te kaI rIte kahevA mAge che te jANavAno prayatna karavo Avazyaka banI jAya che. padArthanI mULabhUta vyavasthAne samajavAno prayatna karIe tyAM tenuM samAdhAna che. svabhAvamAM trikALika sAmarthya che evuM ApaNe samajIe chIe eTale ke dareka padArthamAM potAnA anAdithI anaMta kALanA paryAyane pahoMcI vaLavAnuM sAmarthya che. dareka padArtha svathI ekatva ane 52thI vibhakta hovAthI eka padArtha anya padArthamAM kAMI karI zakato nathI. dareka padArtha potAnA svabhAvane TakAvIne svabhAva aMtargata potAnI khUbIone samaye samaye darzAve che. A vAta yathArthapaNe khyAlamAM Ave pachI ApaNe e nirNaya karavAno che ke padArthanA pariNAmo AyojanapUrvakanA che ke avyavasthita. pariNAmo avyavasthita che evuM ApaNe sAbita karI zakatA nathI paraMtu akasmAta-ApaghAta vagereno vicA2 karIe tyAre ociMtu-aNadhAryuM paNa banI zake evuM ApaNane lAge che. bhUtakALanA pariNAmo to thaI gayA che tethI teno vicAra nakAmo che. 72 bhaviSyanA pariNAma anizcita che evuM mAnanArane saMyogAdhIna dRSTi che evo khyAla Ave. jo saMyoga sAthe saMbaMdha na hoya, badhA padArtho svataMtrapaNe ja pariName che evo vizvAsa hoya to pariNAmanI anizcitatAnuM koI kAraNa rahetuM nathI. dareka padArtha svataMtrapaNe pariNamIne ja ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM Ave che. bIjo moTo prazna puruSArtha aMge rahe che. badhA pariNAma kramabaddha mAnI levAmAM Ave to puruSArthane ane jJAnIonA upadezane kayAM sthAna rahe evo moTo prazna badhAne mUMjhave che. bIje cheDe joIe to sarvajJanA jJAnamAM badhA padArthomAM bhaviSyamAM kaI paryAya kayA rUpe thavAnI che tenI jANakArI che. sarvajJanA jJAna sAme jovA jaIe to bhaviSyanI paryAyonI anizcitatAnI vAta TakatI nathI. A rIte vicAratA vizvanA dareka padArthamAM potAnA anAdithI anaMtakALa sudhInA pariNAmonuM Ayojana che. te Ayojana (prameyatvaguNa dvArA) jJAna jANI le che. padArthamAM A Ayojana vartamAnamAM paNa jovA maLe che. dRSTAMtaH- paMca kalyANaka mahotsavamAM ATha divasanA progrAmanuM Ayojana pahelethI karI rAkhavAmAM Ave che. prasaMga zarU thAya tyAre te mujaba thaze paraMtu Ayojana to be mahinA pahelA thaI gayuM hoya che. A rIte bhUtabhAvinA paryAyonuM Ayojana vartamAnamAM prameyatva guNa dvArA jANI zakAya che. A rIte traNa apekSA laIne AcAryadeve pa2mAtmAnuM jJAna bhUta-bhAvinI paryAyane jANe che tema siddha kare che. gAthA - 38 je paryAyo aNajAta che, vaLI janmIne pravinaSTa je, te sau asadbhUta paryAyo paNa jJAnamAM pratyakSa che. 38. je paryAyo kharekhara utpanna thayA nathI, tathA je paryAyo kharekhara utpanna thaIne nAza pAmI gayA che. te avidhamAna paryAyo jJAna pratyakSa che. jJAnatattva - prajJApana Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avidyamAna paryAyo vidyamAna hovArUpa : kharuM. prameyatva guNanuM A prakAranuM kArya ahIM virodhAbhAsI vAta A gAthAmAM karavAmAM AvI - dRSTAMta dvArA samajAvavAmAM AvyuM che. paththaranA che. dareka padArthamAM vartamAnamAM koI eka paryAya ja * staMbhamAM kotarAyelA bhUta ane bhAvanA tIrthakara vidyamAna hoya e bhAva zakti che. te samaye bhUta : devonI pratimAo jema jaNAya che tema prameyatva guNa ane bhAvInI paryAyo e avidyamAna ja che evI : padArthanuM saMpUrNa svarUpa jJAnane arpaNa kare che. e abhAva zakti che. A rIte bhUta bhAvInI paryAyo ; rIte A gAthAmAM bhUta-bhAvInI avidyamAna dravyamAM avidyamAna ja che. je paryAya vartamAnamAM : paryAyonuM paNa koI apekSAe vidyamAnapaNuM vidyamAna che teno abhAva thAya che te bhAva abhAva : darzAvavAmAM AvyuM che. zakti che. je bhaviSyakALanI paryAya vidyamAna nathI : te have bhAvarUpa thAya che. te abhAvabhAva zakti che. ' : - gAthA - 39 A pramANe cAra zaktiono vicAra karavAthI khyAla : jJAne ajAta-vinaSTa paryAyo taNI pratyakSatA, Ave che ke padArthamAM bhUta bhAvInI paryAyo : nava hoya jo, to jJAnane e 'divya' koNa kahe bhalA ? 39. abhAvarUpa ja che. kAMDA ghaDiyALamAM sAta vAranA : : jo anutpanna tathA naSTa paryAya jJAnane nAmo tathA ekatrIsa AMkaDA lakhelA ja hoya che : : (kevaLajJAnane) pratyakSa na hoya, to te jJAnane paraMtu temAMthI ekavAra ane eka tArIkha ApaNane : : 'divya' koNa prarUpe? jovA maLe che. bAkInI tyAM hovA chatAM jovA maLatI : nathI. divasa badalAtA tArIkha ane vAra badalAtA : A gAthA dvArA jJAnanI divyatA darzAvavAmAM dekhAya che. paraMtu paryAyanuM evuM nathI. A rIte bhUta ; Ave che. bhUta ane bhAvinI paryAyo je Indriya bhAvInI paryAyo kharekhara avidyamAna ja che. : jJAnano viSaya thatI nathI. te kevaLajJAnano viSaya sarvajJanuM jJAna AvI bhUta bhAvanI paryAyone A : thAya che. avidyamAna paryAyone paNa kevaLajJAna jANI : le che te tenI divyatA che. A gAthAmAM kevaLajJAna vartamAnavat jANe che. tethI te avidyamAna paryAyone * kevuM che te varNave che. ahIM jJAnanI paryAya nirvighna paNa kevaLajJAna pratyakSarUpe vidyamAna mAnavAmAM AvI : : khIlI che ema kahe che. pote sarvajJa svabhAvI hovA che. arthAt je joyAkArarUpe jJAnanI paryAyamAM pratyakSa : : chatAM potAnA sAmarthyano svIkAra na karavo te bhAva che, vidyamAna che, tene kema jANe te zeyarUpa padArthamAM : : AvaraNa che. tenA nimitte jJAnAvaraNIyakarmano baMdha vidyamAna che ema gaNavAmAM AvI che. bhUta bhAvInI : : thAya che. te karma jJAnanA AvaraNamAM nimitta paryAyo padArthamAM avidyamAna hovA chatAM jJAna : * gaNavAmAM AvyuM che. bhAva ane dravya jJAnAvaraNIya pratyakSa hovArUpe padArthamAM vidyamAna che evo Aropa : * karmono abhAva thavAthI jevo sarvajJa svabhAva che evI karavAmAM Avyo che. gAthA 37mAM vicAryA mujaba : : sarvajJadazA pragaTa thAya che. kevaLajJAnanI paryAya bhUta bhAvInI paryAyonuM paNa yogya Ayojana to : akhaMDita pratApavALI che. karmanuM AvaraNa dUra thatAM padArthamAM che ja. arthAt AyojanarUpe bhUta bhAvInI : : je sarvajJadazA pragaTa thaI che teno pratApa akhaMDita paryAyo padArthamAM vidyamAna gaNavAmAM AvI che. : che. arthAt have te pragaTa paryAyane koI khaMDita karI vaLI A badhI paryAyonI noMdha padArthanA prameyatva guNamAM hovAthI e bhUta bhAvInI paryAyo paNa zake tema nathI. prameyatva guNamAM vidyamAna che evuM kahI zakAya : sarvajJa paramAtmA pharIne pAchA kyAreya alpajJa pravacanasAra - pIyUSA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAnA nathI. paramAtmAmAM evI prabhutva zaktinuM : IhAdika vaDe jANe che, temane mATe parokSabhUta sAcuM prabhutva jayAM pragaTa thayuM tyAM have vizvanA koI padArthane jANavAnuM azakya che ema sarvajJa deve padArtha na jaNAya evuM banavAnuM nathI. tethI kahe che ' kahyuM che. ke jJAna badhA viSayone AvarI le che. jema nadInuM : AcAryadeva viSayAMtara nathI karatAM paraMtu pUra badhe phelAya jAya che. sUryano prakAza badhe phelAya : kevaLajJAnamAM bhUta-bhAvinI paryAyo jANI zakAya che. cakravartInI senA jema cha khaMDa sAdhI le che tema : che jayAre Indriya jJAnamAM evI koI zakyatA nathI. A jJAnanI paryAya sAme vizvanA badhA padArtho jhUkI . tethI A gAthAmAM IndriyajJAnanuM heyapaNu darzAvIne jAya che ane potAnuM sarvasva jJAnane arpaNa karI de kevaLajJAnano ane sarvajJa svabhAvano mahimA che. badhA padArthomAM rahelo prameyatvaguNa to potAnuM ; karAvavA mAge che. pUruM svarUpa jJAnane arpaNa karavA mATe sadAya taiyAra : dareka Indriyane teno nizcita viSaya che. te ja che. jayAM sudhI jJAna kSayopazamabhAve che tyAM sudhI : te jJAna Indriya tathA mana ane prakAza-havA vagere : viSaya pudgala dravyanI rUpI paryAya che. pudagala anya sAdhanonI hAjarImAM kAma kare che. tyAM sudhI : are zI : dravyarUpI che. paraMtu pugalanA anaMta guNomAM bAhya viSayo Indriya pratyakSa gaNavAmAM Ave che. * asAdhAraNa evA rUpI guNo to cAra ja che. sparzaparipUrNa jJAnanI paryAyane AvA sAdhanonI jarUra : * : rasa-gaMdha ane varNa e pudgalanA rUpI guNo che. nathI tethI te jJAna sIdhe sIdhuM viSayone jANI le che : zabda e IndriyajJAnano viSaya che paraMtu zabda e arthAtu have te sarva viSayo jJAyakanI pratyakSa che ema : skaMdhanI paryAya che. eka paramANumAM zabdanI, gaNavAmAM Ave che. samasta jJayo jANe ke jJAnamAM : dhvaninI, zakyatA nathI. pAMca Indriyone pAMca rUpI AvI gayA hoya e rIte jJAna tene jANe che. * paryAya sAthe saMbaMdha thAya che. tene ahIM sakirSa * kahevAmAM Ave che. te eka prakArano nimitta naimittika kevaLajJAna potAnA mahA sAmarthya vaDe jorathI : saMbaMdha ja che. nimitta naimittika saMbaMdha be padArthanA atyaMta AkramIne te paryAyo potAnA svarUpa sarvasvane samayavartI pariNAma sAthe ja thAya che. tethI Indriyone ekI sAthe jJAnamAM jaNAve e rIte temane potAnAmAM : bAhya viSayanI vartamAna paryAya sAthe ja A prakArano nizcita na kare, pratyakSa na jANe to te jJAnanI divyatA * saMbaMdha zakya bane che. bhUta bhAvinI paryAyo je zI? A prakAranA vAkya dvArA jJAnanA sAmarthyano : : avidyamAna che. tenI sAthe Indriyano saksikarSa zakya AcAryadeva mahimA kare che. sarvajJa dazA sAme badhA : padArtho DAhyADamarA thaIne potAnuM sarvasva svarUpa ja nathI. jJAnanA AMgaNAmAM jaIne jJAnane bheTa dhare che evo : sparza ane rasano Indriya sAthe saMbaMdha thAya bhAva AcAryadeva darzAvavA mAge che. paripUrNa jJAna che te ApaNA khyAlamAM Ave che. tyAM pratyakSatA - A prakAre ja kAma kare che. prati + akSa (Indriyo khyAlamAM Ave che. raMga : prakAzanA mAdhyama dvArA AMkha sudhI pahoMce che jayAre 0 gAthA - 40 : gaMdha ane zabdamAM havAnuM mAdhyama rahelu che. A rIte IhAdipUrvaka jANatA je akSapatita padArthane, : vizvanA padArtho zarIrane prApta Indriyo sudhI pahoMce tene parokSa padArtha jANavuM zakya nA - jInane kahe. 40. ' che. tene Indriya pratyakSatA athavA sajJikarSa kahevAmAM jeo akSapatita arthAta Indriyagocara padArthane : Ave che. AvI pUrvabhUmikA khyAlamAM rAkhIne have 74 jJAnatatva - prajJApanA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna kaI rIte jANe che teno vicAra karIe. ': jJAnano ughADa laIne Ave che te bhavaparyata rahe che. che. koI vyakti AMdhaLI thAya athavA AMkha baMdha karI de jJAna Indriyone sAdhana banAvIne e rIte . bAhya viSayo sudhI pahoMce che. bAhya viSayone jANe " to kAMI jJAnano kSayopazama ghaTI jato nathI. saMjJI : paMcendriya jJAnanA ughADapUrvaka jIva je Indriyane che. jJAna eka samaye eka ja Indriyane sAdhana banAvI : : sAdhana banAvIne jANavAnuM kArya kare che tyAre te zake che. tethI bAhya viSayo kramapUrvaka ja jANI zakAya : : Indriyane bAhyanA je viSayanI vartamAna paryAya sAthe che. kharekhara to pulamAM rahelA sparza-rasa vagerene * sakirSa che eTaluM ja jJAnamAM jaNAya che. jJAna kramapUrvaka jANI zake che. jovAnuM tathA : " sAMbhaLavAnuM kAma ekI sAthe thAya che. evuM ApaNane Indriya jJAna bhUta-bhAvinI paryAyane jANI lAge che. paraMtu kharekhara tema nathI. upayoga jhaDapathI : zakatI nathI ane e jJAna kramapUrvaka ja jANe che. badalAya che tethI banne kArya sAthe thAya che evo : kevaLajJAna yugapa badhuM jANe che. tyAM krama nathI ane AbhAsa thAya che. chadmastha jIvo pAse mati-zruta : te jJAna bhUta-bhAvinA badhA pariNAmone jJAna ja che. te matijJAna kevI rIte kAma kare che te : vartamAnavat spaSTa jANI le che. A rIte kevaLajJAna have kahe che. matijJAnamAM avagraha, IhA, avAya ? ane Indriya jJAnanI sarakhAmaNI karIne Indriya ane dhAraNA evA kramapUrvaka jANapaNu thAya che. A : jJAnanuM heyapaNu AcAryadeva darzAve che. tema karavA kAMIka che evo khyAla te avagraha che. A mANasa : pAchaLano Azaya kevaLa jJAnano ane sarvajJA lAge che. tyAM IhA che. A manuSya ja che tyAM avAya : svabhAvano mahimA karAvavAno che. che. A rIte jANelA padArtho yAda rahI jAya te : - gAthA - 41 dhAraNA che. avagraha thaIne jJAna chUTI jAya anya viSayomAM cAlyuM jAya. kayAreka avagraha ane IhA : je jANatuM apradezane, sapradeza, mUrta, amUrtane, thAya paraMtu avAya na thAya. A rIte kramika jJAna : paryAya naSTa-ajAtane, bhAkhyuM atIndriya jJAna che. 41. vacce baMdha paNa thaI jAya. ApaNe moTaramAM jhaDapathI : je jJAna apradezane, sapradezane, mUrtane ane pravAsa karIe tyAre rastAnI banne bAjunA dRzyo : amUrtane tathA anutpanna temaja naSTa paryAyane jhaDapathI badalAya che. AMkha pAsethI dRzyo badalAtA : : jANe che, te jJAna atI Indriya kahevAmAM AvyuM jAya tema AMkhanI aMdarano pratibhAsa paDadA uparanuM : citra paNa badalAtu jAya tethI jJAna evA viSayone : pakaDe na pakaDe tyAM sudhImAM navA viSayo AvI jAya . apradeza = eka pradezI. kALANuM ane pudgala che. tethI jJAna kharekhara zuM jANe che teno javAba : paramANu. muzkela banI jAya che. rastA upara dhyAna kendrita : sapradezI = astikAya. jIva - dharmAstikAya - karIe to tenuM vizeSa jANapaNu rahe. bAhyanA : adharmAstikAya ane AkAza dRzyomAM kayAMya rasa paDe to tyAM ApaNe ekAgra bahupradezI dravyo astikAya che. thaIe chIe. pugalanA skaMdho bahupradeza che. tethI eka apekSAe jJAnanA ughADane IndriyonI zAstramAM pAMca dravyo astikAya che pravRtti sAthe nisbata nathI. saMjJI paMcendriya je ema paNa levAmAM Ave che. pravacanasAra - pIyUSa 75 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A gAthAmAM paNa kevaLajJAnano viSaya : jJAnAvaraNIya dravyakarmanuM nimitta che. te karmanA darzAvyo che. TIkAmAM IndriyajJAnamAM A badhuM jANavuM : kSayopazama anusAra jJAnano ughADa jovA maLe che. zakya nathI ema kahe che, tyAM zabda prayoga to Indriya ' jJAnamAM upayoga ane labdha evA zabdono jJAna ema karyo che paraMtu tyAM kSayopazama jJAna kahevA : : ApaNane paricaya che. ApaNe jemAM upayoga mUkIe mAge che. te ja pramANe atIndriya jJAna zabdathI paNa : : chIe tene jANI zakIe chIe. je viSaya ApaNe kevaLajJAna ja samajavuM jarUrI che. ApaNe je jJAna : : ekavAra jANyo hoya ane vartamAnamAM tene jANatA potAnA AtmAne jANe tene atIndriya jJAna kahIe : na hoIe tyAre te viSayanuM jJAna labdharUpa che ema chIe. jJAnI potAnA AtmAne IndriyAtIta thaIne * kahevAya che. jemake ApaNe jayAre zAstra svAdhyAya jANe che paraMtu evA atIndriya jJAnamAM anya arUpI : : karIe chIe tyAre ApaNA dhaMdhA saMbaMdhI jJAna dravyo ke bhUta-bhAvinI paryAyo jaNAtI nathI. labdharUpa che. jayAre dhaMdho karavA besIe tyAre te TIkAmAM kSayopazama jJAnamAM bahiraMga ane : jJAna upayotmaka thAya che ane zAstrajJAna labdharUpa aMtaraMga ema be prakAranA sAdhanonI vAta levAmAM : thaI jAya che. bAhya viSayonA jANapaNA mATe A AvI che. bahiraMga sAdhanamAM upadeza, mana ane artha khyAlamAM rAkhIne have jJAnanI mukhyatAthI Indriyo lIdhA che. jJAna potAnI meLe ja jANe che ke vicArIe. ajJAnIe potAnA AtmAne jANyo paraMtu laukika jJAna ke Atmika jJAna tyAM anya dvArA ; ja nathI. tethI tene to AtmA saMbaMdhI kAMI jJAna samajAvavAnI vAta Ave che. zabdonuM mAdhyama vacce : nathI. tenI sAme jJAnI potAne kayAreya bhUlato Ave che ane te rIte ApaNe viSayonI oLakhANa : nathI. arthAt huM to jJAyaka chuM evuM jJAna tene niraMtara karIe chIe. A vAta upadeza zabdathI darzAvavAmAM : varte che. jJAnI nirvikalpa anubhUti kare che tyAre to AvI che. jIva potAnI bhUmikA anusAra Indriya ke te potAne upayogAtmakapaNe jANe che. savikalpa ane manane sAdhana banAvIne jANe che. Indriyono : dazA samaye te upayogAtmakapaNe paradravyane jANe viSaya mAtrarUpI padArtho che jayAre anumAna jJAna che. jJAnI savikalpa dazAmAM potAne labdharUpe jANe rUpI-arUpI bannene viSaya karI zake che. ' che ema kahevAmAM Ave che. ahIM A labdhapaNu aMtaraMga sAdhanamAM upalabdhi tathA saMskAranI ' A : zaktirUpe nahIM paraMtu pariNatirUpe che. A rIte ': AtmAnuM labdharUpa jJAna anya viSayonA labdharUpa vAta lIdhI che. phUTanoTamAM upalabdhi zabdano A ; pramANe artha karyo che. jJAnAvaraNIya karmanA : ': jJAnathI juduM paDe che. kSayopazamanA nimitte upajelI padArthone jANavAnI . jayAre jJAnI paradravyane jANe che tyAre AtmA zakti A labdhi = zakti jayAre uparyukta thAya ke kevI rIte jaNAya evo prazna jarUra thAya mATe tenI tyAre ja padArtha jaNAya che. upalabdhi eTale vicAraNA jarUrI che. jJAnano ughADa. sarvajJa svabhAva hovA chatAM ApaNe jJAnI potAnI ekarUpa jJAnanI paryAyane kare che. alpajJa chIe. ApaNuM jJAna AvaraNayukta : che. potAnA sarvajJa svabhAvanA anAdarapUrvaka "mane jJAnI te jJAnanI paryAyane A na samajAya" evo bhAva ja ApaNA jJAnamAM joyAkAra jJAnarUpe jANe che. AvaraNarUpa che. te bhAva AvaraNa che tyAre tyAM ; jJAnI potAne jJAnanI paryAya sAthe ane jJAnatatva - prajJApanA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnanI paryAyane potAnA svabhAvanI sAthe (potAnI : tethI jayAM je prakArano deha maLe tyAM te prakAranuM jIvana te sahajapaNe cAlu karI de che. pAtra jIvane adhyAtmanA saMskAra hoya che. te nAnA bALako pAThazALAmAM bhaNe che pachI laukika abhyAsanI bhIMsa vadhatA tathA bhaNI lIdhA bAda dhaMdhAmAM sthira thatAM adhyAtmano abhyAsa maMda athavA nahiMvat thaI jAya : che paraMtu bALapaNamAM je saMskAra paDayA che te tene pharIne adhyAtma tarapha kheMcI jAya che. ugra puruSArtha : ka2e to anubhava paNa karI le che. sAthe) abhedapaNe niraMtara anubhave che. teNe potAnA AtmAne 52dravyathI bhinna pADIne anubhavamAM laI lIdho che. pote 52thI judo rahIne ja pa2ne jANe che evuM ene jJAna ane zraddhAna hovAthI te jayAre potAnI jJAnanI paryAyane jANe che tyAre zeya jJAyaka saMbaMdhathI je pa2zeyo potAnI jJAnanI paryAyamAM jaNAya che te badhA mArAthI bhinna che evuM te jANe che. jJAnIne zAyakanI mukhyatA kAyama rahe che tethI tene padravya haMmezA gauNa rahe che. cAritramAM anya dravya pratye asthiratAno rAga che. tethI jIva tene upayogAtmakapaNe jANe che te samaye paNa tenuM jJAna A jANanAra te huM chuM ane je jaNAya che te mArAthI bhinna che e rIte ja kArya karI rahyuM che. A rIte jJAnI potAne jANatA pa2ne jANe che tethI jayAre te upayogAtmakapaNe pa2ne jANe che. tyAre paNa tene potAnA AtmAnuM jANapaNu varte ja che. bAhya ane aMtaraMga sAdhananI A rIte vicAraNA karIne have ApaNe pharI mULa viSaya upara AvIe. TIkAkAra AcAryadeva ApaNane ema samajAvavA mAge che ke Indriya jJAna sapradezane eTale ke astikAyarUpa padArthone ja jANI zake che kAraNake te jJAna sthULa che. ekapradezI athavA sUkSma skaMdhone te jJAna jANI zakatuM nathI. Indriya jJAnano viSaya mAtra rUpI padArtho ja che tethI te jJAna arUpI viSayone A rIte jJAnIne jJAna zraddhAnanI mukhyatAthI jANatuM nathI. vaLI rUpI viSayonI vartamAna paryAyane vicArIe tyAre potAnI ja adhikatA che. 52dravya * ja Indriyo sAthe sannikarSa zakya che tethI IndriyajJAna gauNa ja che. cAritra apekSAe jeTalI vItarAgatA : rUpI padArthanI vartamAna paryAyane ja jANI zake che. che. jeTalo kaSAyano abhAva che teTalI to svarUpa : bhUta-bhAvinI paryAyane nahIM. A rIte Indriya jJAna lInatA che. jeTalo asthiratAno rAga che te anusAra * apradezane, amUrtane ane bhUta bhAvinI paryAyane te padravyane mukhya karIne upayogAtmakapaNe te jANI zakatuM nathI. padravyane jANe che. A apekSAe te samaye AtmAnuM jANapaNuM labdharUpa (gauNarUpa) gaNavAmAM Ave che. jJAnIne A rIte jJAyakanuM jANapaNuM upayogAtmaka athavA labdhAtmaka hoya che arthAt jJAnI jJAyakane niraMtara jANe che. aMtaraMga sAdhanamAM saMskAranI vAta lIdhI che. ajJAnIne ajJAnamaya saMskAra anAdinA che. bAhya viSayomAM hitabuddhipUrvaka joDAvAnA saMskAra che. ahA2 bhaya, parigraha ane maithuna A cAra prakAranI saMjJA(saMskA2) te bhavAMta2mAM paNa laIne jAya che. : pravacanasAra - pIyUSa have mULa vAta kahe che. anAvaraNa atIndriya jJAna arthAt kevaLajJAna saMpUrNa sAmarthyarUpa jJAna hovAthI e jJAna badhuM jANI le che. arthAt ekapradezI kALANuM ane anaMta pradezI AkAza, rUpI-arUpI athavA cetana-acetana cha prakAranA dravyo tathA te badhAnA traNa kALanA pariNAmone kevaLajJAna jANI le che. dRSTAMta agnino Ape che. prajavalita agni badhA baLavAlAyaka padArthone bALe che. tema kevaLajJAna vizvanA badhA zeyone ekI sAthe eka samayamAM yugapada jANI le che. 77 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - gAthA - 42 : mAnyatA-mithyAtvane kare che. mithyAtvanA kAraNe jo zeya arthe pariName jJAtA. na kSAyika jJAna che. : ajJAnIne paramAM (zarIramAM) huMpaNuM ane pAradravyomAM te karmane ja anubhave che ema jinadevo kahe. 42. * kartApaNA ane bhoktApaNAnI mAnyatA che. ajJAnI : kharekhara mAtra joyAkAra jJAnane nathI bhogavato paNa jJAtA jo Dreya padArtharUpe pariNamato hoya to ke tenI sAthosAtha potAnA moha-rAga-dveSa bhAvone tene kSAyika jJAna nathI ja. jinendroe tene : paNa bhogave che. karmane ja anubhavanAra kahyo che. jJAnI ane ajJAnInA pariNAmonI jAta ja AcAryadeva A gAthAmAM zeyArtha pariNamananI : judI che. jJAnI jJAtAbhAve vizvano udAsIna sAkSI vAta kare che tethI joyArtha pariNamana zuM che te pahelA : rahe che jayAre ajJAnI abhiprAyamAM paradravyano kartA samajavAno prayatna karIe. * bhoktA thAya che. paranA kartApaNAnA bhAvane karoti dravyArthika naya zabdano ApaNane khyAla ja : kriyA kahe che jayAre sAkSIbhAvane jJapti kriyA kahe che. dravya ja jenuM artha arthAta prayojana che te dravyArthika. : che. je kare che te jANato nathI ane je jANe che te te rIte zeyArtha eTale zeya ja jenuM artha arthAta : karato nathI. A rIte jJAtApaNAne ane kartApaNAne prayojana che te. ajJAnI jIva potAne jANato nathI. : virodha che. moha-rAga-dveSanA bhAvo e karoti kriyA teNe dehamAM huMpaNuM rAkhyuM che ane pAMca IndriyonA : che. samyagdarzananI prApti thatAM jJAtApaNAnI. viSayomAM hitabuddhi rAkhI che. A rIte tene : akatopaNAnI, zarUAta thAya che je paramAtmadazA ajJAnacetanA varte che. te jIva bhogavaTA pradhAnI : pragaTatA pUrI thAya che. paramAtmA saMpUrNa jJAtA che. hovAthI tenI pravRtti bAhya viSayone bhogavavA tarapha : - saMpUrNa akartA che. jayAM sudhI ajJAna che tyAM sudhI ja cAle che. tene zeyalubdha vepAra paNa kahevAmAM : : jIvanA pariNAmamAM moha-rAga-dveSanA vibhAva Ave che. kharekhara to tenA mATe paradravyo joya paNa * bhAvo che. jayAre jJAnI thAya che tyAre mithyAtva nathI nathI tene mATe to paradravyo bhoga-upabhoganI ; paraMtu mAtra asthiratAnA rAga ane dveSanA bhAvo : che. A badhA bhAvone AcAryadeva zeyArtha sAmagrI ja che. : pariNamanarUpe darzAve che. vAstavikatA e che ke ajJAnI jIva paNa . ajJAnI jIva alpajJa che. eka samaye eka paradravyathI atyaMta bhinna ja che. te parathI judo rahIne viSayane rahAna : viSayane jANe che. anAdi kALathI teNe anaMta ja parane jANe che. parazeyane jANatA jJAnanI paryAya * padArthone jANyA che paraMtu teNe kayAreya potAnA zeyAkAra thAya che. jIva potAnI ekarUpa jJAnanI : * zuddhAtmAne jANyo nathI e darzAve che ke ajJAnIne paryAyane kare che ane joya jJAyaka saMbaMdhathI thayelI : potAnA jJAyaka svabhAva pratye anaMtAnubaMdhIno krodha zeyAkAra jJAnanI paryAyane bhogave che. zeyAkAra : varte che. jIva jJAyaka che mATe jJAna eka ja enuM kArya avasthAne bhogavatA jANe ke zeyo ja bhogavAyA : che. jIva paramAM kAMI karI zakato ja nathI e nakkara hoya evuM kArya thAya che kAraNake zeyanA AkAro : vAstavikatA che. yuktithI teno nirNaya paNa thaI ane zeyAkAra jJAnanuM varNana eka sarakhuM ja che. AthI : zake che paraMtu Ama hovA chatAM te zeyArtha pariNamana pote potAnA ja pariNAmane karato ane bhogavato : choDato nathI potAno bhrama bhAMgato nathI e eka hovA chatAM huM paradravyone bhogavuM chuM evI khoTI : moTuM Azcarya che. 78 jJAnata - prajJApana Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnIne nirvikalpa dazAmAM atIndriya : (nirdoSa-zuddha) pariNAma ane rAga (azuddha) AnaMdano anubhava thAya che. te jayAre savikalpa . pariNAma thAya che. tyAM rAganA pariNAmamano dazAmAM Ave tyAre AkuLatA ane duHkhane bhogave - AvirbhAva ane jJAnano tirobhAva gaNavAmAM Ave che. pharI nirvikalpa thatAM sukha anubhave che. tethI te ' che. arthAt rAganA doSane kAraNe jJAnanI nirdoSatA jJAnI savikalpadazAmAM pharI Avavo ja na joIe : gauNa thaI jAya che na hovA barobara thaI jAya che. paraMtu jeTalI mAtrAmAM puruSArtha ocho paDe che teTalI : TIkAmAM AcAryadeva mRgajaLano dRSTAMta Ape mAtrAmAM pUrvanA saMskAranA joramAM tenI bahirlakSI : che. temAMthI pANI kayAreya na maLe. ajJAnI jIva pravRtti cAle che. tene paNa A gAthAmAM AcAryadeva * A dRSTAMte bAhya viSayomAMthI sukha meLavavAno zeyArthI pariNamana kahe che. muninI savikalpadazAne prayatna kare che. paradravyane huM bhogavI zakuM chuM evo paNa sUkSma parasamaya pravRtti gaNI che. ': mithyAtvabhAva ane tadanusAra bhogavavAnI jIvanA vibhAva bhAvane ane dravyakarmanA ' IcchArUpa rAga evA prayatno ajJAnI anAdikALathI udayane nimitta naimittika saMbaMdha che. karmanA udayamAM ' kare che. bAhya viSayomAM kayAMya sukha nathI tethI joDAyane jIva vibhAva kare che. jIva potAnA ke temAMthI sukha prApta thAya ja nahIM. tethI AvI pravRtti vibhAvane ja bhogave che tyAre te vibhAvamAM : karanArA jIvane bhAge sukha che ja nahIM tyAM ekAMta karmodayanuM nimittapaNu dekhIne jIva dravyakarmane bhogave : duHkha ja che. che ema paNa kahI zakAya. te karmane ja bhogave che : rUpI viSayomAM sparza-rasa vagere dharmo che paraMtu evA kathanamAM bhAvakarmane ane dravyakarmane bannene ' jIvane te dharmo paNa maLatA nathI. "parigraha kadi bhogave che ema apekSAe kathana yathAyogya samajI : mAro bane to huM ajIva banuM khare' rUpI ane levA joIe. : acetana dharmo jIvamAM AvI jAya to jIvane jaDapaNu jIvanA pariNAmamAM jJAna guNanuM kArya ane ... thAya jIvano nAza thAya. cetana ane acetana zraddhA tathA cAritra guNanA kAryone judA pADIne : svabhAvo eka dravyamAM sAthe na rahI zake. rUpI dharmono vicArIe. ajJAnI jIvamAM anAdikALathI mithyA : jIvane anAdino paricaya che, prema che, tethI pote darzana ane miA cAritra che. moha rAga-dveSanA ' tana bhAgavavA mAga : tene bhogavavA mAge che paraMtu eTaluM sAruM che ke pariNAmo che. te vibhAvarUpa che. temAM nimitta darzana : ema banavuM azakya che. A rIte pAMca IndriyanA mohanIya ane cAritra mohanIya karmo che. : viSayomAMthI sukha athavA rUpI dharmo kAMI prApta thaI * zake tema nathI. jaDa padArthamAM sukha nathI tethI temAMthI jANavAnA kAryamAM anAdithI alpajJatA che. : sakha AvI zake nahIM. temAM rUpI dharmo che paraMtu te paraMtu tyAM viparItatA nathI. jJAnamAM viparItapaNuM : rUpI dharmo paNa te koIne ApI zake tema nathI. tethI na hovAthI jJAnane baMdhanuM kAraNa gaNavAmAM AvyuM : ajJAnanA prayatno nakAmA che. A siddhAMta mAnya nathI. jJAna jayAre baMdhanuM kAraNa nathI to te apekSAe : karavAthI be padArthane eka mAnavArUpa moha nAza pAme e mokSanuM paNa kAraNa nathI. vibhAva bhAva baMdhanuM ; che. paradravyane bhogavavArUpa IcchA paNa nAza pAme kAraNa che ane teno abhAva karIne pragaTa thatI : che. vItarAgatA te muktinuM kAraNa che. - ajJAnIne evI mAnyatA che ke paradravya che jIvamAM anAdikALathI A rIte jJAna : to tenuM jJAna che. je viSaya samaya hoya e jaNAya pravacanasAra - pIyUSa 79 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vAta sAcI che. paraMtu AnI to zeyathI jJAna : aMdaramAM jAya che. anubhUti thAya che. jene evI thAya che evI mAnyatA che. jJAna zeyanA sahArAnuM : anubhUti thAya ene ja paramAtma padanI zakyatA nathI. jJAyaka che mATe jANavAnuM kArya thAya che. jJAna che. zeyArtha pariNamana arthAt zeyamAM ja jayAM sudhI jJAnanA sahArAnuM che. ApaNo anubhava che ke je ; hitabuddhipUrvakanuM rokANa che tyAM sudhI anubhava nathI. viSayane jANavo hoya temAM upayoga mUkIe tyAre : anubhava nathI to mukti nathI. te jaNAya che. IcchA anusAra viSayanI pasaMdagI : 42 gAthAnA bhAvArthamAM AcAryadeva jJAnanuM karIe chIe te vAtane gauNa karIe to upayoga : : sAcuM svarUpa darzAve che. nirvikAra sahaja AnaMdamAM mUkavAthI ja paradravya jaNAya che evo paNa siddhAMta : lIna rahIsahajapaNe jANyA karavuM te ja jJAnanuM svarUpa nathI. paramAtmA lokAlokane upayoga mUkyA vinA * che. ahIM nirvikalpa dazA ane tenA phaLa svarUpa ja jANe che. vaLI vacanAmRtamAM Ave che ke tAre ? * AnaMdanI vAta lIdhI che. nirvikalpa dazA kahetA paradravya jANavA hoya to paNa svabhAva sanmukha thA. : : sahajapaNe ApaNe sAdhakane yAda karIe chIe. arthAt viSaya anusAra jJAna nathI thatuM paraMtu jJAnanA : ; sAdhakane savikalpa-nirvikalpa dazA hoya che. paraMtu ughADa anusAra jJAna thAya che. jJAnano sAco ughADa : : ahIM paramAtmadazAnI vAta levI che. kAraNake ahIM to jJAyakanA Azraye ja thAya che. : te samaye paradravyone sahajapaNe jANyA kare che ema samagra rIte vicAratA khyAla Ave che ke : lIdhuM che. sAdhakane nirvikalpa dazA samaye paradravya acetana padArthomAM jJAna ane sukha nathI. tethI tene . jarApaNa jANatA nathI. avalaMbatA jIvane jJAna ane sukha nathI. Avo ja bhAva rAjamalajIe samayasAra kaLaza TIkAmAM lIdho : sahajapaNe jANavAmAM paNa be prakAra lakSamAM che. : levA. rAga dveSa vinA paranuM jANapaNu thAya che. arthAt : paramAtmAne zeyArtha pariNamana nathI. vaLI pAradravyane AcAryadeva A badhI gAthAo mAM - : jANavA mATe bAhyamAM upayoga mUkavo paDato nathI. kevaLajJAnano mahimA karAvavA mAge che. tenI : 1. paramAtmA sarvathA aMtarmukhAkAra thayA che tyAre ja sAthosAtha vibhAva bhAvanI nirarthakatA darzAvatA jAya : : alpajJatAno abhAva thaIne sarvajJatA pragaTa thaI che. che. vItarAgatAnI prApti pachI ja sarvajJatA pragaTe : alpajJatA che tyAM sudhI mukhya-gauNa che. tyAM sudhI che. aneka padArthamAMthI koI ekane jANavA hoya : hAla : upayoga mUkavAnI vAta che. sarvajJatA thatAM sva-para to mukhya gauNa karavuM ja paDe, tyAM rAga-dveSa dAkhala : AkhuM vizva sahajapaNe jaNAya che. kayAMya upayoga thAya che. e ja vAta bIjI rIte vicArIe to khyAla : * mUkavAno nathI. Ave ke jayAM rAganI bhUmikA che tyAM sudhI mukhya : gauNa che. te anusAra viSayanI pasaMdagI che. te : - gAthA - 43 pramANe upayoga alpajJarUpe kArya kare che. jayAre rAga : bhAkhyAM jine karmo udayagata niyamathI saMsArIne, sarvathA abhAvane prApta thAya che tyAre have mukhya- ' - te karma hotAM mohI-rAgI-dveSI baMdha anubhave. 43. gauNa karavApaNu rahyuM nahIM. jIva hitabuddhipUrvaka : saMpUrNapaNe potAnA svabhAvamAM sthita thAya che tyAre : (saMsArI jIvana) udaya prApta kama sarvajJatA pragaTa thAya che. bAhya viSayano prema choDe, ; (jJAnAvaraNIyAdi pudgala karmanA bhedo) niyamathI tenI nirarthakatA bhAse tyAre to sau prathama upayoga : jinavara vRSabhoe kahyA che. jIva te karmAzo jJAnatatva - prajJApanA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hotAM, mohI, rAgI athavA dveSI thayo thako : game athavA te upayogI athavA binaupayogI e baMdhane anubhave che. : prakAre vicAraNA cAle che ane te anusAra rAga A gAthAmAM have zeyArtha pariNamana zA kAraNe : 9Sa thAya che. Ama hovAthI ApaNe rucikara viSayane thAya che tenI spaSTatA kare che. jIvanA moha-rAga- : meLavavA rAkhavA bhogavavA mAgIe chIe ane dveSa evA ajJAnamaya-azuddha vibhAva pariNAma : arucikara viSayone dUra karavAno prayatna karIe kAraNa che ane zeyArtha pariNamana tenuM kArya che evuM : chIe. anya viSayane jANyA pachI rAga-dveSa evI darzAvavA mAge che. : ApaNI mAnyatA che. jayAre ahIM AcAryadeva kahe che ke tuM prathama tArAmAM rAga-dveSa utpanna karI rahyo vibhAva pariNAma e jIvanuM svAbhAvika kAya : cho ane te anasAra tAruM zeyArtha pariNamana cAle nathI. naimittika pariNamana che. te pariNAmamAM nimitta : dravyakarmano udaya che. ajJAnI jIvane anAdikALathI : dravya karma sAthe ubhayabaMdha che. eka paNa samaya evo : jo A siddhAMta mAnya karIe to saMyogone nathI jayAre koI karma udayamAM na AvatuM hoya. : AghApAchA karavAnA prayatno karavAnA sthAne rAgadravyakarmano udaya Ave tyAre jIva vibhAva kare e : TheSa ane tadanusAra thatuM yArtha pariNamana baMdhanuM evo niyama nathI. paraMtu jIva jo potAne bhUlIne ! kAraNa che evo khyAla Ave che. mithyAtva che tyAM karmanA udayamAM joDAya to vibhAva thAya che. jIva + sudhI rAga-dveSa thavAnA ja che. tethI mAre mithyAtva jo potAnA svabhAvamAM lIna rahe to moha-rAga- : prathama dUra karavuM rahyuM evuM tenA lakSamAM Ave che. dveSa thatAM nathI. : AcAryadeva moha-rAga-dveSanA bhAva samaye paramAM ekatvabuddhi ane parama hitabuddhi te : bAhyamAM nimittarUpe dravyakarmano udaya che tevI mithyAtva mohanuM lakSaNa che. te hotA bAhya viSayomAM : rajUAta karIne spaSTa kare che ke te karmano udaya koI padArtha kayAreka game che ane kayAreka nathI : navA baMdhanuM kAraNa nathI. jIva jo vibhAva na gamato. tethI rAga dveSarUpa daita thAya che. A rIte kare to navIna karmabaMdha thato nathI. tethI karmodaya rAga-dveSarUpa cAritranA doSanuM kAraNa mithyAtva che. : vidyamAna hovA chatAM tene baMdhanA kAraNamAM na gaNyA. te samaye cAritra mohanIya karmano udaya paNa che : ahIM je karmodayanI vAta lIdhI che te jIvanA ane jIva temAM joDAyane rAga dveSa kare che. jIva : vibhAvamAM je nimitta thAya che tenI vAta che arthAt jayAre A rIte potAnI bhUlane kAraNe rAgarUpe : ahIM ghAti karmanA udayanI vAta che ema samajavuM pariName che tyAre bAhyamAM rahelA aneka padArthomAMthI : rahyuM. koIne koI padArtha rAganA kAraNarUpe tenA khyAlamAM : rAganA samaye jJAnanuM kArya thaI rahyuM che. Ave che. te padArtha pratye te samaye te zeyArtha pariNamana : : AgalI gAthAmAM jema lIdhuM ke jIvane rAgano kare che ane tenA phaLasvarUpe navIna baMdhane prApta . : bhogavaTo che mATe jIva rAgano kartA che. jIvane thAya che. : jJAnano bhogavaTo nathI mATe jANe ke jJAnanuM kArya ApaNI pravartamAna mAnyatA karatAM ahIM judI * thatuM ja nathI. te kathana je AzayathI lIdhuM hatuM te rIte vAta levAmAM AvI che. ApaNe koI padArtha : teTalI ja apekSAe samajavuM. "kSAyika jJAna jANIe chIe. tene jANIe pachI te game ke na : nathI athavA tene jJAna ja nathI" teno artha ema na pravacanasAra - pIyUSa 81 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levo ke te samaye jJAna guNanuM koI kArya ja nathI. - gAthA - 44 jANavAnuM kArya thAya che paraMtu te jJAna baMdhanuM kAraNa gharmopadeza, bihAra, Asana, sthAna zrI ahaMtane nathI varta sahaja te kALamAM, mAyAcaraNa jyama nArIne. 44. A rIte karmodaya ane jJAna bannene navIna baMdhanA kAraNa na kahyA mAtra moha-rAga-dveSane ja te ahaMta bhagavaMtone te kALe UbhA rahevuM, baMdhanA kAraNa kahyA che. : besavuM, vihAra ane dharmopadeza, strIone * mAyAcAranI mAphaka, svAbhAvika ja - prayatna TIkAmAM Ave che ke jIvane saMsAra avasthAmAM : vinA ja hoya che. karmanA udayo haMmezA hoya che. te hotA arthAt : karmodayanI hayAtImAM cetatA-jANatA-anubhavatAM : saMsArI jIva potAnA vibhAva anusAra samaye jIva mohI rAgI-dveSI thAya che. ahIM karmodaya jIvamAM : samaye sAta prakAranA navA dravya karmone bAMdhe che. moha-rAga-dveSa karAve che ema nathI levuM paraMtu : ATha prakAranA karmomAM cAra ghAti karmo che. cAra karmodayanI hAjarImAM cetatA :- arthAt jIva te : aghAti kamo che. samaye ajJAna cetanArUpe pariName che. tenI cetana : paramAtmAe potAnI paryAyamAMthI azuddhatA jAgRti potAnA svabhAvane choDIne paradravya tarapha : dura karIne vItarAgatAnI pragaTatA karI che. nimittarUpa che. tenuM paridravyamAM hitabuddhi pUrvakanuM rokANa che. ' rahelA cAra ghAti karmono paNa kSaya thayo che. aghAti jANatA - te samaye te jIva paradravyane evI lolupa : karmo ane tenA udaya vidyamAna che. aghAtikarmanA najarathI ja jANe che. anubhavatAM : - ane parano ja : udaya anusAra zarIra ane saMyogonI prApti thAya anubhava kare che. kharekhara to tene te samaye potAnI : che. aghAti karmomAM puNya ane pApa be prakAranI rAgamizrita zeyAkara jJAna paryAyano ja bhogavaTo : prakRtio che. paramAtmAne puNya prakRtino udaya che paraMtu mAne che ke huM bAhya viSayone bhogavuM chuM. : ghaNo hoya che. pApa prakRtino udaya nahIMvata hoya A rIte te parane anubhave che ema lIdhuM che. AvuM ' che. saMsAramAM jIva pote je prakAre zubhAzubha bhAvo karatAM te potAnA moha-rAga-dveSa bhAvo vaDe zeyArtha ' kare te anusAra puNya-pApa prakRtino tene baMdha thAya pariNamana kare che. : che. jIva je bhAva kare che tenuM phaLa te samaye ja bhogave jIva potAnA moha rAga dveSanA bhAva vaDe : che e vAta kAyama rAkhIne baMdhAyelA karmo udayamAM zeyArtha pariNamanarUpa kriyA kare che tyAre tene : AvIne jIvane bhaviSyamAM tenuM phaLa paNa Ape che. bhAvabaMdharUpa phaLa prApta thAya che. dravya karma to udayamAM te samaye jIva temAM joDAIne pharI vibhAva karIne te AvIne kharI gayuM che paraMtu te samaye jIvanA : phaLane zeyArtha pariNamanarUpe bhogave che. vibhAvanA nimitte je navuM karma baMdhAya che te dravyabaMdha : tIrthaMkara prakRti te utkRSTa puNya prakRti che. je che. jIvano te dravya karma sAthe ubhayabaMdha thAya che. te , : tIrthakaranuM dravya hoya te solaha kAraNarUpa zubhabhAvo paNa kriyAnuM phaLa ja che. : vaDe tIrthaMkara prakRti bAMdhe che. A prakRti evI che ke A rIte jIva potAnA vibhAvanA kAraNe : te jIva jayAre paramAtmA thAya tyAre ja udayamAM Ave. myArtha pariNamana karIne bhAvabaMdha-ubhayabaMdhane pAme ? paramAtmA to vItarAga thaI gayA che. tene vibhAva che. mATe vibhAva choDavA lAyaka che. : nathI tethI te tIrthaMkara prakRtinuM phaLa kayAreya jJAnatatva - prajJApanA 82 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. bhogavavAnA nathI. sAdhakanI nirvikalpa anubhUti : vaLI zarIrAdi kriyAne aghAti karmodayanA phaLa samaye bAhyamAM aneka prakAranA saMyogo hovA chatAM : svarUpa lakSamAM letA ApaNe vicAravuM joIe ke te tene tenuM lakSa nathI. jayAre ahIM to paramAtma dazA - kriyA huM karI zakuM chuM, mArI IcchA mujaba thAya che, - evuM lAge che temAM keTaluM tathya che. zAMtithI vicAratA : evuM lAge che ke te bAhya kriyA mAtra aghAti karmanA aghAti karmanA udaya anusAra paramAtma : : udaya anusAra ja thAya che. jIvanI vartamAna IcchA dazAmAM bAhyamAM khyAla AvatI evI cAra kriyAnI : : temAM akiMcitkara che. ApaNI IcchAne tathA bAhyanI vAta AcAryadeva A gAthAmAM kare che. UbhA rahevuM. - : kriyAne mAtra nimitta naimittika saMbaMdha che kAraNake besavuM. vihAra ane dharmopadeza. pahelI traNa zarIranA : e saMbaMdha paNa niyamarUpa nathI. dRSTAMta laIne to kriyAo che ane divyadhvani te vacanakriyA che. * samajAya. ApaNe khAvAnI IcchA karIe chIe ane : A badhI kriyAone sahaja kIdhI. tyAM jIvanI : khorAka laIe paNa chIe. ApaNe upavAsano IcchAnuM nimitta nathI. mAtra aghAti karmodaya : nirNaya karIe ane te anusAra khorAka letA nathI. anusAra te thAya che. mithyAtva-avirati ane kaSAya : AmAM kAMI khoTuM hoya evuM ApaNane lAgatuM nathI. jene Asava-baMdhanA kAraNa gaNavAmAM AvyA che. koI pU. gurudeva pAse tarka karatA ke garIbane teno paramAtmAmAM abhAva che. paramAtmAne mAtra : khAvAnI IcchA che ane khorAka maLato nathI. mATe yoganuM kaMpana che tethI ahIM zarIra ane vacana sAthe * bhUkhyo rahe che. jayAre amone te IcchA mujaba badhuM yoga dvArA joDANa che. paramAtmA vItarAga hovAthI : khAvA maLe che ane amo upavAsanuM nakkI karIne karmanA udaya anusAra thatI A prakAranI kriyA paNa : AhAra choDIe chIe tyAre gurudeva kahetA ke tene baMdhanuM kAraNa nathI. A prakAre AcAryadeva : zarIrane roTalA maLavAnA na hatA mATe tane vibhAva bhAva ja baMdhanuM kAraNa che tevI dRDhatA karAve - upavAsano bhAva Avyo. kAraNake zarIrane roTalA che. : ApavA ke na ApavA eno nirNaya karanAra jIva * nathI. ApaNe jamavA besIe ane dhAna eka bAju thoDI vizeSa spaSTatA : paDayuM rahe evuM paNa bane. jIve zarIramAM huMpaNuM mAnyuM : che tethI zarIranA badhA kArya huM karI zakuM chuM evI paramAtmadazA samaye uparokta cAra prakAranI : : enI mAnyatA che. zarIranuM svataMtra upAdAna kAraNa bAhya kriyAnI vAta AvI tenA uparathI koI tene : laMbAvIne mAne ke paramAtmAne bhUkha ane tarasa paNa * : mAnya rAkhIne zarIramAM mamatva ane kartutva choDavuM hoya che. vaLI zarIra che mATe roga paNa Ave paraMtu * rahyuM. tema nathI. paramAtma dazA pragaTa thatAM zarIra paNa : 2 gAthA - 45 parama dArika banI jAya che. vaLI bhUkha-tarasa te ' che payaphaLa ahaMta, ne ahaMtakiriyA udayakI; mAtra vedanIya karma anusAra ja nathI. jIva mohanIya : : mohAdithI virahita tethI te kriyA kAyika gaNI. 45. karmamAM joDAya che tyAre ja tene bhUkha-tarasanuM du:kha : che. paramAtmAne moha-rAga-dveSano sarvathA abhAva : ahaMta bhagavaMto puNyanA phaLavALA che ane che. tethI tene bhUkha-tarasa-roga vagere mAnavAnI temanI kriyA audayikI che; mohAdikathI rahita bhUla karAya nahIM. ' che tethI te kriyA kSAyikI mAnavAmAM AvI che. pravacanasAra - pIyUSa Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta paramAtmA bhAvamokSa dazAne pAmelA : saMbaMdharUpa zarIranA halanacalanarUpa audayikI kriyA che. paryAyamAM paripUrNa zuddhatA varte che. jIvanI te paNa zarIramAM na thAya. paraMtu paramAtmA kSAyika dazA tenA svabhAva sanmukhanA puruSArthanuM phaLa che. - bhAvarUpe pariNamyA hovA chatAM tene zarIranI tIrthaMkara paramAtmAne bhAvamokSadazAmAM tIrthaMkara prakRti ; halanacalanarUpa kriyAno abhAva jovA maLe che. udayamAM Ave che. tenA phaLa svarUpe samavasaraNanI : zarIranI kriyAne paramAtmAnA bhAva sAthe racanA ane aneka prakAranA atizayo saMyogarUpe : meLavizeSa nathI to tene konI sAthe meLavizeSa che? jovA maLe che. e paramAtmAnA pariNAmo nathI. e ' evA praznanA uttaramAM ahIM kahe che ke te puNyanuM phaLa to bAhya padArthonA pariNAmo che. 44mI gAthAmAM ' che. te tIrthaMkara prakRtinA udayanuM phaLa che arthAt te UbhA rahevuM, sthAna, vihAra ane dhamopadeza evA : aghAti karmanA udaya anasAra thatI kriyA hovAthI kriyAnI vAta levAmAM AvI che. tenuM ja anusaMdhAna : te kriyAne audayikI kriyA gaNavAmAM AvI che. A gAthAmAM levuM che. samavasaraNa vagere anya : AnA anusaMdhAnamAM thoDo samaya ajJAna atizayanI ahIM vAta karavI nathI. : dazAno pharIthI vicAra karIe tyAre khyAla Ave che. arihaMta paramAtmAne uparokta zarIra ane ; ' . ghAti karmanA udaya anusAra jIva vibhAva kare che te vANInI je kriyA thAya che te cheto potAnA : vAta sAcI che. te samaye je aghAtikarmo udayamAM upAdAnanI yogyatA anusAra arthAt te zarIra ane Ave che tenuM phaLa to zarIra ane saMyogomAM ja che. bhASA vargaNAnuM kArya che. saMsAra avasthAmAM jIvanI : A rIte aghAtikarmodayanA phaLa svarUpa zarIra ane IcchA anusAra A prakAranI kriyA jovA maLe che. ke tenI kriyA che. bIjA zabdomAM kahIe to vartamAnamAM IcchA e odayikabhAva che. temAM nimitta : ApaNe je zarIranI kriyAo jovA maLe che tene ghAtakamAMdaya che. A jIvanuM A zarAra che avAja : pUrvanA karmodaya sAthe saMbaMdha che. ApaNe vartamAnamAM vyavahAra lokamAM prasiddha che te anusAra jIva A ; tenI sAthe jo tANa karIe chIe te to navo vibhAva kriyA kare che. evuM mAnavAmAM Ave che. ApaNe bheda : bhAva che. zarIrAdinI kriyA karmodayanA phaLarUpe laIne pADIne vicArIe to ghAti karmanA udaya anusAra ke mAre tenI sAthe kartA karma to nathI paraMtu paramArthe thatA jIvanA pariNAma te audayika bhAva che. tene ti : nimitta naimittika saMbaMdha paNa nathI ema lakSamAM laIne anurUpa zarIranI kriyA te audayika kriyA che. jIvanA : svabhAva sanmukha thavuM yogya che. pariNAmane "bhAva" kahyA che ane zarIranI kriyAne : "kriyA' kahevAmAM AvI che. ghAtikarmodaya : paramAtmAnA dehanI kriyA jIvano audayika bhAva ne zarIranI halanacalanarUpa : - audayikI che ke kSAyika? audayika kriyA. A prakAre anAdikALathI banI rahyuM ke kharekhara to dehanI kriyA dehanI ja che tyAM che. A rIte ApaNI samajaNa paNa kAma kare che. : deha ja tenuM upAdAna kAraNa che. te kriyAne aghAti tethI te apekSAe te jJAna sAcuM che. ': karmodaya anusAra thaI hovAne kAraNe audayikI have paramAtmAno vicAra karIe. paramAtmAne kahevAmAM Ave che. tIrthaMkara paramAtmA paramArthe ghAti karmono abhAva-kSaya che. paramAtmAne paryAyamAM : vizvanA samasta anya padArthothI tadana judA paDI sAyika bhAva che. paramAtmAne IcchArUpa audayika : gayA che. te potAnAmAM saMpUrNapaNe lIna che. temane bhAva nathI. tethI tenI sAthe nimitta naimittika : potAnI bhUtakALanI bhUlane kAraNe baMdhAyelA jJAnatatva - prajJApanA 84 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aghAtikarmo hajI ubhayabaMdhane prApta thaIne rahelA : nAma pAme che. jayAre kSAyikabhAvarUpe pariNAmelA che. te karmo dareka samaye udayamAM AvIne tenuM phaLa : paramAtmAnI sApekSatAthI te kriyA kSAyikI kriyA evuM paNa Ape che. ahIM tIrthakara prakRti tenuM phaLa Ape : nAma pAme che. che ema levuM. paramAtmA zarIra ane zarIranI kriyA : se che puNyaphaLa ahaMtA sAthe audayika bhAvathI joDAyelA nathI. paramAtmA : sAyikabhAve rUpe kSAyika jJAnarUpe pariNamyA che. tethI : ahIM ahaMtamAM tIrthaMkara paramAtmA levAmAM zarIra ane tenI kriyA tenA mATe jJAnanuM joya ja che. : Ave che. 1) tIrtha kara prakRtinA udaya anusAra eka cokhavaTa paramAtmA to AkhA vizvane jANe che : tIrtha kara padanI pragaTatA thAya che. 2) tIrthakara temAM zarIra saMbaMdhI jJAna AvI jAya che. te A : bhagavAnane tIrthaMkara prakRtino udaya(phaLa) hoya che. mAruM zarIra che ane A mAruM kArya che ema to nathI A banne kathano apekSA laIe to sAcA che. jANatAM paraMtu te vizvanA samasta padArthomAMthI : bIjI rIte vicAratA banne kathano khoTA paNa zarIrane mukhya karIne paNa jANatAM nathI. sarvajJa : gaNI zakAya. dazAmAM zarIra ane tenI kriyAnuM jJAna AvI gayuM : eTalo ja bhAva levAno che. tIrthaMkara prakRtino udaya bhAva mokSadazAnuM ajJAnI jIva potAnA audayika bhAva va : kAraNa nathI. puruSArtha anusAra paramAtmadazAnI | pragaTatA thAya che. badhA arihaMta bhagavaMtone tIrthakara tenI sAthe joDAya che tethI te apekSAe zarIra ane tenI kriyA audayikI kriyA che. paramAtmA kSAyika : prakRtino baMdha ane udaya nathI hotA. vaLI tIrthakarane * vItarAgatAnI prApti thayA bAda ja tIrthaMkara prakRti bhAvarUpe pariNamyA che. sazarIri paramAtmAne zarIra udayamAM Ave che. tethI bhale tenuM phaLa bAhyamAM dekhAya che ane tenI kriyA paNa che, paraMtu pote kSAyika : paraMtu paramAtmA te phaLane bhogavatA nathI tethI temane gaNavAmAM AvI che. jIvanI bhUtakALanI bhUla : te phaLa maLyuM gaNI zakAya nahIM. anusA2 zarIranI prApti hovAthI jIva paramAtmadazAne pAmyo hovA chatAM eTalo vyavahAra : TIkAmAM lakhe che ke ahaMta bhagavaMtone puNya lAgu paDe che. : rUpI kalpavRkSanAM (tIrthaMkara prakRtinA) samasta phaLo : barobara paripakva thayA che. arthAt pote bhAva mokSa svataMtra upAdAnanI yogyatA anusAra 2 : - dazAne potAnA puruSArtha dvArA) prApta thAya che tyAre zarIra ane tenI kriyA. tIrthaMkara prakRti udayamAM AvIne phaLa Ape che. aghAti karmodaya anusAra ke te kriyA : : "temane je kAMI kriyA che" arthAt paramAtmAne audayikI kriyA che. : je kAMI kriyA che te ahIM paramAtmAnA anaMta darzana, ajJAnI jIva audayikabhAve pariNamyo che te anaMta jJAna, anaMta sukha ane anaMta vIryarUpanA anusAra te kriyA audayikI kriyA che. paramAtmA : pariNAmanI vAta nathI karavI. ahIM to zarIranI kSAyikabhAve pariNamyAM che te anusAra te kriyA : kriyAnI vAta karavI che. 44 mI gAthAmAM je UbhA kSAyikI kriyA che. * rahevuM, sthAna, vihAra ane dharmopadezanI vAta hatI A rIte zarIranI kriyA dayika bhAvarUpe : tene ahIM "kriyA' zabdathI varNavavA mAge che. pariNamelA jIvanI sApekSatAthI audayikI kriyA evuM : bhagavAnane IcchA nathI. bhagavAnamAM audayika bhAva pravacanasAra - pIyUSa 85 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. zarIranI kriyA zarIranA upAdAna anusA2 thAya che. te kriyA ''puNyanA udayanA prabhAvathI utpanna thaI'' che. ahIM je puNyanA udayanI vAta che te tIrthaMkara prakRtinA udayanI vAta che. aghAti karmodayanI vAta che. aghAti karmanA udaya anusAra (nimitta naimittika saMbaMdhathI) 5ramAtmAnA zarIranI uparokta je kriyAo thAya che tene audayikI kriyA kahevAmAM Ave che. ahIM yAda rahe ke te samaye paramAtmAmAM auyika bhAvano abhAva che tethI paramAtmA sAthenA saMbaMdhanI apekSAe tene auyikI kriyA nathI kahI paraMtu aghAti karmanA udaya anusAra thaI hovAthI te kriyAne audayikI kahevAmAM AvI che. eka ja samaye ghAtikarmano kSaya - bhAvamokSa dazAnI pragaTatA - tIrthaMka2 prakRtino udaya - zarIramAM sthAna vihA2 vagere audayikI kriyA. AvI audayikI kriyA kayAre thAya che tenuM varNana A prakAre kare che. 