Book Title: Prabuddha Jivan 1991 Year 02 Ank 01 to 12
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525976/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1991) varSa : 20 aMka - 1 0 - tA. 16-1-1991 Regd. No. MH. BY / South 54 Licence No. : 37 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 palukuM vaLI 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 09 vArSika lavAjama rU. 30000 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sva. amRtalAla yAjJika ApaNA zikSaNa, sAhitya ane saMskAranA kSetranI eka agragaNya vyakti gujarAtI vibhAga nahoto. bIjA paNa dhaNA viSayonA vibhAgo nahotA. yunivarsiTI - AcArya zrI amRtalAla yAjJikanuM 78 varSanI vaye muMbaImAM avasAna thayuM che.' taraphathI anusnAtaka vargo mATe Ayojana thatuM. ema. e. mAM gujarAtI viSaya che emanA svargavAsathI ApaNane eka milanasAra, madhurabhASI zikSaNazAstrInI khoTa lenAra vidyArthIne judI judI kolejomAM paribhramaNa karavuM paDatuM, je je adhyApakone * paDI che. ema. e. nA adhyApana mATe mAnya karavAmAM AvyA hoya teo potapotAnI chellA cAra dAyakA karatAM vadhu samayathI mu yAjJika sAheba sAthe eka anusnAtaka kolejamAM potAnI kolejanA samayapatrakanI anukuLatA anusAra piriyaDa letA. rUIyA vidyArthI tarIka, kolejanA adhyApaka tarIke ane muMbaI yunivarsiTI gujarAtI vibhAganA kolejamAM savAre sAta vAge, siddhArthamAM agiyAra vAge, jheviyarsamAM eka vAge, . adhyakSa tarIke mAre aMgata gADha saMbaMdha rahyo hato. elphinsTanamAM bapore traNa vAge, vilasanamAM sAMje pAMca vAge ema roja vArApharatI - yAjJika sAheba chellAM keTalAMka varSathI prativarSa okaTobara mAsamAM haradvAra koleja ane judo judo samaya Ave. eka ne badale bIjI kolejamAM ke bIjA jatA. A varSe paNa teo tyAM gayA hatA. keTalAka samayathI emanI tabiyata ja samaye pahoMcI javAnA banAvo vidyArthIomAM vAraMvAra banatA. mAnAI joIe teTalI sArI rahetI nahotI. haradvAramAM acAnaka temane kiDanInI takalIpha adhyApanakArya hovAne kAraNe adhyApaka piriyaDana levAnA hoya evA paNa prasaMgo vadhI gaI ane temanI smRti cAlI gaI. temane muMbaI lAvavAmAM AvyA ane ghaNIvAra banatA. rUiyA kolejamAM savAre sAta vAge ame pahoMcI gayA hoIe ' pArlAnI nANAvaTI hospiTalamAM dAkhala karavAmAM AvyA. DAyAlisisa ane davAone tyAre yAjJika sAheba amAro piriyaDa niyamita letA. teo amane bhASAzAstra A kAraNe temanI tabiyatamAM sudhAro thayo. e vakhate ame emane hospiTalamAM jovA zIkhavatA, tyAre bhASAvijJAnano korsa atyAre che tevo nahoto. narasiMharAvanA gayA hatA tyAre pUrI svasthatAthI emaNe amArI sAthe ghaNI vAto karI. pote vyAkhyAno upara AdhArita jUnI paddhatino korsa raheto. yAjJika sAheba e korsa dhrAMgadhrAnA vatanI eTale dhrAMgadhrAnAM keTalAMka smaraNo paNa tAjAM kya. paraMtu e sArI rIte karAvatA. vargamAM teo AtmakyA kahevAmAM samaya bagADatA nahi. emanA | vakhate vAtacIta karatAM teo thoDI thoDI vAre bhAvavaza banI gaLagaLA thai jatA adhyApanathI vidhArthIone saMtoSa raheto. tyAre yAjJika sAhebane mAthe bIjI koI ke roI paDatA. emanI AMkhonuM teja ochuM thaI gayuM hatuM. azakti ghaNI AvI vahIvaTI javAbadArI nahotI ane yunivarsiTInI koi samitimAM nahotA. eTale 6 gaI hatI. ame emane vadhu zrama na levA vinaMtI karI. adhyApana kAryamAM teo pUro rasa laI zaktA ane pUrI sajajatA sAthe vargamAM yAjJika sAhebanI kArakirdI eTale zUnyamAMthI sarjana. gAmaDAMnI sAdhAraNa AvatA. sthitimAMthI utarottara pragati karatA jaI temaNe potAnA jIvanane AnaMdamagalarUpa anusnAtaka kakSAe varga nAno raheto. ochA vidyArthIomAM paNa vargamAM banAvyuM. yAjJika sAhebano janma 113 mAM thayo hato. emaNe meTrika sudhIno niyamita hAjara rahenAranI saMkhyA ethI paNa thoDI ochI rahetI eTale adhyApako abhyAsa potAnA vatana dhrAMgadhrAmAM ryo hato. tyAra pachI teo bhAvanagaranI dhaNAkharA vidyArthIone nAmathI oLakhatA. varga pachI paNa kaMi pUchavuM ke samajavuM zAmaLadAsa kolejamAM dAkhala thayA hatA ane tyAMnI hosTelamAM rahIne emaNe hoya to yAjJika sAheba utsAhathI tarata samaya ApatA. emanI rUIyA kolejamAM ema. e. sudhIno abhyAsa karyo hato. ema. e. mAM emaNe mukhya viSaya gujarAtI varga uparAMta anya samaye paNa emanI pAse abhyAsa karavAno lAbha maLyo hato. lIdho hato ane te vakhatanA bhAvanagaranA gujarAtInA suprasiddha prAdhyApaka zrI potAnuM kAma hoya ke na hoya, ghaDiyALa batAvI pote bahu kAmagarA che evo dekhAva ravirAMkara jozInA -(jozI sAhebanA) teo priya vidyArthI hatA. vivecaka anaMtarAya yAjJika sAhebe jIvanaparyata kyAreya karyo hoya evuM smaraNa nathI. maLanArane teo rAvaLa (mitro temane etu rAvaLa kahetA.) temanI sAthe kolejamAM bhaNatA. ema. mukta manathI samaya ApatA. e. thayA pachI sArI nokarI meLavavAno prazna tyAre ghaNo moTo hato. jayAM nokarI 1959-60 nI AsapAsa gujarAta ane muMbaImAM navI navI kolejo sthapAvA maLe tyAM jaIne rahevuM paDatuM. yAjJika sAhebane muMbaInI gokaLIbAI hAIskUlamAM lAgI. gujarAtamAM to ghaNI kolejomAM gujarAtI viSayonA adhyApakane kolejanA nokarI maLI, thoDo samaya emaNe tyAM kAma kyuM. te daramiyAna rUgyA kolejanA AcArya thavA maLatuM. zikSaNanuM mAdhyama gujarAtI ane yunivarsiTI sAtheno tathA gujarAtInA te samayanA adhyApaka kavi manasukhalAla jhaverI rAjakoTanI dharmendrasiMhajI kolejano potAno vahIvaTa gujarAtI bhASAmAM eTale gujarAtI viSayanA kuzaLa kolejamAM joDAyA eTale yAjJika sAhebane rUiyA kolejamAM pro. dhIrubhAI parIkhanA adhyApaka bhASAprabhutvane kAraNe, e kArya vadhu sArI rIte karI zake. muMbaImAM kelejo madadanIza adhyApaka tarIke sthAna maLI gayuM. varSo sudhI e kolejamAM emaNe ane yunivarsiTImAM mukhya bhASA aMgrejI mAdhyama aMgrejI ane vahIvaTa paNa niSThApUrvaka adhyApanakArya karyuM aMgrejImAM. eTale gujarAtI viSayanA adhyApakane AcAryanA sthAna sudhI pahoMcavAno yAjJika sAheba sAthe mAre emanA eka anusnAtaka vidyArthI tarIke saMparkamAM avakAza ocho. Ama chatAM gujarAtI saMsthAoe jayAre potAnI kolejo muMbaImAM AvavAnuM thayuM. 1948-50nAM varSonI A vAta che. te samaye muMbaI yunivarsiTImAM zarU karI tyAre kolejanA AcAryanuM sthAna meLavanAra yAjJika sAheba prathama hatA. gujarAtI varga uparAMta nA gujarAtInA saprasiddha ekara jozInA (jarI sAheba Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAnuM thI sahakAra saMmelana hAtha che. yAjika ane De. kAntilAna maLaze. paraMtu pItAnA mitra prabuddha jIvana tA. 16-1-91 gujarAtI to emano viSaya hato ja, paNa aMgrejI upara paNa temanuM prabhutva sAruM yAjJika sAhebe potAnI baMne bhUlo mATe ekarAra karyo. bahAranA dabANane vaza hatuM. eTaluM ja nahi, varSo sudhI kolejamAM marAThI adhyApako vacce kArya karavAne thaIne temaNe ghaNI lAcArIthI AvuM karavuM paDyuM che te jaNAvyuM. huM to zuM bolI . lIdhe marAThI bhASA upara emanuM prabhutva ghaNuM sAruM rahyuM hatuM. temanA mitravargamAM zakuM ? temano vidyArthI raho, premathI ame chUTA paDyA. pachI yAjJika sAhebano paNa ghaNA marAThIo hatA. sarasa kAgaLa Avyo. emanI nikhAlasatA, ekarAra, kSamAyAcanA vageree amane che - yAjJika sAheba saurASTramAM dhAMgadhrAnA vatanI hatA. mArA sasarA . prabhAvita kye. hanI TelI gAMTha vadhu sArI rIte deDha thaI. dIpacaMdabhAI paNa dhAMgadhrAnA vatanI ane yAjJika sAhebanA samavayaska jevA hatA, i. sa. 1970 mAM muMbaI yunivarsiTImAM gujarAtI vibhAganI sthApanA thaI eTale ema. e. nA vidyAbhyAsa daramiyAna mAre ane mArAM patnIne yAjJika sAhebanA ane enA adhyakSa tarIke mArI nimaNUMka thaI tyAra pachI yAjJika sAheba sAthe vizeSa saMparkamAM AvavAnuM banatuM hatuM. muMbaimAM dhAMgadhA mitramaMDaLanI sabhAomAM vadhu saMparkamAM AvavAnuM banyuM. gujarAtI borDanA teo ceramena hatA, paraMtu enI te paNa yAjJika sAheba sakti rasa letA. e rIte paNa emano saMparka rahyA karato. mITiMga bolAvavI, miniTasa lakhavI vagerethI mAMDIne badhI ja javAbadArI mane yunivarsiTInI mITigomAM ane jAherasabhAmAM paNa mAre emane vAraMvAra maLa soMpI hatI. miTiga agAu be traNa divasa pahelAM ame maLI letA ane badhI vAnuM thatuM. anekvAra mATuMgAmAM ke vilepAralemAM emanA ghare paNa javAnuM thatuM. kAryavAhI vicArI letA, gujarAtI vibhAganI badhI ja pravRttiomAM temane pUro teo amArA ghare ghaNIvAra AvatA. samAnakSetranI vyaktio hovAne nAte aneka sahakAra maLI raheto. gujarAtI vibhAga taraphathI dara varSe muMbaInA gujarAtI viSayanA pravRttio, pravAho, vyaktionI vAto thatI ane teo aMgatanikhAlasa abhiprAya adhyApakonuM saMmelana ame yojatA, temAM teo acUka hAjara rahI sakyi bhAga amArI AgaLa vyakta karatA ane yogya salAha paNa ApatA. muMbaInI eka letA. saMmelana judI judI kolejomAM yojavAmAM AvatuM. paraMtu koi kelejanuM nakkI. kolejamAM AcArya tarIke kArya kyuM pachI vilepAralenI mIThIbAI kolejamAM teo kadAca na thAya to emanI kolejamAM TUMkI mudate paNa yojavA mATe temaNe kahI enA sthApanAkALathI AcArya tarIke joDAyA ane ghaNA varSa e kolejane potAnI rAkhyuM hatuM, traNeka vakhata to emanI mIThIbAI kelejamAM saMmelana yojayuM hatuM sevAo ApIne emaNe parAMnI eka mahatvanI koleja banAvI dIdhI hatI. enA ane jayAre jayAre emanI kolejamAM saMmelana yojAyuM hatuM tyAre adhyApako pAsethI pola sTAphamAM emaNe bhinna bhinna kSetranI tejasvI vyaktione nimaNUka ApIne kolejanA bhojana ane cA pANInA kharcanI rakama emaNe levAnI nA pADI hatI ane te gauravane vadhArI dIdhuM hatuM.' rakama potAnA taraphathI prema ane AnaMdapUrvaka ApavAno Agraha rAkhyo hato. mIThIbAIkelejanI siddhine kAraNe ane aMgata pragatine kAraNe uttarAvasthAmAM adhyApana kSetramAM sayi hatA tyAM sudhI yAjJika sAhebe lekhanakArya khAsa emanI garastAgraMthino anabhava keTalAne kyAreka thato. Ama mAM potAne jyAre karyuM nahotuM paraMtu kelejanAM aMtima varSomAM ane nivRtta thayA pachI emaNe potAnuM khabara paDe ke potAnA kArya ke vartanathI bIjAnuM dila dubhAyuM che to teo dilagIrI lekhana kArya cAlu karyuM. temaNe potAnA vivecanalekho 'ciddoSa nA nAmathI chapAvyA, anubhavatA, kSamA mAgI letA, potAnI graMthIne vadhu gADha thavA detA nahi. emanA paraMtu tenA karatAM paNa temanA svAnubhavamUlaka prasaMgo ane ciMtAtmaka lekho vadhu hRdayaparivartanano eka mAro aMgata anubhava ahI TAMkyA vagara rahI zakato nathI. pragaTa thayA. "hoTha nahi haiyuM bole che.' nAmanI temanI muMbaI samAcAramAM pragaTa , - I. sa. 159 nI AsapAsano A kaTu paNa madhura paryavasAyI prasaMga thatI kolama bahu lokapriya banI hatI. aneka vidyArthIo ane temanA vAlIonA che. yAjJika sAhebane yunivarsiTInA gujarAtI borDanA ceramena thavAnuM pramANamAM saMparkamAM AvavAne lIdhe tathA vividha saMsthAomAM saMkaLAyelA hatAM tene kAraNe vaheluM sAMpaDyuM hatuM. Do. kAntilAla vyAsa jevA sIniyara adhyApakane AzA hatI temanuM jIvana anubhava samRddha banyuM hatuM, temanA "AtmagaMgotrInAM punita jaLa ke borDanA ceramenanuM pada have potAne maLaze. paraMtu yojanA evI thaI ke yAjJika ', jaga gaMgAnA vahetAM nIra,' "jAgIne jouM to, mukhaDA kyA dekhe darpaNa meM sAheba ceramena thaI gayA. emAMthI traNamukta thavA emaNe potAnA mitrono saMpAdano ' ityAdi pustako vAcako mATe rasaprada ane preraka nIvaDe evAM che. keTalA badhA : pAThyapustaka tarIke borDamAM maMjUra karAvyAM, borDanI e mITigamAMthI ame bahAra vidhArthIone temanI pAsethI mArgadarzana maLatuM ne emAMthI jovA maLaze. - nIkaLatA hatA tyAM eka mitre yAjJika sAhebanA kAnamAM kahyAM, "cAlo, badhuM sArI sAdAI ane saraLatA e yAjJika sAhebanA be AgavA guNa hatA, teo rIte cUpacApa patI gayuM. sAruM thayuM ke keInuMya dhyAna gayuM nathI" huM pAchaLa cAlato sAmAnya rIte varSothI sapheda vastramAM ja sajaja rahetA. pahelAM penTa pArTa ane hato. e rAdhe mArA kAne paDyA. mane vahema paDyo ke teo AvuM kema bolyA koTa paheratA. te samayanA badhA adhyApako gaLAmAM TAI bAMdhatA, paraMtu yAjJika haze ? bIje divase amArA saMskRta bhASAnA prophesara gaurIprasAda jhAlAne vAta sAheba TAI bAMdhatA nahi. muMbaInA adhyApakvargamAMthI dhIme dhIme keTa ane TAima karI. teo paNa vicAramAM paDI gayA. temaNe maMjUra thayelAM pustakonI yAdI mAMgI nIkaLI gayAM. yAjJika sAhebe paNa zveta penTa ane buzarArTa cAlu kya. nivRtta meM te batAvI, te jotAM ja emaNe kyAM ke A be pustako pAThyapustako tarIke thayA pachI emaNe pAchuM paheraNa ane dhotiyuM apanAvI lIdhuM. game tevA moTA maMjUra karI zakAya nahi. yunivarsiTIno navo niyama Avyo che ke saMpAdananA prakAranAM kAryakramomAM pramukha sthAne besavAnuM hoya, teo potAnA rojiMdA sAdA vezamAM ja pustako havethI yunivarsiTI pote chAparo. badhI ja bhASAo mATeno A niyama hatA. che. emaNe ceramena tarIke AvatAMnI sAthe potAnA mitronAM saMpAdano maMjUra karAvI - Do. IzvaralAla dave jyAre saurASTra yunivarsiTInA gujarAtI vibhAganA adhyakSa dIdhAM e ayogya thayuM che. yunivarsiTInA niyamano edhI bhaMga thAya che. tamAre hatA ane tyAra pachI emanA bhAi zAMkarabhAi dave e yunivarsiTInA vAisa cAnselara yunivarsiTInuM dhyAna kheMcavuM joIe. meM e mATe yunivarsiTIne patra lakhyo, mITiga hatA e varSo daramiyAna judI judI mITigo mATe mAre ane yAjJika sAhebane muMbaIthI bolAvavAmAM AvI. yunivarsiTIno Avo koi niyama nathI ema kahI emaNe rAjakeTa sAthe javA AvavAnuM thatuM. eka be divasa e rIte rAjakoTamAM sAthe dasa miniTamAM mITiga pUrI karI nAkhI. paraMtu A vAta prasaratI gaI. pustako rahevA maLatuM, yAjJika sAheba keTalA badhA saraLa, maLatAvaDA ane badhI paristhiti mATe darakhAsta mUkanAra Do. harivallabha bhAyANInA dhyAnamAM jayAre A vAta AvI sAthe sumeLa karI lenArA hatA te tyAre jovA maLatuM. eka vakhata muMbaIthI rAjakoTa tyAre emane Azcarya thayuM. bIjI mITiMga bolAvavAmAM AvI. potAnI bhUla ame savAranA vimAnamAM sAthe nIkaLyA hatA, yunivarsiTInI mITiMganuM kAma patAvI che eno svIkAra thayo. baMne pAThyapustako rada thayAM. tyAra pachI thoDA ja mahinAmAM sAMjanA vimAnamAM ame muMbaI pAchA AvavAnA hatA, eraporTa para yAjJika sAheba bIjI eka evI ghaTanA banI. ceramena tarIke parIkSakonI nimaNUMkamAM yAjJika sAhebe maLyA tyAre khAlI hAthe ja AvyA hatA, meM pUchyuM, "sAthe kazuM lIdhuM eka juniyara prAdhyApikAne mukhya parIkSaka tarIke sthAna ApI dIdhuM. pro. madhusUdana nathI ? * emaNe kahyuM, "zI jarUra che? sAMje to pAchA AvIe chIe. eTale kApaDiyAe tathA bIjA keTalAka prAdhyApakoe enA virodhamAM rAjInAmAM ApyAM, huM to khissAmAM mAtra TikiTa laIne Avyo che. paNa tame tamArI Teva pramANe meM ane mArI patnIe paNa parIkSaka tarIke rAjInAmuM ApyuM. tethI kazuM vaLyuM eka joDa kapaDAM hAthanI begamAM lIdhAM lAge che. ' nahi. yunivarsiTIe koI pagalAM lIdhA nahi. paraMtu yAjJika sAhebane potAnA manamAM meM kahyuM, "hA, kadAca acAnaka jarUra paDe mATe evI Teva rAkhI che. sAthe ja - A bhUla DekhavA lAgI haze ! vAMcavAnAM pustako paNa lIdhAM che. * rAjakoTamAM amArI mITiga lAMbI cAlI, - eka divasa jheviyarsa kolejanA sTApharUmamAM huM beTho hato tyAM che. harivallabha kyAM carcA ane nirNayo adhUrA rahA, vAisa cAnselare aaN mITiga AvatI bhAyA. maLevA AvyA. ghoDI aupacArika vAto pachI kahe ke yAjJika sAheba kAla para rAkhIe to kema ? tamArI vimAnanI TikTi badalAvI ApIzuM. AvatI re paNa mArI sAthe AvyA che. thoDI aMgata vAta karavI che. ame kenTinamAM gayAM. ' (anusaMdhAna pRSTha - 12 ) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-91 prabuddha jIvana bhAratIya kathAsAhityamAM ahalyA - kathAnakanAM rUpAMtaro 1 Do. baLavaMta jAnI bhAratIya kathAsAhityanATalAMkakathAnakonA aneka rUpAMtaro bhAratIyakathAsAhityanI yakSo, rAkSaso ane khAsa karIne indra ahalyAnI abhilASA sevI. AthI brahmAe kRtiomAMthI ja prApta thatA hoya che. A tamAma rUpAMtarono eka sAthe abhyAsa kahyuM ke je koI pRthvInI pradakSiNA karIne vahelI take mArI pAse Avaro enI. karavAthI ja khyAla Ave ke kathAnakamAM kevA prakAranA pheraphAro zakya banatA hoya sAthe ahalyAnA lagna yojIza. badhAM pradakSiNAM mATe nikaLI paDyAM paraMtu gautame che. A pheraphAro pAchaLa sthAnika lokamAnasa - nIti - rItina - mAnyatAnA ardhaprasUtA surabhI ane zivalIMganI pradakSiNA karI ane ahalyAne meLavI '. khyAlo kAraNabhUta hoya che. AnaMda rAmAyaNamAM paNa A kathAnaka maLe che. AmAMthI atyaMta pracalita kathAnakane badale judA prakAranuM kathAnaka madhyakAlIna ahalyA sAthe IndranA durAcArano prathama ullekha mahAbhAratamAM maLe che. gujarAtI ke bhAratIya bhASAnI kRtiomAM upalabdha thAya eTale e kathAnakane e mujaba "patnInA vyabhicArapaNAthI krodhita thaIne gautama enA putra cirakArIne maulika rIte vaLAMka ApIne navesarathI prayojayuM evuM arthaghaTana karavAmAM Ave mAtAno vadha karavAno Adeza ApIne vanamAM nikaLI paDe che. cirIkArI vicAramAM . che, paraMtu hakIkate kartAnI najara sAme e samaye pracalita rUpAMtara hoya che. eTale paDI jAya che. bIjI tarapha cAlatAM-cAlatAM gautamane vicAra Ave che ke indra sarjake daSTibiMduthI kathAmAM pheraphAro karyo che evuM vidhAna karI zakAya nahI. brAhmaNanuM rUpa dharIne AzramamAM Avelo. meM ja eno atithi satkAra karelo. pAchaLa ziva-bhIlaDI ane naLakathAnaka anvaye ApaNe tyAM A prakAranA arthaghaTano thI duHkhada ghaTanA banI che. AmAM mArI patnI nirdoSa che. eTale gautama pAchA thayA che. mULakathAmAM samayAMtare aneka daMtakathAo ane mAnyatAo bhaLatI jAya phare che. ane putre haju sudhI mAtanI hatyA nathI karI e jANIne AnaMdita thaIne che. ane avanavA rUpe rUpAMtara pAmIne e kathAo pracalita thatI hoya che. putranI prazaMsA kare che. mahAbhAratamAM indrane zApa ApyAno ullekha che. paraMtu | madhyakAlIna gujarAtImAM amathA viSayaka AkhyAnomAM gautama-ahalyA ahalyA to nirdoSa ja nirUpAI che. vAlmikI rAmAyaNanA bAlakAMDamAM nirUpAyuM kathAnaka ADakathA rUpe keTalIka jagyAe prayojAyela che. hamaNAM bhAlaNanA "rAmavivAha che ke ahalyAe jIjJAsAvaza thaIne indranAM gautamanA verAne jANatI hovA chatAM AkhyAna viSaye svAdhyAya karavAnuM banyuM tyAre emAM vizvAmitra rAmane ahalyAnI prastAva svIkArelo. kathA kahe che, e dhyAnamAM AvI. A kathAnaka aMge keTalAka saMzodhakonuM mAnavuM evuM brahmapurANamAM evo ullekha che ke gautama enI patnI ahalyA sAthe brahmagiri che ke amane avatArapuruSa tarIke sthApita karavA mATe A prasaMga kSepakarUpano che. para tapazcaryA karatA hoya che. pahelethI ja Indra ahalyA tarapha Asakata hoIne keTalAMka saMzodhake mAne che ke uttara bhAratIya prAMtonI pratomAM paNa A kathAnaka gautamanI anupasthitimAM Indra gautamanuM rUpa dhAraNa karIne ahalyA pAse AvyA prApta thatuM hoIne ene rAmAyaNano kSepaka bhAga gaNI zakAya nahI . karato hato. ahalyA ene gautama ja samajatI hatI. eka vakhata AzramavAsIoe rAmAyaNanAM UMDA abhyAsI ane bhAratakhyAta saMzodhaka prophe. Do. kAmila baMne gautamane joyAM eTale ene gautamanA tapano prabhAva mAnatA thayelA. gautama bulkano "rAmakathA -utpati aura vikAsa ' (bI. A. I. sa. 1962) graMtha prakAzita potAne ghera pAchA pharyA eTale gautamarUpI Indra bIlADA (biDAla) nuM rUpa dhAraNa thayo che. ahIM tamAma kAMDanA anya bhAratIya bhASAmAM je rUpAMtaro maLe che e karI lIdheluM. A bIlADAnuM rUpa dhAraNa karavAnI ghaTanA kathAsaritasAgara, pavApurANa, tathA ADakathA viSayaka kathAnaka bhAratIya kathAsAhityamAM jyAM-jyAM upalabdha che kaMba rAmAyaNa ane balarAmadAsa kRta rAmAyaNamAM paNa maLe che. e noMdhyA che. ene AdhAre ahalyA ane gautama kathAnakanAM (pR. 301-312) vAlmikI rAmAyaNa, AsAmanI rAmAyaNanuM bAlakAMDaane raMganAtha rAmAyaNamAM paranA rUpAMto atre noMdhyA che. gautamanI tapasyAmAM vighnarUpa banavA mATe indra ahalyAnuM satItva bhraSTa karIne zatapatha brAhamaNathI mAMDIne vaidika sAhityanAM aneka graMthomAM Indra ane gautamane krodhita thavA preryA che evo ullekha che. kRtivAsa rAmAyaNamAM indra gautamano ahalyAnI kathAno bIja upalabdha che. vaidika sAhityanI TIkAomAM A kathAne ziSya che ane gautamanuM rUpa dhAraNa karIne ahalyA sAthe ramaNa kare che. gautama rUpaka mAnIne ahalyAno artha jemAM haLa nathI calAvAyu e bhUmi evo karavAmAM ghere AvatAM ahalyAnA zarIrapara zRMgArika ceSTAnAM cihano joyAM eTale pRcchA Avyo che. ane indrane ahalyAyAra tarIke oLakhAvAyela che. pachInA sAhityamAM karatA IndranA parAkramano khyAla Avyo evuM kathAnaka che. "brahmavaivartapurANa' mAM ahalyAnI kathA vikasatI gaI ane eno saMbaMdha rAmanI sAthe joDavAmAM Avyo. paNa ahalyA nirdoSa che ane gautama Indrane zApa Ape che. evI kathA che. raMganAtha harivaMza purANa", "paumacariya' vageremAM ahalyAnI vaMzAvaLI paNa maLe che. rAmAyaNamAM ane tatvArthasaMgraha rAmAyaNamAM Indra kukaDAnuM rUpa dhAraNa karIne prabhAta mahAbhArata vageremAM cirakArI ane zatAnaMdane ahalyAnA putro tarIke ullekha che. thayAnI bAMga pokAre che, ne gautamane bhramamAM nAkhe che ke brAhmamUrta thayuM. paMjAbamAM aMjanIne ahalyAnI putrI tarIke tathA vAlI-sugrIvane putra tarIke ullekhela keTalIka racanAomAM gautama ociMtA ja ghera AvI pahoMce che ane indra tathA ahalyAne zApa Ape che evuM nirUpaNa che. uttarakAMDamAM zApa ApIne gautama ahalyAnA pati tarIke gautamano ullekha mahAbhAratamAM che. rAtapatha ane AzramamAM rahA evo nirdeza che, jayAre bAlakAMDamAM zApa ApIne himAlayamAM jaiminIya brAhmaNamAM Indra pote potAne gautama kaherAvato evo ullekha che. tapazcaryA karavA gayA evuM nirUpaNa che. bhaDivIbrAhmaNa' mAM A mATe evI kathA maLe che ke devatAo ane asuro vacce indrane ApelA zApamAM mahAbhAratamAM enI dADhI pILI paDI jAya che. e yuddha cAlatuM hatuM. emAM gautama yuddhabhUmimAM vacce-madhyamAM beThA-beThA tapasyA tathA parAjIta thavAno zApa Ape che. phalasvarUpe meghanAdathI Indrano parAjaya thayo karI rahyA hatAM. Indra AvIne gautamane kaho ke tame devatAonA guptacara rUpe jAo. che. uparAMta badhA manuSyanA A prakAranA pAtakono adho bhAgIdAra indra gaNAze paNa gautame A vAta svIkArI nahIM. AthI indra kahyAM to huM tamAruM rUpa dhAraNa evo nirdeza che. liMgapurANamAM indranuM vRSaNa kApI nakhAyAno ullekha che. bAlakAMDamAM karIne guptacara banuM? gautame hAM kahIM. ane indra gautamanuM rUpa dhAraNa karyuM. ene napuMsaka banAvI devAyAno ullekha che. keTaleka sthaLe Indrane bakarAnuM vRSaNa vAlmikI rAmAyaNanA uttarakAMDamAM ahalyAnI utpatitathA ahalyA-gautamanAM lagAvAyAno ullekha che. ane eTale ja bakaro yajJakAryamAM homavA mATe pavitra lagnaviSayaka kathAnaka maLe che. "brahmAe badhAM prANIonAM sarvazreSTha aMgo laI gaNAyo. eka strInuM sarjana karyuM emAM hala (karUpatA) no abhAva hoIne enuM nAma ahalyA sauthI vizeSa pracalita zApa IndranA zarIramAM hajAra ghAva paDe - TukaDA thAya rAkhavAmAM AveluM. indrane ahalyA meLavavAnI abhilASA hatI. eTale brahmA, e che. brahmapurANa, skaMdapurANa, padmapurANa, brahmavaivartapurANa, adhyAtma rAmAyaNa, ahalyAne gautamane tyAM rAkhI Ave che. pachI keTalAka varSo pachI gautama ahalyAne AnaMda rAmAyaNa, kRtivAsa rAmAyaNa ane kathAsaritasAgara vageremAM A zApano, brahmAne parata ApavA jAya che. eTale brahmA gautamanI siddhi joIne ahalyAnuM nirdeza che. pachI A zApanuM parivartana saharasa AMkhamAM thAya che. ane e vigata patnI tarIke gautamane nyAdAna Ape che. pachIthI brahmapurANa (adhyAya -7) mAM juda-jude rUpe judI-judI rAmAyaNamAM nirUpAyela che. vikAsa pAmIne A kathAnaka judI rIte prastuta thayuM che. te mujaba ahalyAne pAlana bAlakAMDamAM ahalyAne gautama dvArA evo Adeza apAyo che ke adezyarUpe poSaNa mATe gautamane tyAM brahmAe muklI. ahalyA yuvAna thatAM devatAo, dAnavo, rAmanA Agamana sudhI tapazcaryA karavI. pachI ema kahevAyuM ke amano Atithya Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1-91 satkAra karIne pUrvavata zarIra dhAraNa karIne mArI pAse AvIne raheje. A kAra athavA bIlADo ema kahevAyuM che. punItA A blekapUrNa pratyuttarathI krodhita svavapurdhArathisinuM dAca evuM arthaghaTana thayuM ke ahalyA zApathI zilA thaIne putrIne garbhavatI thavAno zApa Ape che ane hanumAnano janma thAya che. banI gaI. pachI A arthadhaTana sau prathama raghuvaMzamAM pachI to nRsiMhapurANa, skaMdapurANa, Avo nirdeza maLe che. brahmavaivartapurANa, gaNezapurANa, padmapurANa jevA purANo tathA kamba rAmAyaNa, AnaMda- padmapurANamAM ahalyA uddhAra mATe rAma, lakSmaNa ane sItA eka sAthe rAmAyaNa, kRtivAsa rAmAyaNa, raMganAtha rAmAyaNa jevI rAmAyaNo, kathAsaritasAgara Avaze tyAre rAmanA caraNasparzathI ahalyAno uddhAra thaze evo nirdeza che. moTA jevI kathAo uparAMta nATako ane kAvyo tathA madhyakAlIna bhAratIya bhASAomAMthI bhAganI racanAomAM mithilAgamana samaye rAmanA caraNasparathI zilArUpaahalyAno 'marAThI, AsAmI ane gujarAtImAM paNa nirUpAyela daSTigocara thAya che. uddhAra thAya che evuM nirdezAyela che. . brahmapurANa vageremAM sukAyelI nadInA zApano nirdeza che. "kathAsaritasAgara' A rIte bhAratIya kathA sAhityamAM ahalyA kathAnaka vividharUpe prayojAyela mAM gautama ghera AvI pahoMcatA indra mAMjAranuM rUpa dhAraNa karIne bahAra che. bhAlaNe mAtra vAlmikI rAmAyaNanAM bAlakAMDavALo bhAga ja lIdho nathI, nIkaLe che eTale gautama pUche che ke leNa hatuM. ahalyA pratyuttara ApatA kahe naLAkhyAnamAM jema lopAkhyAna uparAMta naiSadhIyacarita' ane "nalacepa no paNa che ke mAMjAra, arthAta bIlADo uparAMta bIjo artha mAro jAra. AvA zleSapUrNa AdhAra lIdho che, tema ahI paNa kathAsaritasAgara ke saMskRta nATako kAvyono paNa pratyuttarathI gautama krodhita thaIne ahalyAne zilA banI javAno zApa Ape che. AdhAra lIdho jaNAya che. paMjAbImAM ahalyA putrI aMjanI dvArA pitA gautamane pratyutara rUpe mAMjAra, mAtAne - zrImada rAjacaMdra ane mahAtmA gAMdhI 1 prA. maghaMda ratilAla zAha ' 'jemanI janmazatAbdI ujavAyAne hajI thoDAja varSa thayA che evI AjanA harizcaMdranuM satya sahajapaNe ja temano Adarza hato. ane e eka guNamAMthI bIjA yuganI be parama saMta vibhUti eka dharmAtmA zrImada rAjacaMdra ane bIjA mahAtmA sadaguNo ane cAritra vikasIne bhAvimAM temane mahAtmA banAvI gayA tema kahIe mohanadAsa karamacaMda gAMdhI ke jemaNe anukrame jainazAsana ane mAnavajIvana para potAnA to khoTuM nahi gaNAya. " jIvana ane upaderAthI UMDI chApa pADelI che temano talanAtmaka paricaya ahI kAMIka nirbaLatAthI ane prArabdhayoge zrImade raDatA hadaye paNa vIsa varSanI ' karIzuM. mahAtmA gAMdhInA jIvananA AraMbhakALe zrImada rAjacaMdra gura tarIke nahI vaye saMvata 1944 nA mahAsuda - 12 nA roja brahmacaryanuM lakSa sevIne paNa lagna 'to eka mArgadarzaka tarIka agatyano bhAga bhajavelo. tethI zrImada rAjacaMdranI mahAtmA kya, to mAtra tera varSanI vaye mohanadAsanA lagna thAya che ane te kALe pote gAMdhInA jainatva ane jIvana para kaI rIte ane keTalI asara paDelI te paNa ahIM kAmAMdha (alabatta, svadrArAsaMtoSI) ane vahemI dhaNI (pati) hatA ema teo joizuM. pote ja temanI AtmakathAmAM noMdhe che. ' 'zrImada ane gAMdhIjInI sAMskArika bhUmikA mULamAM eka ja. bannenI bhASA zrImada jayAre "rAyacaMda kavi" tarIke ane gAMdhIjI mAtra mohanadAsa tarIke AdhAra ane bIjI raheNI karaNI mULamAM samAna hatI kAraNa ke banne samakAlIna jANItA hatA tyAre I.sa. 1891 nA julAimAM vilAyatathI berisTara banIne pAchA ane eka ja pradezanA hatA. zrImadano janma saMvata 194 nA kArtika pUrNimAnA kare che tyAre muMbaImAM temane zrI rAyacaMda bhAInI prathama mulAkAta thAya che. A roja saurASTramAM morabI pAse AvelA vavANiyA nAmanA gAmamAM thayo hato. to prathama mulAkAtamAM ja mohanadAsa, rAyacaMdabhAIne sAcA jJAnI ane cAritravAna tarIka gAMdhIjIno janma saMvata 1dvapa nA bhAdaravA vadI-1ra ne divase eTale ke sane 1869 oLakhI kADhe che. "AtmakathA" mAM A mulAkAta aMge gAMdhIjI noMdhe che :nA okaTobaranI bIjI tArIkhe saurASTranA porabaMdaramAM athavA sudAmApurImAM thayo che je manuSya lAkhonA sodAnI vAta karI laIne (zrImada jhaverAtanA moTA vyApArI hato. hatA) tarata AtmajJAnanI gUDha vAto lakhavA besI jAya tenI jAta vyApArInI - Ama to zrImada jaina hatA ane gAMdhIjI vaiSNava hatA. paraMtu banneno uchera nahi paNa zuddha jJAnInI che, meM temane kadI mUkti nathI joyA. je chApa rAyacaMda jaina vaiSNavanA mizra saMskAronA vAtAvaraNamAM thayo hato. bhAvimAM bannenI bhAIe mArA para pADI te bIjA nathI pADI zakyA. mArI AdhyAtmika bhIDamAM sAMpradAyikadharmane pAra karatI je vyApaka dharmadaSTi jovA maLe che tenuM A paNa huM temano Azraya leto. zrImada tetrIsa varSanI vaye kALadharma pAmyA tyAM sudhI eka mahatvanuM kAraNa che. zrImadanA pitAmaha zrIkRNabhakta hatA. temanA saMgamAM gAMdhIjIno temanI sAthe gADha paricaya rahyo. ekvAra to gAMdhIjIne ema paNa thayela zrImadanI Na pratyenI bhakti khIlI hatI. Izvara ane avatAromAM zraddhA janmI ke " huM temane mArA guru banAvuM. " hatI. rAmadAsajI nAmanA sAdhu pAse temaNe kaMThI paNa baMdhAvI hatI to mAtRzrI bAhya rIte sAdhunuM koi lakSaNa nahi dharAvatA evA A banne yuvako ekabIjAne devabAI pAsethI tema ja vavANiyAnA bIjA vaNika kuTuMbo jainadharmI hovAthI tenA jhaverAta - vyaktitva pArakhI zake che eja temanI baMnenI mahAnatAnI sAbitI. vAtAvaraNamAM zrImada jaina saMskAra to khAsa pAmyA. che. mohanadAsa A vyApArI gRhasthamAM rahelI jJAnadazA pakaDI pADe che to rAyacaMdabhAI * eja rIte gAMdhIjIno janma vaiSNava saMpradAyamAM eTale rAmAyaNanuM zravaNa, A TApaTIpavALA berisTara yuvAna gAMdhInA hRdayamAM rahelI dharmatatvanI sAcakalI havelI darzana vagere vaiSNava saMskAra to maLyA ja paraMtu mAtA pitA havelIe, zivamaMdira jijJAsAne jANI jAya che e virala ghaTanA che. zrImadanuM eka ja vacanAmRta che - ke rAmamaMdiramAM paNa jAyatethI hiMdudharmanA pratyeka saMpradAya pratye gAMdhIjIne bAlyavayathI - "mumulunA netro mahAtmAne oLakhI kADhe che. " A rIte baMne mumukSanA netro AdarabhAva janmelo.mAtA pUtaLIbAI bhAvika, vatI jIvanavALA ane piyarapakSe dharAve che. prathama mulAkAta pachI rAyacaMdabhAI sAthe paricaya gADha thatAM patro dvArA praNAmI saMpradAyanA hovAthI jaina saMskAra paNa dharAvatA hatA. mAtA ane pitA zrImade ApelA mArgadarzanathI gAMdhIjIne hiMdu dharmanI khUbIo samajAya che. ane jaina munione avAranavAra potAne tyAM notaratA hatA ane jJAnacarcA karatA hatA. tethI chevaTe teo dharmamaMthananA aMte khristIdharmI banatAM aTakI jAya che te ghaTanA AmAM bAlyavayamAM mohanadAsane jaina saMskAra paNa maLyA. ane e rIte temanAmAM suvidita che. A aMgenI patracarcAmAM zrImada gAMdhIjIne koI cokkasa dharmano Agraha sarvadharma samabhAva, bAlyakALamAM ja bIjAropaNa thayeluM. nahi karatAM potAnA aMtarAtmAne anusaravAnI salAha Ape che. temAM zrImadanI - zrImada bAlyavayathI vairAgI, pratibhAzALI, zatAvadhAna jevI adbhuta smaraNa bInasAMpradAyikatA ane vyApaka dharmabhAvanA joI zakAya che. ' zaktivALA paramAtmApadanA ArAdhaka hatA. jayAre gAMdhIjInuM temanI taraNavaya sudhInuM gAMdhIjInI vyApaka dharmaTThaSTa jotAM sahu dharmasaMpradAyone ema lAgI zake ke jIvana kAmaviSayomAM lubdha, bINa, ane pAmara kahI zakAya tevuM jovA maLe che. gAMdhIjI amArA dharmanA che ane temanAmAM evuM paNa dekhAya che ke jethI temane kALA vAdaLamAM rUperI rekhAnI jema temano bAlyavayathI ja eka vizeSa guNa je potAnA saMpradAyanI bahAranA paNa mAnavA paDe. A rIte joIe to gAMdhIjI bIjA jovA maLato hato te temanI satyapriyatA ane svamAnI prakRti hatI. rAjA dharmapaMtho karatAM jainadharmanI vadhu najIka lAge che. jainadharma tenA ahiMsA ane , Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-La prabuddha jIvana anekAntavAdanAe be viziSTa tatvothI bIjA dharmothI judo paDI jAya che. potAnA zrImada ke jainadharmane ahiMsAno evo artha abhipreta che ke mana vacana ane vicAro ane siddhAMtomAM ati AgrahI mAM potAnA jara virodhIonI dalIlone kAyAthI, koi paNa jIvanI hisAthI dUra rahevuM. sarvajIvane jIvana priya che. mRtyu paNa barAbara samajavAno prayatna temaja tene potAne raste javA devAnI asIma koIne nathI gamatuM, duHkha koIne priya nathI, tethI vizvanA koi paNa jIvane mana, udAratA-- A rIte anekAntavAda gAMdhIjInA svabhAvamAM pahelethI ja vaNAyelo vANI ke kAyAthI na dubhAvavA, na temano vadha karavo. A che ahiMsA. dA. ta. mAMkaDa hato. ahisA paNa temanA jIvanamAM hatI ja. Ama teo jainadharmanI vadhu najIka na mAravA te ahiMsA, ahiMsAno Avo artha jainadharmane zrImadane - abhipreta hatA. alabata,gAMdhIjInI ahiMsA manuSyatara hiMsaka prANIo pratye hajI vikasI che. je nivRttilakSI valaNane poSaka hoya te rIte "ahiMsAne" AjasudhI samajavAmAM na hatI. te aMgeno temano vikAsa eTale ke potAnA prANabacAva mATe paNa sarpAdine AvI che. gAMdhIjI ahiMsAno Avo artha svIkArIne paNa tenI vyAkhyA vistAra na mAravA joIe vagere samaja ke vikAsa zrImada sAthenA satsaMga ane patravyavahAramAMthI che. gAMdhIjI kahe che ke mAMkaDa na mAvA te ahisA. kharI paraMtu yAdharmanI parisImAM ghaDAyA hatA. AnI sAbitI mATe eka ghaTanA noMdhI zakAya. zrImada rAjacaMdra mAMkaDane nahIM mAravAmAM nathI, mAMkaDa na marAya e kharuM che paraMtu mAMkaDane utpanna janmazatAbdI ekamAM zrI zaMkaralAla beMkara eka prasaMga Alekhe che te joIe. : paNa na karAya. jeTaluM ghAtakIpaNuM mAravAmAM che tethI vadhu ghAtakIpaNuM mAMkaDa utpanna "jelamAM eka savAre gAMdhIjI mane kahevA lAgyA : "berekamAM uce pAchaLanI karavAmAM che eTale ke mAMkaDa utpanna thAya tevI gaMdI ke bedarakArIvALI jIvanazailI jALImAM avAja thatAM te tarapha najara karatAM sApa jevuM prANI jovAthI huM rAtre e paNa hisA che. gAMdhIjI kahe che ke koinA anyAya ke hiMsAnI sAme niSkriya udhI zakyo nahI. " meM kko :- "to vorDarane bolAvavo hato. " gAMdhIjIe rahevuM e ahisA nathI paNa kAyaratA ke hisA ja che. ahiMsA e vIrano dharma - " ema karatAM badhAM bhegA thaI jAya ane sApane mArI nAMkhe, enA karatAM che eTale ke anyAyano - talavAranI sAme paNa ahisakarIte mukAbalo karavo, sApa aMdara AvIne bhale mane karaDe paraMtu vorDarane to nahi ja bolAvuM - evuM potAnA prANanA bhoge paNa atyAcArIne vaza na thavuM e ahisA che. lAcArIthI mArA manamAM hatuM paNa pachI vicAra Avyo ke sarpa bahAra jaIne vorDarane kacche vaza thavuM te hisA che,ahisA vaDe baLatkArI guMDA sAme yuvatI pote zIlarakSAto ? mAruM mRtyu bhale thAya paraMtu vorDarano jAna jokhamamAM mukAya AmAM mAro na karI zake to tenuM na chUTake khUna karIne paNa potAnuM zIla rahe to temAM ahiMsA dharma zuM ? Ama vicAromAM ujAgaro cAlyo. evAmAM caMdramAM upara AvIne dharma rahyo che tema gAMdhIjI kahe che. gAMdhIjI vyaktigata ane sAmudAyika jIvanamAM jALIyA para teno prakAza patharAyo. pachI barAbara dekhAyuM ke e sApa nahi paNa paNa sAmAnA hRdaya parivartana mATe upavAsarUpI ahiMsaka zastrano upayoga zIkhave kAMcIDAnuM DokuM hatuM. pachI huM udhyo paNa ardhI rAta to vItI gayela." meM kahyuM che. sahuthI vizeSa to videzI saMttA sAme, hiMsA anyAya sAme - ahiMsaka satyAgrahano - " sApa jevA jherI prANIne to mArI nAMkhavA jarUrI ja gaNAya. tema na karo rAjakAraNanA kSetramAM teo saphaLa upayoga karI batAvIne aMgrejonI sAme bhAratane to kema cAle? e sAMbhaLI gAMdhIjI bolyA, " dhaNAM varSa pahelA mArA vicAro AjhAdI apAve che e itihAsa jANIto che. A rIte rAjanItimAM to rAThe prati paNa tevAja hatA. hiMsaka prANI hoya teno nAza karavo joIe tema lAgatuM paNa zAkyamano siddhAMta zrIkRSNanA samayathI cAlyo Avelo ane lokamAnya tilaka sudhI te viSe zrImada joDe patravyavahAra thatAM javAba maLyo ke A prazna vicAratAM e bhAratamAM rAjakIya kSetre vizvamAM sarvatra enI bolabAlA hatI. (Everything khyAla rAkhavo joIe ke jema ApaNane jIva vahAlo che tema prANIone paNa is fair in war and love athavA Lovers and ministers potAno jIva vahAlo hoya che, tethI kharI ahiMsA to ApaNane e ja batAve are seldorn true) Ama vyavahAra (prama ane rAjakIya kSetramAM asatya che ke ApaNuM game te thAya. paraMtu prANIne na mAravuM joIe. TolsaToya, raskinanI ane hiMsAne dharma manAvatA subhASito Aja sudhI pracalita banelA che. evA sAthe rAjacaMdrajInA vicAronI paNa mArA mana para asara paDI che. " samAjamAM ke vizvamAM mahAtmA gAMdhIjIe jIvananA tamAma kSetromAM satya, ane saMvata 1973 nI kArtika pUrNimAne divase rAjacaMdra jayaMtI nimite pravacanamAM ahiMsAne kAryAnvita karI satyameva jayate ane ahiMsA paramodharmane pratikti kya. gAMdhIjI kahe che ke : mArA jIvanamAM zrImada rAjacaMdranI chApa mukhyapaNe che.mahAtmA te aMge sakSepamAM kahIe to bhagavAna mahAvIranI ahisA jaina dharma mAraphata zrImadamAM TolsaToya tathA raskina karatAM paNa zrImade mArA para UMDI asara karI che. saMvata sAkAra banI ane pachI te ziSya jevA mohanadAsamAM saMkrAMta banIne , vadhu vikasIne 19 nA jayaMtIdina gAMdhIjI kahe che :- dhaNIvAra kahIne lakhI gayo chuM ke meM Aje paramANu boMbathI dhrujI rahelA vizvane mATe parama AzvAsanarUpa banela ghaNAMnA jIvanamAMthI dhaNuM lIdhuM che paraMtu sauthI vadhAre koInA jIvanamAMthI me grahaNa che. gAMdhIjInI vikasIta ahiMsA e ja AjanA vidhvane bacAvavAno eka mAtra kya hoya to te kavizrInA jIvanamAMthI che. dayAdharma paNa huM temanA jIvanamAMthI taraNopAya che. ja zIkhyo chuM. potAnA aMgata jIvanamAM mahAtmA gAMdhInI ahisA surata jaina ke jaina zramaNa to saMvata 1lva nA jayaMtIdine mahAtmAjI kahe che : "emanA (zrImadanA) jevI che. dAkhalA tarIke eka savAre yaravaDA jelamAM gAMdhIjInI sUcanAthI kAkA . jIvanamAMthI cAra cIjo zIkhI zakIe : kAlelakara dAtaNa mATe lImaDAnI moTI DALa toDe che. to gAMdhIjI temane Thapako (1) zAzvata vastumAM tanmayatA. Ape che ke eka vaita dAtaNa mATe ATalo moTI DALa toDAya ? jhADane keTaluM (2) jIvananI saraLatA AkhA saMsAra sAthe eka sarakhI vRttithI vyavahAra. kaSTa thAya? pachI kAkA sAmba noMdhe che ke cAvavAmAM lIdheluM dAtaNa, kUcAno bhAga (3) satya ' kApIne ema eka dAtaNa gAMdhIjI ATha dasa divasa calAvatA. evuM suke dAtaNa (4) ahiMsAmaya jIvana. bokhA dAMte ghasatA, pANI paNa bahu ja karsarathI vApare. keIe kahyuM ke bApu Ama A rIte gAMdhIjI kahe che ke ahisA ane dayAtemane zrImadamAMthI maLyA.gAMdhIjIne kema ? bAjumAM ja sAbaramatI vahe che to pANImAM karakasara kema ? gAMdhIjI kahe zrImadanA ziSya tarIke dhArI laIne ahI : thoDI vicAraNA karIe. guru pAsethI ke " e mArA mATe nathI vahetI " eja rIte hAthanI saphAI mATe mATI paNa sadguNanA ke pragatinA pATha zikhavAmAM ziSyanuM ziSyatva raheluM che. paraMtu samartha bahu ja karakasarathI vAparatA. AvA ja custa jaina jevA mahAtmA gAMdhI khetInuM ke Adarza ziSya to e ja kahevAya ke guru pAsethI grahaNa karelI "mUDI" mAM pote nukasAna anyathA na rokI zakAya to vAMdarAone mArI nAMkhavAnI paNa kheDUtone vadhAro kare. jema pitA karatAM putra savAyo thAya to temAM pitRtva sArthaka thayAno salAha ApatA. je jainonI ahiMsAnI pracalita samajane jarAya sahA na banI pitAne AnaMda hoya che. tema samartha ke Adarza gura e ja kahevAya ke jenA satsaMgamAM zake. AmAM gAMdhIno virodhAbhAsa nathI, paraMtu pravRttino jIvanadharma che. teo jagatagura ziSa garathI paNa AgaLa vadhI jAya. ghaNI bAbatonI jema ahI ziSya mahAtmA tarIke kheDUtonA paNa gura hatA ane temanA guru tarIke temanI AjIvikAnA nukasAna gAMdhI dayA ke ahiMsAnI bAbatamAM potAnA gara (mArgadaraka) zrImadanI ke jainadharmanI) sAme temaNe rasto batAvavo ja rahyo. potAne bhaya lAge to bIjAne sarpa mAratAM dayA ke ahiMsAnA arthano ane AcAranA kSetrano potAnI rIte vadhu vikAsa karIne te rokatA nahi paraMtu khuda potAnA prANa haravA AvatA sarpane potAnA prANanA ke AgaLa vadhIne jagata samakSa vyaktigata ane sAmUhika jIvanamAM vividha kSetre bhoge paNa te (prANa hartA) sarpane abhaya ApavAno potAno dharma samajatA tenAM pratyakSa ane saphaLa prayoga karI batAve che te have joIe. Ama gAMdhI zrImadathI hatA. (gAMdhI Azrama sAbaramatImAM sarpanI ghaTanA banelI tene AdhAre AnI AgaLa jAya che tema jo kahIe to ema paNa kahI zakAya ke gAMdhI jevA samartha sAbitI nakkI thAya che.) gAMdhIjInA khUnI nAthurAma goDasene phAMsInI sajA thayelI ziSyane ghaDanAra rAjacaMdra keTalI mahAna ane samartha haze ! tyAre AzramanI ghaTanAne AdhAre potAnA "khUnIne paNa mApha karavAnA gAMdhIjInA no virodhAbhAsa nathI tarIke temanI A sarSa mAratAM Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAra abhipreta che tenI vistare che. vistAra nIvata potAnA sagA ja yaza prabuddha jIvana tA. 16-1-1 vicAronI yAda ApIne,te vakhatanA sarvodaya kAryakaroe, garvanara janarala zrI rAjAjIne potAnI nAnIrI bhUlone zodhIne poteja tene jagata samakSa himAlaya jevaDI moTI goDasene jIvanadAna ApavA, eka sAmUhika arajI karelI. paraMtu rAjAjIe aMgata kahI batAvavI e gAMdhIjInI naitika himata ke saraLatA jANItA che. zrImadamAM rIte saMmata thavA mAM garvanara janarala tarIke phAMsI mApha nahI karela e ItihAsa paNa Avoja guNa hato te gAMdhIjI varNave che: " hisaka cAmaDuM na vAparavuM joIe tAjo ja che. evI zrI rAyacaMdabhAI sAthe vicAraNA cAlatI hatI. teo temAM saMmata hatA. ekaapekSAe zrImada ke pracalita jainadharmaema zIkha Ape che ke "puSyapAMkhaDI temanI mAthA paranI TepIne lakSIne meM pUchyuM ke temAM zuM che? meM TepI utArI. jyAM dubhAya, jinavaranI tyAM nahI AjJAya" to bIjI bAjue bhagavAna mahAvIranA temAM cAmaDAnI paTTI joi. zrImade tarataja te kheMcI kADhI. ahiMsaka cAhu hovAnI mukhya agiyAra zrAvakonI saMpattinuM zAstromAM je varNana che temAM te dareka pAse ke bIjI koi dalIla na karo. keTalI mahAnatA : keTalI saraLatA ! " ochAmAM ochuM ekvIsa hajAranI saMkhyAvALuM pazudhana ane khetIvADI che. to bane potapotAnA rIte kAntikArI hatA. vIsa varSanI umara pahelAM te jamAnAmAM teno artha e thayo ke zrAvaka mATe khetI e gRhastha dharma na hoya topaNa adharma zrImade lagna, jamaNa vageremAM dhanavyaya karavAne badale davAkhAnA baMdhAvavA, paNa nathI eka kartavya to che ja. A saMdarbhamAM khetIne lagatuM mahAtmA gAMdhIjInuM nizALo kholavI, strI keLavaNI vadhAravI vagere sudhArA dAkhala karavA sUcavatI kyAMka vAMceluM A vidhAna jainonI ahisAnA uparanA virodhAbhAsanuM barAbara nivAraNa sAhityaracanA karI hatI temaja mAtra zuSiA ke jJAnamAM dharma mAnatI janatAne karatuM lAge, gAMdhIjI kahe che. "khetI eka yajJa che,AjIvikA mATe karatI khetI temaNe jJAnapUrvanI kyiA karavA zIkha ApI hatI. temAM zrImadanuM krAntitatva joI e mokSanuM dvAra che, paraMtu karoDapati thavA karAtI khetI e narkanuM dvAra che." A zakAya che. to gAMdhIjIe to jIvananA dareka kSetramAM AmUla krAnti karanArA vicAro rIte zrImadanI ke jainanI ahisAne gAMdhIjI barAbara samajIne, jIvanamAM mUrta karIne dhIrathI paNa makakama rIte ane satata pravAhIta ryA hatA e sahu jANe che. ahiMsAnI vyAkhyAne gura jevA zrImadanI prApta mUDIne vistArIne sRSTinI, temAM banenuM saMta hRdaya garIbone paDatA du:kho ke anyAyathI bahu dravita thai jatuM vasatA sarva jIvonI mahAna sevA kare che. , na hatuM. gAMdhIjI kahe che ke " zrImada mane kahetA ke copAsathI kaI barachIo bhoke satya, ahiMsA, asteya, parigraha vagere pAMceya mahAvratothI zrImadane ke jene to te sahI zakuM paraMtu jagatamAM je jUTha, pAMkhaDa, atyAcAra cAlI rahayA che, dharmane je AcAra vicAra abhipreta che teno svIkAra karIne paNa mahAtmA gAMdhI dharmane nAme je adharma vartI rahayo che tenI barachI sahana thaI zaktI nathI. atyAcArothI temanI vyAkhyAne vadhu arthasabhara banAve che vistare che. vistArabhaye mAtra ukaLI rahelA ke temane ukaLI jatAM meM ghaNIvAra joyA che. temane AkhuM jagata maithunaviramaNa - brahmacaryane lagatI gAMdhIjInI mauliktA ahIM joImAM. eka patnIvrata potAnA sagA jevuM hatuM. rAyacaMdabhAIno deha ATalI nAnI umare paDI gayo tenuM to gAMdhIjInA jIvanamAM eka zarUthI jovA maLe che. paraMtu svapatnI sAthe paNa kAraNa mane eja lAge che. temane darada hatuM e kharuM paraMtu jagatanA tApanuM je brahmacarya - AvA AjIvana brahmacaryanuM vrata gAMdhIjI - sane-1906 mAM apanAve darada temane hatuM e asahaya hatuM. " che. zrImadanI mukhya asarathI AvuM vratI jIvana zakya baneluM ema mahAtmAjI gAMdhIjInI sarvAgI janasevAnI tIvra bhAvanAne, zrImadanI upara varNavela noMdhe che. jainadharmamAM brahmacaryanuM je mahatva che tevuM mahatva zrImadanA hadayamAM paNa aMtasthitithI baLa maLyuM hoya tema mAnI zakAya. zrImadanI aMtarmukha prakRti, nivRtti hatuM. gAMdhIjI paNa teTaluM ja mahatva ApIne AjIvana brahmacarya aMgIkAra to pradhAna jIvananuM lakSa vaLI bAhaya. upAdhi vagere saMjogomAM teo karmayogavALuM kare che, paraMtu temAM potAnI AgavI zailI jovA maLe che. jaina brahmacArI strI sevakajIvana nathI jIvyA paraMtu jJAnamArgathI jagatanuM duHkha dUra karatA rahayA. jayAre ke tenI chabI mAtrathI bacatA rahIne , brahmacaryarUpI choDanI rakSA mATe nava nava gAMdhIjInI tamAma pravRtti ane bhAva " je pIDa parAI jANe re " nI rIte Adarza vADanuM (niyamana) pAlana karavAnuM hoya che to gAMdhIjI strIothI dUra nathI rahetAM. vaiSNavI banI rahayo. 