'mahA moharAjAnI samasta senAnA atyaMta kSaye'' arthAt jIva jayAre samasta have eja zarIrAdinI kriyA kSAyikI kaI rIte kahevAya tenuM varNana kare che. jIva sAthenA saMbaMdhanI vAta laIe to 5ramAtmA kSAyika bhAvarUpe pariNamyA che mATe te zarIrAdi kriyAne kSAyikI kriyA kahevAya ghAti karmono abhAva kare che tyAre A oyikI : che, te samajAve che. teno vicAra karIe tyAre pahelA kriyA zarU thAya che. ghAtikarmanA kSayane ane A audayikI kriyAne kA2Na kArya athavA nimitta ajJAna dazAmAM jIvanA bhAvane ane zarIranI kriyAne kevA prakA2no saMbaMdha che te vicArIe. jIvanA bhAvane naimittika saMbaMdha nathI. ahIM mAtra kALa apekSAe anusarIne bAhyanI kriyA thAya che ane saMyogo saMbaMdha che. je samaye ghAtikarmo nAza pAmyA. te ja samaye tIrthaMka2 prakRti udayamAM AvI. te ja samaye zarIramAM sthAna-vihAra vagere audayikI kriyA jovA maLI. te jIva to bhAva mokSadazAne pAmyA che. anusA2 jIva saMyogI bhAva kare che. A rIte banne taraphI vyavahAra-nimitta naimittika saMbaMdha che. AnA anusaMdhAnamAM zAstramAM evuM kathana Ave che ke jIvanA vibhAva anusAra jIvane baMdha thAya che. saMyogo jIvanA vibhAvanuM nimitta kAraNa che paraMtu saMyogo sIdhA baMdhanuM kAraNa thatAM nathI. kharekhara to ghAtikarmodaya ja vibhAvamAM nimitta che. A rIte tyAM saMyoga ane saMyogI bhAva sAthe nimitta naimittika saMbaMdha darzAvyo che. ghAti-aghAti be prakAranA karmo - jIva ane zarI2 e cA2 vacce kayA prakAranA nimitta naimittika saMbaMdho che te vicArIe. * 86 * tIrthaMkara prakRtino udaya ane zarIrAdinI kriyA (ahIM tIrthaMkara prakRtinA udaya anusAra samavasa2Na vagere vAta nathI levI) ghAti ane aghAtikarmo vacce koI nimittanaimittika saMbaMdha nathI. (A banne kriyA eka ja samaye thAya che eTalo ja saMbaMdha che.) 0 paramAtmAne ane zarIranI kriyAne kAMI saMbaMdha nathI. : paramAtmAne zarIrAdi je kriyA jovA maLe che. tene audayikI kriyA zA mATe kahI che te vAta ahIM purI thAya che. aghAti karyodaya anusAra thatI hovAthI : te auyikI che. kSaya. ahIM e vAta nathI. ahIM to paramAtmAne je zarIrAdi kriyA jovA maLe che tenI vAta kare che. te aghAtikaryodaya sAthe nimitta naimittikarUpa hovAthI bhAvamokSadazAnI pragaTatA ane ghAtikarmono : audayikI kriyA che e vAta darzAvIne have te kriyAne jIvanI sAthe kevo saMbaMdha che. te darzAve che. jJAnatattva prajJApana - Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "moharAga dveSarUpa upajakonA abhAvane : tethI zarIranI kriyAne mokSanA kAraNapaNe darzAvavAmAM lIdhe caitanyanA vikAranuM kAraNa nahi thatI hovAthI" : AvI che. TIkAnA zabdo pramANe artha karyA bAda A zabdothI AcAryadeva samajAvavAmAM mAne che ke ke have teno bIjI rIte vicAra karIe. paramAtmAne jayAre A prakAranI kriyA thAya che tyAre : paramAtmA kSAyika bhAvarUpe pariNamI gayA paramAtmA moha rAga-dveSa thI sarvathA rahita che. : - i: : che. tethI tene bAhya padArtho sAthe mAtra zeyajJAyaka arthAt paramAtmAmAM malinatA jarApaNa nathI. jIva : : saMbaMdha ja che. koI prakArano nimitta naimittika saMbaMdha potAnA upAdAnanI yogyatAthI paramAtmadazArUpe : nathI. pote paramAtmadazAne prApta thayA hovA chatAM pariName che tethI zarIranI kriyA tene vikAra karAvatI * pUrve karelA bhAvo anusAra baMdhAyelA aghAti karmo nathI arthAt te kriyA vikAranuM nimitta nathI. ajJAna : ke ane tenA udaya anusAra upalabdha zarIra ane dazAmAM je kriyA upacAra kathanathI jIvane moha rAga- 3 : saMyogo vidyamAna che tyAM sudhI bhagavAne vihAra dveSanuM nimitta hatI. te kriyAmAM have evuM nimittapaNuM : : karyo. bhagavAne upadeza Apyo evo vyavahAra lAgu paNa rahyuM nathI. * paDe che. paramAtmAne zarIra sAthe Avo saMbaMdha che. ahIM thoDo viSayAMtara karIne vicArIe to : pote kSAyika bhAvarUpe pariNamI gayA che tethI khyAla Ave ke bAhyamAM vajapAta thAya to paNa temAM : paramAtmAnI sApekSatAthI zarIranI kriyAne jovI hoya evI zakti nathI ke samyagdaSTi jIvane tenA mArgathI : to tene kSAyika kriyA evuM nAma ApI zakAya che. cuta karI zake. arthAt samyagdaSTine anaMta saMsAranuM . paramAtmAnA jJAnanI apekSAe e kriyA jJAnanuM kAraNa thAya evo karmabaMdha thato nathI. mithyAtva jatAM * joya che. kSAyika bhAvanI apekSAe e kriyA kSAyikI A pramANe bane che to pachI vItarAga paramAtmAne : kriyA che. yAda rahe ke paramAtmAne zarIra sAthe koI to prazna ja nathI. ahIM nimittanI mukhyatA karAvavAno : nimitta naimittika saMbaMdha nathI. mAtra upacAra ja lAgu prazna nathI. : paDe che. A prakAre zarIranI kriyA thatI hovA chatAM : bhAvArthamAM jIvanA niSkriya svabhAvane paramAtmAne vikAra nathI tethI te kriyAne "kAryabhUta : ja yAda karyo che. jIvamAM eka niSkriyatva zakti che. baMdhanA akAraNabhUta paNA vaDe'' evA zabdothI jIvamAM saMsAra avasthAmAM tenA pradezomAM kaMpana oLakhAvavAmAM Ave che. * : (yogI thAya che. karmanA udayanA nimitte A kaMpana : thAya che. paramAtmAne jayAM sudhI aghAti karmono kAryabhUta mokSanA kAraNabhUtapaNuM' : udaya che sabhAva che tyAM sudhI yoga dvArA tenuM zarIra upAdAnamAM je prakAre kArya thAya te prakAre nimitta : ane vacana sAthe joDANa che. kAyayoga ane upara Aropa ApavAnI paddhatine anusarIne : vacanayoga che. aghAtikarmono udaya maTe tyAre vicArIe to paramAtmA kSAyikabhAvarUpe : jIvamAM niSkriyapaNuM pragaTa thAya che. tethI pariNamyA che mATe upacArathI zarIranI kriyAne : jIvanA svabhAvane niSkriya kahevAmAM Ave che. ahIM paNa kSAyikabhAvapaNa lAgu pADIne zarIranI ' niSkriya eTale apariNAmI athavA pariNAmano kriyAne kSAyika bhAvanA kAraNapaNe gaNavAmAM AvI : abhAva evo artha nathI. pradezonuM kaMpana aTake te che. jIvano kSAvikabhAva mokSanuM kAraNa che. : niSkriyapaNuM che. pravacanasAra - pIyUSa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 46 : vaLI anya acetana padArthomAM jJAna ane rAga jovA AtmA svayaMnijabhAvathI jo zubha-azubha bane nahIM, - maLatA nathI tethI jJAna ane rAga banne jIvano to sarva jIvanikAyane saMsAra paNa varte nahIM! 46. : * svabhAva che evuM mAnavAnI bhUla thAya che. jIvamAM ke banne anAdinA hovA chatAM jJAna e svAbhAvika jo ema mAnavAmAM Ave ke AtmA svayaM : kriyA che jayAre rAga to jIvano vibhAva che. jIvanI svabhAvathI (potAnA bhAvathI) zubha ke azubha : bhUla che. A gAthAmAM AcAryadeva jIva rAganA thato nathI (arthAta zubhAzubha bhAve pariNamato : pariNAmane kare che evuM darzAvavA mAge che. Asavaja nathI) to sarva jIvanikAyone saMsAra paNa ; baMdha tattva siddha karavA mAge che. vedAMtanI mAphaka vidyamAna nathI ema Thare! : "ahaM brahmAsmi' e mAnyatA khoTI che e darzAvavA A gAthA sAMkhyamata jUTho che te darzAvavA : mAge che. mATe lIdhI che. vedAMta vastune sarvathA nitya mAne che. : badhA jIvo zakti apekSAe paramAtmA che jIva sadAya zuddha ja che evuM mAne che. vibhAva ane . paraMtu vartamAnamAM mohI-rAgI-dveSI saMsArI che. te anusAra thatI sAMsArika pravRttio te badhuM bhramaNA : baMdhanagrasta che. du:khI che. evuM siddha kare che. tethI che evuM mAne che. sAMkhyamata e vedAMtane maLato che. * anvayArthamAM lakhyuM ke jo ema mAnavAmAM Ave ke te jIvane rAgano akartA ja mAne che. tema chatAM : AtmA svayaM svabhAvathI zubha ke azubha thato nathI jIvamAM rAga thAya che teno svIkAra kare che. prakRti : to sarva jIvanikAyone saMsAra paNa vidyamAna nathI te rAgane kare che tevI tenI mAnyatA che. be padArtho : ema Thare. A vAkya vAMcatA thoDI dvidhA utpanna thAya svataMtrapaNe kartA thaIne potAnA pariNAmone kare : tema che. "AtmA svabhAvathI zubhAzubha bhAvarUpa che evuM na mAnatA eka dravya bIjA dravyanuM kArya kare nathI thato' A vAkyamAM kayAMya virodha na lAge che ane te bIjAM dravya pahelA dravyanuM athavA koI : arthAt rAgane kare evo koI trikALa svabhAva trIjA ja dravyanuM kArya kare che. paraMtu tenI te mAnyatA : jIvamAM nathI. A vAta to tadana sAcI che. ahIM khoTI che. ajJAnI jIva pote svataMtrapaNe kartA thaIne : AdaraNIya paM. zrI hiMmatabhAIe kausamAM khulAso potAnA ajJAnamaya bhAvane kare che mATe to saMsAra * karyo che. (potAnA bhAvathI) ahIM sva-bhAva eTale che. baMdhana che. saMsAra che to saMsArano abhAva karIne potAno bhAva evuM nathI kahevA mAgatA paraMtu mokSanI vAta che. dRSTAMta: koI vyakti jelamAM gaI . potAnA bhAvathI eTale te jIva svataMtrapaNe rAgane ja na hoya to tene jelamAMthI chUTavA badala abhinaMdana : karavA mAge che evo Azaya samajavo joIe. na ApI zakAya. jIva saMsAramAM cAra gatinA : arthAt svabhAvathI eTale trikALa svabhAva nahIM. paribhramaNathI duHkhI ja na hoya to tene duHkhathI : paraMtu jIva (ajJAnadazAmAM paNa) jo svayaM zubhAzubha muktirUpa mokSano upadeza ja na hoya. Asavano : bhAvane na kare to saMsAra sAbita na thAya evuM kahevA nirodha te saMvara ane baMdhano nirodha te mokSa. A mAge che. rIte badhA ajJAnI saMsArI jIvo anAdi kALathI : TIkAmAM sAMkhyamatanI ekAMta mAnyatA zuM che moha-rAga-dveSa evA azuddha pariNAmane karatA ja : te prathama kahe che "zubhAzubha bhAvarUpa svabhAve svayaM AvyA che. * AtmA pariNamato nathI' A kathama syAdavAda jIvamAM jJAna ane rAga anAdikALathI che. : zailInuM hoya to sAcuM che. kAraNake zubhAzubha jJAnatatva - prajJApana Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvarUpe pariNamavAno AtmAno koI svabhAva : ja che. jIva potAnA ajJAnanA kAraNe saMsAramAM nathI. vaLI jJAnI svataMtrapaNe svayaM zubhAzubha : rakhaDe che ane potAnA svabhAvamAM huM paNa sthApIne bhAvarUpe nathI pariNamato jJAnIno puruSArtha to zuddha - teno Azraya karavAthI mokSane pAme che. ajJAnamaya paryAyane pragaTa karavAno ja che. puruSArthanI kacAzane ane jJAnamaya banne prakAranA bhAvo karavAmAM jIva kAraNe je zubhAzubha bhAvo thAya che. te karmanI : svataMtra che. ajJAnamaya bhAvanuM phaLa saMsAra ane duHkha baLajorIthI thAya che evuM paNa kahevAmAM Ave che. : che jayAre jJAnamaya bhAvonA phaLamAM jIva mokSanI A : prApti karIne anaMta avyAbAdha sukhane pAme che. sAMkhyamatanI mAnyatA evI che ke jIvanI : dazAmAM je rAganA pariNAmo thAya che te prakRtinuM : IzvaranI IcchA mujaba cetana-acetananA kArya che. jIva svayaM naM.1:- te karato nathI. tethI . pariNAmo thAya che :- paranA kArya huM karI zakuM chuM jIvane saMsAranA paribhramaNa nathI. jIva to zaddha che . evI jenI mAnyatA che te ajJAnI jIva avyakta ke paraMtu te vAta pratyakSa viruddha ja che. : vyaktapaNe IzvarakartAvAdi ja che. sUrya-caMdra-vagerenA * paribhramaNa ane darIyAmAM bharatI-oTa evA ajJAnI jIva svayaM potAnI meLe zubhAzubha : dRSTAMto jayAM potAnI cAMca na DUbe tyAM Izvara A bhAvarUpe pariName che. ahIM ajJAnI jIva pote ja A badhuM kare che evuM mAne che. mAtra AvA acetana vibhAvarUpe pariName che. pote tevA bhAvarUpe : padArtho ja nahIM paraMtu jIvanA rAga-dveSa athavA pariNamavA mAge che mATe pariName che. tema karavAthI : bhaktinA bhAvo paNa IzvaranI preraNA anusAra thAya pote sukhI thaze evI mAnyatA hovAthI tevA : che evuM mAne che. jIva svayaM rAga dveSa kare che. parane pariNAmane kare che. ahIM svayaM zabda dvArA jIva pote : rAga dveSa karAve evA koI Izvara vizvamAM che ja ja rAgarUpe thAya che. te pariNAmano kartA anya nathI : nahIM. te to anIti kahevAya. je jIva svayaM rAga ema darzAvavuM che. vaLI "svabhAve (potAnA bhAve)" ' dveSa kare che. te pote ja tene bhogave che. mATe to zabda dvArA pote svataMtrapaNe kartA thaIne, A bhAva saMsAra che. karavA jevA mAnIne kare che evuM ApaNA khyAlamAM : A vAtanA anusaMdhAnamAM AcAryadeva AgaLa AvavuM. ahIM svabhAvano naM.2:- artha trikALa : pharamAve che ke "AtmA pariNAma dharmavALo hovAthI, svabhAva na karAya. have A prakAre na mAnatA ajJAnI :) : jema sphaTikane jAsudapuSpanA ane tamAlapuSpanA jIva anyathA mAne che. raMgarUpa svabhAvavALApaNuM prakAze che tema, tene karmo jIvane rAga karAve che :- ajJAnInI ' (AtmAne) zubhAzubha svabhAvavALApaNu prakAza mAnyatA evI che ke jevA dravyakarmonA udaya Ave : che." ahIM AtmAne pariNAma dharmavALo kahyo che. e anusAra jIva vibhAva kare che. samayasAra zAstra : tyAM pariNAma dharmano artha utpAda-vyaya-dhruvayukta gA. 332 thI 339 gAthAmAM A aMge ghaNo : sat evo na karAya. arthAt jIva pariNAma svabhAvI vistAra lIdho che paraMtu e mAnyatA khoTI che. karmanI : che evuM kahevA mAgatA nathI. ahIM to evo bhAva mukhyatAthI vicAratA jIvanuM sthAna kaThapUtaLI tarIke : che ke AtmA svabhAve zuddha hovA chatAM karmodayamAM ja dekhAya che. pU. gurudevazrIno ApaNA upara parama joDAyane vibhAvarUpe pariNamavAnI tenAmAM yogyatA upakAra che ke jIvanI mukhyatAthI ja vicAratA : che. te yogyatA anusAra te anAdikALathI zIkhavyuM. tema karavAthI dravyakarmo to mAtra nimitta : azuddhatArUpe pariName che. A rIte ahIMazuddhatArUpe pravacanasAra - pIyUSA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNamavAnI jIvanI yogyatA che te vAta levA mAge : AcAryadeva pharIne mULa vAta upara AvI che. koI jIva kayAreya nizcaya ke vyavahAre - jAya che ane paramAtmAnuM kevaLajJAna kaI rIte kAma azuddhatArUpe pariNamato ja nathI evI jenI mAnyatA kare che ane te jJAnano viSaya zuM che tenuM varNana kare che teno ahIM A gAthAmAM niSedha karavo che. jIva : che. paramAtmAnuM kevaLajJAna e kSAyika jJAna che. svabhAve zuddha hovA chatAM anAdikALathI azuddhatArUpe : jJAnanA AvaraNamAM, alpajJatAmAM, nimitta evuM pariName che. alabata evA rAganA pariNAmane kare : eka jJAnAvaraNIya karma che. chadmastha jIvo evo koI trikALa svabhAva jIvamAM nathI. paramArthe : jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama anusAra je jJAnano to jIva rAgano akartA che. tethI to jIva rAgane : ughADa thAya che te anusAra jANe che. paramAtmAe choDIne kAyama mATe vItarAga thaI zake che. rAganA : jJAnAvaraNIya karmano kSaya karIne kevaLajJAna pragaTa pariNAma mAtra doSarUpa che. eTaluM na letA te ' karyuM che tethI te kevaLajJAna kSAyika jJAna evuM nAma pariNAmane naimittika pariNAmarUpe darzAvyA che. : pAme che. teTalA mATe sphaTikano dRSTAMta Apyo che. sphaTikano : sau prathama kevaLajJAna kaI rIte kArya kare che te dRSTAMta ahIM jIva pote svayaM potAthI ja rAgarUpe : : samajIe. te jJAna badhA viSayone yugapada jANe che pariName che te darzAvavA mATe che. anya sthaLe : : ane potAnA asaMkhya pradezathI jANe che have teno (samayasAra gA. 278-79mAM) A ja dRSTAMta : * vistAra. jIvanuM akartApaNu darzAvavA mATe ApavAmAM Ave che. be padArthanuM svataMtrapaNu rAkhIne jo nimitta : yugapa jJAna naimittika saMbaMdhane sAcA arthamAM samajavAmAM Ave : to kayAMya virodha dekhAze nahIM. ajJAna (Asava- : kSayopazama jJAna viSayone kramapUrvaka jANe che baMdha tattva) siddha karavA mATe jIva pote ja vibhAvane : : jayAre kSAyika jJAna saMpUrNa vizvane yuga5 arthAt svayaM potAnI meLe kare che tema kahevAmAM Ave che. ' ekI sAthe jANe che. alpajJatA ane sarvajJatAmAM have jayAre te vibhAvane choDavAnI vAta Ave tyAre : A moTo taphAvata che. jANavA lAyaka AkhuM vizva saMvara-nirjarA tattva darzAvavA mATe rAgane kare evo : 1 : che jemAM anaMta padArtho che. jo anaMtane jANavA jIvamAM svabhAva ja nathI evI vAta lakSamAM rAkhIne : 1 : hoya to eka pachI eka jANavA jatAM tyAM anaMta tenA joramAM pote dazAmAM zuddhatA pragaTa kare che. samaya joIe. vaLI evA anaMta samaya phALavo to * paNa jo e rIte badhuM jANI zakAya to viSayonI 0 gAthA - 47 * behadatA na rahI. mATe anaMtane jANavAno eka ja * prakAra zakya che. badhuM ekI sAthe jANavA sivAya so vartamAna-avartamAna, vicitra, viSama padArthane : ma : bIjo rasto ja nathI. dRSTAMtaH be cAra padArthonuM yugapada saravataH jANatuM, te jJAna kSAyika jina kahe. 47. ': citra doravuM hoya to kAgaLa pensIla kAma Ave. je jJAna yugapada sarvataH (sarva AtmapradezathI) : paraMtu pahADa uparathI dekhAtuM dazya citaravuM hoya to tAtkAlIka ke atAtkAlIka, vicitra (aneka : kemerA ja kAma Ave. jethI AkhuM dazya ekI sAthe prakAranA) ane viSama (mUrta, amUrta Adi * AvI jAya. sarvajJadazA e kevaLajJAna kSAyikajJAna asamAna jAtinA) sarva padArthone jANe che, te ; che. temAM vizvanA badhA padArtho ekI sAthe jaNAya jJAnane kSAyika kahyuM che. jJAnata - prajJApana Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna sarvapradezathI jANe che. : bAkInA kaTakA jamIna upara paDayA ja raheze. A vAta jinAgamamAM Ave che. chadmasthanuM : dareka Indriyone pota potAnA viSayo che. jJAna pratiniyata pradezathI jANe che evI vAta paNa : IndriyorUpI padArthane viSaya kare che. AMkha raMgane Ave che. A kathanano bhAva ApaNA khyAlamAM levo : mA levA . tathA kAna zabdane grahaNa kare che. bAhya viSayono jarUrI che. siddhAMta e che ke AtmA potAnuM asaMkhya : Indriya sAthe saMbaMdha thAya, satrikarSa thAya, tyAre ja padethI akhaMDa svakSetra laIne rahelo che. tethI jJAnanuM . Indriya jJAna kAma kare che te vAta ApaNe abhyAsamAM paNa akhaMDa kSetra che. paryAyamAM AkhuM dravya AvI : : laI cUkyA chIe. zarIrane prApta Indriyo che tyAM ja jAya che mATe jJAnanuM kArya paNa potAnA asaMkhya : eka kSetrAvagAhe jJAna paNa che. jJAna Indriya dvArA pradezI akhaMDa svakSetramAM ja thAya. tyAM jIva alpajJa : : grahavAmAM AvelA viSayane jANI le che. have che ke sarvajJa evA bheda nathI. tethI alpajJanuM jJAna : : Indriyane dRSTAMtamAM lIdhelI kAtarInA sthAne mUkazo paNa asaMkhya pradezamAM ekasarakhuM ja thAya che. tenuM to khyAla Avaze ke AMkhanA kSetre rahelA jJAnamAM jJAna amuka pradezomAM thAya ane anya pradezomAM na : * je jANavAnI kriyA thAya che te jJAnanuM abhedapaNuM thAya evuM na bane. vaLI jAdA judA pradezomAM eka : * hovAthI e ja jANavAnI kriyA jIvanA asaMkhya ja samayamAM alaga alaga kArya thAya e paNa na : bane. ApaNe jovAnuM tathA sAMbhaLavAnuM kAma ekI : pradezamAM te ja samaye eka sarakhI thaze. A rIte * : pratiniyata ane sarvapradezanI athaDAmaNa na rahI. sAthe karIe chIe evuM mAnIe chIe paraMtu te : * : jJAna je Indriyane sAdhana banAve tyAM pratiniyatapaNuM ApaNI bhUla che. ApaNe AMkha ane kAnano : zrI upayoga vArApharatI paraMtu eTalI jhaDapathI karIe : : AvyuM ane jANavAnuM kArya to potAnA asaMkhya chIe ke banne kArya sAthe thAya che evuM lAge che ke pradezomAM ekasarakhuM ja thavAnuM che. zAstramAM kAgaDAnI be AMkha vacce eka ja golaka : have AcAryadeva jJAnano viSaya keTalo che te che evI vAta Ave che. : darzAve che. kSAyika jJAna badhuM jANe che. vicitra ane A pramANe alpajJane paNa je jANapaNuM : viSama padAthAna : viSama padArthone jANe che. vicitra eTale aneka thAya che te potAnA akhaMDa asaMkhya pradezI svakSetramAM : padArtho. viSama eTale paraspara virodhI asamAna ja thAya che. pratiniyata pradezomAM thatuM nathI. to jAtanA jema ke rUpI-arUpI athavA cetana-acetana pachI zAstramAM alpajJa amuka pradezothI jANe che ke padArtho. TIkAmAM AcAryadeve jJAnAvaraNIya karmanA jayAre paramAtmA sarvapradezathI jANe che evI : judA judA bhedonI vAta lIdhI vaLI temanA vAta zA mATe Ave che te samajavuM jarUrI che. : kSayopazamanI tathA kSayanIvAta lIdhI. jIvane chAstha A gAthAmAM paramAtmAnI vizeSatArUpe te sarva : avasthAmAM je jJAnano ocho ke vadhAre ughADa jovA pradezathI jANe che tema lIdhuM che mATe A samajaNa : maLe che, tethI amuka viSayo na jaNAya evuM ja jarUrI che. dRSTAMta : khetaramAM zeraDI ugI che. * AvaraNa jovA maLe che, te jIvanA potAnA ja tame temAM eka zeraDInA sAMThAnI eka kAtarIne " bhAvathI thayeluM che. jene potAnA sarvajJa svabhAvano pakaDIne hasAvazo to khyAla Avaze ke Akho : svIkAra nathI tene vyakta-avyaktapaNe potAnA zeraDIno sAMTho hale che. kAraNake kAtarI ane zeraDInI ; svabhAvano anAdara che. tenA phaLa svarUpe jJAna eka sattA che. tyAM akhaMDapaNuM che. zeraDInA kaTakA : AvaraNa yukta thAya che. temAM nimitta jJAnAvaraNIya karI nAkhIne tame eka kaTako hAthamAM lezo to : karma che. pravacanasAra - pIyUSa 91 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAyika jJAna AvaraNa vinAnuM che. jevo sarvajJa : hoya mAtra eka ja padArthane jANavo hoya to mAre svabhAva che. evI sarvajJa dazA che. jJAnanI paryAyanuM ' to yuga5 jJAnanI, kSAyika jJAnanI, kevaLajJAnanI jANavAnuM sAmarthya amaryAda che. vizva amaryAda hovA * jarUra nathIne! mArA kSayopazama jJAna dvArA huM eka chatAM eka nyAya evo che ke hA vizvamAM vadhuM hota ke padArtha to jANI zaku ne? jIva jJAna svabhAvI che. to jJAna tene jANavAnI nA na pAData. ahIM tene : jANavAnuM kArya niraMtara thAya che. jJapti kriyA thAya mATe "jeno phelAva rokI na zakAya" evA zabdo : ane jANavAno viSaya na hoya evuM bane nahIM. huM vAparavAmAM AvyA che. A jJAnI sarvadA arthAt : chadmastha chuM. alpajJa chuM. huM kSayopazama jJAna dvArA sarvakALe AgAmI anaMtakALa paryata, sarvatra arthAt : eka padArthane jANuM chuM. AvuM anAdi kALathI karuM potAnA akhaMDa asaMkhya pradezI svakSetramAM rahIne . jJAna vedanabhUta hovAthI evA jJAnano mane jJAnanuM vyavahAra kSetra vizva vyApI rAkhIne, sarvathA : niraMtara anubhava varte che. A rIte kSayopazama jJAna arthAt badhA paDakhethI saMpUrNapaNe sarvane jANe che. : eka viSayane jANe che. judA judA viSayone eka ; pachI eka jANe che. evo kSayopazama jJAnano eka A rIte. A jJAnamAM kSayopazama jJAna ane ; sAyika jJAnanI sarakhAmaNI karIne kSAyika jJAnano : pala 2jU karavAmAM Ave che. mahimA karyo. ahIM A gAthAmAM AcAryadeva enI nA pADe ' che. eka padArtha jANavo hoya to paNa kevaLajJAna0 gAthA - 48 * kSAyikajJAna-yugapadajJAna jarUrI che. kSayopazama jJAna jANe nahIM yugapada trikALika tribhuvanastha padArthane, : vaDe eka padArtha paNa jANI na zakAya evo bhAva tene saparyaya eka paNa nahi dravya jANavuM zakya che. 48. : darzAvavA mAge che. AcAryadevanI rajUAta, tenI : dalIla, yukti samajavA jevI che. jene ApaNe eka je ekI sAthe aikAlika tribhuvanastha padArthone : kahIe chIe te paNa potAnuM amaryAdapaNuM laIne jANato nathI, tene paryAya sahita eka dravya : ja rahelo che. ApaNI dalIlamAM anaMta viruddha eka paNa jANavuM zakya nathI. ema hatuM. bannene pratipakSamAM rAkhIne vAta karatA AcAryadeva A gAthAmAM paNa yugapa6 jJAnanI : hatA. anaMta padArtho yugapada jJAnano viSaya thAya vAta kare che. yugapa6 jJAna eTale je jJAna behadane : jayAre eka padArtha kSayopazama jJAnano viSaya thAya ekI sAthe jANI le te jJAna. jANavAno viSaya : evI ApaNI dalIla hatI. jayAre AcAryadeva kahe jayAre amaryAda hoya tyAre yugapa jJAna vaDe ja . che ke kharekhara eka padArtha paNa anekAMta svarUpa che. jANI zakAya. kramika jJAna vaDe (kSayopazama jJAna te ekAMtika eka nathI. je eka padArtha che te anaMta vaDe) na jANI zakAya. vizvamAM rahelA anaMta padArtho : dharmAtmaka che e vAta kAyama rAkhIne ahIM je eka potAnA traNa kALanI paryAyanA ItihAsa laIne : padArtha che tene anAdithI anaMtakALa sudhInI anaMta rahelA che. yugapa6 jJAna vinA A jANavuM azakya : paryAyo che. tethI mULa gAthAmAM zabdo mUkavAmAM che. paramAtmA kSAyika jJAna vaDe vizvanA samasta : AvyA ke "tene saparyaya ekapaNa nahi dravya jANavuM padArthone tenA traNa kALanA ItihAsa sahita yugapad : zakya che'' eka dravya saMparyaya kahetA tenA traNa jJAna vaDe jANe che. A to vizvanA samasta padArthone : kALanA pariNAmanA ItihAsa sahita. have eka jANavAnI vAta thaI. mAre anaMta padArthone na jANavA : padArthane tenA traNa kALanI paryAya sahita jANavo 92 jJAnatattva - prajJApanA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya ane eka samaye eka paryAya jANIe to eka : jJAnarUpe darzAvavAmAM AvyuM che. padArthanuM sAcuM jJAna paNa kSayopazama jJAna vaDe zakya : have bIjI rIte vicArIe. pAtra jIva so nathI. traNa kALanI paryAya sahitanuM eka dravyanuM jJAna : * prathama gurugame potAnuM svarUpa naya vibhAgathI jANe paNa kSAyika jJAna yugapada jJAna vaDe ja jANI zakAya. : che. anumAna jJAna vaDe jJAyaka svabhAvano, dravyaanyathA enuM jANapaNuM paNa zakya nathI. A rIte : : paryAya svarUpa potAno yathArtha nirNaya kare che. e AcAryadeva eka padArtha jANavo hoya ke anaMta : padArtho jANavA hoya. yugapadajJAna eka ja kAryakArI : : anumAna jJAna je anubhava vat kahI zakAya tene : paNa parokSa pramANa gaNavAmAM Ave che. te kharekhara che evuM samajAvavA mAge che. : naya jJAna ja che. jIva jayAre pakSAtikAMta thAya che ApaNe vartamAnamAM kSayopazama jJAna vaDe . tyAre anubhUti thAya che. tene bhAvazruta pramANajJAna jANIe chIe tenI kiMmata keTalI teno vicAra karI * paNa kahevAmAM Ave che. naya jJAnanI apekSAe A levA jevo che. ajJAnI jIva mAtra paradravyone jANe jJAna yugapada jJAna gaNI zakAya. anubhUti samaye che. potAnA AtmAne jANatA nathI. : dravyaparyAyarUpa je potAnuM svarUpa che te tene khyAlamAM nahIM jANato jayAM Atmane ja anAtma paNa nahIM jANato . AvI jAya che. te samaye tene guNabhedo ke guNanI te kema hoya sudaSTi je jIva a jIvane nahIM jANato - paryAyono alaga khyAla nathI ane bhUta-bhAvinI samayasAra gA. 20 : paryAyo to jaNAtI ja nathI paraMtu anubhUti samaye zeya jJAyaka saMbaMdhamAM to jIva parathI jAdo ; tene potAnA zaktirUpa sAmarthyano sAco khyAla rahIne parane jANe che paraMtu ajJAnI jIvane : AvI jAya che. naya jJAnanI apekSAe anubhUti jAdApaNAno khyAla nathI. te to be padArthonA : samaye dravya-paryAyanuM yugapada jJAna thAya che paraMtu te svabhAvane bheLaseLa karIne saMkara doSa kare che. paramAtmAnA jJAna jevuM nathI. arthAt tene potAno zarIramAM sparza-varNa vagere pudagalanA dharmo uparAMta paNa saMpUrNa khyAla Avato nathI. jJAna ane sukha je jIvanA guNo che tene paNa . sAdhakanI savikalpa dazAnI vAta to zarIranA dharmo mAnavAnI bhUla kare che. tethI uparokta : AcAryadeva gAthA. 42mAM karI ja gayA che tyAM gAthAmAM kahyuM che ke jIvane jIva nathI jANato e : zeyArtha pariNamana che. asthiratAnA rAgane anurUpa kharekhara ajIvane paNa nathI jANato. : AvuM pariNamana che tethI te jJAna ja nathI. jayAM bhAvazruta pramANa jJAna e yugapada jJAna che : tA. 2 : zeyArtha pariNamana che tyAM mAtra karmano ja anubhava : che evI jinadevanI sAkSI tyAM ApavAmAM AvI ke nahIM? * che. ahIM jJAnInI nirvikalpadazAne anulakSIne : A rIte badhI rIte vicAratA- A gAthAmAM A prazna karavAmAM Avyo che. pravacanasAranI mULa : : ane 49mI (have pachInI) gAthAmAM AcAryadeva gAthAnA anusaMdhAnamAM nA pADavI jarUrI che. kAraNake ': eka ja vAta kare che ke eka padArtha jANavo hoya ke anubhUti samaye potAnI bhUta-bhAvinI paryAyo : * : anaMta yugapa jJAnathI ja te zakya che. jo kSAyika jaNAtI nathI. tethI tyAM kSAyikajJAna nathI. * jJAna nathI to eka padArtha paNa saMpUrNa jANI zakAto A gAthAmAM kSAyika jJAnane ja yugapada : nathI. banne gAthAomAM "saparyaya" zabda prayoga pravacanasAra - pIyUSA 93 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. karavAmAM Avyo che ane teno bhAva traNa kALanI : je zuddha jANe Atmane, te zuddha Atma ja meLave, paryAya levA mAge che. : aNazuddha jANe Atmane, aNazuddha Atma ja te lahe. samayasAra gA. 286 TIkAkAra AcAryadeva A gAthAnA mathALAmAM : tame tamArA svabhAvane je prakAre jANo te jaNAve che ke sarvane nahIM jANanAra ekane paNa : : prakAre tamArA pariNAmo thAya che. je potAne rAgano jANato nathI. maLa gAthAnA A bhAvane lakSamAM : : kartA mAne tenI paryAyamAM rAga ja thAya. je potAne rAkhIne amRtacaMdrAcAryadeva potAnA bhAva raju kare : : alpajJa mAne te alpajJa ja rahe. A rIte potAnA : sAmarthyano (sarvajJa svabhAvano) ajANa evo ahIM eka padArthane jANavAnI vAta che tyAM : ajJAnI jIva potAnI dazAmAM alpajJa ja rahe che. AcAryadeva potAnA AtmAne jANavAnI vAta kare : che. pote jANanAra ane AkhuM vizva jJAnanuM joya. paryAyamAM azuddhatA, viparItatA, alpajJatA potAnA AtmAnI mukhyatAthI vicAravuM lAbhanuM : evuM saMbhavI zake. paraMtu te samaye paNa te jenI paryAya kAraNa thAya che mATe te rIte vicAravAmAM Ave che. : che te svabhAva to haMmezA paripUrNa, zuddha ane ekanI anaMta paryAyanI vAta jayAM maLa gAthAmAM : amaryAda sAmarthya ja laIne rahelo che. svabhAve zAzvata lIdhI che tyAM TIkAkAra AcAryadeva e anaMta : ane nirapekSa ja hoya che. potAnI alpajJa paryAyamAM paryAyonI gaMgotrI evA potAnA jJAyaka svabhAvanI paNa svabhAvanA sAmarthyano nirNaya thaI zake che. A vAta levA mAge che. arthAta traNa kALanI paryAyo - siddhAMta lakSamAM levo jarUrI che. samayasAra gA. nahIM paraMtu te badhA pariNAmone pahoMcI vaLavAnuM : 204nI TIkAmAM sUrya ane vAdaLano dRSTAMta che. sAmarthya je svabhAvamAM che tene yAda kare che. : sUryano je Acho prakAza jaNAya che te prakAza sUryane : abhinaMde che. tema mati-zruta vagere alpajJa paryAya anya padArthonI mAphaka zuddhAtmAmAM traNa ; paNa Ave che potAnA sarvajJa svabhAvamAMthI. je sarvajJA kALanA pariNAmone pragaTa karavAnI zakti to che : svabhAvamAMthI AvI alpajJa paryAya Ave che te ja ja paraMtu jIvamAM jayAre zaktirUpa sAmarthyano vicAra : svabhAvamAMthI sarvajJa dazA avazya prApta thAya. karIe chIe tyAre te judI rIte vicArIe chIe. :) mINabatImAMthI to ocho prakAza ja maLe. paraMtu jo jIvamAM sarvajJa svabhAva che te zaktirUpa sAmarthya che. teTalo prakAza IlekaTrIka balbamAMthI (ochA tethI sarvajJa dazA e ja svAbhAvika paryAya che. : volTejhane kAraNe) Avato hoya to te prakAza vadhI alpajJatA eto adhurapa che-azakti che. : zake. ApaNA gharamAM je paMkho phare che te dhImo paNa ajJAnI jIve potAnA svabhAvane jANyo : phare ane jhaDapathI paNa pharI zake che. AvA badhA nathI. parane potAnA mAnavArUpa mithyAtva azuddha : dRSTAMto lakSamAM levAthI ApaNane vizvAsa Ave che paryAya anAdi kALathI jIvanI dazAmAM thAya che. jIva : ke jo mAro svabhAva paramAtmAnA svabhAva jevo ja sivAya anya dravyomAM rAga thato nathI. tethI rAgane : che.- "sarva jIva che siddha sama'' - to huM paNa kare te jIva - e rIte jIvanuM lakSaNa darzAvavAmAM . paramAtmA thaI zakuM. potAnA sAmarthyano svIkAra Ave. jANe te jIva sukha duHkhano anubhava kare te karavAthI A phaLa prApta thAya che. pAtra jIvane jIva, rAga-dveSa kare te jIva, ItyAdi aneka prakAre : anubhUti pahelA paNa potAnA svabhAvano svIkAra jIvanI oLakhANa karAvavAmAM Ave che. : anumAna jJAnamAM avazya Ave che. jJAnatatva - prajJApunA 94. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayAre anubhUti thAya che tyAre paryAyamAM : che A apekSAnuM A kathana che) te alpajJa jIva zuddhatAnI zarUAta thAya che paraMtu jyAM sudhI : vizvanA samasta padArthone paNa jANato nathI. vItarAgatAnI pragaTatA thatI nathI tyAM sudhI sarvajJa ' TIkAkAra AcAryadeva - je sarvane nathI jANato te dazA pragaTa thatI nathI. jevo svabhAva che, jevuM : ekane paNa nathI jANato e siddhAMta A rIte TIkAmAM zaktirUpa sAmarthya che, evI dazA pragaTa thAya tyAre : rajU kare che. svabhAvane jANyo ema sAcA arthamAM kahI zakAya. : TIkAmAM vizvanA samasta padArtho joya che ane jyAM sudhI evI sarvajJa dazA pragaTa na thAya tyAM sudhI : : temAM eka jIva nAmano padArtha jJAtA che e vAta eTale nirNayAtmaka jora na Ave evo bhAva levo : : prathama lIdhI. arthAt huM jANanAra thaIne vizvanA rahyo. : samasta padArthone jANuM chuM. ahIM agnino dRSTAMta jJAnIne potAno AtmA anubhavamAM Ave : che. che. A ja zAstramAM gA. 33mAM AcAryadeva pharamAve : agni - agninI paryAya - baLavA lAyaka che ke paramAtmA kevaLajJAna vaDe potAnA nirbheLa : svabhAvane jANe che. ame apUrNa khIlelI jJAnanI ' samasta dAhya padArtho paryAya vaDe e ja zuddhAtmAne jANIe chIe. jANavA ' agninI sarvotkRSTa paryAyanI kalpanA karo jevo zuddhAtmA ja che ane e kArya to thaI rahyuM che . to te agni vizvanA samasta baLavA lAyaka padArthone mATe amone vizeSa jANavAno lobha nathI. A ja . ekI sAthe bALI nAkhe. tema siddhAMta prakAre anya zAstromAM ane gAthAomAM paNa A ; jIva kevaLajJAnanI paryAya ja bhAva darzAvavAmAM Ave che. paraMtu ahIM A : gAthAmAM e vAta levI nathI alpajJa potAne jANe ke sarvajJa svabhAva vizvanA samasta zeya che evuM kahevuM nathI. jJAnI potAnA svabhAvane tenA : sAmarthyarUpe jANe che evI rajUAta karavI nathI. . jIva potAnA sarvajJa svabhAva vaDe jayAre sarvajJa ahIM to ema siddha karavuM che ke sarvajJa na hoya te dizA pragaTa kare che tyAre vizvanA samasta padArthone eka ne paNa jANI na zake arthAt sarvajJa na hoya te : ekI sAthe eka samayamAM jANI le che. potAnA AtmAne jANI na zake. alpajJa potAnA : ajJAnI jIvane potAnA sarvajJa svabhAvano svabhAvane jANI na zake. : khyAla nathI tethI te sarvajJadazA pragaTa karato nathI. A pUrvabhUmikA khyAlamAM rAkhIe to : tethI vizvanA samasta padArtho jaNAtA nathI. amRtacaMdrAcAryadeva A pramANe samajAvavA mAge che. - AcAryadeva ATaluM lakhIne aTakI gayA che. AgaLa paramAtmAe paramAtma dazA pragaTa karI che tethI teNe : vizeSa spaSTatA-khulAso pote karyo nathI. have ahIM potAnA svabhAvane sAcA arthamAM tenA sAmarthya : ApaNe je pUrvabhUmikA taiyAra karI che te upayogI sahita jANyo che. te paramAtmA vizvanA samasta : thaze. padArthone yugapada jANe che. alpajJa jIve sarvajJa dazA : pAtra jIva pahelA potAnA sarvajJa svabhAvane pragaTa karI nathI tethI te potAnA svabhAvane sAcA ' jANe che. te svabhAvano mahimA kare che. paMca arthamAM jANato nathI. (paripUrNa sarvajJadazA pragaTa : parameSTie zuddha paryAya pragaTa karI lIdhI che ane kare tyAre ja potAnA svabhAvane teNe kharekhara jANyo : pote tevI dazA pragaTa karavA mAge che tethI huM sarvajJa pravacanasAra - pIyUSA 95 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAvI chuM. evo anubhava kare che. sarvajJa svabhAva hovA chatAM paryAya alpajJa kema che teno vicAra kare che. paradravyamAM ekatvabuddhi ane hitabuddhirUpa moharAga-dveSa evA potAnA vibhAva ajJAnamaya pariNAmane kAraNe sarvajJatA nathI pragaTatI. tevo nirNaya karIne prathama moha-mithyAtva ane krame rAgadveSane dUra karI vItarAga thAya che. vItarAgatA na pragaTe tyAM sudhI mukhya gauNa thayA kare che ane jJAna kSayopazama bhAve rahe che. vItarAgatA pragaTe eTale turata ja jyAM mukhya gauNa ka2vAnuM na rahyuM, jIva zuddhatArUpe pariNamyo, tyAM sarvajJadazA pragaTa thAya che. jevo sarvajJa svabhAva evI sarvajJadazA - tyAre teNe potAnA jJAnanA zaktirUpa sAmarthyane jANyuM evo bhAva A gAthAmAM levAno rahe che. 96. AgalI gAthAmAM sarvanI vAta laIne : ekanI vAta lIdhI hatI. ahIM ekanI vAta laIne sarvanI vAta lIdhI che. kuMdakuMdAcAryadeva ema kahevA mAge che ke dareka dravyane anaMta paryAyo hoya che. anaMta paryAyavALu eka dravya yugapadajJAna vaDe jaNAya. evA anaMta dravyo che. tethI te anaMta dravyo paNa yugapada jJAna vaDe ja jaNAya. jo : yugapada jJAna na hoya to sarva padArtho jANI zakAya ahIM AcAryadeve sarvajJadazArUpe pariNamato nathI paraMtu alpajJadazArUpe pariName che evuM kahyuM nathI. alpajJa dazAmAM zuM jaNAya tenI koI carcA karI nathI. jANavAnI kriyA thAya to teno koI viSaya avazya hoya ja. tethI AcAryadeve e viSaya ja kholyo nathI. jevo svabhAva evI paryAya thAya tyAre : nahIM. * AtmAno dravya sAmAnya svabhAva. sarvajJa svabhAva jJAyaka svabhAva pratibhAsamaya mahAsAmAnya jJAyaka ja svabhAvane (svane-potAne) jANyo kahevAya e prakAranI rajUAta garbhitapaNe karI che. vyApya vyApaka saMbaMdha gAthA- 49 jo eka dravya anaMtaparyaya tema dravya anaMtane yugapada na jANe jIva, to te kema jANe sarvane? 49. jo anaMta paryAyavALA eka dravyane tathA anaMta dravya samUhane yugapada jANato nathI to te puruSa sarvane kaI rIte jANI zake? (arthAt je Atma dravyane na jANato hoya te samasta dravyasamUhane na jANI zake). AtmAnI anAdithI anaMtakALa sudhInI paryAyo kevaLajJAnanI sAdi anaMtakALanI anaMta paryAyo jJapti kriyA pratibhAsamaya anaMta paryAyo jJapti kriyA vizvanA samasta padArtho te dareka padArthanI anAdithI anaMtakALa sudhInI anaMta paryAyo zeya zeya jJAyaka saMbaMdha - zeya jJAnatattva prajJApana - Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAkAra AcAryadeva e vAta bIjI rIte rajA : padArtho che. tene ahIM jJAnamAM nimitta gaNyA che. kare che. potAnA AtmAnI mukhyatAthI vAta kare che. je potAnA AtmAne jANe te ja vizvanA samasta padArthone jANe che. je potAne nathI jANato te sarvane nathI jANato. have AcAryadevanI rajAAta kaI rIte che te joIe. AcAryadeva sau prathama to AtmAne dravyarUpe ane jJAnane guNarUpe lakSamAM laIne bhedane gauNa karIne dravya ane guNanuM abhedapaNuM darzAve che. jJAna guNa-sarvajJa zakti-e guNarUpe che. guNane dravyamAM abheda karIe tyAre e AtmAne jJAyaka evuM nAma ApavAmAM Ave che. jJAyaka pote jANavAnu kArya karIne zeyone jANe che. A zabdo ane bhAvathI ApaNe paricita chIe. AcAryadeve tenA sthAne kayA zabdo vAparyA che te Tebalano abhyAsa karatA khyAla Avaze. pratibhAsamaya - jANavAnA zaktirUpa sAmarthyavALo. arIsAmAM ApaNe pratibiMba zabda vAparIe chIe ahIM ApaNe pratibhAsa zabda vAparIe chIe. pratibhAsa eTale jANavuM. ahIM jJAnamAM pahelA (arIsAnI mAphaka) pratibiMba paDe ane pachI jJAna jANe evI be kriyA nathI darzAvavI. pratibhAsamaya eTale jenAmAM jANavAnI zakti che te. : : zeya - jJapti kriyA - jJAyaka. vizvanA padArtho jemAM nimitta che evI jJAnanI paryAya ane e jJAnanI paryAyamAM je vyApe che evA zAyaka svabhAvane jo koI jANatuM nathI to tene vizvanA samasta padArtho jaNAtA nathI. zeyajJAyaka saMbaMdhamAM jJAyaka ane jJeya banne jarUrI che. paraMtu mukhyatA jJAyakanI che. zeya che mATe jaNAya che tema nahIM paraMtu jJAyaka che mATe jaNAya che. tethI je jJAyakano svIkAra kare che te ja vizvanA samasta padArthone jANI zake che. A rIte je jJAyakane nathI jANato te vizvanA samasta padArthone nathI jANato e vAta siddha thaI. e vAta khyAlamAM rahe ke amRtacaMdrAcAryadeve yugapada jJAna u52 vajana nathI ApyuM. jJAyaka svabhAva to dRSTino viSaya che. te nizcayanaya-zuddhanayano viSaya che. zAyakane jANavAmAM yugapada jJAnanI vAta na Ave. anubhUti samaye je yugapada jJAna che. bhAvazruta -pramANajJAna che te sAcA arthamAM yugapada jJAna nathI. te naya jJAnanI sarakhAmaNImAM ja pramANajJAnayugapadajJAna che paraMtu te jJAnamAM potAnA AtmAnI traNa kALanI paryAyo jaNAtI nathI. : gA. 48-49 no bhAva : kuMdakuMdAcAryadeva banne gAthAomAM yugapada jJAnanI vAta levA mAge che. anaMta padArtho to yugapada jJAna vaDe ja jANI zakAya. vAstavikatA e che ke jene ApaNe eka kahIe- (je eka ApaNA vartamAna kSayopazama jJAnamAM jANI zakIe chIe) te eka paNa anaMta paryAyarUpa che tethI tyAM paNa behadapaNuM ja che mATe ekane jANavA mATe paNa yugapada jJAna ja jarUrI che. A rIte AcAryadeve: sarvane jANo-ke-ekane jANo-yugapadajJAna vaDe ja jyAM sudhI svabhAvano mahimA na Ave tyAM sudhI 5ramAtmadazA na pragaTe. A rIte teo svabhAvanI mukhyatAthI vAta kare che. e mahAsAmAnya vyApaka thaIne potAnI kevaLajJAnanI paryAyamAM vyApe che. te kevaLajJAnanI paryAyano viSaya vizvanA samasta pravacanasAra - pIyUSa N 97 dravyasAmAnyane ahIM mahAsAmAnya kahyuM che. dravya ane paryAya vacce vyApya vyApaka saMbaMdha che. jayAre jJAnanI paryAyane padravya sAthe zeyajJAyaka saMbaMdha che. amRtacaMdrAcAryadeva AtmAnA sarvajJa svabhAvano mahimA karAvavA mAge che. jene potAnA svabhAvano mahimA Ave eja sarvajJadazA pragaTa kare. jJAyaka - jJapti kriyA - jJeya A rIte vAta laIne have krama pherave che. : : Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e zakya che evI rajUAta karI che. dalIla e che ke je eka che te paNa behadano sabhya che. anekAMta svarUpa che. anaMta paryAyarUpa che. amRtacaMdrAcAryadeva ekamAM potAnA AtmAnI : vAta le che. traNa kALanI paryAyanI vAta Ave tyAM te traNa kALanI paryAyane pahoMcI vaLavAnuM jenAmAM sAmarthya che e AtmAnA dravya sAmAnya (mahA sAmAnya) svabhAvanI vAta kare che. jene sAmarthyano mahimA ane svIkAra Ave te ja paryAyamAM te pramANe kArya karI zake. jIvamAM sAmarthyanI vAta Ave te sarvajJa svabhAvanI vAta che. jene sarvajJa svabhAvano svIkAra Avyo te paryAyamAM sarvajJadazA pragaTa karyA vinA rahe nahIM. AyudhazALAmAM cakraratna pragaTa thAya tyAre cakravartI cha khaMDa sAdhavA nIkaLI ja paDe. A rIte je potAne jANe che-potAnA sAmarthyane jANe che te vizvanA samasta padArthone jANe che evuM darzAvavA mAge che. eka tarka - jyAM sudhI kevaLajJAna pragaTa na thAya tyAM sudhI eka (potAno AtmA) jANI zakAya nahIM. vaLI jyAM sudhI potAnA sAmarthyane jANe nahIM tyAM sudhI kevaLajJAna thAya nahIM. to jIva zu kare ! gAthA - 50 jo jJAna 'jJAnI' nuM Upaje kramazaH aratha avalaMbIne, tenuM samAdhAna - A be gAthAno bhAva to potAnA sAmarthyane jANanAro tenA joramAM puruSArtha : to nitya nahi, kSAyika nahIM ne sarvagata nahi jJAna e. 50. upADIne paramAtmA avazya thAya che e darzAvavAno che vAstavikatA nIce mujaba che. jo AtmAnuM jJAna kramazaH padArthone avalaMbIne utpanna thatuM hoya to te jJAna nitya nathI, jJAyika nathI, sarvagata nathI. : 1)pAtra jIva gurugame AtmA-dravyo vagerenA svarUpane jANe che. jIvanuM asAdhAraNa lakSaNa jJAna che tema jANe che. sarva jIvo sarvajJa svabhAvI che tema jANe che. A rIte puruSa pramANa-vacana pramANa che. jevuM ja lAge che. tene anumAna pramANa kahevAya che. potAne anyathA bhAse to te anumAna jJAna na kahevAya. te anumAna pramANa nathI. 3) anumAna pramANa samaye paNa jIvane jAtyAMtara evo atIndriya AnaMda Avato nathI. anubhUti karavA lAyaka che. svabhAva sarvajJa hovA chatAM paryAyamAM alpajJatA kema che teno vicAra karatA tene khyAla Ave che ke svabhAvanuM ajANapaNuM, svabhAvano anAdara, tenA phaLamAM A vartamAna hAlata che. mArI dazAmAM jyAM sudhI moha-rAgadveSa evA vibhAvabhAvo che tyAM sudhI sarvajJatA pragaTa thAya tema nathI. mATe te svAnubhUti pragaTa karIne mithyAtvano abhAva kare che. sAdhakadazAmAM AgaLa vadhatA te kramazaH rAga-dveSane dUra karIne vItarAgatA pragaTa kare che te jayAre vItarAga thAya ke turataja jJAna kSAyikabhAvarUpa thaI jAya che. rAga ane alpajJatA; vItarAgatA ane sarvajJatA A banne ekabIjA sAthe saMkaLAyelA che. 2) pote mananA saMze - nyAya yuktithI nirNaya kare che. paramAtmA paMca parameSTi je rIte AtmAnuM svarUpa samajAve che te ja pramANe che evo nirNaya kare che. A anumAna jJAna che. e anubhava jJAna 98 gAthA - 51 nitye viSama, vidhavidha, sakaLa padArthagaNa sarvatrano jinajJAna jANe yugapade, mahimA aho e jJAnano ! 51. traNe kALe sadAya viSama (asamAna jAtinA) sarva kSetranA ane aneka prakAranA samasta padArthone jinadevanuM jJAna yugapada jANe che. aho! jJAnanuM mahAtmya! N jJAnatattva prajJApana - Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstramAM A be gAthAo alaga che, banne : viSaya e ja rahe che. A apekSAe tyAM nityapaNuM gAthAo saMbaMdhavALI hovAthI sAthe samajavI sahelI : paDaze. gA. 50mAM kSayopazama jJAnanI vAta che ane gAthA 51mAM kSAyika jJAnanI vAta che. chadmasthanA jJAna ane paramAtmAnA jJAnanI traNa apekSA laIne sarakhAmaNI karavAmAM AvI che. levAmAM AvyuM che. 52mAtmAnuM potAnuM jJAna dareka samaye navI navI paryAyarUpe thAya che ane vizvanA padArthomAM paNa dareka samaye vartamAna paryAyo navI navI hoya che tethI tyAM vidhavidhatA che e apekSA ahIM lAgu nathI pADavI. paramAtmA vizvanA samasta padArthone tenI traikAlika paryAyo sahita jANe che ane e viSaya badalAto nathI evuM samajAvavA mAge che. chadmasthanuM jJAna anitya kSayopazama bhAva (kSAyika nathI) paramAtmAnuM jJAna nitya kSAyika jJAna : TIkAmAM zabdo che 'potAmAM samasta vastuonA zeyAkAro TaMkotkIrNa nyAye sthita hovAthI jeNe nityatva prApta karyuM che'' zeyAkAra jJAnanI paryAyamAMthI jJAnapaNuM ane jJeyonuM varNana jAdA thaI zakatA nathI. (dRSTAMta : arIsAnI sapATI parathI ahIM nitya-anityamAM jJAnano viSaya zuM che pratibiMba dUra nathI thatuM) eka samayanI koIpaNa tenI mukhyatAthI vAta lIdhI che. dravya-guNa nitya zeyAkAra jJAnarUpanI paryAya mATe A niyama lAgu ane paryAya anitya e bhAva ahIM nathI. badhA paDe che. ahIM to kevaLajJAnanI paryAyanI vAta levI paryAyo kSaNika che mATe anitya che te vAta paNa che. vizvanA padArtho jANe ke paramAtmAnA jJAnamAM nathI. paramAtmadazA eka samayanI paryAya apekSAe : khoDAI gayA hoya e rIte pratibhAse che. have te anitya ane sAdi anaMtakALa apekSAe nitya evI : jJeyAkAro paramAtmAnA jJAnamAM sAdi anaMtakALa koI vAta ahIM levI nathI. ahIM to jJAnanI ... (TaMkotkIrNa) raheze. jJAnanI paryAyo badalAyA karaze paryAyano viSaya zuM che te anusAra nitya-anitya : (kSaNika lakSaNanA kAraNe) paraMtu jJAnano viSaya nitya vicAravuM che. kSayopazama jJAnamAM eka samaye eka : viSaya jaNAya che. tyAM jJapti parivartana che. arthAt jJAna eka viSayane choDIne anya viSayane jANavA jAya che. pahelA samaye Tebalane jANatA jJAnanI paryAya te AkAre zeyAkArarUpa thAya che. bIjA samaye khurazIne jANatA jJAnanI paryAya te rUpe thAya che. A rIte Tebala ane khurazI viSayo alaga thaI gayA. te apekSAe tyAM nityapaNuM nathI arthAt anityapaNuM che. raheze. kSayopazama jJAna - kSAyika jJAna * : jevo sarvajJa svabhAva che tevI sarvajJadazA 52mAtmAne pragaTa thaI che. jeTaluM zaktirUpa sAmarthya hatuM te badhuM vyakta pragaTa thaI gayuM che. nimittarUpe jJAnAvaraNIya karmano kSaya che tene lakSamAM rAkhIne paripUrNa vyaktatAne pAmela kevaLajJAna kSAyika jJAna evuM nAma pAme che. nIcalI avasthAmAM jJAnanI paryAyamAM paripUrNa khIlavaTa nathI. badhI zakti bahA2 AvIne vyakta thaI nathI. thoDuM ja sAmarthya pragaTa thayuM che. nimitta apekSAe jJAnAvaraNIya karmano 99 badhA padArthone nathI jANatuM have traNenA bhAva samajavAno prayatna karIe. badhA padArthone jANe che. (sarvagata) paramAtmA eka samayamAM vizvanA samasta padArthone tenI traNa kALanI paryAyo sahita jANe che. have sAdi anaMtakALa sudhI paramAtmAnA jJAnano : pravacanasAra - pIyUSa Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAyopazama che-kSaya nathI. mATe A jJAna kSayopathamika : thaI hovAthI audayikI kahevAmAM AvI che. ajJAnI jJAna evuM nAma pAme che. kSAyika jJAna kahevAtuM nathI. : jIva pote ghAtikarmodayamAM joDAyane potAnI dazAmAM * moha-rAga-dveSa evA vibhAvabhAva ne pragaTa karIne sarvagata - asarvagata aghAtikarmodaya anusAra prApta saMyogomAM joDAya paramAtmAnA jJAnano viSaya vizvanA samasta : che jene zeyArtha pariNamana evuM nAma ApavAmAM padArtho che tethI jANe ke jJAna zeyamAM pahoMcI gayuM : Ave che. jIvanA moha-rAga-dveSa bhAvo jIvane baMdhanuM e rIte tene sarvagata kahevAmAM Ave che. vizvanA : kAraNa thAya che. jIva pote audayikI bhAvarUpe samasta padArtho saMkhyAe anaMta (vicitra) che. vaLI : pariNamyo mATe zarIrAdinI kriyA dayikI nathI temAM mUrta-amUrta athavA cetana-acetana evA rUpe kahevAtI paraMtu ajJAnI mAne che ke pote IcchA mujaba sadAyane mATe rahelA padArtho (viSama) che. A rIte . bAhyanI kriyA karI zake che. paramAtmAnuM jJAna badhuM jANe che. je kartA che te jJAtA nathI ane je jJAtA che te chabasthanA jJAnano viSaya maryAdita che. eka kartA nathI. ajJAnI jIva (upalakSaNathI jJAnI samaye eka viSayane jANe che mATe tyAM sarvagatapaNuM : asthiratAnA rAgano kartA hovAthI) kartA che. te nathI. arthAt te jJAna vizvanA samasta padArthone tenA : jJAtA nathI. ahIM paramAtmAmAM moha ke asthiratAno dravya-kSetra-kALa-bhAvarUpe ekI sAthe eka samayamAM : rAga nathI tethI paramAtmA sAcA arthamAM akartA che jANatuM nathI. : eTale ke jJAtA che. jJAnIne paNa upalakSaNathI akartA A prakAre A be gAthAomAM kSayopazama jJAna - kahevAmAM Ave che. tyAM mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI ane kSAyikajJAna vacceno taphAvata darzAvavAmAM : :: kaSAyano abhAva che e apekSAe akartApaNuM che. Avyo che. * tene akartApaNAnI (jJAtApaNAnI) zarUAta thaI : che je paramAtmadazA pragaTa thatA pUrNa thAya che. 0 gAthA - 52 mithyAtva che tyAM paramAM ekatvabuddhi che. tene te artharUpa na pariName jIva, nava grahe, nava Upaje, : paranA kartApaNAno ane bhoktApaNAno bhAva che. sI arthane jANe chatAM, tethI abaMdhaka jina kahe. para. . tethI jene karma ane nokarma (zarIra-saMyogo)mAM . kartApaNAnuM che te ajJAnI che. (samayasAra gA. 19). (kevaLajJAnI) AtmA padArthone jANato hovA : - ajJAnI ajJAna choDIne jJAnI thAya che tyAre chatAM te rUpe pariNamato nathI, temane grahato. * kartApaNuM choDe che. jJAtApaNu pragaTe che. tethI jJAnI nathI ane te padArthorUpe utpanna thato nathI. tethI : : karma ane nokarmanA pariNAmone karato nathI mAtra tene abaMdhaka kahyo che. : jANe che e rIte levAmAM Ave che. (samayasAra A gAthAthI AcAryadeva jJAna adhikAra pUrNa : gA.75) ahIM paranA jANapaNAnI mukhyatA nathI kare che A apekSAe A aMtyamaMgaLajJAnI gAthA . paraMtu kartApaNAnA bhAvanI sAme jJAtAbhAva che. kevaLI bhagavAnane vihAra-dharmopadeza vagere darzAvavAmAM Ave che. kharekhara to jIva para dravya sAthe kriyAo thAya che paraMtu paramAtmA pote kSAyika be prakAre saMbaMdhamAM AvI zake te vAta karoti kriyA bhAvarUpe pariNamyA hovAthI tene baMdha nathI. A je arthAt vibhAvarUpe pariNamIne athavA jJapti kriyA bAhya kriyA jovA maLe che te aghAtikarmodaya anusAra : arthAt zuddhatArUpe pariNamIne. 100 jJAnatatva - prajJApana Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM to paramAtmAnI vAta levI che eTale saMpUrNapaNe jJAtAbhAva ja che. rAgano aMza paNa nathI. kevaLajJAnamAM AkhuM vizva jaNAya che temAM zarIrAdinI vihArUpa ane dharmopadezarUpanI kriyAnuM jJAna AvI gayuM. paraMtu tyAM mukhya gauNapaNuM nathI. tethI paramAtmA vihA2ne ka2tA nathI paNa A prakAre zarIranI kriyA thaI evuM jANe che ema kahevAmAM AvyuM che. : padArthamAM pheraphAra - vikAra karIne je ka2vAmAM Ave te vikArya kArya che. kartA, je navuM utpanna karato nathI tema ja vikAra karIne paNa karato nathI, mAtra jene prApta kare che te prApya kArya che. kharekhara to A traNa prakAranA karmo-kAryo nathI paraMtu kAryane jovAnI traNa dRSTio che. mAtra utpAda upa2 najara rAkhatA tyAM nirvartya kArya jaNAya. pUrva paryAyanA vyayapUrvaka navI paryAyanI utpatti thAya che te dRSTimAM vikArya kArya che. evI koI apekSA na levAmAM Ave mAtra grahaNano ja bhAva che tene prApya kArya kahevAya che. TIkAmAM AcAryadeve gA. 43no AdhAra ApIne paramAtmAne zeyArthapariNamana nathI ema darzAvyuM. kSAyika bhAvanI pragaTatAne kAraNe baMdhano abhAva kahyo. vaLI A gAthAmAM je bhAva darzAvavAmAM Avyo che tevo ja bhAva lagabhaga tevA ja zabdomAM pahelA 32 gAthAmAM che tenI yAdI ApI che. : : samayasAra gA. 49mAM arasanA bolamAM Ave che. cothA bolamAM jIva bhAvendriya vaDe rasane jANato nathI mATe arasa che tema kahyuM kAraNake bhAvendriya (khaMDakhaMDajJAna) te jIvanuM svarUpa nathI. pAMcamAM bolamAM kevaLajJAnathI vAta lIdhI. paramAtmA mAtra jJAna pariNAmane kare che. kevaLajJAna ekarUpa ja che. tethI tyAM 52mArthe bheda nathI. zAtA-jJAna-jJeya athavA dhyAtA-dhyAna-dhyeya : tenuM abhedapaNuM ja che. vaLI kriyA paNa ekarUpa : kevaLajJAnamAM rasa jaNAya che tyAre kahe che ke te kevaLajJAna vaDe rasane jANato hovA chatAM arasa che kAraNake anyane je rIte rasanI mukhyatA che tevI paramAtmAne nathI. vizvanA jJAnamAM tenuM jJAna AvI gayuM che eTaluM ja. A rIte e bolamAM kevaLajJAna vaDe 2sane jANato nathI ema darzAvyuM che. A gAthAmAM paNa e apekSA che ja, paraMtu zarIranI kriyAne paramAtmA nathI karatAM paraMtu mAtra jANe che e apekSA A gAthAmAM levAmAM Ave che. sadaza thayA kare che. mAtra jJapti kriyA ja che mATe te baMdhanuM kAraNa nathI. aghAtikarmodaya anusAra zarIranI vihAra vagere audayikI kriyA bAhyamAM thAya che paraMtu pa2mAtmA kSAyika bhAvarUpe pariNamI gayA hovAthI tene baMdha nathI. A gAthAmAM pariNamavuM-grahaNa karavuM ane te rUpe upajavuM evI je vAta lIdhI che tene bhAvArthamAM prApya, vikArya ane nirvartya evA traNa prakAranA karmabhedathI samajAvyuM che. te zabdono artha samayasAra gA. 76mAM lIdho che. je prathama na hoya evuM navIna koI utpanna karavAmAM Ave te nirvarya karma che. pravacanasAra - pIyUSa : jJAna ane sukhano saMbaMdha have AcAryadeva jJAna ane sukha vacce kevI rIte saMbaMdha che te darzAve che. tyAM be prakAra darzAve che. Indriya jJAna ane Indriya sukha tathA atIndriya jJAna ane atIndriya sukha. gAthAo zarU karatAM pahelA e be vacceno saMbaMdha khyAlamAM levo jarUrI che. jJAna ane sukha be alaga guNo che paraMtu eka AtmAnA guNo hovAthI e banne saMbaMdhamAM paNa che. Indriya jJAna - Indriya sukha je kSayopazama jJAna Indriyane sAdhana banAvIne rUpIpadArthane jANe che tene Indriya jJAna kahevAmAM Ave che. tene bhAvendriya paNa kahevAmAM Ave che. kSayopazamajJAna e alpajJa dazA che. te adhUruM jJAna 101 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. te jJAna bAhya viSayane sIdhuM grahaNa karI zakatuM : paradravyane bhogavI zakuM chuM evuM mithyAtva paNa A nathI. te Indriyane sAdhana banAvIne jANe che. tethI ja prakAre mAnyatA dharAve che. bAhya viSayane bhogavatA te Indriya jJAna che. * sukha thAya che. tevI mAnyatA hovAthI te bAhya ajJAnIe zarIramAM huMpaNuM rAkhyuM che. : viSayone bhogavavAnI IcchA kare che. jayAre bAhya ajJAnInI mAnyatAmAM Indriyo jANavAnuM kArya kare : saMyogo hAjara nathI tyAre tene bhogavavAnI IcchA che. jIvanI hAjarImAM e kArya thAya che eTaluM svIkAre : thAya che. IcchAnA samaye Icchita bhogavAtuM nathI. che paraMtu zarIrathI jAdo jIva che ane jANavAnuM . tethI te samaya AkuLatAmAM du:khamAM pasAra thAya che. kArya jIva kare che evI tene cokhavaTa nathI, "huM Icchita viSayanI prApti thatAM te tene bhogavavA jANuM chuM" eTaluM rAkhyuM che paraMtu huM mAM zarIra ke ; lAgI jAya che ane sukhano anubhava kare che tyAM jIva tenI tene spaSTatA nathI. dareka Indriyane teno : kharekhara to te viSaya saMbaMdhenI IcchA aTakI che te nizcita viSaya che arthAt AMkha raMgane grahaNa kare : sukhanuM kAraNa che. bAhya viSayo to bhogavAtA ja che. AMkha raMgane jANe che evuM mAne che. dRSTAMta : : nathI tethI bAhya viSayone bhogavatA sukha thAya che IlekaTrIka pAvara badhA sAdhanomAM eka sarakho che : evI ajJAnInI mAnyatA khoTI che. sArAMza A che paraMtu paMkho phare che, balba prakAza Ape che. hITara ke IcchAno saMbhAva te duHkha ane IcchAnuM aTakavuM garama thAya che, rephrIjareTara ThaMDu thAya che tema jIvanI - te Indriya sukha. mATe A pramANe samajavuM jarUrI che. hAjarImAM Indriyo potAnA viSayane grahaNa kare che. : hA : Indriya sukha zarIramAM huMpaNuM rAkhanAranI AvA prakAranI mAnyAo jIva jANe che evuM kadAca kahe tyAre paNa : Indriya jJAnane Indriya sukha sAthe sIdho saMbaMdha jJAna jIvanuM ja asAdhAraNa lakSaNa che evI spaSTatA ' nathI. tene nathI. IcchAno sabhAva Indriya duHkha jema Indriyo vaDe jANapaNuM thAya che tema : Indriyo vaDe sukha-duHkhano anubhava thAya che paraMtu : IcchAnuM aTakavuM ke Indriya sukha A samajavA mATe ApaNe thoDo prayatna karavo paDaze. : Indriya jJAna vaDe bAhya viSayo sAthe zeya Indriya jJAna ane Indriya sukhane sIdho saMbaMdha nathI. : jJAyaka saMbaMdha thAya che eTalA ja bhAgamAM Indriyo jJAna parazeyane jANe tyAre joyAkAra thAya che. vizvanA . vacce Ave che. pote zeyone nathI bhogavato paraMtu padArtho judA ja rahe che paraMtu jJeya jJAyaka saMbaMdhane * potAnI joyAkAra jJAnanI paryAyane bhogave che. te kAraNe jANe ke zeyo jJAnamAM AvI gayA evuM dekhAya : paryAya zeyanA jevuM rUpa laIne rahelI hovAthI bAhya che. joyo kharekhara judA ja che. paraMtu jJAna ane zeyanA : viSayo bhogavAya che evI bhramaNA thAya che. jAdApaNAno viveka na rahetA jIva jJeya jJAyaka : saMkaradoSa kare che. para sAthe ekatvabuddhirUpanuM zeya jJAyaka saMkara doSane ane mithyAtvane mithyAtva kare che. dRSTAMtaH TIvImAM meca jotA samaye : : avinAbhAva saMbaMdha che. sAco meca jotA hoIe evuM lAge che. te rIte : mithyAtvanA kAraNe (padravyane bhogavI zakuM zeyAkAra jJAnanI paryAyane jIva bhogave che tyAM : chuM evI mAnyatAne kAraNe) viSayane bhogavavAnI vizvanA padArtho bhogavAya che evuM lAge che. : IcchA thAya che. 102 jJAnata - prajJApana Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IcchAne tathA bAhya viSayone meLa vizeSa che. : ane sukha pragaTa karavA lAyaka che evuM darzAve che. IcchA che tyAre bAhyamAM Icchita viSaya nathI. bAhyamAM : Icchita viSayanI saMyogarUpe prApti thAya che tyAre ? Indriya jJAna - mUrta te viSaya saMbaMdhanI IcchA aTakI jAya che. A vAta zAMtithI samajavA jevI che. jJAnanI IcchAno sadabhAva te Indriya da:kha . paryAya amUrta ja che. AtmA teno jJAna guNa ane IcchAnuM aTakavuM te Indriya sukha * tenI game te paryAya - potAnuM arUpI lakSaNa choDI * zakatA ja nathI. jo te rUpI thAya to tene jJAnI ane ajJAnI bannene Indriya sukhadu:kha : pudagalapaNAno prasaMga Ave kAraNake rUpa e to tathA IcchA hoya che. tethI IcchAnA utpattimAM mULa * pudagalano asAdhAraNa dharma che. mATe Indriya jJAna kAraNa mithyAtva che ane IcchAnA kAraNe Indriya : paNa arUpI ja che e vAta barobara ApaNA khyAlamAM du:kha che paraMtu mithyAtva sIdhuM Indriya duHkhamAM kAraNa : rahevI joIe. A vAta kAyama rAkhIne ahIM tene nathI. mithyAtvanA kAraNe Indriya du:kha hoya to badhA : mUrta zA mATe kahe che te samajavAno prayatna karIe. ajJAnI jIvone sadAya Indriya duHkha ja rahevuM joIe : paraMtu ema to thatuM nathI. tethI Indriya sukha duHkhane : jJAnanI paryAya arUpI hovA chatAM te IcchA sAthe ja saMbaMdha che tema lakSamAM levuM yogya che. 1) te mUrti evI dravya Indriyone sAdhana banAvIne gAthA - 53 : kAma kare che. arthonuM jJAna amUrta, mUrta, atIki ne aikriya che. : 2) te mUrta evA rUpI padArtho ne ja jANe che. che sukha paNa evuM ja, tyAM paradhAna je te grAhya che. 53. : 3) rUpI padArthone jANatA ajJAnI jIvane rUpano padArtho saMbaMdhI jJAna amUrta ke mUrta, atIndriya : prema thaI jatA te yugalo sAthe ekatvabuddhi ke IMdriya hoya che, ane e ja pramANe sukha : karIne hitabuddhipUrvaka temAM rokAya che. hoya che. temAM je pradhAna-utkRSTa che te : 4) jJAnAvaraNIya dravyakarmanA kSayopazama anusAra upodeyapaNe jANavuM. thAya che. mUrti evA dravyakarma sAthe tene nimitta A gAthAmAM Indriya jJAna (sukha) ane ' naimittika saMbaMdha che. atIndriya jJAna (kevaLajJAna) sukha e be vacce : A cArano vicAra karIe tyAre khyAla Ave sarakhAmaNI karavAmAM AvI che. : ke je jJAna mithyAtva sAthe joDAyeluM che tene mUrti Indriya jJAna atIndriya jJAna : jJAna kahe che. tevA jIvonI AkhI duniyA ja mUrta mUrti anitya amUrta nitya : che. vAstavikatA e che ke IndriyajJAna ho ke kramapUrvaka yugapada : atIndriya te haMmezA amUrta ja che. sapratipakSa ni:pratipakSa : IndriyajJAna-anitya kramapUrvaka che. je viSaya hAnivRddhirUpa ahAnivRddhirUpa : jANyA vinAnA rahe che tene ahIM pratipakSI ajJAna A pramANe sarakhAmaNI karIne IndriyajJAna : kahyuM che ane jJAnanA ughADamAM vRddhi hAni thAya che ane sukha choDavAlAyaka che ane atIndriya jJAna : A vAta ApaNe jANIe chIe. te ja prakAre pravacanasAra - pIyUSa 103 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atIndriya jJAna nitya-yugapada-ni:pratipakSa ane . tyAM saMyogIbhAva kare che. tethI rucikara viSayamAM ahAnivRddhirUpa che A badhuM ApaNe jJAna joDAya che tyAre Indriya sukhano anubhava thAya che. adhikAramAM vistArapUrvaka zIkhyA chIe. tethI have ... te samaye te arucikara viSayomAM joDAto nathI mATe A gAthAmAM A badhA vizeSapaNe Indriya sukha- * pratikULa saMyogone bhogavavArUpa duHkhano tene duHkhamAM kevI rIte lAgu paDe che tenI mukhyatAthI : abhAva che. vicArIe. : Indriya sukha che tyAre Indriya duHkha nathI. e gAthAmAM Indriyasukha e rIte ja zabdaprayoga : to enA mATe AnaMdanI vAta che paraMtu evuM ekAMta karyo che paraMtu ApaNe sukha ane duHkha banne apekSAthI : nathI ane evuM ahIM kahevA paNa mAgatA nathI. ahIM vicAravAnuM raheze. je sukha duHkhano ApaNane ' to kahevuM che ke je samaye jIvane Indriya sukha che te anubhava thAya che te anitya che e vAta pragaTa ja . ja samaye tene duHkha paNa che. te A rIte. mithyAtvanA che. anubhavamAM paNa ema ja Ave che. ApaNe je ; kAraNe tene vizvanA samasta padArthone bhogavavAno anubhavIe chIe te saMyogAdhIna che. saMyogano : bhAva che. huM parane bhogavI zakuM chuM ane bhogavatA viyoga avazya thAya che. je saMyogamAM sukha mAnyuM ke mane sukha thAya che tene sahajapaNe viSayone che teno viyoga thatAM tyAM duHkha avazya thavAnuM ja : bhogavavAnI IcchA thAya che. mithyAtvane kendramAM che. tethI e sukha kSaNika ja che. te ja prakAre je saMyogo : rAkhIne vicAratAM tene badhuM bhogavavAnI IcchA che pratikuLarUpe duHkharUpe anubhavAya che te saMyogo paNa ' ema kahI zakAya. paraMtu badhuM ekI sAthe bhogavI madatabaMdhI hovAthI teno jayAre viyoga thaze tyAre : zakAya ja nahIM. jIvane paradravyano bhogavaTo to che te samaye sukha utpanna thaze. aniSTano viyoga ane ? ja nahIM. te to azakya ja che. Indriya jJAna jayAre ISTano saMyoga sukharUpe anubhavAya che jayAre : bAhya viSayane jANe che tyAre zeya jJAyaka saMbaMdhathI ISTano viyoga ane aniSTano saMyoga duHkharUpe : je zeyAkAra jJAnanI paryAya thAya che tene te bhogave vedAya che. A rIte saMyogane AdhIna anubhavamAM : che. pote joyAkAra jJAnanI paryAyane bhogave che tyAre AvatuM Indriya sukha-duHkha anitya ja che. : bAhya viSaya bhogavAyA jevuM kAma thAya che. have Indriya sukha ane duHkha kramaparvaka thAya che e : Indriya jJAnano viSaya eka samaye eka ja hoya che paNa anubhava siddha che. tethI anityapaNuM ane krama : tethI te samaye anya viSayo bhogavavA nathI tenuM pariNAmana e banne ekabIjA sAthe saMkaLAyelA che. tene du:kha che. viSayo bhogavavA che - bhogavatA Indriya jJAna kSayopazama jJAna kramapUrvaka thAya che. * sukha thAya che evI mAnyatA che paraMtu jJAna alpajJa tethI te anusAra thatuM sukha paNa kramapUrvaka ja : hovAthI mAtra eka viSaya jaNAya che eka viSaya anubhavamAM Ave che. A rIte anityapaNuM ane ; bhogavAyA jevuM kAma thAya che. tyAre je viSayo krama banne avinAbhAvarUpe che. : anubhavamAM nathI AvyA tenuM tANa ene du:kharUpe : vedAya che. je samaye eka viSayanA bhogavaTAnuM sukha sapratipakSapaNuM : che te ja samaye anaMta na bhogavAyAnuM du:kha paNa Indriya sukhane sapratipakSa duHkha che. sAmAnya che. A rIte vicArIe to tene kharekhara du:kha ja siddhAMta e che ke je samaye Indriya sukha che te samaye ; che. kAraNake sukha tenA pratipakSa du:kha sAthe ja che. Indriya du:kha nathI. jIva je saMyogomAM joDAya che : dRSTAMtaHkoI jhe2mIThuM hoya paraMtu te mIThAzano svAda 104 jJAnatattva - prajJApanA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM maraNa nIpajAve che tema eka viSayanA sukhanI : viSayane bhogavatA sukhano anubhava thAya che. te sAthe tene anaMta viSayo na bhogavAyAnuM duHkha paNa ' viSayane choDIne upayoga anya viSayamAM zA mATe sAthe ja che. A Indriya sukhanuM sapratipakSapaNuM che. ' jAya che te samajavuM jarUrI che. vAstavikatA e che ke - tyAM sukhano anubhava na hato mATe viSaya badalAve sahAnivRddhirUpa : che paraMtu ajJAnIne tenuM bhAna nathI. te to sukhane Indriya sukhamAM hAni-vRddhi thayA ja kare che. ; mATe navA navA viSayomAM bhamyA ja kare che. bAhyarUpI te sukha eka sarakhuM kayAreya rahI zakatuM nathI. Indriya : viSayone bhogavatA sukha nathI kAraNake- jJAna che tyAM Indriya sukha che eTalI ja vicAraNAthI : : 1) e anya rUpI viSayomAM sukha nAmano koI guNa sukhanI hAni-vRddhi samajI zakAtI nathI. dRSTAMta : : eka ja rucikara viSayane jANyA karIe to prathama ' nathI tethI tyAM sukharUpanI koI paryAya nathI. samaye je sukha thayuM te evuM ne evuM rahetuM nathI. mATe : 2) bAhya viSayo - arihaMta paramAtmA anaMta sukhane sukhamAM hAni vRddhinA kAraNo zodhavA rahyA. : prApta che paraMtu tenuM lakSa karavAthI paNa sukha thatuM sukhanA anubhava mATe zeya jJAyaka saMbaMdha nathI. te paNa anyane sukha ApI zakatA nathI. anivArya che paraMtu eTalA mAtrathI sukhanI vRddhi : 3) uparokta be hakikatanuM kAraNa e che ke bAhya hAni sAbita thatI nathI. e ja pramANe mithyAtva e : viSayo kharekhara bhogavI zakAtA ja nathI. dareka paNa vRddhi hAninuM kAraNa nathI kAraNake mithyAtvanA : dravya pote potAnA pariNAmane kare ane tene ja sadbhAvamAM Indriya sukhamAM hAni vRddhi thAya che. ' bhogave evI vyavasthA che. eTaluM ja nahIM paraMtu mithyAtvanA abhAvamAM Tari vase paNa rica zakhamAM variTa ni : 4) ajJAnI potAnI jJayAkAra jJAnanI paryAyane jovA maLe che. bhogave che. tema thatAM bAhya viSayo bhogavAyA jevuM kAma thaI jAya che jene kAraNe jIvane bhramaNA eka ja viSayane jANyA karIe tyAre paNa : ke thAya che. jIvanA pariNAmo samaye samaye palaTatA rahe che. ahIM ApaNe cAritra apekSAe rAga-dveSa ane IcchA : 5) ajJAnIne potAnI mAnyatA anusAra viSayane AkAMkSAono vicAra karIe che. jIvanA A bhAvo bhogavavAnI IcchAo thAya che. anusAra sukhamAM vRddhi hAni jovA maLe che. koI 6) viSaya prApta thatAM te saMbaMdhI IcchA aTake che te viSayane bhogavatA tene tIvrapaNe bhogavavAno bhAva : jIvane sukhanuM kAraNa che paraMtu ajJAnIne tenuM jora karato dekhAya ane kayAreya bhAva badalI paNa bhAna nathI. teto mAne che ke bAhya viSayane jAya. jayAre tIvrabhAva thAya che tyAre jIva bhogavatA mane sukha thAya che tethI viSayone gRddhibhAvapUrvaka viSayane bhogavato dekhAya che. tethI bhogavavAnI IcchAo kare che ane viSayo tarapha cAritranA bhAva anusAra sukhamAM vRddhi hAni thAya ? ghase che. che evuM samajAya che. bAhya viSayane bhogavatA pahelA samaye je Indriya sukhamAM hAninuM kAraNa : sukhano anubhava thayo te Takato nathI kAraNake te A viSaya zAMtithI vicAravA jevo che. je : viSayamAMthI sukha AvatuM nathI. mATe sukhamAM hAni pravacanasAra 105 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. vaLI bhogavatA sukha thayuM evuM mAnato hovAthI te aneka prakAranI navI IcchAo kare che. te navI IcchAo jIvane du:khanuM kAraNa hovAthI sukhanA pariNAmamAM oTa AvatI jAya che. ajJAnInA jIvanamAM A krama cAlato ja rahe che. tethI Indriya sukhanI sAthe pratipakSa du:khanuM hovApaNuM ane sukhamAM hAnivRddhi thayA ja kare che. A prakAre anityapaNuM ane kramavartIpaNuM evuM eka joDakuM ane pratipakSa sahAnivRddhirUpa evuM bIjuM joDakuM e rIte vicAratA Indriya sukhanA svarUpano ApaNane khyAla Ave che. gAthA - 54 dekhe amUrtika, mUrtamAMya atIdrine, pracchannane, te sarvane - para ke svakIyane, jJAna te pratyakSa che. 54. dekhanAranuM je jJAna amUrtane mUrta padArthomAM paNa atIndriyane, ane pracchannane e badhAyane sva temaja parane dekhe che, te jJAna pratyakSa che. A gAthAmAM AcAryadeva atIndriya sukhanA kAraNarUpa atIndriya jJAnanuM svarUpa samajAve che. 52mAtmAnA kevaLajJAnano viSaya nIce pramANe darzAve che. 1) amUrta padArthone dharma-adharma-AkAza-kALa e cAra amUrta dravyo che. anya jIvo paNa amUrta ja che. te badhA kevaLajJAnanA viSayo thAya che. anya jJAna temane jANatuM nathI. mananA saMge arUpIno nirNaya anumAna jJAnamAM thAya. potAno AtmA svAnubhava pratyakSa thAya paraMtu amUrtanuM pratyakSa jJAna to kevaLajJAna thatAM ja thAya che. paNa atIndriyane kevaLajJAna jANe che ema kahyuM che. avadhi-manaHjJAnanI pudgalane jANe che te gauNa che. 3)pracchanna-gupta-tenA cAra apekSAe kathana che. (a) dravye pracchanna - arUpI padArtho (ba) kSetre pracchanna - alokAkAza badhA padArthonA bhUta ane kALe pracchanna bhAvinA paryAyo - bhAve pracchanna - sthULa paryAya aMtarlIna sUkSma paryAyo ApaNuM vartamAna jJAna sthULa che. koI pariNAma asaMkhya samaya sudhI eka sa2khA rahe tyAre ja ApaNe tene jANI zakIe chIe. eka eka samaya karIne asaMkhya samaya thayA che. te samayavartI pariNAmane ApaNe jANI zakatA nathI. dRSTAMta : sInemAmAM koI vyakti hAtha UMco kare te eka kArya dekhAya paraMtu phIlmanI paTTI joIe to tyAM 25 alaga citro pasAra thaI gayA che. 52mAtmA dareka samayanA pariNAmane jANe che. eka samayanI SaTaguNa vRddhi hAnirUpanI anaMta paryAyone paNa paramAtmAnuM atIndriya jJAna jANe che. pratyakSatA paramAtmA A badhuM jANe che kAraNake temanuM jJAna pratyakSa che. pratyakSa - prati + akSa Indriya AtmA akSa zabdanA be artha thAya che. je jJAnanI paryAya Indriya sAthe joDAya che te Indriya pratyakSa che. je jJAnanI paryAya Indriya sAthe joDAtI nathI tene atIndriya gaNavAmAM Ave che. te jJAnanI paryAya potAnA jJAyaka svabhAvanI sAthe joDAyelI che tethI 2) rUpI padArtha eka pudgala dravya che. paramANu ane sUkSma skaMdho Indriya jJAnano viSaya thatAM nathI. te mAtra kevaLajJAnamAM ja jaNAya che. tethI mUrtamAM : kevaLajJAna pratyakSa jJAna che. 106 jJAnatattva - prajJApana Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAnanI paryAyanuM varNana A prakAre karyu : gAthA - papa che. "jene anaMta zuddhino sadbhAva pragaTa thayo che'' : te pote amUrtika jIva mUrtazarIragata e mUrtathI jevo sarvajJa svabhAva che evI sarvajJa dazA pragaTa thaI che. je jJAna chadmastha dazAmAM che te vibhAva bhAva : 1 : kadI yogya mUrti avagrahI jANe, kadIka jANe nahIM. 55. (azuddhatA) sahita che. jIva vItarAga thAya che tyAre ' svayaM amUrta evo jIva mUrta zarIrane prApta thayo tyAM azuddhatA dUra thaI che tethI je kevaLajJAna pragaTe ' thako te mUrta zarIra vaDe yogya mUrta padArthane che te anaMtazuddhi sahita che. : avagrahIne (Indriya grahaNa yogya mUrti padArthano cetanya sAmAnya sAthe anAdisiddha saMbaMdha : 2 4 : avagraha karIne) tene jANe che athavA nathI vALA eka akSa AtmA prati je niyata che" arthAta : jANato. (koIvAra jANe che ane koI vAra kevaLajJAnanI paryAya potAnA AtmAne saMpUrNapaNe nathI jANato) viSaya kare che. AtmA-jIva potAnA jIvatva sAthe : Indriya jJAnanuM heyapaNuM dekhADIne kharekhara to nitya tAdAbhyarUpa che. jema sonuM ane suvarNatva. : Indriya sukhane heya darzAvavuM che. jIva pote arUpI tema jIva ane jIvatva tAdAbhyarUpa ja kAyama che. : che. te rUpI zarIrane prApta kare che. te rUpI zarIrane evA potAnA AtmA sAthe jJAnanI paryAya have : (zarIrane prApta dravya Indriyone) sAdhana banAvIne abhedapaNuM anubhave che. tyAM jJAtA-jJAna-zeya : IndriyajJAna vaDe jaNAvA yogya rUpI padArthone jANe abheda ekAkAra che. te nirvikalpa dazA che ane evI ' che. dazA have sAdi anaMta kALa sudhI rahevAnI che. : jIva zarIra ane Indriya jJAnamAM jyAM A prakAranuM paripUrNa jJAna pragaTa thayuM : | tene jaNAvA yogya rUpI tyAM vizvanA samasta padArtho te jJAnanA kSeya thAya prApta Indriyo pugala skaMdho che. jJAnanI paryAyamAM chadmastha dazAmAM Indriya mana : amUrta vagere bAhya sAdhano hatA tyAM sudhI jJAna tenI : ApaNane khyAla che ke pugala paramANu ane mAraphata jANavAnuM kArya karatuM hatuM. tethI bAhya viSayo : : sUkSma skaMdho IndriyajJAnano viSaya nathI thatA. bAhya parokSa hatA. : viSayono Indriya sAthe saksikarSa (saMbaMdha) thAya to paramAtmAnuM jJAna saMpUrNapaNe aMtarmukhAkAra ja jJAna tene jANI zake che. tyAM havA prakAza vagere thAya che tyAre alpajJatA maTIne paramAtma dazA pragaTa : bAhya sAdhano paNa jarUrI che. ATalI vidhi thAya thAya che. tema thatAM AkhuM vizva jaNAya che tyAre ? tyAre IndriyajJAna jANavAnuM kAma zarU kare che. prathama jJAnanI paryAya akSa (AtmA) sanmukha che te sAcA : kArya matijJAnamAM avagraha che. avagraha bAda IhAarthamAM pratyakSatA che. te bAhya viSayone jANe che : avAya vagere kArya thAya to ja jANapaNuM zakya che. tyAM paNa pratyakSatA kahevAya che. tyAM Indriya ane jo avagrahathI AgaLa jANavAnuM kArya na thAya to mana evA sAdhana mAraphata parokSatA nathI e ' viSayano bodha thato nathI. A rIte samajaNanI apekSAe pratyakSapaNuM kahyuM che. jJAnanI paryAyane ' kriyAno mukhya AdhAra jJAnano ughADa che. je pramANe vizvanA padArtho pratye sanmukhatA che evo bhAva nathI. : ughADa hoya te pramANamAM kArya thAya che. A rIte jJAna sarvagata che ane vacce IndriyarUpI dalAla nathI : Indriya jJAnamAM aneka bAhya sAmagrInI jarUra paDe e apekSAe pratyakSatA kahevAmAM Ave che. : che mATe jJAna parAdhIna che. vaLI jJAnanA ochApravacanasAra - pIyUSa 107 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhAre ughADamAM nimitta jJAnAvaraNIya karma che. A prakAre Indriya jJAna choDavAlAyaka che tema darzAvyuM che. IndriyajJAna thAya che tyAre zeya jJAyaka saMbaMdhathI jJAnanI paryAya jJeyAkAra thAya che. jIva potAnA te zeyAkA2 jJAnane bhogave che. ajJAnI mAne che ke huM bAhya viSayone bhogavuM chuM. te samaye paNa pote to zeyAkA2 jJAnano ja bhogavaTo kare che. A rIte jJAna ane sukhane saMbaMdha che. : evA pariNAma. paraMtu ahIM ema banatuM nathI. sarvaza svabhAva hovA chatAM kArya alpajJarUpanuM thAya che. kAraNake jIvanI jANavAnI zakti avAI gaI che. Ama kema banyuM ? teno javAba upAdAna ane nimitta apekSAe vicArIe. potAnA ajJAna aMdhakAranA kA2Ne evuM banyuM che. potAnuM ajJAna kevuM che? ati dRDhata2. arthAt je ajJAna anAdi kALathI dhArApravAharUpa cAlu che mATe pAkuM thaI gayuM che. ajJAna thavAnuM kAraNa zuM? potAnA svabhAvanuM ajANapaNuM. pote svayaM jJAyaka svabhAvI che. svayaM jIva Indriyane sAdhana banAvIne kayAreka jANe che ane kayAreka nathI jANato mATe te heya che e samajAve che. vAta tene TIkAkAra vistArathI traNa apekSAe : jANavAnuM kArya kare che ane potAne ja nathI jANato enAthI moTuM Azcarya zuM hoya zake ? have jIva jyAM potAne jANato ja nathI tyAM teno mahimA Ave evI zakyatA ja nathI. bahumAna to dUra rahyuM jIvane potAnA svabhAvano anAdara varte che. pote arUpI jJAyaka hovA chatAM A rUpI acetana zarIra che te huM 2) bAhya sAdhano zodhavAnI vyagratA. 3)bAhya viSayone potAnI IcchA / jarUrIyAta chuM evuM mAne, e zarIramAM huMpaNuM sthApIne potAnuM mujaba badalAvavAnA prayatno. jIvana jIve tene potAnA svabhAvano svIkA2 ja nathI. zAstramAM vAta Ave che ke ajJAnIne potAnA svabhAva pratye anaMtAnubaMdhIno krodha che. svabhAvanA anAdaranA kAraNe potAnI zaktimAM AvaraNa AvI jAya che. jJAna eka guNa hovAthI tenI paryAya na hoya, arthAt jANavAnuM kArya na thAya ema banavuM A zabdo dvArA AcAryadeva ApaNane azakya che tethI jIvanI alpajJa dazA che. arthAt samajAvavA mAge che ke jIva pote sarvajJa svabhAvI eka samaye ekane jANI zake evo jJAnano ughADa hovA chatAM te vartamAnamAM alpajJarUpe pariName che. che. anya pAMca dravyomAM to jevo svabhAva hoya evI zabdonI racanA A prakAre che. AtmAne potAnAM paryAya thAya che paraMtu jIvamAM svabhAvanA anAdaranA jJAyaka svabhAva sarvajJa svabhAva (ahIM tene mATe : phaLasvarUpe tyAM alpajJa paryAya thAya che. tevA pariNAma caitanya sAmAnya zabda vAparyo che) sAthe anAdithI : rUpe pariNamavAnI jIvamAM yogyatA che tene kSaNika tAdAtmyasiddha saMbaMdha che. arthAt jIva pote sarvajJa : azuddha upAdAna evuM nAma ApavAmAM Ave che. svabhAvI che. bhedathI vicAratA jJAna guNanuM zaktirUpa : mithyAtvabhAvanA sadbhAvamAM A pramANe thAya che sAmarthya paripUrNa che. abhedathI vicAratA jIvanuM ... tethI te jJAnane mithyAjJAna evuM nAma paNa maLe che. sAmarthya paripUrNa che. jo vizvanA samasta padArthone alpajJa dazAmAM nimitta jJAnAvaraNIya karma ekI sAthe eka samayamAM jANavAnuM jIvanuM sAmarthya : che. jJAnanI paryAyamAM audayika bhAva nathI kAraNake hoya to te pramANe kArya thavuM joIe. jevo svabhAva : tema thAya to jJAnanuM koI kArya ja na thAya. vaLI tyAM 108 jJAnatattva - prajJApana 1)svabhAva sarvajJa hovA chatAM kArya alpajJarUpanuM thAya che. temAM sau prathama (1) 'caitanya sAmAnya sAthe AtmAne anAdi siddha saMbaMdha hovA chatAM je ati dRDhata2 tamograMthI vaDe ava2AI javAthI biDAI gayo che evo AtmA'' : : Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. opazamika bhAva paNa nathI kAraNake tema thatAM : prANI paNa anAdinA saMskAra anusAra e ja prakAre jJAnanI nirmaLatA kevaLajJAna jevI thAya. tethI jJAna : jIvana jIvavA lAge che. A rIte potAnA pUrvabhavanA kSAyopazama bhAve ja che ane tyAM jJAnAvaraNIya : bhAva anusAra zarIra ane Indriyo prApta thAya che karmanA kSayopazamanuM nimitta che. jayAre sarvajJa dazA ' tethI tene meLavelA sAdhana gaNavAmAM Ave che. jayAre pragaTa thAya che tyAre jJAnAvaraNIya karmano kSaya che ke prakAza ane havA e to sAmUhika sAmagrI che. te ane e kevaLajJAna kSAyika jJAna evuM nAma pAme ? koInI mAlikInI vastuo nathI. sau koI teno : upayoga kare che mATe tene aNameLavelI sAmagrI : gaNavAmAM Ave che. sAmarthyanI paripUrNatA ane pariNAmamAM : alpajJatA hovAthI jIvane haMmezA eka prakAranuM tANa : zarIra che mATe Indriyo che ane prakAza vagere rahe che. jyAM sudhI jevo svabhAva che evI paryAya : sahajapaNe prApta thAya che tethI te jANavA lAge che pragaTa na thAya tyAM sudhI tene tANa rahe che. je tene . paraMtu ahIM tene vyagratA kahe che arthAt jayAre AkuLatAnuM kAraNa thAya che. jayAre ajJAnI jANe ke potAnuM jJAna hArI gayeluM che tyAre AvA bAhya che ke mAro svabhAva paripUrNa che tyAre tene vyaktapaNe : sAdhano meLavavA ane TakAvavA mATe te prayatna kare AkuLatA thAya che. pAtra jIvane jevo svabhAva che : che jene vyagratA kahe che. Indriyo sateja rahe te mATe tevI paryAya pragaTa karavAnI bhAvanA jAge che ane : davA IlAja vagere kare. rAtrInA bhAgamAM sUryano te tathA prakArano puruSArtha kare che. : prakAza na hoya tyAre anya prakAza zodhavA mATe te : prayatna kare che. A rIte tene sAdhano meLavavA ane bAhya sAdhano zodhavAnI vyagratA. : TakAvavAnI AkuLatA rahe che evo bhAva darzAvavAmAM Ave che. jIvane je zarIra prApta thAya che. te anusAra : potAnuM jIvana cAlu kare che tyAM tene Indriya-mana : viSayone pariNAmAvavA. tathA prakAza-havA vagere bAhya sAdhano upalabdha che. te sAdhana mAraphata te rUpI viSayone jANe che. TIkAmAM : "mahA mohamalla jIvato hovAthI parane lakhe che ke "padArthane svayaM jANavAne asamartha - pariNAvano abhiprAya karatuM hovA chatAM pade pade hovAthI upAtta ane anupAtta parapadArthorUpa : chetarAtuM thayuM" sAmagrIne zodhavAnI vyagratAthI atyaMta caMcaLa tarala : A zabdo jJAnanA sthAne sukhane vadhu lAgu asthira vartatuM thayuM" AcAryadeva Indriyane upAtta : paDe che. huM para padArthone mArI IcchA mujaba arthAt meLavelA ane prakAza havAne anupAtta eTale : pariNamAvI zakuM chuM. arthAt mArI marajI anusAra aNameLavelA sAdhanorUpe darzAve che. jIvane potanA : temane bhogavI zakuM chuM. evo ajJAnIne abhiprAya bhAva anusAra gatino baMdha paDe che. te anusAra : che. para padArtho atyaMta bhinna che paranuM kartApaNuM pachIno bhava maLe che tyAM je zarIrane prApta thAya che . ane bhoktapaNuM jIvana saMbhavI zake ja nahIM. paraMtu temAM jeTalI Indriyo che te tenuM sAdhana bane che. jIvanI IcchAne ane bAhyanA padArthone nimitta jIva e Indriyone sAdhana banAvIne jANavA lAge naimittika meLa dekhIne kartA-bhoktApaNAno che. kharekhara to viSayone bhogavavA lAgI jAya che. : ajJAnIne abhiprAya thAya che. te UMdhI mAnyatA asaMjJI che tyAM sudhI to A krama che paraMtu saMjJI : pramANe te prayatno kare che. bAhya viSayo bhogavatA pravacanasAra - pIyUSA 109 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha anubhave che. pote to potAnI zeyAkAra jJAnanI : paryAyane ja bhogave che. bAhya padArtho to tenA pariNamananA pravAhamAM cAlyA jAya che. potAnI jJAnanI paryAyane bhogavatA bAhya viSayo bhogavAyA evuM mAnIne AnaMda pAme che. tethI ahIM kahe che ke ajJAnI jIva pagale-pagale chetarAya che. dRSTAMta : jema dArUnI asa2 nIce hoya tene lAge to khaba2 na paDe tema moha madirAne kAraNe pote chetarAya che paraMtu tenuM tene bhAna nathI. pote to viSayone bhogavIne sukhI che evuM ja mAne che. lokikamAM kayAMya chetarAvAno prasaMga Ave to bIjIvAra tyAM jAya nahIM paraMtu ajJAnIne bhAna ja paDatuM nathI. tethI te pade pade chetarAya che. kharekhara to jayAre saMjJIpaNuM prApta thAya tyAre jIve vicA2 ka2vo joIe ke huM jANanAra chuM. jANavAnuM kArya je thAya che tenI pAchaLa jJAna svabhAva kevaDo che ? tenuM sAmarthya keTaluM che ? A rIte vicAra kare to tene potAnA zaktirUpa sAmarthya ane pragaTa avasthA vacceno visaMvAda khyAlamAM Ave. e visaMvAda khyAlamAM AvatA te tene dUra karavAno prayatna kare. ajJAna ane alpajJatAnuM kAraNa zodhavA nIkaLe. tethI vartamAnamAM jeTalo jJAnano ughADa che ane bAhyamAM je Indriya vagere sAdhana che tene TakAvavA tathA vizeSa bAhya sAmagrI meLavavAnA lobhamAM paDavA jevuM nathI. dRSTi pheravavAnI jarUra che. : : gAthA - 56 rasa, gaMdha, sparza vaLI varaNa ne zabda je paudgalika te che IMdviviSayo, temaneya na IMdriyo yugapada grahe. 