18 jAnevAnuM e upaniSadanA zrImadanI ke jaina dharmanI brahmacarya rakSA mATenI niyamapradhAna zaulInI sAme mahAtmA maMtranA nitya raTaNa dvArA teo prabhu pAse rAjaya ke mokSa paNa nahi paraMtu sarva gAMdhI vivekapradhAna zailI apanAve che. mAtRdRSTi ke AtmadaiSTine siddha karIne pachI jIvonA du:khono nAza mAMgatA. mahilAo vacce rahevAmAM brahmacArI gAMdhIne muklI ke (saMyamathI bhraSTa thavAno) nidmANa banI gayelA dharmane, zrImade vyApArAdi pravRtimAM paNa joDIne, lokone bIka nahotI anubhavAtI. yuvatIo temane aMge telamAliza kare, be yauvanAo sAcA dharmanuM, dharmamaya vyavahAranuM bhAna karAvyuM. AtmatatvanI prAptimAM, jIvana lAkaDIno Teko banAvIne khabhe hAtha mUkIne gAMdhIjI cAlavAnuM rAkhe - evA te sAdhanAmAM, vyavahAzuddhi ke nItimaya jIvana anivArya che. evI temaNe zIkha ApI. brahmacArI hatA. to gAMdhIjIe AkhA jagatanA cokamAM, dharmane badhA ja kSetromAM, gaMdAmAM gaMdA, upavAsamAM paNa gAMdhIjInI AgavI rIta hatI, jenonI jema teo upavAsa kahevAtA rAjaprakaraNa kSetramAM paNa vistArIne jIvananAM badhAM kSetromAM satya ane ghaNAM kare, paraMtu temAM teo lIbu vAparatA hatA. vyakti ke rAjya sarakAra sAme ahiMsA dharmane calaNI banAvyo. hajAro lokone e dharmamAM gatimAna kya. yudhdhomAM tenA hadayaparivartananI prArthanArUpe, eka ahiMsaka zastra tarIke upavAsano eka apUrva to hisAja hoya, temAM to satya asatya badhuja cAle, evI AdikALathI cAlI prayoga gAMdhIjIe karI batAvyo. svarAjaya AMdolanamAM, aMtarAtmAnA, avAjarUpe AvatI A mAnyatAnI sAme gAMdhIjIe asatya ane hiMsA-yudhdhanI sAme satya aMtImAstra tarIke, gAMdhIjIe upavAsano navo upayoga, navuM zastra - mAnavajAtane ane ahiMsAne rAsa tarIke prayojIne bhAratanuM svarAjaya ahiMsAthI meLavI ApyuM. zikhavyuM. prAyazcita, hadayaparivartana ke bahArazuddhinA hetuthI sAmuhika upavAsanuM Ama ahiMsA paramo dharma : e jaina dharmanA mahAmaMtrano vijayadhvaja to ajaina ahiMsaka zastra e paNa mahAtmA gAMdhInI jainatvasabhara maulika zodha gaNAya. chatAM mahAna jaina evA mahAtmA gAMdhIjIe ja jagatabharamAM pharakto ryo. jinomAM upavAsanuM mahatva ghaNuM paraMtu brahmacaryano vijJAnika upAya tarIke ane mahApuruSo dharmakSetre mahAna ane kurALa hatA tevAja vyavahArakSetre paNa asvAda vratanA tAlImano hetuM temAM jovA na maLe, upavAsanA pAraNAmAM ke jainonAM hatA. yoga: karmasu kauzalama, e nyAye zrImada mATe gAMdhIjI lakhe che: " zrImada dainika jIvanamAM asvAvrata pratye dhyAna apAtuM nathI. jo ke jaina dharma rasendriya dharmanA vicAramAM nimagna rahatA kyAM emanI vyApArazakti jevI tevI nahotI. paranA vijaya mATe ghaNo bhAra mUke che. paraMtu upavAsa aMge pracalita rUDhImAM evo je kAma le temAM nipuNatA batAvI zakyA hatA. " gAMdhIjI paNa saMta ddhAM - artha samajAyo che ke upavAsano hetu kevaLa karmanI nirjarI karavAno che. upavAsathI rASTranetA tarIke keTalI kuzaLa ane mahAna mutsaddI hatA te ItihAsa jANIto che. puNya thAya vagere, jyAre gAMdhIjI brahmacaryanA saMdarbhamAM upavAsa, AhAra vagerenA sAmenI vyakitanI zakti tapAsIne, te pramANe tene kartavyanI keDI batAvavAnI prayoga karIne brahmacaryamAM rasanendriyanA saMyama para viroSa bhAra mUkyo, ane tethI baMnemAM viveka ke sujha hatAM. potAnA jIvanamAM vicAro pramANenAM AcAra mATe bhojana mATe jIvavuM ema nahI, paraMtu " jIvavA mATe bhojana e sUtranA AcArarUpe baMne atyaMta kaDaka hatA paraMtu potAnI pAse AvanAra jijJAsu ke ziSyane puraSArthanI potAnA ane potAnA AzramavAsIonAM nitya AhAramAM temaNe "asvAda" ne pracaMDa preraNA ApIne paNa aMte to temanI zakti mujaba ja temanA aMtarAtmAnA sthAna ApeluM, jainomAM to evo AcAra, nirasa AhAra mAtra AyaMbila viveka ke avAja para badhuM beDavAmAM, teo banne potAno dharma samajatA hatA. oLI vakhate jovA maLe che. Ama AhAra ke upavAsamAM gAMdhIjI savAyA jena A aMge zrImada mATe to khUda gAMdhIjInuM udAharaNa mUkI zakAya. berIsTa ema. - lAge. . . . . ke. gAMdhInI pazcimanA ge raMgAyelI raheNIkaraNI, TApaTIpa temaja temanI sAmAjika, - zrImada ane gAMdhIjI ane evA mahAna ke potAnI bhUla bula karavA sadAya rAjakIya ke sudhArAvAdI bAhaya pravRttiono ghaTATopa joIne paNa gAMdhInA hRdayamAM tatpara, temAM jarAya ahe naDe nahi. bALaka pAsethI paNa zIkhavA bane tatpara rahetA pApabhIrU mumukSu AtmAne oLakhI levAmAM zrImada bhUla nathI karatA. gAMdhIne thI roja goLa na na ja La Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-91 prabuddha jIvana temanA praznomAM zrImada mArgadarzana Ape, prabaLa puruSArtha ke jAgRtinI preraNA paNa tAMya temAM temanI javAbadArI nathI, temanI AdhyAtmika mAMdagInuM te sUcaka nathI. Ape. Ama chatAM zrImada chevaTe to gAMdhIne temanA potAnA aMtarAtmAnA avAjane evA jJAnIo roga ane roganI vedanAthI - dehabhAvathI para ja hoya che. " zrImadanI anusaravA para ja viroSa bhAra mUkatA e ApaNe zrImadanA gAMdhIjI sAthenA mAMdagI mATe paNa Avo khulAso mahada aMze sAco gaNAya. svAmI vivekAnaMda paNa patravyavahAramAM joI zakIe chIe. eja rIte hajAro dezasevakone temanI zakti gAMdhIjI jevo vicAra vyakta kastAM potAnA pravacanamAM kahe che ke:- mAyakAMgalomujaba mArgadarzana ane svataMtra nirNaya karavAnI taka ApatA dezanetA mahAtmA gAMdhInAM mANasa bhagavada gItAnA adhyayana karatAM kuTabola ramavAthI svarganI vadhu najIka khallA itihAsane paNa ApaNe jANIe chIe. Ama sAmenI vyakitane jaI zakaze. matalaba ke (A sound mind in a sound body) oLakhI levAmAM mArgadarzana ane nirNayanI svataMtra taka ApavAmAM, banne mahApuruSane ema teo kahetA hatA. eka sarakhI rAti, sUjha ke valaNa darzAvatA ApaNe joIe chIe. zrImadane eka sadharma cAlu karavo hato te vakha phalibhUta thayuM ane na paNa ahaMbhAva ke mAnAdi gheSothI mukta rahevAnI daiSTie baMnenA jIvanamAM namratA thayuM tema kahI zakAya, pAchaLathI thaI rahayuM che. gAMdhIjInuM paNa ahisA dvArA svarAjayanI ane pAraNabhAvanI ArAdhanA jovA maLe che. paramAtmapadanI prApti mATe baMne dehadhArI prApti karIne, bhAratamAM ahiMsaka samAjanI racanA karavAnuM svapna hatuM. temanA jIvatAM pratyakSa sadagaranuM mArgadarzana ane zaraNa meLavavAnI bhAre jijJAsAvALA hatA. Ama te aMge AMzika kAma thayuM. vadhu na thayuM paNa have bhAvinI peDhIomAM gAMdhI vicAra chatAM baMnemAMthI ekene paNa jIvanamAM potAnI vyAkhyA mujabanA yogya sane - ahiMsaka samAjanI racanA ane tenI pratiSThA - kyAreka to sthApita thaze ja yoga banyo na hato. tethI ulaTuM pote saddaguru ke jagataguru thavA sarjAyelA hoya - ema paramANu bombanI saMskRtinA othAramAMthI joi zakAya che. tema bane ziSyo nahi banAvavAnI prakRtivALA hovA chatAM paNa potAnA aneka banene potAnI hayAti daramiyAna ja yaza-kIrti maLI gayA hatA, to sAthe anuyAyIonAM ke bhaktonAM teo baMne mArgadarzaka ke samartha guru banI rahayA hatA. sAthe baMne virodhIo paNa hatA ja. baMnenA avasAna bAda temanI yazogAthA vadhu alabatta, gAMdhIjIne mATe to temanA jIvanakALamAM ja Ama banyuM hatuM. jayAre phelAtI rahI che. gAMdhIjI to potAnA jIvanakALa daramiyAna ja lokahadayamAM mahAtmAnuM zrImada mATe to temanA dehAvasAna bAda temanA aMgata lakhANo, mumukSuo sAtheno birUda pAmyA hatA. zrImadanI dharmatattvanI vAto temanA gRhasthaveSane kAraNe temaja patra vyavahAra vagere bahAra paDatAM, tenAthI prabhAvita thaIne sthaLe sthaLe zrImada jaina samAja rUDhigrasta thaI gayelo tethI moTA bhAgano varga te kALe samajI ke rAjacaMdra AzramonI sthApanA dvArA temano ArAdhaka ke ziSyavarga vadhato rahayo che. svIkArI zakyo nahIM, paraMtu temanA avasAna bAda temanI mahAnatA, temanI ucAI potAnA sadaguNa ke saMskArathI bhraSTa thaI na javAya te mATe ane AdhyAtmika ekkama vadhatI cAlI che eTale ke lokone have temanI vAta samajAtI jAya che. jIvanamAM zIdhra pragati mATe baMnenA jIvana vyavahAra, AhAra, vihAra vageremAM vrata pariNAme satyadharmanuM zikSaNa ke dharmoddhAra karavAnuM zrImadanuM karuNAprerita vakha, temanI pratijJAnuM ArAdhana joi zakAya che. yauvanavaye mohanadAsa gAMdhI vilAyata jAya pAchaLa, temanA sAhitya, Azramo, sAdhanA ndra vagere dvArA kAMIka sAkAra banI che tyAre tyAMnA vilAsI vAtAvaraNamAM putranA vaiSNava saMskAro naSTa na thaI jAya rahayuM che. zrImade bIju kAMi paNa na kyuM hoya to paNa temanI jagatane mahAtmA te mATe mAtA putaLIbAI jaina muni mAraphata mohanane zarAba, vezyAgamana ane gAMdhIne bheTa e ja zuM temanI moTAmAM moTI sevA ke karaNA na gaNI zakAya ? mAMsAhAra tyAganuM vrata levaDAve che. ane jarA paNa kSobha pAmyA vinA mohanadAsa maMthanamAM muMjhAyelA yuvAna berIsTara gAMdhIne te kALe khristI dharmamAM ke nAstiktAmAM tevI pratijJA le che. gAMdhIjInI AtmakathAmAMthI ApaNe joI zakIe chIe ke jatA aTakAvIne potAnA pratyakSa satsaMga ane mArgadarzanathI, gAMdhInA supta hRdayane lIdhelI pratijJAnuM baLa jo A yuvAnane e samaye na maLyuM hota to vilAyatamAM dharmamaya jIvana jIvavAnuM baLa ane dRSTi temaNe pUrA na pADayA hota to gAMdhI, gAMdhIjI e traNe badImAM phasAI gayA hota. e rIte belsi ema. ke. gAMdhI mahAtmA gAMdhI kyAMthI thayA hota ? saMta vinobAjIne eka sevake kaheluM ke gAMdhIjIne AgaLa jatA mahAtmA gAMdhI banI zakyA temAM jaina muni saMsthA paNa nimitarUpe mArgadarzana ApyuM e ThIka che, bAkI zrImadanI derAsevA zuM gaNAya ? ke temanI upakAbhUta thaI hatI e jaina jagata mATe gauravarUpa noMdhapAtra ghaTanA gaNAya. jayaMtI ujavavAnuM rAkhavAmAM Ave che? saMta vinobA javAba Ape che " zrImada pUrvajanmonI sAdhanAnI moTI mUDI sAthe zrImade janma lIdho hato, tethI jevA koIpaNa AtmajJAnInA A pRthvI upara mAtra vAsa ja cAlatA rahe ane teozrI AdhyAtmika vikAsa sAdhIne, ADatrIsa varSanA ati alpa jIvanamAM teo bIju kAMipaNa na kare (eTale ke mAtra jIve ja) to paNa, basa e ja temano te pacIsamAM tIrthakara jevI jJAtipratibhA batAvIne mahAtmA gAMdhInA maMtavya mujaba A sRSTi upara moTAmAM moTo upakAra che !" temanA jamAnAnA sahuthI vadhAre mahAna AdhyAtmika puraSa tarIkenuM kAThuM kADhIne e baMne paramanI prAptinA upAsaka hatA, baMnee saMtajIvananA ane AdhyAtmika dharmAtmA sRSTine sparzIne jhaDapathI pasAra thai jatA dhUmaketunI jema A jagatanI anubhUtinA ucca zikharo hAMsala kyAM hatA. paraMtu teo baMnemAMthI eka paNa zramaNa zIdha vidAya laI le che. ke saMnyAsI banI na zakyA, zrImadanI sarvasaMga parityAgavALI nana digaMbara e rIte mahAtmA gAMdhIno vicAra karIe to rAjA harizcandra jevA satya zramaNajIvananI dIkSAnI baLavAna ane utkaTa bhAvanA hatI. temanA "apUrva avasara" mATenA AcaraNanA saMskAra jevI thoDIka AdhyAtmika mUDI sAthe teo A duniyAmAM kAvyamAM A bhAva jhIlAyA che paraMtu temano prArabdhodaya evo rahayo ke tenA jIvananI Ave che. bAlyavayathI te potAnA kotera varSanA dIrdhAyuSya sudhImAM saviroSa to temanI taiyArI to vadhatI gaI ane tene AcAramAM mUkvAno anukuLa samaya najIkamAMja A janmanA satata ane pracaMDa puruSArthathI ja teo pragati sAdhatA, sAdhatA, potAnA hato tevAmAM ja gaMbhIra mAMdagImAM paTakAIne zrImada kALadharma pAmI gayA, teo jaina jIvanathI ane komI ekatA mATe baMdukanI goLIthI zAhIdI vahorIne e rIte potAnA sAdhu na banI zakyA. mRtyuthI paNa lokahadayamAM eka ahiMsAnA phirastA ke vinDavaMdhe mahAtmA tarIkenI ' mahAtmA gAMdhInuM tethI ulaTuM mAnasa hatuM, gRhastha veSamAMja jeTalI sAdhutA : chApa aMkti karIne A duniyAne rAmarAma kare che. ' mUrtimaMta thai zake teTalInA zikhare pahoMcavAnI temanI tamannA rahI ane temAM zrImada dehanA AroMgya aMge vadhu kALajI levAnI ciMtA, vedatA jaNAtA nathI, saphaLatA paNa rahI, paraMtu bhagavA paherIne saMnyAsI banavAno vicAra kadI temaNe zArIrika rogo ke mAMdagIne vedanIya karmano udaya samajIne, te mATe potAnA AhAravihAra yogya na gamyo, pote " apUrva avasara "nuM kAvya prasaMge prasaMge prArthanAmAM gAtA. aMgenI ke bIjI koI bhUlano svIkAra karIne te potAnI javAbadArI svIkAratA kharA. paraMtu temanuM karmayoga dvArA, janasevA dvArA bhAratanI AjhAdI hAMsala karavAnuM nathI. zArIrogya pratye ekTara upekSA rAkhavI evuM temanuM valaNa dekhAya che. to jANe ke prArabdhadatta mIrAna hatuM, tethI temaNe na to dI skUla nivRtti levAno mahAtmA gAMdhI dehane paNa paramAtmAnuM maMdira athavA adhyAtmasAdhanAnuM mahatvanuM gaMbhIra banIne vicAra karyo ke na to temanA jIvanakALamAM evA nivRtipradhAna : sAdhana samajI tene svaccha ane nirogI rAkhavA haMmezA satarka ke sAvadhAna rahetA mArkavALA vicAra sAhitya, vyaktio ke tevI saMsthAone (dA. ta. zrI araviMda jovA maLe che. teo kahetA ke zarIra saMbhALIne sAdhanA karanArA loko mATe (jevA Azrama) temaNe vadhAre paDatI jAhera pratiSThA ApI. e kALe bhAratanA sarvocca ke zrI araviMda ghoSa, dayAnaMda sarasvatI vagere) zArIrika mAMdagI e potAnI AdhyAtmika netAnA sthAnethI teozrI bhagavada gItAnA niSkAma karmayoganI sevA pravRttinIja jAhera mAMdagInuM paNa sUcana kare che. yogIne mAMdagI na hoya, gAMdhIjI ema paNa kahetA pratiSThA karatA hatA. temane mana e zAzvata nahi toya yugadharma ke samayadharma to ke " zrI rAmakRSNa paramahaMsa, zrI ramaNa maharSi jevI vibhUtio ke jeo niraMtara hato ja. temanI pAse deza sevAnI bhAvanAthI koI saMnyAsI AvI jAya to teo AtmasamAdhimAM lIna rahevAthI, zarIranI paravA ja --saMbhALa na kare tevA lokone temane prathama bhagavA vastra utArI nAMkhavAnuM kahetA. pachI ja lokenI sevA vadhu * A niyama lAgu paDato nathI. teone kensara jevA bhAre rogo paNa Ave ane sArI rIte thaI zakaze tema teo samajAvatA. bhagavA sAdhunI to loko sevA kare. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1-91 loko temanI sevA na le evuM lokamAnasa joIne gAMdhIjI AvI salAha ApatA. baMne saMta vibhUtinuM dhyeya to ejja ane te paramAtmApadanI prAptinuM paraMtu be matalaba ke - gAMdhIjIne mana saMnyAsaveSa e sahuthI vadhu mahatvanI vAta na hatI. bhinna rAha para baMnenI sAdhanA cAle che. zrImadano AtmA " huM eka chuM, asaMga, zrImadane mana hatI, paraMtu A temanI matabhedanI bAbata na gaNAya prakRti ane chuM. sarvathI sarva prakAre bhinna ajara, ajanmA, zAzvata che. - ema potAnA saMvedano prArabdhabhedanuM e phaLa gaNAya. . . badhAMthI bhinna thaI, anAsakta banI dhULa asaMga avasthAmAM vItarAga padane - ke Ane kAraNe zrImadane brahmacarya aMge navavADa, strI, svapatnI vagerethI dUra rahevAnuM paramAtmAne prApta kare che. to gAMdhIno AtmA " huM A deha mAtra nathI paraMtu beya yogya samajAya to gAMdhIjI patnIne " bA " banAvIne paNa sAthe rAkhe. A badhA mAnavomAM - sacarAcaramAM paNa huMja chuM athavA " huM ja nathI, paraMtu strIonAM vRdamAMja prasaMge prasaMge gherAyelA rahe. temanAM telamAlisa, nAna Adi sacarAcaramAM eka mAtra paramAtmAja che, ema saMvedanamAM laIne potAnI jAtane bIjA sevA yuvatIja ke patnI have "bA " kare. brahmacArI gRhastha gAMdhI brahmacaryanI sahu- kuTuMba, nagara, prAMta, rASTra, jagata ane kvaTe prANImAtra sAthe joDatAM joDatAM dizAmAM mAnavajAtane kAMI navI bAbata jANavA maLe to te mATe ane potAnA sahu prANInA sukha-du:khamAM bhAgIdAra banIne, Atmakya anubhavavA, temanA duHkha ane potAnI ziSyAnA aMgata AtmanirIkSaNa mATe prayogavIra tarIke koIka apavAda nivAraNa mATe niSkAma sevA karatA karatA pote " huM " maTIne, zunya banIne, prANI sivAya potAno badhA sAthIono virodha to potAnI putrIsama yuvAna zidhyA mAtra sAthe ektA anubhavatA, paramAtmAne bheTe che. sAthe (pote tenI " bA " tarIka) rAtre nagnadehe sahazayana kare- AvA prayogavIra, Ama rAha, mArga judA paNa bene vizvAtsalyanA kendra para eka sthaLe pahoMce prANImAtranI dareka kSetramAM sevAnA dhyeyavALA mahAtmA gAMdhI navAvADa, zramaNaveSa che ane ApaNane koI paNa rAhe tyAM jhaDapathI pahoMcavAno zAsvata saMdeza Ape ke saMnyAsaveSanA baMdhanamAM ronA purAya ? che. AvA dharmAtmA ane mahAtmAno A saMdeza ApaNe sau ApaNA jIvanamAM eka, dharmAtmA zrImada rAjacaMdra ane bIjA mahAtmA mohanadAsa gAMdhI e utArIe e ja abhilASA. hRdayasparzano saMsparza 1 Do. tanasukha bhaTTa saMgha dvArA prakAzita vaMdanIya hRdayasparza nAmanA mArA pustaknA pratibhAvarUpe pAMceka lekho AvyA hatA. temAMthI vizeSa vicAra- anubhavAdi vyakta karatA be lekho ahIM chApyA che. citramAM caritra nAyaka nAmAjika hoya che. te vyakti hoya che. khacitra nAyaka chaThamaLI tenu nAma A ja na hoya koI vyaktinA jIvanane sAhitya dvArA jANavAnA cAra prakAze che: jIvanacaritra, camatkRti, mahattA ke rasAnaMdanuM pradarzana karavA mATe Atmacaritra lakhe che. AtmakathA AtmakathA, saMsmaraNa, rekhAcitra. jIvanacaritramAM caritranAyaka ane lekhaka bhinna lakhavAno adhikAra virATa tema ja vAmana bane che. paraMtu virATanI AtmakathA vyakti hoya che. AtmakathAmAM caritranAyaka ane lekhaka eka ja vyakti hoya che. vizvavyApI hoya che. vAmananI AtmakathA potAnI corImAM ja saMcaranArI, puranI saMsmaraNamAM tathA rekhAcitramAM caritra nAyaka tathA lekhaka bhinna vyakti hoya che. ja ke pradezanI parikramA karanArI hoya che. guNagrAhI loko ja tenA vAcaka hoya che. jIvanacaritramAM lekhanI dRSTi aitihAsika ane sAmAjika hoya che. te caritranAyakanA rekhAcitra deranArAo moTAbhAge caritranAyakathI dUra rahelA prazaMsako hoya che. mAhitInI guNadoSonuM taTasthatApUrvaka vivecana kare che. ItihAsa lekhaka tarIke teNe caritranAyaka chAkamachoLa UtI na hoya paraMtu hRdayamAMthI prAMsAnI varSAdhArA vachUTatI hoya tyAre prati bhakti pradarzana karavAnI jarUra nathI. caritranAyakanA aMgate guNadoSonuM te vivecana je jharamara varase tenuM nAma rekhAcitra. kare che kharo paNa sAtho sAtha teNe samAjane keTalo unnati ke pachI avanata kya Do. ramaNalAla cI. zAhe vaMdanIya hRdayasparza' nAme saMsmaraNAtmaka pustaka teno nirNaya paNa teNe uccAravAno rahe che. jIvanacaritrakAra caritranAyaka prati sanmAna prakAzita kyuM che. temAM paMDita sukhalAlajI, gaurIprasAda jhAlA, paMDita dhIrajalAla darzAve che paNa vAraMvAra tene sASTAMga praNipAta karato nathI. alabatta rAmakRSNa, TokarazI zAha, umAzaMkara jozI jevA vidvAno che.agaracaMdajInAhaTA, bhRgurAya aMjAriyA buddha mahAvIra, I, mahamada jevA avatArI caritranAyako temAM apavAdarUpe gaNAya. jevA saMzodhake che, bacubhAI rAvata, paramAnaMda kApaDiyA, meDama sophiyA vADiyA, - AtmakathAmAM caritranAyaka jAte ja potAnuM caritra lakhe che. AtmakathA A mULarAMkara bhaTTa jevA saMskAra samujajavala sajajano che. yaza zukla, mohanalAla cAre prakAromAM kadAca sarvocca prakAra haze. AtmakathAmAM lekhanA AMtarika jIvananA mahetA (sopAna) jevA patrakAro che. jayotIndra dave jevA hAsya samrATa che. umedabhAI diyo upara dRzyo dekhAya che te anya prakAromAM dekhAtAM nathI. AtmakathAkAra potAnuM maNiyAra jevA saMgIta rasika-gAyaka prAdhyApaka che. Ikvara peTalIkara jevA navalakathAkAra saMskAra ghaDatara, preraNAbaLo, prakTa apakTa sAthIo tathA pravRttipUraka ke saMgharSa che. ane raMbhAbahena gAMdhI jevA gRhajIvananAM Alekhana dvArA haLavI zailImAM samarAMgaNanuM jeTaluM jJAna dharAve che tathA tene caritra kare che teTaluM AMtarajJAna koI gRhajIvananA chUpA satyo darzAvanArA sannArI paNa che. ahIM khajAno che. jo mAno jIvanakathAkAra dharAvI zake nahi ke samarpI zake nahi. uparAMta AtmakathA aitihAsika to. Do. ramaNabhAI zAhe AlekhelAM keTalAMka saMsmaraNono achaDato ke UDano paricaya dastAveja che. jIvanacaritranA vidhAnomAM sAkSI purAvA ochA maLe che. tethI tenuM karavA sAthe te vyakti vize mArA pratibhAva darzAvuM chuM dastAveja mUlya AtmakathAnA pramANamAM avazya UNe utare. vyakti aMdha hoya paraMtu vidvAna hoya to tene prajJAcakSu kahevAno saMskRtamAM saMsmaraNo eTale sAtatyarahita, asaMbaddha, kaDI vinAnuM jIvanacaritra. temAM rivAja che. AvA eka prajJAcakSu paMDita sukhalAlajInAM saMsmaraNo lekhake AdarapUrvaka caritranAyaka jeTaluM ja potAnA vize paNa keTalIkvAra saMsmaraNa lakhe che, je binajarUrI noMdhyA che. paMDito to sadAnA zuddha, nirathI, jhINu pIjanArA, lokavimukha, vediyA hoya che. saMsmaraNa lekhanamAM lekhake paDadA pAchaLa rahevAnuM hoya che. caritranAyaka ke pachI ahaMmanya hoya tevI gerasamaja samAjamAM pracalita che. Do. ramaNabhAI upara prakAzapuMja pAtharavAno hoya che kharo paNa potAnI jAta jhaLakAvavAnI temAM zAha paMDitajInA hRdayanI kassAItA Alekhe che. teo paMDitajI AgaLa IndulAla jarUra nathI. mAtra prasaMganI pUrvabhUmikA jeTaluM ja potAnA vize lekhake jaNAvavuM yAjJikanI AtmakathA vAMcatA hatA. temAM ekarAro hatA. gAMdhIjIthI alaga paDavAnAM : joie. kAraNo hatA. A sAMbhaLatAM paMDitajInI AMkhamAMthI daDa daDa AMsu paDavA mAMDyA. rekhAcitramAM to tenA nAma pramANe sAmagrInI vipulatA vinA ja Alekhana kadAca DUmo paNa bharAyo haze. tethI kahe, "basa have vAMcavAnuM baMdha rAkho. " tukArAma karavAnuM hoya che. je citramAM raMga na hoya, rekhA bAhulya na hoya, bhAvabAhulya kahe che : ' mA meLAnA nAmI vilAsa (ame vaiSNavo mINa karatAM na hoya tevuM Amatema lITA-lIsoTA gherIne upajAvela citra / rekhAcitra. paNa vadhAre pocA chIe.) bhavabhUti kahe che : toHottaLa jetasimRti caritranAyaktA jIvananA nAnA nAnA prasaMgo uktio ke athaDAmaNono achaDato rusumAra (lokottara vyaktionAM citta puSpathIye vadhu kamaLa hoya che.) ullekha karIne temAMthI caritranAyakanuM vyaktitva upasAvavAnuM hoya che. AthI paMDitajInI bAbatamAM A vidhAna keTaluM sAcu che ! teo netrahIna hatA chatAM rekhAcitramAM mahenata jhAjhI ane pariNAma ochuM hoya tema banavAno ghaNo saMbhava 'tAnasena bolapaTa jovA gayelA. e vAMcIne vAMcane navAI lAge, paraMtu netrajayoti rahe che. ziyoke aMtevAsIo ke prazaMsako jIvanacaritra lakhe che. mahApu AtmakathA gaI hatI, jayoti gaI na hatI. saMvAdya ane gAyanomAMthI temaNe tAnasenanA lakhe che. mahApuruSo na hoya tevA alpapo paNa pote anubhavelI jIvananI vyaktitvane pakaDeluM. tevuM rahasya bahu ochA satra manuSyo pakaDI zake. ekvAra dastAveja eTale kavi paNa pAchaLa nI jatA tajInA hadayanI rasamaja samAjamAM janAra, lokavimukha thaI lekhake jaNAvavuM zA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-1 prabuddha jIvana pharavA javA nIkaLyA, tarata ja ramaNabhAIne kahe, "eka miniTa UbhA raho." ApaNane 194ramAM bhAre moMdhavArI laDAIne kAraNe phATI nIkaLI. eka saddhara AsAmIe thAya ke kavi nAnAlAlanI jema UbhA raho to kahuM vAtalaDI re" jevI koI Urmi savAlAkhamAM A presanI mAMgaNI karI. rAvaLa dhaMdhAdArI klAkAra hovAthI lakSmI AvI haze ? paraMtu paMDitajIe navakAramaMtranuM uccAraNa-rasUNa kyuM ane pachI ja cAMdalo karavA AvI che te jANIne hA pADI dIdhI. A vecANa pachI bacubhAinuM teo UpaDyA. sUkSma vizleSaNa buddhi dharAvanAra ane tatvajJAnanA pArAvArapArINa zuM thAya ? teo mujhAMyA. ene sara cinubhAInA eka sagAne samajAvIne temano paMDitajI kSetramAM mAnatA hatA,badhA gAMdhIvAdIo maMtrarAptimAM akhUTa zraddhA dharAve mukhya bhAga rAkhIne, temanI pAse presa kharIdAvyuM ane kumAra limiTeDa che. paMDitajInI vivecakanI tathA saMpAdanI pratibhA kevI hatI tenA meM maMDaLI karI. madhyamavarganA koI paNa mANasanI kamara bhAMgI nAkhe tevI A Aphata sAMbhaLelA eka be prasaMgo ahI huM TAMkuM chuM. ' AvI paDI hatI. saMmatitarka jevA ati kaThina graMthanuM saMpAdana kArya teo ekavAra gujarAta eka vinoda yAda Ave che. "kumAra" nAnAM zahero sudhI pahoMceluM. AvA eka vidyApIThamAM karatA hatA. pAMca sAta mANasonA hAthamAM judI judI hastaprato rakhAvIne rAheranI koI nirALanA eka mAstare "kumAra" mAsikamAMthI eka lekha vAMcI teo eka pachI ekane be vAkyo vAMcavAnuM kahetA ane pachI badhAmAMthI kyo pATha saMbhaLAvyo. A vargamAM cunIlAla maDiyA hatA. kumAra' nA AraMbhakALe tenA grAhaya che teno nirNaya karIne navI hastaprata taiyAra karAvatA. A veLAe eka khoLiyA (mukhapRSTha) upara ghoDesavAra taraNanuM citra chapAtuM.. gAmaDAnI prAthamika jarmana paMDita tyAM AvI caDelo. teNe A netrahIna paMDitanI alaukika pratibhA bhASAzaktino upayoga karIne maDiyAe "kumAra" nuM nAma "ghoDAchApa copAniyuM nirakhI ane te to moMmAM AMgaLA ja nAkhI gayo ! paMDitajI hindulAmonA paNa pADeluM, uttama abhyAsI hatA. teo kahetA ke anya dharmonA zAstrono UMDo abhyAsa karyA jainatara sAmAnya sAhityarasikoe agaracaMdajI nAhaTAnuM nAma sAMbhaLeluM hoya. vinA svadharma pUrepUro samajAto nathI. teo gujarAtI prAcIna sAhityamAM pI.eca.DI. nI padavInA eka parIkSaka hatA ekvAra paMDitajI pAtaMjala yogasUtra vize gujarAta vidyAsabhAnA ema. e. te paNa prAdhyApakee jANeluM hoya. paraMtu teo jIvatA jAgatA graMthAgAra hatA. nA vargamAM vyAkhyAna ApavA AvelA. vyAkhyAnane aMte praznottarI hatI. eka tenI mAhitI to vaMdanIya hRdayasparza nA lekhaka karAve tyAre ja maLI zake. vidyArthIe eka saMskRta sUtrano artha pUchyo, A sAMbhaLIne eka prAdhyApakane thayuM vidyAvAridhione dUrathI praNAma ho. paraMtu saMtone samapathI praNAma karavAmAM dhanyatA ke huM to pUchavAmAMthI rahI gayo ! AthI temaNe kahyuM, "mAre paNa amUka pUchavuM hoya che. nAhaTAjInA jIvanamAM lAkho hastapratonuM vAMcana,hajAro saMzodhana lekhonuM che ? paMDitajIe e prAdhyApakane kApI nAkhIne kahyuM, "atyAre viSaya pAtaMjala lekhana ane seko abhyAsIone Apela mArgadarzana mUlyavAna che ja paraMtu yogasUtrano che, tenI upekSA na thAya." ema kahIne vidyArthInA praznanI ja vIgate - ramaNabhAIne ghera rahIne prArabdha karAvelo upavAsa temaNe hasta moM e svIkArelo. NAvaTa karI ane prAdhyApane lIne temanuM sthAna temane samajAvI dIdhuM. ekvAra temAM tenI ucca dhArmiktAnuM darzana thAya che. akAraNa veThelA upavAsamAM temaNe rAmanArAyaNa pAnI sAthe temane taDAtaDI thaI, eka ja vAkya uccArIne paMDitajIe dhAraNa karelI zAMti gItAnI bhASAmAM "sAmyayoga' nuM AcaraNa temanA rAjasI A tatvajJAnanA ane tarkazAstranA prAdhyApakane mUMgA karI mukyA hatA. raMganA kesarI sAphAmAM, sAtvika zveta chogArUpe mUrdhanya sthAna bhogave che. ramaNabhAIe - ramaNabhAI potAnI nokarI pUrI thatAM vidAya levA paMDitajI pAse AvyA. paNa atithine bhUkhyA rAkhyAno ekarAra karIne bhAvasaMzuddhirUpI mAnasika tapane pharavAne nimitte paMDitajI temane potAnA sagAnI dukAne laI jaIne tyAMthI temane paricaya Apyo che. mevAnA paDikA baMdhAvI bheTa Apyo. mIThA rAdhenI sAthe teo mIThuM moM karavAnI vidyAvyAsaMgI paMDita pro. gaurIprasAda jhAlAnuM jIvana saMskRtanA upAsaka AvazayakatA samajatA hatA. AvA premALa paMDitajI keTalA haro? lekhaka paMDitajIne vidyArthIo mATe gaMgAnA nIra jevuM nirmaLa, zItala, ane pavitra che.cAra nAgara mATe jaMgamatIrtha' zabda vApare che. A tIrthasalilanuM Acamana karavA mATe ApaNe gRhastho vidhura thayA: uchaMgarAya Dhebara, nAnAbhAI bhaTTa, rAmanArAyaNa pAThaka ane vAcake ramaNabhAInA AbhArI chIe. gaurIprasAda jhAlA. temAM rAmanArAyaNa pAke ane nAnAbhAI bhaTTa bIju lagna karyuM. bacubhAI rAvata mULa to goMDalanA. tyAM bhaNatAM bhaNatAM "jJAnAMjalinAmanuM lagna karIne nAnAbhAI to potAnI upara ja TIkaprahAra kare che. cAre nAgara gRhastho hastalikhita mAsika kADhatA hatA. virAMkara rAvaLe A mAsika joyuM. tenI atyaMta svamAnI, samAjamAM mAnArha ane naitika vRttinA hatA. temAMthI traNe gAMdhIvAdI Dhabachaba, TApaTIpa vagerethI teo eTalA khuzI thayA ke bacubhAI koI utkRSTa mAsika samAjasevAnI karmayogI pravRttimAM jhukAveluM. jIvanabhara teo temAM gaLAbUDa rahelA. calAvI zake ema temane lAgyuM. bacubhAi pachI to sastuM sAhitya kAryAlayamAM tyAre eka ekAMtapriya ane "marata saM' ne Adarza dharAvanArA nokarIe vaLagyA. daramyAna avaLe eka presa kharIdIne "kumAra" mAsika kADhavAnI cAreyanA vyaktitvamAM keTalo phera che ! jhAlA prAcIna sarasvatInI smRti samarpane jAherAta patromAM karI tathA bacubhAIne temAM vyavasthApaka-upataMtrI tarIke rAkhI potAnA vidyAvyAsaMgI jIvananI suvAsa mUktA gayA ! phUlane jANa nathI hotI ke lIdhA. A vakhate dezaLajI paramAra, dhUmaketu jevA temanA mitronI paNa temane hUMpha pote vAtAvaraNane saurabha samarpe che. paraMtu vAtAvaraNa te sadAya puSyanuM traNI che. maLI. varaso sudhI temAM dezaLajI paramAra, IndulAla gAMdhI, cImanalAla gAMdhI, uparAMta vAtAvaraNamAM viharanArAo baMnenA gaNI che. potAnA ziSyanA hAtha nIce kRSNalAla zrIdharANI, tilAla zukla (rAmaprasAda zukla, tanasukha bhaTTa, suMdarama, kAma karavA mATe paMDita tarIke paMkAyelA mahAnubhAvomAMthI keTalA taiyAra haze ? mAtra umAzaMkara jozI jevA ugatA kavionA kAvyo kumAre chApyAM ane temane pratiSThApAtra daMbha, darpa ane abhimAna hita udAracarita AtmAo ja ! banAvyA. baLavaMtarAya ThAkora ane khabaradAra jevA vayovRddhanAM ekAda be kAvya paNa zrI ane sarasvatIne banatuM nathI evI eka ukita che. AnA virodhamAM khAsa aMkamAM chApelA. teo budhasabhA (kAvya vAcana sabhA) paNa calAvatA. AnaMdazaMkara dhruva. ramaNalAla nilakaMTha, narasiMharAva, govardhanarAma ane ramaNalAla va. kArSinA AraMbhamAM temano mAsika pagAra rUpiyA paMcoterano hato. khUba desAIne udAharaNa tarIke mUkI zakAya. kyAMya A pAMceya mahAnubhAvo pacAsa ke karakSara karIne teo ghara calAvatAM. roja pAlaDIthI rAyapura sudhInA traNeka kliomiTara pAMcaso sArasvato AgaLa apavAda paNa gaNAya. paMDita dhIrajalAla TekarazI zAhanuM teo pagapALA jatA ane pAchA rAge pagapALA AvatA. rojanA cha kliomiranI jIvana uparyukta pracalita mAnyatAne satya sAbita kare che. jo ke uttarAvasthAmAM temanI A padayAtrA temanA sudIrdha jIvananuM kAraNa ho ema lAge che. moMghavArI teo Arthika daiSTie sukhI thayA hatA kharA. paMDitajInI vizeSatA temanA zatAvadhAnI vadhatA temano pagAra mAsika gheTaso rUpiyA thayo. ane prauDhAvasthAmAM uchaLatuM lohI hovAmAM tathA jainadharmIya lekhaka hovAmAM che. teo maMtra, taMtra ane maMtra (kAgaLa ThaMDu paDyuM tyAre ja temaNe sAyakla kharIdalI. upara cItarelI guDha sAMketika AkRtio) nA paNa sArA anubhavI hatA. AvA - bacubhAImAM kAvyanI UMDI parakha hatI, kAraNa ke kumArane klAnuM mAsika seMkaDo dhArmika pustakonA lekhaka temanI juvAnInA AraMbhamAM amadAvAdanA koMgresa temaNe ja banAveluM. AthI teo koinI AMkhanI zarama na rAkhatA ane bhalabhalAnA hAusanA niyamita mulAkAtI hatA! tilaka ke gAMdhIjInI jema rAjakAraNanA rasiyAo : kAvyo "asvIkArya eTaluM ja lakhIne pAchA moklAvatA. ekvAra eka garama magajanA ane jelanA jAtrALuomAMthI koDIbaMdha yuvAno dhArmika kSetramAM aMte pahoMcI gayA kavinuM kAvya temaNe pAchuM mohyuM, "jese ko terA siddhAMtamAM mAnanArA A kavie che. A vAtano paMDita dhIrajalAla TokarazI zAha eka dAkhalo che. ' bacubhAIne dhamakI ApI ke "mArA AkhA maMDaLa dvArA kumAra' no bahiSkAra jayotIndra davenA A saMsmaraNamAM temanuM vizALa vAcana, adhyayana - karAvIza. " bacubhAIe uttara Apyo : " bahiSkAra karavo hoya to jarUra karo. adhyApana, hAsyakAra tarIkenI nirdezitA, temanI hAjara javAbI jevI temanI uttama ele hAthe AkhI jiMdagI kumAra niyamita calAvI zakuM eTalo mArAmAM mane zaktio tathA pravRttio vize to mAhitI che ja paraMtu temanA Arogya vize lekhake vizvAsa che. " A ja khumArIthI teo bhAre Arthika bhIDamAM TakI zakyA. 19ra je aMgata mAhitI ApI che tenI jANa ochA gujarAtIone haze. nabaLI prakRtine mAM ravizaMkara rAvaLe pacIsa hajAra rUpiyAmAM presa kharI. vIsa varasa vAparyA pachI aMge temaNe vAMcelA Ayurveda, yunAnI, elopathI ane homiyopathInA graMthonuM emanuM ApaNe tA. elA tenA upara hastalikhita kAvaTathI teo eTalA pada to satuM sa Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1e * DyuiM ja hatuM. paraMta AnI jANa temane vidhAnane viSaya karatI ane che. jeo sevA gaDha gaNAtA jyotIndra kAraNa kache vidhAna pIyuSa AjanA do prabuddha jIvana tA. 16-1-91 vAMcana eTalu prakhara hatuM ke teo vai-DokaTara sAthe carcA karI zaktA. temanI dehayaSTinuM ane tajajanya spaSTa vakatRtva dharAvanArA, vidvatAmAM gaLAbUDa DUbelo chato mUdu 30-3pa kliogrAmanuM vajana tathA anidrAno roga jyAM hoya tyAM temanI pAcanazakti hRdayI bhRgurAya aMjAriyAne lekhaka sanmAne che, prAMse che. jayotIndra dave rogano devI maMda haze tathA maMda pAcanazaktivALo manuSya kevo durbaLa hoya tenI kalpanA koThAra hatA. to bhugurAya aMjAriyA roganuM dhAma hatA. umAzaMkara jozIne jIvananA . harakoI karI zake che. maMda jIvanazakti dharAvanAra A paMkti 79 varasa kema jIvyA AraMbhamAM kSaya ane aMtamAM kensara hatA. A vAta AjakAlanI nathI. eka saMskRta, te eka koyaDo ja che. mane lAge che ke gaMbhIra tatvajJAnane, mAnasazAstrane tathA zloka kahe che :- vidvAna thanAvo na ja rIbIvI dhAtupurA thoDari samAja nirIkSaNane haLavI najare nihALI temane vinodamAM palaTAvavAnI temanI suviomUtA ' pAkti ja A dIrdha jIvananuM rahasya che. dhArmika puraSo, rAjakAraNIo, vyApArIo, gujarAtI sAhityamAM nAgara paMDitoe anArogyano atizaya atithisatkAra vakIlo, kArano tathA kRSiko badhA ja gaMbhIra ciMtana karI gaMbhIra jIvana jIve che. ryo che. govardhanarAma, navalarAma, vijayarAma, jayotIndra bhRgurAya, rAmanArAyaNa paraMtu satyanemimAM palaTAvavAno, siddhAMtane saraLatAmAM palaTAvavAno, jayotIndranI pAThaka vagere vidvAnonA deha Akho janmAro jarjarita rahayA mAM ye sarasvatadivInI pAse kimiyo hato. dareka hAsyakAra pAse te hoya che. birabala, tenAlI rAmA ane akhaMDa upAsanA karavAmAM temaNe kacArI nathI rAkhI. '' " jayotIndranuM vyakti siddhAMta samIkSakanuM hatuM. paNa veSabhUSA hAsyakAranI ja hatI. dakSiNAmUrti saMsthAnA sthApaka nAnAbhAI bhaTTanA saMsmaraNo lekhaka rasapUrvaka potAne viSe vicAranArA ahaM kendrI mANaso ochuM jIve che. jayotIndra ddha, vyAkaraNa, Ape che. mULAMkara kSiNAmUrtimAM nAnA vidyArthIonA gRhapati hatA tyAre rAtri rasa ane alaMkAra viSe to gaMbhIra adhyayana karyuM ja hatuM. paraMtu prAdhyApaka tarIno pravRtimAM bALakone teo kizorakathAo kahetA. ArSaka vArtAonI zodhamAM rahetA kalo vedAntano uttama abhyAsa paNa ati gahana hato. janatAne AnI jANa temane uttara-dakSiNa dhruvanI pravAsakathAono khajAno maLyo. A uparAMta eka phreMca nahi hoya. bhItarathI vidvAna hovA mAM bahArathI hAsyakArano AbhAsa upajAvanArA lekhakanI vijJAnane viSaya karatI adabhUta vArtAno bharyo bhaMDAra sAMpaDyo. A vArtAo jayotIndranuM jIvana vizeSatA temaja virodhAbhAsathI bharapura hatuM. dUbaLA dehe dIrdhAyuSya AjanA kizorone paNa maMtramugdha karI mUke che. jeo be cAra gujarAtI copaDI hovuM kaThaNa che. hAsyakAra hovA chatAM ajAtazatru hovuM OMNa che. vidvAna hovA chatAM bhaNyA che paNa jemane vidyA ke sAhitya sAthe bApe mAryA vera che tevA gaDha gaNAtA ekadhAruM vAcana ThaNa che. jyotIndra kaThinane maLa, mAMdagIne mitra, daiSTimArvene kizorone paNa meM jUle varnanAM mULazaMkara kRta bhASAMtaro vAMcatA bhALyA che. nAnAM devatadAna ane prArabdhane puraSArthadatta pAritoSikamAM palaTAvI nAkhyAM hatAM. bALakomAM bhaLI javAnI temanA samovaDiyA banI javAnI, kaLA mULazaMkaramAM hatI. umArAMkara jozInA sArasvata jIvanathI prabhAvita thayelA ramaNabhAIe temane A kaLA kaI gaNatarI karIne zodhI kADhelI tarakIbamAMthI nahi paNa zizuvAtsalyamAMthI praNata hRdaye bhAvArda AdarAMjali ApI che. lekhaka umAzaMkarane " topAsaka RSi ja janme che. TUMkamAM mULazaMkara bhaTTa bAlavatsala, zikSaka, gRhapati, sAhityakAra, saMgItakAra, kahe che. Avo maMtrA : 'jemane maMtranuM darzana thAya te RSi. saMskAradAtA, khAdIdhArI khAtaka ane bhekhadhArI gAMdhIvAdI hatA. teo dhoLA vastradhArI umAkAMkaranA jIvanamAM sAtvika bAjunI jema rAjasI bAju paNa che. ramaNabhAI gAMdhIvAdI sAdhu hatA. guNagrAhaka che tethI umAzaMkaranA jIvatAke temanA svargavAsa pachI lekhake guNa grAhakardISTa mohanalAla mahetA "sopAne karAMcImAM vANotara (gumAstA) nI nokarIthI ja rAkhI che. mumukSu mATe A ja dRSTi yogya che. satyAgrahanA divasomAM visApura kArIino AraMbha ryo. gAMdhIvAdanI agAu ane tenA AraMbhakALe amAsane divase jelamAM jelanA adhikArIonI tuMDamijAjI ane trAsanI viruddha satyAgrahI kedIoe agato hovAthI dukAno baMdha rahetI paNa gumAstAone rajA na maLatI. zekSiAo upavAsa karelA. te veLAnuM umAzaMkaranuM vartana lekhaka jANatA nathI. te ThIka ja thayuM dukAnanA gumAstAone ghera bolAvI temanI pAse saMjavArI- vAsIdukaDhAvatA. sopAne che. juvAnImAM mahattvAkAMkSA saLavaLI UtAM muMbaI vize umAzaMkare kaheluM ke " A kamaramAMthI bevaDA vaLIne jhADuM kADhayuM che. mIThAnA satyAgrahanuM raNazIgu bajatAM purane banIza eka dina vijetA " - A rAjasI ukti che. teo jaMge AjhAdInA satyAgraha sainika banIne jelamAM gayA. sopAna kyAreya " nahera rAsana daramiyAna gujarAta mahArASTranA vibhAjana aMge thayelA aghilanamAM kavi na hatA paNa yuddhano utsAha Ubhasato hovAthI temaNe satyAgrahanA samarAMgaNanAM amadAvAdamAM keTalAye juvAna satyAgrahIone goLIthI ThAra mAravAmAM AvelA. A joDAkaNo joDayAM ane abhaNa sainikoe te vadhAvI lIdhA. AthI sopAna buddha satyAgraha aMge saMdharSasamiti racAI hatI. temAM morArajI desAi, umAzaMkara jozI. kavi" kahevAyA ! jelamAMthI chUTIne amRtalAla hoTha jevA jAjaramAna mAthAbhAre ane bIjA pIDha ke vRddha anubhavI satyAgrahI hatA. umAzaMkare junI koMgresano saMpAdaktA taMtrI maMDaLamAM joDAyA. janmabhUminI sAhityakaTAranA vivecaka banyA, rASTradhvaja kADhI nAkhavAno TharAva mukyo. Ano artha evo thato jaNAyo ke navalakathAkAra banyA, saMpAdaka banyA ane rokanA jamAI paNa banyA. svarAjayanA gAMdhIvAdIoe have naheravAdIone zaraNe jaI temanuM Adhipatya svIkAravuM. AthI AgamanakALe ke te pachInA arasAmAM gujarAtI sAhityakAronAM traNa jUtho morArajI desAi khaLabhaLI UThyA tathA temanI ane umAzaMkaranI vacce vAkayuddha hatAM : maDiyA maMDaLa, sopAna sabhA ane gulAba guccha. jelamAM, janmabhUmimAM cAlyuM. umAzaMkare kahayuM: "mane rASTrapatie rAjasabhAmAM nImyo che. " morArajI ane jarAvasthAmAM sarvatra teo zAMta, saumya, dhIragaMbhIra sopAna hatA. A vivecana desAIe kahayuM; " rAjasabhAmAM zrenI kvI rIte nimaNuka thAya che te huM jANuM lekhake (tanasukha bhaTTa ) temanI sAthe sAbaramatI jelamAM mahinAo gALyA hatA chuM." umAzaMkara tathA temanA pUjaya AcArya kAkA kAlelakara baMne gAMdhIjI jatAM judI judI beMkomAM rahIne. sopAnanI pharatuM tyAre kAThiyAvADI utsAhI yuvakonuM nahera vaMDAnA gADAmAM beThA hatA ane temanAM gIta gAtA hatA evuM gAMdhIvAdIonuM maMDaLa sAya jovA maLatuM. temanAmAM ndra banavAnI kudaratI zakita hatI. mAnavuM che. umAzaMkare gujarAta yunivarsiTImAM upakulapati tarIke mutsadIgIrInA dAvo pachAta saurASTranA eka khuNAnA gAmaDAmAM janmIne vidvAna, vizALahRdayI, ja khelya rAkhyA hatA. gujarAtI lekhonA be bhaugolika vibhAgo pADI ene pati pAmavAnuM saubhAgya raMbhAbahenane sAMpaDayuM hatuM. AmAMthI temanI amadAvAdI tathA bIjAne muMbaigarA ema abhidhAna ApyuM hatuM. muMbaimAM prAdhyApaka kizorIkaLI puSyarUpe prakTI. jANe ke reDiyono nArI vibhAga baje ryo hoya tevI, saMmelana thayuM tyAre AkhA gujarAtamAMthI eka paNa prAdhyApaka muMbaI Avyo ne temanI lekhikA tarIkenI chApa hatI, zAkha hatI. temanuM nAma strIomAM, reDiyo rasikomAM hato. tethI gujarAta prAdhyApaka saMmelana muMbaI prAdhyApaka saMmelanamAM palaTAi gayuM ane sAhityakAromAM suprasiddha thayuM hatuM. sAhityamAM saMskAra, saujanya ane suSTi hatuM. ! amadAvAdI aindrajAlika arthAta rAjanagarI jAdugara tarIke temaNe sAhitya bhaLe eTale sAhityakAra UMcI bhUmikAmAM pahoMce che, reDiyonA AraMbhakALe kAryakrama pariSadane maMtrIne mUThImAM rAkhI hatI. ApanArane paMdara miniTanA paMdara rUpiyA maLatA. temane reDiyomAMthI pahelIvAra paMdara - je vizvazAMtithI umAzaMkara prakhyAta thayA te vizvazAMtinI lpanA ane tenuM rUpiyA maLyA tyAre temaNe potAnA patine garvapUrvaka kaheluM ke Aja sudhI to tame nirUpaNa temanA gurudevanA mAstikta pariNAma hatuM. umAzaMkare to mAtra gurujInA mane hoTelamAM laI jaIne jamADatA hatA. Aje huM tamane hoTelamAM laI jaI jamADIza." vicArone pavaeNbaddha (versify) karelA eTaluM ja. dareka zikSaka, keLavaNIkAra ane A be vAkyomAMthI baMnenuM sukhI dAmpatya nItare che. buddhi, saMvedanazIlatA tathA prAdhyApaka jANe che ke aDhAra varasano yuvaka vizvazAMti jevA amUrta viSaya ciMtanarAptinA baLe teo grAmINa gorImAMthI mahAnagarInAM mAnunI banI gayA. (Abstract Subject) upara lakhI zake nahi. " klApIno kekArava " nI mAre tenI taravAra ane lakhe tenI lekhaNa ! vAvare tenI vidvatA ane rADa pADe pAchaLanI noTasamAM che ke " hamIrajI gohila " mahAkAvyanI sargadITha viSaya vyavasthA teno raMgamaMca ! ramADe teno reDiyo ane duniyAnAM dero dAkhave tenuM dUra darzana ane sargamAM carcavAnA viSayo jaTila taiyAra karI detA hatA. eTale mArI lpanAne duniyA jhukatI hai jhukAnevAlA cAhiye ! samarthana ApanAra bhUtapUrva prasaMga (Precedence) che ja. Do. ramaNalAla cI. zAhanuM 'vaMdanIya hRdayasparza ' pustaka vAMcIne mArAM je I , "kAnta' nA UMDo abhyAsI, paMkti yuganA sAhityanA prakhara vidvAna, joDaNI smaraNo tAja thayAM che, tathA mane je vicAro huryA che te meM ahI vyakta karyo ' ane vAkya racanAnI bhAre cIvaTa rAkhanAra, abhyAsamAMthI upajatI AtmazraddhA che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () tA. 16-1-91 prabuddha jIvana AhalAdaka hRdayasparza In Do. hasamukha dozI thoDA samaya pahelAM De. ramaNalAla cI. zAha ta " vaMdanIya hRdayasparza * emanA jIvanakhaMDane e vyaktio jayAM jayAM sparzI gaI hoya tene emaNe prakAzita nAmanuM pustaka rasapUrvaka vAMcI gayo hato. sAhityakAro, patrakAro, tatvaciMtako vagerene karela che eTale temAM satyanI ke tathyanI upekSA thavAno saMbhava ocho rahe che. zraddhAMjalI ApatA " prabuddha jIvana mAM pragaTa thayelA A lekho vAMcIne caritralekhana suvikhyAta lokapriya lekhaka samaraseTa mome potAnI Classic gaNAyelI. vize je thoDA vicAre chUryA che te ahI lakhuM chuM. navalakathA AZOR's EDGE nA AraMbhamAM lakhyuM che ke mANasanuM mUlya varSo pahelAM sadagata zrI ramaNalAla desAI vize zodha prabaMdha lakhato hato tenA mRtyu pachI "maTana' jevuM thaI jatuM hoya che. tenAmAM rahelI sajajanatA ke tyAre temanA tejacitro' pustaka saMbaMdhe lakhavAnuM hatuM. tejacitro ane pachI durjanatAno pachI bahu hisAba raheto nathI. eTale ja to dAca potAnA jIvanakALa maraNottara mAnava saurabha nAme be graMthomAM e mUlyaniSTha sAhitya sarjake keTalIka mAM mahAkhaTapaTI, kuTila ane svArthI gaNAyelA rAjakAraNIonI puNyatithio, vibhutio vize to keTalIka sAmAnya vyaktionI asAmAnyatA vize samabhAvali smAraka sabhAo, tailacitrone bAvalAMo, temanA nAma sAthe joDAyelAM pAritoSikane udAra nirUpaNa kyuM che. je te vyaktinAM caritranI rekhAo devA jatAM ramaNalAla TapAlaTikiTo vagerenuM Ayojana karavAmAM nahi AvatuM hoya ? apavAdo bAda karatAM desAI potAnA vyaktitvane caritrabhUta vyakti sAthe Involve karavAnuM TALa A caritrabhUta vyaktio najIkanA bhaviSyamAM bhUlAI javAnI che. evI vyakitaomAM che. koI paNa vyaktinuM doSa darzana e guNAnurAgI lekhaka jatuM kare che. Do. ramaNabhAI je asamAnyatA rahelI hatI te De. ramaNabhAIe anubhaninI tIvratA sAthe batAvI zAhe jANa doSa darzanane mahad aMze TALyuM che, paNa caritrabhUta vyakti sAthe emanuM ApI che. agaracaMdajI nAhaTA, paramAnaMda kApaDiyA, meDama sophiyA vADiyA, gaurI. Involvement tAdAmya vAraMvAra pragaTa thatuM rahe che. ethI caritra nirUpaNamAM prasAda jhAlA, yuroza zukla, umedabhAi maNiyAra, manasukhalAla mahetA, mULAMkara kadAca paralakSitA jaLavAtI nathI, paNa A prakAranA tAdAmyathI caritrabhUta vyaktinI bhaTTa ke raMbhAbahena gAMdhI vagerenAM caritrAMno A prakAranAM che. kALanuM cakra pharI rekhAo vadhAre jIvaMta ane zakya bane che. e temano moTo lAbha che. e rIte vaLaro ane teo vismRta thaI jaze. tyAre temanA vyaktitvamAM rahelI garimA A samagra catrilekhanamAMthI Personal Essay rasalakSI nibaMdha ke aMgata AhalAdaka nirUpaNo dvArA prasaratI raheze. nibaMdhanA lakSaNo pragaTa thAya che. e temAMthI utpanna thato bIjo moTe lAbha loka sAhitya ane pachAta vargonAM dukha gAvAmAM pravRtta rahenAra veracaMda che. ane jayAM aMgata nibaMdhanA lakSaNo pragaTa thAya tyAM samagra lakhANa zAstrIya meghANInI aitihAsika navalakathA " gujarAtano jaya ' vAMcIne mArA eka bahu ke saMzodhanAtmaka banavAne badale saudaryalakSI ke rasAtmaka banyA vagara na rahe. ane nikaTanA Aptajana svAbhAvika rIte bolI uThelA ke vastupAla tejapAlanuM gaurava eTale to uparokta pustakanAM catrilekho " prabuddha jIvana " mAM pragaTa thatA hatA A navalakathAnuM apUrva saudarya darzana che. duniyAmAM AvI keTalIka vyaktio thaI tyAre vAMcelA hovA chatAM te graMthAkAre vAMcavAnuM pralobhana TALI na zakAyuM. Do. ramaNabhAI gaI che. eTale ja to A pRthvI potAno bhAra veMDhAratI nahi rahI hoya ? AvI zAhanI lakhAvaTamAM rahelI niSpayanatA eka nirdabha saraLa zailInuM rasALa darzana yazasvI vyaktio ja mAnava ItihAsanAM klekti prakaraNone bhUlI javAnuM kahe che. karAve che, ane eTale A lakhANo pUrve vAMcyA hovA chatAM pharI na vAMcavAno moha ne mANasane jIvato rAkhe che. samAjamAM evI keTalIka ajJAta abodha vyaktio choDI zakAyo nahi. robarTa lanDa mekasa bIstroma ane e. jI. gArDanara jevA hoya che. jemanI asAmAnyatAnuM darzana karAvavAno je puruSArtha karI zake e sAco vIsamI sadInA aMgrejI aMgata nibaMdhanA sarjakonI mohinI lagabhaga osarI javAmAM sAhityakAra che. hatI. te mohinI A atri nibaMdhone kAraNe pharIne jAgrata thaI te emanI subhadra svAbhAvika zailIno parama AviSkAra darzAve che. AnaMdaghanajInAM stavano-bhakti saMgIta Andra morco potAnA pustaka Aspects of Biography mAM noMdha ane pravacanano kAryakrama 29: The Modern biographer, if he is honest, will not saMdhanA upakrame AnaMdaghanajInAM stavanono bhakti saMgIta ane pravacanano kAryakrama nIce allow himself to think: 'Here is a great writer; round his name a legend has beenbuilt; it is on the legend, |pramANe yojavAmAM Avyo che. and on the legend alone, that a wish to dwell. No, bhaktisaMgIta : zrImatI pUrNimAbahena sevaMtIlAla zeTha He thinks rather: Here is a Man, I posses a certain number of documents, and certain amount of pravacana : Do. ramaNalAla cI. zAha evidence about him. I am going to attempt to draw divasa : maMgaLa, budha, guru tA. 22, 23, 24, jAnyuArI, a true portrait. What will this portrait be? I have 1991 no idea. I don't want to know before I have actually samaya : sAMjanA 4-00 kalAke drawn it. sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha 45, saradAra Aja morvo evI catribhUta vyaktio vize noMdhe che. jemanA jIvanane vallabhabhAI paTela mArga, muMbaI-40 04. bhUtakALa bharakhI gayo che. evI vyaktio vize prAmANika mAhitI bahu hotI pratyeka divase pasaMda karelA be traNa stavananuM bhaktisaMgIta sahita gAna thaze ane tenuM nathI. anumAnonI ane daMtakathAonI bhUmikA upara caNAyelI AvI ImArato pachI rahasya samajAvavAmAM Avaze. zrotAone stavananI nakla sabhAmAM ApavAmAM bahu zraddheya lAgatI nathI. kema ke temAM nirbheLa satya hotuM nathI. banArDa zo ane Avaze. kizoralAla mazarUvALA jevA ciMtako vAraMvAra noMdhe che tema itihAsa dApi sAco sarvene padhAravA vinaMtI che. hoto nathI. are, ApaNI najIkanA bhUtakALa saMbaMdhe keTalAya lekhako jyAre lakhatAM hoya che tyAre temAM ghaNI bhUlo, hakIkata gheSo hoya ema jovA maLyuM che. zAstrIya rimAbahena vorA nimbahena esa. zAha cokasAi ke saMzodhanAtmaka satyane jALavavAnuM sAmAnya lekhakonuM gajuM hetuM nathI. saMyojaka pravINacaMdra ke. zAha ane eTale gAMdhIjI ke anya tatkAlIna mahAnubhAvonA caritra lekhanamAM satyanI ! maMtrIo Dhaka viDaMbanA thatI hoya che. sadbhAgya Do. ramaNabhAI zAhe evI vyaktio vize noMdha: AnaMdaghanajI vizenA agAunA kAryakramomAM levAyelAM stavano sivAyanAM lakhyuM che je bhatakALamAM vilIna thaI gaI hovA chatAM emanAthI bahu dUra na hoya. | bAkInAM stavanomAM cha thI sAta stavano rajU karavAmAM Avaze. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabodara , mAM jIranA Arthika sara prabuddha jIvana * . 16-1-91 metapura (khaMbhAta) no netrayajJa ahevAla : cImanalAla lAdhara zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Arthika sahayogathI zrImatI lIlAbahena gaphurabhAi sarjaka Do. ramaNIklAla dezIe jaNAvyuM hatuM ke gujarAtamAM prativarSa eka lAkha mahetAnA ja mAM janmadina nimitte pU. ravirora mahArAja AMkhanI hospiTala - mANaso motIyA vagerene kAraNe AMdhaLA bane che. lokoe AMkhanI kALajI je cikhodarA (ANaMda) nA upakrame khaMbhAta pAsenA metapura gAme ravivAra, tA. prakAre levI joIe te prakAre letA nathI tenuM A A pariNAma che. dara varSe amArI 30-12-1990 nA roja savAranA dasa vAge netrayajJanuM Ayojana thayuM hatuM. metapuranI saMsthA taraphathI trIsa thI cAlIsa jeTalA netrayajJo thAya che. metapura e svAmI prAthamika zALAnA makAnamAM yojAyela A netrayajJamAM kula - 4) dIone AMkhanA nArAyaNa saMpradAyanuM vyasana muktinuM gAma che. ahIM dareknA hRdayamAM bhagavAna svAmI- niSNAta tabIbo dvArA tapAsavAmAM AvyA hatA. ane temAMthI 75 vyaktinAM nArAyaNa che. paraMtu mane to ahIM traNa nArAyaNo - lakSmI nArAyaNa - eTale motIyA vagerenAM oparezana karavAmAM AvyA hatA. ke muMbaInA dAnavIro ane metapuranA netrayajJanA sahayogIo, IdrinArAyaNa - eTale A netrayajJanA uddaghATana prasaMge saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAha ke gAmamAM garIba dardIo ane bALanArAyaNa - eTale ke metapuranA rAmadhUna maMDaLa maMtrI zrImatI nirubahena esa. zAha, netrayajJanA saMyojaka zrI rasiklAla laheracaMda nA bALakanA darzana thAya che ane mAruM citta atyaMta prasannatA anubhave che. zAha prA. tArAbahena 2. zAha, zrI jayAbahena vIrA, zrI mInAbahena zAha, zrI pramukha sthAnethI bolatAM svAmInArAyaNa saMpradAyanAta zAstrI bAlaNadAsajIe yazomatIbahena zAha ane zrI cImanalAla klAdhara upasthita rahayA hatA. jaNAvyuM hatuM ke mAnavadharma e UMcAmAM UMco dharma che. Aje bhAratanI moTAbhAganI - netrayajJanA uddaghATana samArohanA pramukha sthAne svAmInArAyaNa saMpradAyanA janatA garIbImAM sapaDAyelI che e saMjogomAM ahI vadhune vadhu mAnavatAnA kAryo dharmaguru zAstrI bAlakRSNadAsajI hatA. netrayajJanuM udghATana metapura gAmanA sarapaMca karavAnI AvazyakatA che. AjanA ApaNA dezanA netAo vAmaNA che. bIjA zrI vasaMtalAla mukhIe kyuM hatuM. saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAha mukhya dezanI sarakAro potAnI prajA mATe nakakara kAma kare che tyAre ApaNe tyAM netAo atithivizeSa sthAne hatA. netrayajJanA saMyojaka zrI rasiklAla laheracaMda zAhanA varada prajAnI keDa para UbhA rahIne AMdhaLA kharcAo kare che. Aje davAkhAnA katalakhAnA haste bALakone sukhaDInA pekeTonuM vitaraNa thayuM hatuM. prA. tArAbahena 2. zAhanA thaI gayA che. davAkhAnAnA moTAmesa bIlo garIba ane madhyamavarganA lokonI kammara zubha haste aMdhatva nivAraNanA citra pradarzananuM uddaghATana thayuM hatuM. metapura gAmanI toDI nAkhe che. zuM ApaNI sarakAra tabIbI sAravAra kSetrane ndI ni:zulka nahi prAthamika ane mAdhyamika zALAnA sarvenuM udghATana saMghanA maMtrI zrImatI nirubahena banAvI zake ? tame yojela netrayajJanA kAryanI huM pUrI tArIpha karuM chuM Do. dozI esa. zAhe kahyuM hatuM. sAheba A sevAyajJanA zilpI che. janatAnI AMkhone sArI karavAmAM tamane sadAya A prasaMge yojAyelA samArohamAM vaktavya ApatAM Do. ramaNalAla cI. zAhe saphaLatA maLatI rahe evA mArA AzIrvAda che. jaNAvyuM hatuM ke amane atyaMta AnaMda thAya che ke netrayajJanA pavitra kAryamAM ame A netrayajJanI kAryavAhI nihALavA mATe saMgha taraphathI muMbaithI cikhodarA yatacita sahAyaka thaI zakIe chIe. mANasanA zarIranA vividha aMgo che temAM gayelA mahemAnonI Do. dozI sAheba, temanA dharmapatnI zrImatI bhAnubahena dozI AMkha kendra sthAne che. AMkha na hoya to jIvana akAruM lAge. AMkha vinA mAnavI ane temanA sAthI mitroe rahevA UtaravAnI, jamavAnI ane javA-AvavA mATe paravaza banI jAya. AMkhonI je rIte kALajI levAvI joIe te rIte ApaNA vAhananI sarasa suvidhA karI hatI. A prasaMge ANaMdanI AMkhanI hospiTala, TI. grAmajanomAM levAtI nathI. AMkhonI asahAya paristhitine dUra karavA AvA netrayajJo bI. hospiTala ane cikhodarAnI AMkhanI hospiTalanI ame mulAkAta lIdhI hatI. jarUrI ane upakArI banI rahayA che. ApaNA devAmAM AvA netrayajJonI haju vadhu ane tyAM nAtajAtanA bhedabhAva vinA dadIone apAtI sAravArathI ame sau prabhAvita jarUra che: IglenDa ane amerikA jevA dezomAM netrayajJa thatAM nathI kAraNa ke e thayA hatA. dezomAM hospiTalo, tabIbonI eTalI sarasa suvidhAo che ane tyAMnA loko paNa cikhodarAnI mulAkAta tathA netrayajJanI mulAkAta uparAMta vallabhavidyAnagara moTAbhAge sukhI ane samRddha che ke tyAM AvA netrayajJonI AvazyakatA nathI. AthI khAte zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI paNa tyAMnA sthAnika kAryavAhakonA nimaMtraNathI UlTa AphrikA jevA dezomAM netrayajJanI atyaMta jarUra hovA chatAM tyAM AvA netra ame mulAkAta lIdhI hatI ane tyAMnA vidyArthIo samakSa Do. ramaNabhAI zAhe. yajJo thatA nathI. kAraNa ke tyAM AvI sAmAjika saMsthAo ochI che ane dAtAo ane prA. tArAbahena zAhe udbodhana karyuM hatuM. Do. ramaNIklAla dozIe taduparAMta paNa ochA che. bhAratanI ja vAta karIe to ahI haju ghaNAM varSa sudhI netrayajJonI amArA mATe karelI vyavasthAne lIdhe khaMbhAtanA prakhyAta zrI sthabhana pArzvanAtha jarUrata che. bhAratanuM e sadabhAgya che ke ahI netrayajJa mATe loko taraphathI dAna jinAlayano ame darzana karyA hatA. taduparAMta agAsa, vaDavA ane bAMdhaNI gAmamAM maLI rahe che. citrakuTa bodhigayA jevA kSetramAM eka mahinAmAM dasa thI bAra hajAra AvelA zrImada rAjacaMdra AzramanI mulAkAta paNa amAre mATe teoe goThThI lokonA AMkhanA oparezano thAya che. samAjanA sevAbhAvI kAryakaro ane udAracarita hatI. dAnavIro dvArA A pravRttine vega maLato rahayo che. Do. dozI sAhebe to A kSetramAM Ama, saMdhanA Arthika sahayogathI yojAyelA netrayajJanI kAryavAhI nihALa * bhekha lIdho che. vAno tathA anya saMsthAo tathA tIrthonI mulAkAtano amAro kAryakrama smaraNIya sevA jemanA jIvananuM vrata banI gayuM che evA cikhodArA gAmanI hospiTalanA banI rahyo hato. ! sva. amRtalAla yAjJika (pRSTha - 2 thI cAlu) kazuMka meLavI levA, Arthika dRSTie ene gupta rIte vaTAvI levAnA prayAso karatI hoya che. eve vakhate svasthatA, samatva, prAmANikatA, nyAyabuddhi vagere jALavavAnuM kAle vimAnamAM sITa maLe che enI tapAsa karAvI lIdhI che.' kaparuM banI jAya che. yAjJika sAheba kelejamAM ane yunivarsiTInI samitiomAM mane to koI vAMdho nahoto paNa yAjJika sAheba hasatAM hasatAM , huM evuM sthAna prApta karavA mAM Arthika pralobhanothI dUra rahyA hatA. pote nivRta to paga ne dhotiyuM paherIne sIdho khAlI hAthe cAlyo Avyo che. sAthe kazuM thayA tyAre maLelI thelInI rakama paNa emaNe lokabhAratI saNosarAne ApI dIdhI ja lAvyo nathI, A ja paheraNa ne dhotiyuM paherIne AvatI kAle mITiMgamAM ha | hatI. muMbaImAM keTalIye saMsthAonA keTalAye kAryakramomAM emane javAnuM thatuM. AvuM eno tamane vAMdho na hoya to AvatI kAle mITiga cAlu rAkho.' temane levA mUkvA mATe saMsthA taraphathI vyavasthA thaI hoya to ThIka, nahi to " yAjJika sAhebanI saraLatA ane kheladilIthI vAIsa cAnselara paNa rAjI potAnI meLe basamAM ke TrenamAM tyAM pahoMcI jatA, ane bhADAbhaththAnI koi apekSA thayA. bIje divase mITiga sArI rIte cAlI. eka divasanA coLAyelo kapaDI rAkhatA nahi. koI vakhata koI kAryakramamAM mukhya vyakti na AvI zake ema hoya bIje divase pAchAM paheravAmAM yAjJika sAhebe kaMI ja asvasthatA ke saMkoca anubhavyo teve vakhate yAjJika sAhebane jo kahevAmAM Ave to teo svamAna ane gauravano nahotAM. prazna banAvI akkaDa rahevAne badale saraLatAthI nimaMtraNa svIkArI lai muzkelImAM - koI paNa kSetre ucca sthAne pahoMcanAra vyakti pAsethI sagAMo, saMbaMdhIo, ai madadarUpa thatA. kyAreka pA ke aDadho kalAka mATe acAnaka bolavA UbhA thavAnuM mitro sAthIo vagere potAnuM kAma karAvI ApavA mATe jAtajAtanI apekSAo hoya to paNa temanI madhara vANI akhkhalita vahevA lAgatI.. hakaparvaka zakhatA hoya che. te na saMtoSAya eTale TIkA, niMdA, klaha, saMgharSa vagera yAjJika sAhebane jayAre yAda kare che tyAre emanA vyaktitvanA vividha vilakSaNa cAla thAya che. ethI ragaSanAM ghaNAM pariNAmo cAlatAM hoya che. ucca sthAna madAo najara sAme taravare che ! teo potAnA jIvanane caritArtha karI gayA ! beThelI vyakti paNa keTalIkvAra potAnI satAnA pakSapAtI upayoganA badalAmAM ' prabha emanA AtmAne zAMti arpo ! ramaNalAla cI. zAha | | mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka prakAraka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 45, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 400 04. " | Te. naM. 3pa0ra6. mudraNasthAna : TrenDa prinTarsa, jagannAtha rAMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI - 400 04. A kAvAsA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ @ Regd. No. MH. BY / South 54 Licence No. : 37 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra varSa : 20. aMka - 27 tA. 19-2-1991 prabuddha jIvana prabuddha jIvana pAtika 1939thI 1989 : 50 varSa taMtrI : ramaNalAla cI. zAha ogaNIsamI sadInA uttarArdhamAM paMjAbamAM moTI krAMti karanAra jATa jAtinA jaina sAdhu zrI buTerAyajI ogaNIsamI sadInA uttarArdhamAM gujarAta, rAjasthAna ane paMjAbamAM jaina tyAgI saMyamI sAdhuonI saMkhyA alpa thai gai hatI. jaina yationo prabhAva-pracAra ghaNo vadhI gayo hato. te vakhate janme jaina na hoya evA paMjAbanA mahAtmAoe gujarAtamAM AvI, saMvegI dIkSA dhAraNa karI sanAtana zuddha jaina dharmano DaMko vagADayo. temAM agresara hatA pUjaya zrI buTerAyajI mahArAja. tyAga vairAgyanI sAcI bhAvanA, zAsra jJAnanI tIvra bhUkha, sAmAjika nIDaratA, sAcuM AtmArthIpaNuM, tejasvI ane pratApI mukhamudrA dharAvanAra zrI buTerAyajI mahArAjano e jamAnAmAM jaina dharmanA punarutthAnamAM ananya phALo rahyo che. zrI buTerAyajI mahArAjano janma paMjAbamAM ludhiyAnA pAse duluA nAmanA gAmamAM vi.saM. 1863 mAM thayo hato. temanA pitAzrInuM nAma TekasiMha hatuM. teo jATa jAtinA hatA. teo jamInadAra hatA ane gAmanA mukhI hatA. temanuM gotra gila hatuM. TekasiMhanAM patnInuM nAma karyuM hatuM. teo paMjAbamAM patiyAlA rAjyanAM jodhapura nAmanA gAmanAM vatanI hatAM. TekasiMha ane karmonuM dAmpatyajIvana sukhI hatuM, paraMtu temane eka vAtanuM moTuM du:kha hatuM. temane saMtAna thatAM, paNa jIvatAM rahetAM nahi. janma pachI bALaka paMdara-vIsa divase gujarI jatuM. AthI teo ghaNAM nirAza thai gayAM hatAM. eka divasa gAmamAM koi saMnyAsI mahArAja padhAryA hatA. teo siddha vacanI tarIke oLakhAtA hatA. TekasiMha ane karmo temanI pAse gayAM ane potAnAM du:khanI vAta karI. te vakhate e saMnyAsI mahArAje temane AzIrvAda ApIne AgAhI karatAM kahyuM ke - tamAre have eka saMtAna thaze. te putra haze. tamAro e putra jIvaze, paraMtu te sAdhu-saMnyAsI thai jaze. ene sAdhu-saMnyAsI thatAM tame aTakAvato nahi." 7 vArSika lavAjama rUA. 30 sAdhu mahArAjanA ArzIvAdathI TekasiMha ane karmone bahu AnaMda thayo. temaNe kahyuM, * guru mahArAja ! amAro dIkaro jo jIvato rahe to pachI bhalene e sAdhu-saMnyAsI thAya. ethI amane to AnaMda ja thaze. joine amAruM mana Tharaze, amAruM jIvyuM lekhe lAgaze. ame vacana ApIe chIe ke ene saMnyAsI thatAM ame aTakAvIzuM nahi. * tyAra pachI saM. 1863 mAM temanA ghera bALakano janma thayo. bALaka atyaMta tejasvI hatuM. pati patnI bALakane lADakoDathI ucheravA lAgyAM. paMdara-pacIsa divasa thavA chatAM bALakane kazuM thayuM nahi, ethI temano Dara nIkaLI gayo. temano utsAha vadhI gayo. sAdhu mahAtmAnuM vacana jANe sAcu paDatuM hoya tevuM lAgyuM. ema karatAM bALaka moTuM thavA lAgyuM. bALakanuM nAma *TalasiMha" rAkhavuM evI bhalAmaNa sAdhu mahAtmAe karI hatI. paMjAbI bhASAmAM 'Tala' eTale vAjiMga. sAdhu mahAtmAe kahyuM hatuM ke A bALaka jayAre moTA sAdhu saMnyAsI thaze tyAre teo jyAM ho mahArAja tyAM temanI AgaLa benDavAjA vAgatAM haze. mATe bALakanuM nAma TalasiMha rAkhazo: eTale mAtApitAe bALakanuM nAma TalasiMha rAkhyuM. paraMtu loko mATe. AvuM nAma taddana navIna ane aparicita hatuM. paMjAbanA lokomAMthI lazkaramAM-dalamAM joDanArA ghaNA hoya che eTale bALakanuM nAma TalasiMhane badale dalasiMha pracalita banI gayuM. jo ke A nAma paNa vadhu samaya cAlu rahyuM nahi, kAraNa ke mAtApitA eka gAma choDIne bIje gAma rahevA gayAM. tyAM zerInAM chokarAoe TalasiMhanuM nAma buTAsiMha karI nAkhyuM. buTAsiMha jyAre ATheka varSanA thayA tyAre emanA pitAnuM avasAna thayuM hatuM. have kuTuMbamAM mAtra mAtA ane putra be ja rahyAM hatAM. mAtA pote jyAre gurudvArAmAM jatI tyAre te sAthe nAnA bALaka buTAsiMhane laI jatI. niyamita gurudvArAmAM javAne kAraNe mAtAnI sAthe buTAsiMha paNa dharma pravacana karanAra graMthi sAheba je dharmopadeza ApatA te sAMbhaLatA hatA. vaLI bapore buTAsiMha gurudvArAmAM jatA. tyAM chokarAone zIkhonI gurumukhI bhASAlipi zIkhavavAmAM AvatI. Ama karatAM karatAM buTAsiMhane gurumukhI bhASA lakhatAM vAMcatAM AvaDI gai. zIkhadharmanA graMtho jevA ke graMtha sAheba," ene'mukhamaNI," 'japujI" vagere vAMcavAnI taka paNa temane sAMpaDI. vaLI gurudvArAmAM padhAranAra saMtono paricaya paNa thavA lAgyo. Ama roja niyamita guruvANInA zravaNa dvArA vadhatA jatA dharmabhyAsathI buTAsiMhane dharma pratye ruci vadhavA lAgI. loko bALakanA nAma mATe Aje jeTalA sabhAna che teTalA tyAre nahotA. sarakArI daphatara vageremAM adhikRta nAma-noMdhaNInA prazno tyAre teTalA mahattvanA nahotA. eTale TalasiMhane pachIthI to mAtApitA paNa 'buTA' (buTAsiMha) kahIne bolAvatA. buTAsiMhane potAne bALapaNathI ja khAvApIvA vageremAM ke bIjI AnaMda pramodanI vAtomAM bahu rasa paDato nahoto. emane sAdhu-saMnyAsIonI sobatamAM ane tyAga vairAgyanI vAtomAM vadhu rasa paDato hato. daluA nAnu sarakhuM gAma hatuM. tyAM prAthamika zALA paNa nahotI eTale buTAsiMhane zALAmAM abhyAsa karavAnI koi taka maLI nahotI. gAmamAM zIkhadharmanuM maMdira-gurudvArA hatuM. buTAsiMhanAM mAtApitA zIkhadharma pALatAM hatAM ane gurudvArAmAM jatAM. soLeka varSanI uMmara thai haze tyAre eka divasa buTAsiMhe potAnI mAtAne kahyuM, mA ! mAre lagna karIne ghara saMsAra mAMDavo nathI. mAre sAdhu thavuM che. * e sAMbhaLatAM ja mAtAne siddhavacanI bAbAe karelI AgAhI sAcI paDatI lAgI. buTAsiMhe jayAre saMnyAsa levA mATe mAtAnI AjJA mAMgI tyAre mAtAe emane samajAvatAM kyuM, "beTA, mArA jIvanano tuM ja eka mAtra AdhAra che. tArA pitAno svargavAsa thayo che. tAre bIjAM koi bhAi-bahena nathI. eTale tuM gharanI aMdara paNa saMnyAsI tarIke rahI zake che. tAro svabhAva Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra prabuddha jotAM huM tane lagna karavAnuM kayAreya kahIza nahi. tArA mATe siddhavacanI mahAtmAe karelI AgAhI huM jANuM chuM. tuM sAdhu thaze e vAta sAcI che, paraMtu tuM gharamAM rahIne sAdhupaNu pALI zake che. ema karaze to mane paNa sahAro raheze. tAre jo sAdhu thavuM hoya mArA gayA bAda tuM thaje. ' buTAsiMhe kyuM, 'mAtAjI | gharamAM mAruM jarA paNa mana lAgatuM nathI. jIvanano bharoso nathI. vaLI paMjAbanA itihAsamAM to keTalIya mAtAoe dharmane khAtara potAnA saMtAnane arpaNa karI dIdhAM hoya evA dAkhalA che. mATe mane ghara choDIne javAnI AjJA Apo. e vakhate mAtAjIe kyuM, " beTA, tuM jo ghara choDIne javA mATe makakama hoya to mArI tane eTalI ja salAha che ke A eka gharasaMsAra choDIne bIjA prakArano gharasaMsAra tuM vasAvato nahi. tuM sAco tyAgI saMnyAsI bane e mane vadhu gamaze. mATe bhale vAra lAge, paNa tuM koi sAcA tyAgI--vairAgI--vidvAna sAdhunI zodha karIne pachI emanI pAse saMnyAsa leje. tane jayAM jayAM javAnuM mana thAya tyAM tyAM tevA saMnyAsIo pAse jaine raheje ane tAruM mana na Thare to ghare pAcho Avato raheje. A ghara tAruM ja che. ane tAre mATe haMmezAM khulluM ja che. tuM je mahAtmA pAse saMnyAsa levAnuM nakakI kare enI pahelAM mane vAta karaje ane pachI saMnyAsa leje. ' mAtAnI AjJA maLatAM buTAsiMhe sadagurunI zodha zarU karI. jayAM kaMithI mAhitI maLatI to te sAdhu mahAtmAne maLavA mATe teo doDI jatA ane emanI sAthe thoDA divasa rahetA. e rIte teo koi koi vakhata zIkhadharmagura sAthe rahyA, koI vakhata phakIro sAthe rahyA, koi nAtha saMpradAyanA bAvAo sAthe rahyA, koi vakhata dhUNI dhakhAvanAra ane carasagAMjo pInAra khAkhI bAvAo sAthe rahyA, paraMtu temane kyAMya pUro saMtoSa thato nahi. saMnyAsIonI sAthe rahevAthI te te saMnyAsIonA svabhAvanI vicitratAo ke maryAdAono ane temanA jIvanamAM dhana, milakata, kIrti, nArI ke evA koi mATe rahelI vAsanAono paricaya thato. teo ghare AvIne potAnI mAtAne darekanA anubhavanI vAta karatA, mAtA temane AzvAsana ApatAM kahetI ke 'beTA, bhale moDuM thAya, bhale javA AvavAno kharca vadhu thAya, paNa tuM phikara karato nahi. A ghara tAruM ja che. mATe sadagurunI zodhamAM utAvaLe nirNaya leto nahi. A rIte buTAsiMhe paMjAbamAM TheTha kAMgaDA ane kulu-manAlI sudhI ane bIjI bAju jammu ane kAzmIra sudhI sAta--ATha varSa sudhI ghaNI rakhaDapaTTI karI, keTalAya saMnyAsI, phakIra, liMgiyA, nAtha, jogI vagereno saMparka karyo, paraMtu kyAMya emanuM mana TharatuM nahi. dhaNA kharA to gAMjo, carasa, aphINa, bhAMga vagerenA vyasanI hatA. keTalAka to dhana dolata ane parivAravALA hatA. emanuM aMgata jIvana joIne emanI pAse saMnyAsa levAnuM mana thatuM nahi. ema karatAM buTAsiMhanI uMmara covIsa varSanI thavA AvI. eka divasa koikanI pAse buTAsiMhe sAMbhaLyuM ke moDhe vasranI paTTI bAMdhanAra jaina sAdhuomAM nAgaramalajI nAmanA eka sAdhu mahAtmA ghaNI UMcI koTinA che, buTAsiMhe emano saMparka sAdhyo. sthAnakamArgI e jaina sAdhu bAvIsa ToLAvALA tarIke oLakhAtA hatA. tyAre sAdhuonA samudAya mATe 'ToLA' ke 'ToLI' zabda vaparAto ane sAdhu mATe RSi ke rIkha zabda vaparAto. paMjAbamAM tyAre sthAnakvAsI sAdhuonA mukhya be samudAya hatA. bIsa tolA ane bAisa tolA. RSi malukacaMdajInA ToLAMnA RSi nAgaramalajInA paricayamAM AvatAMnI sAthe emanA saraLa, nirdabha, tyAgI, saMyamI jIvanathI buTAsiMha prabhAvita thayA. vaLI temanuM pravacana sAMbhaLatAM paNa bAsiMhane khAtarI thai ke A sAdhu mahAtmA vidvAna che, tyAgI che, saMyamI che. ane siddhAMtonA jANakAra che. yuvAna, tejasvI buTAsiMhanI saMyamanI ruci ane zAsrajJAnanI sAcI jijJAsAno RSi nAgaramalajIne paNa paricaya thayo. ghare AvIne potAnI mAtAne muni nAragamalajInI vAta karI. e sAMbhaLIne mAtAjIe emane nAgaramalajI pAse dIkSA levAnI anumati ApI. RSi nAgaramalajI te samaye paMjAbamAM vicaratA ane moTo samudAya dharAvatA sthAnakamArgI mahAtmA RSi malakacaMdajI mahArAjanI ToLInA sAdhu hatA. vihAra karatAM karatAM teo dilhI pahoMcyA hatA. emanI pAse dIkSA levA buTAsiMha dilhI gayA. dilhImAM guru mahArAja nAgaramalajIe emane vi. saM. 1888 mAM 25 varSanI uMmare dIkSA ApI. emanuM nAma RSi buTerAyajI 2 jIvana mahArAja rAkhavAmAM AvyuM. buTerAyajI mahArAje potAnA guru mahArAja nAgaramalajI sAthe dilhImAM cAturmAsa karyuM. cAturmAsa daramiyAna nAgaramalajIe AcArAMga sUtra ane sUyagaDAMga sUtra upara vyAkhyAno ApatA hatA. e vyAkhyAno buTezayajI dhyAnapUrvaka sAMbhaLatA hatA. vaLI e sUtronI pothIo laine guru mahArAja pAse besIne teo vyavasthita adhyayana karavA lAgyA hatA. bIjA cAturmAsa daramiyAna saMskRta ane ardhamAgadhI bhASA paNa emaNe zIkhI lIdhI hatI. vaLI, potAnI meLe AgamagraMtho vAMcavAnI sajajatA teo prApta karatA jatA hatA. emanI tIvra samajazakti, vadhu adhyayana mATenI laganI, agharA viSayonI grahaNazakti, asAdhAraNa smaraNazakti vagere joine guru mahArAjane paNa bahu harSa thato. tA. 16-2-91 AgamagraMtho vize guru mahArAja pAsethI sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM buTerAyajI mahArAjane jaina sAdhuonA AcAra tathA siddhAMto vize keTalAka prazno thatA, paraMtu guru mahArAja pAsethI tenuM samAdhAna maLatuM nahi. alabatta, guru mahArAja nAgaramalajI eTalA badhA udAra hatA ke potAnI zaMkAonA samAdhAna mATe buTerAyajIne jyAM javuM hoya tyAM javAnI rajA ApatAM. e divasonAM rAjasthAna ane paMjAbamAM sthAnakamArgI ane terApaMthI sAdhuo vacce vAraMvAra vivAda thato. dilhImAM e vakhate terApaMthI sAdhu jitamalajI hatA. baTerAyajIne temanI pAse javAnI jijJAsA thaI. guru mahArAjanI AjJA laIne teo temane maLavA gayA. temanI sAmAcArI joine teo prabhAvita thayA. ane pAchA AvIne potAnA guru mahArAjane te vize vAta karI. nAgaramalajI udAra mananA hatA, chatAM buTerAyajI terApaMthI sAdhuonA vadhu saMsargamAM Ave e vAta emanI gamI nahi. buTerAyajI yuvAna satyazodhaka sAdhu hatA. teo terApaMthI sAdhuo pAse javA icchatA hatA. emanI pAkI marajI joi saraLa prakRtinA RSi nAgaramalajIe chevaTe AjJA ApI. buTerAyajI terApaMthInA sAdhu pAse pharIthI gayA. tyArapachI muni jitamalajI dilhIthI vihAra karIne jodhapura cAturmAsa karavAnA hatA. buTerAyajIe jodhapura javAnI AjJA mAMgI. guru mahArAjane gamyuM nahi, tema chatAM temaNe jodhapura javA mATe AjJA ApI. buTerAyajIe vihAra karI jodhapura pahoMcI muni jitamalajI sAthe cAturmAsa karyuM. cAturmAsamAM satata sAthe rahevAne kAraNe tathA vicAra vinimayane kAraNe tyAM paNa temane keTalAka prazno thayA, jenuM samAdhAna muni jitamalajI karI zakyA nahi, buTerAyajI mahArAjane keTalIka apekSAe sthAnakvAsI sAdhuo karatAM terApaMthI sAdhuo caDiyAtA lAgyA ane keTalIka apekSAe terApaMthI sAdhuo karatAM sthAnakavAsI sAdhuo caDiyAtA lAgyA. AthI emanuM mana DAmADoLa rahevA lAgyuM teo potAnA sthAnakvAsI guru nAgaramalajI sAthe rahevAnuM nakkI karIne jodhapurathI vihAra karIne pAchA dilhI AvI pahoMcyA. dilhImAM emaNe guru mahArAja sAthe be cAturmAsa karyAM. vRddhAvasthA ane nAdurasta tabiyatanA kAraNe RSi nAgaramalajIe dilhImAM ja sthiravAsa karyo hato. buTerAyajI emanI pAse pAchA AvyA hatA. paraMtu guru mahArAjano pahelAM jeTalo ullAsabharyo bhAva have jaNAyo nahi. to paNa baTerAyajI daMbha-kapaTa vinA saraLatAthI guru mahArAja sAthe rahIne temanI vaiyAvacca karavA lAgyA. buTerAyajIe guru mahArAjane vinaMtI karI ke teo potAne vadhu zAsrAbhyAsa karAve. paraMtu guru mahArAja have mana mUkIne zAstrAbhyAsa karAvatA hoya evuM buTerAyajIne lAgatuM nahi. keTalAka samaya pachI guru mahArAja vadhu bImAra paDayA. buTerAyajIe divasa rAta joyA vagara athAga parizramapUrvaka emanI sevA cAkarI karI, temanAM hallo--mAtru paNa teo jarApaNa kacavATa vagara, balake hoMzathI sApha karatA ane AsapAsa kayAMya javuM hoya to buTerAyajI temane UMcakIne potAnA khabhA upara besADIne lai jatA. roja ujAgarA thatA to paNa teo guru mahArAjanI pAse khaMtathI utsAhathI ane guru sevAnA bhAvathI besI rahetA ane temanI satata saMbhALa rAkhatA ane rAtre jayAre jayAre samaya maLe tyAre pote gokhelAM sUtro, thokaDA, bola vagere bolIne yAda karI letA. buTArAyajInI vaiyAvacca nAgaramalajI mahArAjanA hRdayane sparzI gai. temanA hRdayanuM parivartana thayuM. aMtima samaye emaNe kahyuM, buTA, teM mArI bahu sevA ( anusaMdhAna pRSTha - 10 ) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-91 prabuddha jIvana | gAMdhI vicAranI prastutatA 1 cI. nA. paTela dareka yugane potAnA prazno hoya che ane temano ula te te yuganA karaze to ja te pazcimanA dezo pAse raMgadveSano tyAga karAvavAno Agraha rAkhI saMskAra netAo ane bauddhikonA ciMtanamAMthI maLI rahe che. AjanA yuganA rAkaze. ane chevaTe teNe zarIrazramanA vratane apanAvI vyakitagata jIvanamAM, praznonA ukela mATe je ciMtakoe phALo Apyo che temAM gAMdhIjIno zaikSaNika saMsthAomAM ane samAjamAM zarIrazramanuM gaurava karI prajAnA badhA phALo sauthI vadhu mahattvano che. bhArata ane jagatanI bIjI badhI prajAo vargo vacce sAcuM aikya siddha karavAno puruSArtha karavo paDaze. ema karIne ja gAMdhIjInA e paraSArthamAMthI potAnA praznonA ukela mATe preraNA meLavI te eka prajA tarIke potAnuM pUruM baLa pragaTAvI zakaze, jagatanI prajAomAM zake che. sanmAnanuM adhikArI banaze ane gAMdhIjIne potAnA rASTrapitA tarIke ApaNA AjanA praznonuM mULa chellAM traNaso varSa daramiyAna mANasanI oLakhAvavAnuM gaurava laI zakaro. vikAsamAM ane e buddhie meLavelI bhautika vijJAnanI siddhiomAM A uddezo satya ane ahiMsA dvArA pragaTAvelA baLa vaDe ja siddha raheluM che. tarkabaddhie madhyayugI mAnasanA vahemo dUra karyA, paNa sAthe sAthe karI zakAya. mANasanA jIvanamAM koI paNa prakAranuM kAyamI parivartana kAyadAnI teNe jUnI dharmazraddhAne paNa kSINa karI. vijJAnanI siddhioe mANasanA bhautika madadathI lAvI zakAtuM nathI. te mATe moTA pAyA upara lokamata keLavavAnI jIvananAM kaSTo dUra kya, paNa te sAthe teNe mANasane bhogapremI banAvyo. jarUra rahe che, ane lokamata keLavavAnAM zreSTha sAdhana satya ane ahiMsA jUnI dharmazraddhA mANasanA jIvanane mRtyu pachInA jIvana mATe taiyArI rUpa che. manusmRti kahe che, savaina zuti mana:o AjanuM manovijJAna gaNatuM, have ApaNe je maLe te bhogavI lo, kAla koNe joI che, ema paNa eja kahe che. phera eTalo ja che ke gAMdhIjInA mata anusAra ahiMsAnA mAnatA thayA chIe. A manovRttinAM jagatamAM badhe viSama pariNAma AvyAM pAsa vALuM satya ja evI zuddhi karI rAke. che. mANasanI bhautika sukha mATenI lAlasA eTalI utkaTa banI che ke te paNa koIne prazna tharo, ApaNe sAmAnya mANaso gAMdhIjInA jevI asaMtoSa ane atRptinI lAgaNIothI pIDAI rahyo che, mAnavIya saMbaMdhomAMthI satya ahiMsAnI sAdhanA kevI rIte karI zakIe ? gAMdhIjI pote mAnatA maLatA sAtvika sukhano AnaMda gumAvI beTho che, dhaniko ane garIbo vacce ke teo je karI zakyA che te koI bALaka paNa karI zake. ApaNe ema na purAya evI khAI UbhI thaI che ane jagatanI prajAomAM paraspara avizvAsa, to na kahI zakIe, paraMtu eTalI zraddhA to jarUra rAkhIe ke dareka vyakita dveSa ane IrSyAnuM sAmrAjaya phelAyuM che. pariNAme mANasa mANasa maTI pazu saMkalpa kare to te yathAzakti satya ane ahiMsAnuM pAlana karI zake. ema banI rahyo che. karatAM tene e sAdhanAmAM AgaLa vadhavAnuM baLa maLI raheze. evI apUrNa gAMdhIjIno uddeza mANasane pazumAMthI pharI mANasa banAvavAno hato. sAdhanAmAMthI paNa vyakitane sAtvika sukhano AnaMda maLaze ane e AnaMda eka prasaMge temaNe hatuM, I Want to reinstate man to his tene AtmAnA svarUpanI jhAMkhI karAvaze. gAMdhIjIne potAne evI jhAMkhI thaI original estate, " mAro uddeA mANasane tenA mULa AtmasvarUpamAM hatI ane emAMthI maLato AnaMda temaNe anubhavyo hato. zrImatI vijayAbahena pharI pratiSThita karavAno che. " pazcimanA ciMtakoe paNa arvAcina saMskRtinAM paMcoLI uparanA eka patramAM temaNe lakhyuM hatuM, " dareka mANasanA aMtaramAM bhayasthAne joyA che. ane tenA upAyarUpe temaNe mAnavajAta samakSa navA niraMtara divya saMgIta cAlatuM rahe che. meM e saMgIta sAMbhaLyuM che. " ApaNe Adarzo mUkyA che. paNa emanuM ciMtana mANasanA manane kendramAM rAkhe che, paNa prayatna karIe to te sAMbhaLI zakIe, ane eka vAra e e mananI pAchaLa rahelA Atmatatvane nathI jotuM ke samajatuM. gAMdhIjIno sAMbhaLIe to jIvananA AdhyAtmika aMzamAMthI ApaNI zraddhA kkI nahi udde mANasamAM rahelA Atmatatvane jAgrata karavAno hato. Dage. e uddezathI gAMdhIjIe potAnA ane AzramanA sahakAryakartAonI vedanA eka RSi kahe che, vedAhama etama mahattama puruSama AdityavarNama jIvanadhaDatara mATe keTalAMka vatonI zista svIkArI. e vatomAM kendrasthAne tamasa: parakhAta. " A mAyAjagatanA aMdhakAranI pele pAra sUryanI jema satya ane ahiMsA hatAM. paNa e vratonuM pAlana karatAM gAMdhIjIe joyuM prakAzI rahelA paramapune meM joyo che. " gAMdhIjIe e purUne nahi ke temanI sAthe saMyamanA bIjA niyamo paNa Avazyaka che, e niyamomAM joyo hoya, paNa emanA aMtarane e puruSanA prakAzano sparza thayo hato. temaNe brahmacarya, asteya, aparigraha, aspRzyatAtyAga, sarvadharmasamabhAva, ane e sparze emanA hRdayamAM paNa uccatama mAnavatAnI jayota pragaTAvI svadezI ane zarIrazramanAM vatone samAvyAM. mANase pharI mANasa banavuM hoya hatI. emanI e jayotano sparza ApaNA hRdayamAM paNa, temanA jevo to to teNe A vratonuM yathAzakita pAlana karavuM ja rahyuM. AjanA bhogapradhAna nahi toya nAnAM koDiyAnA dIvA jevo prakAza pragaTAvI zake, jo ApaNe emanI jIvananA saMdarbhamAM sauthI vadhu agatyanuM vate aparigrahanuM che. aparigraha eTale jayota sAthe anusaMdhAna sAdhIe to. evuM anusaMdhAna sAdhavAnI "sabako upabhoganAM sAdhanono saMgraha na karavo eTaluM ja nahi, paNa potAnI jarUriyAto sanmati de bhagavAna " bane teTalI ochI rAkhI sAduM, saMyamazIla jIvana jIvavuM. A vAta vyaktio evI sanmati mATe gAMdhIjI emanA ISTadeva zrI rAmane prArthanA karatAM mATe sAcI che teTalI ja prajAo mATe paNa sAcI che. pazcimanA dezoe ane lokone paNa evI prArthanA karavAno upadeza ApatA. gAMdhIjI mATe potAnuM UMcuM jIvanadhoraNa jagatanI nirbaLa prajAonuM zoSaNa karIne rAmakathA itihAsanI kathA nahotI paNa prema ane bhakitanuM mahAkAvya hatuM. meLavyuM hatuM, ane te TakAvI rAkhavA teo Aje paNa e prajAonuM zoSaNa e kAvyamAM Adikavi vAlmIkie satya, prema ane saudaryanuM je rasAyaNa karatA rahyA che. evuM zoSaNa aTake nahi tyAM sudhI jagatamAM vyApI rahelAM sajaryuM che teNe gAMdhIjInI aMtaradRSTine mANasanA jIvananI AzcaryamayatA dveSane hiMsA ochAM nahi thAya. vaLI pRthvInI utpAdanasAmagrI ochI thatI pUrNa rUpe pragaTa karI hatI. emanI pratIti hatI ke AjanI bhogapradhAna saMskRti jo tema rASTro vaccenI harIphAI vadhune vadhu tIvra banatI jaze, ane te mANasanI e daivI AzcaryamayatAne rUMdhI rahI che, ane tethI ja teo tenA bhISaNa yuddhamAM samagra jagatano nArA thavAno saMbhava Ubho thayo. kTara virodhI banyA hatA. eTale AjanA jagatane gAMdhIjIno eja saMdeza bhArate paNa potAnI prajAnI garIbI dUra karavAno prayatna karatAM pazcimanAM che ke satya ane ahiMsA sAthe emanAM bIjAM vratonuM pAlana karI mANasa jIvanadhoraNone pahoMcavAnI abhilASA na rAkhavI joie. te sAthe teNe potAnuM divya rUpa oLakhe. . svadezInA siddhAMtanuM pAlana karI garIbI dUra karavA paradezo pAsethI madada mAgavAne badale dezamAMthI meLavI zakAya e sAdhanothI ja Arthika vikAsa karavAno saMyukata aMka uddeza rAkhavo joIe. to ja te jagatanI prajAomAM gauravabhera mAthuM UMcuM [ prabuddha jIvanano tA. 16 mI mArca, 191 no aMka tathA tA. rAkhI jIvI zakaze. ane aspRzyatA tyAganA vratanuM pAlana karI sadIothI 16 mI eprila, 191 no aMka saMyukata aMka tarIke tA. 16-4-191, cAlI AvelI UMcanIcanI bhAvanAone teNe tilAMjalI ApavI paDaze. ema nA roja pragaTa thaze. - taMtrI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-2-91 okaToviyo pAka : vaita pAranI sRSTino kavi Do. pravINa darajI okaToviyo pAjha hamaNAM carcAmAM che. 1998 nA varSanuM sAhityanuM nobela yuvAno sAme tyAMnI sarakAre je sakhtAI bharyo ane amAnavIya vartAva ryo pAritoSika teone phALe jAya che. moTe bhAge AvA puraskArathI je te vyakti enA virodharUpe potAnA hoddAnuM rAjInAmuM mokalI ApyuM. ane ema sarakArI raLiyAta thatI hoya che, paNa kyAreka apavAda rUpe bane che tema, ahIM pAritoSika padano tyAga karyo. pAka rAjakAraNI hatA. paNa emanuM rAjakAraNa mAnavakAraNano khuda pAjhane meLavIne raLiyAta thayuM che. pAjha ApaNI sadInI kavitAno paryAya hatuM te A ssiAthI samajAya che. 1970 mAM kembrijamAM teo eka baLavAna avAja che. adhyApana kArya kare che. 1971mAM mekisakomAM parata jAya che. tyAM teo 1914mAM mekisako zaheramAM janmelo A leTina amerikAnA pramukha kavinI 'Plurgl" nAmanuM kaLA, sAhitya, vivecana ane rAjakAraNa jevAM anekavidha kavitA eka arthamAM to IlekaTronikasa kesiyo jevI che. eka sAthe aneka viSayone sparvatuM sAmayika zarU kare che. plarala leTina-amekina buddhijIvIone vAjiMtronA sUra emAMthI nIkaLe che. evA dareka sUrane eka potIkI kahI aneka rIte prabhAvita karatuM sAmayika puravAra thAya che. 197pamAM temanuM bIjuM zakAya tevI bhoMya che, Agavo saMdarbha che. paNa e vAta AgaLa upara pAjhanI mahatvapUrNa kAvya 'Pasodo enclaro prakaTa thAya che. 1976 mAM Vuella zabda sAthenI sagAI cheka nAnI vayathI thaI cUkI hatI. zarU zarUmAM temanI zIrSaka taLe bIjAM kAvyo temaja anya keTalAMka noMdhapAtra gadyalakhANo paNa upara paraMparAno sAro evo prabhAva varatAya che. khAsa karIne kavedo, gaMgorA prakAzita thAya che. ane sara jonA Insa-DelA kUjha jevA sarjakonuM emane gheluM hatuM, paNa pAka ane "huralanA saMpAdakamaMDaLa sAme tyAMnI sarakAranI dakhalagIrI e asara pachI jhAjho samaya TaktI nathI. 1937 mAM spenanI mulAkAtethI vadhatAM AkhuM maMDaLa rAjInAmuM ApI de che. "plarala' baMdha paDe che. paNa pAchA pharyA pachI mekisakomAM te "Tolara' nAmanA liTararI rivyano AraMbha tarata ja 1976mAM pAjha Vuelfa nAmathI bIjuM eka mAsika zarU kare kare che. AnuM eka sAruM pariNAma e AvyuM ke, e nimitte mekisako temaja che. jemAM sAMskRtika ane vivecanAtmaka lakhANono dora jArI rahe che. pAke spenanA e samayanA aneka yuvAnasarjako eka sAthe maLavA lAgyA. vividha anya mitro sAthe rahIne 'rahangs : A chain of Poems' paNa viSayonI carcA-vicAraNA thavA lAgI. paraMparAthI upharA javAnI Ama ApyAM che. ajANapaNe ja pAka mATe ahIM eka bhUmikA racAtI jAya che. A pAka satata vikAsazIla kavi che. nAnI umathI lakhavAno AraMbha karI gALAmAM anya taka AvI maLe che te mekisakana sarakArI nokarInI vividha cUkelA A kavi jIvananA AThamA dAyakAnA uttarArdhamAM paNa eTalA ja sakriya hoddAo upara pharaja bajAvatAM bajAvatAM, e nimitteja, pAjhane aneka varSa che. temanI kavietanA paLepaLane jhahI levA, grathI levA kAryarata rahI che. sudhI paradezamAM rahevAnuM bane che. A prakAranuM paribhramaNa pAjhanI sarjakatAne temaNe temanI jAtane vicAra ke vAdanA koI vADAmAM tethI bAMdhI nathI. anekaza: paripuSTa karanAruM nIvaDe che. vividha mAnavIo, temanI saMskRti, tyAMnI ativAstavavAdathI zUnyavAda sudhI ane bhASAnI mukharatAthI tenA maunarUpa lokakathAo-purANakathAo temanA rIti-rivAjo - A sarva emanI cetanAmAM sudhInI tethI temanI yAtrA vistaratI jovAya che. rembonI mAphaka pAkanI ekarasa banatuM rahe che. perIsamAMnA rokANa daramyAna pAkane aneka kavio mathAmaNa paNa ekama satanI ane dvita pAranI sRSTinI rahI che. kavitAne - kaLAkAro sAthe maitrI baMdhAya che. jemAM Anne betAM ane henkI mIkozano teo enA mukata rUpe jue che. kavitA koi dhAraNAo ApatI nathI, kazI paNa samAveza thAya che. 1949 mAM teo temano, mahatvano kahI zakAya tevo philasUphI ke Adarzone te vAhana paNa nathI. kavitAne te itihAsake prati-itihAsanA prathama kAvyasaMgraha prakAzita kare che. pachInA taratanA varSamAM mekisako uparano avAjarUpe jotA nathI. paNa je kaMIka itihAsamAM rahayuM che tenAM te avAja ati khyAta nibaMdha lIbirIntha opha soliTaTyUDa prasiddha kare che. lagabhaga che. kavitAne tethI teo eka "bIjA ja avAja' rU5 - Other Voice yuropanI badhI bhASAmAM eno anuvAda thAya che. 1956 mAM "igala ora tarIke oLakhe che. sana ? nuM prakAzana thAya che. Ama gadya ane padhe ubhayamAM temanI gati pAjhanI sarjaktAno vicAra karIe chIe tyAre te ApaNane aneka AzcaryonI sAme lAvIne mUkI de che. eka tarapha beta ane ativAstavavAda , 155 mAM poeTikasa uparano graMtha "dha bo enDa dha leyara' teo temanI sAme che. bIjI bAju agAu ullekhyA che te sattaramI sadInA Ape che. vi-kavitA vize temAM temanA mananIya vicAro saMgharAyelA jovA spenIza kavio gaMgorA ane kavedo vagerenuM temane AkarSaNa che to trIje maLe che. te pachInA TUMkA gALAmAM temanI eka yAdagAra racanA "sana sTona khUNe vIsamI sadInA jyorja gulIyanano prabhAva paNa che. to lUi kaDAnI (Pedro de sol ) prakTa thAya che. temanI A mahatvAkAMkSI kAvyaracanA maitrIno paNa eTalo ja hisso rahayo che. pheMca saMskRti taraphanuM kheMcANa - duniyAnI aneka bhASAmAM rUpAntarita thAya che. mAnavameLAnuM, enAM nAnAvidha epolIniyara reverdI vagerenI kAvyasRSTi pratyenI abhimukhatA karnaDAnI maitrInuM rUponuM, parasparane chedatuM to kayAreka parasparane upasAvatuM, parasparamAM aTavAtuM pariNAma che. A sAthe vArjhavartha, rembo, mAlArme, bodalera, eliyeTa ne ne parasparane athaDAvatuM - hardha citraNa maLe che. ApaNI sadInI paNa e novAlisa vagere sarjako sAtheno paNa temano utkaTa anubaMdha rahayo che. bhAratIya eka noMdhapAtra racanA lekhAI che. 19rathI 1968 sudhInA varSomAM teo zilpa-sthApatya sAhitya-kaLA-tatvaciMtana vagere paNa emanI cetanAmAM satata bhAratamAM rAjadUta tarIke rahe che. A varSomAM prAcya vidya-kaLA vize, enI kalavAtAM rahayA che. Ama eka sAthe pheMca pratIkvAda ane ativAstavavAda philasUphI vize teo UMDo abhyAsa kare che. bhAratanI saMskRti ane sabhyatA amerikana kavitA, jarmana zemenTi sijhama, mAkarsanI vicAraNAne vivAda temaja 'vize, enA sAhitya vize, enAM purAkalpano vize teo bArIkAIthI vicAre jApAna, briTana, bhArata vagerenA saMparko-saMbaMdho-badhuM eka drava banIne emanI che. pUrvathI teo ghaNA prabhAvita thAya che. 'Solomondro' ane kavitAmAMthI jhamatuM rahe che. koI eka deza ke saMskRti nahi; aneka deza ane "Lodera este' anukrame 182 ane 1969 mAM prakAzita thayelA temanA aneka saMskRtio emanI racanAmAM UghaDe che. ane e sAthe potAnI mekisakana kAvyasaMgraho che. pUrvanA anubhavonuM pAradarzIkarUpa e kavitAmAM jhilAyuM che. dharA, enAM mAnavI e to pelAM sarvanI cheka, cheka nIce enAM UMDAM - jeTalA uttama teo kavi che, teTalA ja uttama teo eka gadhekAra paNa mULiyAM nAkhIne pAchAM paDelAM che ja. pAkanI sarjaktAnI vizeSatAo kaho che. nRvaMzazAstra, saudaryazAsa, kAvyazAsa, vagere uparanAM lakhANo vicArapUrNa to viroSatAo, Azraryo kaho to Aryo te emanuM nijI aizvarya che-eka ja nahi, vicArottejaka paNa che. e lakhANonI khUbI e che ke temAM vAta UMce UDelA sarjaka- mAnavInuM aizvarya kazAmAM baMddha nahi, to kazAnI pratibaMddhatA tarkanI ke vijJAnanI bhUmikAethI thatI hovA chatAM e lakhANo baraDa ke sukha nahi. mAtra zabda ane zabda sAtheno vizuddha nAto. eTale ja pelI aneka - banyAM nathI. 'Alternating Current' ane 'Conjunctions and saMskRtionuM jhummara ahI jhaLahaLe che paNa emAM aneka vaividhyonI cUMThaLa Disjunctions temanA A prakAranA jANItA saMgraho che. 1968mAM, bhAratamAM ekama saMta, ane mAnava ja DokAya che, saMvAda ja kevaLa korI rahe che. bhAratIya elacIpade hatAM tyAre ja temaNe mekisako zaheramAM phATI nIkaLelAM tophAnomAM kaLA-sAhityanAM AnaMda-gAMbhIrya emanI kavitAmAM paNa lakSaNa banyAM che, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-91 prabuddha bauddha vicAradhArAe emanI racanAone eka navya parimANa ApyuM che. Every poem is a Fiesta, a precipitate of pure time - ema kahIne pAjhe kavitAmAM prakaTa thatA 'anazuddha samaya'no mahimA karyo che. vartamAna, atIta ke anAgatanuM e koi cosaluM nathI. e tattvata: badhAMthI mukta che, sAthe pote ja mukita che. sthaLa ane samayanI ArapAra mANasanI A kavitA vaDe, tethI to Avana-jAvana rahe che. kavitAnI bhASAne janasamAja ane itihAsanI bhASAthI te judI pADe che. bhASA ke vAya dvArA kazuMka kahevAnI vAta hoya che, kazAkanA sUcana taraphanI" temanI gati hoya che paNa jayAM e zabdone kavitAno sparza thAya che tyAM vAta AkhI badalAI jAya che. tyAM e layAtmaka ekamo banI jAya che. athavA to pratirUpomAM parivartana pAmI jAya che. tyAM e zabdano anya koi saMdarbha hoto nathI. e kazuM kahevAnI tyAM icchA dharAvato nathI ke kazA taraphanI tenI gati nathI. kavi bhaya ke prema vize kaheto nathI. mAtra tene batAve che. zabda tyAM pote ja potAno AdhAra banI svataMtrarUpe vilase che. okaToviyo pAjha mAtra kavi nathI, moTA kAvyajJa paNa che. kAvyanA astittva ane enI bhASA vize tethI ja temanA vicAro kAntikAraka rahayA che. itihAsa ane manuSya vaccenA saMbaMdhane carcatAM teo jyAre cheka kavitA sudhI AvI pahoMce che tyAre e vAta vadhu spaSTa thatI jaNAya che. kavitA vizenA temanA khyAlo tyAM ekdama pAradarzaka rUpa dhArIne sAme AvI rahe che. temaNe itihAsanI vAta karatAM kahyuM ke temAM jo pramukharUpe kendramAM manuSya rahelo che, to e vAta paNa na bhUlavI joie ke e enuM sthULa upAdAna paNa che. itihAsa je kaMi che te manuSyane bhoge ane jokhame che. itihAsanA prasaMgoghaTanA-banAvo e badhuM kazAka paurvAparya sAthe, kAraNo sAthe saMkaLAyela che. kAryakAraNanI evI zRMkhalAmAMthI e ghaTanAo vagerene mukta karavAnuM kAma kavitA kare che. kavitAno itihAsa sAthe je kaMi saMbaMdha che te Avo parokSa che. kavitA itihAsane gALI nAkhe che. mULa vastu ke padArthane enA asala rUpano te paricaya karAve che, enA zuddha rUpane te pratyakSa karI Ape che. ne rIte TekarIo caDhI javAtI hoya che, e rIte meM zikhara upara caDhavuM zarU karyuM. Aje ke kAle pasaMdagIno avakAza nathI ja, tamAre mukAbalo karavo ja rahayo. je killo che enI Toca uparano rAjamugaTa prakAzamAMthI ghaDAyelo che. ekdama tINo, sAdo, kuhADI jevo, TaTTAra javAlA jevo. e jyota khINane be bhAgamAM vaheMcI nAkhatI jaNAya che. killo to eka ja khaMDamAMthI Ubho thayelo che. enuM kada khaMDana na karI zakAya tevA lAvAnuM che. zuM bhItaramAM enuM gAna cAle che. ? te bhale prema karaze ke pachI krUra rIte raheMzI raho ! pavana lAkaDAnA mobhane dhrujAvato, bumATo pADato mArA mAthA uparathI pasAra thai jAya che. mArA kAnamAM tenA bhayaMkara kAMTA bhoMkato jAya che. dhera jatAM pahelAM be phATa vacce UgI nIkaLelA nAnA amathA rASTra - enI paristhiti - e paristhiti vacce guMgaLAtA mAnavIne pAjha potAnI rIte, potAnA lAkSaNika avAjamAM vyakta kare che. pAjha je vizuddha zabda ke *vizuddha samaya'nI vAta kare che. e paNa A saMkSipta racanAmAM jovAze. jema kavitAno te itihAsathI pRthakarUpe vicAra kare che. tema kAvyanI bhASA vize paNa temaNe noMdhapAtra vicAro prakTa ryAM che. bhASAnAM mULiphUlane huM toDuM chuM, bIjuM eka kALuM phUla sUrya kiraNathI baLI gayuM hatuM " yAM to chevaTe samAjamAM, itihAsamAM paDelAM che. ahIM je bhASAno viniyoga thAya che enuM vyaktittva taddana bhinna che. ahIM dareke dareka zabda parasArAzrita rahayo che. eka bIjAne Teke temanuM astittva kaLAya che. vAya, vAkyakhaMDonA eka bIjA sAtheno nAto rahayo che. kazAka saMdarbho laine te sau UbhAM che. kazIka mAhitI saMkrAMta karavAno temano upakrama rahayo hoya che. vadhAre sAcI rIte kahIe to teo potAnAmAM kazoka 'uddeza' gopavIne beThAM hoya che.enuM prAkaTaya karavAmAM, temanI itizrI che. kavitAnA zabdane Avo koi 'uddeza* nathI, e eka bIjAno Teko laine Avato zabda nathI. koinI avejImAM Avelo zabda paNa e nathI. A zabda to zaga jevo che. jene jene e sparze che ene te anAvRta karI mUke che. sUryanA prakAzanI aneka khaMDita kaNikAo jevA A jhaLAMhaLAM zabdo hoya che. vyavahArano zabda alagatAnuM kAma kare che, kavino zabda joDavAnuM kArya kare che. A zabdamAM to kavinI samagra cetanA ghuMTAtI ghuMTAtI eka ghaTTa svarUpe vyakta thatI hoya che. tethI ja itihAsa ke samAjanI bhASAmAM je nathI jovA maLato evo camatkAra kavinI bhASAmAM jovA maLe che A camatkAra che saMvAditAno. kavi ane kavino zabda eka-laya banI rahe che. kavitAno zabda ApaNane ajANyA pradeza tarapha dorI jAya che, ApaNA mULa strota pAse te kheMcI jAya che. vividha paribaLoe UbhI karelI dIvAlone te toDI nAkhe che. bhASAe je UMDI khAio UbhI karI che te khAione kavino A tejomaya zabda pUravAnuM kArya kare che. ApaNA AtmA upara te chavAi jAya che - eka mahata zakti rUpe. jIvana bhItara aneka arthone nimaMtraNa rahyuM che. dha poeTasa varkamAMnI A racanA evA dRSTAMtarUpe mANavA jevI che. : " mahA muzkelIe varSe dahADe mAMDa eka tasu jeTalo rasto A khaDakamAMthI korI zakyo hoiza. eTalAmAM to mArA A dAMta nakAmA thai gayAM ane nakha paNa tUTI gayA. AnI bIjI bAju prakAza ane khullI havA che. mArA hAtha to lohIluhANa thai gayA che, dAMta paNa kaMpavA lAgyA che tRSA, dhULa ane tirADa pAmI cUkelAM polANo. huM thobhuM chuM, mArA kAmane tapAsuM chuM : jiMdagIno eka bIjo kALa meM paththaro toDavAmAM, dIvAlo khotaravAmAM, bAraNAMnA cUrecUrA karI nAkhavAmAM ane avarodho dUra karavAmAM ja gALyo. jiMdagInA prathama hissAmAM prakAza ane mArI jAta vaccenuM mAruM Asana rahayuM. " pAjhanA zabda pAchaLa samagra manuSyaloka Ubho che, aneka saMskRtinAM jharaNAMno eN pAchaLa kalanAda rahayo che. eTale ja pAjhanI kavitAnA zabdane sparzIe chIe tyAre e zabda enA anerUpe ApaNI sAme AvIne Ubho che.e jeTalo UghaDe che eTalo ja nigUDha paNa thato jAya che. enAM gadya kAvyomAM paNa je sAraNya dekhAya che, te upara uparanuM che. e sAralyanI rojiMdA jagata sAme 'havAmAMno killo* gadya kAvyamAM teo mUrta-amUrtanA sImApradeza upara UbhA rahIne eka judA ja parivezavALuM vizva kevI rIte khaDuM kare che te A khaMDa vAMcatA samajAze. : " keTalIka madhyAhanothI vicitra prakAranI upasthitio mArI pAsethI pasAra thatI rahe che. jo thoDIka ja sAphasUphI karI devAmAM Ave to tvacA, netro, vRttio badhuM badalAi jAya. pachI e aparAjita mArge javAnuM meM sAhasa karyuM. mArI jamaNI bAju gaMjAvara evA abhedya Dhaga khaDakAyelA che. ane DAbI tarapha vijayI avAjo-ghAMTA. bALapaNAmAM dhrUjAve, saMmohita kare jaoN A dIvAmAMthI nIkaLato prakAza kharekhara zubhra hoya, lakhI rahelo hasta jo satya hoya to huM je lakhI rahyo chuM e sAme tAkI rahelI AMkha satya che ? eka zabda uparathI bIjA zabda upara pahoMcuM chuM tyAM to huM ja kahuM chuM te bASpIbhUta thai jAya che. huM jANuM chuM ke huM be kauMsa vacce jIvuM chuM. pAjha 'pASaNa" jevA zabdano emanI kavitAmAM vAraMvAra upayoga karatA jaNAya che. dareka vakhate e zabdano viniyoga judI judI rIte thayelo jovAze. ghaNI badhIvAra te arthabahula pratIka rUpe Ave che. e pAchaLa ApaNI sadInI baraDa saMvedanAo, jaDabharata mAnavInAM karatUto vagere paNa emAM