56. sparza, rasa, gaMdha, varNa ane zabda ke jeo pudgala che teo IndriyonA viSayo che (paraMtu) te Indriyo temane (paNa) yugapada grahatI (jANatI) nathI. 110 : : jIva sparzendriya sparza rasanAIndriya rasa ghrANendriya gaMdha cakSuIndriya raMga karNendriya zabda sparza, rasa, gaMdha ane varNa e pudgala dravyanA rUpI guNo che. zabda e skaMdhanI rUpI paryAya che pudgalanA A pAMca rUpI dharmone viSaya karanArI mUrta zarIrane prApta pAMca Indriyo che. jIva jANanAra che. A pAMca Indriyo chadmasthanA kSayopazama jJAnamAM rUpI padArthone jANavAmAM bAhya sAdhana che. bAhya nimitta che. A gAthAmAM ema kahevA mAge che ke paMcendriya jIvane A badhI Indriyo prApta hovA chatAM A badhA viSayo ekI sAthe jJAnamAM jaNAtA nathI. Indriya jJAnanI vAta to pahelA AvI gaI che ahIM to kahevuM che. zarIrane prApta pAMca Indriyo hovA chatAM jIva eka samaye mAtra eka Indriyane sAdhana banAvIne jANavAnuM kAma kare che. ja AcAryadeva eka dRSTAMta Ape che. kAgaDAne be AMkha che paraMtu te banne AMkha vaDe ekI sAthe joI zakato nathI kAraNake be AMkha vacce mAtra eka pUtaLI (kIkI) che. te pUtaLI je AMkhamAM Ave te AMkha vaDe jovAnuM kArya thAya che. te pUtaLI be AMkha vacce eTalI jhaDapathI phare che ke kAgaDo banne AMkha vaDe ekI sAthe joI zake che evuM lAge che. siddhAMtamAM jIva pAMca Indriyo vaDe jANe che tyAre te eka pachI eka Indriyane sAdhana banAve che. Indriyo pAMca che paraMtu jANanA2 to eka ja che. ApaNane e vAta khyAlamAM ke ApaNe IndriyonI pasaMdagI karIne tenI mAraphata viSayone jANIe chIe tethI ApaNI mAnyatA che ke jIvane pahelA Indriya sAthe saMbaMdha thAya che ane pachI te Indriya mAraphata bAhya padArthane jANe che. zAMtithI jJAnatattva prajJApana - Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArazo to khyAla Avaze ke ema nathI. Indriyono : 4 gAthA - 57 viSayo sAtheno saMbaMdha to sahajarUpe thayA ja kare : te IMdriyo paradravya, jIvasvabhAva bhAkhI na temane; che. rUmanuM havAmAna badalAya tenI asara cAmaDI : : tenAthI je upalabdha te pratyakSa kaI rIte jIvane? 17. upara thAya ja che. arIsAmAM jema bAhya vastuo : sahajapaNo pratibiMbita thAya che. DIpArTameMTala : te Indriyo paradravya che, temane AtmAnA sToramAM goThavelo kemero tamArI hilacAlane grahaNa : svabhAvarUpa kahI nathI; temanA vaDe jaNAyeluM karI le che tema AMkhamAM bAhya dRzya jaNAya che. te ja : AtmAne pratyakSa kaI rIte hoya? pramANe AMkha dRzyane grahaNa kare che. jIbha svAdane : pratyakSa grahaNa kare che. have A rIte vizvanA rUpI padArtho : havenI traNa gAthAomAM pratyakSa jJAnanI vAta te. koIne koI prakAre Indriyo sAthe saMbaMdhamAM AvatA : : Ave che tethI ApaNe pratyakSa zabda kayA arthamAM ja rahe che. have jIva jayAre jANavAnuM kArya kare che : : vAparavAmAM Ave che te sau prathama samajI laIe tyAre te je Indriyone sAdhana banAve che. tenA : viSayanI jANakArI tene prApta thaI jAya che. A : : jethI gAthAnA bhAva samajavA sahelA paDe. apekSA eTalA mATe lIdhI che ke bAhya viSayono : pratyakSapaNuM be apekSAe levAmAM Ave che. Indriyo sAthe saMbaMdha thavo e eka svataMtra kriyA che. : 1) jJAnanI paryAya konI sanmukha che. eka svataMtra saMbaMdha che. tene paramArthe jIva sAthe saMbaMdha : 2) jJAna kayA viSayane jANe che. nathI. A gAthAnuM prayojana IndriyajJAnanuM tInapaNuM : : (1) pratyakSa - prati + akSa. darzAvavAnuM che. pAMca Indriyo dvArA jANavAnI zakti : akSa zabdanA be artha thAya che. Indriya ane AtmA. hovA chatAM te jJAna pAMca Indriyono upayoga ekI : (a) je jJAnanI paryAya IndriyanI sanmukha sAthe karI zakatuM nathI. A gAthAonA mULa Azayane ' : che, te jJAna Indriya jJAna che ane tene Indriya pratyakSa lakSamAM rAkhIne vicArIe tyAre jIva nimitta : - jJAna kahevAmAM Ave che. naimittika saMbaMdhathI pAMca IndriyonA viSayone ? bhogavI zake che. tenI pAse pAMca IndriyorUpI - (ba) je jJAnanI paryAya potAnA svabhAvanI sAdhano paNa jayAre vidyamAna hoya tyAre paNa te sanmukha che, potAnI sanmukha che te jJAna pratyakSa badhuM ekI sAthe bhogavI zakato nathI. eka samaye : jJAna che. kevaLI bhagavAnane A prakAranuM jJAna hoya eka Indriya dvArA ja te kArya karI zake che. ke che. sAdhakane nirvikalpa dazA samaye paNa A prakAranuM bIjI rIte vicArIe. ajJAnI jIva bhogavaTA : jJAna hoya che. pradhAnI che. te badhuM bhogavavA mAge che. kadAca rUpI : A rIte vicArIe tyAre jJAna konI sanmukha padArthanA sparza, rasa vagere ekI sAthe bhogavavA : che eTalI ja apekSA levAmAM Ave che. A beno maLe to te teyAra thaze? jo ene viSaya bhogavavAnI : vicAra karIe tyAre Indriya pratyakSa jJAna heya che gRddhi haze to javAba nA mAM Avaze. eka samaye : ane je jJAna potAnA svabhAvanI sanmukha che te ekane ja bhogavavA mAgaze. sAdo dRSTAMta eka : upAdeya che. Indriya pratyakSa jJAna e hArI gayeluM mANasane svAdanI ja, khAvAnI ja gRddhi haze to te jJAna che, alpajJatArUpanuM jJAna che, parAvalaMbI jJAna mAtra svAda ja bhogavavA mAgaze. * che. Indriya pratyakSa jJAna paramArthe duHkhanuM denAruM che. pravacanasAra - pIyUSa 111 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayAre svabhAva sanmukha jJAnanA phaLamAM jIvane : paramAtmA vizvanA samasta padArthane jANe che tyAre atIndriya AnaMdano anubhava che. tene anaMta sukha che. A rIte para padArthanA jJAnane (2) jJAnano viSaya zuM che? sukha sAthe sIdho saMbaMdha nathI. jo Indriya jJAna vaDe jJAnano viSaya (a) potAno AtmA : jaNAya che to du:kha che ane kevaLa jJAna vaDe jaNAya (ba) paradravya. * : che to sukha che tethI kharekhara to Indriya jJAna duHkharUpa (a) jJAnano viSaya jayAre potAno AtmA : Saa : che ane kevaLajJAna sukharUpa che e ja vAta nakkI che tyAre te jJAna potAnA AtmAne sIdhuM jANe che. thAya che. pote jANanAra, jANavAnI kriyA karIne potAne : gA. 57mAM e jJAna konI sanmukha che te jANe che. tyAM jJAtA jJAna-zeya traNanuM abhedapaNuM : vAta laIne pratyakSa ane parokSapaNuM darzAvyuM che. je sadhAya che. te jJAna pratyakSa che. tenuM phaLa jIvane : jJAna kevaLa AtmA prati ja niyata che tene ahIM atIndriya sukha che. Indriyano viSaya to rUpI padArtha ke pratyakSa jJAna kahyuM che. ja che tethI AtmA teno viSaya na thaI zake paraMtu : je jJAna IndriyonuM avalaMbana laIne paradravyane mana rUpI-arUpI bannene viSaya kare che arthAt mana : jANe che te parokSa jJAna che. ahIM te jJAna Indriya arUpIne jANavAmAM paNa nimitta che tethI mananA : pratiniyata che mATe Indriya pratyakSa che evuM darzAvavuM saMge anumAna jJAnamAM potAno AtmA jANI zakAya " nathI paraMtu te jJAna paradravyane Indriya vaDe jANe che che. paraMtu mana e bAhya sAdhana che mATe anumAna * mATe te jJAna parokSa che ema samajAvavA mAge che. jJAna parokSa che ane tyAM atIndriya AnaMda nathI. : kevaLa jJAnamAM paNa paradravya jaNAya che paraMtu te jJAna A rIte je anumAna jJAna potAnA AtmAne jANe : pratyakSa che. jayAre jIva Indriya jJAna vaDe pa2dravyane che te paNa parokSa ja che. jANe che tyAre te parokSarUpe paradravyane jANe che. | (ba) jJAnano viSaya jayAre paradravya che tyAre : A gAthAmAM IndriyanuM astitva jIvathI taddana te paNa pratyakSa ane parokSa evA be bhedarUpa che. je : jAdu che ema darzAvyuM che. Indriyo to zarIra jJAna Indriya ane mana dvArA paradravyane jANe che te pariNAmane prApta che. te mUrti che. jIva ane zarIra parokSa jJAna che. jANanAra jIva arUpI che te mUrta ke banne viziSTa eka kSetrAvagAha saMbaMdhane prApta thaIne evI Indriyo dvArA parane jANe che tethI tyAM : rahelA che ane laukikamAM temane ekarUpe ja gaNavAmAM parokSapaNuM che. : Ave che. paraMtu te samaye paNa Indriyo jIvane sparzatI kevaLajJAna vizvanA samasta padArthone anya * nathI. arthAt Indriyo jIvathI atyaMta bhinna rahe che. avalaMbana vinA sIdhuM jANe che. mATe te jJAna pratyakSa * gAthA - 58 che. kevaLajJAnanI pratyakSatA be prakAre ApaNA khyAlamAM Ave che. jJAnanI paryAya potAnA svabhAva : artho taNuM je jJAna parataH thAya teha parokSa che; sanmukha che mATe pratyakSa ane jJAna vizvanA padArthane ' jIvamAtrathI ja jaNAya jo, to jJAna te pratyakSa che. 58. sIdhuM jANe che mATe pratyakSa. : para dvArA thatuM je padArtho saMbaMdhI vijJAna te to jJAna IndriyanA sAdhana vaDe jayAre paradravyane ke parokSa kahevAmAM AvyuM che; jo kevaLa jIva vaDe jANe che. tyAre tyAM paramArthe duHkha ja che. jayAre ? ja jANavAmAM Ave to te jJAna pratyakSa che. 112 jJAnatatva - prajJApana Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A gAthAmAM paNa jIva paradravyane jANe che te : yAda karavo, tAjo karavo tene saMskAra kahe che. kevI rIte tenI vAta lIdhI che. jo jIva anya sAdhana : tene pratyabhijJAna paNa kahevAmAM Ave che. dvArA IndriyajJAna vaDe paradravyane jANe che to te jJAna : jAtismaraNa jJAna paNa A pratyabhijJAnano ja parokSa che. jo jIva kevaLajJAna vaDe paradravyane jANe ke eka prakAra che. jAtismaraNa jJAnamAM pUrvabhavonuM che to te jJAna pratyakSa che. jJAna thAya che. AgalI gAthAmAM je Indriya jJAnanI vAta : (6) prakAza - havA vagere paNa anaupAtta sAdhano lIdhI hatI te ja vAta A gAthAmAM vistArathI lIdhI . che. bAhya viSayono Indriyo sAthe saksikarSa thavAmAM te jarUrI che. aMdhArAmAM ApaNI AMkha che. Indriya jJAna mAtra Indriya vaDe ja jANe che evuM : ekAMta na karatAM chadmastha jIvo paradravyane aneka : joI zakatI nathI. prakAzanI upasthitimAM bAhya padArthanA raMga tathA AkAra AMkha (Indriya) prakAranI sAmagrI vaDe jANe che. ahIM tenuM varNana : sudhI pahoMce che tyAre ja jIva raMgane jANI kare che. bAhya sAdhano A prakAre levAmAM AvyA che. : zake che. (1) aMtaH karaNa arthAt mana. A rIte A gAthAmAM chadmastha jIva paradravyone (2) Indriyo : AvA aneka prakAranA sAdhano vaDe jANe che mATe te * jANapaNuM parokSa ja che. ema darzAvavAmAM AvyuM che. (3) paropadeza - anya jIvo dvArA je upadeza devAmAM : Ave che te anusAra paradravyanuM jANapaNuM thAya : - gAthA - 59 che. upadezamAM zabdo vAcaka thaIne vAcya evA : svayameva jAta, saMmata, artha anaMtamAM vistRta ne padArthane darzAve che. sAkara zabda dvArA sAkaranuM : avagraha-hAdi rahita, nirmaLa jJAna sukha ekAMta che. 59. jJAna thAya che. te ja pramANe AtmA zabda dvArA : svayaM (potAthI ja) upajatuM, samaMta (arthAt AtmAnuM jJAna thAya che. A rIte anya dvArA : sarva pradezathI jANatuM), anaMta padArthomAM vistRta, AtmA temaja anya dravyonuM jJAna karAvavAmAM : vimaLa ane avagrahAdithI rahita evuM jJAna ekAMtika Ave che. - sukha che ema (sarvajJa deve) kahyuM che. (4) upalabdhi - ahIM jJAnanI paryAyanA ughADanI : A gAthAmAM pratyakSa jJAnane pAramArthika vAta lIdhI che. jJAnanI paryAyano ughADa ocho : sukharUpe darzAvavuM che. TIkAkAra AcAryadeva sau prathama vadhAre hoya che. tyAM nimitta jJAnAvaraNIya karma : parokSa jJAnanI vAta karIne tenI sarakhAmaNImAM che. A jJAnanA ughADane kSAyopathamika jJAna : pratyakSa jJAna darzAve che. paNa kahevAmAM Ave che. te ughADamAM potAnI : parokSa jJAna yogyatA e kSaNika upAdAna che ane dravyakarma : pratyakSa jJAna nimitta che. para dvArA upajatuM svayaM potAthI ja upajatuM asamaMta samatA (5) saMskAra - pUrve je padArtha jaNAyA hoya te : keTalAka padArthomAM pravartatuM anaMta padArthomAM vistRta dhAraNAmAM rahI gayA hoya. dhAraNA e : samaLa vimaLa matijJAnano prakAra che. te viSayane vartamAnamAM - avagrahAdi sahita avagrahAdi rahita pravacanasAra 113 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sau prathama parokSajJAna paramArthe sukharUpa : kSetre raheluM jJAna te raMgane jANI le che. tyAre raMgane nathI ema jaNAve che. gA. 58mAM je vistAra - jANavAnuM kArya to jIvanA asaMkhya pradezI kSetramAM levAmAM Avyo che evA aneka sAdhano dvArA : ekasarakhuM ja thAya che. AMkhanA kSetre rahelA jJAnanA A jJAna kArya kare che mATe te jJAna parAdhIna che. : pradezo ja raMgane jANe che ane te samaye jJAnanA jJAnano kSayopazama hovA chatAM jo dravya Indriyo : anya pradezo anya viSayane jANe athavA tyAM koI barobara na hoya athavA ene sAdhana banAvavAmAM . jANavAnuM kArya thAya ja nahIM evuM bane nahIM. "amuka na Ave to jANavAnuM kArya thatuM nathI. mATe ke pradezo dvArA" zabda prayogano artha evo che ke tyAMthI parAdhInatA che. jJAnanI paryAya ekalI potAnI : kArya zarU thayuM ane sarva pradezomAM vyApyuM. (tyAM meLe jANatI nathI. asamaMta :- A vizeSaNa : samayabheda nathI). samajavAnI jarUra che. samaMta zabda dvArA kevaLajJAna : dRSTAMtaH khetaramAM ugelA zeraDInA sAMThAnI AtmAnA sarvapradeze jANe che evuM kahevA mAge che. - eka kAtarI pakaDIne halAvIe tyAre Akho sAMTho asamaMtamAM "amuka pradezo dvArA jANavAnuM kArya thAya che. e pramANe darzAvavAmAM AvyuM che jenA : : hale che. eka Indriyane eka kAtarIne sthAne gaNavAnI : rahe. A rIte mULa siddhAMta na tUTe e prakAre zabdano bhAvanI cokhavaTa jarUrI che. bhAva ApaNA khyAlamAM levo jarUrI che. jJAna (abhedapaNe jIva) asaMkhya pradezI : parokSa jJAna maryAdita viSayane ja jANe che. potAnA svakSetramAM che. A kSetra akhaMDita che. mATe jJAnanI je paryAya pragaTa thAya te akhaMDita asaMkhya : : eka samaye eka IndriyanA viSayane grahaNa kare che pradezamAM ja thAya. e paryAya ekarUpa ja hoya. A : * tyAre anya viSaya je jJAnamAM jaNAyA nahIM tenI siddhAMtane vaLagIne ApaNe "amuka pradezo dvArA' : AkuLatA (du:kha) jIvane te samaye anubhavAya che. zabdono bhAva samajavo jarUrI che. parokSa jJAna : samaLa-parokSa jJAnamAM viparItatA paNa Ave ochA ughADavALu hovAthI tene IndriyarUpa sAdhananI : che. apUrNa jJAnamAM A prakAranA doSo haMmezA jovA jarUra paDe che mATe te Indriya dvAra vaDe jANe che ema maLe che. jJAna anirNayAtmaka bane athavA kayAreka kahevAmAM Ave che. ApaNane khyAla che ke jIva ane * khoTo nirNaya paNa thaI jAya che. jJAnamAM mithyAtvanA zarIra eka kSetrAvagAharUpa che. zarIrane prApta AMkha : kAraNe sva parano viveka na rahe te moTo doSa che. vagere dravya Indriyo zarIranA thoDA bhAgamAM ja che. : malinatA che. te apekSAe anya doSo alpa che have jIva jayAre raMgane jANavA mAge che tyAre AMkha * paraMtu tenI avagaNanA karavA jevI nathI. tenuM sAdhana che. tethI AMkhanA kSetre rahelA jJAnanA pradezo sakriya thaIne raMgane grahaNa kare che. kharekhara : avagrahAdi sahita - matijJAna-avagrahato AMkhane ane bAhya duranA kSetre rahelA padArthanA : IhA-avAya-dhAraNA A kramathI ja jANe che. te krama raMgane prakAzarUpI sAdhana dvArA saMbaMdha thAya che. arthAta : vaccethI chUTI paNa jAya to jJAna thAya ja nahIM athavA bAhya padArthano raMga prakAzanA mAdhyama dvArA AMkhanA . saMzayAtmaka rahI jAya mATe te du:khanA kAraNarUpa paDadA sudhI pahoMce che tyAre raMgano Idriya (AMkha) * che. A rIte pAMca bhedathI parokSa jJAnanuM heyapaNuM sAthe satrikarSa thayo ema kahevAmAM Ave che. AMkhanA : darzAvyuM. 114 jJAnata - prajJApana Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyakSa jJAna : AnaMda thAya che. A gAthAno bhAva A rIte lakSamAM * lIdhA bAda have AcAryadeva A vAta kaI rIte rajA svayaM UpajatuM jJAna - A kevaLajJAnanuM lakSaNa : ' kare che te joIe. che. tyAM svAdhInatAnI vAta che. parAdhInatAno tyAM : abhAva che. je jIvane parokSajJAna hatuM tene pratyakSa : anAdi jJAnasAmAnyarUpa svabhAva upara mahA jJAna pragaTa thayuM. je sAdhaka hato te paramAtmA thayo. : : vikAsathI vyApIne svataH (potAthI) ja rahyuM hovAthI ItyAdi prakAre ApaNe kahIe chIe. jIva baze : "svaye upaje che" tethI AtmAdhIna che. prakAranA pariNAmone kare che. pote ja tene kare che : ahIM TIkAkAra judI rIte rajUAta kare che. mATe svayaM kare che evuM kahIe chIe. ajJAnI jIva : jJAnanI paryAya pratyakSa che e rIte rajUAta kare che. ajJAna bhAve paNa pote ja pariName che. ajJAna : prati + akSa (AtmA). potAnI jJAnanI paryAya pariNAmamAM karmodayanuM nimittapaNuM che paraMtu te samaye potAnA AtmAnI sanmukha thaIne pariName che mATe paNa ajJAnabhAvarUpe to jIva pote ja pariName che. : te jJAnanI paryAya pratyakSa che. te pratyakSa jJAna che ahIM e vAta nathI levI. jJAnIne je asthiratAno : evuM samajAvavA mAge che. rAga thAya che te paNa sAdhaka svayaM kare che. te ja : eka apekSAe samyajJAna-zuddhopayogapariNAmane te to karma dvArA karAvavAmAM AvyA che . evI jJAnanI paryAya paNa potAnA AtmAnI sanmukha jJAnI svataMtrapaNe to zuddha paryAyane ja kare che. rAgane ' ja che. paraMtu te paryAya kSayopazama bhAve che. te nathI karato e pramANe paNa kahevAmAM Ave che. ahIM : zrutajJAnanI paryAya che. ochA ughADavALI paryAya e apekSAe paNa nathI levI. ahIM to jIva pratyakSa : che. saMpUrNa vikasita paryAya nathI. nirvikalpa dazA jJAna kevaLajJAnarUpe svayaM pariName che. kahIne tyAM : lAMbI TakatI nathI. pharI savikalpa dazA Ave che. anya dravyanI koI apekSA lAgu nathI paDatI evo : tyAre jJAnanI paryAya IndriyanI sanmukha thAya che. te bhAva darzAvavA mAge che. jevo potAno sarvajJa " Indriyo dvArA bAhya viSayone parokSa jJAna vaDe jANe svabhAva che tevI sarvajJa dazA pragaTa thaI. A ; che. savikalpa dazA samaye te jJAna parokSa che. pratyakSa svAbhAvika kArya che. temAM jIva ekalo ja che evo : nathI. arthAt te samaye te jJAnanI paryAya potAnA bhAva darzAvavA mAge che. adhurI paryAya paNa jIva : AtmAnI sanmukha nathI. sAdhaka dazAmAM AvuM svayaM karato hato paraMtu te adhurI paryAya IndriyanA : savikalpa nirvikalpapaNuM cAlyA ja kare che. tenI vAta avalaMbana vinA kArya karI zakatI na hatI. mATe : ahIM kahevA mAgatA nathI. have to te bhUmikAne parAdhIna hatI. jayAre sarvajJa dazA jIva svayaM kare : oLaMgIne paramAtmadazA pragaTa thaI che. te paryAya che. ane te paryAya svayaM svataMtrapaNe jANavAnuM kArya : potAnA svabhAva tarapha ja sanmukha che. te pharIne kare che mATe tyAM parAdhInatA nathI ema darzAvyuM che. : potAnA AtmAthI vimukha thavAnI nathI. vaLI te je parAdhInatA hatI te gaI ane svAdhInatA AvI : paryAya saMpUrNatAne sarvajJatAne pAmelI che. paramAtmA evo bhAva AcAryadeva samajAvavA mAge che. A : kevaLajJAnarUpe pariNamyA che ema kahevAne badale ahIM rIte svayaM zabdanI sAthe svAdhInatAno bhAva ' kevaLajJAnanI paryAyanI mukhyatAthI vAta lIdhI che. joDAyelo che. dRSTAMta: koI rogI vyakitane nabaLAI : saMpUrNa vikAsane pAmelI te paryAya potAnA svabhAvane lAge ane Teko levAnI jarUra paDe te jayAre sazakta : vaLagIne rahelI che ema kahevA mAge che. je paryAya thAya tyAre tene TekAnI jarUra nathI rahetI. tene tyAre : pahelA adhUrI hatI te have vikAsane pAmI che. pravacanasAra - pIyUSA 115 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . A paryAyano viSaya AkhuM vizva che paraMtu te jJAnanI paryAyano viSaya zuM che te vAta ahIM nathI levI. 52mAtmAnuM jJAna sarvagata che e ahIM nathI - kahevuM. vizvanA samasta padArthone A jJAna pratyakSa jANe che evuM pratyakSapaNuM ahIM nathI darzAvavuM. je jJAna pahelA 525dArthone Indriya jJAna vaDe jANatuM hatuM. arthAt parokSarUpe padravyane jANatuM hatuM. te jJAna have anya sAdhananI madada vinA sIdhuM vizvanA samasta padArthone jANe che mATe te jJAna pratyakSa che e apekSA ahIM lAgu nathI paDatI. paraMtu A jJAnanI paryAya saMpUrNapaNe potAnA svabhAvanI sanmukha che te tenI pratyakSatA che. jJAnanI paryAya potAnA svabhAvamAMthI utpanna thaI ane teNe svabhAva sanmukhatA ja karI. sarvajJa svabhAvamAMthI sarvajJa dazA pragaTa thaI ane te sarvajJa paryAya potAnA svabhAvane ja vaLagI che tyAM jJAtA-jJAna-zeya traNe abhedapaNe pote ja che. tethI te paryAya saMpUrNapaNe AtmAdhIna che, tyAM 52nA jANapaNAnI vAta nathI ane 52ne jANavAmAM nimitta evA bAhya IndriyAdi sAdhananI vAta paNa nathI. vAta bIjI rIte laIe to IndriyonA mAdhyama dvArA ja vizvanA padArtho jJAna sudhI pahoMcatA hatA. have te padArtho sIdhA jJAnamAM pahoMce che. dRSTAMtarUpe vicArIe ke eka pahADa upara eka maMdira che, tene : eka ja dvA2 che. aMdara rahelI pratimA mAtra e : dvA2mAMthI ja joI zakAya che. have koI maMdiranI : dIvAlo dUra karI nAkhe to pratimA badhI bAjuthI joI zakAya che. koI UMcA makAnanI agAsI upara UbhA rahIne eka bhuMgaLA mA2phata ja jovAno Agraha rAkhe to maryAdita jaNAya paraMtu bhuMgaLu choDI de to cAre bAjA badhuM dekhAya. saMpUrNa vikAsane pAmelI kevaLajJAnanI paryAya potAnA dravya sAmAnyarUpa svabhAvamAM ja vyApIne rahI che. evuM TIkAkAra AcAryadeva kahevA mAge che. A ja jJAnanI pratyakSatA che. A ja jJAnanI svAdhInatA che. A rIte IndriyanuM dvAra choDI devAthI jJAna badhuM jANI zake ema paNa laI zakAya ane vizvanA badhA padArtho jJAnamAM pratyakSa thaI jAya che ema paNa laI zakAya. A bolamAM jJAna sarvapradeze khullu thaI gayuM che evo bhAva che mATe koI cokkasa pradeza mA2phata kAma thavAne badale badhA pradeze kArya thAya che arthAt bAhya viSayo sIdhA jJAnamAM jaNAya che e artha yogya lAge che. jJAnanI paryAya saMpUrNa khullI thaI gaI. sarva pradezethI viSayane grahaNa ka2vAnI zakti pragaTa thaI che e rIte vicAravuM yogya che Ane ahIM samaMta zabdathI oLakhAvavAmAM Ave che. * anaMta padArthomAM vistRta ahIMjJAnanI paryAya sarvagata che ema darzAvavA mAge che. jJeya jJAyaka saMbaMdhanuM evuM svarUpa che ke jANe ke zeyo jJAnamAM AvI gayA ane jJAna jJeyanA kSetramAM pahoMcI gayuM evuM kAma thAya che. A bolanA zabdo ''samasta vastuonA jJeyAkA2one atyaMta pI IndriyAdi dvAro mA2phata ja (sAdhana dvArA ja) gayuM hovAne lIdhe'' dvArA AcAryadeva jANe ke zeyo jANapaNuM karI zakatuM hatuM. kSAyika jJAnane evI koI : jJAnamAM AvI gayA evuM darzAvavA mAge che. ''52ma maryAdA nathI. amuka ja pradezothI jANapaNuM thAya : vividhatAmAM vyApIne raheluM hovAthI'' zabdo dvArA tenA sthAne sarva pradezethI jANapaNuM thAya che. e ja : jANe ke jJAna sarvagata thayuM hoya evo bhAva darzAvavA kSayopazama jJAnanI eka maryAdA hatI ke te : 116 jJAnatattva prajJApana samasta AtmapradezomAM, parama samakSa (pratyakSa) jJAnopayogarUpa thaI, vyApI raheluM hovAthI''samaMta che'' tethI azeSa dvAro khullA thayA che. - Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAge che. ahIM jJAna sarvagata che e bhAvane mukhya : UMdhI mAnyatAnuM kAraNa e che ke tene kharekhara dravya karIne kahe che ke jJAna anaMta padArthomAM vistRta che. A baMdhAraNa beThuM nathI. sat haMmezA utpAda-vyaya-dhruva Ama hovAthI koI viSaya jANavAmAM bAkI na * yukta ja hoya e siddhAMta tene mAnya nathI. vaLI rahevAne kAraNe paramAtmAne du:kha nathI. paramAtmA kRtyakRtya che arthAt teNe karavA jevuM badhuM kevaLajJAna vimaLa che. jJAnamAM AvaraNa : " A : karI lIdhuM che. teno artha e kare che ke siddha dazAmAM karanArA jJAnAvaraNIya karma ane saMzaya vimoha vagere : paryAya na hoya. yuvAna vaye paisA kamAya lIdhA hoya karanArA mohanIyayAdi karmo arthAta cAra ghAti : to pachI moTI umare ArAmathI beThA beThA karmono paramAtmAne abhAva hovAthI tyAM have ka bhogavavAnuM hoya. gharaDA thayA pachI vaLI kamAvAnI malinatA nathI. tethI kevaLajJAna vimaLa che. : ciMtA zuM? siddhAMtamAM jIva samasta vibhAvano nAza * karIne paramAtmA thAya pachI sAdi anaMtakALa sudhI kSayopazama jJAnamAM avagraha-IhA vagere . anaMta sukhane bhogave che. siddha dazAmAM pachI kramapUrvaka jANapaNuM thatuM hatuM. jayAre kevaLajJAna akrame - pariNAma na hoya. navuM karavApaNuM na hoya. mAtra arthAt yugapada eka ja samayamAM badhuM jANI le che. : bhogavavAnuM ja hoya. paraMtu tenI te mAnyatA khoTI Ama pAMca prakAre kevaLajJAnanuM varNana karIne ' che. A dRSTAMta ahIM lAgu paDato nathI. paramAtmAne anaMta sukha che. ema siddha karyuM. dareka padArtha utpAda-vyaya-dhruvayukta sat laIne - gAthA - 60 : rahelo che. TakIne badalavuM te vastunuM svarUpa che. je jJAna kevaLate ja sukha, pariNAma paNa vaLI te ja che; : kArakathI vicAra karIe tyAre kartA kAraka ane ': saMpradAna kAraka tyAM ja che. dravya potAnA pariNAmane bhAkhyo na temAM kheda jethI ghAtikarma vinaSTa che. 60. : karIne tenI bheTa potAne ja Ape che. pote kartA je "kevaLa' nAmanuM jJAna che te sukha che. pariNAma . thaIne potAne ja bhogave che. tema siddha paramAtmA paNa te ja che. tene kheda kahyo nathI (arthAta : dareka samaye navI navI siddha paryAyane kare che ane kevaLajJAnamAM sarvajJadeve kheda kahyo nathI) kAraNake : tenA phaLa svarUpe anaMta sukhane bhogave che. mATe ghAti karmo kSaya pAmyA che. * siddha bhagavAnane paryAya na hoya evuM paNa nathI 60 thI 62 gAthAmAM paramAtmAne cAra : ane tene pariNAma che mATe du:kha che ema paNa nathI. ghAtikarmono abhAva che tenI mukhyatAnuM kathana che. : pariNamana vastunuM svarUpa che. vastunuM svarUpa du:khanuM paramAtmAne kevaLajJAnanI prApti thAya che tenI kAraNa kayAreya banI zake nahIM. sAthosAtha anaMta sukhanI paNa prApti thAya che. : A rIte mULabhUta siddhAMta lakSyamAM lIdhA pachI ghAtikarmono abhAva thatAM paramAtmadazAnI pragaTatA : : have TIkAkAra AcAryadeva kaI rIte samajAve che te thAya che. : vicArIe. pote kevaLajJAnanI bAbatamAM traNa prazno A gAthAnA mathALAmAM TIkAkAra AcAryadeve : rajU kare che. 1) kheda zo? 2) pariNAma zA 3) evI rajUAta karI che ke koInI evI mAnyatA che . kevaLajJAna ane sukhano vyatireka (bheda) zo. A ke pariNAma khedanuM - duHkhanuM kAraNa che. tethI tenuM ; pramANe prazna rajU karIne pote ja te praznanA vistAra nirAkaraNa A gAthAmAM karavAmAM AvyuM che. evI : sAthe teno javAba paNa Ape che. ahIM mukhyatA pravacanasAra - pIyUSa 117 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khedanI che tethI jIvane duHkhanA kAraNo kayA che teno : kare che. ApaNI rIte vicAra karIne pachI AcAryadeva e : paranuM kartApaNuM ane bhoktApaNuM mAnavAne badhAne kaI rIte darzAve che te joIe. * kAraNe tene cAritranA pariNAmamAM bAhya viSayone jIvane duHkhanA kAraNo moha-rAga-dveSa evA : bhogavavAnI IcchArUpa bhAvo thAya che. te anusAra zraddhA ane cAritraguNanA vibhAva pariNAmo che. tenI bAhya viSayo prati pravRtti thAya che. ahIM zabdo ajJAnI jIvane joya jJAyaka saMkara doSa che. tene : che. "AtmAne zeya padArtha prati pariNamAve che" alpajJatA che tathA jJapti parivartana che. A badhA : tene zeyArtha pariNamana paNa kahevAmAM Ave che. have jIvane duHkhanA kAraNo che. jJAnI saMkara doSa karato . tenuM phaLa zuM Ave che te kahe che. AtmA dareka padArtha nathI paraMtu anya be alpajJatA tathA jJapti vartana : prati pariNamI pariNamIne thAke che arthAt du:khI tene hoya che. te paNa tene du:khanA kAraNo che. : thAya che. A rIte mohanIya karmanA udayamAM TIkAkAra AcAryadeva nIce mujaba varNana kare che. : joDAvAthI moha-rAga-dveSa evA bhAvo jIvanI : dazAmAM thAya che te jIvane duHkhanA kAraNo thAya che. kheda zo? jJAnIne mithyAtvano abhAva thAya che tyAre khedanA Ayatano (sthAno) ghAti kamo che. ' sAthe anaMtAnubaMdhI kaSAyano paNa abhAva thAya che pariNAma mAtrapaNuM nahIM. arthAt jIvane pariNamana ; paraMtu je asthiratAno rAga jJAnIne thAya che te paNa du:khanuM kAraNa nathI. ghAtikarmonA udayamAM joDAIne : tene duHkhanuM kAraNa thAya che. ahIM ghAtikarmomAM jIva je vibhAvabhAvo kare che te tene du:khanuM kAraNa : mukhyapaNe mohanIya karmane ja du:khanA kAraNarUpe che. jIvanA duHkhamAM ghAti karmono udaya nimitta che * darzAvavAmAM AvyA che. paramAtmAne ghAtakarmo nAza mATe ghAtikarmone du:khanA sthAna kahyA che. ghAti pAmyA che. mithyAtvanA sthAne samyagdarzana tathA rAgakarmonA udayamAM joDAvAthI zuM thAya che te vAta pote : TreSanA sthAne vItarAga dazAnI pragaTatA thAya che. ja rajU kare che. prathama mohanIya karmathI ane temAM paNa darzana mohanIya karmanA udayamAM joDAvAthI : zraddhA tathA cAritranA pariNAmano A rIte jIvamAM bhAva mithyAtva thAya che. mithyAtvanA - mukhyapaNe vicAra karyA bAda have jJAnanI paryAya kevI traNa lakSaNa che. paradravyamAM Atmabuddhi, paranuM : cha paTina . che teno vicAra karIe. ajJAnI jIvane jJeya jJAyaka kartApaNuM ane paranuM bhoktApaNuM mAnavuM. temAM sau : che saMkara doSa hoya che. ajJAnI jIva paNa parathI judo prathama paramAM huMpaNAnI vAta kare che. "atamAM ' rahIne ja parane jANe che paraMtu te ajJAnI hovAthI tat buddhi" tat e potAnA svabhAvanI vAta che. je : tene sva paranA bhedajJAnano abhAva che. jJAnIne potAno svabhAva che te parano svabhAva nathI mATe : - : sva-parano viveka varte che tethI tene joya jJAyaka saMkara te apekSAe paradravyanA svabhAvane atat kahevAmAM : 15 vAmAM : doSano abhAva che. Ave che. te ja pramANe paradravyano svabhAva tenA : jyAM sudhI paramAtmadazA pragaTa thatI nathI tyAM mATe tasvarUpa che ane te paranA svabhAvathI pote ' sudhI alpajJatA che. ajJAnI ane jJAnI banne alpajJA ata- bhAve rahelo che. jJAnI A siddhAMta mAnya che. alpajJatAne mithyAtva sAthe saMbaMdha nathI paraMtu kare che jyAre ajJAnIne te svabhAvano svIkAra nathI. : rAga-dveSa sAthe saMbaMdha che. jyAM sudhI rAga-dveSa che tethI te zarIrAdi paradravyamAM huMpaNuM ane mArApaNuM : tyAM sudhI alpajJatA che. jyAre bAramAM guNasthAne 118 jJAnatattva - prajJApanA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vItarAgatAnI pragaTatA thAya che tyAre 13mAM : sAmenI bhIMtamAM arIso hoya to arIsAmAM paNa guNasthAne sarvajJa dazA pragaTe che. alpajJa eka samaye : evuM ja jovA maLe che. A rIte jJAnane citrAmaNa eka viSayane jANe che mATe anya viSayo na . ane bhIMta sAthe sarakhAvIne jJAna arIsAnI jema jaNAyAnuM duHkha tene che. ajJAnInI bhUmikA ane ' vizvanA samasta joyAkArone potAnI jJAnanI paryAya jJAnInI bhUmikAnI sarakhAmaNI A prakAre karI : vaDe jANI zake che tema kahevA mAge che. ahIM jJAnanI zakAya. : paryAyanI jANavAnI zakti darzAvavI che. ajJAnI jJAnI paramAtmAnI jJAnanI paryAyane sarvajJadazA, moha-rAga-dveSanA pariNAma asthiratAnA rAga-dveSa : atIndriya jJAna, kevaLajJAna, paripUrNa zuddha jJAna, alpajJatA alpajJatA : kSAyika jJAna vagere aneka nAma ApavAmAM Ave * che. te ja paramAtmAnI paryAya che. alpajJatA samaye zeya jJAyaka saMkara doSa sva-paranuM bhedajJAna * je viSaya na jaNAya tenuM du:kha hatuM. paramAtmAnA pariNAma zA? : jJAnamAM kAMI ajANyuM nathI tethI tyAM audiyaka : ajJAna nathI. mATe AkuLatA ane kheda nathI. jaNAvA paramAtmAnA pariNAma kevA hoya che? : : lAyaka badhuM jANI zakavAno AnaMda che. jevo svabhAva uparokta ajJAnI ane sAdhakane jevA pariNAma hoya : che evI paryAya pragaTa karyAnuM sukha che. alpajJatA che tenA karatA jAyAMtararUpanA pariNAma hoya che. : dara karIne sarvajJatA pragaTa thayAno nirbheLa AnaMda ahIM jJAnanI paryAya kevI hoya che te vAta lIdhI che. * che. paramAtmAne du:khanA kAraNe thAya evA anya paramAtmAne alpajJa paryAyanA sthAne sarvajJa paryAyanI : pariNAmono abhAva che mATe paramAtmAne du:kha pragaTatA thAya che. zabdomAM prathama vizvanA samasta : nathI. sarvajJa dazA to ekAMte sukha svarUpa ja che. padArthonA traNa kALanA anaMta pariNAmonI vAta lIdhI che. vizvanA padArtho paramAtmAnA jJAnanA joyo : kevaLajJAna ane sukhano vyatireka zo? che. te dareka padArthanI anaMta paryAyo tene ahIM : have kevaLajJAnano viSaya keTalo che te kahe joyAkAro kahyA che. te paryAya aneka prakAranI ; vidhavidhatA laIne rahelI che. te badhAne ekI sAthe : : che. paramAtmAne sarvajJadazA pragaTI hovAthI te samasta eka samayamAM jANI levAnuM kevaLajJAnanuM sAmarthya : padAthone jANe che. kaI rIte jANe che? "sakaLa che. A bolamAM jJAnanI paryAyanA sAmarthyanI vAta : gIta : trikAlika lokAloka AkAramAM vyApIne' zabdo levI che. te jJAnanI paryAyamAM zuM jaNAya che te A : dvArA jJAnanuM sarvagatapaNuM darzAvavAmAM AvyuM che. bolamAM nathI levuM. te vAta trIjA bolamAM leze, : paramAtmA vizvathI tadana judA rahIne vizvanA samasta : padArthone jANe che. zeya jJAyaka saMbaMdhane kAraNe jJAna "cItarelI bhIMtanI mAphaka" A zabdo che ke jANe ke sarva zeyomAM vyApI gayuM hoya, sarvagata arthamAM samajI zakAya. bhIMta upara bhUta vartamAna : thayuM hoya, evuM kAma thaI jAya che. ahIM joyo jJAnamAM ane bhaviSya traNa covIsInA 72 bhagavAna eka : jaNAya che tema na letA jJAna sarvagata che ema kahyuM. sthAnamAM cItarI zakAya. traNa kALanA pariNAmo jJAna zeyanA AMgaNAmAM pesIne zeyane jANe tevuM vartamAnamAM sAthe na thAya paraMtu tene bhIMtamAM sAthe ; kAma thAya che. "phUTasthapaNe atyaMta niSkriya rahyuM che' darzAvI zakAya. vaLI cItarelI bhIMtanI : pravacanasAra - pIyUSa 119 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 61 arthAt kevaLajJAna sarvagatarUpe sadAya ema ja raheze. paramAtmAne jJapti parivartanano abhAva che ema : arthAntagata che jJAna, lokAlokavistRta dRSTi che; kahevA mAge che. alpajJane to rAga anusAra : che naSTa sarva aniSTa ne je ISTa te sau prApta che. 61 viSayanI pasaMdagI karIne jJapti parivartana hoya che. tethI tene duHkha che. paramAtmAne AkhuM vizva ekI sAthe jaNAya che. tethI tene auyika ajJAna nathI mATe AkuLatA nathI. vaLI tene jJapti parivartana nathI mATe AkuLatA nathI. du:kha nathI mATe sukha che. : A rIte paramAtmAne kevaLajJAnanI sAthe anaMtasukha che ema darzAvyuM che. darzanAvaraNIya karmanA abhAvathI anaMtadarzana jJAnAvaraNIya karmanA abhAvathI anaMtajJAna vIryaMtarAya karmanA abhAvathI anaMtavIrya mohanIya karmanA abhAvathI vItarAgatA cAreya ghAtikarmonA abhAvathI anaMta sukha moha-rAga-dveSa zeyajJAyaka saMka2 doSa alpajJatA jJapti parivartana 120 rAga-dveSa alpajJatA jJapti parivartana samyagdarzana vItarAgatA sarvajJatA anaMtasukha anaMtavIrya anaMtadarzana jJapti parivartanano abhAva ajJAna dazA sAdhaka dazA paramAtma dazA jJAna padArthonA pArane pAmeluM che ane darzana lokAlokamAM vistRta che; sarva aniSTa nAza pAmyuM che ane je ISTa che te sarva prApta thayuM che. (tethI kevaLa arthAt kevaLajJAna sukha svarUpa che) A gAthAmAM cAra ghAti karmono abhAva thatAM anaMta sukhanI pragaTatA thAya che tema darzAvavA mAge che. A gAthAmAM svabhAva pratighAtane du:khanA kAraNarUpe spaSTa jaNAve che. jevuM zaktirUpa sAmarthya che tevuM pragaTa na thAya e duHkhanuM kAraNa che. svabhAva sarvajJa ane paryAya alpajJa keTalo moTo taphAvata! paraMtu ApaNane te duHkharUpe khyAlamAM nathI AvatuM. tethI AcAryadeva e vAta spaSTa kare che. ekendriyanI sarakhAmaNImAM saMkSI prANIne jJAnano ughADa ghaNo che. jIva saMzI thAya tyAre anya ekendriyAdi jIvanI sAthe potAnI sarakhAmaNI kare che. potAne jJAnano ghaNo vikAsa che ema mAne che. bALaka moTuM thAya tyAre tenA jJAnano vikAsa thAya che evo badhAne anubhava thAya che. koIne aneka viSayonuM ghaNuM jJAna jovA maLe che. tyAM tene keTaluM badhuM jJAna che evuM adhadhadha thAya che. mAruM jJAna avAyeluM che evuM ene kayAMya lAgatuM nathI. tenI sAme sarvocca kSayopazama jJAnanA ghaNI evA gaNadharadevane ema thAya che ke kayAM paramAtmAnuM kevaLajJAna ane kayAM mAruM alpajJAna. ajJAnIne jJAnano ughADa dekhAya che paraMtu AvaraNano khyAla Avato nathI. tethI tene sAcA arthamAM te svabhAva pratighAta duHkharUpe anubhavamAM AvatuM nathI. svabhAva pratighAta duHkhanuM kAraNa che evuM AcAryadeva ApaNane samajAvavA mAge che. tenA tarapha ApaNuM jJAnatattva prajJApana - Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna doravA mAge che. jayAre pAtra jIvanuM tenA : ka2vA lAyaka che. Avo khyAla mumukSuone Avato tarapha dhyAna jaze tyAre ja te pa2mAtmadazA pragaTa karavA mATe prayatnazIla thaze. hovA chatAM te mATe jarUrI puruSArtha samyak puruSArtha na kare tyAM sudhI ajJAna dUra thAya nahIM ane sAdhaka dazA Ave nahIM. : : ajJAnI jIvane kharekhara jJAnano mahimA ja nathI. te to bhogavavA pradhAnI hovAthI je bAhya viSaya jaNAya che tene bhogavavA lAgI jAya che. tyAMthI sukha maLaze evI AzAmAM samaye samaye ThagAya che. sukha meLavavA jJapti parivartana karato jAya che. jJAnI je rIte svabhAva pratighAtanuM svarUpa darzAvavA mAge che te rIte jayAre pAtra jIvanA khyAlamAM Ave che. tyAre tenA pariNAma palaTo khAya che. te sAdhaka thaIne paramAtmapada pragaTa kare che tyAre tene svabhAva pratighAtano abhAva thAya che. jayAM sudhI moha rAga-dveSa vidyamAna che, vItarAgatA thaI nathI tyAM sudhI sarvajJatA pragaTatI nathI. alpajJatAjJapti parivartana ane rAga-dveSa ekabIjA sAthe saMbaMdhathI joDAyelA che. vItarAgatA thatA turata ja sarvajJatA pragaTe che. cAritramAM kramapUrvaka lInatAzuddhatA-vadhatI jAya che. jayAre jJAnamAM kramika vikAsa nathI. AgalA samaye alpajJatA ane bIjA samaye sarvajJatA. : : svabhAva pratighAtanuM kAraNa svabhAvano anAdara che. pratighAtamAM nimitta kAraNa jJAnAvaraNIya karma che. darzanAvaraNIya karmano abhAva thatAM anaMta darzananI pragaTatA thAya che. tene ahIM 'lokAloka vistRta dRSTi'' zabdo dvArA darzAvavAmAM AvyuM che. anaMta vIrya jJAnI thAya tyAre tene ''te mukta ja che'' ema kahI devAmAM Ave che. paraMtu sAdhakane e vAtano satata khyAla che ke mAre keTaluM kAma ka2vAnuM bAkI che. bhAva anusAra zabdonI paNa racanA tene anurUpa thAya che. samyagdarzananI pragaTatA thAya tyAre tene avirata samyagdaSTi kahevAmAM Avyo. avirata evuM vizeSaNa tene satata jAgRti karAve che ke mAre vrataniyama vagere levAnA bAkI che. pAcamuM guNasthAna dezivarati che. te darzAve che ke mArca mahAvrata levAnA bAkI che. munidazA Ave tyAre chaThuM guNasthAna pramata guNasthAna nAma pAmyuM. A rIte sAdhakane satatapaNe e khyAla rahyA ja kare che ke mAre dareka samaye anaMta puruSArtha karIne 52mAtmadazA pragaTa karavAnI che. samyagdarzanamAM ja anaMta puruSArtha joIe che. tyArabAda dareka guNasthAnamAM AgaLa vadhavA mATe tene anaMta puruSArtha jarUrI che. ekavA2 samyak puruSArtha thayo pachI to tene mArga prApta thayo che. AgaLa vadhavAnI rIta AvaDI gaI che. tethI te mUMjhavaNa vinA AgaLa vadhI zake che. jayAM sudhI samyagdarzana na thAya tyAM sudhI je mUMjhavaNa hatI. te mUMjhavaNamAMthI teNe mArga kADhI lIdho che. arUpI AtmAne arUpIpaNe - tenA saMpUrNa zaktirUpa sAmarthyarUpe potAnA jJAna-zraddhAnamAM laI lIdho che. svarUpa lInatA je vidhithI thaI zake che te ja prakAre sAdhaka AgaLa kAma kare che. asaMkucita vikAsatva zaktinA kA2Ne te jhaDapathI paNa puruSArtha pUrvaka AgaLa vadhe che. mArAmAM vIrya zakti che. svarUpanI racanAnuM sAmarthya che evo khyAla tene AvI gayo che tethI tenA jo2mAM te puruSArtha vadhArIne pAtra jIvane zuM ka2vA jevuM che ane zuM choDavA jevuM che teno khyAla AvI jAya che. mithyAdarzana, mithyAjJAna ane mithyAcAritra choDavAlAyaka che ane samyagdarzana, samyajJAna tathA samyAritra pragaTa : paramAtmadazA pragaTa kare che. pravacanasAra - pIyUSa 121 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmA thAya tyAre nAza karavA yogya badhA cAra ghAtikarmono abhAva thatAM anaMta sukhanI kAraNono teNe nAza karI nAkhyo che. ane pragaTa : pragaTatA thAya che te sukha sahaja svAbhAvika-svAdhIna karavA jevA anaMta catuSTaya teNe prApta karI lIdhA - sukha che. jIva ekalo potAnI meLe sukhI thAya e che arthAt potAnAmAM anaMta vIryanI pragaTatA karI : vAta ApaNe sahajarUpe mAnya nathI karatAM. jANavAnuM lIdhI che. : kArya jIva kare che ema nakkI thayA bAda paNa IndriyanA svarUpanI racanAmAM aDacaNarUpa - nimittarUpa- sAdhanathI jANapaNuM thAya che tema sukhamAM paNa aMtarAya karma che. te ghAtikarma che. paramAtmAne : Indriyone sAdhana mAnavAmAM AvI che. ApaNane te ghAti karmano abhAva che. A rIte 12mA : anAdikALathI evA Indriya sukha-duHkhano ja guNasthAne mohanIya karmano kSaya thAya che ane : anubhava che. paramAtmAne anaMta sukha pragaTayuM che te 13mAM guNasthAne bAkInA traNa dravyakarmo- ' kahIe kharA paraMtu tene kevA prakAranuM sukha che tenI darzanAvaraNIya, jJAnAvaraNIya ane aMtarAya karmano ' kalpanA paNa ApaNe karI zakatA nathI. zarIramAM sukha nAza thAya che. A rIte cAra ghAtikarmono abhAva : duHkhano ApaNane anubhava che. zarIrane gherImAM karIne jIva potAnA pariNAmamAM anaMta catuSTayanI : rAkhIne saMyogomAM sukha duHkhano ApaNane anubhava pragaTatA karI le che. tyAM tene have nirbheLa sukhanI : che. paraMtu zarIra ane saMyogo sAthe sarvathA saMbaMdha prApti che. * vinAnA ekalA Atmopanna sukhano ApaNane - gAthA - 62 : anubhava nathI. Indriya pratyakSamAM to ApaNe suNI 'ghAtikarma vihInanuM sukha sau sakhe utkRSTa che. . vartamAnamAM jeTalA viSayo sAthe Indriyono sakirSa zraddhe na teha abhavya che, ne bhavya te saMmata kare. dara thAya che te pramANe ja Indriya sukhano anubhava karIe * chIe. je viSayo vartamAnamAM Indriya pratyakSa nathI jemanA ghAtikarmo nAza pAmyA che temanuM sukha : (sarva) sukhomAM parama arthAta utkRSTa che" evuM : : paraMtu bhUtakALamAM je viSayo e rIte Indriya sukharUpe vacana sAMbhaLIne jeo tene zraddhatA nathI teo : anubhavamAM AvyA hoya evA aneka viSayone abhavya che; ane bhavyo teno svIkAra (Adara, mananA saMge anumAna jJAnamAM laIne e rIte paNa zraddhA) kare che. : ApaNe sukhano anubhava karIe chIe. tauparAMta : vartamAnamAM svarganA devane kevA prakAranuM sukha hoya A gAthAmAM suMdara bhAva bharyA che. mAtra : : tenI kalpanA karIne paNa e rIte sukhano anubhava jANavAnA viSayarUpe nahIM paraMtu potAne te prakAranuM mananA saMge karI zakIe chIe. A jIva anekavAra bhAvabhAsana thAya che ke nahIM tenI mukhyatA rAkhIne A gAthAno abhyAsa karavA jevo che. "paramAtmAnuM : : svarganA sukha ane narakanA duHkha bhogavI Avyo sukha utkRSTa che' A vAkya sAdu lAge che paraMtu : 3 : che mATe te badhuM tenuM paricita che. bhale vartamAnamAM temAM gaMbhIra bhAva bharyA che. A sAdu satya : te yAda na hoya paraMtu akavAra anubhavamAthA * te yAda na hoya paraMtu ekavAra anubhavamAMthI pasAra svIkAravAmAM ghaNI ja javAbadArI che. mukhya : thayeluM che. jayAre paramAtmAnA sukhano to kayAreya javAbadArI eno nirNaya karavAnI che. Indriya sukha : paricaya nathI. tethI paramAtmAne kevuM sukha hoya tenI ane atIndriya sukha vacceno taphAvata ApaNA kalpanA paNa jayAM nathI tyAM te sukha utkRSTa che evo khyAlamAM Avavo joIe. * nirNaya kaI rIte zakya bane? 122 jJAnata - prajJApana Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A gAthAmAM kahe che ke paramAtmAnuM sukha : mAnI laIne e yogya nathI. te sukha na hatuM tyAM utkRSTa che e vacana bhavya jIva mAnya kare che ane mAtra sukhano AbhAsa hato evuM ApaNane paNa abhavya mAnya nathI karato. ahIM jJAnI ane ajJAnI ' lAgavuM joIe. tethI pharIne AkhA kramano vicAra evA bheda pADIne vAta nathI karI jJAnIne nirvikalpa : karIe. anubhUti samaye pUrve anubhavelA Indriya sukha karatAM : : 1) bAhya viSaya vidyamAna nathI tyAre tenI IcchA jAyAMtararUpanA sukhano anubhava che. te atIndriya : sukha ane paramAtmAnA anaMta sukhanI jAta eka ja : thAya che te IcchA Indriya du:kharUpe vedAya che. che. te banne Indriya sukhathI vilakSaNa che. tethI jJAnI : 2) bAhya Icchita viSayanI prApti thatAM te saMbaMdhInI potAnA jAta anubhavapUrvaka A vAta mAnya kare ' IcchA aTake che je Indriya sukharUpe anubhavAya che. A gAthAmAM to je e vAta mAnya nathI karatA ? te abhavya che tema kahyuM che. abhavya jIva to kayAreya : 3) e samaye te viSayane te jIva kharekhara bhogave A vAta svIkAravAnA nathI. je bhavya jIva che paraMtu : cheya (abhiprAyamAM) ene bAhya viSayamAMthI mane jene A vAta vartamAnamAM rucatI nathI tene dUrabhavI : Indriya sukha maLyuM evuM mAne che paraMtu te mAnyatA kahevAmAM Ave che. te "vartamAnathI vicAratA" : paNa galata che. tene viSayanA bhogavaTAnuM sukha abhavya jevA ja che. nathI maLyuM paraMtu IcchA aTakI te sukharUpe have je nirNaya karavAno che te kaI rIte thAya : anubhavAyuM hatuM. te samajavAno prayatna karIe. je Indriya sukhano ApaNane anubhava anAdino che tenI sau prathama ' 4) jJeya jJAyaka saMbaMdhanA kAraNe bAhya viSaya spaSTatA karI laIe. ajJAnI mAne che ke tene bAhya potAnA jJAnamAM zeyAkArarUpe jaNAya che ane viSayo bhogavatA sukha thAya che. paraMtu te mAnyatA jIva potAnI te zeyAkAra jJAnanI avasthAne khoTI che. A pahelAnI gAthAonA abhyAsathI : bhogave che. te samaye sva-paranuM bhinnapaNuM ja ApaNane khyAla che ke jene bAhya viSayane : che paraMtu tene bhAna nathI tethI bAhya viSayane bhogavavAnI IcchA che te jIvane te samaye Indriya : bhogavuM chuM evuM mAne che. da:kha che. bAhya viSaya prApta thatAM te viSaya saMbaMdhanI : have sakhAbhAsa kaI rIte che teno nirNaya karIe. IcchA aTakI te tene sukhanuM kAraNa che. mATe Indriya : sukha duHkhane jIvanI IcchA sAthe saMbaMdha che. A ' 5) jIva jJapti parivartana kare che. je viSayane siddhAMta kAyama rAkhIne have je Indriya sukhano : bhogavatA sukhano anubhava tene thayo te anubhava che teno bIjI rIte vicAra karIe jJAnIo viSayane te zA mATe choDe che teTalo bhAga tene sukhAbhAsa kahe che. ApaNe vicAramAM levo che. teno sAco javAba meLavavA mATe ApaNe prayatna karavo rahyo. sukhAbhAsa : 6) jJapti parivartananuM kAraNa anya viSayanI ruci je sukha che te sukhAbhAsa kaI rIte che te : che. tyAre vartamAna viSayanI ruci zA mATe ApaNA khyAlamAM AvavuM jarUrI che. jJAnIo tene 5 ochI thaI e vAta upara vajana ApavuM jarUrI sukhAbhAsa kahe mATe ApaNe paNa tene sukhAbhAsa : che. pravacanasAra - pIyUSa 123 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7) vizeSa sukha meLavavA mATe navA viSayomAM : paramAtmAnuM sukha upayoga jAya che te javAba sAco nathI. paramAtmAne cAra ghAtikarmono abhAva che mATe 8) potAne vartamAna viSayamAMthI sukha maLatuM nathI : tene pAramArthika arthAt sAcu sukha che. svabhAva mATe upayoga chaTake che te javAba sAco che. : pratighAtano abhAva e sukhanuM kAraNa che. ane tenI spaSTatA ekavAra haTha karIne upayoga : anukuLatA e sukhanuM lakSaNa che. jevo potAno vartamAna viSayamAM ja TakAvavA mATe prayatna karo. : svabhAva che evI dazA pragaTa na thAya tene svabhAva tyAM upayoga Takaze nahIM. paraMtu parANe TakAvazo ' pratighAta kahevAmAM Ave che. temAM nimitta ghAtikarmo to mAtra AkuLatAno ja anubhava thaze. tyAre ke che. jIva jayAre anaMtajJAna vagere saMpUrNa zuddha sAco khyAla Avaze ke jayAM sukha mAnyuM hatuM : paryAyanI pragaTatA kare che tyAre ghAtakarmono kSaya tyAM sukha na hatuM. tyAM AbhAsamAtra sukha hatuM. : thAya che. svabhAva pratighAta e du:kharUpa che. jayAre dRSTAMtaH mAkhI phaTakaDI upara bese che tyAre phaTa : saMpUrNa zuddha paryAya e sukharUpa che. karatI tyAMthI uDI jAya che. mAkhI sAkara upara : bese che tyAre tyAM coMTI rahe che. ajJAnI jIva anAdikALathI aneka prakAranA : duHkhone bhogave che. kyAreka Indriya sukha ane 9) upayoga eka ja viSayamAM lAgI rahe che tethI : kayAreka duHkha paraMtu e badhA paralakSI bhAvonA phaLa pahelAnI jema ja tyAM zeya jJAyaka saMbaMdha che : che. tene IcchA ane saMyogo sAthe saMbaMdha che. sukhanuM paraMtu have tene tyAM kaMTALo Ave che mATe nakkI : atirUpa varNana karavAmAM muzkelI che. jema thAya che ke bAhya viSaya sAthe breya jJAyaka saMbaMdha : nirogatAnuM varNana karavAnuM kahe tyAre tyAM rogano mAtra sukhanuM kAraNa nathI. : abhAva che ema ja vAta Ave che. tema paramAtmAnuM : sukha kevuM evo prazna Ave tyAre saMsArI jIvo cAra 10) je bAhya viSaya pahelA sukharUpe anubhavamAM : gatinA paribhramaNamAM je prakAranA duHkhono anubhava Avyo hato te have duHkharUpe AkuLatArUpe : kare che te prakAranA ekapaNa jAtanA duHkho anubhavamAM Ave che tethI nakkI thAya che te ja ' : paramAtmAne kayAreya na hoya tethI te sukhI che. Indriya tyAM sukha na hatuM mAtra AbhAsarUpa sukha hatuM. : sakha pachI pharIne Indriya duHkha Ave che mATe Indriya arthAt sukhAbhAsa hato. : sukhane sAcA arthamAM sukha gaNavAmAM AvatuM nathI. 11) A prakAranA prayogo vAraMvAra karavAthI je : paramAtmAne anaMta sukha ja che tene duHkha che ja nahIM Indriya sukha che te paramArthe sakhAbhAsa ja che. . ane bhaviSyamAM paNa kayAreya du:kha Avaze nahIM. evo nirNaya thato jAya che. AthI bAhyamAMthI : bhavya - abhavya sukha prApta thAya che evI UMdhI mAnyatA maMda thatI jAya che. arthAt ajJAnI jIva je prakAre : have kahe che ke bhavya jIva che te A vAtano Indriya sukha dvArA dareka samaye potAnA ' svIkAra karaze ane abhavya nahIM kare. ahIM svIkAra mithyAtvane dRDha kare che tene badale sukhAbhAsanuM ; karavo eTale bahIrlakSI jJAnamAM hA pADavI eTaluM vedana pote vAraMvAra kare to mithyAtva maMda : paryApta nathI. paramAtmA sukhI che eTale ke te thatuM jAya che. : sivAyanA anya saMsArI jIvo duHkhI ja che arthAt 124 jJAnatatva - prajJApanA Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanarUpa che. huM du:khI ja chuM ema khyAlamAM AvavuM joIe. pote : che. bAhya viSayo sudhI pahoMcavA mATe Indriyo tene potAnI bhUlane kAraNe duHkhI che tevuM bhAvabhAsana thavuM joIe. jene Indriya sukha kahevAmAM Ave che te paNa duHkharUpe ja anubhavamAM AvavuM joIe. te duHkhanA kAraNone choDIne sukhanA kA2No pragaTa karavAnI pahela karavI joIe. samyagdarzana e dharmanI zarUAta che. tethI paramAtmAnuM sukha eja sAcuM sukha che teno nirNaya samyagdaSTi ja kare che. te ja tenI bhavyatAnI pragaTatA kare che. je vartamAnamAM A vAtano svIkA2 nathI karatA e du2bhavi che ane je ko2DumaTha jevA che. je kayAreya A vAtano svIkA2 ka2vAnA nathI te abhavya che. tene saMyoganA sukha : ane svAdhIna sukha vacceno taphAvata kayAreya lakSamAM AvavAno nathI. te kayAreya svabhAvano Azraya laIne paryAyamAM zuddhatA pragaTa ka2vAnA nathI. gAthA - 63 sura-asura-narapati pIDita varte sahaja IMdriyo vaDe, nava sahI zake te duHkha tethI ramya viSayomAM rame. 63 manuSyadro asurendro ane surendro svAbhAvika (arthAt parokSa jJAnavALAone je svAbhAvika che evI) Indriyo vaDe pIDita vartatA thakA te duHkha nahi sahI zakavAthI ramya viSayomAM rame che. A gAthAmAM AcAryadeva ajJAnI jIvane lokhaMDanA tapelA goLA sAthe sarakhAve che ane te jIva rogI che ema samajAve che. A rIte be vAta sAthe kare che paraMtu ajJAnanI bhUmikA samajavA mATe ApaNe be vAta alaga lakSamAM lezuM. dRSTAMta : lokhaMDano goLo svayaM uSNa nathI tene pANInI jarUra nathI. agninA saMgamAM te uSNa thAya che. uSNa goLA upara pANI nAkhavAmAM Ave tyAre pANInI varALa thaIne uDI jAya che paraMtu ahIM te lokhaMDano uSNa goLo pANIne zoSI le che ema darzAvavuM che. tethI tene pANInI tRSNA che evA zabdo vAparavAmAM AvyA che. dRSTAMtane anurUpa siddhAMta samajavA mATe dRSTAMtane ahIM ja aTakAvIne teno siddhAMta sAthe kevo meLa che te vicArIe. agni lokhaMDano uSNa goLo darzana mohanIya karma ajJAnI jIvanuM bhAva mithyAtva bAhya viSayane bhogavatA sukha thAya che evo abhiprAya. pANInI tRSNA bAhya viSayone IndriyonA mAdhyama vaDe bhogavavAnI IcchA (cAritranA pariNAma) darzana mohanIya karma ane bhAva mithyAtvane 52mAtmAnA sukhanI vAta karyA bAda have pharI AcAryadeva ajJAnInI zI sthiti che te vAta kare che. ajJAnIne ajJAnanI bhUmikA anAdinA : nimitta naimittika saMbaMdha che jema agnine ane saMskA2nA kAraNe sahaja che. darzana mohanIya karmanA : lokhaMDanA goLAne nimitta naimittika saMbaMdha che. udayamAM joDAvAthI jIvamAM anAdithI dhArApravAharUpa lokhaMDanA uSNa goLAne pANInI tRSA che. ahIM bhAva mithyAtva pravarte che. tyAM tene evo abhiprAya : kharekhara to te goLAne ThaMDA thavA mATe pANInI che ke huM 52dravyane bhogavI zakuM chuM ane tene upayogitA che. paraMtu zarUAtamAM pANI varALa thaIne bhogavatA mane sukha thAya che. ajJAnInI evI : uDI jAya che ane lokhaMDane ThaMDu karatuM jAya che. tene mAnyatAne kAraNe sukhanI IcchAne vaza te aneka : ahIM lokhaMDa pANIne zoSI le che. e rIte prakAranA bAhya viSayone bhogavavA mATe prayatnazIla : samajAvavAmAM AvyuM che. siddhAMtamAM ajJAnI jIvane pravacanasAra - pIyUSa 125 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtvanA kAraNe bhogavavAnI IcchA sahajapaNe : kare che. Icchita viSayane meLavavA mATe prayatna kare varte che. basa ATale sudhI ja A dRSTAMta lakSamAM levo. dRSTAMta laMbAvavA jazuM to siddhAMta khoTo paDaze. N che. bAhya viSayo prApta thAya che. pote te viSayone bhogavIne sukhano anubhava kare che. potAne A prakA2no anubhava anAdikALathI thAya che mATe te potAnI UMdhI mAnyatAne puSTa kare che arthAt tenuM mithyAtva dareka samaye dRDha thatuM jAya che. uSNa lokhaMDano goLo to pote ThaMDo thavA mATe pANIne Icche che arthAt tenA upa2 pANI paDaze to te ThaMDo thaze. siddhAMta ema nathI. ajJAnI jIva mithyAtvane kAraNe bAhya viSayone bhogavavA mAge che. paraMtu tyAM bAhya viSayano bhogavaTo mithyAtva dUra thavAno upAya nathI. te khoTo IlAja che. tenAthI mithyAtva vizeSa dRDha thAya che to mithyAtva dU2 ka2vAno sAco upAya zo te ApaNe vicArIe. huM sukhI chuM. mArI pAse aneka prakAranA sukhanA sAdhano che ane tene bhogavatA mane sukhano anubhava thAya che mATe pote sAce mArge che evuM tene lAge che. potAnA jIvana vyavahA2mAM koI phe2phA2 ka2vAnI tene jarUrata lAgatI nathI. be padArtho bhinna hovA chatAM temane eka mAnIne paradravyane bhogavatA sukha thAya che ema mAnavuM te mithyAtva che. mATe be padArthonuM atyaMta judApaNuM potAnA jJAna zraddhAnamAM levAthI ja mithyAtva utpanna na thAya tene mithyAtvano nAza thayo ema gaNavAmAM Ave che. ATalI vAta A dRSTAMtamAM anusaMdhAnamAM vicAravI yogya che. ... : have eja vAstavikatAne jJAnI kaI rIte khatave che te vicArIe. jJAnI thavA mAge teNe paNa te ja prakAre vicArIvuM yogya che. mithyAtva e jIvano roga che. te anusA2 IcchA karavI te rogane maTADavAno khoTo IlAja che. ajJAnI jIva du:khI hovA chatAM potAne sukhI mAne che. jene te sukha prAptinI pravRtti : mAne che te kharekhara rogane maTADavAne khoTo IlAja che. uSNa lokhaMDano goLo ane pANInI tRSNA tyAM to te sAco IlAja hato ahIM siddhAMtamAM to viSayane bhogavavAnI IcchA ane te anusAra pravRtti : te khoTo IlAja che. ApaNe joyuM ke tenAthI to mithyAtva vadhu dRDha thAya che. ajJAnInI dazA tapelA lokhaMDanA goLA jevI che arthAt te svAbhAvika dazA nathI paraMtu vibhAvarUpa : naimittika dazA che. paraMtu ajJAnI anAdikALathI e rIte ja rahyo che tethI tene mATe e svAbhAvika avasthA ja thaI gaI che. dRSTAMtaH vIramagAmamAM janmelA ane moTA thayelA mANase bhAMbhaLA pANIno ja svAda lIdho che tene pANInA mIThA svAdano anubhava kayAreya thayo ja nathI. A rIte ajJAnI jIvane anAdithI bAhya viSayone bhogavavAnI IcchA sahajapaNe varte che. ajJAnInI mAnyatA ja bhUla anAdi ajJAna dazAne potAnI svAbhAvikatA bharelI che arthAt bAhya viSayo bhogavI zakAtA ja mAnavI e prathama bhUla che. jene potAnA svabhAvano nathI ane bAhya viSayomAMthI sukha AvatuM ja nathI. khyAla nathI, jene dareka padArthanA bhinna astitvano jayAM mAnyatA ja khoTI che tyAM tene anusA2 thatI svIkAra nathI te jJAnamAM jJeya jJAyaka saMkaradoSa ane pravRtti sAcI kevI rIte hoya. tema chatAM badhAnA zraddhAnamAM zarIrAdimAM huMpaNuM, mArApaNuM ane anubhavamAM Ave che ke pote aneka prakA2nI IcchA : hitabuddhi mAne che. dRSTAMtaH jema prathama ghaDo UMdho : 126 jJAnatattva prajJApana : A gAthA vAMcyA pachI ApaNe vicAravAnuM che ke ApaNe je kAMI karIe chIe te sukhI thavA mATe karIe chIe ane ApaNane sukhano anubhava paNa thAya che to pachI ApaNI kyAM bhUla thAya che ke jethI jJAnIne anya rIte vicAravAnI jarUra paDe che. : - Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUkavAmAM Ave to tenA upara badhA ghaDA UMdhA ja goThavAya. tenA u52 eka paNa sIdho ghaDo na goThavAya. ema ajJAnI jIvamAM mAtra mithyAtva ja nathI tyAM badhA guNamAM evI viparIta dazA ja thAya. A rIte ajJAnInuM badhuM khoTuM che. jema svapna cAlatuM hoya tyAre badhuM sAcu ja lAge. paraMtu jAge tyAre khyAla Ave ke te badhu khoTuM hatuM. tema jyAM sudhI A kathana dvArA AcAryadeva roga ane tenA ajJAna che tyAM sudhI te badhuM sAcu ja lAge che. te IlAjanI vAta karIne tene siddhAMtamAM utAre che. jJAnI thAya tyAre ja tene khyAla Ave ke te badhuM ajJAnIne mithyAtvano roga che. bAhya viSayane khoTuM hatuM. ahIM eka vAta khyAlamAM rahe ke mukhya : bhogavatA sukha thAya che evI tenI mAnyatA che. javAbadArI jIvanI che. jJAna-darzana-cAritra-sukha- : tethI te anusAra e IcchA kare che. Icchita vastu . puruSArtha vagere guNonA pariNAmamAM je bhUla jovA maLe che tenI pAchaLa mukhya javAbadAra to jIva pote ja che. ApaNAmAM kahevata che ke "rAjAne game te rANI - bhale chANA vINatI ANI'' ema jIva : meLavavA prayatna kare che. viSaya prApta thatAM tene : bhogave che ane Indriya sukhano anubhava kare che. Icchita viSayanA bhogavaTAne ahIM kSaNika sukha ApanA2 gaNavAmAM Ave che. A IlAja khoTo che evo zabdaprayoga ahIM karyo nathI paraMtu evo IlAja mAtra kSaNika sukhane ApanAra che evuM darzAvyuM che. tenuM prayojana ApaNe khyAlamAM levuM rahyuM have AkhI : pote ajJAna dazAmAM duHkhI hovA chatAM potAne sukhI mAne. Indriya sukha 52mArce du:kha hovA chatAM ajJAnIne te sukharUpe lAge che. tethI te tene choDato nathI. : vAtano pahelethI vicAra karIe. roga ane rogano IlAja duHkhanA vegane nahi sahI zakavAthI temane vyAdhinA pratikAra samAna (rogamAM ghaDIbhara alpa rAhata ApanArA lAge evA IlAja samAna) ramya viSayomAM rati upaje che. cA-bIDI ke nazIlA padArthomAM evuM tattva : ke ekavA2 tenI Teva paDe tyAre tenA vinA cena na paDe. ajJAnIne koI evI Teva paDI che ke te tenA vinA rahI zakato nathI. vaLI zarIranI evI racanA che ke tenA svayaM saMcAlana mATe paNa sukha-duHkhano : AcAryadeva roganI sAthe duHkhane vaNI laIne vAta kare che. badhA rogamAM duHkha nathI hotuM. samajavA mATe thoDA dRSTAMto laIe. koI vyaktine bhukha pahelA karatA vizeSa lAge tyAre te te pramANe khorAka le. tRSA vadhAre lAge te pramANe pravAhI vadhAre le. khAdhelu barobara pacI jatuM hoya tyAre te rAjI thAya che. tene khyAla nathI ke A mIThI pesAbanI zarUAta che. bhukha vadhu lAgavI e roganI nizAnI che tevo : bhAva joDAyelo che. zarIranI aMdaranI racanA vyavasthita cAle te mATenuM cetAtaMtra evuM goThavAyeluM : che ke jIvane mAtra zarIrathI ja (arthAt bAhyanA : tene khyAla nathI to te teno IlAja paNa karato ... : saMyogo vinA paNa) sukha duHkhano anubhava thAya. : e anubhava evo che ke jIva temAM joDAya jAya che. A badhI rIte vicAratA khyAla Ave che ke vastunuM yathArtha svarUpa bahirlakSI jJAnamAM lIdhA bAda paNa bheda jJAnano prayoga karIne zarIrathI jAdA paDavAnuM AsAna nathI. pravacanasAra - pIyUSa nathI. koI bahenane stanamAM nAnI gAMTha thaI hoya. te dhIme dhIme moTI thatI jAya paraMtu duHkhe nahIM tyAM sudhI tenI vAta koIne kare nahIM. DaoNkaTarane dekhADe nahIM. gAMTha duHkhatI nathI paraMtu te kensaranI gAMTha che mATe vahelA nidAna karAvIne sA2vA2 levI joIe tema karatA nathI. Azaya e che ke rogane rogarUpe : 127 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavuM e prayojanavAna che. ekavAra te roga che : kare che kAraNake tyAM tene Indriya sukhano anubhava evuM nakkI kare to teno IlAja kare. : che. Indriya sukha paramArthe duHkha hovA chatAM ahIM siddhAMtamAM ajJAnI jIvane potAnA : ' . . tene kSaNika sukharUpe kahyuM che. jo viSayamAM pravRtti pariNAmamAM mithyAtva che te moTAmAM moTo roga che : : kharekhara du:kharUpa lAge to cAlu na rahe. evuM khyAlamAM ja nathI AvatuM mATe te tene dUra karavA : : gulAbajAMbumAM sukha nathI tethI temAMthI sukha kayAreya mATe prayatna karato nathI. pU. gurudevazrInA pratApe 1 : na maLe. UMdhu jJAna, mAnyatA te pramANe AcaraNa : to tenA phaLamAM paNa du:kha ja thavuM joIe. kharekhara mithyAtva zuM che ane tene dUra karavuM joIe evuM : : duHkha thAya to UMdhI mAnyatA chUTI jAya. potAnA ApaNA jJAnamAM AvyA bAda paNa ApaNA : * pariNAmanuM phaLa pote bhogave che. IcchA du:kharUpe pariNAmamAM rAga-dveSa thAya che teno khyAla Ave che. paraMtu ApaNA pariNAmamAM mithyAtva che tenA : * vedAya che. jayAre viSayanI prApti thAya che tyAre tarapha e rIte lakSa jatuM nathI. ATalI vAta rogane : Indriya sukha thAya che. te samaye viSayo bAhyamAM : saMyogarUpe vidyamAna che tethI te viSayamAMthI sukha roga tarIke jANavAnI thaI have tenA IlAjanI vAta : : AvyuM evuM mAnI le che ane e rIte potAnuM ajJAna karIe. : cAlu rAkhe che. siddhAMtamAM samyagdarzananI prApti e ja : mithyAtvarUpa rogane dUra karavAno sAco IlAja che : Indriya sukhanI Asakita evI che ke tene * sAcuM sukha dekhADanAra maLe to paNa te Indriya sukhane paraMtu moTA bhAganA jIvone mithyAtva e roga che. : choDavA taiyAra nathI. jhADanI DALI upara TIMgAIne teno khyAla nathI ane tene dUra karavAno sAco : madhanuM TIpuM moDhAmAM lenAranI vAta ane citrano IlAja paNa tenA lakSamAM nathI. jaina darzanamAM jema : badhAne khyAla che. tene bacAvavA mATe Ave to paNa samyagdarzananI vAta che ema anya matamAM Atma : eka TIpuM madha tene vizeSa lAbhanuM kAraNa lAge che. sAkSAtkAranI vAto che kharI - paraMtu Atma sAkSAtkAra pahelA kevI sthiti hatI ane e sthiti gAthA - 64 e anAdino roga hato tevI koI vAta AvatI : nathI. : viSayo viSe rati jemane, duHkha che svAbhAvika temane; jo te na hoya svabhAva to vyApAra nahi viSayo viSe. 64. jIvano sukha svabhAva che. jIvane sukhI thavAnI ; bhAvanA che. sukha kevI rIte maLe teno tene khyAla : jemane viSayomAM rati che, temane duHkha svAbhAvika (mAnyatA-abhiprAyo che. bAhyamAM aneka prakAranI : jANo; kAraNake jo duHkha (temano) svabhAva na bhoga-upabhoganI sAmagrIo che ane tyAM sudhI hoya to viSayArthe vyApAra na hoya. pahoMcavA mATe pAMca IndriyorUpa sAdhana paNa che. : kArya uparathI kAraNa zodhavAnI pravRttino pachI zenI vAra lAge! te bhogavavA lAgI jAya che. : upayoga A gAthAmAM karavAmAM Avyo che. prakAza kSaNika Indriya sukhano anubhava kare che. tethI te : dekhAya to prakAzano pUMja hovo joIe. samajaNanuM sukhanI madhalALa choDI zakato nathI. jo tene sukhano : kArya thAya to jJAyaka hovo joIe. A dRSTAMto to jarA paNa anubhava na hoya to te tevI pravRtti cAlu ' eka ja padArthamAM dravya-paryAyanA svarUpanA na rAkhe. ajJAnI dhArApravAharUpa e pravRtti karyA : anusaMdhAnamAM che. tyAM svAbhAvika pariNAmanI vAta 128 jJAnatatva - prajJApunA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ahIM A gAthAmAM to ajJAnInI pravRttinA : jovA maLe che paraMtu jJAnIne paramArthe temAM rasa nathI AdhAre e jIvane ajJAnI sAbita karavAnI vAta . mATe tene mATe paNa Indriyo jIvita nathI. jJAnIne che. ajJAnI jIva potAnA upayogane IndriyanA * jJAna zraddhAnamAM to jJAyakanI ja mukhyatA che. saMgamAM bAhya viSayomAM dhUmAve che. A khyAlamAM : cAritramAM eka aMza to svarUpa lInatArUpa ja che. Ave che. tenA uparathI e jIva ajJAnI che. ajJAnI : tethI asthiratAnA - macakanA bhAvane gauNa karIne che mATe duHkhI che. du:khathI chUTavA mAge che mATe A ; tene Indriyo jIvita nathI ema kahevAmAM Ave che. prakAranuM kArya kare che ema saMdhi khyAlamAM le che. : ajJAnI jIva bAhya viSayone jANavA tathA zabdo kevI rIte lakhAyA che. jemane viSayomAM rati : * bhogavavA mATe Indriyono upayoga kare che. tenA che te svabhAvathI ja du:khI che kAraNake jo tema na : * uparathI ahIM AcAryadeva kahe che ke ajJAnI jIva hoya to temane duHkhathI chUTavA mATe zeyArtha pariNamana : duHkhI che. Indriyo mAraphata bAhya viSayo prati zeyArtha paNa na hoya. ajJAnInuM joya lubdha pariNamana ja : : pariNamanane ahIM duHkhathI chUTavAnA IlAjarUpe tenA ajJAnanI jAherAta kare che. : darzAvavA mAge che. siddhAMta ahIM e rIte darzAvavA jemane hata Indriyo jIvatI che. temane du:kha : mAge che ke ajJAnI jIva potAnA ajJAnanA kAraNe bAhya saMyogone kAraNe nathI paNa svAbhAvika ja : ja duHkhI che. ajJAnIne bAhyamAM aneka prakAranA che. A prakAranA kathana dvArA AcAryadeva ghaNuM badhu : saMyogo hoya che. te saMyogo sAthe saMyogI bhAvathI samajAvavA mAge che. : (cAritranA pariNAmo) joDAya che. Indriya sukha jIva jJAyaka che. sarvajJa svabhAvI che jANavuM : duHkhano anubhava kare che. ApaNe sukha duHkhane e enI svAbhAvika kriyA che paraMtu je jJAna : saMyoga sAthe sAMkaLavAno prayatna karIne saMyogonA alpajJarUpe che, kSayopazama bhAve che, je jJAna bAhya : anukULa ane pratikULa evA be bhedo lakSamAM laIe viSayane ja jANavAmAM lAgela che. je jJAna mAtra e chIe. pratikULa saMyogone to duHkharUpa mAnIe chIe rUpI viSayone ja jANavA mAge che, te jJAnamAM . jayAre anukULa saMyogone sukhanA kAraNe mAnIe Indriyo sAtheno saMbaMdha anivArya che. Indriyono : chIe. ahIM AcAryadeva kahe che ke bAhya saMyogo viSaya mAtrarUpI padArtho ja che. tethI Indriyo Atmika : jIvane (sukha, duHkhanuM kAraNa nathI. A vAta zAMtithI jJAna mATe taddana nakAmI che. A apekSAe temane : samajavA jevI che. nikRSTa kahI che. manano upayoga paNa ajJAnI saMjJA prazna :saMyogomAM anukULa ane pratikULa evA jIva rUpI padArthone jANavAmAM ja kare che. mananA : saMge AtmAno nirNaya thaI zake paraMtu ajJAnIne : bhedo che ke nahIM? temAM rasa nathI tethI ajJAnI mATe Indriya ane mana : javAba hA ane nA. jIvanA bhUtakALamAM thayelA zubha badhAno upayoga paradravyane jANavA mATe ja che. je bhAvo anusAra baMdhAya puNya prakRti ane jIva A pravRtti kare che tene te Indriyo jIvita che tenA udaya anusAra prApta saMyogo anukULa ema kahevAmAM Ave che. arihaMta paramAtmAne zarIra che. bhUtakALanA azubhabhAvo pApa prakRti parama dArika hovA chatAM tene Indriyono vyApAra ane tenA udaya anusAra pratikULa saMyogo. nathI mATe tyAM Indriyo jIvita nathI. sAdhakane jo A eka vAstavikatA che. mATe AvA be ke bAhya viSayone jANavAmAM Indriyono vyApAra : bheda che. jIva jo vartamAnamAM koI saMyogo pravacanasAra - pIyUSA 129 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukULa ane koIne pratikULa mAne che to : thAya che. te samaye aneka prakAranA saMyogo vidyamAna te jIva vartamAnamAM navI bhUla kare che. kharekhara : che paraMtu te sukha duHkhanA kAraNo nathI. to saMyogo jJAnanuM paraNeya che. jIva parathI ' ahIM sukha ane duHkha evA dvaitano vicAra atyaMta bhinna hovAthI e saMyogo sukha ke : karIe chIe tyAre cAritranA pariNAmamAM zubhAzubha du:khanuM kAraNa thatAM nathI mATe anukULa ane : ': bhAvo athavA rAga-dveSanI vAta na letA IcchAno pratikULa evA be bhedo saMyogomAM nathI. : sadabhAva ane IcchAnuM aTakavuM e rIte vicAravuM saMyoga eTale ke mArAthI bhinna. A apekSA : : yogya raheze. IcchAnI pragaTatA e duHkha che ane mukhya rahevI joIe. : e IcchA aTake te tene Indriya sukharUpe anubhavAya vAstavikatA e che ke saMyogI bhAva du:khanuM " che. kAraNa che. saMyoga ane saMyogI bhAvane nimitta : ajJAnI jIva pote sahajapaNe duHkhI che. te naimittika saMbaMdha che. saMyoga ne lakSe saMyogI bhAva : : duHkhathI chUTavA mATe viSayo tarapha ghase che. bAhya thAya che evuM levAmAM Ave che. tethI saMyogo saMyogI : viSayone sukhanuM sAdhana mAnIne tene bhogavavAnI bhAvanuM kAraNa ane saMyogI bhAvane kAraNe du:kha : pravRtti kare che te kharekhara du:khathI chUTavA mATenA tethI saMyogo duHkhanuM kAraNa che evuM mAnI levAmAM : prayatno che. AcAryadeva TIkAmAM pAMca IndriyonA Ave che paraMtu kharekhara tema nathI. saMyogI bhAva * viSayane bhogavavAnI tIvra lAlasA jene che evA thAya tyAM sudhI ja saMyoganuM nimittapaNuM che. tenAthI pAMca dRSTAMto Ape che. tevA jIvone Indriya viSayane AgaLa nahIM. vaLI paramArtha vicArIe to saMyogI bhogavavAnA bhAva evA tIvra hoya che ke tene bhAvamAM niyamabhUta nimitta to ghAtakarmonA udayo : bhogavatA potAno nAza thAya to paNa te viSaya che. aghAtikarmonA udaya anusAra saMyogarUpa : : sevana choDato nathI. A prakAranA dRSTAMta ApIne sAmagrI maLe che. have tyArabAda jIva saMyogI bhAvane * pachI kahe che ke jo temane duHkha na hoya to AvI anusarIne saMyogo sAthe joDAya che. A vAtane * pravRtti karatA nathI. tyAM pharIne dRSTAMto Ape che ke vizeSa spaSTa karIe to jIva mithyAtvanA kAraNe : * jene roga maTI gayo che te rogano IlAja karatA rAgano bhAva kare che te cAritra mohanIya karmanA : : nathI. A rIte aneka dRSTAMto ApIne roga ane udayamAM joDAyane kare che. A rIte potAthI ja svayaM : : tenA IlAjanI vAta kare che. jethI ajJAnI jIva rAgarUpe pariNamelA jIvane bAhyamAM aneka prakAranA : ajJAnanA kAraNe du:khI che. tethI te du:khathI mukta saMyogo che temAMthI koI eka saMyoganI sAthe jADAya * thavAnA prayatno kare che ema sAbita kare che. che. tyAre te saMyoga rAganuM nimitta che evuM nAma pAme che. saMyoganA kAraNe rAga thayo ema nahIM : 7 gAthA - 65 paraMtu pote rAganI bhUmikAmAM Ubho hovAthI rAga : IMdriyasamAzrita ISTa viSayo pAmIne, nija bhAvathI thayo che. tyAre have jema DAbhoDiyuM bIjAne coMTe tema te jIva bAhya saMyogamAM joDAya che. e jIva : * jIva praNamato svayameva sukharUpa thAya, deha thato nathI. 65. potAnA saMyogInI bhAvane kAraNe du:khI che. * sparzanAdika Indriyo jemano Azraya kare che mithyAtvanA kAraNe potAne saMyogI bhAvo thAya che : evA ISTa viSayone pAmIne (potAnA azuddha) mATe ajJAnI jIva svabhAvathI duHkhI che ema siddha : svabhAve pariNamato thako AtmA svayameva sukharUpa 130 jJAnatattva - prajJApanA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (Indriya sukharUpa) thAya che. deha sukharUpa thato : A rIte jIva dravyakarmo ane zarIra badhAne saMbaMdhamAM nathI. joIe tyArepaNa dareka potAnA ja pariNAmane kare che ane bhogave che. A gAthAmAM AcAryadeva siddha bhagavAnanA svarUpane darzAvIne jIva pote ja sukhanuM kAraNa che tema nakkI kare che. nAstithI zarIra sukhanuM kAraNa nathI e siddha ka2vA mAge che. sukha jIvano svabhAva che mATe siddha bhagavAna sahajapaNe sukhI che. temane zarIra nathI. sukhane mATe zarIra Avazyaka nathI kAraNake zarI2 acetana che. temAM sukha nAmano guNa nathI. tethI za2I2ne sukha athavA tenA viparIta pariNAmarUpa duHkha teno abhAva che. : : : jIvanA pariNAmamAM ApaNe IcchAno sadbhAva ane IcchAnuM aTakavuM eTalo ja vicAra karIzuM. IcchA te duHkha ane IcchA aTakavI te sukha. jIvanA A pariNAma samaye zarIra ane zarIrane prApta Indriyo potapotAnA kAryo kare che paraMtu tyAM IcchAno sadbhAva ke abhAva evuM kArya nathI. za2I2nuM evuM kArya na hovAthI za2I2ne Indriya sukha ke du:kha evA phaLa paNa prApta na thAya. A rIte aneka saMyogo vacce paNa ajJAnI jIva potAnA azuddha pariNAmane kare che ane phaLa svarUpe Indriya sukha duHkha bhogave che. zarIra za2I2nuM kArya kare che, pudgalamAM sukha guNa na hovAthI tyAM sukha duHkhanuM vedana nathI. saMsAra avasthAmAM jayAre zarIra saMyogarUpe vidyamAna che tyAre paNa te zarIra sukhanuM kAraNa nathI. zarIra atIndriya AnaMdanuM to kAraNa nathI paraMtu Indriya sukhanuM paNa kAraNa nathI evuM A gAthAmAM AcAryadeva samajAvavA mAge che. jIva ane zarIra : TIkAkAra AcAryadeva kahe che ke mohane vaza eka jevA thaIne rahyA che topaNa te bannenA pariNAmo thaIne, arthAt darzana mohanIya karmanA udayamAM alaga ja che. jIva ane zarIra bannenA svAbhAvika pariNAmo to jAdA che ja. naimittika pariNAmo ekabIjA sAthenA saMbaMdharUpa che te samaye paNa jIva moharAga dveSarUpe ekalo ja pariName che. te ja prakAre joDAyane jIva jayA2e bhAva mithyAtvarUpe pariName che tyAre A bAhya viSayo amane ISTa che evuM mAne che. tevI mAnyatA hovAthI te Indriyone sAdhana banAvIne viSayo tarapha ghase che. zabda prayogamAM jIvanI hAjarImAM zarIramAM halana-calana bolavuM : Indriyo viSaya tarapha ghase che ema lakhyuM che paraMtu vagere je kAryo thAya che te za2I2nA ja kAryo che. : acetana IndriyomAM e prakA2nuM kArya zakya ja nathI. zeyArtha pariNamana karanArA jIvane jevo potAno zuddha svabhAva che tevI paryAya karavAnuM sAmarthya nathI. tethI tenA darzana-jJAna ane vIryaguNanI paripUrNa zuddha paryAya pragaTa thatI nathI arthAt tyAM anaMta darzana-jJAna ane vIryanI pragaTatA thatI nathI. te : jIvanA ajJAnamaya moharAga-dveSa pariNAma pudgala sApekSa hovA chatAM tyAM dvikriyAno to niSedha ja che. arthAt jIva ane pudgala bhegA maLIne eka pariNAma kare che. evuM to banatuM ja nathI. ajJAnI jIva karmo (jAnA tathA navA) za2I2 e badhA ekabIjA sAthe aneka prakAranA nimitta naimittika : darekanI paryAyamAM AvaraNa che. jIvanA AvA saMbaMdhathI joDAyelA che tyAre paNa te dareka potAnAM pariNAma (ahIM IcchAno sadbhAva ane aTakavuM ja pariNAmone kare che. koI ekabIjAnA kAryane : enI mukhyatA rAkhIne jIvanA samuccaya pariNAmanI karatuM nathI. eka dravya be padArthanA kAryane karatuM nathI : vAta levI) jIvane Indriya sukhanuM kAraNa che. arthAt ane be dravyo maLIne eka pariNAmane karatAM nathI. : jIva potAnA pariNAmanA phaLasvarUpa Indriyasukhane pravacanasAra - pIyUSa 131 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhave che. te samaye zarIra ane zarIrane prApta : svarganA devane vaikriyaka zarIra che. IcchA mujaba IndriyonI pravRti cAle che paraMtu tenuM phaLa zarIramAM : AkAra dhAraNa karI zakIe to te ApaNane AnaMdanuM ja che. zarIra sukhI-duHkhI thatuM nathI kAraNake " kAraNa lAge che. paraMtu svarganA devane paNa Indra pugalamAM sukha nAmano guNa nathI. te zarIra ane ? vagerenA hukama anusAra hAthI ke ghoDAnuM rUpa levAnuM IndriyonI pravRti jIvanA sukhamAM madadarUpa nathI. ; gamatuM nathI. siddhAMta e darzAvavo che ke svargano sAmAnya rIte khAvAnI IcchA, te mATenA : : deha paNa svarganA devane sukhanuM kAraNa nathI. e deva : potAnA bhAva anusAra sukha duHkhano anubhava kare prayatno ane khAvAnI vastu prApta thatAM khAvAnuM : che. te ja prakAre upalakSaNathI nArakIno deha paNa kArya thAya tyAre sukhano anubhava thAya che paraMtu siddhAMta ema kahe che ke jIvanI IcchA mujaba bAhyamAM : - jIvane duHkhanuM kAraNa nathI. ahIM saMsArI jIvanI * vAta levI che. tyAM jIvanA pariNAmane karmodaya, kArya thAya ke na thAya. jIvane potAnA bhAvanuM ja : * zarIra ane saMyogo sAthe aneka prakAranA nimitta phaLa te ja samaye maLe che. AvA aneka dRSTAMto : : naimittika saMbaMdho che. te samaye paNa dareka padArtha ApaNe vicArI zakIe. tAbdulamacchano dRSTAMta ane bhAva liMgI saMtanA paga nIte maratA jIvaDAnuM dRSTAMta : : pote svataMtrapaNe potAnA pariNAmane kare che ane : bhogave che. potAnA SaTakAraka anusAra aMtaraMgamAM lakSamAM levAthI AcAryadevano Azaya sArI rIte ' ja kartApaNu ane saMpradAnapaNuM che. potAnI paryAyane samajI zakAze. - pote kare che ane te paryAya potAnA ja svabhAvane - gAthA - 66 * arpaNa kare che. dareka padArthanI AvI bhinna : svataMtratAne lakSamAM lIdhA pachI saMbaMdhano vicAra e kAMtathI svargIya deha kare nahi sukha dehIne, : karavo joIe. saMbaMdhane mukhya karIne padArthanI paNa viSayavaza svayameva AtmA sukha nA dukha thAya che. 66. * : svataMtratAne bhUlI jaIe to anartha thAya. ajJAnI ekAMte arthAta niyamathI svargamAM paNa deha dehIne . A rIte anarthamAM ja Ubho che kAraNake teNe padArthanI (AtmAne) sukha karato nathI; paraMtu viSayonA : svataMtratAno abhyAsa karyo nathI-svIkAra karyo nathI. vaze sukha athavA du:kharUpa svayaM AtmA thAya : : - gAthA - 67 jeNe zarIramAM huMpaNuM mAnyuM che te bIjAne : 1 ? : jo dRSTi prANInI timirahara, to kArya che nahIMdIpathI; rUpALA dekhIne potAne paNa evuM 35 hoya evuM : jyA jIva svaya sukha pariNama, viSayA kare che zuM tahI 67. Icche che. yuvAna jIvo rUpALA sAthIne zodhe che. . jo prANInI daSTi timiranAzaka hoya to dIvAthI vaLI te vartamAnamAM pote kurUpa hoya to hInatA - kAMI prayojana nathI arthAta dIvo kAMI karato paNa anubhave che. moTA bhAganA jIvo marIne nathI, tema jayAM AtmA svayaM sukharUpa pariName svargamAM javAnI bhAvanA rAkhe che. A badhA bhAvanuM ; che. tyAM viSayo zuM kare che? kAraNa e che ke tene zarIra sukhanuM kAraNa lAge che. . A gAthAmAM AcAryadeva have saMyogathI vAta paramArtha jAdo ja che. zarIranuM rUpa strIone du:khanuM kare che. 66 gAthAmAM zarIra sukhanuM kAraNa nathI kAraNa banatu jovA maLe che. paisAdAra jIvo bhayanA : ema lIdhA pachI have saMyogo sukha duHkhanA kAraNa othAra nIce jIvatA jovA maLe che. : nathI ema nakkI kare che. 132 jJAnata - prajJApana Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTAMtaH nizAcara prANIo jevA ke siMha-: mAnIe ke viSayano bhogavaTo sukhanuM kAraNa nathI ghuvaDa vage2e 2AtrInA badhu joI zake che. aMdhakAramAM. paNa joI zake che. to temane prakAzanI jarUra nathI. siddhAMtamAM samajAvavuM che ke jIvane potAne bhAva anusAra sukha du:kha thAya che. tethI tene saMyogo kAryakArI nathI. 66 ane 67 gAthAomAM siddhAMta eka sa2khA ja che. jo za2I2 upayogI nathI to saMyogo tenAthI paNa dUra che te upayogI kevI rIte thAya ! paraMtu jene be padArthanI svataMtratAno svIkA2 nathI tene ghaNI muzkelI naDe che. jinAgamano abhyAsa karanArAne paNa anAdinA anyathA saMskAra hovAne lIdhe eTalI daDhatA AvatI nathI. paraMtu IcchA aTakI te sukhanuM kAraNa che topaNa viSayanI prApti vinA IcchA kyAM aTake che ? bAhya viSayane ane IcchAne kevI rIte judA pADI zakAya ? AvA aneka prazno upasthita thAya che. tethI tenuM yogya samAdhAna meLavavuM jarUrI che. vAstavikatA e che ke saMyoga anusAra saMyogIbhAva thAya che e vAta khoTI che. jenI evI mAnyatA che te saMyogone : : pheravavA mAge che. te zubhAzubha bhAva vacce taphAvata pADIne dveSa ane AkuLatAnA kAraNone dUra karIne rAganA kAraNo evA anukULa saMyogo meLavavA prayatna kare che. Avu anAdi kALathI cAlyA kare che. vAstavikatA nIce pramANe che. ghAtikarmodaya jIvanA vibhAvo IcchAno bhAva dRSTAMtamAM tarkane sthAna che. jema ke nabaLI AMkha hoya to tene cazmAnI jarUra rahe che. tema saMsArI jIvane bAhya viSayo sudhI pahoMcavA mATe IndriyonI jarUra rahe che. te rIte ja te pajJeyo sAthe saMbaMdhamAM Ave che. zeyajJAyaka saMbaMdha thatAM je jJAnanI paryAya zeyAkAra thAya che tene jIva bhogave che ane sukha anubhave che. dRSTAMtamAM siMhane potAno zikAra jovA mATe TorcanI jarUra nathI paDatI. paraMtu ApaNane aMdhArAmAM paDelI vastu gotavA mATe prakAzanI jarUra rahe che. siMha-Torca-zikAra tema ahIM jIva-IndriyobAhya viSayo pa2mAtmA AkhA vizvane jema che tema Indriyane mananA sAdhana vinA jANI le che paraMtu chadmasthane Indriya mananuM AlaMbana jarUrI che. tyAM jIvanA bhAvathI ja sukha duHkhano nirNaya muzkela bane che. : : arthAt jIva potAnA ajJAnane kAraNe mithyAtvanA kAraNe cAritranA pariNAmamAM rAgadveSa-IcchA vagere bhAvo kare che. tyAre tyAM niyamabhUta nimitta cAritra mohanIya karmano udaya che. saMyogo e aghAti karmonA udaya anusAra upalabdha che. have ajJAnI jIva potAnA kAraNe rAgarUpe pariName che tyAre bAhyamAM tene anukULa sAmagrI zodhe che. bAhyamAM aneka prakAranA saMyogo che. samajavA mATe anukULa ane pratikULa banne prakAranA saMyogo che. A jIva aneka prakAranA anukULa saMyogomAMthI paNa : koI ekane mukhya karI tenuM lakSa kare che arthAt : rAgabhAvarUpe jJeyArtha pariNamana kare che. A rIte saMyoga anusA2 saMyogI bhAva thAya che e vAta na rahI. ajJAnI jIva svabhAvathI ja (ajJAna svabhAvathI ja) rAgarUpe pariName che. e rAga bhAvapUrvaka e vaLI saMyogo anusAra saMyogI bhAva thAya che. dikarAne joIne rAga thAya che. tyAM tame rAgane dikarAthI jAdo kevI rIte pADI zako ? dIkaro che to rAga che ane dikaro nathI to rAga nathI. bAhya viSaya nathI tyAre tenI IcchA che. bAhya Icchita viSayanI prApti thAya che tyAre IcchA aTake che tyAre : sukhano anubhava thAya che. have yukti anusAra evuM : bAhya viSayomAM joDAya che. yAda rahe ke ahIM kramanI pravacanasAra - pIyUSa 133 aghAtikarmodaya saMyogo Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta samajavA mATe karavAmAM AvI che tyAM samaya bheda levAnI jarUra nathI. jIva potAnA jevA bhAvarUpe (rAga bhAva) pariName che te pramANe tenuM phaLa bhogave che. te jIva rAgano viSaya kone banAve che te vAta : gauNa che. A rIte vicAravAthI jIva potAnA pariNAmane ja bhogave che ane temAM bAhya viSayo kAMI kAryakArI nathI ema nakkI karavuM yogya che. jIvamAM mithyAtva che tyAM sudhI rAga-dveSa avazya thavAnA che mATe rAga-dveSane dU2 ka2vAnI IcchA jemane che te saMyogone AghA pAchA ka2vAno prayatna nahIM kare paraMtu mithyAtvane dU2 ka2vA mATeno puruSArtha ka2ze pratikULa saMyogone dUra karIne anukULa saMyogo lAvavAno prayatna karaze to tyAM kAMI jIvanA vartamAnabhAva anusA2 saMyogo badalAtA nathI. vaLI pratikULa saMyoganA lakSe anukULa saMyogonA lakSe rAga thaze. dveSamAMthI e to ulamAMthI cUlamAM paDavAnuM thayuM. tyAM vItarAgatAnI prApti thatI nathI. mAtra vibhAvanI jAta ja badalAya che tethI lAbha thato nathI. rAga dveSa dU2 ka2vAno e sAco upAya ja nathI. tethI jIva potAnA bhAva anusAra sukha duHkha anubhave che temAM bAhya viSayo kAMI karatA nathI e siddhAMta mAnya karavA jevo che. : paramAtmA paripUrNa jJAna ane sukha svarUpa che ane traNa lokanA nAtha che ema darzAve che. jIvane jJAna ane sukha sAthe abhedapaNu che te lakSamAM laIne pa2mAtmA svayaM jJAna ane sukha svarUpa che evuM nirUpaNa ka2vAmAM Ave che. jJAnamAM sva-pa2ne jANavAnI svayaM zakti che. jJAna sarvajJa svabhAvI che. paramAtmAe sarvajJa dazA pragaTa karI che. pa2mAtmAne jJAna guNa sAthe ane sarvajJa dazA sAthe tAdAtmyapaNu che tethI 52mAtmA svayaM jJAnarUpa che. : gAthA - 68 jyama AbhamAM svayameva bhAskara uSNa, deva prakAza che, svayameva loke siddha paNa tyama jJAna, sukha ne deva che. 68. jema AkAzamAM sUrya svayameva teja, uSNa ane deva che, tema lokamAM siddha bhagavAna paNa (svayameva) jJAna, sukha ane deva che. jJAna ane sukha vacce saMbaMdha darzAvatI gAthAomAM A chellI gAthAmAM pharI paramAtmAnA jJAna ane sukhane yAda kare che. dRSTAMtamAM sUrya pote prakAzano pUMja che, ahIM caMdrano dRSTAMta lAgu na paDe 134 kAraNake caMdra svayaM prakAzita nathI. e sUryanA prakAzathI prakAzIta dekhAya che. sUrya te prakAre arthAt svayaM uSNa rUpa che. TIkAmAM lokhaMDanA goLAnI vAta lIdhI che. te svayaM uSNa nathI paraMtu te agninA saMgamAM ga2ma thAya che. vaLI sUryane anya dharmo paNa devarUpa mAne che ane jinAgamamAM paNa sUryanA vimAnamAM devo rahe che evI vAta Ave che. mATe te svarganA deva mAnavAmAM Ave che. have siddhAMta joIe. : : sukha guNamAM vedananI mukhyatA che. TIkAmAM AtmatRpti ane parinivRtti zabdo che. 52mAtmA potAthI ja tRpta thayA che. ajJAnI jIva sukha mATe bAhyamAM bhaTake che. jJAnIne khyAla che ke sukha potAno ja guNa che tethI sukha potAnAmAMthI ja Ave che. bAhyamAMthI sukha kayAreya AvyuM nathI ane AvavAnuM nathI. tema chatAM anAdikALanA saMskAra ane zarI2 sAthenA asthiratA rUpanA saMbaMdhanA kAraNe sAdhaka dazAmAM paNa upayoga bAhyamAM jAya che. je vikalpa (jJAnano ane rAgano) te jIvane te samaye duHkhanuM vedana karAve che. nirvikalpa anubhUtimAM atIndriya AnaMda che ane paralakSI tathA bhedalakSI vikalpa mAtra tene duHkharUpe vedAya che. te jayAre paramAtmA thAya che tyAre tene nirbheLa AnaMda che. * jJAnatattva prajJApana - Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmAM sadA prItivaMta bana, AmAM sadA saMtuSTa ne : tattva sudhI pahoMcIne temAM potAnA zuddhAtmAne lakSamAM AnAthI bana tuM tRpta, uttama thaze tujane sukha aho ! | rAkhIne te pramANe namaskArano bhAva darzAvyo che. samayasAra gA. 206 . je gaNadhara dvArA paNa vaMdanika che. te sarva mATe jJAnI gurunA upadeza ane Adeza anusAra : pUjanika che. A rIte paramAtmAne deva kahyA che. kArya karatAM te kharekhara tenAthI tRpta thAya che. dharAya - gAthA - 69 jAya che. tene AnaMdanA oDakAra Ave che. Avo : bhAva AtmatRpti zabda dvArA samajAvavA mAge che. guru-deva-vati pUjA viSe, vaLI dAna ne suzIlo viSe, AtmatRptinI sAthe parinivRtti saMkaLAyelI : jIva rakta upavAsAdike, zubha-upayogasvarUpa che. 69. che. paramAtmAno upayoga jema saMpUrNapaNe potAnA : deva, gurune yatinI pUjAmAM, dAnamAM, suzIlomAM svabhAvamAM lIna che te ja prakAre te upayoga sarvathA : tathA upavAsAdikamAM rakta AtmA zubha bAhya viSayothI nivRtta che. have asthiratAnA : upayogAtmaka che. bhAvarUpanuM paNa paradravya sAthe joDANa nathI. ajJAnI : A gAthAthI AcAryadeva zubhabhAva adhikAra je rIte hitabuddhipUrvaka bAhyamAMthI sukha meLavavA mATe : zarU kare che. sau prathama to zubhabhAvo che tema tenI zaiyArtha pariNamana karato hato. tenI have saMpUrNa : sthApanA kare che. te bhAvanA phaLamAM puNya prakRtino nivRtti che. paramAtmA mATe AkhuM vizva paraNeya mAtra : : baMdha ane te karmodaya anusAra anukULa saMyogonI rahI gayuM pote jJAtA hovAthI jJAnano sva-para : : prApti ane sukhano anubhava A badhu jema che tema prakAzaka svabhAva hovAthI paramAtmA parane jANe che : : sthApaze. tyArabAda Indriya sukha paNa paramArthe duHkha eTalo vyavahAra rahI gayo. sukha to saMpUrNapaNe ja che mATe zubha ane azubha bhAvomAM taphAvata potAnAmAMthI ja meLave che. * pADavA jevo nathI ema nakkI karAvaze. A gAthAmAM deva : zubha bhAvo che. eTaluM darzAvavA mAge che. paramAtmA triloka vaDe pUjya che. so Indro : jIvo anAdikALathI zubhAzubha bhAvo karatA vaDe vaMdanika che. ahIM AcAryadeva ema jaNAve che ke AvyA che. zubha ane azubha bhAvo palaTAyA kare ke te gaNadharadeva vaDe pUjya che paraMtu te darzAvavAnI : che. bannenA phaLa pratipakSI hovAthI AvA palaTA thayA rIta alaga che. gaNadharadevAdi budha puruSonA manamAM : kare che. zubha bhAvanA phaLamAM maLelI anukULa zuddhAtma svarUpanI divyatAnA stutigAna kotarAI * sAmagrIne bhogavatA jIvane sukhano anubhava thAya gayA che. paramAtmA mahimAvaMta che. mahimAne kAraNe ' che. A bhogavaTAno bhAva kharekhara azubha bhAva te stutine yogya che. ahIM