vAMcI zakAya. indriyasparza--romenTika jagata paNa pAjhanI aneka racanAomAM AkAra dhAraNa kare che. sparza* jevI ekadama laghuka racanA e prakAranI kRtiomAM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) prabuddha jIvana tA. 16-2-91 alaga tarI Ave che. vasaMtanI cAra nadIo kyuM che. zivanA astitvane jayA pArvatI nAna dha sekeDa phIga TrI", dha mosalIama opha humAyu, "Ina dha gArDansa karI rahI che evA jharaNA rUpe kalpa che. UchaLatA samudramAM zivanA hAsyano opha dha lodI', "golDana loTasa", "uTAkAmaMDa", "vRndAvana "himAcala pradeza te ahesAsa kare che. ane eka tabakake e ziva ane pArvatI eTale pote , "saDe ona eliphanTA vagere saMkhyAbaMdha kRtio pAjhe emanA bhAratamAMnA ja, potAnI patnI evo rivo, soDam no advaitabhAva anubhavI rahe che. nivAsa daramyAna racelI. AvI racanAonI vizeSatA e che ke koI sthaLa pAjhanI kavitA Ama aneka raMgo dharAve che. emanI saMvedanAne koi ke vyaktine kendramAM rAkhIne lakhAtI hovA chatAM evAM sthaLa ke vyakita emAM dharmanA, koI dezanI sImAonA aMtarAyo naDyA nathI. UlaTAnuM e badhAMthI ogaLI jAya che. kavinI najara e sthaLa vyaktinI AsapAsa kazuMka sanAtana temanI sarjakatA balavatI banI che. jema e koi tatva vizeSa ke vicAra tatva zodhatI rahe che. tethI to vRndAvanamAM gherI letI zAMti pote vRkSa vizeSamAM baMdhAyA nathI tema kavitAnA koI saMpradAyamAM paNa teo purAI thaI gayAne temane anubhava karAve che. abhinaya AnaMdanI evI paLoe rahyA nathI. haraghaDI temanI sarjaktA nUtanatA tarapha DagalAM bharatI rahI che. temane vizva AkhuM mayUranA piccha jevuM lAge che ! paththara, strI, pANI, badhAMne teo potAnI UMDaLamAM laI AgaLa cAlyA che paNa e badhI sthApatya badhuM ja jhaLahaLa jhaLahaLa ane saMgItamaya lAge che. kRSNa ane veLA kazuM temane avarodhI zakyuM nathI. emano zabda sarvanI vacce rahIne -nigUDha tArako vacce te Ubhe che. jIvanane prabaLa rUpe pAme che, sAthe mRtyu paNa potAnuM marajAdIpaNuM TakAvI rahe che. "sanasTona" mAM emanA evA abhilASa paNa ! paramatatva sAthe ekarUpa thayAno te anubhava kare che. eliphanTAnI rAbda potAnI pUrA kadanI, pUrA mApanI lIlAnuM darzana karAvyuM che. guphAo jotAM ziva ane pArvatIne te praNamI rahe che- izvararUpe nahi paNa ApaNI sadImAM TI. esa. eliyaTa jevI, AMgaLIne veDhe gaNI zakAya mANasa e kakSAe pahoMcI zake che tevA bhAvathI ImparanA caturbhujane te tevI, be cAra pratibhAomAM okTAviyo pAjhano paNa samAveza karavo paDe.. temanI sarjanA balavatI ane aMtarAyo naDayA nathI. UlaTAne koi gherI letI zAMti pote . mAno temane anubhava karAve mahilAonI avadazA In "satsaMgI strI ane puruSa ekabIjAnA pUraka che; baMne ekabIjAMno sahavAsa sAhajika patnI, cothI patnI, bIjA naMbarano pati, pAMcamA naMbarano pati emaja gaNe che ane tethI ja saMsAra astitvamAM Ave che. puruSa strInA sahakArathI cAlatuM rahe che. AvuM DhaMgadhaDA vinAnuM jIvana bhAratanA lokone kaI rIte AkarSe potAnAM vyaktitvano vikAsa sAdhIne adhyAtmanA mArgamAM saraLatA anubhave che e eka Azcarya ja che. eka saMte kahyuM che ke puruSa game teTalI suMdara che. tevI ja rIte strI paraSanA sahakArathI potAno yogya vikAsa sAdhIne strIo bhogave to paNa tenI vAsanA saMtoSa pAmavAnI nathI. A sanAtana potAnuM dehAbhimAna na rahe evA adhyAtmamArga para cAlavA samartha bane satyamAM zradhdhA rAkhIne ApaNA dezamAM vartamAna samayamAM mahilAo je che. AvuM sIparaSanuM anivArya avalaMbana hovA chatAM vidhinI vicitratA e avadazAno bhoga bane che te aMge ucita dRSTikoNa sAthe sakriya banavAno samaya che ke strIpuruSa vacce kema jANe samajI na zakAya tevo caDasAcaDasI ane pAkI gayo che.' vaimanasya sAmAnya banI gayAM hoya ! vedanA samayamAM strIpuruSane samAna' tAjetaramAM kacchamAM 6 mAsamAM 80 kissA mahilAonAM apamRtyunA gaNavAmAM AvatAM hatAM. paraMtu samaya jatAM paraSapradhAna saMskRti banatI gaI banyA che, tyAra pachI paNa AvA ssiAo banatA ja rahe che. A prakAranAM ane strInuM sthAna UtaratuM gaNAtuM rahyAM. pachI to dIkarI ane gAya jayAM apamRtyuno koi aMta ja nahi hoya ? zikSaNanuM ATaluM prasAraNa thayuM hovA 'dare tyAM jAya evo yuga banI gayo. strI jAgRti mATe svAmI sahajAnaMda, chatAM AvI AghAtajanaka paristhiti ! tAjetaramAMja vartamAnapatramAM eka rAmakRSNa paramahaMsa, rAjA rAmamohanarAya, svAmI vivekAnaMda, brahmasamAja vagerenA evo kisso Avyo hato ke gujarAtamAM nazAbaMdhI hovA chatAM dArUne kAraNe, sahRdayI prayatna thatA rahyA, temAM gAMdhIjInA prayatnonA pariNAme Aje strI saMsArajIvanane ghaNAM varasa thayAM hovA chatAM, bALako moTAM hovA chatAM, pati jIvananAM tamAma kSetromAM mAnabhera kartavyaparAyaNa banI che. to paNa strIpuruSanA patnIne mArakUTa kare che ane piyara jatA rahevAnuM kahe che. AvI paristhiti sukhada saMbaMdhonI to kevaLa lpanA ja karavAnI rahe che. pratye AMkhamIcAmaNAM zI rIte thaI zake ? dArU ane te dvArA sarakArane ne ApaNe koI praznanAM samaja ane ukela mATe pazcimanA vicArako ane sArI Avaka thAya e prakAranI "ananya bheTa aMgrejo ApaNane ApatA. manovaijJAniko pratye mITa mAMDIe chIe. paraMtu temanAM jIvanamAM e vicAraNA gayA che jeno tyAga karavAnI maradAnagI ApaNAmAM marI ja paravArI ane manovaijJAnika tAratamyo nAkAmayAba nIvaDyAM che. prema, mAtRprema, kuTuMbajIvana che ! mANasa gharU pIvA mATe duniyAmAM Avyo che ? mahilAonAM apamRtyu vagere viSayo para ciMtanAtmaka rIte ke sAhityanI kRtimAM pAtrAlekhananI rIte, ane dArUthI thatI kuTuMbanI. pAyamAlI strI mATe paDakArabharyA prazno che. sI pazcimanA lekhako, sAhityakAro ane vicArakonI rajUAta suMdara, asarakAraka ucca hoddAvALI nokarI kare che evA samayamAM paNa strIno jIvanasaMgharSa ugra. ane hRdayasparzI hoya che. paraMtu temanAM jIvanamAM patipatnInA saMbaMdho mATe banato rahyo che e samasyA zikSaNa, nArIne samAna sthAna vagerene zaramabharI bhAge jAtIya bhUmikA paranA che. paraSane bIjI strI gamI jAya eTale potAnI bAbato banAve che. je bhAratamAM nArI pUjAne pAtra gaNAya che te ja bhAratamAM patnI sAthe chUTAcheDAnI vAta AvIne UbhI rahe che. ghaDIbhara kevaLa dalIla mahilAonAM apamRtyu eka sAmAnya bAbata bane e batAve che ke bhAratavAsI tarIke ja ApaNe darzAvIe ke je AtmAnI saMvAditAno ja prazna hoya keTalo nIco paDayo che.. che to bIjI strI sAthenA jIvanamAM samAdhAna thavuM joie; paraMtu bIjI to mahilAonAM apamRtyu mATe ghaNAM kAraNo che, paraMtu TUMkAmAM kahIe , bIjI ane cheka vRddhAvasthAmAM cothI ke pAMcamI patnI Ave to paNa temane to samAjanuM vAtAvaraNa tene mATe javAbadAra che. paDozIthI mAMDIne amerikAnAM AtmAnI saMvAditAno anubhava thato nathI. pazcimanA loko chUTAcheDA aMge jIvana sudhInI bAbato mANasane asara karatI rahe che. vizvanuM vAtAvaraNa je suphiyANI dalIlo karatA hoya che, paraMtu vAstavamAM chUTAcheDAnuM kAraNa moTe to badalAvI zakAya nahi, paraMtu vyaktie badalavAnuM rahe. aphasosanI vAta bhAge dehabhUkha che, vAsanA che. tyAMnI strI paNa mukhyatve bhautikavAdI che. e che ke chekarIonuM bhaNatara chokarAo pramANenuM rahyuM che. aMgrejonI A pariNIta strIne bIjA puruSathI vadhAre salAmatI lAge to tene chUTAcheDA letAM bheTa paNa ApaNe svIkArI lIdhI che. strIpuruSano darajajo avazya samAna lobha thato nathI. * che, paraMtu temanAM vijAtIyatA, bhinnatA ane svabhAvagata lAkSaNikatAo vagerene A che ApaNA dezamAM pazcimanAM AvAM aNachAjatAM jIvananuM anukaraNa AkarSaka lakSamAM rAkhIne baMnenI keLavaNInuM Ayojana thavuM joIe. ThIka ThIka samayathI - lAgavA maMDyuM che e nirdoSa bALakonuM durbhAgya che. pazcimanA moTA zaheromAM mahilA koleja lokapriya banatI rahe che e hakIkata batAve - vaibhavazALI loko paNa bALakonA mAnasika praznothI gaLe AvI gayA che. che ke samAjane sahazikSaNa pratye ruci nathI. chokarAo ane chokarIo baMne A mATe chUTAcheDA' ja javAbadAra che. e teo samaje che, chatAM pahelI mATe jIvanalakSI keLavaNI ane abhyAsakrame svIkAravAM paDaze. homa sAyansanI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-2-91 phekalTI mahilAonAM zikSaNa mATe paryApta na ja gaNAya. je rIte keLavaNInuM taMtra cAlatuM rahyuM che te dRSTie jotAM keLavaNImAM A prakAranuM samULaguM parivartana tvarAthI Ave evI zakyatA to nathI. tethI mahilAonAM apamRtyune jIvadayAno prazna gaNIne te dizAnA upAyo aMge sakksi banavAmAM mAnavajIvananI sArthakatA rahelI che. je mahilAo samAjanI sevA mATe potAno amUlya samaya Ape che temaNe srI vikAsagRhonuM nirmANa karavA mATe sakriya banavuM joie. koi paNa strI koi paNa samaye A vikAsagRhamAM AvIne phariyAda kare eTale tarata ja tene apanAvI levI joie. AvI baheno temanA vyaktigata praznonI bhUmikA para jIvanamAM yogya rIte anukUlana sAdhe te mATe vikAsagRhamAM yogya parizramanuM vAtAvaraNa hovuM joie. atyAre kacchanI mahilAono prazna tAkIdano che tethI deza tathA paradezomAM vasatAM kacchanAM zrImaMta bahenoe udAra hAthe dAna temaja vikAsagRho racavA aMge yogya mArgadarzana ApavAM joie. zaheromAM mahilA maMDaLanI zAkhAo rUpe sArI saMkhyAmAM mahilA maMDaLo sthApavAM joie ane gAmaDAMomAM gAmanI vasati pramANe yogya saMkhyA rAkhavI joie. A mahilA maMDaLo saMskAranI je pravRtti kare te khuzIthI kare, paraMtu dareka mahilA maMDaLe eka pravRtti e rAkhavI joie ke kayA kuTuMbamAM patipatnI ke sAsuvahu vacce klaha cAlato rahe che tenI spaSTa ane AdhArabhUta mAhitI meLavavI. A mATe jAsUsI karavI paDe to paNa karavI. A kalahamAM garIbI bhAga bhajavatI hoya to AvAM kuTuMbanuM svamAna na ghavAya e rIte TrasTo dvArA athavA dAtAo dvArA ucita Arthika sahAya apAvavI joIe. temaja kuTuMbanA sabhyo pravRtta rahe e dRSTie savetana kAma apAvavuM joie. tema chatAM kalaha ugna ja raheto jaNAya to pariNIta yuvatIne vikAsagRhamAM athavA tene piyara pahoMcADI devI joie. mahilA maMDaLe vartamAna patromAM roja athavA avAranavAra vAcakanuM dhyAna kheMcAya evI rIte saMdezA jevI jAherAta ApavAnI, "AtmahatyA karatAM pahelAM thoDI vAra thobhI jAo. phalANAM bahenane A saranAme maLo. temanI sAthe vAtacIta pachI tame svataMtra rahezo. " Avo prayoga amerikAmAM thayelo che ane upayogI sAbita thayo che. tevI ja rIte vAcakonuM dhyAna kheMcAya evI rIte bIjo saMdezo mahilA maMDaLe A pramANe Apavo joie, " koI paNa bahenane kaMi paNa taklIpha hoya to phalANA bahenane A saranAme avazya maLo athavA lakho. tamArI saghaLI vAta nirAMte sAMbhaLavAmAM Avaze ane te taddana gupta raheze. tame ane tamAruM kuTuMba sukhI bano evo ja ukela zodhavAmAM Avaze." A baMne kAryo mATe mahilA maMDaLe mAnasacikitsaka, sAdhu sAdhvIo, dharmaparAyaNa parahitavAdI gRhastho ane gRhiNIonI vividha praznonA ukela mATe sahAya levI. Ama karavAthI bahenonA aTapaTA praznono yogya ukela maLato raheze, mahilA maMDaLane potAnAM kAryakSetra ane kAryapaddhatino spaSTa khyAla maLato raheze ane icchanIya tAlIma maLaze. A saghaLI vyavasthA mahilAo mAtAonI surakSA mATe thAya ane thavI ja joie. paraMtu Akhare to pariNIta yuvatIoe poteja mAnasika rIte pagabhara thavAnuM rahe che. paraNIne sAsare AvatI klyAe potAnAM aMgata sukhasagavaDonA vicArane mahattva ApavuM na joie. potAnA patine bhAva, hUMpha ane maitrIbhAva ApavAnA teNe sahRdayI prayatno rAkhavA joie, vaDIlone AdarapUrvaka ane anya sabhyone mIThAzapUrvaka sAcavavAnI kuneha keLavatA rahevuM joie. ahIM kanyAnAM mAbApanI khAsa pharaja e che ke potAnI putrI tenA pati ane parivAra sAthe anukUlana sAdhe te aMge temaNe patro dvArA ke rUbarU potAnI putrIne nikhAlasatAthI satata mArgadarzana ApatA rahevuM joie. prakhyAta tAmila lekhaka mastI veMTesa AyaMgaranI kannaDa bhASAmAM 'dahIM-vecanArI" TUMkI vArtA che. A vArtAmAM dahI-vecanArI tarIke maMgAmmAnuM pAtra che. maMgAmmAno pati tene choDIne bIjI strI sAthe jato rahe che. ammAyyA sAthenI vAtacItamAM maMgAmmA potAnI haiyAvarALa kADhatAM Ama kahe che, " ammAyyA, patine vaza rAkhavA mATe cAra vastuo che. tene avAranavAra kaMika sarasa khAvAnuM ApavuM; tamArI game te muzkelI hoya to paNa, sArAM kapaDAM paheravAM, icchanIya dekhAo ane moM para smita rAkho; mahinAmAM eka vAra badhuM kariyANuM lai Avo ane tene kharIdavAnI taklIpha na Apo; thoDA paisA bacAvo ane te mAge tyAre tene thoDA Apo. je kaMi vanaspati-auSadhinI jarUra che te A che. srI A kare to teno pati tenI pAchaLa pAchaLa pharaze. A bhUlI jAo ane tenA vicAra bhaTakyA lAgaze. " A zANapaNabharyuM sUcana asarakAraka na nIvaDe to potAnA dharmamAM zradhdhA rAkhIne prArthanA sAthe A sUcanano sahradayatAthI amala karatAM rahevuM joie; alabatta, te vigato yaMtravata na banavI joie ane patine temAM patnInAM hRdayanI uSmAno anubhava thavo joie. ahiMsA ane vivekabharI namratAne anuravAnuM che, paraMtu svabacAva mATe chokarIoe ena.sI.sI.nI ke tenA jevI tAlIma avazya levI ja ghaTe. zaheramAM ke gAmaDAmAM chokarIne guMDo gherI le tevA banAvo bane che; A aMge keTalIka vyAvahArika sUcanAo apAya che. potAnI pAse koi zasra saMtADavuM jeno upayoga kevaLa svabacAva mATe ja karavAno hoya; athavA ema paNa kahevAmAM Ave che ke sAthe maracAMnI bhUkI rAkhavI ane jyAre humalo ane jayAre humalo thato lAge tyAre te bhUkI humalokhoranI AMkha upara paDe e rIte UDADavI. AjanA sudharelA jamAnAmAM paNa AvI sajajatA ane hiMmata rAkhavAM anivArya thai paDayAM che. rotala ke nirAdhAra zA mATe banavuM ? saune jIvavAno haka che ane svabacAva karavAno paNa haka che. khuzavaMtasiMhanI vArtAmAM AvatAM pAtranI jema sarpanI najIka jaIne tene page na lagAya. sIe potAnA patine paramezvara avazya gaNavo. paraMtu teno artha ema nathI ke te sarvaguNasaMpanna che ane te je kaMi kahe tene vedavAkya gaNavuM athavA tenuM je kaMi vartana hoya te yogya ja hoya. pati zayatAna banI rahyo che tenI khAtarI thAya eTale patinI sAna ThekANe lAvavA mATe yukti prayuktio paNa ajamAvavI paDe. A mATe jemanAMmAM vizvAsa hoya tevAM vaDIla bahenanuM mArgadarzana meLavI zakAya. eka vyAvahArika upAya tarIke dharmanA bhAinI vAta junavANI lAge, paNa arthasabhara che. dharmanAM bhAibhAbhIne potAnI paristhiti kahevAthI sahAya maLe. AvA vyavahArathI saMkaTa samaye yogya sahAya avazya maLI rahe che. e sivAya pariNIta yuvatIoe kharA arthamAM dharmaparAyaNa bahenonI sobata rAkhavI. sAdhvIjIono samAgama avazya karavo. Ama dharmaparAyaNa jIvana apanAvavAthI yogya manobaLa Avaze temaja muzkelIo sahana karavAnI jarUrI hiMmata prApta thaze. dharmano Azraya levAthI dharma mANasanuM rakSaNa kare che evI zraddhA rAkhI potAnI pharajo bajAvavI e yogya mArga che. mahilAonAM apamRtyu satata thatAM ja rahe che tyAre A paristhitine jIvadayAno prazna gaNIne paNa mahilA maMDaLoe savizeSa sakriya banavuM ghaTe. mahilA maMDaLo strIo mATe bhale rakSA ane hUMphanuM vAtAvaraNa avazya rAkhe ane te anivArya ja che; paraMtu aMtima dRSTie to strIo majabUta mananI, patinI zaitAniyatano paDakAra jhIlI zake tevI, nirdaya patithI alaga rahIne potAnI AjIvikA raLI zake tevI khumArI dharAvanArI, sArAM vAcanane nityano krama banAve tevI, udyamI ane dharmAbhimukha bane tevA kAryakramo maMDaLoe yojatA rahevuM joie. AvAM vAtAvaraNathI ekaMdare puruSavarga potAnI nabaLAi, mUrkhAi, samajano abhAva vagere dayAjanaka khAmIonI zarama anubhave ane yogya rAha para cAlavA mATe vicArato thAya ane sakriya paNa bane e saMbhavita che. strIo mAtAonI AMkhamAM paritApanAM dRzya ke adRzya AMsu hoya te samAjamAM sukhAkArInI AzA rAkhavI e mRgajaLane pIvA lAyaka mIThuM pANI mAnIne bhoMThA paDIe tenI barAbara che. - sAbhAra svIkAra pRSTha - 139 E indulAla gAMdhInI kavitA saMpAdaka : Do. baLavaMta jAnI * mUlya rU. 25/- * prakA. leMga lAibrerI, jyubilI bAga, rAjakoTa - 360001. - AgamasAra le. (sva.) zrI rasikalAla chaganalAla zeTha * puSTha - 416 * mUlya rU. 20/- prakA. zrI naTavaralAla chaganalAla zeTha, aMbikA nivAsa, karaNasiMhajI mArga, rAjakoTa - 360001. jJa jayaNA vartanamAM : zAMtijIvanamAM * pRSTha - 112 * mUlya rUA. 7/- prakA. urajA kendra, urmi jayendra zAha, mu.po. kosADa (ji. surata) pIna-394105. Sp Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-2-91 ardhavikasita kAvyakalikA-jhebunnisA In pravINacandra jI. rUpArela - lAhora pAsenA navAkoTamAM eka viziSTa sthAna AveluM che, tyAM taTelA minArA karI enI najara mArA mukhanuM darzana karavA tarapha vaLI jAya ! " ' ne daravAjAo vacce eka jIrNa bara che; kabara paranI suMdara kArIgarI ApaNA zAhajhAdInI eka dAsI hatI - rozanaArA. zAhajhAdInA zAyarInA raMge e , mAnasapaTa para prAcIna vaibhavanuM tAdA citra aMkti kare che. eka divasa A baranI paNa raMgAI hatI. eka vakhata zAhajhAdIe arIso maMgAvyo; paNa e lAvatAM, Thokara cArebAja suzobhita udhAna hatuM. vacce vacce hoja ne kuvArA hatA. Aje tyAM lAgIne rozanaArA paDI gaI - arIso phaTI gayo. e to zAhajhAdI pAse jaIne ghuvaDono phaphaDATa saMbhaLAya che TheThekANe jaMgalI ghAsa ugI nIkaLyuM che. ahIMnI cUpacApa UbhI rahI I zAhajhAdIe arIso mAgatAM e bolI. A avadazA ane kabara para aMkita thayelI phArasI paMktione aneka kavione aMga jhA, Aina-e-cInI zikasta ! " sahRdayone raDAvyA che. e paMkitao che : | arIsAnuM mota AvyuM, te e tUTI gayo- phUTI gayo ! " - bara mujhAre mA garIbo ne cirAge, ne gule, sAMbhaLI mukhaparanA bhAva jarAye badalyA vinA zAhajhAdIe kahyuM - ne pare-paravAnA sojhada ne sadA-e bulabule ! " "khUba rAda, sAmAna-e-khadabInI zikasta " "muja dukhiyArInI kabara para nathI koi phUla ke nathI koI dIpaka ! nathI ahIM bahu sAruM thayuM ke potAne joyA karavAnI vastu nAza pAmI ! arIsAmAM koI paravAnA je zAmAM para jAna karabAna kare ke nathI ahIM balabulo emanuM saMgIta potAnuM pratibiMba joIne ja mANasanuM ghamaMDa vadhe che ne ! ghaNA !', bAdazAhane paNa enI zAyarIno thoDo pAra lAgyo hato. eka vakhata bagIcAmAM - ' A kabara heThaLa, anaMta nidrAmAM poDhelI eka rAjakumArInA saMtapta ne hatAza pharatAM eNe pUrti mATe dIkarIne eka paMkti ApI-bhAva evo hato - evA zUnya jIvananI karUNa gAthA, A paMktio kevI sacoTa rIte rajU kare che. "Aje prAta:kALe huM kUla cUMTavA gayo, tyAM ukta kAMTAoe mArA vasanI khada e zAhajhAdIe ja racelI A paMktio mujaba tenA jIvananI aMtima kathA. cALa jhAlI lIdhI. ' A kabara para aMkita thayelA akSara-akSaramAM samAyelI che. tenuM koI evuM vahAluM bunnisAe tarata ja pUti karIrahyuM na hatuM je enI kabara para phUla caDhAvavA ke zamAM prakaTAvavA Ave ! rAmA | (kUla cUMTavA gayelA bAdazAhanA vasanI cALa kAMTAoe jhAlI rAkhI, kAraNa ja na hoya tyAM paravAnA che jAna kurabAna kyAMthI Ave che ke nathI ahI balabalo ke tyAre) "seMkaDo bulabulo pokArI UThyA ke e (lono) cora che, ene javA je emanA hadaya vidAraka sUrothI vAtAvaraNa bharI de ! na dezo-choDazo nahI ! " zAhajhAdI jhebannisAne bhArata khAsa to mogala samrATa auraMgajhebanI apariNitA A zAhajhAdInuM sagapaNa Ama to zAhajahAMe dArAnA putra sulemAna joDe putrI tarIke ja jANe che ! paraMtu eka ucca koTinI kvayitrI tarIke ene bahu nakakI kyuM hatuM paraMtu auraMgajhebane te gamyuM nahotuM-mAnya nahotuM. pariNAme eka ochA jANe che. enI phArasI racanAono saMgraha to che ja; uparAMta atyAre divasa sulemAna auraMgajhebanI kuTila nItino bhoga banyo ne mAryo gayo. A ghaTanA maLatA enA mAtra traNa urda zera, ene urdanI zAyarIomAM paNa sarva prathama sAthe ane bunnisAnI bahenanI prasavakALanI asahya vedanAnuM dazya tathA pachIthI thayelA maphe che, enI ye bahu ja ochA ne jANa che. tenA premaprasaMganA priyapAtra AklikhAnanuM - lagabhaga potAne ja hAthe lAcArI ' auraMgajheba gAdI para Avyo tyAre eka prakAranuM avisvAsanuM vAtAvaraNa pUrvaka thayeluM mRtyu - A badhAe enA manapara karelI UMDI ararAne laIne virakata prasaryuM hatuM. eno pitA kamanasIba rAhajahAM AgrAnA killAmAM kedI dazAmAM jIvananA evI e avivAhita ja rahI hatI. roSa divaso vitAvato hato; bhAI dArAne mRtyune dhATa pahoMcADI devAmAM Avyo jhebunnisAnA jIvananA aMtima divaso dhaNA ja du:khamAM vItyA. vRddhAvasthAmAM hato. vikhyAta darabArI mahephilo dhIredhIre ravAnA thai rahI hatI. auraMgajheba potAnA saMtAnopara nAnI nAnI bAbatomAM avizvAsa karavA lAgyo. nAnakaDI zAhajhAdI jhebanA mAtra ATha varSanI vaye ja hAphijha (karAna zAhajhAdo ebare rAjapUto sAthe maLI jaIne vidrohanuM vAtAvaraNa phelAvI rahyo kiMThastha karanAra) thai gai hatI. AthI kharA thaIne zahenazAha pitAe AkhI senAne hato. enI vadhatI jatI dhAmika kraratAne bunnisAnI anya dharmo pratyenI sahiSNutA bhojana ApyuM hatuM ne garIbone suvarNadAna hatuM. A pachI rAjakumArIe arabI, pasaMda nahotI. A tathA keTalAMka anya rAjakIya kAraNone laIne bunnisAne salImagaDha phArasI ane jayotiSa vidyAnuM jJAna saMpAdana karyuM hatuM. phArasI tenI priya bhASA nA killAmAM keda karavAmAM AvI. kAraNa game te hoya paNa e kedI avasthAmAM , hatI. kumaLI vayamAM ja teNe kAvyo racavAnI zarUAta karI hatI, te sUphIvAdI racAyelI marmabhedI kavitAo vAMcI Aja paNa sahadayonI AMkha azrubhInI thayA hatI. lalita klAo pratye udAsIna rahetA auraMgajhebane zAhajhAdInA zAyarI preme vinA rahetI nathI. e saMvedanone, e vyathAne, jharaNAnA cira pravAhanI dhArAmAM kiMIka pigaLAvyo ne pharI mazAerA yojAvA lAgyA. banisA paNa temAM rasapUrvaka utArI eka saMdhyAkALe udAse beThelI e gaNagaNatI hatI. bhAga letI. aya AbazAre nauhAgara ! ajha bahare cIstI, zAhI darabAramAM eka vakhata pUrti mATe A paMkti ApavAmAM AvI. cI bara jIbI phigaMdA, jhi aoha stiI * sabA za rAmai bhI Ayada ayA ci darda khUda ki - mAM tamAma zaba barUe- gula nigAha karadane " sara rA basaMga mI jhadI o mAM urInI ! kUla para najara nAkhavAmAM pavanane kArama AvavI joIe ! ' sAmAnya rIte . "o nijhara ! Aja tuja para A zokanAM paridhAna zA ? bhAlapara A pavananA sparzathI phUla karamAtuM jAya che. | zAyaroe aneka rIte A paMktinI karacalIo zI ? Aja evaDuM ne zuM du:kha AvI paDayuM che ? te, mArA jevI pUrti karI paraMtu koi ja coTadAra na nIvaDI; aMte jhebanisAnI pUrtie saunA moMmAMthI dukhiyArInI jema kyA niSpharanI madhura smRtimAM, pattharo para mAthuM paTakIne rAta vAha vAha pokarAvI : AkhI zobharyuM lpAMta karyuM che ? * ki ranuM zuM cArA vA eka eka zabdamAM vyathA che, jIvananI asIma nirAzAno bhAra che. ' OM natavAnajI karadana | " e vyathAthI tenuM klAMta hadaya e bhArane ToLI, pote ja potAnuM vizleSaNa pavane zaramAvuM joIe, kAraNa ke enA spa phUlanI kaLIone khullI karI kare che - dIdhI ! paNa have e emane sameTI zakato karI baMdha karI zakato nathI ! - rojha nA umedI cuM Ayada, ArInA dumana rAvada eka vakhata khIlI cukelI kaLIo phUla banelI kALIone nasIbe to have karamAvAnuM gama judA, zAjU judA, daulata judA, dumana zavada ja rahyuM ne ! nesa ' mankI daradila mA duramanI bA hecakarsa, - bunnisA atyaMta lAvaNyamayI hatI. enA DAbA gAla paranA be taloe hara ki bAmAM duminasta, bA o khudA dumana zavada to kaMI keTalAye kavionA haiyAmAMthI upamAonAM jharaNAM vahAvyAM hatAM. * A nirAzAbharyA divasomAM, mitra paNa rAtre banI beThA che; sukha, vaibhava, , AvuM apUrva lAva nItarata mukha moTe bhAge e nakAba pAchaLa DhAMkI rAkhatI. vilAsa, badhuM mArAthI dUra thaI gayuM che; paraMtu mane teno leza paNa zaka nathI. eka vakhata nAsIraalIe enA saudaryanI ADakatarI prarosA karatAM AvA mAre koI joDe vera nathI. mAre mATe verabhAva rAkhanAra paNa, karuNAnI dRSTie jotAM bhAvavALuM lakhyuM - to mAro ja che !' ' "candrane paNa IrSyA Ave evA badanavALI ! tAro nakAba haTAvI le ne jhebunisA potAnI kAvya racanAo "mukhyI (chUpI-chupAyelI) upanAmathI ; mane tArA adabhUta saudaryanuM pAna karavA de " ." A lakhatI-jANe kema AtmAmAM inverI premano prAdurbhAva na thAya tyAM sudhI chUpI ; ' rAhajhAdIno javAba hato - rahevA mAgatI na hoya ! : "mAro nakAba huM dUra nahIM karuM ! kema ke Ama karatAM kadAca bulabulo gulAbane Ama jhabuniyAnuM jIvanajharaNa, vanarAjimAMthI auraMgajhebanA raNapradezamAM jaI "bhUlIne mArI tarapha vaLe ne lakSmInI pUjA karato brAhmaNabhakta dAca enI upekSA sukAvA lAgyuM. haiyAmAM saLagatI vyathAnI AgamAM dAjhanI rahetI e ardhavikasita kAvyakalakAe mRtyune AliMgana kyuM Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-91 prabuddha jIvana saMghanA upakrame yojAyelA kAryakramo jJa ahevAla - cImanalAla ema. zAha, klAdhara' I parisaMvAda: gujarAta ane bhArata-patrakAronI dRSTie zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame zukravAra, zanivAra, tA. 10, 11, jAnyuArI, 1991 nA roja sAMjanA cha vAge inDiyana maracanTasa cembaranA kamiTI rUmamAM be divasano parisaMvAda yojavAmAM Avyo hato. prathama divase zrI bhagavatIkumAra zarmA (gujarAta mitra) zrI tuSAra bhaTTa (ikonomika TAinsa) ane zrI harasukhabhAi saMghANI (phulachAba) e 'gujarAta-patrakAranI dRSTie e viSaya para vyAkhyAno ApyAM hatAM. bIjA divase zrI kuMdana vyAsa (janmabhUmi-dilhInA cIpha byUro), zrI vinoda mahetA (sanDe obajharvara ane inDipenDenTanA bhUtapUrva taMtrI) ane zrI harIndra dave (janmabhUmi-pravAsI) e bhArata-patrakAra dRSTie' e viSaya para vyAkhyAno ApyAM hatAM. kAryakramano saMkSipta ahevAla A pramANe che : zrI bhagavatIkumAra zarmAe jaNAvyuM hatuM ke gujarAtamAM nItimattA ane sAdhanazuddhinA abhAve, rAjakAraNanI prapaMcanItinA kAraNe tathA vargavigraha, varNavigraha ane komI rakhamANone kAraNe gujarAte ghaNuM gumAvyuM che. je gujarAtane ApaNe vivekabRhaspati kahetA hatA ane je garavI gujarAtanI bhUmi gAMdhIjI ane saradAra paTelanI caraNarajathI pAvana thai hatI e gujarAtanI bhUmi mATe A baMneya vizeSaNo hAla vyartha banI gayelAM jaNAya che. zrI tuSAra bhaTTe kahyuM hatuM ke gujarAtamAM Arthika vikAsanI vAto have bhUtakALa nI banI gai che. AThamI paMcavarSIya yojanAmAM gujarAtane eka paNa vidyuta mathakanI maMjUrI maLI nathI ane vIjaLInI achata e to gujarAta mATe jiMdI ghaTanA banI gai che. zrI harasukhabhAI saMghANIe jaNAvyuM hatuM ke gujarAtamAM bekArI uparAMta rojiMdI hADamArI vadhI gai che. saurASTra mATe sarakAre eka paNa vacana pALyuM nathI. tethI tyAMnI prajAmAM hatAzA ane zeSa prarvata che. paraMtu tyAM musalamAnonI rojIroTI mukhyatve hindu prajAnA hAthamAM hovAthI moTA komI ramakhANonI zakyatA nathI. zrI kuMdana vyAse kahyuM hatuM ke bhAratamAM dharma ane rAjakAraNane alaga rAkhI zakAya tema nathI. bhAratanI have pachInI cUMTaNI nakArAtmaka nahi paraMtu hakArAtmaka mojAthI laDAze. A cUMTaNImAM sthitA ane binasAMpradAyikatAnI vAta para vadhu bhAra mUkvAmAM Avaze ane koi eka ja pakSanI sarakAra Avaze te vAta have anizcita banelI jaNAya che. zrI vinoda mahetAe jaNAvyuM hatuM ke bhAratIya rAjakAraNIo bhraSTa thai gayA che ane temaNe potAnI vizvasanIyatA gumAvI dIdhI che. chellAM vIsa varSamAM paristhiti khUba ja kathaLI che. deza samakSa samasyAo to sadAya hoya ja, paNa paristhiti have behada bagaDI che. jo ke ATalA vizALa dezamAM samasyAo to rahevAnI ja. eno artha evo nathI ke rASTra tenAthI asthira banyuM che. zrI harIndra davee kahyuM hatuM ke judA judA kSetranA niSNAtone phakta eka ja varSa mATe ja jo sarakAra calAvavAnI taka ApavAmAM Ave to A dezanI hAlanI paristhiti sudharI zake. jo gAMdhIjIe sakriya rAjakAraNamAM AvI dezanuM sukAna saMbhALI lIdhuM hota to AjanI paristhiti kdAca UbhI na thaI hota. kAryakramanuM pramukhasthAna prabuddha jIvana'nA taMtrI Do. ramaNalAla cI. zAhe saMbhALyuM hatuM. kAryakramanA saMyojaka zrI amara jarIvAlAe saunuM svAgata karyuM hatuM. saMghanA upapramukha zrI cImanalAla je. zAhe tathA maMtrIzrI nirubahena zAhe vyAkhyAtAonuM puSpagucchathI abhivAdana karyuM hatuM. Do. ramaNabhAi zAhe baMne divasanA vyAkhyAnonI suMdara samIkSA karI hatI. saMghanA maMtrI zrI pravINacaMdra ke. zAhe tathA zrI subodhabhAi ema. zAha anukrame prathama ane bIjA divase kAryakramanA aMte AbhAra vidhi karI hatI. tta vidyAsatranAM vyAkhyAno saMghanA upakrame sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita vidyAsatranA kAryakramamAM zanivAra, tA. 19 mI jAnyuArI, 1991 nA roja sAMjanA cAra vAge sva. kizoralAla mazarUvAlAnI janma zatAbdI nimitte AcAryazrI yazavaMta zuklanA be vyAkhyAno yojavAmAM AvyA hatA. prathama vyAkhyAnano viSaya hato sva. kizoralAla mazarUvAlAnuM samAja ciMtana. A viSaya para bolatAM zrI yazavaMtabhAIe jaNAvyuM hatuM ke aDhAra varSanI umare gItAnuM pArAyaNa karanAra kizoralAla mazarUvAlA kRSNane mahAnapuruSa jarUra lekhatA, paraMtu temane avatAra nahotA lekhatA. gItA mATe anahada mAna dharAvatA kizoralAla gItAnA zrIkRSNa pachI sahuthI vadhu Adara gAMdhIjIno karatA. kizoralAle saMsArano vicAra dharmanI ane dharmano vicAra saMsAranI dRSTie karyo hato. kizoralAlanuM dharmIcaMtana e viSaya paranA bIjA vyAkhyAnamAM zrI yazavaMtabhAIe jaNAvyuM hatuM ke ciMtana @ karatAM karatAM kizoralAla tAttvika vicAronA aMtima cheDA para AvI pahoMcyA hatA. temaNe lakhyuM che ke varNavyavasthAe prajAne ghora anyAya ryo che. jJAti vyavasthA atyaMta rogiSTha che. teo mAnatA ke varNavyavasthA ane jJAti vyavasthAno vahelAmAM vahelI take aMta Avavo joie. teo dRDha paNe mAnatA ke jJAti e gaMdhAtuM khAbociyuM che. temaNe spaSTa hyuM che ke akhaMDa bhAratanA nirmANa mATe jJAtio avazeSarUpa che. jJAtio nirmULa thavI ja joIe. kAryakramanA prAraMbhe saMghanA upapramukha zrI cImanalAla je. zvAhe saunuM svAgata karyuM hatuM. kAryakramanA saMyojikA prA. tArAbahena 2. zAhe vyAkhyAtAzrI yazavaMtabhAino paricaya Apyo hato. zrI joramalabhAi mahetAe puSpaguccha arpaNa karI vyAkhyAtAzrI yazavaMtabhAInuM sanmAna karyuM hatuM. Do. ramaNalAla cI. zAhe vidhAsatranA AyojananI bhUmikA samajAvavAnI sAthe baMne vyAkhyAnonI samIkSA karI hatI. saMdhanA maMtrIzrI nirubahena esa. zAhe AbhAravidhi karyA bAda kAryakramanI samApti thai hatI. i AnaMdaghanajInAM stavano-bhaktisaMgIta ane pravacano saMghanA upakrame chellA traNeka varSathI adhyAtmayogI AnaMdaghanajInA stavanono bhaktisaMgItano ane pravacanono kAryakrama yojavAmAM Ave che te mujaba A varSe paNa maMgaLa, budha, guru, tA. 22, 23, 24, jAnyuArI, 1991 nA roja dararoja sAMjanA cAra vAge paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM A kAryakrama yojavAmAM Avyo hato. kAryakramano prAraMbha zrI uSAbahena mahetAnA svAgata pravacanathI thayo hato. zrImatI pUrNimAbahena sevatIlAla zeThe madhurakaMThe AnaMdaghanajInA stavano rajU ryAM hatAM. hArmoniyama para zrI zyAma gogaTe ane tabalA para zrI naTavaralAla trivedIe sevA ApI hatI. traNa divasanA A kAryakramamAM zrI supArzvanAtha, zrI suvidhinAtha, zrI zreyAMsanAtha ane zrI vAsupUjaya svAmInAM ema AnaMdaghanajInAM cAra stavano rajU thayAM hatAM. ane A cAreya stavano para Do. ramaNalAla cI. zAhe mananIya vyAkhyAno ApyA hatA. pratyeka stavana zrI pUrNimAbahena zeThe madhurasvare gAyA pachI tenA para DaoN. ramaNabhAI zAhanuM rasaprada arthIvavaraNa thayuM hatuM. A viziSTa kAryakramamAM sArI evI saMkhyAmAM bhAi-baheno padhAryA hatA. kAryakramanA aMte zrI USAbahena mahetAe AbhAra vidhi karI hatI. jJa nivRtta thatA kAryAlaya maMtrIzrI zAMtilAla zeThanuM sanmAna saMghanA kAryAlaya maMtrI zrI zAMtilAla TI. zeTha potAnI pacAsa varSanI sudIrdha sevA ApIne nivRtti laI rahyA hoya temanuM sanmAna karavAno eka kAryakrama maMgaLa vAra, tA. raramI jAnyuArI, 1991nA sAMjanA 6-00 kalAke paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM Do. ramaNalAla cI zAhanA pramukhasthAne yojavAmAM Avyo hato. A prasaMge saMghanA bhUtapUrva maMtrI ke. pI. zAhe jaNAvyuM hatuM ke zAMtibhAie saMdhane paMcAsavarSa sudhI je sevA ApI che te bhUlI zakAya tema nathI. saMghanA maMtrIzrI nirubahena esa. zAhe kahyuM hatuM ke zAMtibhAInI sevAbhAvanA ane niSThApUrvaka kAma karavAnI vRtti prazaMsApAtra che. maMtrIzrI pravINacaMdra ke. zAhe jaNAvyuM hatuM ke zAMtibhAie saMgha mATe je kArya karyuM che tenuM mUlya thai zake tema nathI. saMghanA bhUtapUrva maMtrIzrI subodhabhAi ema. zAhe jaNAvyuM hatuM ke tamane ane mane nahi oLakhatA hoya evA saMkhyAbaMdha mANaso zAMtibhAine oLakhe che e vAta temanI sevAvRttinuM ujaLuM udAharaNa che. prA. tArAbahena ra. zAhe kyuM hatuM ke zAMtibhAie saMsthAe gaurava apAvyuM che ane saMsthAe zAMtibhAIne vikasavAnI taka pUra pADI che. A prasaMge sarvazrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha, kamalAbahena pIsapATI, vasubahena bhaNasAlI, uSAbahena mahetA, basaMtalAla narasiMhapurA, hilAla gulAbacaMda zAha, ramaNalAla lAkaDAvAlA, hiMmatalAla gAMdhI, lakSmIcaMda mahetA, cImanalAla klAdhara vageree zrI zAMtibhAinI sevAne biradAvatA ane temanI dIrdhAyuSya icchatAM vaktavyo rajU karyAM hatAM. kAryakramanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAhe jaNAvyuM hatuM ke jAherasaMsthAmAM kAma karavuM ane te paNa pacAsa varSa sudhI ekadhAruM kAma karavuM e sahelI vAta to nathI ja. zAMtibhAi jaina yuvaka saMghanI pravRtiomAM otaprota thai gayA hatA. murabbI paramAnaMdabhAI kApaDiyAnA hAtha nIce temane sarasa tAlIma maLI. Aje teo saMdhamAMthI nivRta thAya che tyAre temanuM zeSa jIvana Arogyamaya, dharmamaya ane sevAmaya banI rahe tevI zubhecchA darzAvuM chuM. prAsaMgika vakatavya bAda jaina yuvaka saMdha dvArA zrI zAMtibhAi zeThane sukhaDano hAra paherAvI, zrIphaLa ApI, zAla oDhADI, momenTo ApI sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. zrI zAMtibhAI zeThe sanmAnano pratyuttara ApatA kahyuM hatuM ke saMsthAe mane je ApyuM che tenuM RNa bhUlI zakAya tema nathI. saunA sahakAra ane premanI lAgaNI badala huM sadAya RNI rahIza. ... Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabhu zrI buTerAyajI mahArAja ( pRSTha 2 thI cAlu ) cAkarI karI che, meM tane joie teTalo abhyAsa karAvyo nathI. tArI jijJAsA ane jJAnanI bhUkha ghaNI moTI che, mATe tuM A mArI pAMca mUlyavAna hastalikhita prato tArI pAse ja rAkhaje. tuM sadA sukhI raheje ane dharmano pracAra karaje. koipaNa kadAgrahI sAdhuno saMga karato nahi. jayAM tane zuddha dharmanI puSTi thatI lAge tyAM tuM raheje ane te pramANe karaje. * Ama AziSa ApI RSi nAgaramalajI mahArAja kALadharma pAmyA. potAnA guru mahArAjanA kALadharma pachI buTerAyajI mahArAja vihAra karIne patiyAlA padhAryAM. emanAmAM tyAga-vairAgyanA saMskAra bALapaNathI hatA eTale ugra tapazcaryA mATe temane vizeSa ruci hatI. patiyAlAmAM emaNe ghaNI kaDaka tapazcaryA zarU karI hatI. teo chaThTha, aThThama ke paMdara divasanA upavAsa vAraMvAra karatA. AyaMbila to emano vakhatovakhata cAlu rahetAM. gocarI vahoravA jAya tyAre teo judA judA abhigraha dhAraNa karIne jatA. gocarIne mATe teo ekja pAtra rAkhatA. badhA loko bhojana karI le pachI teo gocarI vahoravA jatA. badho ja AhAra teo eka ja pAtramAM letA ane te bhego karIne khAtA. ane svAda upara vijaya meLavavA prayatna karatA. ghaNuM kharuM teo divasanA ekaja vakhata AhAra letA. gocarImAM paNa teo lukhkho AhAra pasaMda karatA. teo TADha-taDakAnA parISaho svecchAe vadhu ane vadhu sahana karatA. divase eka ja vasra ghAraNa karatA ane ziyALAnI kaDakaDatI ThaMDImAM rAtre oDhavA mATe phakta eka ja sutarAu vajra pAse rAkhatA. keTalIkvAra to rAtre teo vasra oDhatA nahi. vaLI teo ziyALAnI ThaMDImAM paNa divase chAtI upara koI vastra dhAraNa karatA nahi. potAnI Atmika zakti khIlavavA mATe teo ziyALAnI kaDakaDatI ThaMDImAM eka baMdha kamarAmAM AkhI rAta nagna avasthAmAM padmAsana vALIne besavAnI tapazcaryA karatA. AvI rIte temaNe potAnA zarIrane ghaNuM kahyuM hatuM. teo paMjAbathI vihAra karI dilhI padhAryAM. tyAM sthAnakamA samudAyanA RSi rAmalAlajInuM cAturmAsa hatuM. teo kavi paNa hatA. temanI pAse amRtasaranA eka osavAle dIkSA lIdhI hatI. emanuM nAma RSi amarasiMhajI rAkhavAmAM AvyuM hatuM. amarasiMhe guru mahArAja pAse sAro svAdhyAya karyo hato. teo buddhizALI ane tejasvI hatA. guru rAmalAlajI vuddhAvasthAne kAraNe rogagrasta thayA hatA. eTale vyAkhyAna ApavAnI javAbadArI amarasiMhajIe lIdhI hatI. buTerAyajI amarasiMhajInA saMparkamAM AvyA. buTerAyajI yuvAna, buddhizALI tathA saMskRta-ardhamAgadhInA jANakAra ane jijJAsu che e jANI amarasiMhajIne emano saMga gamI gayo. teo pAse je kaMi navI navI pothIo ApavI te buTerAyajIne batAvatA ane vAMcavA ApatA. eka divasa amarasiMhajIe buTerAyajIne vipAkasUtra'nI pothI batAvI pUchyuM, 'A tame vAMcyuM che ?" pothI joi buTerAyajIe kahyuM, * vipAsUtra" 'meM vAMcyuM to nathI, paNa enuM nAma paNa Aje pahelIvAra tamArI pAsethI sAMbhaLuM chuM. * amarasiMhajIe 'vipAsUtra' buTerAyajIne vAMcavA ApyuM. buTerAyajI 'vipAkasUtra" bahu rasapUrvaka, cIvaTathI vAMcI gayA. zAstronuM adhyayana karavAnI emanI bhUkha guru mahArAje pUrI saMtoSI nahotI, eTale te vAMcatAM vadhu AnaMda thayo. paraMtu 'vipAkasUtra' vAMcatAM temAM Avato mRgA loDhiyAno prasaMga paNa temaNe vAMcyo. temAM varNavyA pramANe gautamasvAmI mRgAvatInA mAMsanA locA jevA, satata lohI ane paru nIkaLatA, tIvra durgaMdha mAratA putrane jovA jAya che. te vakhate durgaMdhane kAraNe mRgAvatI gautamasvAmIne moMDhe vasa DhAMkvA he che eno artha e thayo ke tyAre gautamasvAmIe moDhe muhapanI bAMdhI nahotI. moDhe muhapanI bAMdhavAnuM pharamAna AgamasUtromAM AvatuM nathI. eTale emaNe potAnI zaMkA amarasiMhajI pAse darzAvI. 19 jIvana tA. 1962-91 amarasiMhajI pAse eno javAba nahoto. eTale guru rAmalAlajIne pUchyuM. emanI pAse paNa javAba nahoto. emaNe eTaluM ja kahyuM ke ApaNe moDhe muhapanI na bAMdhIe to loko ApaNane yati kahe. mATe moDhe muhapanI bAMdhavI jarUrI che. paraMtu A khulAsAthI buTerAyajIne saMtoSa thayo nahi. vaLI jinapratimAnAM darzana vaMdanano niSedha AgamasUtramAM kyAMya Avato nathI.. e vize paNa emaNe amarasiMhajI pAse potAnI zaMkA vyakta karI, paraMtu teno paNa koi saMtoSakAraka khulAso maLyo nahi. teo tyArapachI mAlerakoTalAmAM cAturmAsa hatA tyAra lagabhaga cha mahinA sudhI rojeroja abhigraha pUrvaka gocarI vahorI lAvatA hatA. Ama burAyajI... mahArAja yuvAna vayathI ja ugra tapasvI banyA hatA. buTerAyajI rAja tapazcaryAnI sAthe sAthe svAdhyAya paNa karatA ane upAzrayamAM vyAkhyAna paNa ApatA. AthI emano cAhakavarga vadhato gayo hato. daramiyAna khAnadAna kuTuMbanA be yuvAnoe emanI pAse dIkSA lIdhI hatI. dilhInA cAturmAsa pachI buTerAyajI potAnA ziSyo sAthe patiyAlA, amRtasara, ziyAlakoTa rAvalapiMDI vagere sthaLoe vicarI pAchA patiyAlA padhAryA. tyAM rastAmAM amarasiMhajI maLI gayA. temaNe buTerAyajI ne hyuM, buTerAyajI, tame sAro zAsrAbhyAsa karyo che mArA karatAM tame moTA che. ApaNe eka ja guru RSi malukacaMdajInA ToLAnA chIe. to ApaNe sAthe vicarIe to kema ? amarasiMhajInI darakhAsta buTerAyajIe svIkArI lIdhI. teo sAthe vihAra karavA lAgyA. ema karatAM amRtasara teo baMne padhAyA. paraMtu amRtasaramAM buTerAyajIe mahupattI ane jinapratimA vizenA potAnA vicAro bIjA sAdhuo pAse vyakata karatA te amarasiMhajIne gamatuM nahi. buTerAyajI sAthe zAsrArtha karavAnuM paNa emanuM gajuM nahotuM. amarasiMhajI amRtasaranA moTA zrImaMta parivAramAMthI AvelA hatA. eTale amarasiMhajIno anuyAyI varga moTo hato. potAnA anuyAyI varga pAse buTerAyajI muhapattI ane jinapratimAnI vAta kare te temane gamatuM nahi. AthI buTerAyajI ane amarasiMhajI vacce matabheda cAluM thayo. chevaTe baMne judA paDayA. pachI buTerAyajInI viruddha amarasiMhajIe pracAra cAlu karI dIdho. zrAvakone moklIne teo vyAkhyAnamAM zuM bole che, loko sAthe zI vAta kare che tenI jAsusI karavA lAgyA. potAne koi maLavA Ave to teno buTerAyajI mATe abhiprAya pUchatA ane koi sAro, UMco abhiprAya ApatA te temane gamatuM nahi. vaLI teo zrAvakone taiyAra karIne buTerAyajInI pAse mokalIne muhapattI ane pratimApUjana vize prazna karAvatA. buTerAyajIne lAgyuM ke have badhAMne spaSTa vAta karavAno vakhata pAkI gayo che, eTale temaNe potAnA vicAro zAsranA jANakAra karamacaMdajI zAsrI, gulAbarAyajI vagere zrAvakone jaNAvyA. bIjI bAju amarasiMhajIe buTerAyajIno jAheramAM virodha cAlu karI dIdho. AthI zrAvakomAM paNa be pakSa paDI gayA. paMjAbamAM badhe A bAbata jAhera carcAno viSaya banI gai. amarasiMhajIe potAnA kSetranA zrAvakone taiyAra karyAM hatA. ane dhamakI ApI ke buTerAyajI jo potAnA kSetramAM Avaze to emano veza kheMcI levAmAM Avaze. A samaya daramiyAna buTerAyajI pAse khAsa koi ziSyo rahyA na hatA. sthAnakavAsI saMpradAyanA bAvIsa DheLAmAM temaNe cAra ziSyo banAvyA hatA. paraMtu emAMthI mAlerakoTalAvALA be ziSyo emane choDIne cAlyA gayA hatA. eka ziSya kALadharma pAmyA. hatA. eka jATa jAtinA ziSya hatA. temaNe dIkSA choDI daine gRhara veSa aMgIkAra karyo hato. AthI baTerAyajI eklA paDI gayA hatA, paraMtu AvI dhAkadhamakIothI teo DaratA nahotA, kAraNa ke teo AtmArthI hatA ane jinatattvamAM aDaga zraddhA dharAvanAra hatA. evAmAM premacaMdajI nAmanA eka sAdhue potAnA guru mahArAjane choDIne buTerAyajI pAse AvIne pharIthI dIkSA lIdhI hatI. teo temanI sAthe cAreka varSa rahyA hatA. buTerAyajIe premacaMdajIne AgamazAsrono sAro abhyAsa karAvyo hato. paraMtu kuMjarAvALA nagaramAM teo cAturmAsa hatA tyAre eka divasa muni premacaMdajIe kahyuM, 'gurudeva, mArAthI have dIkSA paLAtI nathI.. mAruM mana DAmADoLa thai gayuM che. mArI kAmavAsanA bahu jAgrata rahe che. mArAM bhogAvalI karmano udaya thayo lAge che. mATe mane dIkSA choDavAnI AjJA Apo. buTerAyajI mahArAje emane khUba samajAvyA, paraMtu jayAre lAgyuM ke e sAdhu jIvanamAM have TakI zake tema nathI, tyAre temaNe dIkSA choDavAnI anumati ApI. muni premacaMdajIe dIkSA choDIne, lagna karIne gRhastha jIvana svIkAryuM. lAhoramAM jaIne emaNe sipAinI nokarI lIdhI. gRhastha veze teo koi koi vAra guru mahArAjane vaMdana karavA AvatA. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-91 prabuddha jIvana se. 1902 nuM cAturmAsa buTerAyajI mahArAje parasaramAM karyuM. te vakhate pATha bhaNAvavAnI temanI yojanA niSphaLa thatI hatI. eka navayuvAna emanA saMparkamAM Avyo. emanuM nAma mULacaMda hatuM. emanI teoe thoDAka yuvAnone bolAvIne samajAvyuM ke "tame buTerAyajI pAse umara nAnI hatI, paNa emanI buddhinI paripakavatA ghaNI hatI. vaLI emaNe jAva ane ane temanI prasaMzA karI tathA temane AgrahapUrvaka vinaMtI karI judA judA sAdhuo pAse zAstrAbhyAsa paNa karyo hato. buTerAyajInA muhapanI game te rIte yuktipUrvaka samajAvIne ahI pAchA bolAvI lAvo.' ane pratimApUjananA vicAro emaNe jANI lIdhI hatA. ane te potAne teo buTerAyajI mahArAja pAse pahoMcI gayA. emanI muhapatInI sAcA jaNAtAM temaNe paNa carcA upADI hatI. tyArapachI soLa varSanI vaye ghaTanAnI teoe bahu prazaMsA karI. pachI bahu ja AgrahapUrvaka jAta jAtanAM emaNe buTerAyajI pAse dIkSA lIdhI. emanuM nAma mULacaMda hatuM eTale sAdhu vacano ApIne teo buTerAyajI mahArAjane patiyAlA pAchA teDI lAvyA. tarIke temanuM nAma muni mULacaMdajI rAkhavAmAM AvyuM. temaNe guru mahArAja buTerAyajI mahArAje potAnA ziSya sAthe patiyAlAnagaramAM pAcho praveza karyo. buTerAyajI sAthe rAmanagaramAM cAturmAsa karyuM.. sthAnaka tarapha teo jayAre jatA hatA te vakhate je rIte keTalAka zrAvako mULacaMdajI mahArAja jevA tejasvI ane nIDara thi maLatAM buTerAyajInI temanA tarapha karaDI najarathI jotA hatA ane kAnamAM vAto karatA hatA te naitika himata hatI te karatAM paNa vadhI gaI. vi. saM. 1903 nuM cAturmAsa parathI temane lAgyuM ke temane mATe vAtAvaraNa dhAravA karatAM vadhu pratikULa teo baMnee lAhora pAse caMdrabhAgA nadInA kinAre AvelA rAmanagaramAM ane taMga banyuM che. paraMtu have bIjIvAra pAchA pharavAnuM temanA jevA karyuM. te vakhate guru ziSya vacce muhapatI vize ghaNI vicAraNA thaI. ane sAdhu mATe yogya na kahevAya. eTale have to thavAnuM haze te thaze ema cAturmAsa pachI mAgasara mahinAmAM teo baMnee rAmanagaramAM muhapatIno samajIne teo zrAvako laI gayA te sthAnakamAM UtaryA. teo tyAM beThA daro toDI nAkhyo. teoe muhapanI havethI hAthamAM rAkho evuM jAhera karyuM. ' hatA eTalAmAM pacIseka sAdhuo, mahAsatIo ane lagabhaga 400 strIpuraSo paMjAbamAM A kAMtikArI ghaTanAthI ghaNo khaLabhaLATa macI gayo. have sthAnakamArgI tyAM AvIne temane gherI vaLyAM. amarasiMhajInI yojanA evI hatI ke baTerAyajI upAzrayomAM javuM temane mATe muzkela banI gayuM. alabatta ATalA samaya pAse muhapatI moDha baMdhAvavI ane je na bAMdhe to badhAye bhegA daramiyAna temanI sAthe saMmata thanAra zrAvakonA samudAya hato, paraMtu paristhiti maLI temano sAdhuveza kheMcI levo. have vikaTa thavAnI hatI. bhegA thayelA ToLAmAMthI gaMgArAma nAmanA eka sAdhu ke je jabarA A samaya daramiyAna dIkSA choDI janAra premacaMdajIne gRhastha jIvananA hatA ane je potAne ghaNA vidvAna ane zAstranA jANakAra tarIke oLakhAvatA kaDavA anubhavo thatAM ane vairAgyano udaya thatAM teo pharI dIkSA levA taiyAra hatA temaNe UbhA thaIne badhAMnI vacce jorathI moTA avAje badhAne thayA. paraMtu te vakhate buTerAyajIne ziyAlakoTa javAnuM anivArya hatuM. eTale saMbhaLAya e rIte buTerAyajIne kahyuM, "buTerAyajI, jo tame AgamasUtrone emaNe potAnA ziSya mULacaMdajI mahArAjane piMDadAhanakhA nAmanA gAme mAnatA ho to pachI AcAryanuM kahayuM paNa tamAre mAnavuM joIe. paraMtu premacaMdajIne pharI dIkSA ApavA mokalyA. paraMtu premacaMdajI have dIkSA mATe tame te mAnatA nathI. ' eTalA adhIrA thaI gayA hatA. ke vihAra karIne mULacaMdajI mahArAja tyAM buTerAyajIe kahyAM, "huM sUtra siddhAMtamAM mAnuM chuM. ane AcAryanuM kahevuM - pahoMce te pahelAM to temaNe buTerAyajI mahArAjane potAnA guru tarIke dhAraNa paNa mAnuM chuM.' karIne, saMgha samakSa tathA jinapratimAnI sAkSIe sAdhunAM vastra paherI lIdhAM gaMgArAmajIe La, jo tame AcAryanuM kaThAM mAnatA ho, tamArA guru hatAM. tyArapachI teo mULacaMdajI mahArAja sAthe vihAra karIne baTerAyajI : nAgaramalajI muhapanI moDhe bAMdhatA hatA ane jinapratimAmAM mAnatA nahotA. mahArAja sAthe joDAI gayA hatA. to tame emanI viruddha kema varto cho ? tame tamArA gurunI AjJAnuM ullaMghana buTerAyajI mahArAje muhapanIno doro kADhI nAkhyo te pachI paMjAbamAM kema karo cho ? tame mRSAvAdI cho; tame nihanava cho; tame mizrAdeSTi patita vicaravAnuM AraMbhamAM emane mATe bahu kaThina banI gayuM. tema chatAM evA sAdhu cho." virodhanA vaMToLa vacce paNa teo svasthatAthI ane nIDaratAthI vicaratA A sAMbhaLI buTerAyajIe kahyuM, "mane mArA guru nAgaramalajIe zIkhavADayuM rahyA hatA. eka bAja emanI vikatA vinamratA saraLatA ane lokapriyatA dhI ' he mada levI bAvakuNIve sALo garaje hatI ane bIjI bAju temane mAthe kevAM saMka' AvI paDayA hatAM tenA jiNapannataM tattaM, iha sammataM male gahiyaM / / keTalAka prasaMgo noMdhAyA che. zarUAtano eka prasaMga patiyAlA zaherano che. | (sudeva arihaMta, susAdhu guru tathA jinezvara bhagavAna dvArA prarUpita paMjAbanA sthAnakvAsI saMpradAyanA mukhya RSi amarasiMhajI tyAre tatva (dharma) nuM jAvajIva huM zaraNa grahaNa karuM chuM.) patiyAlAmAM birAjamAna hatA. amarasiMhajInA garabhAIe sItera jeTalA mArA guru nAgaramalajIe mane je A zIkhavADayuM che teno huM svIkAra upavAsanI tapazcaryA karavA dhArI hatI. sATha jeTalA upavAsa pachI tapazcaryA karuM chuM. emAM sUtra siddhAMta ane gurunI AjJA baMneno svIkAra AvI jAya daramiyAna ja teo kALadharma pAmyA. e prasaMge patiyAlAmAM eka guNAnuvAda che. mAre mATe e pramANa che. kudeva, kurara, kudharma mAre mATe pramANa nathI.' mahotsava rAkhavAmAM Avyo hato. e avasare cArebAjuthI hajAro zrAvaka-zrAvikAo A sAMbhaLI nakakI karelI yojanA pramANe gaMgArAmajIe bUma pADIne tathA aneka saMto-mahAsatIo patiyAlA padhAryA hatAM. te vakhate mAlerakoTalAthI badhAne kahyuM, " bhAIo ! "buTerAyajI sAthe vadhAre vAta karavAno koI artha dilhI tarapha vihAra karatA buTerAyajI mahArAja potAnA ziSya muni premacaMdajInI nathI. jo teo atyAre muhapanI na bAMdhe to tame badhA atyAre ja emano - sAthe patiyAlA padhAryA hatA. tyAM AvatAM ja temaNe joyuM ke temaNe muhapatIno veSa utArI lo ane emane mArIne ahIMthI bahAra kADhI muko." ghero je choDI nAkhyo che tenI carcA patiyAlAmAM ThekaThekANe cAlI rahI hatI. Ama vAdavivAda ugra jhagaDAmAM pariNamyo. e jo vadhe to jaina sAdhuonI, buTerAyajIno virodha karavA mATe paNa pravRttio cAlI rahI hatI.ATalA zobhA nahi rahe ema samajIne buTerAyajInA eka anurAgI banAtIrAma nAmanA badhA sAdhu-sAdhvIo ekatra thayA che teno lAbha lai te badhAnI samakSa eka jabarA zrAvake UbhA thaIne moTA avAje saMto-mahAsatIone kahyuM ke buTerAyajI mahArAjane jAheramAM nIcA pADavA mATenuM kAvatru ghaDAyuM hatuM. A "zuM tame badhA ahI zAstranI carcA karavA AvyA cho ke mArAmArI karavA vAtanI potAne gaMdha AvatAM buTerAyajI mahArAje vicAryuM ke AvI paristhitimAM AvyA cho ? tamane jaina sAdhu sAdhvIone Ama karavuM zobhe che ? tame ahIM patiyAlAmAM rahevuM potAne mATe ucita nathI. ahIM rahIne saMgharSa karavAno badhA ahIMthI haTho ane potapotAnA sthAne jAva. khabaradAra buTerAyajIne ke lokonA upadravano bhoga banavAno koI artha nathI. ahIM ToLAnI sAme koie hAtha aDADayo to." rAsa siddhAMtanI vAta cAlaze nahi. mATe patiyAlA choDIne AgaLa vihAra banAtIrAmanA avAjathI badhA DaghAI gayA. emanI sAthe bIjA keTalAka karavo yogya che. zrAvako paNa joDAI gayA. gaMgArAmajIne khAtarI thaI gaI ke ahIM potAnuM Ama vicArIne buTerAyajI mahArAje gocarI pANI karyA pachI tarata kazuM cAlaze nahi. teo tyAMthI AghA khasI gayA. tyArapachI temaNe potAnA patiyAlAmAMthI vihAra karyo. jayAre amarasiMhajIne A vAtanI khabara paDI keTalAka saMtasatIone eka bAjue laI jaIne dhImA avAje khAnagImAM tyAre teo ane temanA sAdhuo vicAramAM paDI gayA, kAraNa ke buTerAyajIne kahyuM, "buTerAyajI ahI patiyAlAmAM vAraMvAra Ave che. ahIM ghaNI tapazcaryA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyA. ' ' prabuddha jIvana tA. 16-2-91 karI che. eTale emanA anurAgI zrAvako ahI ghaNA che. eTale teo buTerAyajIno divasa rahI zakuM? mane koIno Dara nathI. paraMtu mArA lIdhe tamane takalIpha veza utAravA deze nahi. paraMtu have buTerAyajI ahIthI aMbAlA tarapha vihAra thAya evuM huM icchato nathI. mATe savAre jyAre badhA loko mAro veza utAravA karavAnA che. jo ke aMbAlAmAM paNa temanA anurAgI zrAvako ghaNAM che, to Ave tyAre tame mane bacAvavA Avazo nahi. huM mAruM saMbhALI laiza. huM paNa ApaNA zrAvako paNa ochA nathI. emanA dvArA tyAM ApaNe emano jATano dIkaro chuM. mane koI hAtha aDADo to huM joi laiza. huM to ekalo veza utarAvI laIzuM. chatAM je aMbAlAnA zrAvako tema nahi kare to mArA chuM. mArI pAchaLa koI rovAvALuM nathI. je zrAvako mAro veSa utAravA Ave ghaNA vaiSNava bhakto che temanI pAse ApaNe e kAma karAvI laIzuM. mATe teone kahejo ke potAnI bairInA baloyAM phoDIne pachI mArI pAse Ave. ApaNe badhA ahIthI jaladI vihAra karIne aMbAlA pahoMcI jaIe. ane ahIM rAja aMgrejonuM che. mAre veSa koi utAraze to tene pUchanAra paNa buTerAyajI tyAM Ave te pahelAM lokone taiyAra karI daIe.' ' koI sattAvALA hazene ? koNa aparAdhI che te to chevaTe nakakI thazene ? s, gaMgArAmajI tarata vihAra karIne potAnA sAdhuo sAthe aMbAlA pahoMcI mATe kaMI DarI javAnuM kAraNa nathI. huM mArA nirNayamAM aDaga chuM. jeo gayA. buTerAyajIe pAMceka divasa patiyAlAmAM sthiratA karIne aMbAlA tarapha verA chInavI levA Ave teone kahejo ke teo potAnuM ghara saMbhALIne Ave. vihAra karyo. aMbAlAnA kAvatarAnI temane khabara na hatI. vihAra karatAM karatAM vagara levedeve sarakAra taraphathI temane kaMI takalIpha na thAya. jayAre teo aMbAlA zahera tarapha jatA hatA tyAre rastAmAM keTalAka temanA baTerAyajInI nIDaratA ane AtmavizvAsa joIne tathA veza kheMcavA anarAgI zrAvakoe baTerAyajIne cetavyA ke garadeva, aMbAlA zaheramAM vAtAvaraNa jatAM mArAmArI thAya to polisanuM lapharuM thAya e bIka koi AvyuM nahi. bahu taMga thaI gayuM che. vakhate ApanA upara saMkaTa AvI paDe. mATe aMbAlAmAM buTerAyajIe tyAM ja savAranuM pratikramaNa karyuM. ane tyAM ja traNeka divasa praveza karavo te Apane mATe hitAvaha nathI. Apa AgaLa cAlyA jAva.' rokAyA. zrAvakomAM paNa be bhAgalA paDI gayA. eTale paNa A vivAda buTerAyajIne emanA ziSya muni premacaMdajIe paNa vinaMtI karI ke "gura thALe paDavA lAgyo. buTerAyajI tapazcaryA, zAstrAbhyAsa ane cAritra pAlanamAM mahArAja aMbAlA zaheramAM ApanA mAthe bhaya che. mATe ApaNe aMbAlA ucca koTinA hatA. eTale temano paNa anuyAyI varga hato, je divase divase zaheramAM na jatAM aMbAlA kenTonamenTa-chAvaNI tarapha vihAra karIe. vadhato jato hato. amarasiMhajI ane emanA ziSyo taraphathI zrAvakone caDAvavAmAM - baTerAyajIe kahyuM, "bhAI premacaMda ! ema upasargothI DarI jaIe te AvatA ke jethI baTerAyajIne sthAnakamAM UtaravAnI sagavaDa ke gocarI pANI kema cAle ? bhagavAna mahAvIrane paNa upasargo ane parISaho thayA hatA. maLe nahi, paraMtu teo bahu phAvatA nahi. eTale ApaNe DaravuM na joIe. paraMtu jo tene Dara lAgato hoya to te aMbAlAnA A prasaMga pachI buTerAyajI mahArAja aMbAlA chAvaNI sIdho aMbAlA chAvaNI pahoMcI jA. huM aMbAlA zaheramAM be-traNa divasa gayA. tyAMthI muni premacaMdajIne sAthe lIdhA. tyAMthI vihAra karIne meraTha thaI rokAIne pachI tyAM AvIza. dilhI padhAryA. eka mahino tyAM rahI pharI paMjAba tarapha padhAryA. aMbAlA, muni premacaMdajI sAce ja DarI gayA hatA. teo aMbAlA zaheramAM na mAlerakoTalA, patiyAlA, ludhiyAnA, hoziyArapura, jalaMdhara, aMDiyAlA gura, jatA sIdhA chAvaNI pahoMcI gayA. baTerAyajI ekalA vihAra karatA aMbAlA amRtasara vagere sthaLe vicarI teo gujarAnavAlA padhAryA. potAnA ziSya zaheramAM padhAryA. pote sthAnakamAM UtaryA ane gocarI lAvIne AhAra pANI muni mUlacaMdajI ahIM karmacaMdrajI zAstrI pAse abhyAsa karavA rokAyA hatA temane laI vihAra karatA teo dilhI padhAryA. dilhImAM saM. 108 mAM temaNe aMbAlA zaheramAM RSi amarasiMhajI, gaMgArAmajI vagere agAuthI AvI be yuvAnone bahu dhAmadhUmapUrvaka dIkSA ApIne ekanuM nAma rAkhyuM muni vRddhicaMdrajI gayA hatA. aMbAlAmAM mohorasiMha nAmanA eka jaina zrAvaka hatA. teo ane bIjAnuM nAma rAkhyuM muni AnaMdacaMdrajI. satra-siddhAMtanA abhyAsI hatA. ane teo buTerAyajInA paNa anurAgI buTerAyajI mahArAjanI bhAvanA hatI siddhAcalajInI yAtrA karavAnI ane hatA. gaMgArAmajIe baTerAyajIne samajAvavA mATe mohorasiMhane molyA. gujarAtanA saMvegI sAdhuono samAgama karI potAnI zaMkAonuM samAdhAna mohorasiMha buTerAyajI pAse AvyA. ane muhapatInI carcA karI. buTerAyajIe karavAnI. eTalA mATe dilhIthI emaNe potAnA cAre ziSyo muni mUlacaMdajI, kahAM, "bhAI mohorasiMha, tame sutrasiddhAMtanA abhyAsI cho. tame emAMthI muni premacaMdajI, muni vRddhicaMdrajI ane muni AnaMdacaMdajInI sAthe gujarAta muhapanI moDhe bAMdhavAno pATha batAvo to huM muhapatI moDhe bAMdhI laIza." tarapha pahoMcavAnI bhAvanA sAthe vihAra karyo. eka pachI eka gAme vihAra teo baMne vacce muhapatI vize zAstranAM vacanonI carcA vicAraNA thaI. karatAM teo pAMceya jayapura mukAme padhAryA. vi.saM. 1909 nuM cAturmAsa ethI mohorasiMhane khAtrI thaI ke muhapanInI moDhe bAMdhavAnI vAta jinAgamamAM teoe jayapuramAM karyuM. cAturmAsa pachI teo badhA vihAra karI kisanagaDha kyAMya AvatI nathI. eTale emaNe kahyuM ke, " gurudeva ApanI vAta satya thaIne ajamera pahoMcyA. ajamerathI teo nAgora pahocyA. nAgoramAM muni che. huM svIkAruM chuM. paraMtu ahIMnuM vAtAvaraNa pratikULa che. ahIM ApanuM vRddhicaMdrajInA pagamAM saMdhivAnA kAraNe asahya pIDA thavA lAgI. eTale teone apamAna thavAnA saMjogo che. jo ame ApanA pakSe rahIe to amAre nAgoramAM rokAi javuM paDyuM. daramiyAna mUlacaMdajI mahArAje gujarAta bAju paNa taklIpha bhogavavAnI Ave. mATe Apa muhapanI moDhe bAMdhI lo te vihAra karyo. AnaMdacaMdajI mahArAjanuM citta saMyamapAlanamAM Dagumagu rahevA sArI vAta che. paraMtu baTerAyajIe tema karavAno spaSTa inkAra karI dIdho. lAgyuM. thoDA vakhatamAM teo sAdhuno veSa choDIne yati banI gayA. ane mohorasiMhe AvIne gaMgArAmajIne kahyuM ke "baTerAyajI muhapanI jayotiSano vyavasAya karavA lAgyA. moDhe bAMdhavAnI spaSTa nA kahe che. teo potAnI zraddhAmAM ane potAnA thoDA vakhata pachI bikAnerathI saMghanA AgevAno nAgora AvyA. ane nizcayamAM bilakula alga che.' buTerAyajI mahArAjane bikAnera cAturmAsa mATe padhAravA vinaMtI karI, e bIje divase aMbAlA jAheramAM eka sthAnakamAM badhA sAdhu sALI ekatra vinaMtIno svIkAra karI. buTerAyajI mahArAje bikAnera tarapha vihAra karyo. thayA ane teoe zrAvakonI sabhA bharIne kahyuM. "buTerAyajI jo AvatI daramiyAna vRddhicaMdrajI mahArAjane paganI pIDA ochI thai gai, eTale kAle savAre pratikramaNa karatI vakhate moDhe mahapatI na bAMdhI le to te ja teo paNa guru mahArAja sAthe bikAnera padhAryA. premacaMdajI mahArAja cAturmAsa vakhate emano veza chInavI laIne emane nagna karIne ane mArIne sthAnaka mATe nAgoramAM ja rokAyA. mUlacaMdajI mahArAja vihAra karatA karatA pAlitANA bahAra kADhI mUkIzuM.' te pahoMcI gayA. ane emaNe cAturmAsa pAlitANAmAM karyuM.' A sabhAno Avo nirNaya jANIne buTerAyajInA anurAgI zrAvako mohorasiMha, vi.saM. 1910 nuM cAturmAsa A rIte baTerAyajI mahArAje potAnA sarasvatIdAsa vagerene lAgyuM ke A barAbara nahi thAya. emAM zAsananI ziSya vRddhicaMdrajInI sAthe bikAneramAM karyuM. tyAM osavAla jainonA 2700 avahelanA thaze. jaina sAdhusamAjanI koi zobhA nahi rahe. mATe teo rAtane jeTalAM ghara hatAM. buTerAyajI mahArAjanI vANIthI teomAM sArI dharmajAgRti vakhate baTerAyajI pAse pahoMcyA. teoe kahyuM, 'gurudeva, Apane mAthe bhayaMkara AvI gaI. bikAneranA kharataragacchanA yatione paNa buTerAyajI mahArAja" saMkaTa che. mATe Apa suryodaya pahelAM zaheramAMthI vihAra karI jajo. ane pratye AdarabhAva thayo. teoe paNa potAnI pauSadhazALAmAM sthiratA karavA '' pratikamaNa vagere Avazyaka kriyAo pachI tyAM karajo. . . . . nA mATe emane vinaMtI karI. , , ' ' che. buTerAyajIe temane kahyuM, bhAIo, AvI rIte gabharAIne huM keTalA . bikAnerathI buTerAyajI mahArAjanI bhAvanA zatruMjayanI yAtrA karavAnI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo gaNe amadAnIrAjane te e ekala vihArI tA. 16-2-91 prabuddha jIvana hatI. paraMtu ajameranA saMghano patra Avyo ke TUMDhiyAnA pUjaya ratanacaMdajI yAtrAe gayA. pAlitANAmAM thoDA samaya rokAI temaNe amadAvAda tarapha rIkha ApanI sAthe mUrtipUjA vize zAstrArtha karavA Icche che. A patra vihAra karyo. vRddhicaMdrajI ane premacaMdajI mahArAje giranAranI yAtrA mATe . maLatAM baTerAyajI mahArAje gujarAta tarapha vihAra na karatAM ajamera tarapha jUnAgaDha tarapha vihAra karyo. rAmAnugrAma vihAra karatA buTerAyajI mahArAja potAnA ziSya vRddhicaMdrajI sAthe vihAra karyo. zAstrArtha karavA mATe teo IcchatA ane mULacaMdajI mahArAja liMbaDI padhAryA. tyAM thoDA divasa rokAyA te daramiyAna hatA, kAraNa ke e viSayamAM emano abhyAsa have ghaNo UMDo thayo hato. mUlacaMdajI mahArAjane tAva Avyo ane te Utarato nahoto. e samaye guru teo ajamera tarapha jaI rahyA hatA tyAre mArgamAM jANavA maLyuM ke muni mahArAja buTerAyajIe potAnA ziSya mUlacaMdajI mahArAjanI ghaNI sevAcAkarI. ratanacaMdajIe terApaMthInA matanuM khaMDana karatI eka prata lakhI che. enI tapAsa karI hatI. evAmAM vRddhicaMdrajI mahArAja giranAranI jAtrA karI tyAM AvI karAvIne baTerAyajI mahArAje e prata meLavI lIdhI. e vAMcatAM ja temane pahoMcyA hatA. premacaMdajI chUTA paDI ekala vihArI thaI gayA hatA. lAgyuM ke muni ratanacaMdajInA potAnAM ja vAkyo vaDe mUrtipUjA sAbita thai mUlacaMdajI mahArAjane taddana sAruM thaI gayuM tyArapachI vihAra karIne zake ema che. teo traNe amadAvAda AvI pahoMcyA. ane ujamaphoinI dharmazALAmAM UtaryA. vihAra karatA karatA teo potAnA ziSya sAthe ajamera pahoMcyA. paraMtu tyAM paMnyAsa dAdAmaNivijayajI tathA gaNi saubhAgyavijayajInA gADha samAgamamAM tyAre Azcarya sAthe jANyuM ke muni ratanacaMdajI ajamerathI cUpacApa vihAra teo AvyA. ane teo traNee maNivijayajI dAdA pAse mUrtipUjaka samudAyamAM karIne bIje cAlyA gayA che. buTerAyajI sAthe mUrtipUjA vize pote zAstrArtha saMvegI dIkSA levAno nirNaya karyo. e mATe saubhAgyavijayajI mahArAja pAse nahi karI zake ane karaze to parAjita thaze evo Dara emane lAgyo hato. yogavahana paNa karyA. tyAra pachI saM. 1912mAM caturvidha saMgha samakSa maNivijayajI buTerAyajI mahArAja je hetuthI ajamera padhAryA te hetu have rahyo nahi. dAdAe teo traNene saMvegI dIkSA ApI. muni buTerAyajInuM nAma muni paraMtu ajamera padhAravAnA kAraNe eka vizeSa lAbha thayo. ajamerathI e buddhivijayajI, muni mUlacaMdajInuM nAma muni muktivijayajI ane muni vRddhicaMdrajInuM vakhate eka saMgha kesariyAjInI jAtrA mATe jaI rahyo hato. jainonA ghara bAra nAma muni vRddhivijayajI rAkhavAmAM AvyuM. saMvegI dIkSA dhAraNa karIne teo vagaranA pradezomAM eklA vihAra karavA karatAM saMgha sAthe vihAra karavAmAM traNee harSollAsa sAthe kRtArthatA ane dhanyatA anubhavI. jaina zAsananAM muni mahArAjane sUjhatA AhAra vagerenI anukULatA rahe che. buTerAyajI mahArAja itihAsamAM A eka jabarajasta krAMtikArI ghaTanA banI. ethI paMjAbathI e rIte saMgha sAthe kesariyAjI padhAryA. tIrthayAtrAno A emano prathama AtmArAmajI mahArAjane paNa bIjA sattara sAdhuo sAthe gujarAtamAM AvI anubhava hato. kesariyAjInA AdinAtha bhagavAnanI camatkArika pratimAnA sthAnakamArgI dIkSA choDI saMvegI dIkSA dhAraNa karavAnI preraNA maLI. Ama harSollAsapUrvaka darzana karIne teoe atyaMta dhanyatA anubhavI. gujarAta upara paMjAbI sAdhuonA Agamanano ghaNo moTo prabhAva kesariyAjInA mukAma daramiyAna vaLI bIjo eka anukuLa yoga sAMpaDyo. paDayo. gujarAtamAMthI te vakhate kesariyAjInI yAtrA karavA mATe eka saMdha Avyo burAyajI mahArAja kharekhara eka UMcI koTinA sAdhu hatA. teo hato. saMghapati prAMtija pAse AvelA Ilola nagaranA zeTha becaradAsa mAnacaMda brahmacaryanA pAlanamAM tathA svAdendriya upara vijaya meLavavAmAM ghaNA makakama hatA. teo bIjA AgevAno sAthe buTerAyajI mahArAjane maLavA AvyA hatA. tapazcaryA, vihAra vagere karavA mATe temanI pAse sAruM zarIrabaLa ane temaNe kahyuM, "mahArAjazrI ! amane thoDIka jijJAsA thaI che. Apane dezabharamAM manobaLa hatuM. bhAvanagaramAM cAturmAsa ryA pachI buTerAyajI mahArAja potAnA darzana karatA joyA hatA. ApanA veza parathI Apa sthAnakamArgI sAdhu lAgo ziSyo sAthe pAlitANA padhAryA hatAM. te samayanA beeka prasaMgo noMdhAyelA cho. paraMtu sthAnakavAsI sAdhu muhapanI moDhe bAMdhe, jayAre Apa muhapatI che. pAlitANAmAM mUlacaMdajI mahArAja gocarI vahoravA jatA. teo paNa hAthamAM rAkho cho. tethI amane prazna thAya che. amane jaNAvazo ke Apa potAnA guru mahArAjanI jema eka pAtramAM badhI gocarI vahorI lAvatA. koNa cho to AnaMda tharo.' evI rIte mizra thaI gayelI gocarI teo vAparatA jethI svAda upara vijaya buTerAyajI mahArAje kahyuM, "bhAi huM janmathI ajaina chuM. amAro parivAra meLavAya.' zIkhadharmane pALe che. meM yuvAnavaye sthAnakamArgI bAvIsa ToLAmAM dIkSA lIdhI paMjAbanA loko dALazAkamAM goLa na nAkhe. eka divasa mUlacaMdajI mahArAja hatI, paraMtu zAstronuM Du adhyayana karyA pachI mane khAtrI thaI che ke jinapratimAno gocarI vahorI lAvyA hatA. gocarI vAparatAM buTerAyajI mahArAje mUlacaMdajI siddhAMta sAcI che. vaLI moDhe muhapatI bAMdhavAnuM AgamasUtramAM kayAMya pharamAna mahArAjane ThAM, "mUlA, A kaDhI bahu gaLI lAge che. te vakhate mUlacaMdajI nathI. eTale muhapanI hAthamAM rAkhuM chuM. amArI bhAvanA gujarAta tarapha vihAra mahArAje kahyuM, 'gurudeva, e kaDhI nathI paNa kesariyA dUdha che. e to gaLyuM karI rAkhyuMjaya tIrthanI yAtrA karavAnI che. ' ja hoya." saMghavIe kahyuM, "to pachI guru mahArAja ! Apa baMne amArA saMgha Ama buTerAyajI mahArAje khAvAnI vAnagIomAM rasa lIdho nahoto. sAthe joDAIne amane lAbha Apo. vaLI Apane paNa anukULatA raheze. pAtrAmAM je Ave te teo vAparI letA. zikhaMDa, dUdhapAka ke kaDhI vacce emane kAraNa ke rastAmAM ghaNe ThekANe jainonAM ghara AvatAM nathI." bahu phera jaNAto nahi. buTerAyajI mahArAjI ane vRddhicaMdrajI mahArAje saMdhapatinI vinaMtIno pAlitANAmAM eka divasa mUlacaMdajI mahArAja eka zrAvakanA dhare gocarI svIkAra karyo ane teo saMgha sAthe joDAI gayA. prAMtija sudhI saMdha sAthe vahoravA gayA tyAre te zrAvaka pAsethI jANavA maLyuM ke pAlitANAmAM ghaNA pahoMcI tyAMthI teo vihAra karI amadAvAda pahoMcyA ane nagara bahAra zeTha zrAvako rIgaNAnuM zAka khAya che. ane sthAnakvAsI sAdhuo rIgaNAnuM zAka haThIsiMhanI vADIe UtaryA. vahore paNa che. bahubIjanA prakAranuM A zAka abhakSya gaNAya che. jainothI emanA AgamananA samAcAra amadAvAdanA saMghamAM pahoMcI gayA. saubhAgya te khavAya nahi. mUlacaMdajI mahArAja jayAre e zrAvakane ghare gocarI vahoravA vijayajI mahArAje mANasa mokalI emane upAzraye teDAvyA. dAdA maNivijayajI, gayA tyAre te zrAvake acAnaka utsAhapUrvaka rIMgaNAnuM zAka pAtrAmAM lavI. saubhAgya vijayajI vagere saMvegI sAdhuonAM darzana karI teoe dhanyatA anubhavI. dIdhuM. mUlacaMdajI mahArAje upAzrayamAM AvIne guru mahArAja buTerAyajIne thoDA divasa rokAIne teo rAguMjayanI yAtrAe saMgha jato hato tenI sAthe A vAta kahI. e gocarI to teone pe nahi, eTale na vAparatAM parakvI joDAI gayA. zatruMjayanI tIrthayAtrA pahelIvAra karIne teoe ananya dhanyatA dIdhI. paraMta buTerAyajI mahArAje e prasaMge mUlacaMdajI mahArAjane kahyuM ke ane prasannatA anubhavI. thoDA divasa teo tyAM rokAyA tyAM yationuM "mUlA ! AmAM zrAvakono kaMI doSa nathI. vastutaH zuddha AhAra, mATe dharma jora ghaNuM hatuM. eTale cAturmAsa AsapAsa karavAno emaNe vicAra ryo. pracAranI jarUra che. dharmapracAra sAdhuo vagara saraLatAthI thaI zake nahi. ApaNA najIkamAM vihAra karIne vRddhicaMdrajI ane premacaMdajI mahArAja bhAvanagaranA zvetAmbara saMvegI sAdhuo ghaNI alpa saMkhyAmAM che. jo ApaNe gujarAta, sthaLanI anukULatA joI AvyA. bhAvanagaranA saMdha pAlitANA AvIne rAjasthAna, paMjAba vagere pradezamAM sArI rIte dharmapracAra karavo haze to ghaNA temane vinaMtI karatAM buTerAyajI mahArAje gujarAtamAM prathama cAturmAsa bhAvanagaramAM sAdhuonI jarUra paDaze. eTale mArI tane bhalAmaNa che ke jeno upadezaka baLavAna teno dharma baLavAna e nyAye sArA cAritrazIla sAdhuone taiyAra bhAvanagaranA cAturmAsa pachI pharI teo bhAvanagaranA saMdha sAthe siddhAcalajInI karavA joIe. e jo thAya to ApoApa zrAvakono AcAra sudharI jaze. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () , phana ane gujarAtI samajI zAsananI unane eka UMDANathI abhyAsa karyo bhakato pAba 14 prabuddha jIvana tA. 16-2-91 atyAre cArebAju aMdhAruM che. mATe yogya pAtra joIne emane saMyamanA mArge zraddhA hoya te pramANe AcaraNa karavA lAgyA. alabatta buTerAyajI mahArAjanA : vALavA joIe. e kAma tuM bahu sArI rIte karI zake ema che. kAraNe-ke- Agamanane kAraNe paMjAbamAM AtmArAmajI mahArAja vagere bIjA ghaNA sAdhu tArI pAse dharmAnurAgI yuvAnaibhakto ghaNA Ave che.' mahAtmAoe paNa potAnA saMpradAyamAMthI buTerAyajI mahArAjanI A vAta mUlacaMdajI mahArAjanA manamAM vasI dIkSA levA mATe hilacAla cAlu karI dIdhI hatI. * gaI. emaNe nizcaya karyo ke yogya pAtrone zodhIne dIkSA ApIne saMvegI paMjAbanAM potAnAM kSetro saMbhALI, Thera Thera jinamaMdiranA nirmANanI yojanA sAdhuonI saMkhyA vadhAravI joize. e kAma emaNe hoMzabhera upADI lIdhuM. karI gujarAta tarapha AvavA mATe buTerAyajI mahArAje paMjAbathI nIkaLI saM. | buTerAyajI mahArAje saMvegI dIkSA lIdhA pachI gujarAtamAM amadAvAda, 197 nuM cAturmAsa bikAneramAM kyuM. teo gujarAta tarapha AvI rahyA che bhAvanagara vagere sthaLe ja cAturmAsa kya. te samaya daramiyAna temaNe zAstrIya e samAcAra maLatAM emanA ziSyo mUlacaMdajI mahArAja ane vRddhicaMdrajI adhyayana sArI rIte karyuM. bhAvanagaramAM hatA tyAre 45 Agamono paMcAMgI mahArAja temane sAme levA mATe gujarAtathI vihAra karI Abu thI AgaLa sahita abhyAsa karI lIdho hato. amadAvAdanA ane bhAvanagaranA saMghoe pAlI sudhI pahoMcyA hatA. emane mATe paMDitonI vyavasthA karI ApI hatI. te vakhatanA jANItA paMDita, amadAvAdamAM AvIne buTerAyajI mahArAje potAnA ziSyo sAthe jaina - harinArAyaNa pAse emaNe haribhadrasUri, hemacaMdrAcArya, lakSmIcuri,vinayavijayajI zAsananI unnati mATe vividha yojanAo vicArI. temaNe amadAvAda, bhAvanagara, uparAMta upAdhyAya yazovijayajInAM saMskRta, prAkRta ane gujarAtImAM lakhAyelA pAlitANA vagere sthaLe cAturmAsa karyA. amadAvAdamAM teo hatA tyAre yatimAMthI graMthono UMDANathI abhyAsa ryo. emAM yazovijayajI upAdhyAyanA graMthoe sAdhu thayelA ratanavijayajI nAmanA eka zithilAcArI sAdhue paMjAbI sAdhuone emane bahu prabhAvita karyA. tarka ane nyAyayukata e graMthonA abhyAsathI utArI pADavA prapaMco karelA, paraMtu amadAvAdanA saMghanA zreSThIoe emane emanI dRSTi khUlI gaI. emanI zraddhA aMDaga thaI gaI. emaNe pote ja phAvavA dIdhA nahotA. potAnA AtmakathanamAM lakhyuM che. : vi.saM. 1932 mAM buTerAyajI mahArAja bhAvanagarathI amadAvAda padhAryA. - "upAdhyAyajI ke graMtho kI racanA dekhake mereko parama upakArI uttama puruSa te temanI umara have 65 varSa vaTAvI gaI hatI. temanI tabiyata have joIe dIse hai, tattva to kevalajJAnI jaanne| mereko mahArAjajI isa bhavameM mile nthii| tevI sArI rahetI nahotI. e varSe paMjAbanA tejasvI mahAtmA AtmArAmajI mahArAja amadAvAda AvI pahoMcyA. baTerAyajI mahArAje emane tathA temanI TRAva vA vanya to rAnI mittale taja puchI .......... vina ne sarathA to sAthe AvelA bIjA 17 sthAnakamArgI sAdhuone saMvegI dIkSA ApI. Ama zrIjazovijayajIke sAtha ghaNI mile hai|" saMvegI sAdhuonI saMkhyA vadhatI gaI. paMjAbathI nIkaLyAne mahArAjazrIne ghaNAM varSa thaI gayAM hatAM. relve buTerAyajI mahArAje potAnA traNa mukhya ziSyomAM kSetronI vaheMcaNI ke tAra TapAla vagaranA e divasomAM paMjAbanA zamanagara, jammu, gujarAnavAlA karI ApI. mUlacaMdajI mahArAja amadAvAda ane gujarAta saMbhALe, vRddhicaMdrajI vagere zaheromAMthI emano bhakto paMjAba padhAravA mATe jatA AvatA musApharo mahArAja kAThiyAvADa saMbhALe ane AtmArAmajI mahArAja pAchA paMjAba sAthe vinaMtIpatra moklatA. AthI saM. 198 mAM amadAvAdamAM cAturmAsa padhAre ane paMjAbanAM kSetro saMbhALe. karI baTerAyajI mahArAje paMjAba tarapha vihAra ryo. pAlI ane dilahI cAturmAsa buTezayajI mahArAje saM. 1932 thI 1978 sudhI, jIvananA aMta sudhI karI teo paMjAbamAM patiyAlA, amRtasara vagere sthaLe vicaryA ane lokone amadAvAdamAM sthiravAsa karyo. teo have AtmadhyAnamAM vadhu magna rahetA. bodha Apyo. have muhapatI ane pratimApUjananI carcA karavAnI emanI bhAvanA jarUra pUratuM ziSyone teo mArgadarzana ApatA. temanI pAse zeTha premAbhAI, na hatI. paraMtu amarasiMhajInA zrAvakoe 193 mAM pharI carcA upADI. zAstrArtha zeTha dalapatabhAI, zeTha hemAbhAI vagere amadAvAdanA zreSThIo AvatA. ane karavA mATe buTerAyajIe paDakAra ryo. emaNe e paDakAra jhIlI lIdho. emanA temanI saMbhALa letA. mahArAjazrI nagarazeThanA vaDe chellA pAMca cha varSa sthiravAsa devIsahAya nAmanA zrAvabhakta sAmevALA sAthe zarata karI ke zAstrArtha karavAmAM rahyA hatA. nagarazeTha dalapatabhAI roja emane vaMdana karavA AvatA hatA. sAkSI tarIke taTastha brAhmaNa paMDito paNa rAkhavA paDaze, ane tophAna na amadAvAdamAM te jamAnAmAM nagarazeThanuM sthAna ane mAna ghaNuM moTuM hatuM. thAya eTalA mATe be cAra sipAIo paNa rAkhavA paDaze. paraMtu amarasiMhajIe zeTha dalapatabhAinAM patnI gaMgA zeThANI paNa dharmAnurAgI jAjavalyamAna nArI, eka athavA bIjuM bahAnuM kADhI zAstrArtha karavAnuM TALyuM. amarasiMhajInA zrAvaka hatAM. brahmaniSTha buTerAyajI mahArAja eTalA badhA nispRha, anAsakata hatA bhaktoe paNa emane carcA TALavAnuM ane khamatakhAmaNA karI levAnuM samajAvyuM ke potAne vaMdana karavA AvanArI bahenomAM gaMgA zeThANI koNa che te jANavAnI . e jANI buTerAyajI amarasiMhajI pAse gayA ane khamatakhAmaNA karI AvyA. kyAreya utsukatA darzAvI nahotI. paraMtu ethI amarasiMhajInA zrAvakoe evI vAna uDADI ke buTArAyajI vi.saM. 1935nA Aso mahinAmAM dAdAguragaNi maNivijayajI amadAvAdamAM khamatakhAmaNA karavA AvyA hatA paNa amarasiMhajIe to emanI sAthe kALadharma pAmyA. kaMI carcA karavAnI nA pADI dIdhI. vi.saM. 1938 mAM buTerAyajI mahArAje amadAvAdamAM paMcotera varSanI bIje divase baTerAyajInA keTalAka bhakto amarasiMhajInA pAse gayA umare paMdara divasanI bImArI pachI phAgaNa vada amAsa (paMjAbI caitra vada ane kahAM ke jema baTerAyajI mahArAje tamArI pAse khamatakhAmaNA kyuM che amAsa) nA roja rAtre samAdhipUrvaka deha choDayo. emanA kALadharmanA samAcAra tema tamAre paNa emanI pAse jaIne khamatakhAmaNA karavA joIe. paraMtu gujarAta, rAjasthAna ane paMjAbamAM jhaDapathI prasarI jatAM tyAM tyAM emanA eTalI vAta thatAmAM to amarasiMhajInA zrAvakoe 'baTerAyajInA zrAvakone bhaktavargamAM zoka chavAi gayo. caitra suda ekamanA roja sAbaramatI nadInA | dhakakA mArI bahAra kADhyA. ane amarasiMhajIno bIjA divasano vihAra paNa kinAre caMdananI cittAmAM emanA pArthiva dehano jayAre agni saMskAra karavAmAM Avyo tyAre tyAM hajAro nagarajanonI AMkhomAMthI AMsu vahayA hatAM. ' paraMtu bIje divase savAre buTerAyajI jaMgalamAM Thalle gayA tyAre buTerAyajI mahArAjane aMjali ApatAM zrI nyAyavijayajI mahArAje amarasiMhajI tyAM rastAmAM maLyA. emaNe buTerAyajIne kahyuM, "buTerAyajI lakhyuM che ke "buTerAyajInI dehamudrAmAM pratApa hato, AtmamudrAmAM guNagaurava huM tamane khamatakhAmaNA karavA Avato hato. paraMtu zrAvakoe mane aTakAvyo. hatAM ane vizAla lalATapaTamAM brahmacaryanuM alaukika ojasa hatuM. emanA loko bahu vicitra che. huM tamane vAraMvAra khamAvuM chuM.' paMjAbI khaDatala dehamAM suMdaratA, sukumAratA ane sajajanatAM taravatI. buTerAyajI ' Ama baTerAyajI mahArAja sAthe rAsacarcA nivArI amarasiMhajIe mahArAja eTale parama tyAgamUrti, mahAyogIrAja, satya ane saMyamanI pratimAM." kSamApanA karI lIdhI. ethI vivAdano vaMToLa pAkI gayo ane jene jemAM - - ramaNalAla cI. zAha mAM ane dilhI cAlI karI dIdho. a gayA tyAre gharA gAinI blAmAM prakAra hoya savAre baTerAyajI galana ko. buTerAyA hatA ane vizAla kAdaratA, sadumAtA ane che. emanA mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha. prakAzana sthaLa:385, sadAra vI. pI. zeDamuMbaI-4000 004. " Te. naM. 350299. mudraNasthAna : TrenDa prinTarsa, jagannAtha rAMkara zeTha roDa giragAma, muMbaI - 400 004. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 20 aMka : 3 - 40 tA. 16--1991 Regd. No. MH. BY | South 54 Licence No. : 37 00 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra Ugly 606 00 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rU. 30 0. taMtrI : ramaNalAla cI. zAha davAomAM gerarItio 4 nAM thoDA samaya pahelAM amerikAmAM zaradI mATenI davA SUDAFED nA mULiyAM, DALI, phUla, phaLa vagereno arka meLavavAnuM ke bIjA arka sAthe amuka kesUlamAM sAInAIDa nAmanuM jherI tatva koika dvArA meLavavAne kAraNe keTalAka DigrInuM uSNatAmAna ApIne bheLavavAnuM ke anya tattvamAM rUpAMtarita karavAnuM mANaso mRtyu pAmyAnI ghaTanAe cakacAra jagADI che. davAmAM A tatva koNe saraLa banI gayuM che. vaLI, duniyAnA lagabhaga badhA dezomAM prAcIna samayathI bheLavyuM e prazna che. e derAmAM jAgRti eTalI badhI che ke khuda kaMpanIe keTalAka gharagaththu upacAro cAlyA Ave che. DozImAnuM vaiduMnA prakAranA AvA pote jAherAta ApIne bajAramAMthI potAnI davA pAchI kheMcI lIdhI che. upacAro uparathI paNa Adhunika saMzodhano thAya che. AthI samagra jagatamAM ! jemaNe e davA kharIdI hoya paNa na vAparI hoya temane e na vAparavA lokonA ArogyamAM sudhAro thato jAya che. tabIbI vijJAnanA kSetre tapAsa mATe bhalAmaNa karavAmAM AvI che tathA te pAchI ApIne nANAM pAchAM ane nirIkSaNa mATenAM navAM navAM sAdhano zodhAtAM jAya che. ethI manuSyanuM meLavavA mATe paNa sUcanA apAI che. evo vahema paDe che ke koIka cakrama sarerAza AyuSya paNa vadhatuM gayuM che. mANase keTalAka lokone mArI nAkhavAnA irAdAthI thoDI kesUlamAM jhera AvAM navAM navAM saMzodhanone lIdhe davAonA kSetre chellA traNacAra dAyakAmAM bheLavyuM haze. mArI nAkhavAno Azaya verabhAvano nahi paNa e prakAranI seMkaDo-hajAro navI navI davAo pracalita banI che. eka ja roga upara eka potAnI mAnasika vikRtine saMtoSavAno haze ema manAya che. vyavasthita tapAsamAM ja prakAranA upacAranI judI judI kaMpanIoe banAvelI eka sarakhI paNa kadAca vadhu vigato bahAra Ave. judA judA nAmavALI ghaNI davAo bajAramAM Ave to temAMthI koika vadhu agAu paNa keTalIka davAomAM bIjAo dvArA irAdApUrvaka bheLaseLa khape ane koika ochI khape. AthI gerarItione avakAza maLe. karavAnA keTalAka banAvo pazcimanA dezomAM banyA hatA. potAnI pratispardhI keTalAMka auSadhomAM mAMdA mANasane sAjo ane tAkAtavALo banAvavAno kaMpanInI davA vadhu lokapriya banI hoya ane potAnI davA barAbara na cAlavAne jema guNa rahelo che tema sArA mANasane mAMdo pADavAnI ke mArI nAkhavAnI kAraNe potAnI kaMpanI khoTamAM dhaMdho karatI hoya tyAre pratispardhI kaMpanInI zakita paNa rahelI che. auSadhonuM saMzodhana karanArAo ekaMdare to manuSyanA davAnI pratiSThA bagADI nAkhavAnA ArAyathI ema karavAmAM AvyuM hovAnuM kalyANane lakSamAM rAkhIne saMzodhana kare che. kyAM kyAM auSadho kevI kevI rIte keTalAka kissAmAM jaNAyuM hatuM. keTalIka vAra davAnA kesUlanI aMdara ke IjekavAna mANasane nukasAna karI zake che tenI cetavaNI paNa saMzodhako ApatA hoya mATenI bATalInI aMdara Ijekazana dvArA bIjI davA bheLavI devAya che. keTalIka che. auSadhIonuM saMzodhana karanArAo mAtra kamANInI svArthI vRttithI tema vAra kharAba banAvaTI davA banAvIne e kaMpanInA nAmathI pekiMga karIne bajAramAM kare e yogya na gaNAya. emanA hRdayamAM manuSyanA jIvanane bacAvavAno mUkI devAya che, samRddha vikasita dezomAM paNa AvI melI ramato ramAya che ke enI pIDAnuM nivAraNa karI ene sAjo karavAno zubha Azaya rahelo hoya ane prajAnA Arogya sAthe ceDAM karatAM kaubhADo thAya che e vizeSa du:khada e vadhu ISTa gaNAya, evo ArAya jayAM nathI hoto ane lokonI lAcArIno ane AzcaryakAraka ghaTanA lAge che. geralAbha uThAvIne dhana kamAI levAnI saMkucita svArthI vRtti hoya evA saMzodhakonI vartamAna jagatamAM koi paNa eka dezanA saMzodhanano lAbha samagra duniyAne sAmAjika pratiSThA bahu jAmatI nathI. maLato thayo che. ethI davAonA kSetre paNa duniyAbharamAM ghaNIbadhI pragati umaragAmavALA sva. jagajIvana bApu samartha yogI hatA ane vanaspatio thaI che. Ayurveda, yunAnI, homiyopathI, elopathI vagere prakAranI davAo tathA auSadhonA acchA jANakAra hatA. emaNe eka vakhata amane kaheluM banAvavAnI bhinna bhinna paddhationo navA saMzodhano mATe paraspara lAbha ke pote jaMgalamAM jAya ane koI aparicita vanaspati jue to ene prathama levAya che. AyurvedamAM aneka prakAranI vanaspatio ke rasAyaNonA guNadharma praNAma karI bhakitabhAvapUrvaka enI pAse bese. enI sAthe jIvaMta AtmIyatA anusAra upacAro batAvavAmAM AvyA che. eno lAbha laI Adhunika keLavIne jANe enI sAthe mauna vArtAlApa kare. enI pAse dhyAnamAM bese prayogazALAmAM navI paddhatithI navA navA prayogo karIne navI davAo banAvavAnuM eTale vanaspati potAnA guNadharma emanI AgaLa nAM karatI. e vanaspatino kArya paNa ghaNuM thaI rahyAM che. himAlayamAM rahetA keTalAka vepArIo dara varSe upayoga pote lokonI sukhAkArI mATe ja karaze ane lokone mAravA, parezAna himAlayamAM thatI vanaspationI lAkho-karoDo rUpiyAnI nikAsa jarmanI karavA nahi kare evuM ene manomana vacana ApatA. ema karavAthI evI vanaspatinA sviTjharalenDa ke yuropanA anya dezomAM ke amerikAmAM kare che. pAzvAtya dezonA vividha auSadhopacAra pote karI zakelA. bhAratIya AyurvedanuM A eka mahatvanuM keTalAka saMzodhako AyurvedanA AdhAre navI davAo taiyArI karI rahyA che. navAM zubha lakSaNa raheluM che. eTale ja AyurvedamAM vanaspatinA ane Itara padArthonA vaijJAnika svayaMsaMcAlita sAdhanone kAraNe koI vanaspatinA pAMdaDAM, upacAro ja mukhyatve batAvavAmAM AvyA che. pazupaMkhIo vagerene mArIne Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' prabuddha jIvana tA. 16-3-91 ane tA. 19-4-91 tenA mAMsa, rudhira vageremAMthI karavAmAM AvatI auSadhIonA prayogonI kadAca meLavI le che, paraMtu dardInI tabiyatane lAMbA gALAnuM moTuM nukasAna pahoMcADI jANakArI hoya to paNa teno pracAra ke himAyata nathI, alabatta, gomUla, de che. keTalAMka varSa pahelAM gujarAtanA eka vaidarAje kudaratanA InsAphanI vAta udaranI viMDI, ghoDAnI lAda, gAyanuM chANa, hAthInI pUMchaDInA vALa vagerenA nIkaLatAM potAnA jIvanano ekarAra karatAM amane kahyuM hatuM ke lAkaDAno vera 1 prayogo che, jIvahiMsA thatI hoya evA upacArono pracAra nathI. pAzcAtya bheLavI pote ghare banAvaTI zilAjita banAvIne vecatA. eka rUpiyAnA kharcamAM dezomAM ekaMdare prajA mAMsAhArI che. eTale pazupakSIone, jaLacarone, jIvaDAMone dasa rUpiyA kamAtA. e rIte bahu paisA kamAyA. Azaya e hato ke paisA mArIne enA judA judA avayavonA arkanuM mizraNa karIne auSadhIo banAvavAmAM kamAI potAnA ekanA eka putrane koikanI sITa vecAtI laine meDikala kolejamAM temane koi bAdha hoto nathI. bhAvanAonuM AvuM vaividhyavaiSamya davA banAvavAnA dAkhala karAvIne DokaTara banAvavo. e pramANe meDikala kolejamAM putrane dAkhala kSetre raheluM che. maravA paDelo mANasa jIvatadAna maLatuM hoya to game tevA karAvyo. paraMtu dIkaro dAktara bane te pahelAM eka moTara akasmAtamAM mRtyu upacAra karavA taiyAra thAya che. paraMtu keTalAka mahAtmAo prANanA bhoge paNa pAmyo. tyArathI vaidarAjanA hadayanuM parivartana thayuM. banAvaTI zilAjita baMdha AvA upacArano asvIkAra kare che. thayuM ane garIba lokone maphata davA ApavAnuM cAlu karyuM. ke vartamAna samayamAM davAonA kSetre eka moTuM aniSTa te potAnI peTanTa davAnA kSetre pAzcAtya dezo karatAM paNa bhAratamAM ane bIjA pachAta davAomAMthI aDhaLaka dhana kamAI levAnI vRtti che. keTalAka asAdhya gaMbhIra dezomAM ghaNI gerarItio cAle che. keTalIka nakalI davAo pakaDAya che. sarakArI rogo ke dardInI gaMbhIra sthitine mATe zodhAyelI navI davA tenA peTanTa hakane ispitAlomAM konTrAkTa meLavavA mATe sAco namUno apAya che ane pachI lIdhe amuka ja kaMpanIne te banAvavAno haka hoya che. evI keTalIka kaMpanIo lAgatA vaLagatA adhikArIo ane dAkatarone lAMca ApI halakI davAo temAM eTalo badho napho kamAI levAnI vRtti rAkhatI hoya che ke potAnI pUrI pADavAmAM Ave che. jUnI davAo, UtarI gayelI davAo navA pekiMgamAM paDatara kimata karatAM pacAsa ke so gaNA ke tethI paNa vadhu bhAva rakhAya apAya che. sarakArI ispitAlomAM AvI ghaTanAo vizeSa bane che kAraNa che. lAcAra dardIone e davA levI ja paDe che. saMzodhana karanAra ane ke tyAM dardInI tabiyata sudharI ke na sudharI e bahu mahatvano ciMtAno prazna davA banAvanAra kaMpanIone potAnA saMzodhana pAchaLa karelA kharcane, vahIvaTI hoto nathI. tathA pracAra kharcane pahoMcI vaLavA mATe tathA navA saMzodhananA bajeTa mATe Ama, davAonA kSetre vividha prakAranI gerarItio pravarte che. tabIbomAM koIka davAnI vadhu kimata rAkhavI paDe e samajI zakAya evI vAta che. paraMtu pravartatI gerarItionI to vAta ja judI. ArogyanA prazno sanAtana prazno je kaMpanIo vadhu paDatuM dhana kamAI levAnI vRtti rAkhe che e avazya TIkApAtra che ane sanAtana rahevAnA. manuSyanA zarIrane svastha ane nirAmaya rAkhavA che. keTalAka saMzodhako paNa potAnI navI zodhane lAkho karoDo rUpiyAmAM davA mATe kudaratamAM ja tattvo paDelo che. e zodhIne enA upacAro karavAnA prayAso banAvatI kaMpanIne vece che. jema AvA saMzodhako hoya che tema bIjI bAju mAnavajAta AdikALathI karatI AvI che. keTakeTalA dardomAM vadhu tvarita, asarakAraka iyana phalemiMga jevA mAnavatAvAdI saMzodhaka paNa hoya che ke jemaNe potAnI upacAro zodhAtA gayA che. Adhunika samayamAM AMtarASTrIya dhoraNe potAnA penisilinanI zodhanA koI haka na rAkhatAM badhAne te banAvavAnI chUTa ApI jJAnavijJAnano lAbha ghaNA dezone paraspara maLato rahyo che. ethI prativarSa ke jethI sastA dare e davA badhAne maLI zake. sekaDo navI navI davAo pracalita banavA lAgI che. AthI davAnA utpAdana pAzcAtya dezomAM davA banAvatI keTalIka kaMpanIo potAnI peTanTa davAmAMthI ane vepAranuM kSetra duniyAbharamAM ghaNuM badhuM vikasyuM che. paraMtu jayAM vepAra moTI kamANI karI lIdhA pachI navI navI davAo banAvavA tarapha jayAre Ave tyAM gerarItio AvyA vagara rahe nahi. paraMtu temAM paNa jayAre bIjAnA vaLe che athavA davAnI nakala thavAno bhaya hoya che tyAre ke anya kAraNe prANa levA sudhInI nirdayatA ke adhamatA praveze tyAre te vadhu zocanIya banI potAnI peTanTa davAnI phormyulA bIjI kaMpanIone vece che. AvI rIte banAvAtI rahe che. enA nivAraNamAM kAyadAnI sAthe prakhara lokamata paNa sAruM kArya davAone tyAM GENERIC DRUGs tarIke oLakhavAmAM Ave che. karI zake. tenA bhAva ghaNA ochA hoya che. kAraNa ke spardhAne kAraNe naphAnuM pramANa ( 1 ramaNalAla cI. zAha ochuM rAkhavuM paDe che. paraMtu evI GENERIC DRUGs banAvatI keTalIka kaMpanIo phormyulA pramANe davA na banAvatAM, kaMIka to ochAM nAkhIne ke na nAkhIne, kharca bacAvI sastA bhAve davA vece che. ethI dIne davA pustako bheTa maLaze.) levA chatAM phAyadhe thato nathI. evI aprAmANika kaMpanIo evI davA cAle tyAM sudhI calAvI bIjI trIjI navI davA banAvavA tarapha vaLe che. duniyAnA keTalAka dezomAM nazIlI davAonuM kAyadesara ke gerakAyade utpAdana sva.zrI paramAnaMdabhAI kApaDiyA kRta "ciMtana yAtrA ane vadhatuM cAlyuM che. ramatagamatamAM bhAga lenArAomAM sTeroIDa yukta davAo "satyama zivama suMdarama' pustakonI thoDI naklo saMgha pAse che te levAnuM paNa vadhyuM che ke jethI pote vadhu tAkAta anubhave ane vijayI banI rasa gharAvatA bhAI bahenone bheTa ApavAnI che. vahelA te pahelAM zake. evA pakaDAyelA khelADIone apAtra TharAvavAmAM Ave che. AvI che ne dhoraNe A pustako ApavAmAM Avaze. davAothI vyaktinA Arogyane ghaNuM nukasAna pahoMce che, keTalAkanI jiMdagI temaja sva. zrI cImanalAla cakubhAI zAha kRta che barabAda thaI jAya che, paraMtu dhana kamAvA nIkaLelI kaMpanIo mAnavatAnI samaya ciMtana ane tatvavicAra ane abhinaMdanA nAmanA pustako daiSTie kyAMthI vicArI zake ? vadhu du:khada vAta to e che ke AvI nazIlI davAo banAvanArA keTalAka emAM paNa bheLaseLa kare che. mANasa keTalI aDadhI kimate ApavAnA che. . hada sudhI bheLaseLa kare che. eno jUno Tucako jANIto che ke eka mANasano - uparokta pustako aMge rasa dharAvanAra vyaktie zrI muMbaI ApaghAtano prayAsa niSphaLa nIvaDayo kAraNa ke eNe lIdhelI jherI davA bheLa jaina yuvaka saMgha, 45, saradAra vI.pI. mArga, rasadhArA ko.opa. seLavALI hatI. sosAyaTI, muMbaI - 400 04 e saranAme rUbarU saMparka karavA davAmAM bheLaseLa karIne kamAI levAnI vRtti kAyadesara guno to che ja, vinaMtI che. paNa te adhama manodazAnI paNa sUcaka che. navI davAomAM ja bheLaseLa nIrubahena esa. zAha thAya che evuM nathI. Ayurveda paddhatithI upacAra karanArA keTalAka vaidarAjomAM pravINacaMdra ke zAha paNa AvI gerarItio cAlu thaI gaI che. teo potAnI paDIkIomAM korTijhona maMtrIo ke evI bIjI bhAre pIDAzAmaka davAonuM mizraNa karIne dardInA dardIne tarata - ' zamAvI de che ane jaladI maTADavA mATe pote ! khyAti ane nANAM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-91 ane tA. 16--91 prabuddha jIvana cAraNI sAhityane preraka-poSaka saMsthA: rAo lakhapata kAvyazALA _ Do. baLavaMta jAnI madhyakAlIna sAhityanI ghaNI badhI kRtionA vizada abhyAso thayA lAgIdAsa mahetuthI mAMDIne aneka kavioe A kAvyazALAmAMthI zikSaNa che, jemAM bahudhA je - te kRtiomAMthI pragaTatuM chaghe vidhAna, aMlakArajJAna, meLaveluM. A kAvyazALAmAMthI dIkSita thayelA aneka viSenI dastAvejI sAmagrI zabda viniyogamAM dAkhavela sUjha ane viSayane rasaprada rIte nirUpavAnAM ie ane saurASTra yunivarsiTInA gujarAtI bhASA-sAhitya bhavananA cAraNI hastaprata dAkhavelA kauzalyo prastuta thatAM hoya che. paNa kharuM ke madhyakAlIna sarjakoe bhaMDAramAM upalabdha hoIne ene AdhAre tathA Do. nirmaLA asanAnInA kacchakI paraMparAmAMthI ghaNuM badhuM khapamAM lIdhuM hoya che. tema chatAM naryuM anukaraNa vrajabhASA pAThazALA' nAmanA prakAzita mahAnibaMdha ane nArAyaNadAnajI to nathI ja hota. vadhatA-ochA pramANamAM potAnI AgavI rIte viSayane bAliyA, karaNIdAna gaDhavI uparAMta Do. govardhana phArmAnA "bhuja (kaccha) kI nirapavAnI dRSTi to sarjako pragaTAvatA ja hoya che. kAvyazALA' nAmanA ladhunibaMdha (paraMparA-sAmayika 1989no bho aMka) - prazna e thAya che ke kAvyasarjanakaLA naryuM anukaraNa-anusaraNa nathI, nI hakIktamUlaka sAmagrIne AdhArarUpe svIkArIne kAvyazALAno paricaya prastuta to e kauzalya ke zikSaNa A badhA sarjako pAse kaI rIte AvyuM haze ? karavAno ahIM upakrama sevyo che. - ApaNI pAse madhyakAlanI zikSaNa vyavasthA aMgenI vigato atyaMta kAvyazALAnuM svarUpa : alpa mAtrAmAM che. kAvyazikSaNa vyavasthAnI vigato paNa bahu ja ochI kacchanA yuvAna rAjavI rAo lakhapate rAja kavizrI hamIrajI ratna pAsethI che. hakIkate prAcIna graMthAlayo, graMthanI pratanA lekhanakAryamAM vyasta lahiyAo, kAvyazikSaNa meLaveluM. AvuM zikSaNa sau koIne sulabha thAya evA zubhAzayathI ane pAThazALA-kAvyazALAonA anekanideza-ullekho aitihAsika- sAMskRtika bhujamAM kAvyazALA sthApavAnI icchA lakhapatajIe guruvarya rAjakavizrI hamIrajI lekhomAMthI prApta thAya che. takSazilA, nAlaMdA, vallabhI, pATaNa, bhinnamALa ratna samakSa vyakata karelI. yuvAna rAjavInI sAhityaprItine sAkAra karavA -zrImALamAM A prakAranA graMthabhaMDAronA ullekho upalabdha che. kumArapALa kAvyazALAnuM Ayojana hamIrajI ratnae karyuM ane emAM zikSaNa ApavA ,sidhdharAja, vastupALanAM samayamAM aneka lahiyAonA nirdezo che, jainasaMpradAyanA mATe kAvyazAsavidda jaina munizrI nakakuzaLane AcAryapada svIkAravA vinaMtI hemacaMdrAcAryathI mAMDIne svAmInArAyaNa saMpradAyanA brahmAnaMda sudhInA aneka karI. kanakakurAne A vidhAkArya saharSa svIkAryuM. phalasvarUpe vikama saMvata 1805 kavioe A prakAranA graMtho racyA che. e vigato emanI kRtiomAMthI (I.sa. 1749) thI A pAThazALA-kAvyazALAno AraMbha thayelo. jenuM ja prApta thAya che. kRtine aMte lahiyA-kartAnuM nAma Adi paNa mukAyela nAmabhidhAna kAvyapremI rAjavI lakhapatajInI smRtimAM "rAo lakhapata vrajabhASA hoya che. pATaNanA sidhdharAja ane kacchanA rAjavI lakhapata jevA aneka kAvyazALA' evuM rAkhavAmAM AveluM. rAjavIo kAvyazALA-pAThazALA, lekhazALA pAchaLa udAra dRSTi dAkhavIne AjanA nivAsI vidyAlaya prakAranuM ane garakuLa zailInuM enuM svarUpa sakhAvata rUpe ke varSAsana rUpe nizcita rakama phALavatA ane bahu rAjI thatA hatuM. eno denadina kAryakrama brAhmamuhUrtathI-prAtaHstavanathI AraMbhAto, prAta:vidhi tyAre kyAreka nAma paNa ApatAM. A aMgenAM dAnapatro-khatapatro paNa pUrNa karIne savAranA sAtathI agiyAra sudhI adhyApanakArya cAlatuM. pachI maLe che. lahiyAo mATe lekhazALAo, kAvyazikSaNa mATe pAThazALAo bAMdhI vidyArthIo ja svayaMpAkI hoIne samUhamAM-sahakArathI bhojana banAvavAnI apAvyAnA purAvAo - zilAlekho paNa prApta thayA che. kAmagIrImAM guMthAtA ane bhojana letA. e kAryathI paravArIne baporanA be mammaTe kAvyaheta (kAvyotpatinuM kAraNa) carcatAM, kAvyajJa zikSayA ne paNa thI sAMjanA pAMca sudhI punaH adhyApanakArya cAlatuM. pachI rAtrI bhojana mATenI eka paribaLa gaNAvyuM che. "abhyAsa eTale 'riyAjha' ke anukaraNAdi tAlIma kAmagIrI ane rAtre ATha vAgyAthI adhyayana carcA-goSThi. to kharI ja, paNa kAvyanA jANakAra pAse tAlIma levI jarUrI ema paNa A kAvyazALAmAM prAraMbhe pacAsa jeTalA vidyArthIone praveza apAto, eNe karyuM. eTale 11mI sadI pahelAM paNa e paraMparA hatI, pachI cheka pachIthI pacIsa-trIsa jeTalI saMkhyA nizcita karelI, chellA varSomAM to mAtra dalapata sudhI hatI. amadAvAdamAM 19mI sadImAM ne ra0mInA AraMbha sudhI daza ja vidyArthIone praveza apAto. praveza meLavela vidyArthIne kazI ja Arthika svAmInArAyaNanAM maMdiromAM kAvyatAlImanI jogavAI hatI. jainasaMpradAyamAM javAbadArI rahetI nahI. enuM tamAma kharca saMsthA bhogavatI. saMsthAne kazI to jayAre-jayAre vihAra mATe sAdhu-sAbIo Ave eTale emanA zikSaNa Arthika muzkelI naDe nahIM e mATe kacchanA yuvAna rAjavI zrI lakhapatajIe mATenI vyavasthA Aja sudhI goThavAtI rahI che. yazovijayajI