mahimAnA sthAne divyatA : che. te bhAvanA phaLamAM jIvane bhaviSyamAM pratikULa zabda vAparavAmAM Avyo che. paramAtmAnI divyatA : saMyogo prApta thAya che je du:kha denArA che. tevA ane tenI stuti banne gaNadhara devanA manamAM nizcita : samaye jIva ArtadhyAna karIne vizeSa azubhabhAva sthAna pAmI cUkyA che. A rIte paramAtmAne advaita ' kare athavA saMjJI jIva zubha bhAva tarapha vaLe paNa namaskAra karyA tyArabAda jevuM paramAtmAnuM svarUpa : kharo. te vicAre ke pUrve karelA azubha bhAvone kAraNe che. arthAt jevA kArya paramAtmA che evuM ja kAraNa A pratikULatA che je gamatI nathI mATe zubha bhAva tattva aMtaramAM raheluM che. tethI kArya uparathI kAraNa : karuM. pravacanasAra - pIyUSa 135 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAnI jIvane zarIramAM huMpaNuM che. zarIra : paNa je AtmakalyANa karavA mAge che evA pAtra e aghAti karmodaya sAthe saMkaLAyeluM che. Ayu-nAma- : jIvanA bhAvanI vAta lIdhI che. A rIte A gAthAmAM gotra e traNane to zarIra sAthe sIdho saMbaMdha che. * je varNana che te ajJAnI ane sAdhaka bannene lAgu vedanIya karmanuM phaLa zarIra ane saMyogo banne rUpe : paDe tema che. hoya che. ghAti karmo to badhI pApa prakRtio ja che. : aghAti karmomAM puNya ane pApa evA be bhedo paDe zubhabhAvonA be prakAra che. eka zubhabhAvanI : pAchaLa bAhya viSayone bhogavavAnI mukhyatA che. che. jene zarIramAM huMpaNuM che tene zubhabhAvano pakSa jayAre bIjA prakAranA zubhabhAvanA phaLamAM jIvane vyakta ke avyaktapaNe sadAya hoya che. jIvane zubhabhAvanuM phaLa gamatuM hovA chatAM jIvano moTA - AtmakalyANamAM nimitta evA sAcA deva-zAstrabhAgano samaya azubhabhAvamAM ja jAya che. e eka * guruno yoga prApta thAya che. pahelA prakArano moTuM Azcarya che. ApaNA jIvananA covIsa kalAkano : : zubhabhAva che. te dehalakSI che jayAre bIjA prakArano vicAra karIe to-nidrA-AhAra-vepAra dhaMdho vagere : " : zubhabhAva te AtmalakSI che. A eka moTo taphAvata : che. azubhabhAvo ja vadhu samaya laI jAya che. AkhA : divasamAM bhagavAnanA darzana-pUjana-zAstra : gAthAmAM deva-zAstra-gurunI pUjAnI vAta svAdhyAya-tattvanuM ciMtavana vageremAM keTalo samaya : lIdhI che. tyAM sAcA deva-zAstra-gurunI vAta che ApIe chIe enI pote ja jAta tapAsa karI ' ema ApaNA lakSamAM levuM jarUrI che. anyamatI jIvo levAnI jarUra che. : kudeva-zAstra-guruno mahimA ane pUjA kare che tyAM A gAthAmAM AcAryadeve jIvo kevA prakAranA : azubhabhAva nathI paraMtu zubhabhAva che evA tarkane, zubha bhAvo kare che. te vAta lIdhI che. kevA azubha : evI dalIlane sthAna jarUra che. vaLI tene te bhAvonA sthAne kyA prakAranA zubhabhAvo kare che zubhabhAvanuM phaLa evA anukULa saMyoge paNa maLe tenuM varNana che. ahIM ajJAnI jIvanI vAta lIdhI , paraMtu te pApanubaMdhI puNya che. arthAt tenA phaLamAM che. kAraNake TIkAmAM te jIva prItipUrvaka AvA : savizeSarUpe pApano baMdha thAya evA puNya che. sau bhAvomAM joDAya che ema lIdhuM che. ajJAnI jIvane : prathama to kudevane deva mAnavA e mithyAtva che. te zubhabhAva karavA jevA lAge che. tenAthI potAne : gRhita mithyAtva che. mithyAtva e sauthI moTuM pApa sukha thaze evI mAnyatA che tethI te zubhabhAvone : hovAthI te jIvane mithyAtva prakRtino baMdha thAya che. karavA jevA mAnIne hoMzathI temAM joDAya che. je . jene kAraNe teno saMsAra vRddhi pAme che. gRhita jJAnI che. te zubhabhAvane heya mAne che. tene : mithyAtva hovAthI tene sAcA deva-zAstra-guruno choDavAlAyaka mAne che. nirvikalpa anubhUtimAM TakAta : yoga prApta thato nathI. tethI tene mATe Atma nathI ane azubhamAM to javuM ja nathI tenI zubhabhAva : kalyANano mArga baMdha thaI jAya che, muzkela thaI jAya sivAya anya vikalpa raheto nathI. jJAnI zubhabhAvamAM che. sthita dekhAya che paraMtu jJAnIne teno kheda che. tyAM : vaLI kudeva pratye anurAganA phaLamAM je hoMza ane umaMga nathI. * saMyogo Ave che te saMsAravardhaka che. bAhyamAM aneka A rIte A gAthAmAM ajJAnInA zubhabhAvanI : prakAranI bhoga-upabhoganI sAmagrI maLatA te jIva vAta lIdhI che evuM lAge che. paraMtu e ajJAnImAM : tene bhogavavA lAgI jAya che. ane e rIte zubha jJAnatatva - prajJApana 136 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA sthAne azubhabhAva karavA lAge che. pUrve : azuddhatAmAM zubhabhAvo je bhUmikAne yogya hoya baMdhAyelo puNya prakRtimAM paNa apakarSaNa thAya che . che tenI vAta che. sAdhaka dazAnI zuddhatAne nizcaya arthAt pUrve baMdhAyelI puNya prakRtimAM anukULa phaLa : mokSamArga, abheda anupacAra mokSamArga, evA ApavAnI zakti ghaTI jAya che ane saMkramaNa paNa ' nAmathI paNa oLakhavAmAM Ave che. jayAre sAdhakanA thAya che arthAt puNya palaTIne te pApa prakRti thaI : zubhabhAvane vyavahAra mokSamArga, bheda upacAra jAya che. A rIte kudevAdi pratyenA zubhabhAvanA : ratnatraya evA nAma ApavAmAM Ave che. apUrNa phaLamAM mithyAtva thAya che. paraMparAe viSaya : zuddhatA vRddhigata thaIne saMpUrNa zuddhatArUpa mokSanI bhogavavArUpa azubhabhAvo thAya che ane baMdhAyelA - prAptirUpa thAya che. sAdhakane bhUmikAne yogya puNyamAM paNa pheraphAra thaI jAya che. * zubhabhAvo dUra thatAM bhAvo che je kramazaH saMpUrNa A gAthAmAM je zubhabhAvanI vAta lIdhI che . : abhAvane prApta thAya che. te AtmalakSI zubhabhAvanI vAta che. jene mokSamArganI paryAya paribhramaNano trAsa lAgyo che tevo jIva sAcA ane khoTA deva-zAstra-guru vacce viveka karIne sAcA : zuddhatA zubhabhAva tarapha khecAya che. evo bhAva lIdho che. te uparAMta ' nizcaya mokSamArga vyavahAra mokSamArga dAna-zIla ane upavAsanI vAta A gAthAmAM lIdhI : - abheda anupacAra mokSamArga bheda upacAra mokSamArga paramArthe baMdhamArga paramAtmA sakala doSa rahita che. gurunA : varNanamAM te bhedAbheda ratnatrayanA ArAdhaka che tema : - sAdhakanI bhUmikA pahelA pAtranI bhUmikAne lIdhuM che. - lakSamAM rAkhIne AgalA-pAchalA pariNAmanI - saMdhi khyAlamAM rAkhIne niyamasAra zAstramAM bheda ratnatraya : ane abheda anupacAra ratnatraya kaI rIte lIdhA che samyagdarzana, samyajJAna ane samyakracAritra : te vAta paNa lakSamAM levA jevI che. je nijakalyANa te ratnatraya che. te sAdhakadazAmAM AcArya, upAdhyAya : karavA mAge che te sau prathama to e nakkI kare che ke ane sAdhune hoya che. A sAdhutrayane ahIM sAcA : koNe AtmA jAgyo che. teno nirNaya karyA bAda te guru tarIke darzAvyA che. samyagdarzanarUpa ratnatraya ke tenI pAsethI AtmAnuM svarUpa samaje che. nijakalyANa e mokSamArganuM svarUpa che. mokSamArgamAM sAdhaka : mATe te sAMsArika pravRtimAMthI thoDI nivRti paNa le dazAmAM aMze zuddhatA ane aMze azuddhatA hoya che. : che. te vAta A prakAre samajAvavAmAM AvI che. bheda upacAra ratnatraya jJAna ( sAcA deva-zAstra-guru ane darzana kudeva-zAstra-guru vacceno viveka | ( azubhanI nivRtti ane cAritra ) zubhanI pravRti abheda anupacAra ratnatraya AtmAnuM jJAna AtmAnuM zraddhAna AtmAmAM ekAgratArUpanuM cAritra pravacanasAra - pIyUSa Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM pahelA bheda upacAra ratnatraya ane pachI : puNya prakRti udayamAM Ave tyAre, bhogave che. te abheda anupacAra ratnatraya ema bheda levAmAM Ave : Indriya sukha dehalakSI che. arthAt jIva sukha-duHkhanI che. banne sAthe hoya e rIte lIdhuM nathI. * kalpanA dehamAM kare che. Indriya sukha jIvanA pariNAma : hovA chatAM teno Aropa dehamAM kare che. AcArya bhagavaMta anya pAtra jIvane dIkSAzikSAnA denArA paNa che. A ratnatraya gurupadarUpa : cAra gatimAM ahIM narakagatinI vAta nathI : lIdhI. sAmAnya rIte manuSya ane deva e gati sukha : bhogavavAnA sthAnarUpe gaNAya che. tiryaMcagatimAM dAna devAnI vAta che tyAM caturvidhadAnamAM : - paNa zubhabhAvanuM phaLa bhogavavA maLe che. khyAla rahe AhA2dAna -abhayadAna-auSadhadAna ane . * ke AyuSyano (gatino) baMdha to AkhI jIMdagImAM zAstradAna e cAra Ave che. tethI khyAla rahe ke * ekavAra thAya che ane te samaye jevA bhAva hoya munine dAna devAnI ja vAta karavA mAge che. anya : - tevI gati maLe che. AkhI jIMdagI zubhabhAvo karyA aneka prakAranA dAnazubhabhAvarUpe hoya che paraMtu : ' hoya paraMtu koI kapaTanA bhAva samaye AyuSyano ahIM tenI vAta nathI. A rIte A gAthAmAM pAtra : : baMdha paDe to te pachInA bhAvamAM tiryaMca thaIne jIva kevA prakAranA zubhabhAvo kare che te kahyuM che. je : : zubhabhAvanuM phaLa bhogave che. A rIte zubhabhAvanuM azubhabhAvane choDIne A zubhabhAva kare che. temAM : : phaLa zuM che ane te bhogavavAnA sthAna kyA che te pratikULa saMyogo pratye dveSano bhAva ane bAhya * vAta ahIM levAmAM AvI che. ApaNane vartamAnamAM viSayone bhogavavAmAM rati enI mukhyatAthI vAta manuSya ane tiryaMca be ja gati khyAlamAM Ave che karavAmAM AvI che. : paraMtu svarga ane narka paNa che. te vAta nyAya yuktithI - gAthA - 70 : siddha thaI zake che. dRSTAMtaH eka vyaktinuM khUna : karanArane kadAca sajA thAya to paNa ekavAra phAMsI zubhayukta AtmA deva yA tiryaMca vA mAnava bane; : maLe. anekanA khUna karanArane zikSAnI koI vyavasthA te paryaye tAvatsamaya iMdriyasukha vidhavidha lahe. 70. : ahIM nathI. paraMtu kudaratamAM che. narakagati e evA zubhopayoga yukta AtmA tiryaca, manuSya athavA : kura pariNAmanuM phaLa bhogavavAnuM sthAna che. e ja deva thaIne, teTalo kALa vividha Indriya sukhane : rIte sukhanuM sthAna svarga che. pAme che. : - gAthA - 71 zubhabhAva Indriya sukha deva-manuSya-tiryaMcanA deha kAraNa tenuM kArya-phaLate sukha bhogavavAnuM sthAna suraneya saukhya svabhAvasiddha na-siddha che AgamaviSe; te dehavedanathI pIDita ramaNIya viSayomAM rame. 71. A gAthAmAM AcAryadeva ema darzAve che ke je jIva zubhabhAva kare che tene Indriya sukha prApta : (jina devanA) upadezamAM siddha che ke - devone thAya che. zarIra e sukha bhogavavAnuM sthAna che. jIva " paNa svabhAva niSpanna sukha nathI; te o je samaye je prakAranA pariNAmane kare che te samaye ; (paMcendriyamaya) dehanI vedanAthI pIDita hovAthI te tenuM phaLa bhogave che e vAta ahIM levA mAgatA : ramya viSayomAM rame che. nathI. ahIM to pUrve karelA zubhabhAvanuM phaLa e jIva, svabhAva niSpanna sukha- arthAt satya - 138 jJAnatattva - prajJApana Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAramArthika sahaja sukha to mAtra paramAtmAne ja che. : saMbaMdhane kaI rIte darzAve che te samajavA jevuM che. upalakSaNathI Atma jJAnIne che. te sivAya anya : ajJAnI jIva potAnA ajJAnanA kAraNe du:khI che koIne sahaja sukha nathI. A cAreya gatinA jIvo " e vAta kAyama rAkhIne ahIM zarIra jIvane duHkha svabhAvathI (vibhAva svabhAvathI) duHkhI ja che. AvuM . Ape che ema samajAvavA mAge che. jIvanuM sthAna bhagavAnanI vANImAM AvyuM che. sarvajJanA jJAnamAM : eka gulAma jevuM che. ahIM zarIrane "pizAca" kahyuM AvyuM che. koI mANasa sukhI che. tenI pAse aneka : che. e bhAva samajavA jevo che. makAna, kapaDA tathA prakAranI sukhanI sAmagrIo che. te e badhAno : khorAka pANInI jarUra zarIrane che. ApaNuM zarIra bhoga-upabhoga karIne Indriya sukhane anubhave che. : AhArathI ja Take che. zarIra svayaM acetana che. te bIjA tene sukhI mAne che. huM sukhI chuM evuM e paNa potAnI meLe kevI rIte khorAka meLavI zake ? tyAre jANe che. mAne che. have jayAre paramAtmAnI vAta * ApaNane khyAla Ave ke zarIrane poSaNa Ave tyAre paramAtmA jANe che ke te (saMsArI jIva) * pahoMcADanAra jIva che. jIve zarIramAM huMpaNuM mAnyuM sukhI nathI. te du:khathI chUTavA mATenA prayatno kare che. tethI je zarIrane maLe te potAne maLyuM ema mAne che. jene sakhano upabhoga mAnavAmAM Ave che tene : che. jenAthI zarIra Take tyAM sudhI pote Take che evuM paramAtmA kSaNika IlAjarUpe athavA kharekhara khoTA : mAne che. zarIranA nAzathI potAno nAza mAne che. IlAjarUpe jANe che. : A badhuM zuM che teno vicAra karIe tyAre ApaNane : lAge ke jIva ja A prakAre mAne che mATe kare che. ajJAnI jIva niraMtara je pravRtti kare che te : : temAM zarIranuM kAMI nathI. arthAt jIva potAnA kArya che. tenA uparathI tenuM kAraNa zodhIne paramAtmA : - ajJAna anusAra A pramANe kare che evuM ApaNe kahe che ke te jIva duHkhI che. jo duHkha na hoya to : * khyAlamAM lIdhuM che. have ahIM AcAryadeva e vAtane tene dUra karavAno IlAja paNa na hoya. IlAja kare : : judI rIte raju kare che. zarIrane IcchA nathI kAraNake che te pote duHkhI hovAnI sAbitI Ape che. : te cetana svarUpa nathI. paraMtu zarIrane potAnI mAgaNI zubhabhAva tenuM phaLa Indriya sukha te sukha : jarUra che. jIvanuM sthAna zarIranA gulAma tarIkenuM bhogavavAnuM sthAna e devagati evuM ekavAra kahIne : che. gulAmI manovRtti e ajJAnInuM jIvana che. have A gAthAmAM e badhuM kharekhara duHkha ja che. ema . gulAmane potAnI mAgaNI potAnI jarUriyAta teno nakkI karAve che. * koI vicAra ja natI. mAlikanI je jarUriyAta hoya - teno je te vicAra kare che. mAlikanI anukULatA e je manuSyAdi zarIrane sukhane bhogavavAnA . : ja enuM jIvana che. teno potAnuM svataMtra koI jIvana sthAnarUpe darzAvavAmAM AvyuM che. te ja zarIra kharekhara : '; ja nathI. Ane ApaNe gulAmI manodazA kahIe to duHkhanuM sthAna che. anitya bhAvanA, azuci : : chIe. ajJAnI jIvanI e sthiti che. te rIte bhAvanA, azaraNa bhAvanA, A badhI bhAvanAo : * vicAratA uparokta je ajJAnInI mAnyatAnI vAta zarIrane duHkhanA sAdhanarUpe siddha kare che. zarIranA : * karI te badhI gulAmI manodazAnuM ja varNana che. jIva romeroma aneka roga bharyA che. zarIranA pratyeka : P : zarIranA sukhe sukhI che ane zarIranA du:khe duHkhI dvArathI azuci ja nitare che. ItyAdi prakAre bhAvanA : che. A vAta thaI manovRttinI. have AcAryadeva jayAre niraMtara bhAvavA yogya che. : zarIrane pizAca sAthe sarakhAve che tyAre pizAca zuM TIkAkAra AcAryadeva jIva ane zarIra vaccenA : kare che. teno vicAra karIe. pizAcanI potAnI pravacanasAra 139 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manovRtti evI che ke bIjAne pIDA upajAvIne rAjI zarIra tene thoDuM Indriya sukha Ape paNa che. thavuM. e dRSTie vicAra karIe tyAre zarIra zuM kare : have AhAra-pANI zarIrane pahoMcADavAnuM kAma che? janmathI maraNa sudhInA kAnaparyata jIva gulAmanI . jIvarUpI gulAma kare to che. paraMtu tema karavA jatA jema zarIranI jarUriyAtane saMtoSato rahe che topaNa tene bhayaMkara zikSA sahana karavI paDe che. jIva viSayo zarIra te jIvane du:kha pahoMcADe che. jema ApaNe ' tarapha ghase che tene ahIM bhRguptaprapAta sAthe ApaNuM kArya siddha karavA mATe sAma-dAma-bheda-daMDa : sarakhAvavAmAM Ave che. parvata uparathI khINamAM badhAno prayoga karIe chIe tema zarIra paNa kayAreka : paDavuM eTale anivArya mRtyu. tema viSayo tarapha jIvane thoDuM sukha paNa upajAve che paraMtu tenuM prayojana : ghasavuM arthAt hitabuddhipUrvaka saMyogo tarapha dhasavuM to jIva mAraphata potAnuM kArya kaDhAvavAnuM ja che. : eTale bhAvamaraNa. AhAranI jarUra zarIrane che. dRSTAMtamAM gulAmane rahevA mATe oraDI ane khAvAnuM : AhAra zarIrane maLe che. te AhAra mana maLyo maLe ema kayAreka jIvane kSaNika AbhAsarUpa sukhanI : evuM ajJAnI mAnI bese che. A gAthAmAM prApti thAya kharI - paraMtu teto tenI pAsethI kAma . AcAryadeve sAmAnya lAgatI evI bAhya viSaya kaDhAvavA mATe ja che. : pravRttine paNa kevI rIte darzAvI che te khyAlamAM letAM . ApaNane AcAryadeva pratyenuM bahumAna vadhI jAya zarIranuM mukhya kAma to jIvane pIDA pahoMcaDAvAnuM ka . che. sukhanI pravRttine bhAvamaraNa evuM svarUpa ja che. te kaI rIte have vicArIe. dRSTAMta - AcAryadeve ApyuM che. laIe. koI vyakti anyane lUMTI levA mAge che paraMtu pote sIdho e kAma karavA mAgato nathI : 9 gAthA - 72 to te anyane sopArI ApIne kAma karAve che. : : tiryaMca-nAraka-sura-naro jo dehagata duHkha anubhave, evuM karavA jatA te vyaktine sajA paNa thAya - paraMtu tenA vaLatara rUpe to teNe sopArI ApI ja : : to jIvano upayoga e zubha ke azubha kaI rIta che?7ra. che. have ahIM e vAta siddhAMtamAM kaI rIte lAgu : manuSyo, nArako, tiryaMco ane devo jo dehotpanna paDe che te joIe. zarIrane - AhAra - pANI : duHkhane anubhave che, to jIvono te vagerenI jarUriyAta che. zarIra potAnI meLe te meLavI : (zuddhapayogathI vilakSaNa-azuddha) upayoga zubha zake tema nathI. tethI te jIva mAraphata te meLavavAnI . ane azubha be prakArano kaI rIte che? (arthAta goThavaNa kare che. tenA vaLatararUpe, sopArIrUpe, nathI). hetA advaita zubha azubha ? puNyaprakRti pApaprakRti ( ) anukULa saMyogo pratikULa saMyogo ne deva-manuSya tiryaMca-nArakI ( Indriyasukha IndriyaduHkha ne bhAvakarma dravyakarma potAthI bhinna mAtra saMyogo ja caturgati mAtra duHkha 140 jJAnata - prajJApana Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A badhI gAthAomAM uparokta prakAre vaita : gAthA - 73 ane advaita darzAvavamAM AvyuM che. A badhAno sAthe ; cakI ane devendra zabha-upayogamUlaka bhogathI vicAra karIe to tyAM bhAvakarma-dravyakarma ane nokarma : puSTi kare dehAdinI, sukhI sama dIse abhirata rahI. 73. e traNa vaccenA aneka prakAranA nimitta naimittika : * vrajadharo ane cakradharo (Indro ane cakravartIo) saMbaMdho khyAlamAM Ave che. * zubhopayoga mUlaka (puyonA phaLarUpa) bhogo A gAthAmAM cAra gatimAM jIvane samAnapaNe ' vaDe dehAdinI puSTI kare che ane (e rIte) duHkha che. ema samajAvavAmAM Ave che. jyAM duHkhano * bhogomAM rata vartatA thakA sukhI jevA bhAse che. anubhava che tene to badhA duHkha mAne che. A : (mATe puNyo vidyamAna che kharA) gAthAonuM prayojana to je jIva sukha mAne che - : sAITava maLa viSayane vaLagIne. e ja anubhave che - te tyAre paNa duHkhI che e darzAvavAnuM ke siddhAMta bIjI rIte samajAve che. ajJAnIe zarIramAM che. ahIM Indriyasukha-duHkhanA pratipakSamAM atIndriya : haMpaNuM mAnyuM che. bAhya viSayomAMthI je sukha maLe sukha laIne tenI apekSAe A banne du:kha che ema : che te mane maLe che. eTale ke zarIrane maLe che. temAM nathI levuM paraMtu jene Indriya sukha gaNIe chIe te : bhoga-upabhoganI sAmagrInI mukhyatA rAkhIne te kharekharadu:khathI chUTavAno kSaNika IlAja che. kharekhara : vicAre che. zarIra suMdara rahe, nirogI rahe, sazakta to khoTo IlAja che mATe tyAM du:kha ja che ema ' rahe te mATe te AhAra-pANI ane anya sAmagrIno samajAvavAno che. AgalI gAthAmAM zarIrane ke te mATe upayoga kare che tethI A gAthAmAM te pizAcanI upamA ApIne tenuM kArya jIvane duHkha : dehAdinI puSTI kare che ema mAnI lIdhuM che. keTalAka pahoMcADavAnuM ja che. ema siddha karyuM che tethI ahIM : jIvo khAI-pIne moja-majhA karavAmAM ja potAnA kahe che ke cAra gatimAM jIva game te gatimAM hoya : jIvananI caritArthathA mAne che. svarganA devane tyAM tene deha to prApta thavAno ja che. jeNe dehanA * AjIvikA mATe kAMI mahenata karavAnI rahetI nathI. astitvane ja potAnuM astitva mAnyuM che. tene ; tethI teno samaya to aneka prakAranA AnaMda pramodamAM pharIpharIne deha avazya prApta thAya che deha te ja : ja pasAra thAya che temAM ahIM zarIranI puSTInI ajJAnInuM jIvana che-sarvasva che. huM dasa prANathI jIvuM : mukhyatA lIdhI che. chuM evI ja enI mAnyatA che pote jIvatva zaktithI : mULa gAthAnA bhAvane spaSTa karavA ane te jIve che evo ene khyAla paNa nathI. marIne je dehamAM : sukhanA sAdhano sukhanI kriyA kharekhara duHkhanA jAya tyAM mArApaNuM karIne navI jIMdagI zarU karI de : kAraNarUpa che tenI samajaNa ApavA mATe TIkAkAra che. tevo jIva jyAre gurugame sAcI vAta samaje - AcAryadeva eka suMdara dRSTAMta Ape che. e samayamAM tyAre dehAdhyAsa choDe che. zarIra duHkhamAM ja nimitta : pracalita roganA IlAjanI vAta kare che. zarIramAM che evo khyAla karIne deha pratyenuM mamatva choDe che. : koI bhAgamAM kharAba lohI bheguM thayuM hoya to tene tethI dehanuM asala svarUpa zuM che te ahIM samajAve che : kADhavA mATe jaLono upayoga thato hato jaLo eka ane kahe che ke jo cAreya gatimAM jIva duHkhI che to : jIvaDuM che je AvA kharAba lohIne cusIne pI jAya jIvanA zubha ane azubha upayoganA daitanuM zuM che. tene tenAthI dharava ja (tRpti) nathI thatI tethI prayojana che? tenuM peTa phATe tyAM sudhI lohI cUsyA kare che ane pravacanasAra - pIyUSa 141 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI cAmaDI uparathI kharI paDe che. ahIM jaLo dUSita lohInI gharAka che evuM samajAvavA mAge che. viSTAnA kIDAne-IyaLane viSTAmAM ja majhA Ave. pU. gurudevazrI viSTAnA ane gulAbanA vananA bhamarAno dRSTAMta ApatA. viSTAnA bhamarAne gulAbanA vanamAM AvavA mATe Agraha kare paNa jAya nahIM. pachI eka vA2 gayo tyAre nAkamAM viSTAnI be goLI rAkhIne gayo. samajI zakAya evuM : che ke tene gulAbanA vanamAM paNa viSTAnI ja vAsa Ave. A dRSTAMta u52thI ajJAnInI manodazA samajI zakAya tema che. jJAnI tenuM ajJAna choDAvavA game teTalA prayatno kare topaNa ajJAnI za2I2 ane saMyogono prema choDavA taiyAra thato nathI. tene Indriya sukhamAM ja majhA Ave che. te atIndriya sukhanI vAta sAMbhaLyA pachI paNa Indriya sukha choDavA taiyAra thato : mAge che ke je puNyanA udaya anusAra prApta anukULa saMyogo che tenuM eka mAtra prayojana jIvamAM tRSNA utpanna ka2vAnuM che. jIva anAdi kALathI saMyogomAM saMyogIbhAvathI joDAya che. jema dArUDiyo jo dArUnA pIThAmAM jAya to tene dArU pIvAnuM mana thayA vinA rahe nahIM. tema ajJAnI jIvone anukULa viSayo prApta thatAM temane bhogavavAnI tRSNA avazya utpanna thAya. tRSNAne kAraNe jIva duHkhI thAya che mATe puNya jIvane duHkhanuM kAraNa thAya che. : * nathI. : bAhya viSayono prema - tenI pakaDa keTalI majabUta che ke jJAnIne paNa asthiratAno rAga satAvyA kare che. te duHkharUpe kharekhara anubhavamAM Ave che topaNa vadhumAM vadhu ardhapudgala parAvartana jeTalo lAMbo sAdhaka dazAno kALa hoya che. A gAthAmAM to AvA Indriya sukho paNa che eTaluM : siddha karavuM che paraMtu TIkAkAra AcAryadeva e sAcuM sukha nathI paraMtu 52mArce du:kha ja che mATe choDavAlAyaka che evI pUrvabhUmikA bAMdhe che. gAthA = 74 pariNAmajanya anekavidha jo puNyanuM astitva che, to puNya e devAnta jIvane viSayatRodbhava kare. 74. (pUrvoktarIte) jo (zubhaupayogarUpa) pariNAmathI upajatAM vividha puNyo vidyamAna che, to teo devo sudhInA jIvone viSaya tRSNA utpanna kare che. AcAryadeva A gAthAmAM evuM samajAvavA pApanA udayo - pratikULa saMyogo duHkhanuM kAraNa che evuM to badhA mAne ja che. anukULa saMyogo duHkha denArA che ema jo jIva nakkI kare to saMyoga mAtra jIvane duHkhanuM kAraNa thAya che ema nakkI thAya. arthAt samasta karmo jIvane duHkhanA kAraNa che ema siddha thAya. jaLone jema duSita lohImAM rasa che tema tRSNAne bAhya viSayo bhogavavAmAM rasa che. jIva sukhane Icche che. sukha potAnA svabhAvamAMthI Ave che paraMtu ajJAnIne tenuM bhAna nathI. je Indriya sukha che te paNa bAhya acetana viSayomAMthI nathI AvatuM tyAMthI AvI zake ja nahIM. ajJAnI potAnA sukha svabhAvane svIkArato nathI tethI tene sAcA sukhanI prApti thatI nathI. : : 142 gAthA - 75 : te uditatRSNa jIvo, dukhita tRSNAthI, viSayika sukhane Icche ane AmaraNa dukhasaMtapta tene bhogave. 75. vaLI, jemane tRSNA udita che evA te jIvo tRSNAo vaDe duHkhI vartatA thakA, maraNaparyaMta viSaya sukhone Icche che ane duHkhathI sutRpta thayA thakA (du:kha dAhane nahi sahI zakatA thakA) temane bhogave che. cAlu viSayane A gAthAmAM vizeSa dRDha kare che. AcAryadeva puNya ane tenA phaLanI ja vAta jJAnatattva prajJApana - Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laMbAve che. pApa prakRti ane tenA phaLamAM prApta : tRSNA thAya che arthAt bhogavavAnI IcchA thAya che pratikULa saMyogo te jIvane duHkha Ape che. te to . ane te pramANe bhogavavAnI kriyA karyA vinA rahI badhAnA anubhavanI vAta che. anukULa saMyogo prApta * zakatA nathI. thatAM tene bhogavavAnI tRSNA jIvane sahajapaNe thAya ? bhAvArthamAM e vAta judI rIte lIdhI che. jene che. A anubhava anAdino che. tRSNAe cAritrano : : paramAtmadazA pragaTa thaI nathI tene anaMta sukhanI doSa che. tenA mULamAM mithyAtva che. jyAM sudhI : : prApti nathI. tevA jIvone niraMtara tRSNA varte che. mithyAtva che tyAM sudhI tRSNA rahevAnI ja. bAhya : ajJAnanI mukhyatA che. tethI temane vyakta ke viSayane bhogavI zakuM chuM evI mAnyatA che tethI : : avyaktapaNe paNa tRSNA niraMtara hoya ja che. bAhyamAM IcchA thayA kare che. jene potAnA svabhAvano khyAla * tyAga bhAva dekhAya - bAhya viSayono tyAga paNa nathI, pote svayaM sukha svabhAvI che evuM bhAna jene * thAya paraMtu te samaye anya viSayonI tRSNA athavA nathI te bAhyamAMthI sukha meLavavA jhAMvA nAkhe che. : : evA ja viSayo bhaviSyamAM bhogavavA maLe evI jIva eka che. bAhya viSayo anaMta che. tethI jene ; * bhAvanA vyakta-avyaktapaNe niraMtara varte che. AhAra eka viSaya bhogavavAnI IcchA thAya che tene anaMta : : choDIne upavAsano bhAva kare tyAre paNa viSayone bhogavavAnI IcchAnI vaNajhAra cAlu thaI : avyaktapaNe-e zubhabhAvanA phaLamAM bhaviSyamAM mane jAya che. ahIM AcAryadeva bIjo dRSTAMta Ape che. bhogarUpa sAmagrI maLe evo bhAva hoya che evuM tRSNAne bIjarUpe darzAve che. vaDanuM bIja taddana nAnu * samajAvavA mAge che. mATe te paramArthe tyAga nathI. che. temAMthI vaDa kevaDo moTo thAya? bIjamAMthI moTuM vaTavRkSa taiyAra thAya che. bIja taddana nAnu lAge paraMtu : 4 gAthA - 76 te khataranAka che, eka viSayane bhogavavAnI tRSNA samajavA mATe kudaratI saudarya jovAnuM mana thAya ane prayukta, bAghAsahita, khaMDita, baMdhakAraNa, viSama che; te joIe. taddana nirdoSa lAgatI kriyA che. paraMtu : je IdriyothI labdha te sukha e rIte duHkha ja khare. 76. enA phaLamAM anaMta anya viSayone bhogavavAnI : je IndriyothI prApta thAya che, te sukha paranA tuNA utpanna thayA ja karaze evo bhAva AcAryadeva : saMbaMdhavALa, bAdhAsahita, vicchinna, baMdhanuM darzAvavA mAge che. - kAraNa ane viSama che; e rIte te duHkha ja che. tRSNAnuM phaLa ja du:kha che. jIva ane temAM : Indriya sukha viSe pUrve je vAta AvI gaI che tRSNAnA bhAva mAtra ATalo ja vicAra karIe tyAre tenuM ahIM punarAvartana karavAmAM AvyuM che. te sukha bAhyanI aneka saMyogarUpa sAmagrI tyAM hAjara haze paranA saMbaMdhavALu hovAthI parAdhIna che. tyAM bAhya tenI ApaNe noMdha paNa nathI levI. jIvanA A ; viSayo ane te viSayo sudhI pahoMcavA mATe zarIrane vibhAva pariNAma svayaM potAthI ja duHkharUpa che. ahIM : prApta Indriyo tathA prakAza-havA vagere anya ajJAnI jIvanI vAta levI che. sAdhakane asthiratAno : sAdhanonI upasthiti jarUrI hovAthI tyAM parAdhInatA rAga paNa duHkharUpe vedAya che paraMtu tenI vAta nathI : che. eka viSayane bhogavatA je Indriya sukhano karavI. te jIva keTalA kALa sudhI AvI tRSNAno * anubhava thAya che te ja samaye anya aneka viSayone bhoga banaze teno javAba e che ke jIva bhavaparyata : bhogavavAnI IcchA janme che. tethI te IcchAone arthAt maraNaparyata AvA duHkhone bhogave che. temane : kAraNe du:khano anubhava varte che mATe Indriya sukha pravacanasAra - pIyUSa 143 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdhA sahita che. je sukhano anubhava che te karmodayanuM : ane Indriya duHkha to duHkharUpa lAge che. te choDavA phaLa che. zAtA-azAtA vedanIya karmo teno : jevA lAge che. ane tenA choDavA mATenA prayatno abAdhAkALapUrNa karIne samaye samaye udayamAM AvyA che paNa kare che. Indriya sukhamAM tene majhA paDe che. potAne ja kare che tethI puNyodaya anusAra bhavya baMgalo : sukhano anubhava thAya che mATe tenI madhalALa chUTatI baMdhAvIne rahevA jAya tyAM azAtAnA udaya anusAra : nathI. mAtra eTaluM ja nahIM paraMtu potAne thato sukhano dharatIkaMpamAM Akho baMgalo pattAnA mahelanI jema : anubhava tenA mithyAtvane daDha kare che. huM bAhya viSayo dharAzAyI thaI jAya mATe Indriya sukha vicchinna che. : bhogavI zaku chuM ane tene bhogavatA sukha thAya che te Indriya sukhamAM aneka prakAranA hinAdhikatAnA . evI mAnyatA ajJAnI jIvane che. have bAhya viSayane bhedo thayA kare che kAraNake puNyanA udayomAM tenI bhogavatA jene sukhano anubhava thAya che tene anubhAga zakti te prakAranI hoya che mATe A sukha ke potAnI mAnyatA khoTI hatI evuM vicAravAno viSama che. : avakAza ja na rahe. paraMtu te potAnI UMdhI mAnyatAne ApaNA vicAra mATe sauthI upayogI vAta : puSTa kare che. AcAryadeva sukhanI pravRttine du:khathI e che ke e sukha baMdhanuM kAraNa che. jIva jayAre : chUTavAnA kSaNika IlAjarUpe darzAve che. te khoTo viSayono upabhoga karI rahyo che tyAre te viSayane : IlAja che evuM darzAvavA mAge che. A hetune lakSamAM bhogavavAno bhAva hoya che. te bhAva jIvane navA : rAkhIne A badhI gAthAomAM AcAryadeve aneka karmabaMdhanuM kAraNa thAya che. tethI A sukhanI pravRttinI : prakAranI nyAya-yukti ApIne e vAta daDha karAvI sAthe baMdhanA kAraNo vaNAyelA che. bhogavaTAno ' che. Indriya sukhae sukha nathI paraMtu du:kha che, bhAva vartamAnamAM navIna karmabaMdha to kare ja che. pote ke vartamAnamAM du:kharUpa che ane bhaviSyanA anaMtakALa vartamAnamAM to potAnA vibhAvanA kAraNe duHkhano : mATe du:khanA kAraNarUpa che evuM samajAvyuM che. anubhava kare ja che. paraMtu navA baMdhAyelA dravyakamo : jJAnInuM jJAna je rIte vastunA svarUpane, jayAre bhaviSyamAM udayamAM Avaze tyAre jIvane tenA ' : vastunI vyavasthAne lakSamAM le che. te rIta sAcI che tarapha AkarSAne pharIne tenA du:khanA kAraNo thaze. * * mATe pAtra jIve paNa te rIte vicAravAnI Teva pADavI A vAtane lakSamAM levAthI samajI zakAya che ke sukhanI : jarUrI che. jJAnInI vAta sAcI che. ema prathama pravRtti kharekhara duHkhanA kAraNarUpa che. : potAnA bahirlakSI jJAnamAM, anumAna jJAnamAM, gAthA - 77 ': nakkI karavuM joIe paraMtu eTaluM ja paryApta nathI. - potAne e pravRttio duHkharUpe anubhavamAM Ave nahi mAnato - e rIta puNya pApamAM na vizeSa che, te jarUrI che. A prakAranuM bhAvabhAsana AtmakalyANa te mohathI Acchanna ghora apAra saMsAre bhame. 77. mATe upayogI che. e sukharUpa na lAge temAM rasa na e rIte puNya ane pApamAM taphAvata nathI ema : Ave eTalethI aTakavA jevuM nathI. te duHkharUpa lAge je nathI mAnato, te mohAcchAdita vartato thako : te jarUrI che. ghora apAra saMsAramAM paribhramaNa kare che. Indriya duHkha to du:kharUpa lAge ja che paraMtu cAlu viSayane AcAryadeva A gAthAmAM saMkelI : jayAre Indriya sukha paNa duHkharUpa lAge tyAre te le che. AryavRttivALA pAtra jIvane azubha bhAvo : potAnI UMdhI mAnyatAne paDakAra karaze. bAhyamAMthI 144 jJAnatatva - prajJApunA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAge che. A badhA vacce taphAvata lakSamAM levo te ajJAnajanya bhAva che evuM samajAvavA mAge che. ajJAnI jIva jyAM sudhI mithyAtvanI bhUmikAmAM sthita che tyAM sudhI tene zudgha upayoganI gaMgotrI evA potAnA jJAyaka svabhAvanI sAme jovAnuM paNa mana thatuM nathI. svabhAvanA zaktirUpa sAmarthyathI te ajANa che. bAhyano mahimA ane prema eTalo che ke tene svabhAvano tiraskAra varte che. bAhya viSayone eka pachI eka grahaNa kare che paraMtu temAM kayAreya potAnA svabhAvano vAro Avato nathI tene zAstramAM anaMtAnubaMdhIno krodha kahyo che. dveSa arocaka bhAva-ajJAnIne potAnA svabhAva pratye ja anaMta krodha che. je pote ajJAnamaya bhAvane kare jIva asaMjJI che tyAM sudhI to anAdinA saMskA2nA kAraNe saMyogomAM saMyogIbhAvathI joDAya che. tyAM tene bIjo avakAza nathI. potAnI bhUlane kAraNe ja pote evI lAcAra paristhitimAM mUkAyo che. te jIva jayAre saMjJI paMcendriya thAya tyAre potAnA hitAhitano viveka karI zake evo jJAnano ughADa laIne Avyo che. paraMtu moTe bhAge te dizAmAM te che. tenI mAnyatAmAM paNa 'rAgane kare te jIva'' evo ja khyAla che. jene evo khyAla che tenA pariNAmamAM paNa rAga ja thAya. arthAt tenA pariNAmomAM zubhAzubha bhAvanuM dvaita rahyA ja kare. ane azubha bhAvonA palaTA thayA kare. AvuM kyAM A vibhAvabhAvo ekasarakhA rahe nahIM tethI zubha vicArato nathI mATe bhavanA abhAvanuM kAma thatuM ... nathI. sudhI? anaMtakALa sudhI. arthAt saMjJIpaNu prApta thayA bAda paNa je svabhAva dRSTi nathI karato te alpa samayamAM pharI potAnA nitya sthAna evA nigodamAM sukha maLe che evuM tuM kaheto hato ne! mane to bAhyavRttinA phaLamAM ekAMte du:kha ja maLyuM. tArI vAta khoTI che. tArI mAnyatA khoTI che. A rIte cAritranA anubhavanA jo2mAM te zraddha guNane paDakAra kare che ane te pramANe thAya tyAre ja mithyA mAnyatA phare. je cAritranA pariNAmo-IcchA ane bhogavaTAnA bhAvo-Indriya duHkha ane sukharUpanA anubhavanA kAraNe mithyAtvanI puSTi karatAM hatAM te cAritranA bhAvo have mithyAtvane maMda ka2vAnA ane dU2 ka2vAnA kA2No bane che. : lAMbA kALa sudhI cAlyo jAya che. zubha ane azubha bhAva pratye bheda pADIne zubha bhAvane ka2vA jevA : ahIM to je jIva AtmakalyANa ka2vAnI bhAvanAvALo che, je sAcA deva-zAstra-gurunA yogamAM Avyo che. je A satzAstranA abhyAsamAM lAgyo che tevA jIvanI vAta che, jayAre AcAryadeva Indriya sukha paNa duHkharUpa che evuM nyAyayuktithI : mAnavAnA phaLamAM anaMta saMsAra ubho che. siddha kare che. teno abhyAsa karyA bAda paNa pote te aMge svataMtra ciMtavana nathI karato, evI Indriya sukharUpanI pravRtti paNa jene gurugame du:kharUpa anubhavamAM nathI AvatI tene mATe hajI anaMta saMsAra Ubho che evuM AcAryadeva samajAvavA mAge che. A gAthAnI TIkAmAM AcAryadeva zubhabhAvathI zarU karIne Indriya sukha sudhI ane azubha bhAvathI laIne Indriya duHkha sudhInA badhA dvaitane choDAvavA pravacanasAra - pIyUSa gAthA = 78 viditArtha e rIta, rAgadveSa lahe na je dravyo viSe, zuddhopayogI jIva te kSaya dehagata duHkhano kare. 78. e rIte vastu svarUpa jANIne je dravyo pratye rAga ke dveSane pAmato nathI, te upayoga vizuddha vartato thako dehotpanna duHkhano kSaya kare che. : : : AcAryadevanI vAta sAMbhaLIne, samajIne, vicArIne pAtra jIva zubhAzubha bhAvonuM dvaita dUra 145 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. banne vibhAva bhAvo che. AtmAnI zAMti : kare che to ghaNanA ghA paDe che. lokhaMDano saMga choDe dAjhe tyAre utpanna thanArA che tethI ekAMte duHkharUpI : che to ekalI agni upara koI dhaNanA ghA karatA phaLane ApanArA che evuM samajIne je te banne bhAvone ' nathI. siddhAMtamAM zarIramAM mamatva che tyAM sudhI zarIra choDe che. azubha bhAvo to du:kha denArA che mATe ke tene duHkhamAM nimitta thAya che. paramAtma dazA pragaTa choDavA taiyAra thayelo te have zubha bhAvo paNa duHkhanA : thatAM zarIranA paramANu paNa palaTIne parama dArika ja kAraNo che tema jANe che tethI te zubhAzubha bhAvane : thaI jAya che tethI te zarIra nimittarUpe paNa du:khanuM choDIne zuddhopayogane grahaNa kare che. zubhAzubha : kAraNa nathI. kharekhara to jIvamAMthI vibhAva-moha, bhAvo ane zuddhopayoga badhA cAritranA pariNAmo - rAga, dveSanA bhAvo sarvathA dUra thayA hovAthI duHkha che. paramAM ekatvabuddhi ane hitabuddhi evuM mithyAtva + thatuM nathI. zuddhopayoganA phaLamAM atIndriya AnaMdano ane ajJAna jyAM sudhI jIvita che tyAM sudhI : anubhava karanArane aMtaraMgamAM vedanapUrvakano vizvAsa zubhAzubha bhAvo ja thAya. jayAre potAnA jJAna ane : che ke A zuddhopayoga eka ja mane zaraNabhUta che. zraddhAnamAM jJAyakane lakSamAM le, parathI bhinnarUpe lakSamAM : tenAthI ja mArI mukti che. le tyAre ja zubhAzubha bhAvonA sthAne zuddhopayoganI : dazA pragaTa thAya che. tethI TIkAmAM sau prathama jJAna : gA. 79 nuM mathALuM ane zraddhAnanI vAta lIdhI che. jJAnInI zraddhAmAM zubha : A gAthAmAM dravyaliMgI munine lakSamAM rAkhIne ane azubha banne bhAvo du:kharUpa che ema che, ; vAta karI che. jo ke gAthAmAM spaSTa zabdo dvArA e jJAnInA jJAnamAM sva-parano viveka che. mAruM sarvasva : kahyuM nathI paraMtu bhAva to e prakArano ja che. mArAmAM ja che. bAhya viSayo anaMta che te badhA : bhAvaliMgI saMta mokSanI prApti mATe munidharmanuM mArAthI atyaMta bhinna che mATe te koI mane ' pAlana kare che tyAM mukhyatA to aMtaraMgamAM pracura hitAhitanuM kAraNa nathI evuM zraddhAna ane jJAna : svasaMvedananI, zuddhopayoganI ja che. te anusAra hovAthI te jJAnamAM sva ane paranuM jAdApaNuM paNa ; zubha bhAvo ane vidhividhAna hoya che paraMtu anyane spaSTa bhAse che ane anya dravyomAM rAga-dveSa evuM : aMtaraMga pariNati khyAlamAM AvatI nathI tethI pAMca dvata thatuM nathI. jyAM hita lAge tyAM rAga thAya ane * mahAvrata ane bAhyanI kriyAne mokSanuM kAraNa mAnIne je duHkhanA kAraNa lAge tyAM vaiSa janme. jJAnIne : dravyaliMga dhAraNa kare che. te jIva sAvadyayoga arthAt bAhya padArthomAM lAbha ane nukazAnanI buddhi nathI : . azubhabhAvo to choDe che. hiMsA Adi bhAvo to tethI tene rAga dveSano abhAva thaIne tyAM : : choDe che ane tenA sthAne ahiMsA vagere pAMca zuddhopayoganI pragaTatA thAya che. * mahAvrata arthAt zubhabhAvo kare che. digambaranA sAdhu ajJAnIe zarIra ane saMyogone lAbhanuM ; thayA pachI paNa, 28 mULaguNonuM niratizayapaNe kAraNa mAnyA hatA. te bhramaNA jyAre dUra thAya tyAre : pAlana karyA pachI paNa jayAre tene mokSanI prApti te paradravyanuM avalaMbana choDe che. bAhya pAMca : nathI thatI tyAre te vicAra kare che ke munipaNu lIdhA IndriyonA viSayo taraphathI lakSa haTAve che. tethI tene : pachI paNa tenuM phaLa mokSa te kema pragaTato nathI? zarIrane prApta IndriyonuM paNa kAMI prayojana nathI. zAstrAbhyAsane yAda kare che. jJAnIonA upadezane A rIte te saMyoga ane zarIranuM lakSa choDe che, ; pharI ciMtavanamAM le che. tyAre tene khyAla Ave che ke avalaMbana choDe che.dRSTAMtaH agni lokhaMDano saMga : jJAnIono upadeza to zubha ane azubha banne 146 jJAnatattva - prajJApanA Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ choDavAno hato. bannenuM phaLa saMsAra che. zubhAzubha : zubha bhAvanA phaLamAM anukULa saMyogo Ave bhAvonA mULamAM to mithyAtva raheluM che. mithyAtva . je prApta thatAM jIvane tene bhogavavAno bhAva Ave eTale paradravyamAM adhyavasAna. pAtra jIva prathama . je azubhabhAva che. te bhAvanA phaLamAM tene pharI mithyAtva dUra kare che. zuddhopayoga pragaTa karIne te ; pratikULatA prApta thAya. A rIte anukULa ane bhAvamAM ja rahevA mAge che paraMtu puruSArtha eTalo : pratikULa saMyogomAM A jIva rAga-dveSa ane zubha Take nahIM. tethI vikalpa AvyA vinA rahe nahIM. te : azubha bhAvo vArApharatI karato rahe che. dareka samaye azubhamAM to javA mAgato ja nathI. tethI zubha : mithyAtvane daDha kare che ane A rIte teno saMsAra bhAvamAM rahe che paraMtu tene paNa choDavA mAge che. * laMbAvyA kare che. zubhabhAvane choDIne nirvikalpa thAya che. A rIte : je jIva Atma kalyANa karavA mAge che te zubhabhAva ane zuddhopayogamAM muni-pramata-apramata : : azubha bhAvane to choDe che. bhagavAnanA darzanadazAmAM jhUle che. A rIte vicArIne te mithyAtvane : : pUjana bhakti vagere tathA zAstra svAdhyAya-ciMtavanachoDavA taiyAra thAya che. mithyAtvane mULamAMthI ukheDavA : : manana vagere kare che. Atma kalyANa karavA mAge taiyAra thAya che. kSAyika samyagdarzana pragaTa karavA - teNe buddhipUrvaka to tattva nirNayamAM upayoga lagADavo taiyAra thAya che. - evo jinAgamamAM upadeza che tethI te pramANe kare TIkAkAra AcAryadeva evA jIvane lakSamAM : che. je e pramANe kare che te badhAne svAnubhava thAya rAkhIne vAta kare che. jeNe mokSanI prApti mATe : evuM nathI paraMtu svAnubhava thAya to tene ja thAya. munipaNuM lIdhuM che chatAM zubhabhAva chUTatA nathI. A . je tattva nirNaya karato nathI tene to na ja thAya. A jIve anAdithI Aja sudhImAM A prakAre munipaNuM ; rIte zAstra svAdhyAya- karavA yogya che. tethI te anekavAra lIdhuM che paraMtu saMsAranuM paribhramaNa : pramANe kare che. bhogavaTAnA azubha bhAvone choDIne aTakyuM nathI. tethI ahIM koI kAlpanika jIvanI : te aneka prakAranA vrata-niyamo le che. munipaNu paNa dazAnI vAta nathI paraMtu bhavi jIvo paNa AvuM : le che. ahIM AvA aneka prakAranA zubhabhAvo kare anekavAra karI cUkyA che. : che. karavA jevA mAnIne kare che. tevA bhAva dvArA ja zubhAzubha bhAvo mithyAtva anusAra thAya che. - svAnubhava thaze evA vizvAsapUrvaka kare che. tethI pote viparIta mAnyatA anusAra thatAM bhAvonuM phaLa paNa : khoTuM kare che evuM ane jarApaNa lAgatuM nathI. e viparIta ja hoya paraMtu ajJAnIne te vAtano svIkAra : jIva azubha bhAvane choDIne zubhabhAvamAM saMtoSa nathI. bAhyamAMthI sukha kayAreya na Ave paraMtu ajJAnI : mAne che. jeTaluM buddhipUrvakanuM kArya che teTaluM karIne bAhya viSayane bhogavatA sukhane anubhave che. te . aTakI jAya che. mithyAtva choDavAlAyaka che paraMtu rAga ane dveSa banne karavA jevA mAne che. mAtA pratye : mithyAtvanA pariNAma potAnA khyAlamAM AvatA rAga ane duzmana pratye dveSa karavA jevA mAnIne kare : nathI. mithyAtva anusAra thatAM zubhAzubha banne che. te ja pramANe zubha ane azubha bhAva banne karavA : prakAranA pariNAmo jIvane saMsAramAM rakhaDAvanArA jevA mAne che. cAritranA A badhA pariNAmo jIvanA ' che. enI daDhatA tene thatI nathI. pAtra jIva zubhabhAva mithyAtvane daDha kare che te vAta tenA lakSamAM AvatI : na kare to zuM kare ? zuddhatA pragaTe nahIM tyAM sudhI jo nathI. : tene azubhamAM na javuM hoya to tene bIjo vikalpa pravacanasAra - pIyUSa 147 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja nathI. tethI te buddhipUrvaka (arthAt karavA jevA ja gAthA - 79 mAnIne tathA potAnA jJAnamAM pakaDAya e prakAranA) : jIva choDI pApAraMbhane zubha caritamAM udyata bhale, zubhabhAvomAM lAgI jAya che ane abuddhipUrvakanuM : jo nava taje mohAdine to nava lahe zuddhAtmane. 79. AgaLanuM kArya thAya tenI rAha jue che. pApAraMbha choDIne zubha cAritramAM udhata hovA be padArthane judA na mAnatA temane eka mAnavA : chatAM jo jIva mohAdikane choDato nathI, to te te mithyAtva che. tethI dehAdhyAsa choDIne jJAyaka : zuddhAtmAne pAmato nathI. svabhAvanuM lakSa karI temAM huM paNuM sthApavuM e : TIkAmAM AcAryadeve jIvanA zubhabhAvane mithyAtvanA nAzano upAya che te vAta kAmaya rAkhIne : "dharta abhisArikA samAna" darzAvyo che. vezyAne ahIM bIjI rIte vAta vicAravA jevI che. tenA dharAka upa2sAco prema nathI. te to tenI pAsethI mithyAtva anusAra thatAM zubhAzubha banne bhAvo . potAno aMgata lAbha ja levA mAge che. tema choDavA jevA che evuM jJAna zraddhAna karIne je rIte . zubhabhAvanuM eka mAtra kAma jIvane du:khI karavAnuM prayatnapUrvaka azubhabhAva choDe che te ja prakAre che. kharekhara vicArIe to puNya prakRtinA udaya * anusAra je kAMI saMyogarUpa sAmagrI upalabdha thAya zubhabhAvane paNa choDavA joIe. te zubhabhAva ' che tenuM prayojana jIvane AkarSavAnuM che. jIva rAga choDaze to zuddhatA pragaTa thaze evo tene vizvAsa bhAvathI temAM joDAya che arthAt duHkhI thAya che. Avavo jarUrI che. dRSTAMta dAMDI upara UMdhA laTakatA : mithyAtva ane cAritra mohanIya karmo jIvane popaTane dAMDI choDI devAnuM kahevA jevI vAta che. : saMsAramAM rakhaDAvanAra (nimitta) che. AcAryadeva dAM thI choDaze to te uDI jaze paraMtu tene bIka che ke ahIM tene "mohanIya senA' kahe che. mithyAtva mukhya te dAMDI choDavAthI te nIce paDIne marI jaze. : che ane cAritra mohanIyanA aneka prakAro jIvane siddhAMtamAM ema ja che. zubhabhAva choDaze tyAre ja . aneka prakAre lobhAvanArA che. te karmo "bhAvaka' zuddhatA pragaTa thaze paraMtu te vicAre che ke zuddhatA : rUpe udayamAM Ave che tyAre je jIva mohane vaza che pragaTa thAya pachI zubhabhAvane choDIza. zuddhatA pragaTa : te "bhAvya" evA tene anurUpa potAnA pariNAmone thayA pahelA zubhabhAvane choDI daIza to pariNAma : kare che, evA pariNAmo thatAM jIva avazya du:khI to thayA vinA rahe ja nahIM tethI tyAM azubhabhAva ja thAya che. thaze. ItyAdI aneka prakAranA tarka jIva kare che. ; pAtra jIva A vAstavikatAne svIkAre che. tene zubhabhAvanuM eka mAtra kArya mAro saMsAra cAlu : ajJAna dazAmAM evo khyAla hato ke munipaNuM laIza rAkhavAno che tethI mAre e to karavuM ja nathI evuM - tethI bAhya tyAga to thaI jaze saMyogo nahIM hoya nakkI karavuM jarUrI che. je gharamAM cAre bAjuthI Aga : to saMyogane lakSe thato saMyogI bhAva paNa nahIM lAgI hoya te gharamAM to rahevAya ja nahIM. jaladI : thAya. vaLI mAre azubhabhAva to karavA ja nathI tethI bhAgo kAMI levA paNa na rokAya tyAM navuM ghara gotIne : bhogavaTAno bhAva to choDavAnI tenI taiyArI che. pachI ahIMthI nikaLazuM ene kyAM sthAna che? A . pachI to bAkI vrata-niyama vagere zubha bhAvo ja rIte vicArIne zubhabhAvane choDavAnI taiyArI rAkhavI ; rahyA tethI mane zuddhAtmAnI prApti thaze. munipaNAnuM joIe. : phaLa mokSa che. tethI mane svAnubhUti to thaze ja. paraMtu 148 jJAnatattva - prajJApanA Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : evuM munipaNu lIdhA pachI tene khyAla Ave che ke : sau prathama kare che. tene jANatA pAtra jIva potAnA bhale bhAliMgI saMta 28 mULaguNanuM pAlana karatAM svarUpane jANI le che. ''sarva jIva che sidhdha sama'' hoya paraMtu nirasa che. tevA bhAvomAM paNa te rokAvA dRSTAMtaH cokhA caDatA hoya tyAre eka dANo dabAvI taiyAra nathI. tenI sAme mArA to abhiprAyamAM evuM : jovAthI badhA cokhA caDI gayAno khyAla Ave che. paDayuM che ke zAstra svAdhyAya pUjA-bhakti vagerethI : tema praticchaMdanA sthAne rahelA advaitane jANavAthI mane svAnubhava thaze. bahirlakSI jJAnamAM AtmAnuM : potAnA svarUpane jANI zakAya che. svarUpa khyAlamAM AvyuM che ane vairAgya bhAvathI munipaNu lIdhuM che. jJAna ane te pramANe AcaraNa paramAtmAnI paryAya kArya paramAtma dazA karavAthI mithyAtva to dUra thAya ja ne ! paraMtu jayAre paripUrNa che. jevuM zaktirUpa sAmarthya che (kAraNa tene khyAla Ave che ke bahirlakSI jJAna sAcu hoya ane jina dikSA aMgIkAra karI hoya topaNa mithyAtvane dUra karavuM mAnIe eTaluM sahela nathI mATe pote have e mohanI senAne jItavA mATe kamara kase che. paramAtmA) tevI dazA pragaTa thaI che. tethI pragaTa avasthA u52thI 52mAtmAnA zaktirUpa sAmarthyano khyAla AvI jAya che mATe anya koI jIvanI vAta na letA paramAtmAnI vAta lIdhI che. gAthA- 0 je jANato advaitane guNa, dravya ne paryayapaNe, te jIva jANe Atmane, tasu moha pAme laya khare. 80. je arhatane dravyapaNe, guNapaNe ane paryAyapaNe jANe che, te (potAnA) AtmAne jANe che ane teno moha avazya laya pAme che. A gAthAmAM AcAryadeva mohanA nAzano upAya darzAve che. anAdi kALathI jIvanI bhUla e ja che ke te potAne bhUlI gayo che. teNe potAnA asalI svarUpane jANyu nathI. tethI AcAryadeva A gAthAmAM jIvanuM svarUpa zuM che te darzAve che. jIvanA svarUpane samajAvavA mATe AcAryadeva arihaMta paramAtmAne yAda kare che. samayasAra zAstramAM mAMgalikanI gAthAmAM bhagavAnane praticchaMdanA sthAne gaNyA che. mULa avAja dhImo hoya paNa paDagho moTo paDe. jIvane potAnuM svarUpa jaNAtuM nathI paraMtu te dharmasabhAmAM paramAtmAnA darzana ka2vA jAya che. arihaMta paramAtmAnI paryAya saMpUrNa zuddha che tethI temane dravya-guNa ane paryAyarUpe jANavAnI vAta pravacanasAra - pIyUSa : have pa2mAtmAnuM svarUpa darzAvatA pahelA dravyanuM svarUpa samajAve che. te siddhAMta chae dravyone lAgu paDe che. dareka padArtha dravya-guNa-paryAyarUpa hoya che. dravyamAM ekarUpatA che. te dravyane ahIM anvayarUpa kahyuM che. te dravya potAnI dareka paryAyamAM vyApe che te paryAyo anekarUpatA laIne rahelI che. tethI paryAyone anvayanA vyatireko kahyA che. kSaNika paryAya haMmezA nitya svabhAvanI othamAM ja rahelI che. vastu nityaanitya ubhayAtmaka che, tene ahIM dravya paryAyarUpa athavA anvaya-vyatirekarUpa darzAvavAmAM AvI che. : sat ekAMtika eka na hoya tethI padArtha paNa ekAMtika eka nathI. tethI jene dravya sAmAnyarUpa eka kahevAmAM Ave che. temAM nityapakSanuM ja poSaNa karanArA anaMta guNo hoya che. te anaMtaguNo paNa dravyanI mAphaka trikALazuddha pAriNAmika bhAve ja rahelA che. te guNone ahIM'anvayanA vizeSaNo'' evA zabdothI oLakhAvyA che. ahIM anvayanA vizeSaNo kahetA anvaya evA dravyanA bhedarUpa varNano - guNo badhA potAnA alaga svabhAvane laIne rahelA che. dareka guNano eka svabhAva che. te apekSAe dravya bahusvabhAvI eka che. bahusvabhAvI 149 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka evA dravyanuM varNana karavuM hoya to temAM rahelA : tarkaNAtmaka thaIne padArtha sudhI pahoMce che. IyaLane guNonA varNana dvArA tenuM varNana thAya che. dravyanA : kerIno svAda Ave paraMtu A kerI che tema jANI svarUpane samajavA mAganArA pAtra jIvo paNa guNa " zake nahIM. jayAre ApaNe kerI cIja sudhI pahoMcI bhedane ja samajI zake che tethI ahIM guNone dravyanA : jaIe chIe. have tevo ja prayoga AtmAne jANavA anvayanA vizeSaNo kahyA che. * mATe karavAno che. pugalanA cAra rupI guNo jema : IndriyajJAnamAM jaNAya che tema jIvanA jJAna ane cha dravyone lAgu paDatuM baMdhAraNa khyAlamAM : : sukha be guNo vedanabhUta hovAthI svayaM anubhavamAM lIdhA bAda have jIvane lakSamAM rAkhIne varNana kare : * : Ave che. padArtha sudhI pahoMcavAmAM be ke traNa guNo che. tyAM anvayarUpa dravya mATe "cetana" zabda vApare : vaDe kAma sare che tema ahIM paNa samajavuM. jJAna guNa che. anvayanA vizeSaNarUpa guNomAM jIvanA : : vaDe potAnA astitvano tathA svakSetrano heje khyAla asAdhAraNa guNane lakSamAM rAkhIne tene mATe : * Ave che. vizeSa prayatnathI anya guNone paNa jANI "caitanya" evo zabda prayoga karyo che. pariNAmane : : zakAya che. have ApaNe baMdhAraNane yAda karavuM. guNo civivartananI graMthio kahI che. paryAyamAM badalatuM : haMmezA dravyanA Azraye ja hoya che. tethI jyAM svarUpa hoya che. eka paryAyanuM rUpAMtara thaIne anya : samajaNa a1 : samajaNanuM kArya thatuM dekhAya tyAM jIva avazya hovo avasthA tyAM pragaTa thAya che. A prakAre paryAyanI * joIe. A rIte guNone gauNa karIne tyAM ja tenA pheraNIne ahIM (jIva caitanya svarUpa hovAthI, ; AdhArarUpa dravya raheluM che. dravya ane guNonI eka civivartana zabda dvArA samajAvavAmAM Avyo che. vavAmAM AvyA che : sattA che. anaMta guNonA samudAyarUpa dravya che. mATe graMthino artha gAMTha thAya che. dRSTAMtaH zeraDInI badhI * guNonA samUha tarapha najara nAkhIne te badhAnA kAtarI vacce gAMTha hoya che. je eka kAtarIne anya * Azraya sthAna sudhI pahoMcavuM. padArthamAM dravya guNakAtarIthI jAdI pADe che. have A badhu TebalarUpe : paryAyanI akhaMDa eka sattA che. padArthanuM akhaMDapaNuM lakSamAM laIe : hovAthI zruta jJAnane laMbAvIne dravya sAmAnyane jANI padArtha jIva : zakAya che. guNonA samUhanI dRSTi choDavI jarUrI anvaya drivya : che. guNo jema sat che tema dravya paNa sat che. banne anvayanA vizeSaNo caitanya : ahetuka pAriNAmika bhAvarUpe che. potAnA saikAlika anvayanA vyatireko paryAyo cidvivartananI graMthio : sAmarthyane jALavIne rahelA che. anaMtaguNo dravyarUpe A rIte jIvana (potAna) svarUpa lakSamAM lIdhA : eka rasa che. tyAM bhinnatA rahetI nathI. mATe jayAre pachI zuM karavuM? : dravya sAmAnya lakSagata thAya che tyAre tyAM guNanA : koI bheda khyAlamAM AvatA nathI. paryAyArthika naya A pramANe ApaNA jJAnamAM kharekhara AvatuM : je guNa bhedane lakSamAM le che te choDIne dravyArthika nathI. ApaNane zabdono paricaya thayo paraMtu teTalA : nayathI vastune jovAno artha-dRSTi eka sthAnethI mAtrathI jIvanI oLakhANa thAya nahIM. saMjJI paMcendriya : pheravIne anya sthAne laI javAnI nathI. jyAM guNo jIva bAhya viSayone kevI rIte jANe che teno khyAla che. tyAMja dravya che. guNanA bhedone gauNa karIne te karIe. ApaNA jJAnamAM guNa ane paryAyo jaNAya : badhA guNonA Azraya sthAna pAse javAnuM che. bhedane che. dravya sAmAnya jaNAtuM nathI. ekavAra guNa ke : gauNa karavAthI ja abheda sArI rIte khyAlamAM Ave paryAyane jANyA bAda ApaNuM jJAna vizeSa : che. 150 jJAnata - prajJApana cetana guNo Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have paryAya bhedathI vicAra karIe. padArthanuM : jevuM kAraNa paramAtmAnuM svarUpa che evI ja kArya badalatuM svarUpa ApaNA jJAnamAM sahajabhAve jaNAya : paramAtma dazA pragaTa thaI che. jJAnanI paryAyanA badhA che. te badalatA svarUpamAM anvayarUpa dravya sAmAnya * bhedo A rIte jJAyakane abhinaMde che. arthAt ja raheluM che paraMtu ApaNe te ekarUpa svarUpane lakSamAM : vartamAna paryAyamAM jJAnano ughADa ocho hoya topaNa letA nathI. dravya sAmAnya to paryAyanI gaMgotrI che. ke te potAnA paripUrNa jJAyaka svabhAvane avazya darzAve Indriya sukha bAhya viSayomAMthI Ave che tevI : che. mATe jJAnanI paryAya kayAMthI utpanna thaI tenI mAnyatA samaye paNa te jIvanI paryAya jIvamAMthI ja : mukhyatA karavI joIe. jJAnanI paryAya zuM jANe che Ave che. Indriya jJAnamAM bAhyarUpI padArthone jaNAya : tenA tarapha najara nAkhatA to tyAM anekavAra che tethI ApaNuM vajana potAnA pariNAma ane bhogavelA rUpI viSayo ja jaNAze ane temane svabhAva upara na rahetA bAhya viSayo tarapha cAlyu : bhogavavAno bhAva thayA vinA raheze nahIM. tethI jAya che. anAdi kALathI jJAnano pravAha eja pramANe : jJAnanI paryAya kayAMthI AvI e dizAmAM jJAnane kArya karI rahyo che. jIva jJeya lubdha thaI viSaya sevana : laMbAvavA jevuM che. pharI pharI evuM karavAthI mAro ko2 ApavA lAge che. tenA sthAne have : jJAyaka svabhAva hAjarAhajA2 che. kAma ApI rahyo navesarathI vicAravuM che. zeya che mATe jaNAya che tevI : che ane potAnA sAmarthyane TakAvIne rahelo che evuM mAnyatAnA sthAne jANanAra che mATe jaNAya che evI : mahesusa thaze. dRSTAMtaH koI sAthe jokhama laIne navI Teva pADavAnI che. zeya jJAyaka saMbaMdha samaye : musApharI karato hoya to avAra-navAra potAnuM jJAna ane zeya banne che. paraMtu temAM jJAnanI ja : pAkITa salAmata che ne! tema najara nAkhI le che. mukhyatA che. mATe tenI mukhyatA rahevI joIe. : tema ahIM paNa potAnA jJAyaka svabhAva sudhI dRSTAMtaH prakAzya prakAzaka saMbaMdhamAM jyAMthI prakAza : pahoMcIne tene vAraMvAra yAda karI levA jevo che. Ave che tenI mukhyatA che. prakAzano pUMja che mATe : dravya sAmAnya sudhI pahoMcatA pragaTa paryAyane prakAza che. prakAza che mATe anya padArtho prakAzita * gauNa karavI jarUrI che. jema guNabheda uparanI dRSTi thAya che. prakAzita thavAnI yogyatA sivAya anya * * choDI e ja rIte paryAya bhedanI dRSTi paNa choDavA padArthomAM koI vizeSatA nathI. badhuM kArya prakAza ja : : jevI che. A rIte guNa ane paryAyanA bhedo, je kare che. prakAzanuM sAmarthya dIpakamAM ja che. te pramANe : : potAnA jJAnamAM sIdhA jaNAya che, tene jANIne siddhAMtamAM ekendriya jIva, saMjJI paMcendriya jIva ane ; : tenA dvArA ja dravya sAmAnya svabhAva sudhI paramAtmAnuM jJAna traNemAM moTo taphAvata jovA maLe * pahoMcavAnI vAta prayogarUpe karavAnI che. guNono che paraMtu te badhI paryAyo jemAMthI Ave che te potAno * AdhAra koNa ane paryAyanI gaMgotrI kyAM e sarvajJa svabhAva che. te trikAlika sAmarthya laIne rahelo : gotavA nIkaLazo eka sthAne ja, dravya sAmAnya che ane te potAnI badhI paryAyomAM vyApaka thaIne ; ': sudhI, pahoMcI jazo, A rIte have ApaNane dravyapaNa potAnuM ekarUpapaNuM jALavI rAkhe che. arthAt : nigoMdanA jIvamAM paNa teno jJAyaka svabhAva evone : : guNa-paryAyanuM sAcuM jJAna thayuM. zabdanI goThavaNa : e to pudgalanI racanA che. enAthI tyAM na evo ekarUpa che. * pahoMcAya. arUpI guNo ane arUpI paryAyo ahIM ahaMta bhagavAnane tenI pragaTa paryAyarUpe : arUpIpaNe potAnA jJAnamAM jaNAya to pachI tenI jotA ApaNane sarvajJa svabhAvano khyAla Ave che. : mAraphata arUpI jJAyaka svabhAva sudhI pahoMcI zakAya. pravacanasAra - pIyUSa 151 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTAMtaH koI sIvavAno saMco kharIde to te pekeTamAM : kharIda karatA samaye motI kevA che te lakSamAM levuM badhA pArTa chUTA hoya. sAthenA patramAM pArTasanA : jarUrI che. te motInI saphedI vagere kevI che te paNa citro tathA tene kaI rIte bhegA karavA tenI sUcanA * khyAlamAM hovuM joIe. ekavAra kharIda karyA bAda hoya paraMtu koI te kAgaLanA citrone kApIne bhegA ke jayAre te paheravAno prasaMga Ave tyAre tyAM hAra karavA jAya to tyAM sIvavAno saMco taiyAra na thAya. : paheryAno nirbheLa AnaMda ja che. tyAM motI ane saMcAnA pArTasane joDo to saMco taiyAra thAya. ; tenI saphedI evA bheda upara lakSa nathI. guNa ane paryAyanA bhedone gauNa karIne ja : A dRSTAMta uparathI AcAryadeva siddhAMta rajA abheda evuM dravyasAmAnya sArI rIte lakSyagata karavuM : kare che. jIvane potAnA pariNAmo lakSamAM Ave che. jarUrI che. e svabhAvane ajJAnI jIve kayAreya jANyo : potAnA saMyogI bhAvone saMyoga sAthe saMbaMdhamAM nathI. temAM huMpaNuM sthApavA yogya che. teno Azraya ' jovAnI Teva che. te rIte jovAne badale potAnA levA yogya che. mATe paradravyanI ruci toDIne , pariNAmo A rIte eka pachI eka kramapUrvaka upayogane aMtaraMgamAM vALavo jarUrI che. pahelA : dhArApravAharUpa kyAMthI Ave che? AMtaro paDayA vikalpanI bhUmikAmAM ane pachI nirvikalpa dazArUpe : vinAno pravAha kyAMthI Ave che? jJAnamAM aneka tyAre pote jANanAro pote jJapti kriyA karIne : bhinna padArtho jaNAya paraMtu tene gauNa karIne A potAne ja jANe che tyAre jJAtA-jJAna zeyanA bheda : jJapti kriyA rUpano pravAha kyAMthI Ave che? A vilIna thAya che. A rIte svAnubhava thAya teno moha : pramANe vicAravAnI navI Teva pADavI jarUrI che. nAza pAme che. mithyAtvano abhAva thatAM cAritra nadIno pravAha kyAMthI Ave che te zodhavA nikaLe moha paNa dUra thavAnI prakriyA cAlu thaI jAya che. : to tenuM udbhavasthAna jaDe tema potAnI paryAyo : kyAMthI Ave che tenA tarapha najara kare to khyAlamAM have TIkAnA zabdo anusAra samajIe. "have ' Ave ke mAro ekarUpa jJAyaka svabhAva che, je dravya trikAlika AtmAne paNa eka kALe kaLI leto" . ' : sAmAnya tattva che temAMthI ja A paryAyono pravAha AtmA dravya-guNa-paryAyarUpa che. pariNAma apekSAe : Ave che. TIkAmAM A vAta samajAvatA kahe che paNa e anAdithI anaMta kALa sudhImAM anaMta : "civivartAne cetanamAMja saMkSepIne (aMtargata paryAyone kare che. AvA AtmAno nirNaya karavAmAM : karIne). anaMtakALanI jarUra nathI. ApaNI vartamAna jJAnanI : paryAyamAM AtmAnA (cha dravyonA) dravya-guNa- : have guNa bhedathI vAta kare che "vizeSaNa paryAyarUpa baMdhAraNa jANI zakAya che. * vizeSapaNAnI vAsanAnuM aMtardhAna thavAthI'' ahIM : dravya vizeSa che ane guNo tenA vizeSaNo che. A AcAryadeva motInA hArano dRSTAMta Ape che. : dravyonA A guNo che ema dravya ane guNanuM kathaMcita (te samaye loDhAnI ke sonAnI sAMkaLI nahIM hoya) : jAdApaNuM ApaNA khyAlamAM Ave che. tene ahIM jhUlatA hArano dRSTAMta che. badhA motI veravIkhera : vAsanA arthAt valaNa, kalpanA, abhiprAya kahyo nathI paraMtu dorA vaDe ekasUtrarUpe ekabIjA sAthe ' che. dravya ane guNo judA che evo abhiprAya evI saMbaMdhathI joDAyelA che. hAramAM motIo eka pachI " kalpanA arthAt paramArthe dravya ane guNanI eka ja eka che ane kramapUrvaka rahelA che have motIone : sattA che te vAta lakSamAMthI chUTI jAya ane dravyaalagarUpe na jotA hArarUpe jovAnI vAta che. hAra : guNa-bhinna che evuM lAgyA kare tene "vAsanA" kahe 152 jJAnatattva - prajJApana Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. te vAsanA aMtardhAna thAya arthAt alopa thAya dUra thAya tyAre guNabheda upa2thI dRSTi khasIne dravya sAmAnya lakSamAM Ave. dravya abheda che ane guNa tathA paryAyo tenA bhedo che. tethI guNabhedamAMthI praveza karo ke paryAya bhedamAMthI praveza karo paraMtu * : guNabheda ane paryAya bhedane jANe tyAre paNa vikalpa ja rahe che mATe tyAM paNa duHkha che mATe upayoganI caMcaLatA che. upayoga jayAre svabhAvamAM jAya che tyAre zarUAtamAM huM jJAtA have mane jANuM chuM evo : vikalpa rahe che paraMtu svabhAvamAM TakavAthI tyAM tene tame pahoMco to dravya sAmAnya jJAyaka svabhAva sudhI. : atIndriya AnaMda Ave che mATe upayoga tyAM TakI 2he che tene ahIM maz2inA prakAzanI sAthe sa2khAvavAmAM Avyo. phAnasanA prakAzamAM ke IlekaTrIka balbanA prakAzamAM hinAdhikatA thAya paraMtu bAhyamAM game tevo varasAda ane vAvAjhoDu hoya topaNa maNino prakAza akaMpa rahe che. tema nirvikalpadazAmAM jIva svarUpamAM jAmI jAya che evuM darzAvavA mAge che. jIve anAdikALathI Aja sudhImAM jema padravyone jANyA che ema kayAreka potAnA pariNAmone tathA guNone paNa jANyA che. rAga dveSane kare te jIva, sukha duHkhano anubhava kare te jIva, aMkendriyAdi athavA manuSyAdi zarIra sAthenA saMbaMdhathI paNa jIvane jANyo che paraMtu potAnA dravya sAmAnya svabhAva sudhI pahoMcyo nathI. 'je svarUpa samajayA vinA pAmyo duHkha anaMta'' jIve potAnuM : gA. 81 nuM mathALuM ... * : gA. 81 mAM AcAryadeva samyagdarzana thayA bAda 52mAtma dazA kaI rIte pragaTa thAya che te samajAve che. mohano nAza karyA bAda rAga dveSano abhAva karIne jIva vItarAga sarvajJa thAya che. mULa gAthAmAM evuM lakhANa che ke jo jIva rAga dveSa dUra ka2e to pa2mAtmA thAya che. A ''jo'' zabda sUcaka ... che. eka vAta nirvivAda che ke je bIja ugI eTale punama thaye chUTako e rIte jene samyagdarzana thAya e jIva avazya mokSane pAmavAno che. jeNe darzana moha (mithyAtva) dU2 karyuM. e alpakALamAM cAritra moha (rAga-dveSa) dUra karavAno ja che. AcAryadeve ema nathI lakhyuM ke jIva jayAre rAga dveSa choDaze tyAre pa2mAtmA thaze. pote 'jo'' zabda vAparyo che tenA uparathI TIkAkAra AcAryadeva A gAthAnA mathALAmAM ApaNane agamacetI vAparavA mATe jAgRta kare che. jIva sukha mATe navA navA bAhya viSayomAM ''pramAda co2 che'' evuM sUtra Ape che. je sUtra sadAya bhaTakato hato tyAM jJAna ane cAritra banne vikalparUpa yAda rAkhavA jevuM che. vacanAmRtanA eka bolamAM hatAM tyAM sukha maLatuM na hatuM tethI vikalparUpa- : Ave ke sAdhakane bhUmikA TakAvavA mATe puruSArtha duHkharUpadazA cAlu rahetI hatI. jIva potAnA : karavo paDato nathI. kAraNake tene AgaLa vadhavA pravacanasAra - pIyUSa A svarUpa jyAM sudhI jANyuM nathI tyAM sudhI te ajJAnI che duHkhI che. e jIva jayA2e potAnA dravya sAmAnya svabhAva sudhI pahoMce che tyAre zuM thAya che te have kahe che. ''tema kevaLa AtmAne jANatAM, tenI uttarottara kSaNe kartA-karma-kriyAno vibhAga kSaya pAmato jAya che'' jIva pote jANanAra mATe jJAtA, pote jANavAnuM kArya kare che te jJapti kriyA ane potAne ja jANe che mATe te svajJeya. A rIte A jJAtA ane A jJeya evo bheda zarUAtamAM rahe che. paraMtu e vikalpa tUTIne uttarottara kSaNe tyAM nirvikalpatAnI prApti thAya che tyAre tyAM jJAtAjJAna ane zeya athavA kartA, karma ane kriyA evA bheda rahetA nathI. vikalpa rahita nirvikalpadazAmAM tene atIndriya sukhano anubhava thAya che. te dharmanI zarUAta che. te samyagdarzana, samyajJAna ane sabhyazcAritrarUpano mokSamArga che. : : : 153 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : N mATeno puruSArtha cAlu ja che. anya bolamAM Ave : vikalpadazAno kALa lAMbo hoya che paraMtu jene ke adhyAtmamAM Dagale ane pagale puruSArtha ja joIe. ''cAritra khalu dharma'' kahIe e munirAja paNa sAdhakane mArganI mUMjhavaNa TaLI gaI che. ItyAdi : vAraMvAra chaThThA sAtamA guNasthAnamAM pramata-apramata aneka prakAranA bola vAMcavA maLe. sarvajJanA jJAnamAM dazAmAM jhUle che tyAre ApaNe vicA2 ka2tA thaI haze te pramANe thaze tevA kathananA joradAra virodhamAM : jaIe ke svarUpamAM lIna rahevAnA ATalA ugra puruSArtha ja mukhya che. kArya thAya tyAre pAMceya samavAya puruSArthavaMta saMta zA mATe nirvikalpadazAmAM TakI sAthe ja hoya che paraMtu ApaNA mATe puruSArthanI ja nahI zakatA hoya ? aMtamuhUrta svarUpamAM jAmI jAya mukhyatA che. samayasAra zAstramAM zaktinA varNanamAM to kevaLajJAna pragaTe. asaMkucita vikAsatva zaktinI vAta Ave. sAdhakane je zuddhatAnI pragaTatA thaI che te vRddhigata thaIne alpakALamAM paripUrNatAne pAme che. Agamo ane paramAgamomAM paNa eja vAtanI mukhyatA rahelI che ane badhA jJAnIoe eja prakAre upadeza ApyA che. potAnA trikALa zuddha svabhAvanI to mukhyatA che ja. tyA2bAda bIjo naMbara puruSArthano ja lAge che. badhA jJAnIo vacce A sarvasaMmata vAta che. tyAre ApaNane thAya ke jJAnIne mATe svabhAva sanmukhano puruSArtha sahaja che. to pachI pramAda co2 che evA kathananI zI jarUra ? : jeNe mohane dura karyo che ane AtmAnA samyaktattvane (sAcA svarUpane) prApta karyuM che. evo jIva jo rAgadveSane choDe che, to te zuddhAtmAne pAme che. ajJAnI sukha mATe bAhya viSayomAM bhaTake che. tene sukha nathI maLatu mATe viSayo badalAvyA kare che. jJAnIne nirvikalpa anubhUti samaye apUrva jAtyAMtarUpanuM sahaja atIndriya sukha anubhavAya che. je sukhanI zodhamAM hato te sukha prApta thAya che. have tene zA mATe choDe ? te jIva pharI savikalpadazAmAM Ave che tyAre tene te atIndriya sukha chUTI jAya che. tenA sthAne tene duHkhano anubhava thAya che. tene rAga ane dveSa, Indriya sukha ane duHkha badhu duHkharUpa ja anubhavAya che. tene te du:kha gamatuM nathI mATe pharIne nirvikalpa thavA mATe puruSArtha vadhAre che tethI ApaNane ema lAge ke jIva nirvikalpa dazAmAMthI bahA2 Avavo ja na joIe. paraMtu sAdhaka jIva vAraMvA2 savikalpa dazAmAM Ave che. cothA guNasthAne 154 gAthA - 81 jIva mohane karI dUra, AtmasvarUpa samyak pAmIne, jo rAgadveSa parihare to pAmato zuddhAtmane. 81. mULa gAthAmAM to je jIve samyagdarzana prApta karyuM che te rAga dveSane choDe che tyAre zuddhAtmAne arthAt paramAtmadazAne pAme che evo bhAva darzAve che. A rIte vicAratA pahelA darzana moha jAya ane pachI cAritra moha jAya e prakArano krama darzAvavAmAM Avyo che evo bhAva khyAlamAM Ave che. anaMta jIvo e ja prakAre paramAtma dazAne pAmyA che ane : : bhaviSyamAM pAmaze. paraMtu gAthAmAM jayAre rAgadveSane choDaze tyAre zuddhAtmAne pAmaze tevA lakhANanA sthAne jo rAgadveSane choDaze to zuddhAtmAne pAmaze evuM lakhANa che. arthAt jayAre ane tyAre zabda vApare to te samaya-kALa darzAve che. jo ane nA artha ja pharI jAya che. tethI TIkAkAra AcAryadeve pramAda cora che vAta mathALAmAM lIdhI che. anAdinI rAga dveSanA bhAvane karavAnI Teva jJAnatattva prajJApana - Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDI gaI che tethI samyagdarzana bAda paNa jo pramAda : traNe kALanA bhagavaMtone namaskAra kare che. anaMta kare to mokSanI prApti dUra jAya ane kayAreka pharI . jJAnIonI vAta eka sarakhI ja hoya che. mithyAdRSTi thavAnI paNa zakyatA rahe che tethI : paramAtmAe prathama mokSamArganI zarUAtamAM AcAryadeva pAtra jIvone lAla battI dharIne pahelethI darzanamoha ane anaMtAnubaMdhI kaSAyano abhAva ja jAgRta kare che. sAvadhAna kare che. jethI sAdhakadazA ' karyo. bAdamAM apratyAkhyAna ane pratyAkhyAna kaSAyo samaye te ugra puruSArtha upADIne vahelo mokSamAM : choDayA. tyArabAda saMjavalana kaSAyamAM krodha, mAna, jAya. : mAyA ane lobha e kramapUrvaka choDayA ane vItarAgatA pragaTa karI. tyArabAda anya ghAtikarmo gAthA - 82 to abhAva karIne paramAtmA thayA. tIrthaMkara pade rahIne ahaMta so karmo taNo karI nAza e ja vidhi vaDe, mokSano mArga prakAzyo. tyArabAda nivRta thayA arthAt upadeza paNa ema ja karI, nivRta thayA; namuM temane. 82. : siddha thayA. bhagavAnanI vANI to IcchA vinA hoya badhAya ahaMta bhagavaMto te ja vidhithI karmozono : che paraMtu te sarvajJanA jJAnane anusaranArI che. (jJAnAvaraNAdi karmabhedono) kSaya karIne tathA : mohanA nAzanA upAyanI je vAta chellI (anyane paNa) e ja prakAre upadeza karIne : gAthAomAM levAmAM AvI che. te viSayane saMkelatA mokSa pAmyA che temane namaskAra che. * te nAzano upAya darzAvanArano mahimA ane A gAthAmAM tIrthaMkara paramAtmAne namaskAra : namaskAra kare che. badhA jJAnIo vatI TIkAkAra kare che. tenI pAsethI potAne AtmakalyANano mArga : AcAryadeva paNa paramAtmAne namaskAra kare che. prApta thayo che mATe namaskAra kare che. paramAtmAe : TIkAkAra jayasena AcAryadeva sAtho sAtha prathama darzanamoha ane pachI cAritra mohano nAza ' kuMdakuMdAcArya devane paNa namaskAra kare che. jenAthI karyo che. e rIte pote vItarAga-sarvajJa arthAta Apta : potAne mokSamArga maLe athavA jenAthI tenuM dRSTi thayA che. pote je mArge paramAtmadazA pragaTa karI te : karaNa thAya tenA pratye bahumAnano bhAva AvyA vinA ja mArga anya mumukSuone upadezyo che. pariparNatA : rahe nahI. prApta karIne pachI upadeza Apyo che. gAthA - 83 bhUtakALamAM anaMta jIvo A eka ja prakAre : dravyAdike maDha bhAva varte jIvane, te moha che; muktine prApta thayA che ane bhaviSyakALa je anaMta : te mohathI Acchanna rAgI-dveSI thaI kSobhita bane. 83. che tyAre paNa eja prakAre jIvo mokSane pAmaze. bhUtakALamAM thaI gayelA anaMta tIrthakaroe A ja : jIvane dravyAdika viSe je mUDha bhAva (dravya-guNa paryAya viSe je mUDhatArUpa pariNAma) te moha che, prakAre upadeza Apyo che. bhaviSyanA tIrthakaro paNa : e ja mArganI e ja rIte prarUpaNA karaze. namaskAra ' * tenAthI AcchAdita vartato thako jIva rAga athavA maMtramAM pAtra jIva mAtra vartamAnanA arthAt jenI * : dveSane pAmIne kSubdha thAya che. pAsethI potAne lAbha maLyo che tene ja namaskAra : have AcAryadeva mohanuM svarUpa samajAvavA kare che tema nathI. atIta tIrthakarone ja name che ema : mAge che. tenA bhedo paNa samajAve che. je mohano nathI. "Namo loe trikALavartI savva arihaMtANa" : nAza karavA taiyAra thAya tene mohanA svarUpano to pravacanasAra - pIyUSa 155 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barobara khyAla hovo joIe. A gAthAmAM mohanuM : sadAyane mATe rAkhIne rahela che evo nirNaya paNa svarUpa kaI rIte darzAvyuM che te vicArIe. AcAryadeva : jarUrI che. te nirNayanA joramAM jIva bheda jJAnano mULamAM jAya che. padArthanA aMtaraMga baMdhAraNanI vAta ke prayoga kare che. e pAyAnI vAta che. tenI yathArtha samajaNa upara to : jJAnapUrvaka zraddhAnA jIvanA kalyANano vicAra karI zakAya che. padArthamAM : " dravya-guNa-paryAya tathA utpAda-vyaya-dhruva ATalI : jayAre zraddhA guNanA kAryanI samIkSA karIe cha vAta ja Ave che. te cha nuM alaga svarUpa. temAMnA : chIe tyAre jJAna ane zraddhA guNanI paryAyamAM kyA be vacce saMbaMdho ane e rIte chevaTa padArthamAM te : prakArano saMbaMdha che te paNa khyAlamAM levuM jarUrI che. badhAnuM tAdAbhyapaNu A badhuM yathArtharUpe khyAlamAM : jIvanI sattA pAse badhA guNo meLa vizeSarUpa rahelA AvavuM joIe. padArtha baMdhAraNa e eka moTo viSaya che. zAstramAM vAta Ave ke "jANelAnuM zraddhAna' che je ahIM na laI zakAya. tethI ahIM mohamAM zuM ? tenA uparathI ApaNane e khyAla Avavo joIe kahevA mAge che tene mukhyapaNe vicAramAM laIe. ke bhale badhA guNonA pariNAma ekI sAthe ja thAya zraddhA e AtmAno asAdhAraNa guNa che. : che paraMtu ahIM jJAnamAM kArya thAya che tenA upara zraddhAmAM mithyAtva ane samyakatva evA be prakAranA : * : zraddhA potAnuM kArya kare che. jJAna vastu svarUpane tenA pariNAmo che. mithyAtva anAdinuM che. te dUra thatAM : : aneka prakAranA bheda sahita jANe che. te paradravya je samyakatva pragaTe che. te sAdi anaMtakALa Take che. : : sAthenA saMbaMdhone paNa lakSamAM le che. saMsArI jIvonI ekAMta mAnyatA hovAthI jJAna paNa tenAthI raMgAyeluM mithyAtva che te viparIta mAnyatA che tenA phaLamAM * hovAthI te paNa vistAramAM jatuM nathI. pariNAme jIvane anaMta saMsAra cAra gatinA paribhramaNa ane tene eka ja paDakhAthI jovAnI Teva paDe che. evA du:khanI prApti thAya che. samyakatva e mokSamArganI jJAnamAM je nirNaya thAya e sAco na hoya. dRSTAMtaH zarUAta che tenA phaLamAM paripUrNa zuddha siddha dazAnI prApti thAya che. tyAM have jIva anaMta kALa sudhI : vedAMtI vastune sarvathA nitya mAne che. tethI tene : padArthanA badalatA svarUpano svIkAra na Ave. tene avyAbAdha sukhano anubhava kare che. * bhramaNA mAnI bese che. pariNAme tene vastunA zraddhAnanI vAta Ave tyAre jIva huMpaNuM kyAM : anekAMta svarUpano khyAla ja na Ave. evo jIva rAkhe che te vAta khyAlamAM Ave che. ajJAnI jIve ... jayAre vAstavika svarUpa samajavA mAge tyAre teNe huMpaNuM zarIramAM rAkhyuM che. jJAnI huMpaNuM potAnA ke potAnA jJAnamAM vastunA anekAMta svarUpane jJAyaka svabhAvamAM sthApe che. pote jJAyaka che e vAta : samajavAnI mAnasika taiyArI karI levI paDe. vastunA bhUlIne ajJAnIe paramAM huMpaNuM mAnyuM che. tethI : svarUpane badhe paDakhethI khyAlamAM le tyAre ja tene tene jIvanuM arthAt potAnuM svarUpa samajAvavAmAM : teno sAco khyAla Ave che. jJAna jayAre vastunA Ave che. ane kAMtasvarUpa jIvane dravya-guNa- ' svarUpane A prakAre lakSamAM le che tyAre ja te jJAnamAM paryAyarUpe tenA sAcA svarUpane jANIne guNa bhedo ; vastuno sAco nirNaya thAya che. ane paryAyabhedone dravya sAmAnyamAM abheda karIne : tyAM huMpaNuM sthApIne ekAgra thavAthI mohano nAza zradhdhAnuM kAma to jJAnamAM je vastu svarUpa thAya che e vAta AvI gaI che. enA anusaMdhAnamAM - AvyuM che tenI kasoTI karavAnuM che. te kasoTI karIne jIva anya dravyothI potAnuM atyaMta bhinnapaNuM ; teno svIkAra kare te upayogI che. jJAnamAM vastunuM 156 jJAnatatva - prajJApanA Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpa viparIta Ave to tenA sAcA khoTAnA nirNaya : jIva padArthanA aMtaraMga baMdhAraNane khyAlamAM rAkhIne karavAnI javAbadArI zradhdhAnI che. ajJAnI jIvanA : paradravya sAthenA asti nAstine lakSamAM rAkhIne jJAna, darzana, cAritra badhA pariNAma viparIta che. vicAre che ke acetana padArthomAM sukha che ja nahIM bAhyamAMthI sukha kayAreya na Ave paraMtu ajJAnI : mATe temAMthI sukha Ave ja nahIM. potAnA jIva viSayone bhogavatA Indriya sukhano anubhava : pariNAmomAM paNa zradhdhA-cAritra vageremAM pote kyAM kare che. UMdhI mAnyatA anusAra badhuM lolaMlola cAle ; bhUla kare che tenI jAgRti rAkhe ane bhUlano svIkAra che paraMtu tyAM mukhya javAbadAra jIva pote ja che. te : karavAnI ane bhUla sudhAravAnI Teva pADe te jarUrI jIva jayAre sAcuM samajavA mAge tyAre potAnI bhUla : che. potAnA badhA pariNAmonA meLa vizeSamAM jyAM kayAM thAya che te zodhI kADhavAnuM kArya jJAnane : bhUla thavAnI zakyatA hoya tyAM jAgRti rAkhe to soMpavAmAM Ave che. jJAna sarva prathama to potAnA ke tenI zradhdhAnI bhUla dUra thaI zake. mAtra jJAnamAM vastu pariNAmanI ja bhUla khyAlamAM le che. pote paradravyathI : svarUpane yathArthapaNe levAthI zradhdhA samyapha na thAya. jAdo rahIne parane jANato hovA chatAM pote zeya : jJAyaka saMkara doSa kare che. tenA anusaMdhAnamAM : " : tatva apratipatti e mohanuM lakSaNa che. zradhdhAmAM paNa parane potAnA mAnavArUpa mithyAtva : AcAryadeva mohanuM mULa svarUpa zuM che te ane paramAM kartApaNA ane bhoktApaNAnI bhUla : samajAve che. potAnA viSe ajJAna ane anirNaya thAya che. mAnyatA anusAra AcaraNa thAya che. : ene mithyAtva kahe che. pote eka jIva nAmano arUpI ajJAnI jIva bAhya viSayone bhogavatA sukhano : jJAyaka padArtha che paraMtu ajJAnIne potAnA anubhava kare che mATe e rIte potAnI UMdhI * svabhAvano khyAla ja nathI. tene potAnA astitvano mAnyatAne puSTa kare che. mithyAtvane dRDha kare che. paNa svIkAra na hoya, zarIrathI juduM koI jJAyaka : tattva che enI kadAca prAthamika hA Ave to paNa jJAna vastu svarUpane yathArtharUpe jANe tyAre ke tene vistArathI samajavAnI koI jarUra ajJAnIne mithyAtva dUra thAya evuM ApaNane lAge che. pU. lAgatI nathI. tene zarIramAM huMpaNuM kaI rIte che te gurudevazrInA pratApe abhyAsI jIvane pote arUpI : vAta dRSTAMtathI samajI zakAya. dRSTAMtaH sphaTika maNi jJAyaka che ane pAradravyathI sadAya bhinna che evo : svaccha che. tene lAla vastranA saMgamAM jotA te Akho jJAnamAM nirNaya hoya che. pAtra jIvone vairAgyamaya : lAla dekhAya che. te samaye sphaTikanA svabhAvanI jIvana paNa hoya che. tema chatAM mithyAtvano abhAva : svacchatA ane paryAyanI svacchatA banne vidyamAna thato nathI. tenA kAraNa zodhavA jarUrI che. UMdhI che. tethI to lAla vastranI jhAMya sphaTikamAM jovA mAnyatA anusAra bAhyamAMthI sukha meLavavAnI jIvane : maLe che paraMtu te jhAMyanA kAraNe sphaTikanI svacchatA IcchA thAya. te viparIta AcaraNa che. te anusAra : DhaMkAya jAya che. tema jIva jJAyaka thaIne zarIrathI jAdo thavuM na joIe paraMtu te sukhano anubhava kare che : rahIne zarIrane jANe che paraMtu rUpI zarIranI othamAM ane te rIte mithyAtvane daDha kare che. tene je Indriya : arUpI jJAyaka dekhAto nathI. tethI ahIM kahe che ke sukhano anubhava thAya che te bAhyamAMthI AvatuM nathI. mohanI asara nIce e paradravya(zarIra) nA dravyaguNaje sukhano anubhava che te paNa kharekhara duHkha ja che * paryAyane sva dravyaguNa-paryAyarUpa mAne che. zarIramAM evuM sukha tene duHkharUpe anubhavAya tyAre ja tenuM : huMpaNuM rAkhIne zarIranA kArya huM karuM evuM mAne mithyAta maMda paDIne dUra thavAnI zakyatA che. pAtra : che. pravacanasAra - pIyUSa 157 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene zarIramAM huMpaNuM che tene saMyogomAM : thAya che. kharekhara to rAga ane dveSa vArApharatI nathI mamatva ane hitabuddhi hoya ja che. bAhya viSayo : thatAM paraMtu te banne eka ja sikkAnI be bAjAo sudhI pahoMcavA mATe Indriyo jJAnamAM sAdhana che. . che. bAhya viSayo aneka che. alpajJanuM jJAna eka mATe tene IndriyonI mukhyatA hoya che ahIM : samaye ekane viSaya karI zake che. tethI tene viSayanI Indriyone dagdha arthAt halakI darzAvI che kAraNake : pasaMdagI karavI rahI. tyAM mukhya gauNa avazya thAya e Indriyo jIvanA upayogane bahAra bhamAvavAmAM ' che. jene mukhya kare tenA pratye rAga ane anya gauNa sAdhana che. : pratye dveSa thAya che. A rIte mukhya gauNa zailImAM ajJAnIe potAnA svabhAvane jANyo nathI : rAga dveSa thAya ja. mULa dRSTAMta sAthe sarakhAvIe tyAM huMpaNuM rAkhyuM nathI tethI tenI saMpUrNa pravatti . tyAre nadInA pravAhane mithyAtvanA bahirlakSI pravAsa dehalakSI ane saMyogalakSI ja che. A rIte jIvanA . sAthe sarakhAvI zakAya. pulanA thAMbhalAne bAhya pariNAmano vega hitabuddhipUrvaka bahAra ja bhaTake : 1 - 2 : saMyoga rUpe letA bahirlakSI pravAha rAga ane dveSa che. e upayoga ekarUpa ane ekadhAro che. arthAta ' evA be bhAgamAM thaI jAya che. ahIM mithyAtva e dhArApravAhanarUpa niraMtara che. ATalI vAta thaI . zradhdhAno doSa ane rAga dveSa e cAritrano doSa mithyAtvane kAraNe thatAM bahirlakSI upayoganI. have ema be judA guNonI vAta na vicAratA je jIva AcAryadeva e ekarUpa pravAha bhedarUpa kaI rIte thAya : hitabuddhipUrvaka bAhya lakSa rAkhe che. te saMyogomAM che te dRSTAMtapUrvaka samajAve che. dRSTAMtaH nadImAM : rAga dveSa karI le che evo bhAva khyAlamAM levo jarUrI pANIno pravAha ekarUpa cAlyo jAya che. nadI pAra : * banI jAya che. tyAM bahirlakSI bhAva ekarUpa che ane karavA mATe pUla banAvyo hoya tenA sthaMbha-thAMbhalA - rAga-dveSa e vaitarUpa bhAvo che. nadImAM hoya tene kAraNe nadIno pravAha be bhAgamAM saMyogo - advaita - (paramArtha jIvathI bhinna) vaheMcAya jAya che. arthAt nadInA pravAhamAM vacce : koI khaDaka vagere Ave tyAre pravAha phaMTAI jAya che. : anukULa pratikULa vaita sidhdhAMtaH jIvano hitabuddhipUrvakano upayoga : bAhyamAM ghase che. te upayoga bAhya saMyogane jANatA . bAhya viSayomAM hitabuddhipUrvakano upayoga advaita rAga ane dveSa evA be bhAgamAM vibhAjIta thAya : che. kharekhara zuM thAya che. te vistArathI vicArIe. : rAga dveSa padravyane jANatA jJAnanI paryAya zeyAkAra thAya che : tyAre zeyo kema jANe jJAnamAM (potAnAmAM) AvI : A rIte ajJAnI jIva saMyogo potAthI gayA evuM ajJAnI mAne che. ya jJAyaka saMkaradoSanA : atyaMta bhinna hovA chatAM temAM anukULa ane pratikULa kAraNe ajJAnIne evI mAnyatA thAya che. dRSTAMtarUpe : evA be bheda pADe che. advaitamAM vaita kare che. tethI jIvane sugaMdha ke durgadhanuM jJAna thAya che tyAre mAre : tenA bahirlakSI upayogamAM paNa rAga ane dveSa evuM bhAge to jJAna ja che. zeyAkAra jJAnano ja mane ' vaita pravarte che. mithyAtva e advaita ane rAga dveSa e bhogavaTo che evuM na mAnatA ane sugaMdha ke durgadha * vaitarUpa bhAvo che. A rIte bahirlakSI vyApArane mohaprApta thaI evuM mAne che. tema thatAM te game che ke , rAga ane dveSa evA traNa bhAvarUpa vicArI zakAya nathI gamatI evA bhAga paDI jAya che. je game che : che. tenA pratye rAga ane aNagamatI cIja pratye dveSa : bhUtakALamAM karelA zubhAzubha bhAvo te 158 jJAnatattva - prajJApanA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusAra puNya ane pApa prakRti ane tenA phaLamAM : vADAmAM hAthIne laI Ave che. pachI vADo baMdha karI anukULa ane pratikULa saMyogo evA bhedo che kharA. : devAtA hAthI baMdhAya jAya che. hAthaNInA badale khADA mAtra kalpanA nathI. svarga ane narakanA sthAno che upara hAthaNI jevo dekhAva karIne paNa hAthIne kharA. paraMtu je jIva vartamAnamAM potAne bhUlIne ' AkarSavAmAM Ave che. jethI hAthI khADAmAM paDe che. paramAM anukULa ane pratikULapaNuM mAne che te navuM : AvI kRtrima hAthaNIne kUTaNI kahevAmAM Ave che. mithyAtva ane rAga dveSa kare che. jJAnI potAnA jJAyaka : A rAganuM dRSTAMta che. svabhAvamAM huMpaNuM rAkhe che. parane jANatA te mArAthI : ( 3) hAthaNInA sthAne koI hAthIne zIkhavIne bhinna che evuM bheda jJAna satata cAlu hovAthI parane : : taiyAra karavAmAM Ave che. te anya hAthI sAthe jhaghaDo para jANIne tene tyAge che. tethI te moha-rAga- : * karIne tene lalakAre che tyAre A pIchehaTha karato SanA navA pariNAmo karato nathI. * vADAnI aMdara Ave che tenI pAchaLa bIjo hAthI gAthA - 84 : paNa AvIne baMdhanane prApta thAya che. A dveSanuM re! moharU5 vA rAgarUpa vA vaiSapariNata jIvane : daSTAMta che. vidhavidha thAye baMdha, tethI sarva te kSayayogya che. 84. : A rIte moha-rAga ane dveSane kAraNe jema moharUpe, rAgarUpe athavA dveSarUpe pariNamatA : : hAthI baMdhanane prApta thAya che. tema saMsAramAM jIva jIvane vividha baMdha thAya che; tethI temane (moha * potAnA vibhAva bhAvanA kAraNe baMdhanane prApta thAya rAga-dveSane) saMpUrNa rIte kSaya karavA yogya che mATe vibhAva sarva prakAre ane saMpUrNapaNe : choDavAlAyaka che. A gAthAmAM moha-rAga-dveSane baMdhanA kAraNa : gAthA - 85 kahyA che mATe te sarvathA choDavA yogya che. e traNa : artho taNuM ayathAgrahaNa, karUNA manuja-tiryaMcamAM, baMdhanA kAraNa kaI rIte che te samajAvavA mATe : viSayo taNo vaLI saMga, liMgo jANavAM A mohanAM.85. TIkAkAra AcAryadeva dRSTAMta Ape che. dRSTAMtamAM : hAthIne pakaDavAnI rIta darzAve che. traNa rIta che. : padArthanuM ayathA grahaNa (arthAta padArthone jema : che tema satya svarUpe na mAnatAM temanA viSe 1) jamInamAM moTo khADo karIne tenA upara : : anyathA samajaNa) ane tiryaca-manuSyo pratye DAMkharA-ghAsa vagere pAtharIne jamIna jevuM lAge tema : karuNAbhAva tathA viSayono saMga (arthAta ISTa kare che. hAthI te raste Ave ane A jamIna nathI : viSayo pratye prIti ane aniSTa viSayo pratye paraMtu tyAM khADo che evuM tenA khyAlamAM na Ave to : aprIti) A mohanA liMgo che. te khADAmAM paDe che. A dRSTAMta mohane darzAvavA : mATe che. moha arthAt viparItatA khADAne sIdhI A gAthAmAM moha ane rAga-dveSanA lakSaNo jamIna mAnavAnI bhUla che. darzAvavAmAM AvyA che. mohanA be lakSaNa darzAvyA 2) hAthaNIne pakaDIne tene zIkhavavAmAM Ave : 1) vastunuM ayathA grahaNa :- vastunA che jethI te hAthIne potAnA tarapha AkarSe che. : : svarUpane tenA sAcA arthamAM na jANatA te anyathA AkarSIne te dhIme dhIme dUra khasatI jAya che ane : jaNAya te moha che. pote eka arUpI jJAyaka tattva pravacanasAra - pIyUSa 159 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvanA samasta anya dravyothI sarvathA jAdo che. paraMtu potAnuM 52thI bhinnatva lakSamAM na letA sva-52 vacce jJAna ane zradhdhAnamAM ekamekapaNuM jANe ane mAne te moha che. pote anekAMta svarUpa hovA chatAM potAne sarvathA nitya vagere ekAMtarUpa mAne te paNa mohanuM lakSaNa che. potAnA asalI svarUpathI ajANapaNuM ane 52 sAthe ekatvapaNuM e mohanuM lakSaNa che. 2) karuNA manuSya-tiryaMca prati :- ATaluM vAMcatA ApaNane te sahajapaNe zubhabhAva che evuM khyAlamAM Ave che. zubha bhAva e cAritrano doSa che. zradhdhAno doSa nathI. tethI Ane mohanA lakSaNarUpe zA mATe darzAvavAmAM Ave che e vAta vicAravI rahI. ahIM AcAryadeva ''52nuM huM karI zaku chuM'' evA bhAva anusA2 anya jIvo pratye karuNA Ave che evuM samajAvavA mAge che. karuNAnA bhAvanI mukhyatA nahIM paraMtu huM karuNA karI zaku chuM evA bhAvanI mukhyatA darzAvavA mAge che. : : : aneka padArtho che. te aneka padArthomAMthI koI eka bAhya viSaya tarapha upayoga lAge che anekamAMthI koI cokkasa eka sudhI te mukhya gauNa karIne ja pahoMcI zake. ekane mukhya karIne tyAM ekAgra thayo tene rAga kahe che. anyane gauNa karIne ja A kArya thaI zakayuM che mATe jene gauNa karyA tenA pratye dveSa che. arthAt mukhya gauNa karIne anekamAMthI eka sudhI pahoMcavuM tyAM rAga ane dveSa banne bhAva pragaTa thaI jAya che. : : : have je bAhya eka viSayamAM upayoga lAgyo te pharIthI rAga-dveSanA bhAva kare che arthAt te padArtha potAne upayogI ke binaupayogI evI khatavaNI te navesarathI kare che. upayoga to hitabuddhipUrvaka ja bahAra gayo che chatAM tyAM grahaNa-tyAla evA be prakAranA bhAvo jovA maLe che. samajavA mATe laIe ke upayoga arucikara viSayane jANe che. tene jANatA tene dUra karavAno bhAva Ave che. pratikULa saMyogonI vAta bAjumAM rAkhIne rucikara viSayathI rAga-dveSa ane zubhAzubha ene bannenA mULamAM mithyAtva rahelu che. tethI 52mArthe bannenI jAta eka ja che tethI anyane bacAvavAnA bhAvanI jema ja mAravAnA bhAvane paNa mohanA lakSaNarUpe levAmAM AvI zake che. ahIM mAtra karuNAnI vAta lIdhI che mATe ekalo zubhabhAva ja na samajavo. 