jevAoe kacchanuM rehA nAmanuM gAma dAnamAM ApeluM, uparAMta udAra sakhAvata to maLyA to kAzInI pAThazALAmAM jaIne zikSaNa lIdhAnA ane bIjA paNa aneka ja karatI. udAharaNo maLe che. . A kAvyazALAmAM kaccha-kAThiyAvADa sahita gujarAta,siMdha ane rAjasthAnanA madhyakALamAM kavione upakAraka thaI paDe evA aneka robdasamuccayo vividha bhAgomAMthI kAvyazikSaNa mATe vidhArthIo AvatA hatA. tamAma sTeTane (Lexicographies) racAyA che. emAMnA "varNaka samuccaya' A mATe jANa paNa karavAmAM AvatI. pAMcathI sAta varSa sudhI saMsthAmAM 'riSTha samuccaya' jevA aneka samuccayono to AkhI sAhitya paraMparA para rahIne kAvyazikSaNa meLavIne aneka kavio kaMI keTalAya rAjayamAM Azrita eka sarakho prabhAva rahyo che. keTalAMka korA graMtho to koIne koI kavi tarIkenuM sthAna-mAna pAmelA. kacchanI kAvyazALAnA kavine samagra dezamAM kAvyazALA-pAThazALA mATe ja racAyAnA ullekho paNa sAMpaDe che. A prakAranA bhAre AdarathI jovAmAM Avato. aneka kavioe paribhramaNa karatA-karatA graMtho racavAnI paraMparA saMskRta, prAkRtamAM ane madhyakAlIna gujarAtImAM tathA judA-judA rAjayonI kacerImAM kAvyapaThana-prazastIo prastuta karIne enI pUrvenA hemacaMdranA samayamAM paNa hovAnA ullekho spaSTa maLe che. lAkhapasAva-zAlapAdha ane udAra sakhAvata prApta karyAnA dastAvejo kaccha-bhujanI "rAo lakhapata kAvyazALA' mATe paNa tyAMnA AcAyoe maLe che. A prakAranA koSAgraMtho racyAnA purAvAo maLe che. A badhAne AdhAre kAvyazALAno abhyAsakrama ane anya pravRttio :- ' evuM anumAna thaI zake ke bhinna-bhinna rAjayomAM kAvyazikSaNa mATenI kAvyazALAmAM zikSaNa mATenuM Ayojana vyApaka dRSTithI karyuM jaNAya pAThazALAonuM astitva hatuM ane kavio emAMthI dIkSita thaIne sAhitya-sarjana che. mAtra chaMda-alaMkAranA ja graMtho nahIM paraMtu ahIM saMgIta, rAjanIti, yudhdhanIti, ke koI rAjavInA Azrita rahIne sAhitya sarjana tathA prastutIkaraNa tarapha vaidaka, asvaparIkSA-ratnaparIkSA--mAnavaparIkSA ema vividha viSayonuM zikSaNa abhimukha thatA. paNa ApavAmAM AvatuM. uparAMta kAvyapATha kaI rIte prastuta karavo enuM zikSaNa jainadhArAnA sarjakone abhyAsa mATe jogavAI hatI, enA ullekho paNa ApavAmAM AvatuM. Ama kAvyasarjana uparAMta zudhdha uccAraNa, rasaniSpatti maLe che. paraMtu eno pAThyakrama, kAvyazikSaNanuM svarUpa, zikSaNanI samayAvadhi mATenAM upakaraNo ane alaMkAra chaTAne sAbhinaya prastuta karavAnuM zikSaNa paNa ane parIkSA (mUlyAMkana) padhdhati ItyAdi aMge viroSa mAhitI maLatI nathI. ahIM ApavAmAM AvatuM. saMsthAnA AcAryoe ja aneka graMtho A mATe jainetara sarjako vize paNa AvuM ja citra che. racelA, vidhArthIo dvArA paNa keTalAka graMtho racAyA che. anya dvArA sarjAyelA kaccha-bhujanI "mahArAvazrI lakhapatajI vrajabhASA kAvyazALA' nAmanI graMthone paNa abhyAsakramamAM sthAna ApavAmAM AvatuM. abhyAsakrama mATe kAvyazikSaNa saMsthA 18mI sadInA utarArdhamAM sthapAyelI. brahmAnaMda ane pAThyasAmagrI nizcita hatI paraMtu emAM umeraNa paNa thayA karatuM, emAMthI (LexicoordPvA aneka sa TalAMka koNa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa mA che ane jIvaNabhAskara piMgaLa ane zarIra hamIra ane bhAgAka ja sukhyAta banAvA mA A baMne AcAryoe prabhuddha jIvana tA. 16-3-91 ane tA. 16-4-91 - kAvyazALAnA AcAryonI khullI ane vyApaka daiSTino paricaya maLI rahe pUrNa karanAra atyaMta medhAvI vidyArthIne adhyApaka tarIke niyukti ApatA * * ane pachI ene zikSaka tarIkeno kAryabhAra saupI detA. e mujaba gopALa AraMbhe bhASA-vyAkaraNano abhyAsa ane pachI mAnamaMjarI kora, jagadeva (kavi gopa) sahAyaka zikSaka tarIke niyukti pAmelA. A baMne AcAryoe anekArtha maMjarI' jevA graMtho kaMThastha karAvavAmAM AvatA. e pachI piMgaLa maLIne kAvyazALAne khUba ja sukhyAta banAvI mUkelI. A pachIthI cAraNa mATenA graMtho jevA ke chaMdazaMgAra piMgaLa', ciMtAmaNi piMgaLa', "hamIra ane bhATanI arasaparasanI spardhA-IrSyAthI trAsI jaIne kavi gope piMgaLa', "lakhapata piMgaLa', chedabhAskara piMgaLa' ane chelle to "raghunAtha pAThazALA AcAryapada choDI dIdheluM. e pachI kacchanA cAraNa kavio ja rUpaka gatA ro' ane "pravINa sAgara' jevA graMthono paNa abhyAsakramamAM bahudhA emAM zikSaka tarIke sevAo ApatA rahelA. A gALA daramyAna samAveza karelo, AvA piMgaLajJAna mATenA graMtho paNa kaMThastha karavAnA rahetA. kezavajI, hamIrajI, devIdAnajI vagere AcAryonuM pradAna ullekhanIya che. chelle alaMkAjhAna mATe "bhASAbhUSaNa', "kavipriyA ane vaMzIdhara' vagere zaMbhudAna gaDhavI AcAryapade hatA. graMtho abhyAsakramamAM hatA. A badhA graMthomAM kavitAnA guNadoSanI vigato prAraMbhe jaina munionI paraMparA, vacce thoDo samaya bhATa ane brAhmaNo udAharaNa sahita samajAvavAmAM AvI hoya che. rasanA rahasyone uddaghATita ane pachI cAraNa zikSakonI paraMparA ghaNA lAMbA samaya sudhI cAlu rahI. karatA graMtho suMdara zaNagAra', rasa rahasya' ane 'sika priyA paNa vidyArthIone ahI AraMbhathI ja cAraNI vidvAnonA graMtho ane cAraNI vidyArthIo kaMThastha karavAnA rahetA. "suMdara vilAsa', "avatAra caritra", "rAgamALA' jevA pAThazALAmAM mahatvanuM sthAna pAmatA rahyA. vAraMvAra aneka cAraNa-bAroTa raMtho paNa kaMThastha karavAnA rahetAM. rAjavio pAThazALAnI mulAkAte Ave ane mulAkAtI adhyApaka tarIke zikSaNa - A badhA graMtho kaMThastha hoya, kAvyasarjananA sidhAntonuM zikSaNa apAyuM Ape evI vyavasthA paNa hatI, hoya ane sabhA samakSa kaI rIte kathana karavuM enuM jJAna paNa apAyuM hoya kAvyazALAmAMthI dIkSita vidyArthIo ane emanA graMtho:. eTale svAbhAvika che ke ahIthI dIkSita vi kAvya tatva viSaye UMDu ane aMdAje hajAreka kavioe A pAThazALAmAMthI zikSaNa prApta kareluM, emAMthI vyApaka jJAna prApta karI rAjyo hoya. dareka vize haju vigato ane emanuM sAhitya ekatra karI zakAyuM nathI. A - rAja-darabAranA vAtAvaraNathI enA rIta rivAjathI, anya kAvyazALAmAMthI dIkSita kavio moTebhAge gujarAta-rAjasthAnamAMnA aneka lalitakaLAothI ane itihAsathI paNa vidyArthIne paricita karavAmAM AvatA. rAjavIonA darabAramAM mAna-sanmAna pAmatA. keTalAka to rAjakavi tarIke manoraMjanamUlaka, sabhAraMjanI kavitAo, guDhArthamUlaka-samasyAmUlaka kavitAo paNa pasaMdagI pAmelA. ane upadezAtmaka-bodhAtmaka, nItimUlaka "vitAo paNa kaMThastha karAvAtI. A pAThazALAmAMthI dIkSita vidyArthIo dvArA racAyelA graMthonI saMkhyA paNa mATe abhyAsa sAmagrI paNa taiyAra karAvavAmAM AvatI. cAreka hajAranI thavA jAya che. jemAMthI tamAmano paricaya haju meLavI zakAyo abhyAsa mATe maulika graMtho taiyAra karAvavA, anya dvArA racAyelA graMtho nathI. hajAreka to atyaMta mahatvanA graMtho o kAvyazALAmAM abhyAsa karI viSayaka mAhitI meLavIne ene prApta karavA, uparAMta saMskRta bhASAnA mahatvanAM gayelA vidyArthIo dvArA sarjAyelA che. brahmAMnada ane lAgIdAsa maheDa jevA graMthonA anuvAdanuM kArya paNa ahI thatuM. aneka graMthonI TIkAo paNa taiyAra aneka kaviothI mAMDIne kavizrI dalapatarAma sudhInA aneka tejasvI vidvAna karAvAtI. Ama kAvyazikSaNa uparAMta graMthonA sarjana mATeno uddeza ane ene kavio A kAvyazALAnI nIpaja hatA. kRSNadAsa, kAnadAsa maheDu khImajI * pAra pADavA mATe A kAvyazALA prayatnazIla rahetI. khetadAna jhIbA, goviMda gIlAbhAI, maherAmaNajI jADejA, nAthA varasaDA, phUlajI kAvyazALAnI mUlyAMkana (parIkSA) paddhati : ratanuM, raNachoDarAma udayarAma, jIvarAma ajarAmara gora, rAMkaradAna dethA, zaMbhudAnajI pAMca-sAta varSanA lAMbA gALAnA abhyAsakramane ahI cokakasa prakAranAM ayAcI, zivA varasaDA jevA aneka kavioe A kAvyazALAmAMthI zikSaNa kamamAM vibhAjita karI devAmAM Avela hato, e mujaba varSamAM eka vakhata lIdheluM. parIkSA levAmAM AvatI. parIkSA lekhita ane maukhika ema be rIte levAmAM aneka mahatvanA sAhitya graMtho paNa A kavioe racelA che. jemAMthI AvatI. taTastha kavionI eka samiti parIkSA levA mATe besatI. emanI udayarAma bArahaThano "anekArthI koza', kRSNarAmakRta "kacchI bhASAnI vitA, samakSa kaMThastha karAyela graMthomAMthI je kaMI bhAga pUchavAmAM Ave ene arthasahita bhoja gaDhavI kRta "cAraNI rAmAyaNa' ane "mANeka rAso' kAnadAsa maheDu rajU karavAno raheto. pAdapUrtirUpe kAvyaracanAnuM sarjana paNa karavAnuM rahetuM. rasa, kRta "riyAipIranAM...... dA, rAMkaradAna dethA kRta "dAmodara cAtaka', jIvAbhAI alaMkAro, ItyAdino paricaya paNa udAharaNa sahita ApavAno raheto. varNano kRta 'naLAkhyAna', hamIradAne motIsara kRta "nRsiMhAvatAranI TIkA', darabArazrI AlekhavAnuM paNa kahevAmAM AvatuM. maherAmaNajI kRta "pravINa sAgara', govida gIlAbhAi kRta " pravINa sAgaranI atyaMta tejasvI vidyArthI be varSanA samayagALAnA graMthono abhyAsa bAraha laharIo', jIvAbhAi maheDu kRta "pAMDava yaza, candrikAnI TIkA eka varSanA samayagALAmAM pUrNa karI nAkhe to enI e rIte ekasAthe parIkSA , brahmAnaMdajI kRta aneka "pado" ane "brahma vilAsa', raNachoDarAma udayarAma levAmAM AvatI. Ama nizcita abhyAsakamaM pUrNa thAya, eTale pachInA kRta "raNa piMgaLa, paMcANa rAvaLa kRta "sudAmAcaritra' jevA mahatvanA aneka bIjA abhyAsakrama tarapha prazikSAthIe vaLavAnuM rahetuM. graMthono ullekha karI zAkAya. kAvyazALAnAM zikSako : madhyakAlIna pAThazALAnA anusaMdhAna rUpanI A mahatvanI - I.sa. 1749 thI AraMbhAIne I.sa. 148 ema baso varSa sudhI kAvyazALA viSayaka je kaMI sAmagrI prApta thaI che tene AdhAre kahI zakAya kAryarata rahelI A kAvyazALAno kamabadhdha-kaDIbaddha itihAsa prApta thato ke kavione kAvya sarjanamAM, ane khAsa to kAvya prastutIkaraNamAM preraka ane nathI, vaccenI traTaka-jhaTaka vigato maLe che. baso varSa sudhImAM svAbhAvika poSaka thai paDe e rIte abhyAsa karAvavAnI eka prAcIna paraMparAnuM ahI che ke aneka zikSako ahIM zikSaNakArya bajAvI gayA hoya. anusaMdhAna che. saMskRtamAM to A mATe aneka sUtro, vyAkhyAo ane kArIkAo - rAjakavizrI hamarajI ratnae rAjasthAnanA kizanagaDhathI jaina munizrI upalabdha che. ApaNI kaMThastha paraMparAnA sAhitya paraMparAne jIvaMta rAkhanAra kanakakuyALane khAsa nimaMtraNa pAthvIne kAvyazALAmAM vidyArthIone kAvyazikSaNa paribaLa samAna AvI kAvyazALAonI paraMparA viSaye vadhune vadhu sAmagrI ApavA mATe nimaMtrelA jainamunionuM A pAThazALAne bahu moTuM pradAna te saMzodhana dvArA prApta karI zakAya to madhyakAlIna sAhityane samajavAnuM eka emanI vidvatAnI vaheMcaNI. AcAryazrI kanakakurALa saMskRta, ardhamAgadhI, vizISa daSTibiddha prApta thAya, ane madhyakAlIna sAhityanA mULabhUta uddezI, rAjasthAnI, vrajabhASAnA paMDita hatA. rAva lakhapatajIe emane bhaTTArakanI hetuo tathA vibhAvanAono paNa khyAla Ave. aneka saMpradAyo, rAjavIo, padavI ApI hatI. emaNe aneka paMDito sAthe vimarza karIne kAvyazALAnuM ane jJAtio AvI potapotAnI pAThazALAo paNa dharAvatA hatA. jJAti, mALakhuM godheluM. kanakakurALa pachI emanA ziSya kuMvarakuzaLa AcAryapade nimAyelA. rAjakULa ane saMpradAyanA A aMgenA aneka aitihAsika pramANo paNa teo paNa atyaMta pratibhAsaMpanna kavi ane paMDita hatA! A banne paMDitonuM maLe che. A viSaye vizeSa saMzodhanane avakAza che. hindI bhASAmAM paNa ghaNuM badhuM pradAna che. kuvakuzaLa pachI emanI ziSyaparaMparA : cAraNI sAhityanA sarjanamAM agatyano bhAga bhajavanArI. cAraNI sarjakone kAvyazALAmAM zikSaNa ApatI rahelI, jemAM vIrakuzaLa, gulAbakuzALa, lakSmIkALa judA judA rAjadarabAromAM rAjakavio tarIke sthApI ApanArI, ane cAraNa - ema paMdareka AcAryonI paraMparA maLe che. tyArabAda prANajIvana tripAThI nAmanA kavionI AjivikAnuM sAdhana banatI rahelI kaccha-bhUjanI "rAo lakhapatajI. zikSake jIvanakALa pAsethI zikSaNavyavasthA chInavI lIdhelI teo paNa mahAna vrajabhASA kAvyazALA madhyakAlIna kAvyazikSaNa paraMparAnuM ujajavaLa udAharaNa paMDita hatA ane prabhAvaka vyakitatva tathA kathanakaLA dharAvatA hatA. rA'kheMgArajInA che... kRpApAtra hatA, teo ziSya paraMparAmAMthI AcArya niyukta karavAne badale prazikSaNa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-91 ane tA. 16-4-91 prabuddha jIvana jAta vilopanano AThamo raMga - 1 pannAlAla 2. zAha bhakti eTale samarpaNa, zaraNAgati ane jAtavilopanano dharma. A rIte sthiti, alabatta ethI judI ane ucca kakSAe, bhakta kavioe siddha karI bhaktine vyAkhyA baddha karIe eTale pachI bhakti viSe koIne kazuM navuM kahevAnuM che. evI eka nAnI, tadrupatAnI, tAdAmya bhAvanI, ekAkAranI vAta karavA rahe nahi. madhyakALamAM ane Aje paNa jvara premanA aDhaLaka kAvyo racAyAM sAthe enI prabaLa ane vyApaka asara tyAre ja thAya, je e saMsArIne che, racAtA jAya che. emAM evuM kyuM. vizeSa ke viziSTa tatva raheluM hoya paricita evA bhAvanI bhUmikAno Azraya levAya.e heta jotAM vairAgya ane che ke upayukata vyAkhyAmAM baddha rahevA chatAM evA bhakti kAvyomAMthI ApaNane jJAna mArgamAM paNa, premalakSaNA bhakti aucityapUrNa ane upakAraka jaNAya navo prakAza maLe che. po phATatA, moM sUjhaNuM thatAM jema Achero khyAla che ane ethI bhakti kAvyomAM navA navA kalpano ane anubhUtinI abhivyakti Ave paNa jevI uSAnI savArI Ave eTale badhuM jhaLahaLATa karatuM spaSTa dvArA navInatA jovA maLe che. te darzana thAya ema kavinA darzanathI bhakitano mArga cokhkho caNAka thaI jAya. Adhunika kavitAmAM bodaleranA prabhAva heThaLa bihAmaNI kalpanasRSTi emAM punarAvartana hovA chatAM vinI anubhUti AnaMda ane vismayajanaka ane nityonI asara heThaLa IzvaranI viDaMbanA ke InvaranA InkAranuM tatva thaI jAya. bhAvakamAM paNa e saMkrAnta thAya. vilamyuM che, vartamAnanI viSamatulAnA mULamAM adhyAtmavAda ane karmatatvajJAnanA anya kalAonI mAphaka sAhitya pAse raMga, rekhA, chAyA, prakAza, mATI ApaNe karelA svArthajanya ane vikRta arthadhaTana rahyuM che. eTale IzvaranI dhAta, svarAvali jevA sAdhano nathI. zabda ja eka sAdhana che. e zAstra viDaMbanA ke InkAranA AghAtathI ApaNe jAgIe to Izrvara pratyenA pArAvAra pAMgaLuM che; vAparatA AvaDe to e savyasAcI che. e sAdhanathI vyakti, darzana emAM thAya. Izvara aMgenI mULabhUta vibhAvanA ApaNA aMtastalamAM ghaTanA ke Itara sRSTine pratyakSa karavAnI sarjaka kSamatA dharAve che. alabatta, paDI che. enA AvirbhAva mATe Avo AghAtajanaka prahAra Adhunika kavitAmAM saMgIta, nRtya, zilpa ke citrakaLAnA sAdhano sarakhAvatA e adharuM che te jovA maLe che. IzvaranA InkAramAM eno svIkAra che ane enA prati utkaTa samajI zakAya tema che. zilpa, saMgIta, citrasRSTinA raMga, AkAro IndriyagrAhaya premanI anubhUti ja prasaMga Avye AvI vAta karAvI zake che e bhUmikA che agara Indriya dvArA pratyakSa thAya evI kudaratI vyavasthA che. sarjake tenI AvA kAvyomAM huM jouM chuM. thoDAMka udAharaNo joIe : anubhUtine, A vyavasthA atikamI nirIndriya zabda dvArA cahyu-bhAva, sparza, Izvara eTale eka ghamaMDI bAdazAha, niSphara ane dUra". karNa pratyakSa kare che, karI zake che. eTale pratyeka bhakata kavinI kavitAmAM anubhUtimAM kazIka navInatA che, kazuMka romAMcaka che, kazuMka vismayajanaka che, je ApaNane yuge yuge navInatA bakSe che, AkarSe che ane eTale e sanAtana che. huM galIe galIe bhaTakI du:zAsananA hAthe jayAre draupadInA cIra kheMcAyA tyAre te eka vasA Izvara nAmanA badamAzane zodhuM chuM " hatI. bhikha-droNAcArya jevA vaDIlo AgaLa lAjano savAla hato. vastrAharaNathI ' - vipIna parIkha akaLAyelI A satIe kurusabhAne bauddhika ane sacoTa prazno pUchayAM. mAtra kAle sAgara chalakAI to kahejo ke potAnA bAhubaLanA AdhAre jhajhumI zakAze nahIM ema jayAre lAgyuM tyAre mArA hRdayamAM khaDaka thaI gayelAM potAnA samartha patidevo-yudhiSThira, bhIma, arjuna vagere samakSa eNe dhA nAkhI. kALamIMDha izvaranA cUrecUrAM karavA bAkI che" prabhAvazALI pAMceya pAMDavo jayAre lAcAra jaNAya tyAre pAMcAlIe bhiSma ' - sureza joSI pitAmaha, guru droNAcArya ane dhRtarASTra jevAM vaDIlone eNe AvI paristhitinA mAnavIe mAnavInI je dazA karI che e aMge mAnavavartana sAme Akroza nivAraNa mATe vinaMtI karI. paraMtu e vaDIlo TacalI AMgaLI paNa halAvatA vyakata thayo che. varDajhavartha paNa kahe che : na hatA. e lAja ochI na hatI. du:zAsana abaLAnA vastro kheMcavA ja " And much if gives my heart to think lAgyo. A kathAmAM lokakavie umeryuM che ke vasa chaTakyuM eTale draupadIe ene chevaTe dAMtathI pakaDI rAkhyuM. dvArakAmAM zrIkRSNane nirAMte beThelAM joI jagatArakanuM biruda meLavIne keTalAya aparAdhIono Ape (bhagavAne) satyabhAmAe emane Takora karI ane sAbadA thavA kahyuM. paraMtu zrIkRSNane kazI uddhAra karyo che, to A bhakatano udhdhAra karavAmAM vilaMba thavA pAchaLa zuM utAvaLa ja nathI ne ! draupadI dAMtathI vaDha pakaDI rAkhI zakatI hoya to rahasya che, zuM prayojana che evI pRcchAno bhAva bhaktikAvyomAM jovA e rIte bhale svarakSaNano mArga apanAvatI. ahIM sva-puruSArthano mahimA maLe che. to bhakta para Izvara evo anugraha kare to te nirmama ane nirAgI karyo che. paNa jayAM e "goviMda ! dvArikAvAsina ' karatIka madada mAMge che. kema kahevAya evo vedhaka prazna paNa ApaNA bhakata kavioe karyo che. mohavaza ane e zabdo bolavA jatAM varasa chuTe che tyAM bhagavAna dhasI Ave che. ane madathI chakI gayelAM A jIvanI sudhabudha na rahI evA ucita avasare bhakatanI puruSArtha karavA chatAM asahAya dazA ane zaraNAgatinI A kaNa sevakanI saMbhALa levAnI abhIpsA dvArA e veLA cUkI gayAno Izvarane kavi jhIlI le che emAM enuM kavi-karma, kauzala che. mananA gahanatama ane garbhita IzAro che. aMgreja kavi phrAMsisa TomsananA 'The found of sUkSma bhAvonI AvI saMtAkukaDI ane abhivyakitamAM tAjagI che. e AhalAdaka Heaven' ' kAvyamAM karuNAsAgara Izvarano prema ke anugraha jIvane potAnA ane adabhUta che. AzleSamAM lapeTI levA tenI pAchaLa paDe che e lpanA ahIM yAda Ave vairAgya pradhAna dharmamAM ke jJAna mArgamAM premalakSaNA bhaktine sthAna na che. e kAvyamAM prabhunA premapArAmAM na phasAvA jIva cotarapha doTa mUke che hoya athavA nirguNanI ja vAta hoya. Ama chatAM AvI bhaktinI vAta evuM nirUpaNa che, jyAre ethI viruddha moha ane madanA bAhupAzAmAM bhIsAyelA saMtasAhityamAM bhakatakavioe ullAsapUrvaka karI che, eTaluM ja nahi paraMtu bhakta vatsanI karuNAsAgara pitAe ucita saMbhALa levI joIe evuM bhAratIya evA ullAsane ghaNIvAra naranArInA zRMgAra maMDita saMbaMdhonI paribhASAmAM bhakti sAhityamAM nirUpaNa thayuM che. eka bAju karaNAsAgara Izvara jIvanI pragaTa karavAmAM Avyo che. enuM kAraNa e che ke utkaTatApUrvakanI bhAvAtmaka sArasaMbhALa levA pAchaLa paDe che to jIvane e maMjUra nathI ane bIjI sthitimAM dehanI pRthakatA ogaLI jAya ane ekatAnI bharatI chalakAI UThe bAju jagatanI mAyAmAM lapaTAyelAM caitanyano e bhAva che ke evA avasare evuM naranArInA saMbaMdhamAM ja saMbhave che. zRMgAranI paribhASAno upayoga, karuNAsAgare enI sArasaMbhALa levI joie. (paraMtu e Izvarane gRhita nathI?) jaina-jainetara kavione eTale ja sugama lAgyo ane e vAhana dvArA potAnI mananA gahanatama ane sUkSma bhAvonI AvI saMtAkukaDI ane abhivyakitamAM Urmio AMsAnIthI abhivyakta kare che. naranArInI saMbadha jevI eka nAnI kavi karmanuM jeTaluM sAphalya che eTaluM ja e AhalAdaka ane adabhata paNa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. prabuddha jIvana - tA. 16-3-91 ane tA. 16--91 A kavie karI che. jJAna mArga ane vairAgya mArga e puruSArthano mArga che.parama padanI to jIve che adharyuM AcaraNa kya ethI paramatatvane kevo prabaLa prAptinI pUrva zarata che - pApa ane puNya, satkarma ane adharmanA jaLa AghAta thayo haze e vicArathI thatI matika vedanA ane e mATe thavI kamaLavata bhogavaTA dvArA enA kSayanI, eTale emAM IzvaranA anugraha, varadAna joItI zikSAnA badale prabhu to e saghaLuM naivedya gaNIne sahaja smitathI ke camatkArane sthAna nathI. bhagavAna paNa karmalaMka nivArIne nija rUpamAM ramatA svIkArI le ane A haiyuM bhAgye ja svIkArI zake. ethI pApadagdha haiyuM thayA evA ja apUrva bhAvathI e dizAmAM javAno bhakatano saMkalpa hoya, kaNakaNe ane paramazakti mRdutAne badale vAghAtathI haiyAnI hInatAne haNe ahIM zrI narasiMharAva dIveTIyAnA maMgalAcaraNa" kAvyanuM saheje smaraNa thAya. (ane ene svayaM puruSArthathI namratApUrvaka pahoMcI vaLIe) to ja have zAtA emAM dayAnidhAna paramAtmAnI dayAnI yAcanA, uparathI ramya ane AkarSaka vaLe evA kavivara ravIndranAtha TAgoranA kAvyomAM thatA bhAvadarzananuM ahIM lAgatI paraMtu aMtaramAM kAlakUTa jherathI bharelI viSayamohanI ApaNane punita smaraNa thAya che, bhakata kavinI anubhUti-lIlA eka aMtimathI bIjA avaLe mArge laI javA mathatI hoya tyAre teno tyAga karavA ApaNane pUratuM aMtima sudhI kevI rIte vistare che enuM ahIM Azcarya thAya che. emAM baLa maLI rahe te mATe ane ApaNe nirbaLa thaIne mohanIsurA pratye ghasaDAtA meghadhanuSI bhinna bhinna raMgonuM AhalAdaka darzana thAya che. ahI to namUnA hoIe to hAtha jhAlIne ApaNane e mArge jatA aTakAve te mATe karavAnI rUpa bhakita kAvyonI carcA karI che. emAM pratyeka bhakata kavinI lIlAmAM DUbakI hoya. sanmArge cAlavAnuM to ApaNe jAte ja hoya, e mArgethI gabaDI mArIe to viroSa AnaMda Ave. kinAre besI mAtra sAkSIbhAve nihALanAranuM na jaIe athavA vicalita na thaie e mATe dayAnI yAcanA athavA prArthanA ahIM kAma nahI. astu. ApaNI vANI pALelA pazu jevI ke harAyA Dhora jevI ? pU paM. zrI pUrNacandravijayajI gaNi jAtane vaza karavI, eja sAcuM upakArI-kArya che. ane jo jovA jaie, DahApaNa enAmAM jAgatuM ja nathI ! paNa jo govALa DAhyo hoya, to ene to A kArya svAdhIna paNa che ane saheluM paNa che. AnI sarakhAmaNImAM khIle baMdhAyA vinA cAlatuM paNa nathI. bIjAne vaza banAvavAmAM vadhu mahenata jarUrI che. ane chatAM enI phalazruti | ApaNI vANI harAyA Dhora jevI che ke pALelA pazu jevI che? enuM jarAya svAdhIna nathI. AkAza-pAtALa eka thAya, evA pracaMDa-puruSArtha mApa e vAta uparathI nIkaLe ke, vizva mATe ApaNe "dAha rUpa chIe pachI paNa sAmI vyakti ApaNane vaza thAya ja, temaja vaza thAya, toya ke "cAha' rUpa ! vizva jo agninI javALAnI jema ApaNAthI dUra rahevA e paristhiti lAMbA samaya sudhI TakI ja rahe, ema chAtI ThokIne koI mAMgatuM hoya, te jANavuM ke emAM ApaNI hutAzanI jevI vANInoja moTo kahI zake nahi. Ama, jAtane vaza banAvavI sahelI che, chatAM A dizAmAM phALo haze ? vizva jo pANInA kuvArAnI jema ApaNane AvakAra ApavA ochA puruSo prayatnazIla che. vizvane vaza banAvavuM agharuM ke arAjya prAya: sadA sajaja rahetuM hoya, to mAnavuM ke, emAM ApaNI khaLakhaLa vahetI saravANI. che, chatAM vizva potAne vaza bane, AvA manoratha vinAno mANasa maLavo jevI, vANIno ja moTo phALo haze ? ethI jo mAtra ApaNe A eka muzkela che ! ja kArya karavA samartha nIvaDIe ke, doSa koInA jovA nahi ke gAvA AvI paristhiti vacce eka saMskRta subhASita "bhAvatuM hatuM ane vaide nahi ! to dhIme dhIme samagra vizva ApaNA tarapha AkarSita banyA vinA batAvyuM " jevI kahevatane sAcI pADatA ApaNane saune pUche che ke, AkhuM na rahe ! vizva tamane vaza bane, evo yaza tame Iccho cho? zuM tamArI evI IcchA ja doSa-darzana ja ApaNane gamatuM hoya, to ApaNAmAM kyAM doSo che kharI ke, vizva tamane vaza thAya ane e vazavartatAnuM bhAvi divase divase ochA bharyA paDayA che ke, e mATe ApaNane vizvanA pravAse javAnI jarUra vadhune vadhu sudaDha banatuM ja rahe ? paDe. ghara AMgaNe ja doSonA evA ukaraDA jAmyA che ke, ene dUra karavA A praznanA javAbamAM ApaNe "hakAra' ja bhaNavAnA. A hakAra bhaNatI mathIe, to thoDA samayamAM ja ghara--AMgaNAne eka upavana jevI zobhA vakhate kadAca ApaNA manamAM evo bhaya haze ke, vizvane vaza banAvavA mATe ane AbhA ApavAmAM ApaNe saphaLa thai zakIe.pArakA-zeSo jevAthI pArakAne A subhASita je zarata mUkaze, e ghaNI kaDaka ane ghaNI moTI haze ? Ama to koI lAbha thavAno ja nathI, uparathI ApaNA ghara-gaNe UbharAI chatAM vizvane varA banAvavAno kImIyo meLavavA ApaNe ekavAra to subhASitanA uThelA ukaraDAmAM vadhAro thato hovAne kAraNe ApaNI lokapriyatA ane praznano hakArAtmaka javAba ApavAnA ja, e nakakI che. chatAM subhASita vizvane guNapriyatAmAM divase-divase ghaTADo ja thavAno che. keTaluM badhuM moTuM A nukazAna varA banAvavA kAje jarUrI je eka kArya cIdhaze, e joine ApaNA Azcaryano che ! Ama, paradoSanA darzanamAM koI ja lAbha nathI, jayAre svadoSanA darzanathI pAra paNa nahi rahevAno ke, kArya ATaluM badhuM virATa ane chatAM enuM kAraNa thatA lAbhonA saravALA guNAkAra mAMDIe, to ApaNeya chakaka thaie ane ATaluM badhuM sAmAnya ! uparathI lokapriyatA sAMpaDe e lAbha te vadhArAno ! have to samajAI subhASitano saMdeza che ke, vizvane jo eka ja kArya dvArA varAvartI banAvavAnI gayuM ne ke vizvane vazavartI banAvavAnuM kArya keTaluM moTuM che ane chatAM enuM IcchA hoya, to mAnave sau prathama potAnI vANI rUpI gAyane barAbara kAbUmAM kAraNa keTaluM badhuM choTuM che ? levI ja rahI ! harAyA DhoranI jema paranidAnA pArakA khetaromAM rajhaLatI rakhaDatI vANI-gAyane je khIle bAMdhavAmAM saphaLa thAya, vizva ene vazavartI bane, emAM navAI zI che ? mudraNa doSa subhASitano saMdeza khUba ja mArmika che. ApaNI vANIne e gAya sAthe sarakhAve che. vANInI A gAyane eka evI vicitra kuTeva lAga "prabuddha jIvananA tA. 16-1-1991 nA aMkamAM " zrImada rAjacaMdra paDelI che ke, paranidAnA khetaromAM rakhaDavuM ane tyAMnA anAjane mojathI | ane mahAtmA gAMdhI : e lekhamAM zrImada rAjacaMdranA umara varSamAM ane ohiyA karyuM javuM ! A be kuTevonA kAraNe ja e jyAM jAya, tyAM gAMdhIjInA nidhana varSamAM mudraNa doSa rahI gayo che. to te mATe kSamA lAkaDInA prahAra--mAranuM sanmAna ene maLyA vinA nathI rahetuM, chatAM pArako-dhAna khAvAnI evI lata ene lAgI che ke,khIle baMdhAI rahevAnuM - - taMtrI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-91 ane tA. 19-4-91 prabuddha jIvana ApaNA pakSI premamAM DhaMkAyelI A te kevI karuNatA H vijayagupta maurya yuropa-amerikAnI saMskRtimAM pArevaDuM (butara) zAMtinuM pratIka gaNAya che. ApaNI saMskRtimAM pakSIprema to parApUrvathI utarI Ave che, paraMtu ApaNe paNa yuropanuM anukaraNa karIne zveta pArevaDAne zAMtinuM ane svataMtratAnuM pratIka gaNI lIdhuM che. Azare 200 varSanI gulAmI pachI bhAratane svataMtratA maLI tyAre paMDita javAharalAla naherue dilhImAM lAla killA parathI zAMtinA pratIkarUpa eka sapheda butarane gulAmImAMthI svataMtra banAvavA pAMjarAmAMthI AkAzamAM uDatuM karI dIdhuM hatuM. bhAratIya prajAno pakSIprema suvidita che. lokasAhityamAM eka paMkti che : dAdA ke dIkarI kye ghera dezuM ? je ghara popaTa pAMjarA !* Ama popaTa, menA, bulabula, tetara vagere ApaNA gharomAM parApUrvathI paLAtA AvyA che paraMtu koie pUchyuM che kharuM ke pAMjarAmAM popaTa sukhI che ke du:khI ? bAlasAhityamAM bALakone paNa AzvAsana ApavAmAM Ave che ke'popaTa bhUkhyo nathI, popaTa tarasyo nathI, popaTa AMbAnI DALe ... vagere. koie kadI pUchyuM che kharuM ke ApaNo kahevAto pakSIprema, pakSIone mATe kevI kevI yAtanAo mATe javAbadAra hoya che ? ApaNA dezamAM daravarSe karoDo rUpiyAnI kiMmatanA jAta jAtanA pakSIono vepAra thAya che. asaMkhya pakSIonI paradezamAM nikAsa thAya che te badhAnuM zuM thAya che te koie vicAryuM che kharuM ? sarakAre prANIo pratye dhAtakI paNuM ke kruratA aTakAvavAnAM kAyadA karyAM che. paNa temano amala koNa keTalo kare che ke karAve che tenI ciMtA sarakArane nathI. sarakArane to prANIonI nikAsamAM hUMDiyAmaNa maLe eTale patyuM. era inDiyAnA vimAno ati komaLa pataMgiyAthI mAMDIne vaja jevA hAthI ane geMDAne paradezamAM pahoMcADavAnI kSamatA dharAve che. paraMtu eka vAra evuM paNa banyuM hatuM ke pakSIothI bharelA vimAne garama pradezamAM utarANa karavuM paDayuM . ane bhayaMkara garamI tathA tarasathI ghaNAkharAM pakSIo maraNa pAmyA hatA. pakSIonA durbhAgyanI kthA kema zarU thAya che te ane temanI para zuM zuM vIte che te jANI lyo ane te mATe tamArI kai javAbadArI che ke nahi te paNa samajI lyo. 7 7 baccA muMgA rahI zaktA nathI. tethI baccAne eThAM karanAra chokarAoe temane zodhavA paDatA nathI. teo jhADa upara caDhI jaine bakholamAMthI baccA uThAvI lAve che. pakSIone dAMta nathI hotA paraMtu popaTa cAMcanI dhAradAra aNInI kinArI vaDe kaThaNa khorAkane paNa narama loMdo banAve che. temAM tenuM thUMka bhaLavAthI te khorAka ghaTTa pravAhI bane che. ane pAMcana kriyA zarU thai jAya che. jo popaTanAM baccAMne mA-bApa dvArA maLatI A mAvajatathI vaMcita rAkhyA hoya to eTaluM temanuM durbhAgya. ApaNe vasaMtaRtuthI zarUAta karIe kAraNa ke vasaMta ane grISma Rtuo judI judI jAtanA popaTanI prajanana Rtu che. pakSIonA jaththAbaMdha vepArIo jaMgalavAsI chokarAone popaTanA baccA ekaThAM karavA kAme lagADe che. gujarAtanI vAta karIe to ahiM traNa jAtanA popaTa vase che. (1) lAla khabhAvALA moTA sikaMdarI popaTa. (mahAna sikaMdara evo pakSIpremI hato ke te AvA keTalAya popaTane bhAratamAMthI potAnA dezamAM lai gayo hato. tethI sikaMdaranA nAma parathI A popaTa aMgrejImAM elekjhAnDrAina perekTikare, nAme oLakhAya che.) (2) sAmAnya lIlo popaTa. (je vadhu vyApaka hoya che.) (3) tUi popaTa. A traNa jAtanAM popaTamAMthI rUpa, raMga ane sUranI dRSTie pALavA jevA popaTo to tUi popaTa hoya che. paNa pakSI premIonAM pAMjarAmAM te bhAgye ja dekhAya che. tene badale naMbara-1- ane naMbara - 2 nA ghoMghATIyA ane sakhata baTaku bharI le evA popaTa vadhu pALavAmAM Ave che. pALavA yogya popaTa vize ApaNI jANakArI ochI che. koi pakSI sAthe vadhumAM vadhu prema karyo hoya ane koi pakSIe mArI sAthe vadhumAM vadhu prema karyo hoya to te A tUI popaTa che. have dara varSe popaTanA ane bIjA lAkho pakSIonA baccA upara zuM vite che tenI jhAMkhI karAvuM. pakSInA baccA khAudharA hoya che, kAraNa ke kudarata temane jhaDapathI moTAM karIne uDatA karI devA mATe che. tethI mA-bApa mALAmAM khorAka lAve tyAre ane mA-bApanI rAha jotA hoya tyAre te grISma ane varSA jAtajAtanI menAo, bulabula, pILaka koyala, cAtaka vagerenI prajanananI Rtu che. jIvAtabhakSI pakSIonuM prajanana A RtumAM thAya che. kAraNa ke temanA khAudharA baccAnAM peTa bharavA mATe kudarata aneka jAtanA asaMkhya jIvo A samaye utpanna kare che. moTA nagaromAM pakSIo vecatI dukAno hoya che. muMbai, klaktA, dilhI, amadAvAda vagere nagaromAM to pakSIonA bajAro che. je chokarAo jAta jAtanA pakSIonAM baccA eThA karIne jaththAbaMdha vepArIne pUrA pADe che. te vepArIo A zaheronAM dukAnadArone moTI kimate pakSIo jaththAbaMdha vece che. moTA bhAganA baccA jAte khAI zaktAM nathI. ane eTale badhA baccAne khavaDAvavAnI phUrasada ke ciMtA dukAnadArone hotI nathI. A baccAo potAnA kudaratI khorAkathI vaMcita banI gayA hoya che. havAmAna pramANe baccA tarasyA thAya to temane pANI paNa pAvuM paDe. tame A koi pakSI bajAramAM laTAra mArazo to asaMkhya baccAno ArtanAda tamane sAMbhaLavA maLaze. eka ThekANe marelA baccAno Dhagalo paNa jovA maLaze. je baccA maratA jAya te A DhagalAmAM pheMkAtA jAya. murkha pakSIpremIo pAsethI eka eka pakSI dITha moTI rakama paDAvatA dukAnadAro pakSIonA baccAnAM maraNa pramANanI jarA paNa ciMtA karatA nathI. kAraNa ke pakSIonAM chUTaka vecANamAM temane gaMjAvara napho maLI jAya che. pakSIo uparAMta pAMjarA vagere vecIne paNa gaMjAvara napho teo karatA hoya che. pAMjarAnuM kada eka baccA mATe paNa bhAgye ja pUratuM hoya che. ane nazIbajoge baccu moTuM thAya to te pAMjarAmAM ThAMsoThAMsa bharAi rahe che. popaTanAM baccA madhuravANI bolatA zikhaze evI AzAmAM ane dukAnadAranI evI bhalAmaNathI ApaNe baccu kharIdyuM hoya paraMtu jayAre te baccu hoya tyAre te popaTa che ke popaTI tenI to koine jANa hotI nathI. jo popaTI hoya to tene raMgIna pIchAnAM kALA ane kAThalAno abhAva hoya tethI paNa mAlika dvArA tenI upekSA vadhI jAya che. vaLI popaTa mIThuM mIThuM kAludheluM bolaze evI AzAmAM nirAza thaine popaTanI tIvra cIso sAMbhaLavI paDe tyAre to mAlika paNa mIjAja gumAvI bese che. popaTanA baccA haLIbhaLI jAya, mANasanI bolI huM kAlughelu anukaraNa mANasathI Dare nahi ane tenAM hAtha ke AMgaLI upara AvIne bese ema tene zikhavavuM hoya to popaTanA baccA sAthe ApaNe paNa popaTa banI javuM joie. tenA mA-bApa jema potAnA mukhamAMthI ane jIbha vaDe tene khavarAvatA hatA evI rIte temane khavarAvavuM joie. baccAne ema lAgavuM joie ke ApaNe temanAM jevA ja chIe. temane bolatA zIkhavavuM joie. pakSI kharIdI lAvanAra keTalA pakSIpremIo pakSInAM baccAno prema jItI levA potAno samaya ane zakti ApavA taiyAra hoya che ? pakSI vecanAra dukAnadAro hoMziyAra vepArI hoya che. teo be-cAra zabdo bolatA zIkhyA hoya evA pakSI paNa rAkhe che ane jijJAsuo pAsethI temanI kiMmata traNa AMkaDAmAM vasula kare che. zreSTha ane manohara raMgo dharAvatA pakSIo agni eziyAmAM jAta jAtanAM dhoLA, gulAbI, nAraMgI vagere raMgo ane kalagI dharAvanAra kAkAkauA thAya che. osTreliyA tenAM bajarIdhara popaTa mATe prakhyAta che. mANasanI bolInuM zreSTha anukaraNa karanAra AphrikAmAMnA koMgonA vatanI zukA popaTa ( Grey Parrot ) zreSTha pakSI che. paraMtu Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-91 ane tA. 16-4-91 - AyAtabaMdhInA kAraNe dANacorIthI AvatA pakSIonI kimata cAra AMkaDAmAM hatuM. A kabutara uDatA uDatA gulATo khAtuM jAya ane UMce caDhatuM jAya. bolAya che. ' vanyadazAmAM kabutara uDatA uDatA gulATo nathI khAtA. paraMtu A to piMjarAmAM A pakSI bajAramAM dhyAna kheMce evuM taravarIyuM pakSI kALI pahADI menA raheluM pakSI. AkAzamAM tene gulATo mAratuM joIne eka rAkarAe tene tarata che. bajAramAM dAca vadhu pakSIo kALI pahADI menA rUpe AvatAM, vecAtA jhaDapI lIdhuM. ane maLatA haze. bolavA mATe pALavAmAM AvatAM bhAratIya pakSIomAM zokha, pakSIprema, rAjakIya pracAra, manoraMjana ane jIvadayAnI nirdoSa kALI pahADI menA zreSTha che. "eka hatI enA e nAmanuM pustaka vAMcIne lAgaNIthI prerAIne ApaNA keTalA badhA loko pakSIonI jiMdagI sAthe ceDA koIne paNa lAlaca thAya ke ApaNe paNa A pahADI menA pALIe. pakSI kare che. kevaLa AvA ceDAM ane ajJAnanAM kAraNe ApaNA dezamAM dara varSe bajAramAM dukAnadAra potAnI pahADI menAnI je prazaMsA karaze. tethI tame mugdha lAkho pakSIo rIbAI rIbAIne mare che. ApaNI prajAmAM evI mAnyatA thaI jazo. paraMtu tenA vADAmAM je marelA pakSIo paDayA haze temAM keTalIya paNa pravarte che ke gAnAra ke bolanAra pakSIne pAMjarAmAM pUrIne kapaDAthI pAMjaruM pahADI menAnA zaba haze. ane temanI kiMmata vasula karavA dukAnadAranI najara DhAMkI dIdhuM hoya to tenA sUra vadhu mIThAM bane che. AvI kura mAnyatAo tamArA khIssA tarapha ja haze. pALavA mATe gharamAM lAvela jIvanI rakSA karavAnI koNe phelAvI haze ? zaherI jIvanane sapheda kapaDAM vaDe DhAMkelA pAMjarAmAMthI javAbadArI paNa tamArA zIra vadhe che. gharamAM pAMjaruM Ave tyArathI bilADInI tetara bulabula, caMdula, bharata, agana, kasturA, taI, vagere madhurabhASI pakSIonAM najara temanI upara hoya che. pAMjarAmAMthI pakSIne bilADI kheMcI laI zake sUra meM sAMbhaLyA che. mane temAM mAdhuryane badale AkaMdanuM kAruNya nahi paNa gabharATathI pakSI pAMjarAmAM phaDaphaDATa kare tethI bilADIno ekAda saMbhaLAyuM che. kayAM khetarAu vagaDAmAM praphulla, ullAsathI ane kaMThanI mIThAsathI nihora pakSIne lAgI jAya to paNa te prANaghAtaka nivaDe. ' dhaMTAtAM tetaranA sImAM gajavatA sUra, kyA vAdaLa chAyA AkAramAM pavananI A pakSIone pAMjarAmAMthI mukta karIne AjhAdI ApavAnuM gAMDapaNa zrI sAme pAMkho vijIne uDayA karatA ane vanavagaDAne mAdaka mIThAsanI bharI . rAjIva gAMdhInA zAsana daramiyAna parAkASTAe pahoMcyuM hatuM te hAsyAspada detA caMdulanA sUra ane kayAM badhI bAju DhAMkI rAkhelA pAMjarAmAM AvA ' hatuM, ane karaNa paNa hatuM. te samayanA vaDApradhAna ane temanI nakla karanArAo pakSIone rokamagna baMdhIyAra jIvana. kharekhara ApaNA pakSIpremanI uNapa koI paNa taka jhaDapI laIne seMkaDo ane hajAro pakSIo ne pAMjarAmAMthI ane daMbhane chato kare che. cheDIne uDADI mukyA hatA. tethI piMjarAvAsI pakSIo mATenI mAMga eTalI badhI vadhI gaI hatI ke grAmya ane vanapradezamAMthI pakSIone pakaDI pakaDIne AvA samAraMbhomAM pahoMcADavAmAM AvatA hatA. pachI vecanAra dukAno khAlI thaI jatI ane je koi pakSIo pakaDI lAve temanI pAsethI meM mAgI rakama prabuddha jIvana ApIne pakSIonI kharIdI karavAmAM AvatI hatI. jethI koMgresIonA pakSI vimocana samAraMbhomAM A pakSIone vidhipUrvaka AjhAdI ApIne mukata karavAmAM (rajisTrezana opha nyujha peparsa rUlsa 1956 nA anvaye ) Ave! mukata pakSIone pakaDIne samAraMbhomAM temane mukata karavAmAM Ave A phArma naM. 4). tyAM sudhI A muMgA jIvo upara zuM vItatuM haze ane temAM keTalA pakSIo marI jatA haze te vicAravAnuM koIne sUchyuM na hatuM. jaMgalamAMthI jaththAbaMdha *prabuddha jIvana saMbaMdhamAM nIcenI vigato pragaTa karavAmAM Ave che. pakSIonA ToLAne pakaDI levAmAM AvatA hatA. vanya ane vagaDAomAMthI | 1. prasiddhinuM sthaLa : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, svataMtra pakSIone AvI rIte pakaDIne pAMjarAmAM ThAMsI devAmAM AvatA. pAMjarAmAM * : 385 saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. A pakSIo bhaya, bhUkha, tarasa ane thAkathI phaDaphaDato ane tenAthI ghaNA 2. prasiddhino krama : dara mahinAnI soLamI tArIkha. pakSIo marI paNa jatAM. ' 3. mudranuM nAma ': cImanalAla je. zAha . samAraMbhomAM mukta karAtA pakSIo paNa kaMI bhAgyazALI na hatA. kAraNa kayA dezanA : bhAratIya ke dareka prANIne potAne anukULa paryAvaraNa joIe che. dA. ta. rAjasthAnanA 'sukA pradezamAMthI pakSIone pakaDI jaIne lakhanaunA lIluDA pradezanI koMgresanI ThekANe : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, sabhAmAM harSanA pokAra vacce pAMjarAmAMthI choDI mukavAmAM Ave to teo ': 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. tyAMnA paryAvaraNane anukULa thaI zake nahi. pALavA mATe ja pakSIo ke temanAM : cImanalAla je. zAha ' baccAone laI javAmAM AvatA hoya paraMtu temane temano viziSTa khorAka kyA dezanA : bhAratIya . ane anukULa paryAvaraNa na maLavAthI teo marI jAya che. dA. ta. tame | koNa : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, - daiyaLa pakSInuM bacce moTI kimata ApIne lai AvyA ho to tame tene : 45, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4. - zuM khavarAvo ? lIlotarI, zAbhAjI, phaLo, rAMdhelI vAnagI vageremAMthI te [5. taMtrInuM nAma : Do. ramaNalAla cI. zAha kiMi paNa khAze nahi. ApaNA A eka zreSTha gAyaka pakSIne to jIvaDAM ane | kyA derAnA : bhAratIya iyaLo ja joie. ThekANe : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, - rojanI mAvajata daramyAna aneka pakSIo pAMjarAmAMthI UDI jatAM hoya : 45, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI -4. che. paraMtu AvI mukita mATe teo pachI bhAgyazALI rahetA nathI. baccAM | 6. mAlikanuM nAma ane : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, ' mA-bApa pAsethI uDatA zIkhe che. pukhta vayanuM pakSI pakaDAyuM hoya to te che saranAmuM : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4. IjA pAmavAthI ke pAMjarAmAM purAI rahevAthI tenuM uzyana tadana kaDhaMga banI | huM ramaNalAla cI. zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigato jAya che. kAgaDA ane zikArI pakSIo AvA pazu pakSIone pakaDIne phADI | mArI jANa ane mAnyatA mujaba barAbara che. 'khAya che. mArA eka prakRti vijJAnI mitra zrI jhaphara phattehaalIe ekvAra | 16-4-1991 ramaNalAla cI. zAha TAimsa opha inDiyAmAM lakhyuM hatuM ke jayAre pakSI bajAramAM jAuM chuM tyAre keTalAka pakSIone kharIdI lauM chuM. pALavA mATe nahi paNa mukata karavA mATe. * vicAra to sAro che. paraMtu pakSIbajAramAMthI ke ghaTanA pAMjarAmAMthI UDI , 'gayelA pakSInuM urthana paNa hoya che tethI kAgaDA ke anya zikArI pakSIo | ' , '; } : ' , ' ' , ' ,'. ', " , | tene tarata phADI khAya che mArA eka bIjA mitra pAse zirebAjaM dhoLu kabUtara Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-91 ane tA. 16-4-91 prabuddha jIvana viSAda - prasAda n hemAMginI jAI - niSAdanA bANathI ghAyala thayelA kaucamithunane joIne maharSi vAlmIkinA anusAra bhakitano mArga saraLa che, paNa je saraLa hoya te hamezAM sugama hRdayamAM viSAda vyApyo na hota to bhAratane enuM "AdikAvya' evuM rAmAyaNa nathI hotuM. nALiyerInuM vRkSa ati saraLa che, tenA para caDhavuM mAtra sugama kayAreya maLI zakyuM hota kharuM ? arjuna viSAdathI grasta thayo na hota, e nathI. viSAdano yoga eNe yogezvara kRNa sAthe karyo na hota to bhagavada prasAda have raho viSAda, viSAdanI anubhUti AjIvana sarva koi kare che ja, samI gItA pAmavAnuM saubhAgya jagatane prApta thayuM hota kharuM ? vahAlA che ja ne che ja. tethI e ja eka evo yoga che je mArge Izvarane sahaja bhAIne taraphaDatAM maraNane zaraNa thato joyo na hota to duniyAe zrI je. pAmI zakAya. sAcuM ja kahyAM che, "sukhe sonI duHkhe rAma.' kRNamUrti jevA mahAna tatvaciMtakane nihALyo hota kharo ? jagatanA duHkha, eka bALakane koIka prazna karyo, "Izvara jyAM vase che ?" eNe kahyuM, roga, dAridra, vArdhakya, jarA ke mRtyune joI gautama asvastha thayA na hota "thAlAomAM, hArelAomAM " prazna karanArane acaraja thayuM. emaNe kAraNa to bhagavAna buddhanI cetanA pragaTI hota kharI ? pUchyuM to bALaka kahe, "mArA dAdA-dAdIthI ekAeka UThI na zakAya to viSAda jo vAsanA, mamatA, mAyA Adi bhUmikA para racAyo hoya to he devA ! he nArAyaNa ! he Izvara ! " evuM kahIne UThe che. nAnA e ApaNane dIna ane anAtha banAve che. sAmarthyahIna banAve che. manane bALakanI bAlabuddhie zodhelo uttara keTalo gahana che ! zokanA kaLaNamAM nirbaLa banAve che. duHkhI duHkhI karI mUke che. vyayyata kare che paraMtu garakAva thayelAne Izvara ja hAtha jhAlI Ubho kare che. Impara thAkelA, jIvanathI viSAda jo gautamabuddhanI jema zubhasarjananI bhAvanAmAMthI pragaTayo hoya to hArelAnI nikaTa vase che krAca teTalo Itara kyAMya vasato nathI. zoknA sAgaramAM ayyata evA paramatatvanI samIpe lai javAne samartha che. DUbI gayelA, rathamAM phasaDAIne besI paDelA, hAthamAMthI gAMDIva arthAta viSAda pAvaka agni che. agni jo dAhaka che to prakAzamAna paNa te jIvanabharanI sAdhanA jenI sarI gaI che tevA zokasaMvigna arjunane zrIkRSNa ja che. TADhamAM hUMpha agni ja ApI zake. holikA jevI dunine bhasma karI ja Ubho karyo che."tasmAta uniSTha kauntaya yuddhAya kRtanizcaya " arjunanA prahalAdane (AnaMda) agninI pAvaka javALA ja avaroSa rAkhI zake. du:khanI viSAdathI kuNanA bhagavada prasAda sudhInI yAtrAno AraMbha tethI ja zuM vyAsajIe eraNa para TIpAi TIpAIne mAnavanA vyaktitvano ghATa ghaDAya che. viSAdano viSAdayogane mokhare rAkhIne, ene gItAmAM sarvaprathama sthAna ApIne kya pAvaka agni AtmAnA tejomaya svarUpane prakaTa kare che. kvacita je darzana haze ? gItAmAM nirUpAyelA samagna tatvajJAnanI pazcAda bhUmimAM viSAda che. manuSya viSAdaveLAe, zonA aMdhakAramAM karI zake che. te harSanA ullAsamAM, tatvajJAnanA sUryano udaya ajJAnanI viSAdamaya rAtrimAM che evuM vyAsajInuM ujAsamAM rAkaya nathI. kavizrI rAjendra zAhanuM kAvya yAda Ave che. garbhita sUcana haraze zuM ? mahorI re " che temAM kAMcanAra veda vyAsa dhArata to zuM ATalA vizALa mahAbhAratamAM anyatra A to maheke che madhura nizigaMdhA thakI aMdhakAra tatvajJAna nirUpI zakyA na hota ? kintu nahIM, viSAdane AvuM mobhAnuM sthAna te sejamAM jayoti anaMta vizvanA " ApIne vyAsajI vizeSa kAMI kahevA mathatA haze ? pRthAnA putra pArtha (arjuna) darzAvato je pragaTe pratikSaNa nI jema jemano deha pArthiva tatvomAMthI ghaDAyo che tevA koI paNa janasAmAnya A sarvathIye paNa ke vizeSa mATe viSAda jeTalo sahajasAdhya anya koI yoga nathI ke pachI pArthasArathinI te pAnI bhItaranA pradezamAM jema kRSNa darekanA jIvanarathanA sArathi che evuM AzvAsana vyAsajI ApatA sugoyuM mAruM mUlarUpa je rahyAM tenuM ya te darzana che mane kIdhuM AtmAnI jAgRti IzvaranA prasAda vinA zakya nathI. arjunano AtmA tAruM kazuM gaurava che udAra ! je kSaNe jAgRta thayo te paLe teno moha dUra thayo, zoka dUra thayo, saMdeha he aMdhakAra ! * gayo. ane smRtinI prApti thaI. arjunanA mukhamAMthI zabdo sarI paDayA arjunane viSAda thayo na hota to zrImada bhagavada gItA jevo dIvAdAMDInA " no moha : smRtirlabdhA vastrasAdAtmayATyuta . ajavALAM pAtharato sarvotkRSTa grantha kTAca maLyo na hota. gItAnA pahelA sthitoDasmi gatasaMdeha: kariSya vacanaM tava. " (gItA 18. 