52nuM karI zakuM chuM evI mAnyatA hoya tyAM zubhAzubha bannene sthAna che. A vAta kAyama rAkhIne ahIM zubha bhAvanI : vAta vicArIe. khAvAnI bhAvatI cIja e rucikara viSaya che paraMtu peTa bhareluM hoya to te rucika2 viSayane paNa grahaNa nahIM kare. Azaya e che ke anAdi kALathI A jIva bAhya viSayomAM anukULa ane pratikULa evA bheda pADato Avyo che paraMtu tene TebalarUpe be khAnA anukULa ane pratikULa banAvIne temAM viSayonA nAma lakhavAnuM kahezuM to te lakhI nahIM zake, vimAsaNamAM paDI jaze. jema ke IcchA mujaba prApta thayelI patnI pratye paNa kayAreka gusso AvI jaze. sAmAnyarUpe koI gALa Ape te na game paraMtu phaTANA tene gamaze. A rIte hitabuddhi pUrvaka bAhya jato upayoga paNa jayAre bAhyamAM koI eka viSayane jANe che tyAre tyAM pote navesarathI tenA pratye rAga-dveSa karI le che. vAta kema lakhI teno vicAra karIe ApaNane khyAla Ave ke ajJAnI zubhane mokSamArgamAM sthAna Ape che. azubhane to choDavAlAyaka mAne che. paraMtu zubhabhAvane ka2vA jevo mAne che. tethI ahIM karuNAnA bhAvane paNa moha sAthe joDIne zubha bhAvanuM asala sthAna zuM che te darzAvyuM che. : : 3) viSayo taNo saMga H- jayAre upayoga hitabuddhipUrvaka bAhyamAM jAya che. tyAre bAhyamAM 160 : A rIte AcAryadeve mohanA be lakSaNo ane jJAnatattva prajJApana - Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAga dveSa thavAnuM eka kAraNa ApaNane darzAvyuM. AvA : che tyAM sudhI pahoMcavAnuM kArya mAnIe evuM saheluM pariNAmo potAnI sattAmAM thatA veta ja teno nAza : nathI. jIve padArthanI dravyaguNa-paryAyarUpa aMtaraMga karavA yogya che evuM TIkAkAra AcAryadeva vyavasthA jANavI joIe. jIvanI mukhyatAthI cha dravya samajAvavA mAge che. kharekhara to tene utpanna ja na " ane nava tattvanuM svarUpa jANavuM joIe. A rIte thavA devA evo Azaya che. vibhAva bhAvathI bheda : badhe paDakhethI vastunA anekAMta svarUpano nirNaya jJAnamAM paNa ema ja samajAvavAmAM Ave che. jIvanA : karyA pachI ja, anekAMtanA samyak jJAna pachI ja trikALa zuddha svabhAvane ane eka samayanI vibhAva : jJAyaka svabhAva sudhI pahoMcavAnuM che. mATe zAstra paryAyane te bannene temanA svalakSaNa vaDe prajJA jANIne - svAdhyAya upayogI che. jAdA pADe che. svabhAvane grahaNa kare che. vibhAvano : - pratyakSa jJAnI athavA tIrthaMkaradevano upadeza tyAga kare che. eTale ke bIjA samaye pote vibhAvarUpe : : to maLavo durlabha che. vaLI te tatkALa bodhaka che. pariNamato nathI. vibhAvano kALa ja eka samayano : che tethI je samaye te vidyamAna che te samaye teno : che : nitya bodhaka to zAstro che. zAstramAM badhI apekSA nAza na thaI zake. bIjA samaye vibhAva na thAya ene : 3 : laIne vistArathI samajAvavAmAM AvyuM hoya che mATe nAza karyo kahevAya. pAtra jIvane jayAre prazno UThe tyAre zAstramAMthI * teno javAba maLe ane mananuM samAdhAna thAya. pratyakSa - gAthA - 86 * jJAnI pAsethI samajavA maLe te to uttama che paraMtu ke tenI ave jImAM zAstra upayogI che. te zAstro vaDe pratyakSaAdithI jANato je arthane, : ensAIkalopIDIyA che. jJAnIne paNa savikalpa tasu moha pAme nAza nizcaya zAstra samayanIya che. 86. : " : dazAno kALa moTo hoya che tethI tene mATe paNa jina zAstra dvArA pratyakSAdi pramANothI padArthone : zAstra svAdhyAya mukhya rahe che. jANanArane niyamathI mohopacaya (mohano saMcaya) : jene saMsAranI pravRtimAM rasa nathI te kSaya pAme che, tethI zAstra samyaka prakAre bhagavAnanI pUjA bhakti kare che paraMtu tenI mukhyatA abhyAsavA yogya che. : nathI. temAM vadhu samaya gALavA mAgato nathI. tene A gAthAmAM pharIne mohanA nAzano upAya : mATe zAstra svAdhyAya ja eka vikalpa rahe che. vaLI darzAvavAmAM Ave che. potAnA dravya-guNa paryAya ciMtavananI mukhyatA hoya tyAM paNa svAdhyAya vinA svarUpa anekAMta AtmAne jANIne guNa ane paryAya : to ciMtavana zakya ja nathI. avalaMbana vinAnuM dhyAna bhedone dravya sAmAnyamAM aMtarlIna karIne te jJAyaka : to sAdhakadazAmAM AgaLa vadhelAne hoya che. nIcalI svabhAvamAM huMpaNuM sthApavAthI mohano nAza thAya : bhUmikAmAM avalaMbana anivArya che. zAstranI che te vAta mukhya rAkhIne have upAyAMtara darzAve che. . gAthAo, tenA uparanI TIkA ane te uparanA upAyAMtara eTale ekane badale bIjo upAya evo : jJAnIonA pravacano A badhA avalaMbano che. temAM artha nathI. mukhya upAyanA puraka upAyarUpe : paNa AcArya bhagavaMtonA mULa zAstrono abhyAsa AcAryadeva zAstra svAdhyAyanI agatyatA samajAve : khAsa jarUrI che. pravacanono upayoga paNa mULa che. * zAstranI gAthAnA bhAva samajavA mATe karavo je zuddhAtma svabhAvano mahimA karavAmAM Ave : joIe. mAtra pravacano ja vAMcavAthI prayojana na pravacanasAra - pIyUSA 161 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sare. pravacano vAMcIne tene gauNa karI gAthAnI TIkA : che. anyamatanA kathano ekAMta svarUpane darzAvanA2 hoya che. tethI ahIM jinazAstronI, sat zAstranI, vAta AcAryadeva ka2vA mAge che. pAtra jIvane sAcA ane khoTA deva-zAstra-guru vacceno viveka jarUrI vAMcI tene paNa gauNa karI, mULa gAthAne lakSamAM rAkhIne ciMtavana kare, AcAryadevanA Azaya sudhI * `pahoMcavAno prayatna kare. temAMthI navA navA bhAvo kADhavA mATeno svataMtra prayatna kare te vizeSa lAbhanuM kAraNa thAya che. A vAta Ave tyAre sahajapaNe prazna thAya ke ApaNI bhUmikA na hoya ane ApaNe vicAravA lAgIe to kRtarka thaI javAnI zakyatA rahe ne ! je pravacana vAMcIne bhAva samajavAno prayatna kare che tene tevI zakyatA nathI. pUjya sadgurudeva zrI kAnajI svAmIe suMdara praNAlikA pADI che, pravacana samaye dareka zrotA pAse zAstra hovuM joIe.: pote gAthA pahelethI ghe2 besIne vAMce pravacana daramyAna barobara dhyAna rAkhe ane pravacana puruM thayA bAda pharIne e gAthA vAMce. mumukSuone A prakAranI Teva hovAthI kutarkano prazna rahe nahIM. vaLI zAstramAM Ave che ke pAtra jIva vicA2e ane Agama sAthe meLave. taphAvata jaNAya to pharIne vicAre. AvuM kyAM sudhI ? AgamanI vAta ane potAnI vicAraNA sa2khI thAya tyAM sudhI. svataMtra rIte vicAravuM vizeSa lAbhanuM kAraNa che. : zAstramAM prayojanabhUta vAta to haMmezA nyAyayuktithI ja darzAvavAmAM Ave che. jJAnIo evo anurodha kare che ke amArI vAta sIdhI mAnI na letA, tamo pote nyAya yuktithI prathama nakkI ka2jo ane pachI mAnya karo, yuktithI je nirNaya thAya te anumAna jJAna che ane pachI AgaLa vadhIne anubhava pramANa karIne ja hA pADajo, vItarAga mArgamAM kayAMya bhUla nathI, tene kAMI gopavavAnuM nathI. vastunuM svarUpa jevuM che tevuM pratipAdana kare che tethI zAstro e ughADI kitAba che. che. : zAstro padArthonA svarUpane darzAvanArA che. zuddhAtmAne kendramAM rAkhIne AtmAnuM svarUpa ane cha dravya nava tattvanuM svarUpa samajavuM joIe. zAstramAM eja rIta che ane pAtra jIve paNa ene anusaravuM joIe. guru-ziSya vacce zabdonuM mAdhyama che. tema naya vibhAganuM paNa eka mAdhyama che. jJAnI pAse saMpUrNa citra che. te zabdo dvArA samajAvavuM hoya to : syAdavAda zailIthI ja samajAvI zakAya mATe tyAM naya vibhAga dAkhala thAya che. zrotA athavA zAstra vAMcanAro naya vibhAgathI samajIne tenA u52thI vastunA vAstavika svarUpa sudhI pahoMcavA mAge che. tethI prathama praveza naya dvArA ja thAya che. nayamAMthI praveza laIne alaga nayonA : avirodhapUrvaka pAtra jIva vastuno nirNaya kare che. : Avo nirNaya mananA saMge thAya che mATe tene anumAna pramANa athavA parokSa pramANa kahevAmAM Ave che. A rIte pAtra jIva jayA2e potAnA svabhAvano nirNaya kare che tyAre te zuddhAtmAne prApta ka2vAnI tene jijJAsA jAge che. anumAna pramANa anubhavavat hoya to paNa tyAM AnaMda Avato nathI. anumAnamAM vastu parokSa rahI jAya che. jevo AtmA jJAnIne anubhavamAM Avyo che. evo ja AtmA anumAna jJAnamAM Ave che evuM kahevAya che paraMtu tevA jJAnanuM phaLa atIndriya AnaMda nathI. e jIva ... jayAre mananuM avalaMbana choDIne potAnA svabhAvanI sanmukha thAya che tyAre ja atIndriya AnaMda Ave che. tene pratyakSa pramANa jJAna kahevAmAM Ave che. : mATe ahIM kahe che ke pAtra jIva zAstro dvArA padArthano nirNaya pratyakSAdi pramANa dvArA kare che tyAre teno ''jina zAstro'' evo zabda paDayo che. dareka dharmamAM tenA mAnelA, deva guru ane zAstro hoya : 162 jJAnatattva prajJApana - Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moha nAza pAme che. ahIM pratyakSa pramANanI vAta : jJAnano kSayopazama tene thAya che. evo pAtra jIva lIdhI "Adi' zabda dvArA ApaNe anumAna . jayAre svAnubhUti pragaTa kare che, pratyakSa pramANa jJAna pramANano vicAra karIe chIe tyAM prathama pratyakSa prApta kare che tyAre tene apUrva atIndriya AnaMdano pramANanI vAta karavAno Azaya e jaNAya che ke : anubhava thAya che. A jIve anumAna jJAnamAM paNa vastu svarUpane : evI svAnubhUti pahelA ene anumAna anekavAralakSamAM lIdhuM che paraMtu upayogane aMdaramAM : jJAnamAM vastuno yathArtha nirNaya thAya che tene parokSa vALIne nayAtikrAMta thayo nathI. pratyakSa pramANa vaDe : pramANa paNa kahevAmAM Ave che. evA jJAna vaDe paNa svAnubhava karanArane jIvanI sAthe ubhayabaMdhane prApta - ekAMta mAnyatAono abhAva thAya che. bhAva thayela darzana mohanIya karmano nAza thAya che evuM - mithyAtvanA kAraNo dUra thAya che ane samyagdarzana ahIM kahevA mAge che. 80 gAthAmAM darzAvelo uSAya * paNa kSAyika bhAve pragaTe che. vibhAvano mULamAMthI ane A gAthAnI vAta ekabIjAnI puraka che. jJAnI : : nAza thAya che. mATe pAtra jIvo mATe zAstra svAdhyAya paNa zAstra svAdhyAyamAM upayoga lagADe che. : : eka upayogI aMga che. zAstrAbhyAsa astipaNe vastunA yathArthe nirNaya mATe : ane nAstirUpe vairAgya vadhAravA mATe upayogI che. have TIkAmAM AcAryadeva kevI rajAAta kare : dravyo, guNo ne paryayo sI 'arthasaMjJAthI kahyAM; che te joIe. prathama kevA jIvane lakSamAM rAkhIne guNa-paryayono AtamA che dravya jina-upadezamAM. 87. A vAta karavAmAM AvI che te darzAve che. prAthamika : dravyo, guNo ane temanA paryAyo "artha" nAmathI jIvone anulakSIne kahe che ke Agamo che te pramANita : che. sarvajJa paramAtmAe svayaM jANIne kahelI vAta : : kahyA che. temAM, guNa-paryAyono AtmA dravya : che (arthAta guNo ane paryAyonuM svarUpa satva che mATe te nirdoSa che. evA AgamonI prApti thavI * dravya ja che, teo bhinna vastu nathI) ema e paNa UMcA puNyanuM phaLa che. pAtra jIva zAstranI ' : (jinendrano) upadeza che. upayogItA jANI le che. pU. sagurudevazrI kAnajI : svAmInA hAthamAM pravacanasAra pustaka AvyuM tyAre : AcAryadeva A gAthAmAM dravya-guNa ane "A azarIri thavAnuM zAstra che' evA bhAva : paryAya traNa mATe eka nAma "artha" Ape che. A teozrIne AvelA. zAstramAM kriDA karavI. "je jina : vAMcIe tyAre ApaNane vicAra thAya ke traNa mATe vacanamAM rame che" eno Azaya e che ke zAstranA : eka ja nAma zA mATe? e zabdano bhAva kevI rIte zabdo vAcakarUpe je vAcya evA potAnA AtmAne samajI zakAya? paraMtu jayAre zAMtithI vicArIe darzAve che tevA AtmAmAM je prItipUrvaka potAnA ke tyAre ApaNane khyAla Ave ke Ato sarasa vAta upayogane lagAve che tene zAstra svAdhyAya lAbhanuM : karI che. padArthanuM akhaMDapaNu rAkhIne temAM dravyakAraNa bane che. je rucipUrvaka zAstrAbhyAsa kare che : guNa ane paryAya evA traNa bheda pADavAmAM Ave tene kevuM phaLa prApta thAya che? jo koIne bhaNatara na : che. evA bhedo kharekhara che ane e traNanA alaga hoya ane zAstranA zabdo samajAtA na hoya paraMtu : nAmo paNa che tyAre traNane eka saMjJA ApavAnuM teno abhyAsa karavAnI ruci hoya to tenA phaLamAM : prayojana hovuM joIe evo khyAla Ave che. artha alpakALamAM te zAstranA bhAva samajI zake tevo : zabda R dhAtumAMthI banyo che. teno artha je pAme, pravacanasAra - pIyUSa 163 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta kare athavA pahoMce temaja jenAthI pamAya, prApta : athavA paryAya bhedamAMthI praveza maLe che. te praveza karAya ane pahoMcAya evo thAya che. have dravya ane ' maLe eTale tenuM kAma thaI gayuM. jIvanA dravyaguNo to trikALa che tene navA prApta karavAnA rahetA * guNa ke paryAya temAM kayAMya paNa praveza levo tene nathI. dravya ane guNo bannene pariNAmarUpe joIe : zAstramAM "tad guNa saMvijJAna'' zabdothI to te navA navA pariNAmone prApta kare che. tethI : oLakhAvavAmAM Ave che. paMcAdhyAyI zAstramAM e tyAM kramapUrvaka prApta karavAnI vAta karI zakAya. : zabda prayoga Ave che. eka padArthamAM ja naya vibhAga dravya-guNa-paryAyarUpa padArthanI vyavasthA ke lAgu pADe che. be padArtha vaccenA saMbaMdhone tyAM zAzvata che tethI tyAM kAMI navIna karavApaNuM nathI. : nayAbhAsa kahyA che. tadguNasaMvijJAna arthAt tamo eka eka paryAyano alaga vicAra karIe to tyAM : jIvanA (eka padArthanA) koIpaNa aMza sudhI pahoMcyA utpAda ane vyayathI krama khyAlamAM Ave paraMtu : to tyAthI Ama che paDa : to tyAMthI AkhA padArthane lakSamAM laI zakazo paryAyano samuccayarUpe vicAratA tyAM prApta karavAnuM . kAraNake padArthanI eka sattA che tyAM zrutajJAna kAme nathI. eka aneka tathA nitya-anitya evA banne : lAgI jAya che. prakAranA virodhI dekhAtA dharmone dhAraNa karIne padArtha : have ApaNe A traNa mATe artha zabdano sadAyane mATe rahela che. tethI A gAthAmAM padArthanuM : prayoga zA mATe karyo che te samajI zakIzuM. tame akhaMDapaNa darzAvavAnI mukhyatA che. dravyane guNa ane : guNanI paryAyane lakSamAM lIdhI to te paryAya mAraphata paryAyathI atapaNu hovA chatAM e traNeya ekabIjA : tamo guNa sudhI ane dravya sudhI jaI zakazo. zeyAkAra sAthe tAdAbhya, tanmaya, avinAbhAva saMbaMdhathI : jJAnanI paryAya mAraphata jJAna guNa ane e guNa akhaMDa abhedarUpa sadAya rahelA ja che. AvA dravya - mAraphata jIva sudhI pahoMcavAno sabUta vyavahAra baMdhAraNano upayoga karIne have AcAryadeva e traNa : naya paMcAdhyAyImAM darzAvavAmAM Avyo che. eka aMza mATe artha saMjJA zA mATe kahe che te lakSamAM laIe. : vaDe anya aMzo prApta karAya che evuM ahIM A parva bhamikAparva, mAiTa naLa : samajAvavAno Azaya che. vAta karavA mAge che. kharekhara to zruta jJAnanI vAta : dravya - guNa ane paryAyone pAme che, prApta karavA mAge che. AtmAnI oLakhANanuM jene prayojana kare che, pahoMce che. che te paradravyathI pAcho pharIne AtmAnA dravya-guNa : dravya - guNa ane paryAyo vaDe pamAya che, prApta ke paryAya koIpaNa eka bhedamAM Ave te jarUrI che. ' karAya che, ane pahoMcAya che. je eka bhedamAM Ave che te have sahajarUpe anya be : bhedo paNa lakSamAM laIne e rIte jIva padArthane jANI : guNa - dravya ane paryAyone pAme che, guNale che. padArthanuM akhaMDapaNa hovAthI e zakya che. : dravya ane paryAyo vaDe pamAya che. paryAya dravya ane eka aMzamAMthI praveza laIne tenA dvArA anya aMzo - guNane prApta kare che ane paryAya dravya ane guNa vaDe ane aMzI sudhI pahoMcavAnuM kArya zratajJAna kare che. : mAsta karAya che. zrutajJAna tarkaNAtmaka che tethI te jJAna laMbAyane badhe - TIkAmAM AcAryadeve dRSTAMtamAM suvarNane pharI vaLe che. kevaLajJAnamAM bheda-abheda badhu sAthe : dravyarUpe, pILAzane guNarUpe ane kuMDaLane paryAyarUpe jaNAya che tenI ahIM vAta nathI levI. guNabheda : darzAvI che. jJAnata - prajJApana Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gAthA - 88 : jarUrI che. A nirNaya Avavo paNa sahela nathI. e je pAmI jina-upadeza haNato rAga-dveSa-vimohane, - nirNaya thayA bAda eno amala kayAre karavo te nakkI te jIva pAme alpa kALe sarva duHkhavimokSane. 88. : 1) : karavAnuM che. A karyA sivAya chUTako ja nathI evuM * bhAsavuM joIe. makAnamAM cAre bAjuthI Aga lAgI je jinanA upadezane pAmIne moha-rAga-dveSane ' hoya to lAMbo vicAra karyA vinA tyAMthI bhAgavAnuM haNe che, te alpa kALamAM sarva duHkhathI mukta ; ja hoya paraMtu jene saMsAra evo du:kharUpa na lAge thAya che. : te DhIla kare che. pU. bahenazrInA vacanAmRtamAM jIva jIva anAdino che, teNe Aja sudhImAM aneka : kema aTakayo che te darzAvavA mATeno eka bola che. vAra bhagavAnanI divya dhvani sAMbhaLI che. paraMtu hajA teno abhyAsa karavA yogya che. jJAnanI sAthe svAnubhUti karI nathI. tethI ahIM kahe che ke je vANI : vairAgyanuM kArya thAya tyAre ja jIva sAco puruSArtha sAMbhaLIne, arthAt mohanA nAzano upAya lakSamAM : kare che, vAstavikatA e che ke jIva cAra gatimAM lIdhA pachI paNa te prakArano puruSArtha kare che. te ja : aneka prakAranA du:kho sahana kare che. tenAthI TevAya mohano abhAva kare che. samayasAra zAstramAM paNa : jAya che. narakanA prathama duHkha sahana karatAM tene lAge e vAta lIdhI che. pote zA mATe baMdhANo tenuM . ke ahIM to kema jIvAya? paraMtu tyAM paNa jIva 33 ciMtavana karyuM baMdhana na chUTe. baMdhanamAMthI chUTavAnA . sAgaranI sthitie anekavAra rahyo che. tethI je jIva rastA vicAravAthI paNa baMdhana tUTe nahIM paraMtu te saMsArathI kharekhara thAke te jIva ja puruSArtha kare che. mArga nakkI karIne te pramANe amala kare to mukti : vairAgya AvavA pAchaLa paNa jJAna ja kAraNarUpa che thAya. : kAraNake jJAna ja sva paranI bhinnatA spaSTapaNe saMsAra anAdino che mATe ati dIdhuM che. : samajAvI zake che. saMsAra haMmezA du:kharUpa ja che mATe tene utpAtarUpa : - gAthA - 89 kahyo che. ahIM utpAda zabda nathI paraMtu utpAda arthAt duHkhamaya bhAvanI vAta che. bhagavAnanI vANI che je jJAnarUpa nija Atmane, 5rane vaLI nizcaya vaDe asti sidhArA samAna che. zarIranuM koI aMga saDI : dravyatvathI saMbaddha jANe, mohano kSaya te kare. 89. jAya to tene kADhI ja nAkhavuM paDe. tene kApe nahIM : je nizcayathI jJAnAtmaka evA potAne ane parane to maraNa thavAnI zakyatA. AvA rogamAM davA kAma : nija nija dravyatvathI saMbaMdha (saMyukta) jANe na Ave, tethI ahIM mithyAtvarUpa rogane dUra karavA : che, te mohano kSaya kare che. mATe bhagavAnano upadeza asidhArA samAna che. : dareka padArthanuM svarUpa astitva alaga che, mithyAtva ja duHkhanuM mULa kAraNa che mATe tenA upara : * : aMtaraMganI dravya-guNa-paryAyarUpa vyavasthA sila baddha jarA paNa dayA rAkhyA sivAya teno nirmULa nAza : : che. dareka padArthane potAnA kahevAya evA anaMtaguNo karavA yogya che, je A rIte puruSArtha upADe che te che. Avo eka padArtha bIjA padArthathI potAnuM atyaMta alpa kALamAM mukti pAme che. * bhinnapaNuM sadAyane mATe TakAvIne rahelo che. je pAtra mohanA nAzano arthAt AtmakalyANano A jIva che tene dareka padArthanI svathI ekatva ane parathI eka ja mArga che e rIte potAnI matine prathama : vibhakta vyavasthAno khyAla che. e rIte jene svavyavasthita karavAnI jarUra che. sau prathama A nirNaya : parano viveka che te ja mohano nAza karI zake che. pravacanasAra - pIyUSA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI pAtra jIve AvA viveka mATe prayatnazIla rahevuM : dareka padArtha potAnA mULabhUta svabhAvane TakAvIne yogya che. : svabhAva aMtargata vidhavidhatAne darzAve che. jene dravya * paryAyarUpa AvA svabhAvano khyAla na hoya tene bhedajJAnano prayoga karatAM pahelA sva ane * - svabhAvamAM pheraphAra thAya temAM vAMdho na Ave. rUpAMtara parane tenA bhinna lakSaNo vaDe jANavA atyaMta jarUrI : : thAya che tyAM jIva cetana maTIne jaDa thAya evuM : mAnavAmAM tene vAMdho na Ave. paraMtu evI zakyatA gAthA - 90 : ja nathI. dareka padArthano je svabhAva che te trikALa : ekarUpa ja che. temAM koI pheraphAra zakya ja nathI. jaDa tethI yadi jIva Icchato nirmohatA nija Atmane, 1. bhAve jaDa pariName, cetana cetanabhAva koI koI jinamArgathI dravyo mahIM jANo sva-pane guNa vaDe. 90. ' *deg* palaTe nahIM choDI Apa svabhAva jinAgama sivAya mATe (sva-paranA vivekathI mohano kSaya karI : padArthanI A vyavasthA koI samajAvI zake nahIM. zakAto hovAthI) jo AtmA potAne nirmohapaNuM : Icchato hoya to jinamArga dvArA guNo vaDe : AcAryadeva A gAthAmAM eka apekSAe : jIvanI kasoTI kare che. "jo te nirmoha thavA Icche dravyomAM sva ane parane jANo (arthAta jinAgama : : to" A zabdo sUcaka che. mokSamI vAto karanArA dvArA vizeSa guNo vaDe anaMta dravyomAMthI "A : . kharekhara mukta thavA Icche che? jIvane kharekhara sva che ane A para che' ema viveka karo) : * saMsAranA paribhramaNano trAsa lAgavo joIe cAra gAthAnA mathALAmAM AcAryadeva sva-paranA : gati duHkharUpa che ema nahIM paraMtu Indriya sukha paNa viveka mATe jinAgama eka ja sAdhana che evuM ke tene duHkharUpa anubhavamAM Ave to ja te pAcho phare. darzAvavA mAge che. vastu anekAMta svarUpa che. teno : to ja te muktine Icche. jyAM sudhI e na thAya tyAM vAstavika nirNaya jaina darzanamAM ja che. anyamato : sudhI tene svabhAva sanmukhano yogya mAtrAmAM ekAMta mAnyatAvALA che mATe jinAgama sivAya : paruSArtha na upaDe. hamaNAM pharI sukhanA divaso vastunu yathArtha svarUpa koI darzAvI zake nahIM. vizvanA : Avaze evI AzAmAM te duHkhanA divaso pasAra anaMta padArtho che te cha prakAranA che evI prarUpaNA ' karI le che. vaLI te duHkhamAM paNa TevAya jAya che. jinAgamamAM che anya dhamo prakAranA dravyone : sIgareTa pInArA udharasathI ane damanA daradI mAnatA nathI. cha prakAranA dvavyo tyAre ja saMbhave ke : zvAsanI takalIphathI TevAya jAya che te ApaNA jayAre dareka padArthanI koI viziSTatA hoya jenAthI : " : khyAlamAM che. narakamAM janArAne sau prathama to ema teo ekabIjAthI judA jaNAya. jinAgama che : ja thAya ke A narakamAM kema rahevAya? paraMtu tyAM prakAranA dravyone tenA asAdhAraNa guNo vaDe spaSTa : paNa A jIva 33 sAgaranI sthitie anekavAra rIte darzAve che. asAdhAraNa guNano artha e che ke ; rahI Avyo che. tethI duHkha ane sukha te ja tenuM te guNa eka ja dravyamAM hoya anya pAMca dravyomAM na : jIvana che tema te svIkArI le che. cha dravyomAM jIva hoya. : eka ja rAga-dveSane kare che ane Indriya sukha duHkhane dareka padArthamAM anAdithI anaMta kALa sudhI : anubhave che. tethI rAgane kare ane sukha-duHkhane anaMta paryAyo thayA kare che. te badhI paryAyo vidhavidha : anubhave te jIva evuM ApaNe sahajapaNe mAnatA che. tethI dareka padArtha niraMtara navArUpa darzAve che. : AvyA chIe. zuddha jIva enAthI rahita che paraMtu te jJAnatattva - prajJApana Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta potAnA jJAna-zradhdhAnamAM Ave ane potAnI : asAdhAraNa guNonI upayogItA A rIte bhUla sudhArI levAnI taiyArI hoya te jarUrI che. tethI : khyAlamAM laIne have jIvanA anya vizeSa guNono ahIM kahe che ke jo jIva nirmoha thavA Icche to teNe jinAgamano abhyAsa ka2vo joIe. vicAra karIe to teo paNa bhedajJAnamAM asAdhAraNa guNane sahAyaka che. vizeSa guNo ekathI adhika dravyomAM che paraMtu badhA dravyonA nathI hotA. vizeSa guNomAM astirUpa ane nAstirUpa ema be prakAranA guNo che temAM ahIM nAstirUpa guNo upayogI che. eka dravyanA asAdhAraNa guNano pratipakSI guNa anya pAMca dravyomAM nAstirUpa dharmarUpe hoya che. pudagalamAM rUpI guNo che to anya pAMca dravyo arUpI che. arUpIpaNuM e nAstirUpa dharma che. jIva cetana svabhAvI che ane arUpI che. tethI jIva pudgalarUpe nathI ane jIvarUpe che ema khyAlamAM Ave che. A rIte asAdhAraNa dharmo uparAMta nAstirUpa dharmo paNa jIvane 52dravyathI bhinna darzAvavAmAM sahAyaka che. jinAgamanA abhyAsamAM asAdhAraNa guNo mukhya rAkhyA che. tenA vaDe ja dareka padArtha bIjA padArthathI jAdo khyAlamAM AvI zake che. paMcAdhyAyImAM vyavahAranaya ane sadbhUta vyavahAranayanuM svarUpa darzAvavAmAM AvyuM che. padArthanI eka sattA hovAthI dravyanA anaMta guNomAMthI koI eka guNamAMthI praveza karIne dravya svabhAva sudhI pahoMcI zakAya che. dravya abheda che ane guNa teno bheda che. bannenI kharekhara eka sattA che mATe te bheda abhedane darzAve che ene vyavahA2 naya kahyo. vastunA vacana gocara dharma dvArA vastunI oLakhANa karAvavI te vyavahAranayanuM prayojana che. vastuno asAdhAraNa guNa vastune 52 dravyathI bhinna darzAve che. arthAt e guNa potAnA dravyane to darzAve paraMtu tene padravyathI jAdo paNa pADe. TIkAmAM AcAryadeva A vAtane vistArathI samajAve che. dareka padArtha satmaya che. svataHsiddha che mATe zAzvata che. jIvamAM sva-52 prakAzaka svabhAvavALo jJAna guNa che. jIvanA jJAna-darzanacaitanya vagere guNo dravyanI jema ja zAzvata che. te A kArya asAdhAraNa guNa dvArA ja zakya che. tethI : caitanya guNa dareka jIvamAM alaga alaga che. e ja tene sadbhUta vyavahAranaya kahyo che. jJAna guNa AtmAne darzAve kAraNake te jIvano guNa che. vaLI AtmAne anya acetana dravyothI jAdo pADavAmAM paNa jJAna guNa upayogI che. tethI aneka 52 dravyomAMthI jJAna lakSaNa vaDe jIvane jAdo pADavo. tyArabAda guNa ane guNInI eka sattA hovAthI te ja jJAna guNa vaDe potAnA Atma svabhAva sudhI pahoMcavuM A sadbhUta vyavahAranayanuM prayojana che. pramANe vizvanA badhA padArtho potAnA anaMta guNone dhArIne zAzvata TakanArA che. vizvanA badhA padArtho svataMtratAthI zobhAyamAna che. badhA dravyo lokamAM AkAzanA eka kSetre sAmAnya avagAharUpe rahelA che. eka kSetrAvagAha saMbaMdha samaye paNa badhA padArtho potAnA bhinna astitvane TakAvIne rahelA che. eka : padArtha aMtargata je saMbaMdho che te tAdAtmyarUpa che. te sivAyanA anya badhA saMbaMdhonI jAta tadana judI che. tene nimitta naimittika saMbaMdha evuM eka nAma ApI zakAya, potAnA svabhAvanI maryAdAmAM rahevA mATe mAruM tAdAtmya kyAM che teTalo ja vicA2 ka2vA yogya che. jyAM tAdAtmyapaNuM nathI tyAM bhinnatA che tema lakSamAM levuM jarUrI che. eka kSetrAvagAha saMbaMdha sva ane 52ne tenA lakSaNathI bhinna jANavAM ane judA pADavA tene mATe jIvanA ane anya dravyonA asAdhAraNa lakSaNo khyAlamAM levA jarUrI che. A mArga darzana pAtra jIvane jinAgamamAMthI ja maLe che. pravacanasAra - pIyUSa ae : 167 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaye dareka padArthanI bhinnatA darzAvavA mATe : rIte padArtha eka ja che evI rIte vizva eka nathI. AcAryadeva eka oraDAmAM rahelA aneka dIpakanA : vizvanuM ekarUpapaNuM nATakanArUpe lakSamAM levuM advaita prakAzano dRSTAMta Ape che. - brahmarUpe nahIM. - gAthA - 1 A gALAmAM sAdagya astitvane yAda karavAnuM zrAmaNyamAM sattAmayI savizeSa A dravyo taNI : praya : prayojana e che jayAre vizvanI sattAthI vicArIe : chIe tyAre temAM badhA padArtho ekabIjA sAthe zraddhA nahIM, te zramaNa nA; temAMthI dhamadbhava nahI. 91. ' saMbaMdhamAM jovA maLe che. saMbaMdharUpe jIva ane je (jIva) zramaNApaNAmAM A sattA saMyukta : pugalane jovAne TevAyelA ajJAnI jIvone jIva savizeSa padArthone zraddhAto nathI, te zramaNa nathI, * ane pugalanA alaga svabhAvano khyAla nathI. jIva tenAthI dharma udbhavato nathI (arthAta te ane pudgala banne tadana alaga ja che. banne vacce zramaNAbhAsane dharma thato nathI). : asti-nAsti che. te TakAvIne saMbaMdhamAM jarUra Ave dravyaliMga dhAraNa karanArane paNa dharma lAbha : A : che. paraMtu ajJAnIne AvuM nirdoSa baMdhAraNa jJAna : zradhdhAnamAM AvatuM nathI. ajJAnI jIva paNa zarIrathI thato nathI ema darzAvavA mAge che. : bhinna rahIne ja tene jANe che paraMtu ajJAnI potAne "sAdRzya astitva vaDe samAnapaNuM dharatAM : bhUlIne zarIra te ja huM chuM evuM potAnA jJAnachatAM svarUpa astitva vaDe vizeSa sahita che.'' * zradhdhAnamAM le che. vizva nATakarUpe eka hovAne kAraNe : vizvanA badhA padArtho potAnuM bhinna astitva dareka padArtha potAnuM svataMtrapaNuM TakAvIne : TakAvIne ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM Ave che. AvuM rahela che te dareka padArthane svarUpa astitva nAme : baMdhAraNa jenA jJAna ane zradhdhAnamAM nathI tene oLakhAvavAmAM Ave che. vizvamAM AvA anaMta : svabhAva ane saMbaMdha bannemAM bhUla thAya che. A bhUlane padArtho che. vizvanI sattAne sAdagya astitva kahe : che. vizva mahAsattA che. to padArtho temAM avAMtara : * jJAna apekSAe joya jJAyaka saMkaradoSa kahevAya che - ane zraddhA apekSAe bhAva mithyAtva kahevAya che. sattArUpe lakSagata thAya che. jema dravyanI sattA pAse : badhA guNo ekabIjA sAthe saMbaMdhamAM jovAmAM Ave : TIkAmAM je jIvane vizvanA badhA padArtho A che tyAre paNa jo guNabheda taraphathI vicArIe to : rIte rahelA che teno khyAla nathI. te jIva munimaNu dareka guNa potAnI svataMtratA rAkhIne rahyo che. : dhAraNa karIne paNa AtmAne duHkhI kare che. te kharekhara nirguNa dRSTimAM badhA guNo potAnA svabhAvane ' zramaNa nathI. TakAvIne rahyA che. dravyanI sattA taraphathI jotA tyAM dareka dharmomAM tenuM pAlana karanArA sAdhuo koI guNa alaga bhedarUpe lakSamAM Avato nathI. : hoya che, paraMtu jinAgamamAM je munipaNAnI vAta dravyanI eka sattA ekarUpa sattA che. tyAM dareka guNo * : che evuM bAhya cAritra anya dharmomAM jovA maLatuM ekabIjA sAthe tAdAbhyarUpe jovA maLe che. : nathI. jinAgamamAM to bhAvaliMga sahita dravyaliMganI dravya ane guNa vacce jema mahAsattA ane ' vAta che. samyadRSTi jIvane bhAvaliMga hoya che. tene avAMtara sattArUpa saMbaMdha che. tema vizvane ane padArtha : sva-parano viveka che. teNe bheda jJAnanA prayoga vaDe vacce paNa evo ja saMbaMdha che. vizva eka che paraMtu je ke potAnA AtmAne jAdo pADyo che. jene aMtaraMgamAM 168 jJAnatatva - prajJApanA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa kaSAyanA abhAvapUrvakanuM bhAvaliMga che tene : tathA sukha, zubhopayoga vagere varNana ka2Ine chevaTe bAhyamAM pAMca IndriyonA phelAva rahita deha : mohano nAza karavAno upAya darzAvIne pote * svayaM munidazAne pAmyA che. A rIte potAnA jIvana pravAhamAM upadezane vaNI laIne have pote munidazAmAM svayaM dharmarUpe (sAmyabhAvarUpe) parINamyA che. e bhAva A gAthAmAM darzAve che. parigraharUpe hoya che. bhAvaliMga jIvane muktinuM kAraNa thAya che. mAtra dravyaliMga dhAraNa karanArA : potAnA dehanuM damana kare che ema nahIM paraMtu AtmAne duHkha Ape che. tenI mAnyatAmAM zarIra ane jIva eka ja hovAthI zarIrane je kaSTarUpa che te potAne kaSTarUpe lAge che. A rIte mAtra dravyaliMga dhAraNa ka2vuM e ni2rthaka che ema samajAvavAmAM AvyuM che. svayaM dharmarUpe pariNamelA munirAja pote ja dharmasvarUpa che. pAtra jIvonI e prakAranI ja bhAvanA rahelI che. jIvone saMsAra vardhaka aneka prakAranI TIkAmAM dhULadhoyAnuM dRSTAMta che. jyAM sonAnA IcchA AkAkSAo hoya che. temanA AdarzarUpe dAgInA banatA hoya tyAM sonAnI jhINI kaNIo : samAjamAM sAruM sthAna ane nAma pAmanArAmAMthI koIne koI hoya che. e badhA laukika mAna pAmanArAo kharekhara to ATha prakAranA madathI masta banelA hoya che. TenIsa ramanArane vimbalaDana khAte : N ramavAnI ane krikeTa premIne lorDajhanA medAnamAM ramavAnI eka bhAvanA hoya che tema pAtra jIvo munidazAnI bhAvanA bhAve che. pU. bahenazrInA vacanAmRtamAM munidazAne lagatAM keTalA bola che ! munidazA eTale kevaLajJAnanI taLeTI. tethI TIkAkAra prathama ja lakhe che ke A AtmA svayaM dharma thAya te kharekhara mano2tha che. * nIce paDI jAya. jamIna upa2 dhULa hoya temAM bhaLI jAya. dhULadhoyA te dhULane bhegI karIne tene dhUe che, tyAM sonAnI kaNI vajanadA2 hovAthI nIce besI jAya che ane dhULa pANI sAthe nIkaLI jAya che. jene dhULa ane sonAnI khabara na hoya temAM bhAre halakApaNAno viveka na hoya te kadAca evI dhULa bhegI karIne dhULadhoyA je kriyA kare che evI kriyA kare topaNa tene suvarNanI prApti thatI nathI. e rIte : jene sva ane parano viveka nathI tene bAhyamAM dravyaliMganuM pAlana kare topaNa svAnubhUti ane muktinI prApti thatI nathI. gAthA 92 Agama viSe kauzalya che ne mohadRSTi vinaSTa che, vItarAga-caritArUDha che, te muni-mahAtmA 'dharma' che. 92. je AgamamAM kuzaLa che, jenI moha dRSTi haNAI gaI che ane je vItarAga cAritramAM ArUDha che, te mahAtmA zramaNane (zAstramAM) 'dharma'' kahela che. - : : ... potAnuM ajJAna cAlu rAkhIne munidazA ane mokSanI bhAvanA karavI e sAcI bhAvanA nathI. AvI sAcI bhAvanA to jJAnIne hoya che. jene vItarAgI 5ramAtmA ane vItarAga dazA ruce che te samyagdarzana avazya prApti kare che. zuddhatAno aMza pragaTa thAya tene temAM AgaLa vadhavAnI bhAvanA rahe che. te sAcA arthamAM mano2tha che. AvI dazA pragaTa thavAmAM avarodhaka eka bhAva mithyAtva ja che. ahIM tene '"bahirmoha dRSTi'' evuM nAma ApyuM che. mohane kAraNe jenI dRSTi sadaiva bAhyamAM ja rahyA kare che tene bhAva mithyAtva kahe che. te jIva potAnuM lakSa karato ja nathI. te potAne kema jANe sadAyane mATe bhUlI gayo hoya e rItanuM ja tenuM vartana che. tene 169 jJAna tattva prajJApananI A chellI gAthA zarU karatAM pahelA AcAryadeve zAstranI zarUAta kaIM rIte karI ane munidazAnI bhAvanA karatAM pote zuddhopayoga, Indriya ane atIndriya jJAna pravacanasAra - pIyUSa * Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padravyano prema che. paramAM huMpaNuM - mArApaNuM ane sAtho sAtha manana paNa karato jAya je rIte potAne hitabuddhi varte che. jema vezyAnA premamAM paDelAne : mArganI sujha paDatI jAya te rIte AgaLa vadhe tene ghara yAda nathI AvatuM tema ajJAnI jIva haMmezA zAstra lAbhanuM kAraNa thAya che. bAhyamAM ja bhaTake che. tene ajJAna cetanArUpanA : pariNAmo che. arthAta tenI cetana jAgati bAhya " viSayo tarapha ja DhaLelI che, upayogane aMdaramAM laI : zAstranI vAta lIdhA bAda AcAryadeva javAmAM bAdhaka eka mithyAtva ja che. te ja anaMta : AtmajJAnanI vAta kare che. zAstrAbhyAsanuM phaLa saMsAranuM kAraNa che. pU. gurudevazrInA 45 varSanA : svAnubhUti che. svAnubhUti thatAM mithyAtvano nAza upadezano vicAra karo to samyagdarzananI prApti thAya che. AtmajJAna e bhAvazruta pramANa jJAna che. kema thAya, mithyAtva kema TaLe te ja temanA upadezano : zAstranuM jJAna e dravyazrutanuM jJAna che. svAnubhUti kendravartI vicAra hato. A gAthAmAM paNa potAnuM pahelA zAstrajJAna hoya che kharuM. pAtra jIva tyAM na munipaNuM kevuM che tenuM varNana karatAM karatAM paNa evI - aTakatA tenA vAcya sudhI pahoMcI jAya che. pahelA dazAmAM harakata karanAra eka moha ja che te vAta pharI : potAnA AtmAnA guNa bheda vagerene arUpI tarIke tAjI karAve che. pachI kahe che ke meM mArA mohano : bhAva bhAsanamAM le che ane bAdamAM abheda nirmaLa nAza karI nAkhyo che. kaI rIte mohano nAza : svabhAvamAM ekAgra thatAM nayAtmaka zrutajJAnano karyo che? Agama kauzalya ane AtmajJAna vaDe meM : abhAva thaIne tyAM pramANajJAnanI pragaTatA thAya che. mArA mohano kSaya karyo che. tethI pharIne pote kayAreya ' te sAcuM AtmajJAna che. A rIte jene Agama jJAna ajJAnI thavAnA nathI evI dRDhatA dAkhave che. ke pUrvaka AtmajJAnanI pragaTatA thAya che tene mohano * nAza thAya che. tene pharIne mithyAtva utpanna na thAya mohanA nAzano upAya 81-82 gAthAmAM ' evo bhAva darzAvavAmAM Avyo che. darzAvyA bAda 86 gAthAmAM tenA pUrakarUpe zAstra paNa abhyAsa karavA yogya che e je vAta lIdhI : AtmAnA jJAna ane zraddhAnapUrvaka have pote hatI te ahIM pharIthI rajA kare che. AgamamAM - vItarAga cAritrane pragaTa karIne munidazA sudhI nipuNatA arthAta AgamanA racanArAnA manobhAvane ! pahoMcyA che. samyagdarzana e dharmanuM mULa che, zarUAta samajIne te zabdo vaDe pote kaI rIte Atma : che. jayAre cAritrane kharekhara dharma kahevAmAM Avyo kalyANanA mArge AgaLa vadhI zake tenuM lakSa karIne : che. samyagdarzana thatAM aMze AcaraNa to hoya che. teno prayoga karavo. zabdo gauNa thAya ane tenuM : ahIM to svarUpa lInatAmAM AgaLa vadhelA evA vAcya mukhya thAya. A rIte AcAryadevanI AMgaLI muninI vAta levAmAM AvI che. ajJAnI potAnA pakaDIne te je mArge potAne dorI jAya te mArge je AcaraNathI mithyAtvane daDha kare che. jayAre jJAnI cAle che tene AgamanA abhyAsano lAbha thayo ema potAnA AcaraNathI samyagdarzananI majabUtI kare kahevAya che. zuddhAtmAne mukhya rAkhIne jIvanuM svarUpa, che. cAritrane vItarAga cAritra kahyuM che. sAdhakane cha dravya ane nava tattvanuM svarUpa jANe. potAnA paryAyamAM aMze zuddhatA ane aMze azuddhatA rahelA pariNAmamAM thatI bhUlane lakSamAM laIne sudhArato che. mokSamArganI paryAyane mokSanuM kAraNa kahevAya jAya. pote svataMtra ciMtavana karato jAya paraMtu sAthe che. e eka samayanI mokSamArganI paryAyamAM jeTalI AgamanI otha paNa rAkhato jAya. svAdhyAyanI zuddhatA che te kharekhara muktinuM kAraNa che. zuddhatAnI 170 jJAnatattva - prajJApanA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAne anurUpa je zubhabhAvo hoya che te paramArthe : devAno vikalpa paNa toDI nAkhe che paraMtu haju eka baMdhamArga che. jJAnI svabhAvanA Azraye te rAga : vikalpa rahI jAya che te rajU kare che. badhA jIvone je bhAvano kramazaH abhAva karato jAya che. rAganA * lAbhanuM kAraNa che evo syAdavAda mudrita jainendra sthAne vItarAgatAnA aMzo pragaTa thatA jAya che ane ' zabdabrahma te jayavaMta varte evo vikalpa evI bhAvanA vRddhigata thAya che. munidazAne yogya jJAna-darzana- : vyakta kare che. vizvanA viSe tIrthakaro, munirAja ane cAritranI zuddhatAne sAmya athavA dharma evuM nAma : Agama jayavaMta ja che paraMtu jenAthI potAne ane ApavAmAM AvyuM che. : sarvane lAbha thAya che evo zabdabrahma jayavaMta rahe munidazAmAM potAnA pariNAma sthira thayA * tevI bhAvanA vyakta kare che. sarvajJanuM jJAna, te che. rAga rahitanuM jJAna have niSkraya prakAzI rahyuM che. : anusAra divyadhvani, gaNadhara devo ane anya cothA guNasthAnanI nirvikalpa dazAne siddhadazA sAthe : AcAryonuM jJAna ane te anusAra bAra aMga ane sarakhAvavAmAM AvI che. jayAre ahIM to manidazAthI : AgamonI racanA A badhuM jinendra bhagavAnanI vAta che. dehane prApta pAMca Indriyono upayoga bAhya : paraMparArUpe jayavaMta varto evo bhAva darzAvavAmAM viSayone grahaNa karavA mATe karavAmAM have tene rasa : AvyA che. nathI tethI te mRtaprAya: jevI che. upayoga aMdaramAM : Agamano mahimA karIne pachI kahe che ke AvatA atIndriya AnaMda anubhave che mATe tyAM : zabdabrahma mUlaka Atmatattva upalabdhi jayavaMta vartA have upayoga jAmI jAya che evo bhAva darzAve che. zAstra svAdhyAyanuM phaLa svAnubhUti che tyAMthI dharmanI potAne katakatva anubhave che. buddhipUrvaka je karavA * zarUAta thAya che. zAstra svAdhyAya karIne te zabdo jevuM hatuM te thaI gayuM che kharekhara to bAramAM ane vAcaka thaIne je vAcya evA potAnA AtmasvarUpane teramAM guNasthAne jIva kRtakRtya che. paraMtu ahIM : darzAve che. te svarUpane jANavuM te zAstra svAdhyAyanuM munidazAmAM e vAta lIdhI che. sAtamAM guNasthAna : prayojana che. svAnubhava thAya tyArathI mokSamArganI pachI to nirvikalpatA ja che. tyAM buddhipUrvakanuM koI . zarUAta thAya che. pachI kahe che te svAnubhava karIne kArya nathI. arthAt huM A pramANe karuM evuM mananA ' je vItarAga cAritranuM pAlana kare che te sAmyabhAva saMge karavAnuM rahyuM nathI. A apekSAe muni paNa * ane dharmane pAme che tethI te munidazA jayavate varto potAne kRtakRtya mAne che. dRSTAMtaH sonAne zuddha : evo bhAva darzAve che. A rIte bhagavAnanI vANI, karavA mATe agni upara mUkavAmAM Ave che. eka : svAnubhava ane munidazA e badhA kAraNa kAryarUpe sthitie tene agninI AMca ApavAnuM baMdha : lakSamAM laIne A badhuM jayavaMta varto evo bhAva karavAmAM Ave che. sonuM pote ja garama thayuM che : darzAvavAmAM Avyo che. tethI tenI garamImAM alpa bAkI rahelI azuddhi : nAza pAmI jAya che. baheno kukaramAM rasoI kare : zloka - 6 tyAre cUlA uparathI nIce utArIne turata DhAkaNuM nathI : AtmArUpI adhikaraNamAM rahelA (arthAta kholatA. aMdaranI garamIthI thoDuM vadhArAnuM kAma thaI : AtmAnA Azraye rahelA) jJAna tattvano e rIte jAya che. * yathArthapaNe nizcaya karIne, tenI siddhine arthe munirAje A rIte kRtakRtyapaNuM anubhavIne : (kevaLajJAna pragaTAvavA arthe) prazamanA lakSe vikalpa toDI nAkhyA. e pramANe anyane upadeza : (upazama prApta karavAnA hetuthI) zeya tattva pravacanasAra - pIyUSa 171 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavAno Icchaka (jIva) sarva padArthone dravya- : have Aja vAtane bIjI rIte vicArIe. sarva guNa-paryAya sahita jANe che ke jethI mohAMkuranI : padArthonA jJAnamAM sva ane parabanne Ave che. jIvane bilakula utpatti na thAya. * jJAna svabhAvI kahyo tethI jIvanuM svarUpa lakSamAM AvI jJAna tattva prajJApana adhikAra pUrNa thAya che : gayuM evuM ApaNe mAnI lIdhuM. have vicAro ApaNe ane have joya tattva prajJApana zarU thAya che. tethI tenI : kayAreya ApaNA AtmAne svalleya banAvyo che? saMdhirUpe A glo ka levAmAM Avyo che. A ' "jJAna mAtra AtmA' zabdathI anaMta zaktithI adhikAramAM AcAryadeve jJAnanuM mukhyapaNe varNana : bharelo evo jJAyaka e rIte khyAla karyo che? karyuM. kevaLajJAnane ja jJAnarUpe darzAvyuM. anya mati- : anekAMta svarUpa AtmAne anekAMtarUpe jovAnI zratAdi jJAna te jJAna ja nathI e rIte samajAvyuM. : darakAra kayAreya karI che? jJAnamAM uchaLatI 47 jJAna kevI rIte kArya kare che e samajAvyuM. parathI : zaktionI (kharekhara to anaMta) vAta vAMcIne jAdA rahIne jJAna parane kaI rIte jANe che vagere : potAnAmAM evI zaktio kharekhara che ke nahIM tenI vistArathI samajAvavAmAM AvyuM tyAre pAtra jIvane ' cakAsaNI karavAnuM kayAreya mana thayuM che kharuM? A kevaLajJAna prApta karavAnI bhAvanA thaI. A rIte vicArazo tyAre khyAla Avaze ke AcAryadeva adhikAramAM mohanA nAzano upAya darzAvavAmAM : kharekhara to potAnA AtmAne svakSeya banAvavAnI Avyo che. mohano nAza karavo eTale audayika : vAta kare che. je upayoga bahAra che tene aMdara bhAvonA sthAne pathamika zAyopathamika ane mAM lAvavAnI vAta kare che. aMdaramAM khajAno bharyo che. kSAyika bhAvonI pragaTatA karavI. tethI kahe che ke jJAnIoe potAnA e nidhAnane joyA che. prazamanA lakSe eTale ke zuddha paryAyane pragaTa karavA - jJAnIone teno mahimA che, tenuM varNana karatAM tene mATe have e pAtra jIvane zeyanuM svarUpa jANavAnI : zabdo ochA paDe che. tenA guNa gAna gAtA te jijJAsA thaI che. : thAkatA nathI, tethI have pachInA adhikAramAM zeya zeya zabda sAMbhaLatA sahajapaNe ApaNuM jJAna - tattva prajJApana adhikAramAM AcAryadeva potAnA paraya tarapha jAya che kAraNake ApaNe anAdi : AtmAnuM aMtaraMga svarUpa darzAve che. vizvamAM jIvanuM kALathI paradravyane ja jAgyA che. tethI ema lAge ke : eka padArtharUpe sthAna che. te zAzvata sattA che. evo jema jIvane jJAnarUpI asAdhAraNa lakSaNa vaDe jANyo : jIva nAmano huM eka padArtha chuM je vizvanA anya tema have anya pAMca dravyone paNa tenA asAdhAraNa : anaMta padArthothI alaga mAruM eka svataMtra sthAna lakSaNa vaDe jANIe. dareka padArthane A rIte tenA * saMbhALIne rahelo chuM. huM eka svataMtratAthI asAdhAraNa lakSaNa vaDe jANavAthI sva-paranuM zobhAyamAna padArtha chuM. parathI vibhakta evo huM bhedajJAna sugama thAya. svane svarUpe ane parane pararUpe aMtaraMgamAM ekatva svarUpa chuM. parathI bhinna evo jANavA jarUrI che evI vAta ApaNA khyAlamAM che. "eka' jIva anekAMta svarUpa hovAthI ekatva' svarUpa vaLI zabdo paDayA che ke "sarva padArthone dravya-guNa- che. jIva nAmanA padArthamAM je kAMI che te badhuM paryAya sahita" jANe che. tethI ApaNI mAnyatAne tAdAbhyarUpa che. kathaMcita atabhAva darzAvatA bhedo anurUpa e vAta AvI evuM lAge che. A rIte paNa tAdAbhyarUpe rahelA che. AvuM aMdaranuM rahasyamaya sva-parane jJAnamAM levAthI ene eka mAnavArUpa moha baMdhAraNa AcAryadeva A zeyatattva prajJApana utpanna na thAya e prayojana darzAvavAmAM AvyuM che. adhikAramAM ApaNane samajAvavAnA che. * 172 jJAnatatva - prajJApanA