73) adhyAyanuM nAma che "arjunaviSAda yoga gItAnA keTalAka abhyAsIoe gItAmAM nirUpAyelA A "prasAda no artha zo ? prasAda eTale baraphI, . virodha uThAvyo che. jJAna dhyAna bhakita, karma paramatatvane pAmavAnA paMtha che paiDA ke chappanabhoga dharavo ane bhakatomAM vaheMcavo evo ? gItAnA saMdarbhamAM tethI jJAnane yoga kahI zakAya, bhaktine yoga kahI zakAya. karmakAMDamAMthI karmayoga A artha baMdhabesato lAgato nathI. gItAmAM zrIkSaNe prasAda zabda "bhoga dharAvavo prati gati karI zakAya paNa viSAdane te kAMi yoga kahevAya ? anya gIta ciMtakoe e arthamAM vAparyo nathI. AtmatRpta, Atmarata zrIkRSaNane evA chappanabhoganI gItAnA pahelA adhyAyamAM koI tatvajJAna nathI, che kevaLa yoddhAonI yAdI kadAca apekSA paNa nathI. gItAmAM kRSNa prasAda zabdano prayoga karyo che mananI ane arjunanA mithyA pralApo athavA to prajJAvAda ema kahI gItAnA A prasannatA' e arthamAM. prasAda e viSAdana viruddhArthI zabda che. saMskRtamAM pahelA adhyAyanI avahelanA karI che. haze, paraMtu vicAratAM kvacita lAge sada eTale besavuM. udAharaNata: "sadana" athavA "Asana. viSAda eTale che jene brahmarSi vedavyAse gItAmAM prathama ane pramukha sthAna ApyuM evo mananuM viparIta besavuM. e mananI asvAbhAvika avasthA che. prasAda eTale A adhyAya zuM taddana tathyahIna haze ? emAM koI nigUDha satya nihita nahI mananuM prasannatAthI besavuM. AtmAnI te sahaja, svabhAvagata avasthA che. hoya che ? prasAdamAM sarva duHkhono, viSAdano kSaya che. gItA (2.65) kahe che, kharuM pUcho to, jJAna dhyAna bhakita ke karma karatAM ya manuSya mATe paramatatvanI , " prasAde sarva duHkhAnAM hAniropajAyate nidtama pahoMcavAno koI yoga, koI avasara, koI mArga hoya to te viSAda prasannacetaso hAra buddhi: paryAvatiSTho. " . che. jJAna dhyAnanA mArga durgama che e svIkRta mAnyatA che. kopaniSadamAM ' arthAta cittanI prasannatAthI sarva duHkhono nAza thAya che, kAraNa varNavyA pramANe khAMDAnI dhAra (surasya dhArA) para cAlavAno mArga che. karmanI prasannacittayukta puruSanI buddhi tatkALa sthira thAya che, prajJA sthita bane to gati ja gahana che tema gItAmAM je spaSTa lakhyuM che. sArvatrikI lpanA che. haze ? " Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-91 ane tA. 16-4-91 - cinanI prasannatAnuM tharmomITara e ja ke buddhi DAmADoLa thatI nathI. arjuna viSAdano yoga (saMdhAna/joDANa) AnaMdanI sAkSAta mUrti evA sukha-du:kha ApaNI prajJAnA aparAdha thakI Ave che ane manane asthira kRNa sAthe karyo che. ApaNe ApaNuM duHkha ADozI-pADozI, sagAM-saMbaMdhI karI mUke che. mana-buddhi sthira thAya kevI rIte ? cinanI prasannatA prApta para DhoLIe chIe. viSAdano yoga jo kharekhara arjunanI jema invara sAthe, thAya kevI rIte ? pAtaMjala yogasUtramAM varNana che. sukhamAM muditA ane duHkhanI saccidAnaMda sAthe thAya to to pachI - upekSAnI bhAvanAmAM ja cittanI prasannatA che, mana:prasAda che, gItA paNa bhAI re, ApaNA duHkhanuM keTaluM jora ? te ja kahe che; nAnI evI jAtaka vAtano macavIe nahIM zora ? " rAgadveSaviyakaustu viSayAninDivaizcarana ! ApaNa nA kaMI raMka bharyo bharyo mAMhAlo koza apAra AtmavavaividheyAtmA prasAdamadhigacchati. " AvavA do jene AvavuM ApaNe mUlavazuM niradhAra, prasAda maLe kone ? manane niyamanamAM rAkhanArane, jitAtmAne, jinendriyane, Abha jhare bhale Aga hasI hasI phUla jhare gulamahora viSAdarahitane, rAga-dveSanA. kyAyono tyAga karanArane roga-dveSanI vyAkhyA zI bhAI re, ApaNA du:khanuM keTaluM jora ? " ? pataMjali kahe che, "sukhAnuzAyI rAga:" ane "du:khAnuzAyI draSa:' rAga-dveSanuM (dhvani - zrI rAjendra zAha). mULa sukha-du:khamAM che. sukhadu:kha, harSa-zokamAM prajJAnuM samatva prasannatAnuM Ama gItAnA saMdarbhamAM "prasAda' zabdano jJAnamArgIya artha che "mananI prAptisthAna che. prasannatA, muditA, sukha duHkhamAM samatA, prAnI sthiratA, jenA yogathI ApaNe kayAreya sukha ane AnaMda beune eka mAnI levAnI bhUla IzvaranI kRpA thaI tevI bhAvanA janma ane viSAdagrasta mana prasanna bane karIe chIe paraMtu beu vacce AsamAna-jamInano pheraka che. sukha asthira tenuM nAma prasAda. amaMgala kAryanA aMtamAM prasAda arthAt mananI prasannatA ane bhaMgura che. AnaMda sthira ane nitya che. sukha, du:kha sApekSa che. sukha-du:kha maLatI nathI. jo koi paNa maMgala kAryanA aMtamAM mana:prasAda ane AnaMda maLIne eka du bane che. AnaMda, sukha-du:kha, harSa-zoka, prasAda-viSAda evA , maLe. maLe ane maLe ja. badhA dvothI mukta che. sukhano saMbaMdha indriyo sAthe che, zarIra sAthe che. mana viSAdathI jayAre vivaza bane che AnaMdano saMbaMdha AtmA sAthe che. tethI ja - aMtarano ArtanAda tyAre Izatatvane pokArI UThe che sukha hoya chatAM AnaMda na paNa hoya, ane Izvara viSAdane prasAdamAM palaTAve che du:kha hoya mAM AnaMda hoi paNa zake. ? prasAdamAM prasannatA che. AnaMda zrIkRSNanuM svarUpa che. paramAtmA saccidAnaMde che. ApaNI bhASAnA prasAda jhaLahaLato prakAra che zabdo ja keTalA sUcaka hoya che. kRSNa janmanA vadhAmaNAM karatAM ApaNe gAIe chIe, "naMda ghera AnaMda bhayo, jaya kanaiyA lAla kI." kavi ema nathI kahetA, prasAdamAM Izatatvano prAsAda che. naMda ghera kRNa bhayo, kavi to kahe che, naMda ghera AnaMda bhayo. zrIkRSNanI kathA prasAdamAM yogezvarano pratisAda che. AnaMdanI abhivRddhinI kathA che. kRSNanA janmano AnaMda che ane janma paNa prasAdamAM bhaktirasano AsvAda che. AnaMdano che. nA, muktiA, sukha du:khamAM kha ma prasAda, amala ane bhaMgura che. Anada e AsamAna-jamInano mAnI levAnI bhUla AnaMdano sabasta che. sukhano sababa ba varSa nI dharA kha-du: ApaNe navalarAmanuM keTaluM mAnyuM ?. _"satsaMgI AjathI 111 varSa pahelAM gujarAtI sAhityanA arvAcIna yuganA A rivAja Aje paNa koI koI jJAtimAM hoya paNa kharo. paraMtu varadhoDAnA nibaMdhakAra, samartha vivecaka ane dharmaparAyaNa sajajana navalarAme temanA nibaMdha rivAjane to Adhunika Dhabane banAvyo che. yuvAno pote ja Adhunika DhabanA nAtavarA ane varadhoDA mAM khUba vyathita hadaye hinduo sukhI bane te varaghoDAnAM bajeTane AvakArIne ja paraNavAnI khuzI dAkhavatA hoya che. paraNavA mATe potAnA vicAro vAcakane hadayasausarA utare tevI zailImAM darzAvyA che. jatI vakhatano varaghoDo ane paraNIne ghera AvatAM je svAgata thAya te be gujarAtI bhASA ane sAhityanA vidyArthIo, abhyAsIo ane sAhityakAroe prasaMgo eTale ja lagna evo mahimA A varadhoDo' ane 'svAgata' no to A nibaMdha vAMo ja hoya. paraMtu keTalAka loko gujarAtI sAhitya pratye che. AjakAla vararAjA dhoDe caDIne paraNavA nathI jatA, paNa zaNagArelI thoDAM ochAM mAnathI jue che, tethI teo gujarAtI sAhityanI sArI kRtio moTaragADImAM besIne paraNavA jAya che. paraNIne ghera AvatAM varavadhUnuM svAgata paNa vAMcavA prerAtA nathI. navalarAmano A nibaMdha vidyArthIo, yuvAno, phaTAkaDAnA avAjo, DIska nRtya ane bhavya pArTIthI thAya che. proDho ane vRddho-saue avazya vAMcavo joie evA zANapaNabharyA vicAro A baMne prasaMgonuM kharca vyaktino gajavA para AdhAra rAkhe che. paraMtu temAM che. te samayanuM lokamAsa temaNe asarakAraka bhASAmAM AbehUba rIte A prasaMgoe varanAM mAbApane paisA kharcavAnuM aneruM tAna caDe che e satya doryuM che. sAhityakArone paNa samAja pratye UMDI hamaMda hoya che. te A che. sAdAInI vAta to eka bAju rahI, paraMtu dhanavAnomAM temanAM saMtAnono nibaMdhamAM joi zakAya che. lagnakharcanI caDasAcaDasI thatI rahe che. phalANA dhanavAne potAnA putranAM lagnamAM che teozrI A nibaMdhamAM nAtavarA ane varadhoDAnI rUDhio gAMDI, nukasAnakartA dasa lAkha kharmA ema bIjo dhanavAna sAMbhaLe to te evo nizcaya jAhera ane dezamAMthI kADhI nAkhavA jevI che evuM maMtavya darzAve che. tenI spaSTatA kare, "huM mArA putranAM lagnamAM paMdara lAkha kharcAza ane te kharca paNa kharo. ApatAM teo lakhe che, "saghaLA jANe che ke hiMdu nAtavarA ane varaghoDAno dArUkhAnuM phoDavuM e to paisA gaTaramAM nAkhI devA barAbara che, chatAM dArUkhAnuM kharca karavAne mATe potAnI AkhI jiMdagI du:khamAM ane kaMgAliyatamAM gujAre phoDavuM anivArya ja gaNAya che. dhanavAnonI A dekhAdekhI moTA amaladAro che. te AkhI jiMdagI potAnuM peTa bALe che, ciMtharehAla phare che, dhikakAravA kare ane temanI dekhAdekhI nAnA amaladAro kare. pariNAme sAmAnya mAnavI lAyaka karakasara kare che, saMsAramAM sukha zuM che te tarapha ADI najare paNa paNa AvAM vAtAvaraNathI prabhAvita banIne Arthika rIte herAna paNa thAya. jato nathI, ane eTalAthI paNa na dharAtA aneka kALAM dhoLAM kare che, Izvarano Aje zikSaNano sAro evo phelAvo thayo che, chatAM mAbApane, saMtAno cora thAya che, rAjano cora thAya che, lokamAM beAbarU thAya che, ane A bhaNIne kAryakSama yuvAno tarIke jIvanano yogya rIte sAmano kare tevI vicArasaraNI , badhuM kare che tenI matalaba eja che ke jiMdagImAM e becAra prasaMga Ave mukhya banAvavAne badale, saMtAnone paraNavavAnI ciMtA ane bIjo savizeSa tyAre nAto jamADavAmAM ane varadhoDA kADhavAmAM pote lakhalUTa kharca karI zake rahe che e eka Azcarya ja che. pariNAme samAjamAM be varganA loko jovA kharo." : maLe che. eka varganA evA loko che. jeo navalarAmanI bhASAmAM dhikkAravA . Aje eka sadInA samayanA moTA gALA bAda nAto na jamADavI athavA lAyaka karakasara kare che. A loko khAnapAnamAM sAmAnya rIte zAkabhAjI, nAtavarA na karavA eTalI navalarAmanI vAta ApaNe mAnyA chIe, to paNa phaLo, dUdhadahI ane dhImAM karakasara kare che. dUdha je pUrNa khorAka che. tenI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-91 ane tA. 16-4-91 prabuddha jIvana khoTI karakasarathI loko nabaLAI ane bImArIne AmaMtraNa Ape che e tenAM vicAra, manana ane buddhivAda bhulAI jAya che ane AnaMda-utsAha kharekhara AghAtajanaka paristhiti che. dUdha yogya pramANamAM levAya to dhInI mukhya banI jAya che. sAthe sAthe AvA prasaMgoe ekalatAnI pIDA zamI jarUra na rahe, tethI dhInI karakasara nukazAnakAraka na nIvaDe. paraMtu lIlAM zAbhAjI jAya che ane bharyAbharyA vAtAvaraNathI manane khUba sAruM lAge che. paraMtu ane dUdha dahIM mANasanA Arogya mATe anivArya che. A karakasara zA mATe? lagnaprasaMga bAda mAbApane kaDavA anubhava thAya che tyAre pote mAnI lIdhelA dIkarAne paraNAvavA ane dIkarIno kariyAvara karavA mATe bacata mATe medAne AnaMda ane je ghelachA sevI hoya tenI bhUla samajAya che, paNa bodhapATha paDavuM ja paDe evI A rUDhionI pakaDa che. A prakAranI karane maraNiyAnI grahaNa thato hoto nathI. bIjA putrane paraNAvatI vakhate pharI pAchI e ja jema cITakelA loko nabaLone madadarUpa thavA, sAruM pustaka kharIdavA, sArAM ghelachA vizeSa sukhanI AzAthI hoya che, sAmayikanuM lavAjama bharavA ke pustakAlayanA sabhya banavAnuM icche evI AzA vAstavamAM lagna dvArA yuvaka ane yuvatI lagnagraMthithI joDAya che, paNa zI rIte rakhAya ? AjIvana patipatnI tarIke rahevA mATe joDAya che, nikaTatama mitro tarIke bIjA varganA loko evA che jeo navalarAmanI bhASAmAM aneka joDAya che, gRhastha ane gRhiNI tarIke saghaLA saMjogomAM sAthe rahevAnA kALAdhoLAM kare che. A loko agavaDa veThIne karakasara kare evA nathI hotA. bhAvathI joDAya che. yuvaka ke yuvatI ekale hAthe jIvanano sAmano yogya koi paNa prakAre Avaka vadhAro e temano mudrAlekha hoya che. jAduthI Avaka rIte karavA asamartha che, bane patipatnI tarIke sAthe he. to ekabIjAnA vadhatI nathI. lAMca levI, kaTakI zI rIte thAya tenI vetaraNa, mAlamAM bheLa sahakArathI jIvanayAtrA saraLa bane che ane bhAratIya vicArasaraNI pramANe seLa, vajanamAM thoDuM ochuM ApavuM vagere dvArA Avaka vadhAravA mATe teo dharma, artha, kAma ane mokSa mATeno puruSArtha parasparanA sahakArathI sara, utsAha rAtadivasa sakriya rahe che. A lokone mane zuM maLavo ? emAM ja rasa bharyo ane AnaMdabharyo bane che. varanyAne jIvanamAM sahabhAgI banavAnI hoya che. Avo jIvanathI potAnAM svAthya temaja parivAra pratye dhyAna na paLano AnaMda avaya thavo joIe. mAtApitAne saMtAno pagabhara banIne apAya to temane kaMI ja vyathA thatI nathI. A badhuM zA mATe ? potAnAM gRhastha ane gRhiNInI javAbadArI saMbhALaze teno AnaMda avazya thAya putraputrIonA lagna prasaMgoe sAruM evuM kharca karavA mATe A vAtAvaraNa ane thavo ja joie. A AnaMdamAM jIvananI samaja vanyA baMne pakSe samAjamAM eTaluM badhuM vaNAi gayuM che ke te navA jamAnA pramANe gatAnugatika ane baMnenAM mAtApitA pakSe hovI e mukhya che. bAhA AnaMdane sarvasva banI gayuM che. banAvavAthI jIvananI samaja ane tajajanya AnaMda nirmANa thatAM nathI. AnI ' A rUDhione sAdAinI chUTa to maLI ja che, tevuM thoDuM thAya paNa sAbitI e ke paraNyA pachI yuvayuvatI vacce matabheda, manaduHkha, nArAjI, che; to paNa samAja A rUDhio pratye Adara ane ahobhAvathI jue che. ochuM AvavuM, samAdhAnano abhAva vagere bAbato banatAM vAra nathI lAgatI. potAnAM saMtAnone paraNAvavAM e mAbApa mATe lahAvo avAya che. paraMtu bAhya AnaMda kevaLa dekhAva banI rahe che, rivAja banI rahe che. bAhA AnaMda lahAvo eTale paisA gaTaramAM pheMkI devA ? DIsko ane pArTInI khANIpINIne ane tevA rivAjane sImita karI zakAya, temAM sAdAI apanAvI zakAya ane sarvasva banAvavAM eTale lahAvo ? dIkarAne paraNAvIne kanyAnA pitA pAsethI paisA gaTaramAM pheMkI devAnuM rokI zakAya tema che. kariyAvaramAM ghaNI vastuo meLavavI eTale lahAvo ? jo ApaNe AvI paraMtu dhAmadhUmathI lagna karavAno moha mAbApane prabaLa hoya che. pariNAme, ja bAbatomAM lahAvo ke AnaMda mAnatA hoIe to ApaNe zikSaNa, vAcanathI je loko nabaLI sthitivALA che teo paNa taNAIne ane devuM karIne paNa sAva korA ja rahyA chIe. AzcaryanI vAta e che ke jemAM nirdoSa ane lagnaprasaMganuM cIlAcAluM vAtAvaraNa rAkhe che. kariyAvarano artha e che ke sAco AnaMda maLe che te lagnagIta AjanI strIone AvaDatAM nathI ane je dIkarIne 20-22 varSa sudhI ucherIne moTI karI hoya tene sAsare te gAvAmAM temane rasa paNa nathI. vividha gIto dvArA je bhAva anubhavAya vaLAvatI vakhate garIbamAM garIba mAbApa potAno bhAva darzAvavA mATe kaMIka ne ane bhAvajIvanano marma samajAya tenAthI paNa vaMcita rahevAya che. mAtra Ape. paraMtu samatulA jALavavAnA bahAne samAje rivAja karI nAkhyo ke sarabato, AiskrIma, miThAIo, veSabhUSAnI spardhA, dArUkhAnuM, philmI ATaluM ApavuM. paraMtu A samatulA-maryAdA kayAre paNa jaLavAI che ? gItovALuM benDavAjuM ane DIsko eTale lagnaprasaMgano lahAvo ke AnaMda evI nabaLA varganA lokone dhaNuM sahana karavuM paDe che. garIbanI putrI kayo yuvAna rIta banI gaI che. levA taiyAra thAya ? pariNAme, garIba ane sAmAnya kuTuMbanI chokarIo khUba dhAmadhUmathI dIkarAne paraNAvavAno lahAvo lIdho, putravadhUnAM AgamanathI anya jJAtinA yuvAna sAthe ane anya dharmavALA yuvAna sAthe bhale bhAre mAbApane dhanyatAno romAMca thayo. paraMtu thoDA ja samayamAM sAsuvahu vacce haiye,paNa kSobha vinAM lagna karI le che. A prakAranAM lagnothI bhAvi prajA aNabanAva thAra thAya to ? pitAputranAM mana UMcA rahevA lAge to ? pote varNasaMkara ane nabaLI bane e tabIbI vijJAnanI daSTie satya che, chatAM bIjAM makAnamAM rahevA jAya che ema eka divasa putra tenAM mAbApane kahI samAjanA kahevAtA dhuraMdharonAM peTamAM pANI halatuM nathI. vaLI, dahejanA rivAjanI de to ? tevI ja rIte dIkarIne sAro kariyAvara ApIne paraNAvI. bhAra to ahI vAta ja karIe e icchanIya che, kariyAvarano rivAja athavA varapakSane UtaravAno ane dIkarIne yogya ThekANe paraNAvavAno AnaMda mAbApane thayo. kanyAnA pakSa taraphathI ATaluM maLavuM ja joIe evA adhikAre lagnajIvanamAM paraMtu bIjI ke trIjI vAra dIkarI mAbApane maLavA Ave tyAre tenA khurazI khabara ke samAjajIvanamAM sukhAkArI racI hoya evuM vartamAna samayamAM paNa jovA pUkyAM tenI AMkhomAMthI AMsu vahevA mAMDe tyAre ? A kevA prakArano lahAvo maLyuM nathI. AvA rivAjothI sau koI parezAnI, dabANa, tanAvo vagerethI gaNavo ? dhAmadhumathI lagna karavAthI ane sAro kariyAvara ApavAthI ke meLa sabhara kaMgALa ane lAcAra jIvana jIve che. yuvaSuvatIo lagnano marma samaje. vavAthI lagna pachI AnaMda ja rahe evuM haMmezAM banyuM nathI ane banatuM ane vaDIlavarga temAM sahAyabhUta thAya ane sau koI khumArIthI jIve evAM nathI. vicAraNAmAM doSa jaNAto nathI ? vAtAvaraNano samaya pAkI gayo che. nahitara zikSaNane jIvana sAthe koI saMbaMdha sAthe sAthe ApaNe lagna prasaMgane vepAra banAvavAnuM cUkyA nathI. A nathI evo artha karavAno rahe. vepAra cAMdalA nimite thAya che. sagAMsaMbaMdhIo, snehIjano, mitro vagere navalarAme te vakhate AvA prasaMgo para bhAre kara nAkhavo joIe emaAvA zubha prasaMge paraspara maLavAno AnaMda anubhave ane sAthe jame te sUcavyuM che. te sUcana Aje ajamAvavA jevuM avaraka che. A uDAupaNAno dvArA paraspara nikaTa AvavuM bane. paraMtu A jamaNavAramAM cAMdalAnI apekSA aMta Ave ane paisAno sadupayoga thAya te dvArA jIvanano kharo AnaMda che eTale jamADavA-jamavAmAM rivAjanI vAta rahe che, bhAva raheto nathI. te sau koIne maLe te mATe samajadAra mANasoe Avo kara dAkhala thAya te vadhAre cAMdalo meLavI zakanAra vyakitanI pratiSThA moTI gaNAya. moTA amaladAra mATe himAyata ane zakti prayatno karavAnI jarUra che. sAthe sAthe samAjamAM " ke netAnAM putra ke putrInAM lagnaprasaMge moTe pAye karelA jamaNavAramAM thayelAM dharma ane bhakitanuM samajapUrvakanuM vAtAvaraNa racavAnI jarUra che. A kAza kharca karatA cAra-ATha gaNo cAMdalo Ave ! lagnanA rivAjo bhraSTAcArane jIvananuM dhyeya spaSTa banatuM rahe to sau koInI vicAraNA yogya prakAranI poSe che, to paNa loko A rivAjone pakaDI beThA che. ekaMdare lagnano prasaMga banavA pAme. dharma ane bhakitanAM cIlAcAlu vAtAvaraNa aMgenI sAcI samajanI AjanA samayanI Dhaba pramANe yaMtravata banI gayo che. ane vartamAna samayane anurUpa ucita pheraphAra karavAnI temAM jarUra che. bhAre tema chatAM mANasa potAne ghera lagnaprasaMga hoya tyAre harSaghelo zA karaverA ane bIjI bAjuthI dharmaparAyaNa jIvananI sAcI samaja ema baMne mATe thAya che. ? vAstavikatA e che ke mANasa potAnA vyavasAya-dhaMdho upAyo vinA lagnaprasaMganuM uDAupaNuM aTake e zakya nathI; navalarAmanI vAta kare che ane potAnI javAbadArIo saMbhALe che, paraMtu tene jIvanamAM AnaMdano * pUrepUrI mAnI zakAya ema lAgatuM nathI. ' anubhava thato nathI. tenuM mukhya kAraNa to e che ke tene AnaMda meLavavA vize yogya mArgadarzana maLyuM hotuM nathI. tethI bAdhA vastuo dvArA je AnaMda . D E D. maLe tevo AnaMda AvA lagnaprasaMge meLavavA te utsuka bane che. AmAM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka prabuddha jIvana tA. 16-3-91 ane tA. 16-4-91 saMskRta dehadhArI - phArasI-arabI prayogo In pravINacaMdra jI. rUpArelA keTalAMka varSomAM ApaNe tyAM sAhityika racanAomAM ne kyAreka taiyAra thavuM, evA arthamAM ghaNIvAra ApaNe kamara kasavI evo prayoga vyAkhyAnomAM paNa javAbadArInA arthamAM uttaradAyitva' zabda ThIka ThIka karIe chIe. A mATe sAhityakAro ne suzikSito kaTibaddha thavuM evo vaparAto thayo che. jo ke have pramANamAM kaMIka ocho dekhAya-saMbhaLAya che. prayoga karatA hoya che. , sAhityaka bhASAno vaparAza hoya tyAM ziSTa ane saMskArI abhivyaktinI dekhItI rIte A baMne prayogo sarakhA che. - koI kAma mATe hAma dRSTie saMskRta zabdone apAtuM mahatva tathA hiMdI bhASA sAhityane sAhityakAro bhIDI kamara (kaTi'-saMskRta) kasavI (kasIne bAMdhavI badhA-saMskRta bAMdhelI joDe vadhato saMparka ane hiMdInuM adhyApana karatA gujarAtI prAdhyApakonI bhASAmAM hovI). A "Tibaddha' (selI kamaravALuM) zabda Ama zuddha saMskRta ghaDatarano vAraMvAra saMbhaLAto - vaMcAto rahevAne kAraNe A zabda ApaNe tyAM ThIka hovA chatAM koI saMskRta graMthamAM A prayoga jaDe ema nathI. moniyara viliyamsanA ThIka pracalita thato gayo, ema kahIe to vadhu paDatuM nahIM gaNAya. ApaNo ke ATenA adhikRta ne ziSTa manAtA saMskRta kezomAM paNa Ano ullekha jANIto joDaNIkoza paNa A zabda hiMdImAMthI apanAvAyAnuM noMdhe che. ' maLato nathI. - sAva saMskRta ghaDataranA, lAgatA A zabdanI AyAtanuM zreya hiMdIne hA, Ane maLato prayoga che kharo ! "baddha parikara | parikara eTale ApavAnI jarUrata kharI ? A zabda ApaNe sIdho saMskRtamAMthI ja apanAvyo kamarabaMdha A parathI "parikara bandha' ke "parikara kaM' eTale kamarabaMdha bAMdhavo hoya, evuM na banI zake ? ne te parathI pachI taiyArI karavI evo artha niSpanna thayo. Ama "lagabhaga [ uttaradAyitva : samAnArthI kyAM kyAMya kaTibaddha prayoga maLato nathI. paNa dekhIto saMskRta lAgato A zabda koI jANItA ne mAnya saMskRta A mATe vyavahAramAM e ja arthamAM pracalita "kamara kasavI prayoga kozamAMye jaDe ema nathI. saMskRta sAhityamAM vaparAyo hoya to ne ? prAcIna dizA sUcana kare che. hiMdImAM paNa A ja arthamAM "kamara kasanA prayoga ke praziSTa saMskRta graMthomAM na thayA hoya evA ye keTalAka zabdo moniyara pracalita che. viliyamsanA saMskRta kozamAM noMdhAyA che. emAM paNa A uttaradAyitva prayoga A prayoganuM mULa che -phArasI prayoga kamara kazIdana". sTenagAsanA noMdhAyelo nathI. dekhItuM che ke A saMskRta prayoga che ja nahIM- koI arvAcIna kArasI- aMgrejI koza pramANe kamara kazIdana' eTale koI ISTa yA moTI- prayoga che ! ' bhAre bAbatanI prApti mATe mathavAnI taiyArImAM kamarabaMdha sakhata karavo. to AvA A prayoganuM ghaDatara thayuM zI rIte ? phArasI bhASAmAM Avo ja eka "kamara bastana prayoga paNa che- zabdArthamAM A ghaDataranI preraNAnuM mULa keTalAka hiMdI bhASIonA urdU pratyenA "kamarano bhAga (ksIne -TAiTa) bAMdhavo !" vyavahAramAM - koI kAryanI pUrvagrahamAM rahayuM che. AnA mULamAM che arabI-phArasI ghaDatarano urda prayoga siddhi mATe taiyAra thavuM evo eno arthavikAsa thayo che. ' javAbadehI'! javAbadeha' eTale javAba ApanAra; koI bAbatano javAba A "kamara karIdana' prayoga ja ApaNane "kamara ksavI" (hiMdImAM - ApavA mATeno javAbadAra.A parathI "javAbadehI' eTale javAba ApavApaNuM- kamara kasana) prayoga Apyo che. "baddha parikaraH prayoga hovA chatAM A eTale ke javAba ApavAnI javAbadArI. "kaTibaddha prayoga ghaDAyo, e phArasI kamara kazIdana" tathA "kamara bastana" - urdU pratyeno pUrvagraha ke saMskRta vAparavAno atyAgraha je mAnavuM hoya thI prerAIne ja thayo che. te; paNa A javAba ane dehInA sIdhA bhASAMtarathI ja javAbadeha saMskRta deha dhAraNa karI ApaNI bhASAmAM vicaratA AvA prayogono. mATe "uttaradAyI ne javAbadehI mATe uttaradAyitva prayoga ghaDI levAya AtmA Ama dhaNIvAra anya bhASAnA pracalita thatA prayogothI praveza che. hiMdImAM to e khUba ja pracalita thaI gayo che. che. ApaNo Agraha ene zuddha saMskRta lAgatA rUpamAM DhALe che; Ama dekhAve - (ema to uttaradAyI' zabda cheka 198mAM marAThImAM paNa vaparAyo zuddha saMskRta waaN, mULa saMskRta hoya ja nahIM eTale ziSTa saMskRta kozomAM che. paNa uttaradAyitva rUpa thoDAM varSo pahelAMthI ja hiMdIbhASIoe vAparavA to maLe ja kyAMthI ? . mAMDyo che.) I havApANI : ' . hiMdImAM to A pachI, A lAMbA 'uttaradAyitva prayogamAMthI have paNa pracalita thatA anya bhASAnA AvA prayogo kayAreka ApaNI ene "uttara' aMza paDato mUkIne mAtra dAyitva rUpa javAbadArInA arthamAM pracalita bhASAmAM paNa DhALI levAmAM Ave, evuM bane che. "AbohavA', pracalita thavA mAMDayo che. mATe ApaNe tyAM vyavahAramAM pracalita thayelo "havApANI' prayoga Avo | mukhyatve to hiMdInuM adhyApana karatAM zrI raghuvIra caudharI tathA zrI ja che - alabatta, bhASAMtara rUpe ! " bhoLAbhAI jevA - gujarAtI prAdhyApakoe ja A prayogo emanA lakhANo 1 varSagAMTha ne vaktavya dvArA gujarAtImAM dAkhala ryA che. dhIme dhIme ApaNe tyAM e paNa AnuM rasika udAharaNa to che ApaNe tyAM chUTathI vaparAto zabda pracalita thayA. jo ke have pramANamAM eya ochA thatA gayA che. "varasagAMTha ! varSe varSe AvatA janmadina mATe "varasa' zabda vaparAya e gha jalavAyu - AbohavA : to samajI zakAya evuM che; paNa enI joDe A 'gAMTha' zI rIte joDAI A ja rIte mukhyatve hiMdImAM pracalita thayelA ne kayAreka ApaNe gaI, e samajAya che ? tyAM paNa DokyA karato prayoga jalavAyu AnI joDe sarakhAvavA jevo jIvananI dorImAM umaranA varasanI gaNatarI mATe dara varSe eka gAMTha bAMdhatAM jaIe ne ema uparanI gaNatarI thatI jAya evo A zabdano artha ApaNe tyAM varSothI-zALA-zikSaNamAM paNa klAImeTanA arthamAM saheje tAravI zakAya ema che; paNa uparanI gaNatarI mATenA AvA abhigama, AbohavA' zabda pracalita che ja ! A paNa mULa to phArasI-arabInuM AvI lpanA- enuM mULa to ApaNane A ja arthanA phArasI prayoga, saMyukata ghaDatara che. "Aba' eTale pANI ne "havA eTale "havA' A sAlagirahamAM ja maLI zake ema che. be zabdo vacce ane nA arthano "o mUkAtAM, "Aba-o-havA'nuM saMyukata "sAlagiraha' eTale varasagAMTha, janmadina; hiMdImAM sAlagiriha, tathA ' rUpa thayuM "AbohavA' (pANI--havA) umAM A prayoga mAtra "Aba-havA' ApaNe tyAM "sAlagarahane "sAlagIrI tathA "sAlagarI rUpa pAmelA A kahevAya che. prayogamAM "sAla eTale varasa" ane "giraha' eTale "gAMTha thAya che. ' = ". klAImeTanA arthano koi pAribhASika zabda ApaNI pAse taiyAra na Ama "sAlagiraha' zabdanuM sIdhuM bhASAMtara saheje ApaNane varasagAMTha prayoga na hato eTale mApaNe tyAre pracalita "AbohavA' zabda apanAvI lIdho. ApI rahe che. ' paNe pela, saMskRta priyatAne urda kADhavAnI vRttie hiMdImAM Aba-havA: zikSakomAM kaMika ziSTatAnA khyAlathI A pracalita "varasagAMTha prayoganuM jala(Abane vAya (havA) evuM bhASAMtara karI jalavAyu' zabda vAparavA "varSagAMTha rUpa vaparAtuM thayuM che, e paNa ahIM noMdhAvuM joIe - AmAM mAMDyo ne pracalita. paNa thayo. moTAbhAganA vidvAno mAne che ke "hiMdI "varasanuM saMskRta rUpa "varSa te thayuM che; paNa gAMTha haju emanI ema ja e A prayoga baMgALImAMthI apanAvyo che. rahI che ! 1 kaTibaddha : ka pramANamAM koI moTA ke bhAre kAma mATe hAma bhIDavI, hiMmata karavI, mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha madraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. : Te.naM. 3pa0ra8. muNasthAna : TrenDa prinTarsa, jagannAtha rAMkara roka roDa, giragAma, muMbaI - 4o 004, Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 20 aMka : 5 - 60 tA. 16-6-1991 Regd. No. MR. BY | South 54 Licence No. : 37 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 00 vArSika lavAjama rU. 30. taMtrI : ramaNalAla cI. zAha netAgIrI ane movaDImaMDaLa lokonA netA banavuM ane sArA, sAcA moTA netA tarIke jIvanaparyata nabaLI vyakti sattA para AvatAM ke parivartana thatAM rASTranI netAgIrImAM bahumAnapUrvaka e sthAna bhogavavuM e jevI tevI vAta nathI. bharatIoTa thAya che. koI eka samartha moTA sattAdhIyAnA avasAna pachI keTalAka mahAna netAo mAtra potAnA jIvanakALa daramiyAna ja nahi, netAgIrIno thoDo viSama kALa Ave che. keTalIka vAra loko lokapriyatA ane eka AkhA yuga upara, eka be saikAthI vadhu samaya sudhI vibhinna prajAo sAmarthya vaccenI bhedarekhAne pArakhI zakatA nathI. lokapriya vyakitane teo upara chavAyelA rahe che. evA yugapradhAna netAonI saMkhyA alpa hoya che, sattAsthAne besADe che, paraMtu pachI rAjaya calAvatI vakhate enAmAM kuneha paraMtu emanuM vismaraNa jaladI thatuM nathI. emanA vicAro, AdarzI, preraka ane sAmarthyano abhAva dekhAI Ave che. calacitro dvArA lokapriya banelA prasaMgo varSo sudhI loko vAgoLatA rahe che. keTalAka saMta mahAtmAo, RSimunio, netAo jayAre rAjakAraNamAM jhaMpalAve che tyAre temanI kasoTI thAya che. payagaMbaro, saMbuddha puruSo, jagadaguruo, tIrthakaro aneka saikAo sudhI potAnA lokapriya hoya te samartha na hoya evuM nathI, paNa vahIvaTI sAmartha vinAnI jIvana ane saMdeza dvArA lokone sanmArge dore che. lokapriyatA aMte niSphaLatAne vare che. sAmarthya ane lokapriyatA virala vyaktione lokazAhI hoya, saramukhatyArazAhI hoya, rAjAzAhI hoya, lazkarI zAsana sAMpaDe che. jeo potAnA sAmarthyathI lokapriya thAya che temane paNa pachI hoya ke game te prakAranI rAjayavyavasthA hoya, rAjadvArI kSetre netA banavuM jo lokapriyatAno nazo caDe che to tenI avaLI asara temanA sAmarthya upara ane prajAvatsala netA tarIke AdarapUrvaka sthAna meLavavuM ane TakAvI rAkhavuM paDyA vagara rahetI nathI. lokone rAjI rAkhavA jatAM teo kaDaka nirNayo e ghaNI kaThina vAta che, kAraNa ke kuTilatA, asatya, kAvAdAvA, verabhAva, laI zaktA nathI. teo anirNayanA vamaLamAM phasAyA kare che. avaLo pracAra, jUThA AkSepo, daMbha, mithyA vacano, hisaka uzkeraNIo vagereno rAjakAraNamAM sAtvika prakRtinA netAo karatAM rAjasI prakRtinA netAo gaMdavADa rAjakAraNamAM rahelo hoya che. sattA dvArA ghaNAM kAryo tvarita thaI vadhu phAvI jAya che. rAjakAraNamAM sakriya bhAga levo ane samartha rAjanetA zake che. eTale sattAnuM AkarSaNa mahattvAkAMkSI lokone ghaNuM rahe che. paraMtu banavuM ane chatAM sarakAra ke pakSamAM eka paNa hoddo dhAraNa na karavo evI sattA ja mANasane bhraSTa banAve che ane sattAno nazo mANasa pAse ghaNA sara vazIla anAsakti gAMdhIjI jevI koika mahAna vyaktiomAM hoi zake anartho karAve che. AthI jagatamAM thoDe thoDe samaye judAM judAM rASTromAM che. rAjakIya mahatvAkAMkSA vagara rAjakAraNamAM jhaMpalAvavuM saraLa nathI. evA tenI rAjakIya netAgIrImAM bharatIoTa AvyA kare che. eka mahatvanI ghaTanA sAtvika ni:spRha rAjanetAono sattAdhIzo upara ghaNo prabhAva paDato hoya banatAM rASTranA netAnA mUlyAMkanamAM pharaka paDavA lAge che. rAjakIya netAgIrImAM che. sattAdhIzo emanI avagaNanA karavAnuM sAhasa karatA nathI. ane je udayAta Ama vAraMvAra jovA maLe che. tAjetaranA ja anubhava TAMkyA hoya kare to viparIta pariNAma AvavAno saMbhava rahe che. to jayAre irAka upara bahurASTrIya daLo sAthe AkramaNa karavAno vicAra pramukha netA thavAnA koDa to ghaNA mANasone hoya, paNa zakti-pratibhA vinA jayorja buze darzAvyo tyAre amerikAnI prajAmAM teno virodha thayo, paraMtu sArA netA thaI zakAtuM nathI. je vyaktimAM daDha AtmavizvAsa hoya, UMDo yuddha karyA pachI vijaya meLavyo tyAre burAnI pratibhA tyAM ghaNI prazaMsApAtra anubhava hoya, parAsta DahApaNa hoya, bIjAo sAthe sahakArathI kAma karavAnI banI gaI. irAke Izana jevA moTA rASTrane ATha varSa sudhI yuddhamAM haMphAvI kuneha hoya, sArI samajadArI ane grahaNazakti hoya, tvarita nirNaya levAnI nAkhyuM ane kuvaita upara paNa AkramaNa karI vijaya meLavyo tyAre khuza thayelI ane samayane ane mANasane pArakhavAnI paripakva buddhi hoya, prAmANiktA isakI prajAmAM pramukha sAdAma husainanI pratibhA ghaNI mAnabharI banI gaI, ane paragajupaNuM hoya, bIjA mATe kaSTa veThavAnI udAratA hoya, vaicArika paraMta khADInA yuddhamAM parAjaya sAMpaDyo ane vinAza sarjAyo tyAre aneka sahiSNutA hoya, sattAlolupatA ke kIrtikAmanA ochI hoya, te vyakita sArA. irAkIo sAdAma husainane dhikakAratA thayA. soviyeTa yuniyanamAM ane anya netA thaI zake che. UMcI netAgIrI prApta thayA pachI pakSapAta rahita, sAmyavAdI dezomAM gorbIceve peresTrAIkA ane glAsanosta (mukata vAtAvaraNa) nyAyabuddhivALA, pralobhanothI para ane udAta mananA rahevuM saraLa nathI. nI havA phelAvI. ethI karoDo loko emane mahAmAnava gaNavA lAgyA. zAMti rAjakIya, sAmAjika vagere prakAranI netAgIrImAM buddhipratibhA uparAMta mATe emane nobela pAritoSika apAyuM. e ja soviyeTa yuniyanamAM have prabhAvazALI vyakitvanI chApa ane prabhAvazALI vakatRtva paNa vadhu sahAyaka Arthika samasyAo ane AnuvaMzika saMdharSo UbhA thayA eTale lAkho mANaso bane che. gorbIcevanA virodhI thaI gayA. bhAratanA keTakeTalA sArA rAjadvArI netAonI netA zabda saMskRta nI dhAtu uparathI Avyo che. eno artha thAya pratibhA jhAMkhI thatI ApaNe joI che ! che bIjAne dorI javuM. jenAmAM bIjAne gheravAnI zakita hoya te netA banI rAjakAraNamAM jayAM baMdhAraNIya samayamaryAdA hoya che tyAM sattA para zake, jenAmAM anusaravAno saMniSTha anubhava na hoya te sArI rIte bIjAne AvelI vyakti lokonI najaramAM moTA netA tarIke upasI Ave che, paraMtu darI na zake. yuvAna netAomAM potAnA vaDIla netAone sArI rIte anusaravAnI sattA uparathI UtarI jatAM tenuM teja jhAMkhuM thaI jAya che. samartha ke vRtti na hoya to teo potAnA jUthane sArI rIte dorI na zake. anubhavathI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DAM paNa che lokasamasyA kaMika karavA jatA paNa temano prabuddha jIvana tA. 16-5-91 ane tA. 16-6-91 netAgIrI samRddha thAya che. jeo potAnI tIvra mahatvAkAMkSAne lIdhe potAnA viSaya hoto nathI. temAM khAsa koI kAryakSetra paNa hotuM nathI. temanI lokapriyatAno. vaDIla netAone dago de che, baMDa kare che, bevaphA nIvaDe che teo tatkAla khAsa koI bhaugolika vistAra paNa hoto nathI. paraMtu teo dhananA jore kadAca phAvI jAya to paNa potAnA jUthane sArI netAgIrI pUrI pADI zakatA netA banavAnI jabarI mahattvAkAMkSAvALA hoya che. teoe movaDImaMDaLanA nathI. vakhata jatAM potAnA ja sAthIdAronA ke sahakAryakartAonA dagA ke baMDanA sadasyo sAthe sAro gharobo keLavyo hoya che. temane ghare utAravA, khAsa teo bhoga bane che. phAvI javuM e eka vAta che ane saphaLa thavuM e prasaMgo UbhA karI niyaMtraNo ApavAM, mijabAnIo temane mATe goThavavI. bIjI vAta che. moMdhI bheTa sogAdo ApavI, hAratorA paherAvavA ane phoTA paDAvavA, eraporTa jIvananAM dareka kSetramAM keTalIka agraNI vyakitao jovA maLaze. lokone upara levAmUvA mATe ghaDAdoDa karavI vageremAM teo ghaNA pravINa hoya che. dorI javAnAM kSetro jema judAM judAM hoya che tema netAgIrInA prakAro paNa patro, mulAkAto, sUcano, phona saMparka, vagere nAnAMmoTAM nimitto UbhAM karI judA judA hoya che. koI paNa vyaktinI netAgIrIno AdhAra kevA prakAranA movaDImaMDaLanI satata najaramAM rahevAnuM temane sarasa AvaDatuM hoya che. potAne lokone, keTalo samaya, keTale sudhI te dorI jaI zake che tenA upara rahe che. pradhAnamaMDaLamAM, kamiTiomAM sthAna maLe, cUMTaNImAM TikiTa maLe te mATe lakaramAM senAdhipati mAtra potAnA hAtha nIcenA sainikone pote pada upara mitro dvArA vakhatovakhata sUcano karatA rahe che. jarUra paDe to zarama saMkoca hoya tyAM sudhI, potAnI AjJAthI dorI jaI zake che, yuddhamorace mRtyunA vagara mAgIne UbhA rahe che. AvI badhI rIte teo moTA netA thavAno mukhamAM dhakelI zake che. paraMtu pada parathI UtaryA pachI tenA hukamanI tAkAta prayatna kare che. thoDo samaya teo phAvI paNa jAya che, paraMtu AmaprajAmAM kazI rahetI nathI. koi dharmAcArya potAnI AjJAvANI nahi paNa vatsala vANIthI, temanI koI pratiSThA baMdhAtI nathI. teonI netAgIrI alpakAlIna ane pote jemane oLakhatA paNa na hoya evA aneka lokone yogya mArge jIvanaparyata anuyAyIvarga vihIna hoya che temane nivRttino Dara hoto nathI, kAraNa ke dorI jaI zake che. taka maLatAM temaNe ghaNuM dhana ekaThuM karI lIdhuM hoya che. keTalAka netAonuM netRtva sthira rahe che, keTalAkta vardhamAna hoya che, keTalAka netAo emanA saMgIna racanAtmaka kAryo ane satata lokasaMparka keTalAkanuM vardhamAna-hIyamAna thAya che, keTalAkanuM vardhamAna-hIyamAna-vardhamAna dvArA AmajanatAmAM UMDAM mULa dharAvatA hoya che. bIjI bAju movaDImaMDaLa ema cAlyA kare che. uttama netRtva e ke je satata vardhamAna rahyA kare. keTalAka sAthe paNa temano eTalo ja ghaniSTha saMbaMdha hoya che. potAnI guNavattAthI netAoe potAnI kArakirdIno prAraMbha nAne pAyo ryo hoya che, paraMtu prAmANiktA, ja teo AgaLa vadhe che. movaDImaMDaLamAM emanI pratiSThA jAmelI hoya saMyama, sAcI niSThA, sevAnI bhAvanA, bIjAo mATe kaMIka karI chUTavAnI che. uttarottara temanI zAkha baMdhAtI jAya che. emanI kAryadakSatA emane paNa ghasAvAnI tatparatA, satata lokasaMparka ane lokasamasyAonA nikAkaraNa mATe movaDImaMDaLamAM sthAna apAve che ane vakhata jatAM pote movaDImaMDaLanA satata prayAsa vagere guNa lahANone kAraNe emanI kArakirdIno pAyo majabUta sUtradhAra banI jAya che. teo AmavargamAM ane buddhijIvI vargamAM eka sarakhuM thAya che ane emanAmAM vadhu ane vadhu lokone vizvAsa besatAM, AdarabharyuM sthAna pAme che. temane patrakAronI khuzAmata karavI paDatI nathI. bahoLA anuyAyI varga sAthe emanuM netRtva paNa vadhatuM jAya che. keTalAka patrakAro temanI pAchaLa doDAdoDa karatA hoya che. AvA netAo samayanI kheMcane kAraNe, kauTumbika javAbadArIone kAraNe, aMgata keTalAka netA janmajAta hoya che ane keTalAka netA svayaMbhU hoya che. samasyAone kAraNe, kuTuMbIjanonA jAhera pravRtti mATenA asahakAra, anAdara keTalIka nirmaLa vyaktiomAM evA uttama sadaguNo hoya che ke loko temane ke virodhane kAraNe ke potAnI asvastha tabiyatane kAraNe amuka kakSAe pahoMcyA cAhe che, loko temanI sUcanA pramANe karavA taiyAra hoya che. loko temane pachI sthira thai jAya che. potAnI javAbadArIo sAmethI soMpe che ane potAnuM netRtva levA vinaMtI - keTalAka netAo moTuM sattAsthAna maLatAM lokone acAnaka moTA bhAsavA kare che. evI vyakitaomAM netA banavAnI janmajAta keTalIka vizeSa lAyakAta lAge che. jeo potAnA jillAmAM paNa pUrA jANItA hotA nathI. teo hoya che. bacapaNamAM dostAro sAthenI ramatagamatomAM AgevAnI levAthI temanI rASTrIya stare birAje che, chApAMomAM ane TI.vI. mAM caLake che, AkhA zarUAta thAya che. zALA-kolejamAM paNa teo te sthAna prApta kare che ane dezamAM UDAUDa karavA lAge che, sarakArI sagavaDo ane mAnapAna bhogave che. pachI jAherajIvanamAM paNa teo potAnA netRtvane zobhAve che. potAnAmAM bahu daivata nathI e teo jANe che ane bhogavAya eTaluM bhogavI keTalIka vyaktiomAM netA banavAnI lAyakAta ghaNI ochI hoya che. levAmAM ja temane rasa hoya che paraMtu jevA teo sthAnabhraSTa thayA ke thoDA paNa temanI te mATenI mahatvAkAMkSA prabaLa hoya che. loko svIkAre ke na vakhatamAM ja teo paDadA pAchaLa vilIna thaI jAya che. AvI netAgIrI svIkAre, teo potAnI jAtane lokanetA tarIke svIkArI le che. thoDIka vardhamAna-hIyamAna hoya che. keTalAka satata AgaLa vadhatA netAo ekAda saphaLatA pachI teo lokone e pramANe ThasAvavA lAge che. teo zakya teTalA bhUlane kAraNe pAchA paDe che, paraMtu taka maLatAM pharI pAchA udayamAM Ave jAhera kAryakramomAM pahoMcI jAya che. sabhAomAM kaMIka bahAnuM kADhI maMca upara che. keTalAkanA jIvanamAM AvI paDatI paDatI eka karatAM vadhu vAra Ave che. AMTA mAravAthI temanI zarUAta thAya che. ane taka maLatAM pAchaLanI chevaTanI ke keTalAka netAomAM potAnI vizeSa koI lAyakAta hotI nathI. koinI khurazImAM teo besI paNa jAya che. kemerAlakSI temanI najarane kAraNe bIjAonA sAthe bagADavuM nahi eja emanI moTI lAyakAta hoya che. ethI kyAreka phoTAomAM koka khUNe camakvAnI temane taka maLatI rahe che. anekvAra AvI be moTA netAonI laDAimAM teo phAvI jAya che. thoDo vakhata UMcu sthAna taka maLavAne kAraNe teo moTA netA che evuM lokonA bhramanuM sevana vadhatuM bhogave che. lAyakAta karatAM nasIbanA joreja teo moTA thai gayA hoya jAya che. chApAMomAM carcApatro, ahevAlo, nivedano, phoTAo vagere ghusADIne che. paraMtu samaya thatAM vaLI teo yathAsthAne besI jAya che. eno emane samAjanetA tarIke upasI AvavA teo athAga prayatna karI chUTe che. teo - aphasosa paNa nathI hoto. balake alpakALa mATe paNa moTuM sthAna pracAra mAdhyamone sAdhe che. khoTI vyaktine khoTI batAvavAnI ane banAvavAnI meLavIne AkhI jiMdagI sukhada saMsmaraNo vAgoLavA mATenuM sAruM nimitta AvaData pracAra mAdhyamo pAse hoya che. AvI vyakitao eka divasa lokone teo pAme che. kharekhara moTI dekhAvA lAge che. paraMtu temanI kRtrima netAgIrI alpajIvI keTalAka netAone potAnA kSetranA loko sAthe saMparka ghaNo ja gADha hoya che. hoya che. teo samajadAra ane kAbela hoya che. uccatara sthAna maLe to keTalAka netAo potAnA jIvanakALa daramiyAna moTA netAnuM sthAna ane teo tene zobhAve evA hoya che. paraMtu movaDImaMDaLa sAtheno temano saMparka mAna pAme che ane bhogave che, paraMtu emanA svargavAsa pachI, samaya jatAM ocho hoya che. khurAmata karavAno temano svabhAva hoto nathI. mAgI mAgIne emanuM vAstavika svarUpa pragaTa thavA lAge che. keTalAka netAonuM emanI sthAna meLavavAnI vRtti temanAmAM hotI nathI. movaDImaMDaLamAM emanA koI sattA, prabhAva, varcasva vagerene kAraNe teja eTaluM prakhara hoya che ke temanI goDaphAdhara hotA nathI. eTale tevA netAono vikAsa tyAM ja aTakI jAya viruddha bolavAnI ke lakhavAnI koi hiMmata karI zakatuM nathI, paNa emanA avasAna pachI emanA jIvananI nabaLI bAjuo pragaTa thavA lAge che. keTalAka netAono lokasaMparka khAsa hoto nathI. AmajanatA mATe temane ( vadhu mATe juo pRSTha 10 ). eTalI hamada paNa hotI nathI. temano potAno khAsa koI niSNatAyukata jaya ho " keTalAka netAomAM potAnI lAyakAta hoya che. ethI kyAreka phoTAomAM , teo moTA netA che evuM lo Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-91 ane tA. 16-6-91 prabuddha jIvana vismayonI paraMparA jayaMta koThArI vicAra karuM chuM tyAre zrImatI sadaguNA sI.yu. ArTasa koleja (pahelAMnI zakti pArakhavAnI ane eno kolejanA hitamAM upayoga karI levAnI dRSTi jI.ela.esa. garlsa koleja) sAtheno mAro saMbaMdha vismayonI eka paraMparA hatI ane AcArya tarIkanuM ahaM to lagabhaga ADe AvatuM na hatuM. bhadasAheba jevo lAge che. mArI kArakirdInA vadhumAM vadhu varSo meM A saMsthAmAM gALyA sAthenA vicArabhedanA ane nAnAmoTA saMdharSanA keTalAbadhA prasaMgo Aje manamAM e to koi vismayanuM kAraNa nathI ja. e saMsthAmAM ja mAre ghaNI sakriyatAthI ubharI Ave che ! paNa bhadasAhebe mArI saccAI, nispRhatA, niSThA ane ane jAta saMDovaNIthI kAma karavAnuM thayuM ne e saMsthAmAMno mAro samaya vyavasthAnI sUjhamAM asAdhAraNa vizvAsa mukyo ane ghaNebadhe sthAne mane prasannatApUrNa banI rahyo eneye huM vismayanuM kAraNa gaNato nathI. mAre mArI rIte ja kAma karavA dIdhuM. kolejane mATe meM zrama uThAvyo enI kTara mATe vismayarUpa to che e saMsthAnA AcArya, gujarAtI vibhAganA mArA karavAmAM to e kadI pAchA paDayA nahI, thoDAM varSo A zrama uThAvyA pachI sAthIo, anya adhyApakone karmacArIo tathA saMsthAnI vidyArthinI baheno meM emAMthI mukata thavA icchayuM tyAre atyaMta gauravapUrvaka mane mukata ryo. sAthe racAyelo mAro saMbaMdha. e saunA ananya visvAsa ane premanuM bhAjana ane vaLI pAcho kolejanI koI bAbata vize mane emane kaMI kahevAnuM mana huM banyo. mArA jevI prakRtino mANasa Avo vizvAsa ane prema prApta thAya to e kahevAno mAro adhikAra emaNe abAdhita rAkhyo. A adhikAra karI zake e sAce ja eka moTI vismayaghaTanA che. meM ja laI lIdhelo- kadAca bhadasAhebe mArAmAM je visvAsa mUkyo hato mArI A vismayakathAno AraMbha AcAryazrI sAthenA mArA saMbaMdhathI tenAthI prerAIne. eka adhyApaka tarIke jemAM mAthuM mAravAno mAro jarAye ja karIe, AcAryazrI ema. DI. bhaTTanI ane mArI prakRti vacce, jANanArA adhikAra na kahevAya evI bAbatomAM paNa emanI pAse meM mArA abhiprAyo jANe che ke, Abha-jamIna jeTaluM aMtara. bhakasAheba bhAre vyavahArapaTu mANasa. vyakta karelA, ane te paNa mArA svabhAva mujaba atyaMta bhArapUrvaka ! eka e vyavahAra paTutAthI ja emaNe kolejane jamAvI. ApaNA rAma jarA siddhAMta vakhata to ame be ja jANIe chIe evuM trAgA jevuM pagaluM paNa lIdheluM. jaDa mANasa. "jarA' zabda to huM mArI jAta mATe lakhuM chuM mATe namratAthI bhadasAhebanA manamAM mArA A vartanonI kazI kaDavAza rahI hoya ema mane vAparuM chuM. bAkI koi mitra mane " siddhAMtanuM pUMchaDuM ' kahIne navAjatA ne lAgyuM nathI ane mArI vAtamAMthI je kaMi tathya svIkAravA jevuM lAgyuM te ghaNA mitro "gAMdhIjI' kahI ramUja uDAvatA. bhadasAhebamAM bhArobhAra mIThArA emaNe avazya svIkAryuM che. amArA saMbaMdho tyAre atyaMta sauhArdapUrNa -- kyAreka sAmA mANasanuM moTuM bhAMgI nAkhe evI. mArAmAM kSatA. mitrone rahyA ane Ajeye evA ja che. bhadasAheba mane AcArya karatAM vadhu to huM vinodamAM kaheto houM chuM ke bhadasAheba koIne eDamizana na Ape toye moTA bhAI jevA lAgyA, jenI sAthe premathI laDIjhaghaDI zakAya. e rAjI thatuM thatuM jAya; huM eDamizana ApuM toye e kaTANuM moTuM karIne jAya. AvuM kayAM banI zake ? bhadasAheba amArA vAdavivAda vakhate keTalIka sAmAnya saMyogamAM A svabhAvabhedathI khAsa kazo ItihAsa sarajAta nahI. vAra kahetA, "koThArIsAheba, bIjI kolejo kema cAle che e juo. gujarAta paraMtu A kolejamAM to huM Tharyo sauthI siniyara adhyApaka e nAte adhyApakagaNa lo sosAyaTImAM to ghaNuM sAruM che. huM emane kaheto, "sAheba, tamArI ane AcArya vacce kaDI rUpe kAma karavAnuM ane vahIvaTanI thoDI vizeSa javAbadArInuM vAta sAcI che. paNa mArI apekSA e bIjI kolejonA saMcAlako pAse vahana karavAnuM bhakasAhebe mane sUcavavuM paDe. e A viveka na ja cUke ne nathI. e to vepArIo ja che. mArI apekSA gujarAta lo sosAyaTI ane huM, mArI evI koi abhilASA na hovA chatAM, prApta kartavyane svIkArI tamArI pAse che. ApaNe AvuM zA mATe karIe ? ne huM jANuM chuM ke ahI levAnuM na cUkuM. mArI pUrva saMgharSakathAothI mAhitagAra bhadasAhebanA manamAM mane je mokaLAza maLI che, svataMtratA maLI che. te bIje kyAMya na daherAta to haze ja, kema ke amAre eka bIjA sAthe thoDo prasaMga pADavAno maLI zake, mAre to have bIjo koI dhaNI dhAravo paNa nathI. paNa pachI thayA pachI eka divase e uparAuparI betraNa vakhata bolI gayelA ke bhAgyayoge mAre bIjo dhaNI dhAravAno thayo ane tyAM je anubhava thayo * koThArI, yu. Ara. e saraprAijha Tu mI. meM tamAre vize kevuM badhuM eNe mArI vAtane atyaMta du:khada rIte sAcI TheravI. e anubhave bhadasAheba sAMbhaLeluM ! ' mAro svabhAva bIjAone kyAM agavaDarUpa thai zake e viro sAthenA mArA saMbaMdhamAM mane je vismayanI lAgaNI thatI hatI ene puSTa huM kadIye bhAntimAM rahyo nathI tethI meM paNa sahaja bhAve ja emane Takora karI, ane bhadasAhebanI moTAInI daDha pratIti karAvI. huM mAnuM chuM ke bhAsAhebane karelI ke "sAheba, mAre vize je kaMI sAMbhaLyuM hoya e khoTuM na mAnazo. ane mane jANanAra koipaNa A kathA vAMcIne vismayanI e lAgaNIthI AvI dahezato vacce ame kaMIka vizeSa javAbadArIvALA saMbaMdhe saMkaLAyA aspaSTa nahI rahI zake.. ane khare saraprAijha to e che ke anivAryapaNe keTaluMka athaDAvAnuM thayA bhadasAheba pachI jemanI sAthe mAre savizeSa saMkaLAvAnuM thAya te gujarAtI chatAM parasparanA snehAdaramAM jarAye AMca AvavA dIdhA vinA ame e saMbaMdhane vibhAganAM sAthIo - tArAbahena ane taralAbahena traNeno svabhAva ane nabhAvyo. zikSaNapaddhati svabhAvika rIte ja judAM. ApaNe rahyA 'vidvAna mANasa-sahelAne nhAnAlAla ane baLavaMtarAya bannenI AMkho vaDhe ane bannene rAjakoTanI agharuM karI nAkhavAnI AvaDatavALA vidvAnathI vibhAganI zobhA vadhe paNa rAjakumAra kolejamAM sAthe kAma karavAnuM AvyuM. bannenI kAmagIrI khAsa kazI vibhAga cAle nahI. paNa mArAmAM je khUTatuM hatuM tenI pUrti A banne bahenoe athaDAmaNa vinA cAlI ane anulakSIne balavaMtarAye varSo pachI kaheluM ke karI. tArAbahenamAM saralatAnI moTI mUDI ane taralAbahena para vAjhevInI Ano saghaLo jarA mane che." bhaTTasAhebano ne mAro saMbaMdha suMdara rIte kRpA. pratispardhA nahIM paNa parasparapUrakatAnI vRtie gujarAtI vibhAgamAM nabhyo e mATe huM kahIza ke eno saghaLo jarA bhadasAhebane che. evo meLa racyo ke bIja vibhAgone kayAreka irSA paNa thAya. anya vibhAganA ApaNA rAma bhAre dhakhArAvALA. varSAraMbhe ja AkhA varSanI pravRttionuM mitrone navAI lAge ke amArA vibhAgamAM kAmanI vaheMcaNI ke samayapatrakanI samayapatraka sunizcita karavAno dhakhAro eka vakhate karelo ! jidda mATe paNa godhUNI ke evI koI bAbatamAM kayAreya kazo prazna Ubho thato nathI, koIne ApaNe jagaprasiddha. je kAma hAthamAM AvyuM hoya (sAmethI to lau ja nahIM-pachI vAMdho paDato nathI. ame to eka ja praznapatra paNa betraNa jaNa vacce vAraMvAra te kolejanA samayapatrakanuM hoya, megejhinanuM hoya, parIkSAnuM hoya, bukabenkanuM vaheMcatAM. bhaNAvavAnI paddhati ne vidyArthinIo sAthe kAma pADavAnI rItimAM hoya, phIzipanuM hoya- te cokakasa nItiniyamothI ja karavAno bhAre Agraha. amArI vacce bhinnatA chatAM, AthI kadI koI gUMcavaNa thatI nahI. ame AthI saravALe lAbha hoya toye AraMbhamAM to iSTAniSTa pratyAghAto janme ekabIjAnI svataMtratAno svIkAra karyo, ekarUpatAne bahAne amArI jAta upara ja. ethI AcAryazrIne mUMjhavaNamAM mukAvAnuM paNa thAya. ApaNA rAma spaSTavakatA kazuM lAdavAno prayatna na karyo ane bhinnatA sAcavIne paNa meLathI kAma paNa kharA. potAnA mata, vicAra ke abhiprAyane chupAvI na zake, eTaluM ja karyuM. AvuM bahu oche ThekANe banI zakatuM haze. tethI mane to AmAM vismayano nahI ene gaLI copaDI rIte kahetAM paNa na AvaDe. kahevAnuM hoya te taDane anubhava ja thAya che. kuDa kahI de. AmAM tochaDApaNuM lAge ja ne. kayAreka ugratA bhaLe eTale mane lAge che ke gujarAtI viSayanI vidyArthinIoe paNa amArA traNa paristhiti vikaTa banI jAya. paNa mArAmAM nahotuM te bhadasAhebamAM hatuM. vaccenA meLanI khAsa noMdha lIdhelI. phirAponDanA eka kAryakramamAM eka emanAmAM caturAI hatI, vAtane vALI levAnI AvaData hatI, sAmA mANasanI vidyArthinIe tArAbahenane tehamUrtinI, talAbahenane saudaryamUtinI ane mane Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 16-5-91 ane tA. 16-6-91 satyamUrtinI saMjJAnI navAjeza karelI te A saMdarbhamAM mane yAda Ave che. rAma bhale vidvAna banI beThA, paNa ene vadhAre game potAne zikSaka tarIke samagra adhyApakagaNa sAthenA saMbaMdhanI to jarA judI kathA che. ApaNA oLakhAvavAnuM. chatAM vidyArthIpriya zikSaka banavA mATe Avazyaka evA ghaNA rAma to mUjI ane mUMgA (pUcho raghuvIra caudharIne). binasAmAjika prANI. guNo enAmAM nahIM. jokasa kahetAM na AvaDe, ADItaDI vAtothI manaraMjana jaladIthI koInI sAthe bole nahI ne bhaLe nahIM. mArA eka jUnA jigarI karatAM na AvaDe ane vidyArthIonI sauthI moTI apekSA, ghaNI vAra to dosta ghaNIvAra kahe che ke tamane amArI kayAM paDI hatI ame tamane moMmAM eka ja apekSA adhyApaka noTa lakhAve te. - emAM to e mAne ja nahIM. AMgaLI nAkhI bolAvyA hatA. paNa A kolejanA ame sau adhyApakoe chUTathvI mArka ApI devAnuM bane nahIM, keTalIka zistano Agraha rahe ane adhyApakakhaMDamAM ane bahAranAM aneka milanomAM tathA sAthe kheDelA aneka vyAkhyAna sAmAnya rIte vicArabhArathI ladAyeluM rahe. AvI viparIta paristhiti pravAsomAM paraspara mukata mananI je mastImajAko karI che eno kAne-sAMbhaLyo pachI paNa jo huM ema kahyuM ke aneka vidyArthinIo Aje mane bhAvathI yAda ahevAla raghuvIrane maLe to emane mArA vyakitatvanuM purnamUlyAMkana karavuM paDe. karatI ho to koI jaldIthI e mAne nahIM. keTalIka vidyArthinIo sAthe (ame sAhityakAro AvA purnamUlyAMkananA zokhIno hoIe chIe). mArI to Aje paNa mAro saMbaMdha kauTumbika jevo rahyo che. taralAbahene ekvAra jIbha chuTI karavAno jarA alabatta, e mitrone ja ghaTe che. paNa mane emanA kaheluM, ' koThArIsAheba, prathama varSamAM vidyArthinIone tamAro Dara lAge che, savizeSa saMparkamAM AvavAnI taka pUrI pADI te to bhaTTasAhebe ja, mane viziSTa paraMtu trIjA varSa sudhImAM to vidyArthinIone tamArI sAthe AtmIyatA thai javAbadArI soMpIne. jAya che. vAta sAcI hatI, TI. vAya. bI. e. sudhImAM vidyArthinIo - ame AnaMdalliola karyo tema khabhekhabhA milAvIne kolejanuM ghaNuM kAma ane mArI vacce ghaNuM anuklana sadhAI jatuM. prathama varSamAM vidyArthinIone karyuM adhyApamitro sAthenI kAmagIrImAMye mArA khyAlo ane kAryapaddhatithI thoDuM lakhAvI huM rAjI rAkhato, paNa trIjA varSamAM AvatAM sudhImAM to e koyaDA - sarajAya, ne keTalAka navA vicAro savizeSa zrama mAge, paNa adhyApaka noTa mAgavAnuM ja bhUlI jatI. vargamAM huM bhArekhama maTuM nahIM, paNa varganI mitro, bhaTTasAhebanI jema, joI rAkayA ke mArAmAM AdarzaniSThA sAthe keTalIka bahAra huM vatsalatAno saMbaMdha bAMdhI rAkuM. vidyArthinIo mAre ghara Ave vyAvahArikatA che ne mAro aMgata abhiprAya tathA adhyApakono sAmUhika mata vidyArthinI koleja AvavAne badale mAre ghera mArAM patnIne kAmamAM madada karavA e beno viveka huM karato rahyo tethI amArI vacce saMdharSane kazo avakAza rokAI jAya evuM paNa koIka vakhata banyuM che... ane huM emane ghera jauM. na rahyo. thoDI bAbatomAM huM alipta rahyo te sivAya badhe ja adhyApakoe huM mAnuM chuM ke bahu ochA adhyApako mArA jeTalA pramANamAM potAnI mArA abhiprAyano atyaMta Adara karyo-- eTalo badho ke bahAranA lokone vidyArthinIone ghera gayA haze. pravAsanI to vAta ja judI. tyAM to vidyArthinIo keTalIka vAra evuM lAgyuM ke A kelejanA adhyApaka khaMDamAM to jayaMta koThArInuM chUTathI mArI mazkarI karI zake ne huM paNa emanI sAthe majAka karuM. ja dhAryuM thAya che. navI koleja, utsAhathI taravaratA yuvAna adhyApako ane vaLI, gujarAtI vibhAganA to - mAtra gujarAtI vibhAganA ja ekathI vadhu bhaTTasAhebanuM cuMbakIya vyaktitva eTale kAma karavAmAM to koI pAchuM na paDe. divasanA, rAtrirokANavALA pravAso thAya. ApaNe to sadara game te prakAranA kAma mATe taiyAra. eka vakhate phrI lenDiMga lAyabrerInAM ghaNAM paravAnagIvALA mANasane ! keTalAka adhyApako moTA thayA pachI paNa chokarA pustako vidyArthinIone ApavAnAM hatAM. graMthapAla bahena ekalAM pahoMcI na jevA ja lAgatA hoya che, tyAre huM haMmezAM mArI umara karatAM vadhAre prauDha zake. ravivAre thoDA adhyApakamitro AvIne baMDalo bAMdhI Ape to pustako lAgyo che. chokarIone mATe pravAsano huM uttama sAthI to nahI ja, eTale jhaDapathI ApI zakAya evo vicAra Avyo. adhyApakakhaMDamAM meM Tahela nAkhI chokarIone jokasa kahe, enI sAthe jAtajAtanI ramato rame evA mitrone ke A mATe pAMceka mitronI sevAnI jarUra che, to hAtha UMcA karyA daza mitroe sAthe notaruM. pachI to pravAsanI majA ja aura. A pravAsono svAda gharanI vidyArthinIonA lAMbA pravAsonuM Ayojana huM karuM, paNa saghaLI doDAdoDI bahAra ochuM nIkaLI zakanAra bahenone to yAda rahI jAya, paNa amArI anya mitrone bhaLAvIne huM ArAmathI besI zakuM. sAthe AvelA mitro paNa gujarAtI vibhAganA pravAsanA AnaMdane sahelAIthI A kolejanA adhyApakonA mAre mATenA sadabhAvano to joTo jaDe ema bhUlI na zake. nathI. emaNe kadI huM emano maTI gayo chuM evo bhAsa thavA dIdho nathI. pravAsa nimitteno sahavAsa vyaktitvanI ghaNI badhI graMthione cheDI emaNe, huM gujarAtI sAhitya pariSadamAM uchInI sevA para gayo (jyAMthI nAkhe che. athavA kaho ke, ekabIjAne sAcI rIte samajavAnI sagavaDa pUrI pAchuM AvavAnuM hoya, tyAreye vidAyamAna ApyuM ne gujarAtI sAhitya pADe che. vidyArthinIo mane - mArA vyaktitvane ane mArA vicArone - pariSadamAMthI elisabrijanI jI. ela. ArTasa kolejamAM jaIne tyAMthI nivRtta svIkAratI thaI jatI hatI emAM A rIte keLavAto anaupacArika saMbaMdha thayo tyAre daza varSa pachI pharIne vidAyamAna ApyuM ! A "vicitra' virala kAraNabhUta hato ema huM mAnuM chuM. A kAraNe ja vidyArthIo sAthenA pravAsono ghaTanAne meM svIkArI emAM emanA snehano vijaya hato ane mArI e huM haMmezA pakSapAtI rahyo chuM. paNa bhadasAheba chekarIonA moTA samudAyane neha samakSa viparAtA hatI. laIne pravAsamAM javAnA jokhamathI atyaMta sabhAna ane saMcita. eka divasanA hajuye A mitro mane emanAthI judo paDavA detA nathI ane mane pravAso to e thavA de, paNa samagra kolejanI vidyArthinIo bhAga lai zake paNa ema ja lAge che ke e sau mArA bhAI baheno che, mAro kuTuMbIjano evA lAMbA pravAsanI kolejamAM mAtra yojanA thAya, e pravAsa thAya nahIM. che. A gharobo mane mArA jIvananI moTI kamANI ne moMdhI mUDI lAge bhadasAheba vAdaLane varasAvyA vinA caturAipUrvaka vikherI nAkhe. paNa eka vakhate bhadasAhebe mArA para bharoso mUkayo ane rAjasthAnanA pAMca divasanA mArA jAtajAtanA dhakhArAmAM kolejanA graMthapAla, karmacArIo saune vizeSa lAMbA pravAsanI anumati ApI. pachI saurASTrano cAra divasano eka pravAsa bojo uThAvavAno Ave ja. paNa koIe evo bojo uThAvavAno aNagamoye paNa yojAyo. A pravAsomAM vidyArthinIonA umaMgauchALa, sarakhI sahelIo batAvyo hoya evuM meM anabhavyuM nathI, eka vakhata kolejanI parIkSA vakhate sAthenI emanI mastImajAka ane khullA mananI goSThionA sAkSI banavAnaMye evuM vicAryuM ke vidyArthinI parIkSAkhaMDamAM bese tyAre enI jagyAe ene mane to prasannatApeka lAgeluM. je-te viSayanuM praznapatra ane uttara patra taiyAra ja paDyA hoya. A vyavasthA mArI vividha prakAranI kAmagIrIone kAraNe kolejanI ghaNIbadhI vidyArthinIo agharI hatI. ghaNI cokasAibharyuM pUrva-Ayojana e mAge kyAMya paNa khAmI sAthe mAre saMparkamAM AvavAnuM thatuM. emanA para pahelI chApa to mArI kaDakAinI ja paDatI. e chApa huM kadI sAva bhUMsI to rAkayo nahI, paNa manamAM paDelA rahe to ethI UlaTI avyavasthA UbhI thAya, chellI ghaDIe doDAdoDI karavAnI zubha ArAyoe mArI kAmagIrIne nirviLa banAvI keTalIka vAra mArA zubha Ave. karmacArI bhAIonA hoMzIlA sahakArathI ame A prayoga saphaLa rIte AzayonI pratIti paNa huM karAvI zakyo chuM enuM sukhada smaraNa che. e pAra pADyo. e prayoga ame lAMbo na calAvI zakyA e judI vAta che. hakIkta mArI jAtamAMnI ane vidyArthIomAMnI mArI zraddhAne daDhAvI che. paTAvALA sameta sau karmacArI bhAIbahenoe mane nehAdarathI bhIjavyo che. - smaraNonI gaThaDIne vadhAre kholavAmAM jokhama che- ekanI pAchaLa bIjuM, Ajeye huM e saunI sAthe evI AtmIyatA anubhavuM chuM ke emAMnA koIne ema ghaNuM badhuM UchaLatuM Ave. e smaraNakathA to vaLI kayAreka. Aje mAruM aMgata kAma cIdhatAM paNa mane saMkoca thato nathI. thapAla mRdulAbahena to mAtra mArI vismayakathA. sAce ja, A koleja sAthenA mArA saMbaMdhano to kolejanuM graMthAlaya mAruM nathI evo kadI bhAsa thavA detAM nathI. mArA huM vicAra karuM chuM tyAre vismaya anubhavyA vinA rahI zakAtuM nathI, ekAMtanI jevA binasAmAjika mANasanI A kaMI jevI tevI siddhi che ? kSaNomAM kayAreka AMkha bhInI paNa thaI jAya che ane jIvanano e eka ' have chelle vidyArthinI baheno sAthenA mArA saMbaMdhanI vAta. ApaNA dhanya avasara hato ema lAge che. u g g Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-91 ane tA. 16-6-91 prabuddha jIvana anarthakArI sattA 1 * satsaMgI * jaMgalamAM bhaTakato mANasa "baLiyAnA be bhAga evA nyAyathI trAsI rIte dUSTa kare che. " gayo hato. potAnI salAmatI ane nyAya mATe teNe sAmAjika baMdhana svIkAryuM. be mitro 8-10 varSa sAthe bhaNyA pachI judA paDayA hoya. thoDAM varSa surakSA ane nyAyanI javAbadArI mATe teNe sabaLa vyaktine sattA soMpI. bAda lokazAhImAM evuM bane ke eka mitra pradhAna bane ane teno mitra koI ToLIno saradAra, gAmano mukhI ane Akhare rAjayano rAjA evA sattAnA nAnAM kendramAM hAiskUlamAM zikSaka ja hoya. A zikSaka pradhAna banelA mitrane tabakakA samAjanI paristhiti pramANe banyA. rAjA Izvarano aMza che ema ghaDIbhara maLavA pAme ane teo sAthe bhaNatA ane gammata karatA e rIte paNa pratipAdita thayuM. A nyAye rAjA kadI khoTuM karI zake ja nahi ane jUnI Teva pramANe nikhAlasatAthI hAtha pakaDIne ke khabhA para hAtha mUkIne teno nyAya IzvarI nyAya gaNAvA lAgyo. rAjAnA A daivI prabhAvathI prajAmAM mukata hAsya sAthe khabaraaMtara pUchavA lAge to ? zikSakamitrane chobhIlA , rAjA pratyenI vaphAdArInI bhAvanA keLavAtI gaI. rAjA gaubrAhmaNa pratipALa paNa banavuM paDe. bhale roja sAthe besIne caNAmamarA, pANIpUrI ke bheLa : gaNAyo. prajA rAjA pratye "annadAtA", "mAbApa' tarIke paNa jovA lAgI. khAdhAM hoya, sAthe philmo joI hoya, potapotAnI khAnagI vAto paraspara rAjA prajAnA AvA saMbaMdhanuM mAdhurya paNa jaLavAtuM rahyuM. zreSTha koTinA kavioe karI hoya, sAthe nAnAmoTA pravAso karyA hoya ane ghaDIbhara paisAno vyavahAra rAjAnI divyatA ane prajA pratyenA premane kAvyo ane nATakomAM suMdara rIte hisAba vinA ja rAkhyo hoya; chatAM pradhAnamitrane khurazIne nAthI potAnA AlekhyAM ane bhAratanA ati prAcIna samayanA rAjAonI yAgAthAo sahAdhyAyI pratye bhUtakALanI maitrI hAsyAspada lAge e taddana saMbhavita che. evI gAi ke mANasa rAjA zabda sAMbhaLIne paNa potAnI surakSitatA zrIkRSNa je rIte sudAmAnuM svAgata karyuM tevuM svAgata Ajano pradhAnamitra anubhavato. paraMtu kALakrame samagra vizvamAM rAjAo isvarI aMzanI mAnyatAno tenA zikSakamitranuM kare e mRgajaLane pANI mAnavA jevuM che. hA, te kadAca darapayoga karavA lAgyA. prajAno rakSaka rahevAne badale te bhakSaka banyo, poSaka tema kare kharaze jo teno zikSakamitra tene cUMTaNInI dRSTie sArI rIte upayogI banavAne badale te zoSaka banyo ane prajA rAjAnI umaLakAthI sevA kare thAya ema lAge che ! te veThavarA banyA. rAjAonAM svacchedI ane amAnuSI jIvanathI trAsIne sattAdhIzo potAnAM patnI ane bALako pratye paNa sattAnA nazAmAM prajAo baLavA karavA lAgI, AkharI pariNAmarUpe rAjAzAhInuM sthAna lokazAhI vartatA hoya to temAM navAI pAmavA jevuM nathI. potAnI patnI pratye AtmIyatA. ane saramukhatyArazAhIe lIdhuM. Aje moTA bhAganA dezomAM lokazAhI che dAkhavatAM sattAno nazo DokiyuM karavAnuM cUke nahi, bALako pratyenAM pitRvAtsalyamAM ane igleDa jevA koi dezamAM rAjA hoya to te satArahita hoya che. huM A " evA tenA manobhAvane lIdhe bALakomAM chata bApe nabApA lokazAhImAM prajA tenA cUMTAyelA pratinidhione rAjayanA vahIvaTa mATe jevo oziyALo bhAva AvI jAya. potAnAM mAbApa hoya to temanA pratye sattA Ape che, bahumati dharAvato pakSa zAsaka pakSa bane che. Ama rAjAnI ghaDIbhara potAnuM bALapaNa yAda karIne te nama banavA jAya tyAM sattAnI sattA bahumati dharAvatA pakSanA hAthamAM AvI. rAjAo sattAnA madamAM bhAna akakaDAI tenAM mAbApane akaLAvI nAkhe. sagAMsaMbaMdhIo pratye teno rUAba bhUlyA hatA, tethI teo rAjA maTI gayA. pradhAnone sattAno kepha caDe che anero hoya che jene lIdhe sagAMsaMbaMdhIoe tenA pratyenA vyavahAramAM khUba ke nahi e prazna thAya. ApaNA dezanA pradhAnonA sattAnA kepha para pAMca sAvadha rahevuM paDe. je vistAramAM sattAdhIzanuM raheThANa hoya tyAM paDozIo varase pharI cUMTaNI thAya tevI lagAma che. paraMtu pradhAnone temanI sattAno ane anya lokoe tenAthI DaravuM paDatuM hoya che. " tamAre kyAreka to mArI paMcavarSIrya kepha rahe ema kahI zakAya. pradhAno pharI cUMTAIne pradhAna bane te pAse AvavuM ja paDaze " evI vicAra saraNIthI teno mijAja sadA AsamAnamAM mATe temanuM dhyAna kendrita kare che. ane tadanurUpa sattAno upayoga karatA hoya raheto hoya che. je amaladAro nokarI karatA hoya tyAre temano je mijAja che. A batAve che ke mANasane sattA pratyenuM AkarSaNa jambara rahe che. hoya ane nivRtta thayA pachI temano je mijAja jovA maLe tenA taphAvata jema mANasa paisA pAchaLa pAgala bane che tema keTalAka mANasone sattAnuM parathI sattAnA nazAno marma ApaNA manamAM spaSTa bane che. gheluM lAge che. AvA mANaso sattAprAptithI potAnI jAtane kRtakRtya gaNe sattA vize kaMIka kaheto eka soraThI duho che : dhana jobana ne ThAkarI te upara aviveka, sAmAnya rIte zikSaka taddana savAhita che, chatAM te vargamAM "I am e jo cAre bhegAM huvA to anaratha kare aneka. the monarch of al! Survey' nI lAgaNI anubhave che. sAmAnya paisA, yuvAnI ane ThAkarI eTale sattA ane tenI sAthe aviveka - paTAvALo potAnA gharamAM mukhya vyakti tarIke sattAno anubhava kare che. mANasanAM A cAre jo koi vyaktimAM hoya to te vyakti aneka anartha kare, paisA jIvanamAM sattAne bhAva sAhajika rIte vaNAyelo che. mANasanAM mAnasika ane yuvAnIno sadupayoga virala hoya che, tevI ja rIte sattAno sadupayoga jIvanamAM teno ahama amUrta bAju che, to sattA tenuM mUrta pAse che. sattA viralaja hoya che. je vastu ahamane bahekAve te avaLe mArge laI jAya dvArA mANasano ahama poSAya che ane pote kaMIka che evAM bhAna sAthe e svAbhAvika che. " huM A ', " huM te A keka mANasanI AMkha ADo te AnaMda anubhave che. sattAmAM koI paNa kSetra tarapha najara jatAM mANasano paDado banI jAya che. sAmAnya vyavahAramAM paNa che huM paNa " ja kalaha ahama sattAnAM sthAna mATe tIvra utsukatA anubhave che, mANasa sattA prApti Ubho kare che to pachI je sattArUpI madirA pivAya to pUchavAnuM ja che mATe sakriya paNa bane che. .. rahe ? sattAdhIza banyA pahelAM mANasa saumya, zAMta, nama, vivekI ane sagRhastha mANasamAM sattAno bhAva svabhAvagata che ane tene sattA pratye aneruM lAge che; eja mANasa sattA maLyA pachI samULago badalAI jAya che. tenI AkarSaNa paNa che; to paNa kharekhara sattA AvakArya che ? sattAno sadupayoga cAlavAnI DhabathI mAMDIne caherAnA hAvabhAva sudhI jonArAne AghAta lAge karatAM AvaDe to te avazaya AvakArya che ane sattAno durapayoga thAya to tevA pheraphAro tenAmAM AvI jAya che. pachI tene potAnA mULa svabhAvamAM mANasa bhraSTa bane che. mukhya vyakita tarIkenI sattA gharano chULa vahIvaTa AvavuM azakya to nahi paNa atyaMta duSkara banI jAya che. sattAnA nazAnuM sArI rIte cAle temaja paraspara prema vikasato rahe ane sauno AdhyAtmika rasAyaNa kaMI na samajI zakAya tevuM rahasyamaya ja che. tethI ja mahAtmA vikAsa thAya te mATe che. paraMtu mukhya vyakti bairIchokarAMne dhamakAvavAnuM ja gAMdhIjI sattAnA tyAgane yogya gaNatA rahyAema na hoya ? ' yogya gaNe to te potAnuM jIvana to bagADe paNa anyanAM paNa bagADe. sattA anarthakArI che ema sau koI spaSTa rIte kahetA hoya che; chatAM ItihAsa ane vartamAna vAstavikatA to sattAnA sadupayoga karatAM teno durapayoga dezamAM dhyAna kheMce tevI paristhiti UbhI thAya che tyAre ghaNA loko bolI vadhAre thAya che ema batAve che. lorDa ekTane sAcuM ja kahyuM che, " All UThe che, " huM khurazI para hou to badhAne khabara pADI dau ke vahIvaTa kema power corruffs and absolife power corruffsd thAya !' ghaDIbhara Ama bolanArane kharekhara sattA maLe to te zuM karI rAke absolutely. arthAt satAmAtra bhraSTa kare che ane saMpUrNa sattA saMpUrNa che teno khyAla to samaya jatAM maLe. AjhAdInI caLavaLa daramyAna paMDita sattAdhIzanuM raheThANa hoya rAkAya. pradhAno pharI sarakAra temanI satAno ane anya lokoe tenA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-5-91 ane tA. 16-6-91 nahera kALAbajAriyAo para kodhAgni varasAvatA. paraMtu teo sattara varasa sattAvALAo vahIvaTanI rojiMdI bAbato karatA rahe che. teo moMghavArI, vaDA pradhAna rahyA te daramyAna kALA bajAriyAo AnaMdathI rahetA hatA. paMDita bekArI, zoSaNa, bhraSTAcAra, vilaMba vinA sato nyAya maLavo, cAritryanuM nehara jevA pratibhAsaMpanna mahApuraSa khAsa kaMI karI na zakyA ane garIba ghatara, AdhyAtmika jIvana mATenI yogya tako vagere aMge khAsa kaMI ja vadhAre garIba banato gayo jayAre zrImaMto vadhAre zrImaMta banatA gayA; to karI zakatA nathI. sattAdhIzo samAjanuM vAtAvaraNa sudhAravAne badale keTalIka, bIjA lokonI to vAta ja zI thAya ? chellA aDhI dAyakAmAM telanA bhAva vAra to bagADI nAkhe che, jemAM sAmAnya nirdoSa mANasone khoTI rIte sahana satata vadhatA ja rahyA che ane cUMTaNI vakhate athavA zAsanakALa daramyAna karavuM paDatuM hoya che. sattA dvArA, thoDA apavAdo sivAya, ISTa karatAM aniSTa zAsaka pakSanA virodhIo, virodhapakSanA sabhyo ane samAjanA anya hitaciMtake vadhAre thatuM hoya che. samajadAra mANasa paNa thoDA samayamAM sattAnA nazAne zAsaka pakSa ane lAgatAvaLagatA pradhAnanI AvezapUrvaka AkarI bhASAmAM TIkA lIdhe lokalyANanI vAta vIsarI jAya che. karatA AvyA che. * amArA hAthamAM vahIvaTa hoya to tadna vAjabI bhAve sattA mANasane bhraSTa banAvatI ja hoya ane sau koi sattAthI dUra tela maLe ema karI batAvIe.' A prakAranA temanA dAvA meM pote ja rahe to nAnAmoTA prakAranA vahIvaTa zI rIte cAle ? to pachI sattA sAMbhaLelA che ane vartamAnapatromAM vAMcelA che. cUMTaNI vakhate to badhA anivArya aniSTa ( a necessary evil) ja rahe ke pachI sattA ISTa pakSonA loko telanA bhAva ghaTaze ja evuM vacana ApatA. gaI cUMTaNImAM bane te rAjya che ? sattA ISTa bane te rAjya che, paraMtu pAMca varSe cUMTaNI te soMghavArI karI devAne dAvo karanArA ja khurazI para beThA. paNa vidhinI thAya evI sattA paranI lagAma nathI to kAryakSama ke nathI to paryApta. prAcIna vicitratA to e banI ke temane ja vikama toDe tevA telanA bhAvano samayamAM rAjAmAM devI aMza che ema manAtuM ja hatuM, chatAM rAjAne pUchanAra * yaza * levo paDyo ! RSimunio hatA. tevI ja rIte pradhAnamaMDaLane pUchanAra, salAha ApanArA sattA maLI chato Ama kema thayuM ? ahIM koI pakSanI TIkAnI vAta judA judA dharmonA ni:spRhI puruSonuM maMDaLa hovuM joIe. A maMDaLamAM judA nathI. ahIM to sattAnI khurazInAM jAdu tarapha AMgaLI cIMdhavA pUratI judA dharmanA tyAgI sAdhuo ja hovA joie te anivArya nathI. saMsArI. ja vAta che. mane haMmezAM Azcarya ja rahyuM che ke moTA dAvA karanArA, moTAM jIvana jIvatA ni:spRhI dharmaparAyaNa puruSone paNa temAM sthAna hoya ja. vacana ApanArA gAdI-khurazI para beThA pachI pote ja jANe adRzya thaI pradhAnono javAba mAganAra temano pakSa hoya che evI dalIla thAya. jAya che. mata meLavavA mATe teo je zabdo bolyA hoya teno koI javAba eno pratyuttara e che ke pradhAno je pakSanuM pratinidhitva karatA hoya te pakSa temanI pAse hoto ja nathI. ahIM mAre temanA dAvA, vacana vagere aMge RSimuniono banelo hoto nathI, paraMtu pakSanA keTalAka sabhyo pradhAna kayAre kazuM TIkATIppaNa karavuM nathI. sattAnA nazAthI mANasanI zI hAlata thAya thavAya enI rAha jotA hoya che ane kAvAdAvA paNa karatA hoya che. vizeSamAM che e ja batAvavAno mAro ArAya che. koI rAjakIya pakSe lokonI sukhAkArI mATe vyavasthita kAryapaddhati ane sahRdayatA sattAnI khurazI para beThA pachI keTalAkane sattAno nazo evo caDe che dharAvanAra ghaTaka tarIke lokahadayamAM sthAna lIdhuM nathI. tethI niHspRhI dharmaparAyaNa ke vividha prazno aMge teo spaSTa vicAraNA karI zaktA nathI. sattAnA saMsArI jIvana gALatA puruSo ane tyAgI sAdhuonuM maMDaLa sattAnA durupayogathI A kephamAM temane potAnI pharajo aMge vicAravAne badale uparIpaNuM mANavuM bacAvI zake tema che. ahIM ni:spRhI puraSonI vAta che eTale ke A dharmaparAyaNa priya lAge che, prajAnA doSo jovAmAM rasa paDe che ane potAnI jAta pratyeno puraSone potAnA dharma ke saMpradAyano paNa pracAra thAya evI paNa spRhA prema temanuM ghaNuM dhyAna rokI le che. sattAne lIdhe AvI banatI mAnasika na hoya evo ni:spRhIM' zabdano artha che. teo kevaLa prajAnuM hita thAya sthitiomAM khuzAmatakhoronI khuzAmata sattAnA nazAmAM ora ja umero kare e dRSTie pradhAnamaMDaLane mArgadarzana Ape ane pradhAnamaMDaLa bhUla kare to che. khuzAmatakhoro sattAvALAone teo deva che evI rIte paNa navAjatA A dharmaparAyaNa paraSonAM maMDaLane te javAbadAra gaNAya. pradhAnamaMDaLa svataMtra hoya to emAM navAI pAmavA jevuM nathI. AvI prazaMsA sAMbhaLIne che, paNa svacchaMdI banI zake ja nahi e satya svIkAravuM ja paDe. vAstavamAM sattAvALAone temanI ekAMta paLomAM evI lAgaNI paNa thatI hoya, e to pradhAno sattAnA nazAthI potAnuM jIvana veDaphI na nAkhe evo eka rAbha huM tevo hou to hou". pariNAme teo devonI duniyamAM vasavA lAge, mANasonI Azaya paNa AvAM salAhakAra maMDaLano che e badhA rAjakIya pakSoe samajavA duniyAmAM nahi. gurudeva TAgoranAM pautrI naMditAnA pati zrI kRSNa kRpalANIe jevI vAta che. ahIM dharmasattA ane rAjayasanA vacce gharSaNa thAya evA gurudevanuM jIvanacaritra daLadAra pustakamAM aMgrejI bhASAmAM AlekhyuM che. teo vivAdanI koi vAta ja nathI. prajAnA prazno samajI zake ane ni:svArthabhAve A pustakamAM lakhe che ke gAMdhIjI ane gurudeva bane temanA khuzAmatakhorothI ane anAsakitathI prajAnI sukhAkArI mATe vizvanI parama sattAnAM nimita saMpUrNapaNe bacI zakyA nathI. AvI vibhUtione paNa khuzAmatakhoro thoDI tarIke karmayogInuM jIvana jIvavA mAgatA hoya tevAM strIpuruSo ane sAdhusAdhvIonuM asara karI jAya to anya lokone to khuzAmata savizeSa asara kare e dekhItuM A maMDaLa hoya. AnA pariNAme, pradhAnamaMDaLa ane judA judA rAjakIya ja che. sattA maLatA koI koI narvasa banI jAya che ane potAnI pahelAMnI pakSo para yogya prakAranuM niyaMtraNa rahe je samagra prajAnA hitamAM che. baMdhAraNamAM vicArasaraNInuM zarUmAM to jANe bASpIbhavana thaI jAya che. je paristhitino AvI jogavAI na hoya, paraMtu prajA AvI jogavAInI mAMga karI zake che AvI vyakitaone sAmano karavo paDe che tenA para jANe teo kaMija pakaDa ane zAMtipUrvaka tene astitvamAM lAvI zake che. sattAnAM bhayasthAno, aniSTo dharAvI zake tema nathI tevI hatAzAnI lAgaNI temane gherI vaLe che, pachI ane trAsamAMthI bacavA kyo prajAjana na Icche ? 1 1 1 bhale sattA meLavyA badala temane ghaNo AnaMda raheto hoya. salAhakAro ane preraNA ApatA mitronA sahAre temanI gADI dhIme dhIme AgaLa cAlatI sAbhAra svIkAra haze. Ama satA maLatAM mANasa mULa mANasa na rahetAM bhinna mAnavI banI jAya che jemAM yogya arthamAM pragati ke vikAsa bhAgye ja hoya che, 1 vasudeva - hiMDI ja bhASAMtara : Do. bhogIlAla sAMDesarA * paNa keTalIka vAra to dhyAna kheMce tevI avanati thatI hoya che. pRSTha - 609 * prakAzaka gujarAta sAhitya akAdamI, daphatara bhaMDAra, sekaTara - sanAthI to lokonAM rakSaNathI mAMDIne AdhyAtmika arthamAM lokalyANa - 17, gAMdhInagara - 8ra17. 1 chellI chAba : (DI. kAMtilAla zAhanA sudhInuM kArya thaI zake che. sArAM kAryo karavA mATe sattA jarUrI che. sattAno lekho) 9 pRSTha - 439 ka mUlya rUA. 40/- ma prakA, vIrabALA kAMtilAla kharekhara sadupayoga thAya to A vidhAno sAcAM che. samagra itihAsa batAve zAha "upahAra', zrIjI bAga phaleTasanI bAjumAM, navaraMgapurA, amadAvAda - che ke sanAthI sArAM kAryo thayAM che ane lokonI sukhAkArImAM phALo rahyo 80009. I ArAdhanA : (kAvya saMgraha) rtA- rasIlA jayaMta trivedI che evI koI dalIla kare. AmAM thoDuM satya jarUra che. paraMtu sattAdhIzone ma pRSTha - 54 * prakA, nyU orDara buka ka. elisabrIja, amadAvAda - pitAnuM sthAna nyAyI banAvavA mATe kaMIka to sAruM karavuM ja joie, temaja 80006. 1 cunIlAla maDiyA : le. Do. baLavaMta jAnI - pRSTha 7 sattA TakAvI rAkhavA mATe paNa sArAM kAryo karavAM ja paDe. lokazAhImAM pAMca 88 mUlya rU. 20/- prakA. ena. ema. tripAThI prA. li., 164, varSe prajA pAse pharI mata mAgavA javuM paDe tema hoya che, tethI loko rAjI zAmaLadAsa gAMdhI mArga, muMbaI - 400002. rahe tevo vahIvaTa sattAdhIzoe karavo paDe e dekhItuM che. moTe bhAge Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-01 ane tA. 16-6-1 prabuddha jIvana tIrthaMkara stavana - garabArUpe p kIrtidA jozI madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhityamAM 'covIzI, vIzIne nAme (3) gIDau mahakka rAji gIMdUDau mahakaI ( caMdrabAhu jina sta; 13) oLakhAtI stavanaracanAo jANItI che ane vipula pramANamAM maLe che. (4) sAhibA kUdI lesyajI. (namiprabha jina sta; 16). covIzI. "vIzI kRtinAmo ja temanA svarUpane sUcave che. "covIzI eTale (5) sonalA re keraDI re vAvi, rUpalAnA pagathAlayA re. atIta, anAgata ane vartamAna covIza jinatIrthakaronAM covIsa avano. vIzI (vIrasena jina sta; 17) eTale vIsa viharamAna jina tIrthakaronAM vIsa stavano. jainetara sAhityanI (6)dala vAdala ulaTayA ho nadI re nIra calyau (mahAbhadra jina sta; 18) padamALA prakAranI A stavanamALA hoya che. geyatA ane samagra kRtinI (7) sAcuM kAkAhe gahuM pisAvi, ApaNa jANyAM mAlavaI, sonAri bhaNaI. bahAra svataMtra paNa TakI zakyuM e A "covIzI', vIzInI divayazA jina sta; 19): stavanamALAnAM stavanonAM sarva sAmAnya lakSaNo che. A "covIzI vIzI' (8) laTakarSa thAuM re lohAraNI re. (ajitavIrya jina sta; ra0) nAM stavanomAM keTalIka vAra tIrthakaronA jIvana, rUpa (raMga, dehapramANa vagere) (9) rAjapIyArI bhIlaDI re vagere vize kavi mAhitI Ape che. keTalIka vAra tIrthakaranA vairAgyabhAva, temanI (10) UMcA te maMdira mAlIyA naI, camatkArakazakita jevA vividha guNonI prazasti paNa karavAmAM Ave che. to nIcaDI sarovara pANI re mAI.( bAhujina sta; 3) . keTalIka vAra emAM kavino potAno ja bhakita premabhaktino bhAva pragaTa thayelo (11) pATaNa nagara vakhANIyAM, sakhI mohere mahArI, hoya che. lakhamI deviki cAlI re, ApaNa dekhivA jaiyaI. ghaNAM jainakavioe vIzInI racanA karI che. emAMnI ghaNI vIzIo (sImaMdhara jina sta; 1) paraMparAgata racanAo hoya che paraMtu, jaina sAdhu kavi jinaharSanI vIzImAM DhALa-dezIonI pasaMdagInI jema stavanomAM prayojAyelI vIzI'' samagra vIzI sAhityamAM keTalIka dRSTie judI tarI Ave che ane pUvAo paNa vaividhyapUrNa che. are, jo', 'mA', 'ki, kare mAI', kaho ApaNuM dhyAna kheMcyA vinA rahetI nathI. re lAla' jevI caraNanA AraMbhamAM ane aMte AvatI dhUvAo to jANItI - kavi jinaharSanI vIzInI sauthI pahelI lAkSaNikatA e che ke A che. koivAra be caraNanI vacce paNa dUvAnuM Ayojana thayuM che. jemake, "sUraprabha , "vIzIne vie garabA rUpe DhALI che. kavi pote ja "vIzI ne aMte AvatA jina stavana : kalazamAM kahe che - haTha kari rahisya tujha sAthi che rasIyA, sArada tuja supasAulai re, ' - piNi tuja keDi na chAMDilyuM. mA gAyA garabA vIsa re. jau AlaI lau sivasukha Ali ho rasIyA, garabAnI geyatAnA mukhya AdhAra be che : eka, emAM kavie pasaMda ' nahI tau jhagaDau mAMDiyuM. karelI DhALo-dezIo. bIju, enI dhUvAo. A vIzImAM kavie pratyeka ahIM, " ho rasIyA' be caraNanI vacce AvatI dhUvA che. eja rIte stavananI alaga-alaga ane klAnI paNa judI ema kula 21 DhALo-dezIono * yugamedhara jina stavana mAM be caraNanI vacce re Ave che. upayoga karyo che. eka jainakavi enI jainakRtimAM jainetara sAhityanA jANItA vIzImAM koikavAra AkhuM caraNa ke AkhI paMkti dhUvA tarIke Ave garabAnI DhALo-dezIono upayoga kare e ja eka noMdhapAtra ghaTanA che. che. jemake, " ajitavIrya jina stavana - vaLI, e DhALa-dezIonI kavie karelI pasaMdagI paNa lAkSaNika che kemake, ajitavIra4 jine vasamA re, emAMnI keTalIka DhALa-dezIo mAtAjInA garabAnI che. tuM tad mohaNa mohaNa velI, maTakala thArA re mukhaDA taNau re. (1) mA pAvAgaDhathI UtaryAma. (klaza; 21). nava kamale sonA taNe re, cAlaI gajagati veli (2) Aja mAtA jogiNi naI cAlau jovA jaII. (vizAla jina sta;10) maTakI thAze re mukhaDA taNI re. (3) bAI re cAraNi devi. (Izvaraprabha jina sta; 15) joI zakAya che ke bhaTakale thArA re mukhaDA taNI re dhUvA tarIke prayojAyuM (4) gAvaDe guNa garabo re. (RSabhAnana jina sta; 7) mA pAvAgaDhathI UtaryA mA A DhALa to prasiddha garabAvi vallabha koIka stavanamAM saMkula dhUvAnuM Ayojana thayuM che. eTale ke ekathI bhaTTa 2 mahAkALInA garabAnI che. keTalIka DhALa-dezIo kaNabhakitanA padonI vadhAre dUvAonI gUMthaNI thaI che te khAsa dhyAna kheMce che, jemake, "sImaMdhara 'jina stavana - (1) garabau kauNanaI korAvyau ki naMdajI re lAla. dhari dhari thayA vadhAvaNA, * * (sujAta jina sta; 5) , vArU vAjai he sakhI Dhola nIsANaki (2) navI navI nagarImAM vasaI re sonAra, ' cAlauM re. * kAnhajI ghaDAvaI navasara hAra. dhavala maMgala gAyai goraDI. ( anaMtavIrya jina sta; 8). jovA AvyA che sakhI suranara rANaki. (3) gokla gAMmAM goMdarai jo mahIDau vecaNa gaIthI jo. ahI bIjA caraNamAM vacce "he sakhI' ane 'ki, "cAlau re, tathA (vajedhara jina sta; 11) cothA caraNamAM vacce he sakhI ane aMte "ki jovA maLe che te badhI (4) garabe ramavA Avi mAta jasodA to naI vInavuM re. ja kaDIomAM Aja rIte AvatI dhUvAo che. | (caMdrAnana jina sta; 12) ekAMtara caraNamAM badalAtI duvAo e A stavanomAM jovA keTalIka DhALa-dezIo rAmabhakitanA padonI che. maLatI eka vizeSa prakAranI vAracanA che. jemake, "RSabhAnana jina stavata- "' (1) moruM mana mohAla re, rUDA rAmasuM re. RSabhAnana jina sAtamI guNa prabhujI re, " (yugamaMdhara jina sta; 2) viharamANa jinarAya gAvau guNa prabhujI re. (2) Avau garabA ramIyAM rUDA rAmasyuM re. 1. jinaharSa thAvalI, saMpA. agaracaMda nAhaTA, pR. 34 thI 57. (subAhu jina sta; 4) keTalIka DhALa-dezIo lokagItanI ane anya che. 2. vallabha bhaTTanI eka ja kRtinI - dhanuSadhArIno garabonI - racanA (1) ho re lAla saravarapArla cIkhalauM re lola, saMvata 179 maLe che. saM. 1761 mAM racAyelI A vIzImAM - ghoDalA lapasyA jAI. (svayaMprabha jina ; 6) mahAkALInA garabAnI DhAla udhUta thaI che tethI e garabAnI racanA (2) mahArI lAla naNaMdaza vIrA ho rasiyA, e pUrve thaI hovAnuM nizcita thAya che. ane e rIte vallabha bhaTTano kvanakALa , be gorInA nAhalIyA. (sUraprabha jina sta; 9) vahelo zarU thayo hovAnuM siddha thAya che. ko padhAtana jina a* 9o che. che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI tethI emAM paraMparAgata bIjA cAra vana paktine aMte purnava che te to che ja e Akhe caraNa rAta e che. jainetara sAI prabuddha jIvana tA. 16-5-91 ane tA. 16-6-91 guNa prabhujI re" ane "gAvau guNa prabhujI re' A stavananI dhUvAo AratI utAre che ane temanA darzana mAtrathI bhavobhavanAM azubha karmo bhasma che. A dhuvAo mAtra eka zabdanA ochA vadhatApaNAthI judI paDe che. thaI jAya che. eja rIte, "vIrasena jina stavanamAM paNa eka sakhI tenI paraMta, anyatra vadhAre zabda pheravALI ekAMtara dhUvA prayojAyelI che. jema bIjI sakhIne dhe che - ke, "Izvaraprabha jina stavana - * sahIro re catura sujANa, Avau vIrasena vaidivA re, jagadAnaMda jivaMda bAI re jagadAnaMda jinaMda choDI re viSaya vikAra, kIjaI prabhunI cAkarI re, | tribhuvana kerau rAjyauM, bAI re Izvara deva. dharIyAM re hIyaDamAM dhyAna karama bapaI bhava keraDAM re. ahI, bAI re jagadAnaMda jinaMda ane "bAI re Izvara deva dhUvAo 'prastuta stavanamAM potAnA pApano ekarAra karIne svAmI vIrasenanI kRpA prApta karavAnI vAta kavie sakhI mukhe karI che. koika stavanamAM vilakSaNa prakAranI vAracanA jovA maLe che jema ke, devayazA jina stavana"mAM patnI patine kahe checaMdrabAhu jina stavana - katA suNi ho kahuM eka vAta, . 'zrI caMdrabAhu teramA, tuM ta7 sAMbhalI re sAhiba aradAsa, - ApaNa jANyuM premanuM, gorI ema bhaNaI.' sAMbhalI re sAhiba eradAsa. stavanamAM devayazAsvAmInA mohaka, surabhiyukata rUpanI vAta patnI patine mohaNagAra sAhilIyA, mana moThAu re prabhujI tajI nAma, kare che. vaLI, ema paNa kahe che ke temanI AgaLa AnaMdano rAsa ramIne mohA re prabhujI tuM nAma. cAlo ApaNe dhanyatA prApta karIe. AI miluM kima tuja bhaNI, navi dIdhI re pAMkhalaDI deva, A rIte saMvAda-udbodhananI rItikRtimAM nATayAtmaka chaTA pragaTa kare dIdhI re pAMkhalaDI deva, Ama to, A stavanamAM koI eka ja aMrA satata purnarAvartana pAmato keTalAMka stavanomAM premabhakitano manobhAva pragaTa thayo che ane e bhAvamAM nathI tethI emAM paraMparAgata dhUvA che ema na kahevAya. paraMtu dareka paMkitamAM tIrthakarasvAmIne vaMdanA thaI che. jema ke, "sUraprabha jina stavana'. ahI prabhu bIjA caraNano ghaNo bhAga je te paMktine aMte purnarAvartana pAme che. A kavine mana rasiyo sAjana che. paddhati AkhA stavanamAM susaMgatarIte anusaravAmAM AvI che. e rIte e - "tuM mahArale jIvana prANa ho rasiyA, eka nizcita padyapaddhati-gAnapaddhati to che ja eTale e arthamAM e pravA tuM tau mahArA hIyaDAnI hA ho rasiyA.' che. A vAracanAnI bIjI vizeSatA e che ke emAM AkhuM caraNa ke AkhuM tIrthakarasvAmI sAthe potAno bhakata-bhagavAnathI vizeSa-judo saMbaMdha che. vAkya purnarAvartana pAmatuM nathI. emAMnA AraMbhanA ekAda be rAbda choDI jainetara sAhityanI premalakSaNAbhaktinuM smaraNa karAve evI A stavanaracanA devAmAM Avela che. Ane kAraNe punarAvartana aMzamAM vAyArthe khaMDita paNa che. thavA devAmAM Avyo che. . . *vizAla jina-stavana", "caMdrabAhu jina stavana' ane 'bhujaMga jina A to thaI katinI geyatA siddha karavA kavie upayogamAM lIdhalAM stavanamAM prabhu sAthe kavie "sAhiba-sevakano nAto bAMdhIne e tIrthaMkara upakaraNonI vAta. paraMtu Akhare A to stavanakRti che eTale prabhune vaMdanA-prArthanA devane vaMdanA karI che. e kRtino mukhya hetu che. A vaMdanA-prArthanAnI rIti pratyeka stavanamAM vividhatA * "huM sevaka prabhu tama taNauM, bharelI che. kavi kyAMka svagatokita kare che. jema ke, "sajAta jina stavana" .' - tuM mAharau sAhiba sukhavAsa.' ane mahAbhadra jina stavana'. - tIrthaMkarasvAmInA rUpa eTale ke temanA raMga, dehapramANa vagere vize mAhitI sujAtajina stavana ApIne ane temanA vizeSa guNanI prazasti karIne vaMdanA karavAnI eka paraMparAgata huM tI bhava duHkhamAhi pIDANa7 ki rIti che. paraMtu kavi jinaharSe je te tIrthaMkaranA rUpa vize A kRtimAM sIdhI tume cha u mArA aMtarajAmI ki, mAhitI ja mAtra ApI nathI. hA, e Ave che kharI paNa anuSaMge Ave khamijayo prabhujI mahArI khAmI 2 ki.' che. jema ke, "Izvaraprabha jina stavana,"bAhujina stavana.' A stavanomAM aganai dhagadhagatI pUtalIyAM ki. tIrthaMkaranA guNonI prazasti karavA, emanI vizeSatA siddha karavA mATe ja mujanaI tehanI saMgati milIyAM ki. kavie temanA rUpa vize mAhitI ApI che. noMdhapAtra to e che ke dehapramANa mahAbhadra jina stavana to koi stavanamAM noMdhAyuM nathI. juo * Invaraprabha jina stavana'maI jIva saMtApyA ho, Ala vacana kahyAM, prabhunI kAyA re kecaNa sArikhI re maI abrahma sevyA ho, dAna adatta pahA. etale jhalakai teja apAra.' ahIM kavi prabhu pAse pote karelA pApano ekarAra kare che ane potAne bAhajina stavanakSamA ApavA vinaMtI kare che. * niramala kAyA jehanI.. sAmAnya rIte puruSa karatAM zrI vadhu saMvedanazIla hoya che. kavie zrInA kSIravaraNa lohI naI maMsa re bhAI, A vizeSa guNane dhyAnamAM rAkhIne kRtimAM sIpAtrano praveza karAvIne prabhune sAsa UsAsa sugaMdhatA, vaMdanA karI che. jema ke, " bAhujina stavana". A vanamAM eka strI ane jANe kamala kusuma avataMsa re mAI." eka prasaMge bAhunisvAmInA darzana thayelA e prasaMganI anubhUti potAnI *vIzInuM Izvaraprabha jina stavana' paNa lAkSaNika che. ahIM kavie mAtAne kahe che e rIte kavie bAhunisvAmInI smaraNavaMdanA karI che. kevaLajJAnathI. dIpatA Invaraprabha tIrthakara svAmIne vaMdanA karI che. "Izvara' rAmati ramivA huM gaI, nAmathI koI bhoLavAIne "Izvara' eTale "zaMkara evo artha karavA na prerAya morI sahIyara kerai sAthI re mAI." tethI pahelA kavi bhagavAna zaMkaranA guNavizeSa pragaTa kare che ke Izvara eTale A rIte stavanano AraMbha thAya che ane pachI bAhujana svAmInA pArvatInA vahAlA, aMge bhasma coLanArA, bhAMga dhatUrA sAthe prIti rAkhanArA vaibhava, viroSatA ane rUpa vize vAta Ave che. vagere. paNa huM e IzvaranI vAta karato nathI. ane pachI kahe che ke je *sImaMdhara jina stavana', 'vIra jina stavana' ane devayazA jina nirmohI ane niSkalaMka che ene tame "Izvara mAnajo. stavana mAM sevAda-udbodhananI rIti che. * sImaMdhara jina stavanamAM eka kRtine aMte kalAmAM kavie mA sarasvatIne vaMdanA karI che e paNa strI tenI sakhIne saMbodhIne kahe che - A racanAnI noMdhapAtra lAkSaNikatA che. mA saMrasvatInI kRpA prasAdathI ja sakhI zreyAMsa dhare jAya putra ratanaki, cAlI re, pote vIsa tIrthaMkaronI stuti racI pAkyA che. evI namra prArthanA kavie ApaNa dekhavA jAyaI, nayaNe kumAra nihAlIyaI.' sarasvatIne karI che. e rIte kavie A sarasvatInuM paNa vizeSa mahatva che ane pachI sImaMdharasvAmInA vadhAmaNAthI mAMDIne temanA yauvana, lagna, karyuM che. Ama, paraMparAgata racanArItine cAtarIne cAlatI kavi jinaharSanI rAjayAbhiSeka ane saMyama sudhInA prasaMgo sakhIne kahe che. vaLI, sImaMdharasvAmInI A dhyAnapAtra racanA che - je dharmaviSayaka kRti hovA sAthe sAhityakRti prazasti karatAM kahe che ke e eTalA mahAna che ke Indra-indrANI paNa temanI paNa banI rahe che. ' haraka sAhiba , devapramANI paraMparA A vAta bolananI gANa jina stavana ane jo canAnI rinI che. kavie mAtarIne Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-91 ane tA. 16-6-91 prabuddha jIvana ApaNA zabdo : aMgrejI vAghA ; uccAranuM zuM ? 1 . pravINacandra jI. rUpArela tAjetaranI zALAMta parIkSAo daramiyAna, aMgrejI mAdhyamanAM keTalAMka aMgrejI akSaromAM BHANWAR nAma lakhAyuM hatuM ! - A bhAIe vidyArthI bhAI-bahenone hiMdInA viSayamAM mArgadarzana ApavAnuM thayuM; A e "bhAnavara" vAMcyuM hatuM. daramiyAna ekvAra bhAratanA prAcIna itihAsanI vAta nIkaLatAM eka jaNe tyAre AvelI eka philmanuM nAma hatuM jAnemana' ! aMgrejI akSaromAM tyAranA eka prAcIna nagara "paTAlIputra nI vAta karI. lakhAyelA A nAma vize mArA eka TIkhaLI mitre sarasa ramUja karI hatI. pahelAM to huM jarA guMcavAyo paNa pachI khyAla AvI jatAM hasI keTalAMka varSothI ApaNe tyAM savizeSa to philmanA nAmomAM ApaNA 'A' devAyuM. aMgrejI mAdhyamamAM ApaNA prAcIna nagaranuM mULa nAma "pATalIputra uccAra mATe AA (Dabala- A) lekhAya che. A rIte peluM nAma lakhAyuM aMgrejI jANIthI gherAIne zikSakone mATe paNa "paTAlIputra' banI gayuM hatuM. hatuM - JAANE MAN. pelA mitre e Ama chUTuM pADyuM. JA-ANE AjakAla gujarAtI-marAThI mAdhyamanI zALAomAM vidyArthIonI saMkhyA MAN ane krAM - AnuM jA-ane-mAna" ema na thAya ? AghAtajanaka rIte ghaTatI jAya che ne aMgrejI mAdhyama taraphano dhasAro satata tyAranI eka hiMdI philmanuM nAma hatuM - "rakhavAlA' (rakhevALa) A vadhato jAya che. paNa tema karavAmAM ke ApaNI bhAratIya saMskRtinA pUratA nAmanI aMgrejImAM joDaNI hatI- RAKHWALA A TIkhaLI mitre nirAMte paricayanA abhAvathI kevI duHkhada ne kayAreka nirAzAjanaka paristhiti uddabhave sUcana karyuM- AnuM nAma to "rAkhavAlA che ! che e ApaNI lpanAne paNa pAchaLa pADI de che. . varSo pahelAM "khAnadAna' nAmanI eka philma AvI hatI; enuM aMgrejImAM mArA eka mitranI dukAne enI paricita eka gujarAtI bALA kaMI nAma lakhAyuM hatuM - KHANDAN ! ThIka ThIka loko tyAre Ano uccAra kharIdavA AvI hatI. e mitre eno paricaya karAvyo; pachI vAtamAM meM karatAM - "khaMDana" ! thAya ja ne ! enI aTaka pUchI; eNa kyAM - " kapADiyA ! " eka saikA pUrve muMbaInI keTalIka kolejomAM briTiza vidyArthIo ane meM enuM dhyAna kheMcyuM - A aTaka "kApaDiyA che, bahena." adhyApako paNa rahetA. eka vakhata vilasana kolejamAM briTiza adhyApikAe * paNa amArA TIcara to kapADiyA ja bole che !" eno vargamAM rolakola letAM nAma kahAM.' misTara vegala- WAGLE * paraMtu koie javAba ! - aMgrejI joDaNI ja ne ! hAtha UMco karyo nahi. vastuta: e nAma eka marAThI vidyArthI vAgaLe" nuM bhulAbhAI desAI roDa para eka "rajabaalI nAma joDe saMkaLAyelI hatuM te pAchaLathI jANavAmAM AvyuM hatuM. galI che. tyAMthI pasAra thatAM eka jaNe pUchyuM hatuM - "A "zajAbalI aMgrejI lipi- eTale ke romana lipi ja AvI che. dhvanyAtmaktA galI kyAM AvI ? " kSaNabhara to huM gUMcavAyo paNa A vRtti dhyAnamAM phoneTikasa-nI dRSTie e khUba ja khAmI bharI che. jayAre devanAgarImAMthI AvI ne rajabaalI' lena batAvI ! enA hAthamAMnI kApalImAM A nAma vikaselI ApaNI lipio uccAranI dRSTie lagabhaga saMpUrNa che; ApaNe aMgrejImAM lakhyuM hatuM te ! tyAM che teTaluM uccAra vaividhya, e romana lipimAM utAvuM azakya chemArA zALAjIvanano eka prasaMga yAda Ave che : eka aMgrejI pAThamAM sivAya ke emAM cokakasa cihano umerIe ! - paNa e vyavahAru nathI ! pAbda hato FATIGUE ! - Ama to eno uccAra che - "phaTiga"; paNa A romana lipi banyAtmaka to nathI ja, paNa joDe ja eno aro. pATha vAMcatAM eka vidyArthIe vAMcyuM - "phATiyuM' (FA-TI-GUE) ! eno -A-E-1-05 nA thatA bhinna bhinna uccArone laIne khuda aMgrejImAM ye kaMI vAMka ! gujarAtImAM paNa besI jAya, evuM ! jo ke zikSaka khUba ciDAyA, uccAronI susaMgatatA kayAM rahe che ? BUT no uccAra baTa thAya, CUT paNa e judI vAta thaI ! no uccAra 'Ta' thAya paNa PUT no uccAra "paTa' na ja thAya "paTa" paNa kharI majhA to mArA eka mitranI aTaka aMge thaI hatI. enI karavAno hoya che. aTaka hatI colerA ! svAbhAvika rIte ja ApaNe aMgrejImAM enI joDaNI philmomAM vaparAyeluM eka nAma to have ApaNA samAjamAM paNa ghara CHOLERA ja lakhIe ne! paNa aMgrejI mAdhyamamAM bhaNelA ne bhaNanArA karI gayuM che... paNa kevuM badalAIne ! e nAma hatuM eka baMgAlI abhinetAnuM. to Ano ullekha vAMcI coMkI ja UThe ne ! - kemake aMgrejImAM A varSo pahelAM kalakattAnI nyu thieTarsa' nAmanI philma kaMpanInI philmomAM joDaNIvALA zabdano uccAra "kolerA thAya che (A "kolerA rogamAM puSkaLa camakelA e abhinetAnuM nAma aMgrejImAM lakhAyuM hatuM- ASHIT BARAN! jhADA-UlaTI thAya che - ghaNIvAra A roga jIvaleNa paNa nIvaDe che.) Ama to A eka vyakitanuM AkhuM nAma che. paraMtu philmonI jAherAta karatAM posTaro AvI gaDabaDamAM ghaNIvAra sAro baMgAlImAM vyavahAramAM "sa ne uccAra "pA" thAya che ne "va" no evo umero kare che. philmonAM nAma bhAratIya hoya to ye moTe bhAge e uccAra moTe bhAge ba' thAya che; AmAM mULa nAma che - "asitavarNa aMgrejI akSaromAM-eTale ke romana lipimAM lakhAya che- jo ke joDe ja ; AMmAM 'sita' eTale zveta, dhavala, sapheda A parathI "asita' eTale kayAreka nAgarI lipimAM paNa lakhAya che kharAM- paNa teya nAnA sapheda nahIM te; eTale ke vyavahAramAM "asita' eTale kALuM, yAma; ane akSaromAM ! jo ke have to alpazikSito paNa romana lipimAM AvAM nAmo "varNa' eTale raMga ! Ama asitavarNa eTale zayAma varNano, zyAma vAnano vAMcI le che- samajI le che. kyAM kayAreka evAM hindI ke urdU nAmo khAsa eTale ke kRSNa. paricita na hoya tyAre gUMcavAya che paNa kharA ! baMgALImAM "asitavarNano vyavahAru uccAra che azitalahana. aMgrejI eka vakhata eka mitre mane 'bhAnavara' zabdano artha pUchyo hato. meM akSaromAM, A baMgALI uccAra pramANe joDaNI thaI ASHIT BARAN pUchyuM - " kaI bhASAno zabda che ? " uttara bhAratane baMgALamAM AvAM saMyukata zabbenA nAma chUTA lakhAya che mAruM hidI ja hovo joIe ! " nAma paNa pravINa candra rUpArela lakhAya che. je TuMkamAM aMgrejImAM Pc. varSo sudhInA rASTrabhASAnA-hiMdI hiMdustAnInA adhyApana pachI ye Avo RUPAREL lakhAya che. pitAnuM nAma lakhavAnuM khAsa mahatva nathI hotuM koI zabda krI sAMbhaLyo na hato. pUchyuM- "kayAM sAMbhaLyo ? ke Ama "azita bahana' ne ApaNe be rAdhe mAnI lIdhA ne mULa AkhuM vAMcyo ? : - nAma mAtra "ati mAnI lIdhuM - ne enI aMgrejI joDaNIthI dorAIne sAMbhaLyo nathI, posTaramAM vAMcyo che... philmanuM nAma che !" uccAra 'azita vAMcI lIdho. tyAranI enI lokapriyatAne laIne ApaNe samajAI gayuM tyAre "bhavaMra' nAmanI philma AvavAnI hatI. hiMdImAM tyAM keTalAMya bALakonAM nAma "Azita paDAyAM ! - eTaluM ja nahIM. pachI to e BHA (bha) N (anusvAra mATe ) ne - WAR (-vara) Ama keTalIka bALakIoe paNa "AzitA' nAma dhAraNa karyA. n n n | akalA e eka nAnI nI che gaDabaDabA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana tA. 16-5-91 ane tA. 16-6-1 ApaNA eka rAjakaraNInuM mULa nAma che "kaMvaralAla'; chatAM emanA sTezana para nAgarI lipimAM zIva lakheluM hatuM, tyAMnI TikiTa kharIdI te pare nAma mATenI aMgrejI joDaNI KANWARLAL. ne laIne ApaNAM ghaNAM paNa nAgarI lipimAM zIva lakheluM hatuM. kadAca haju ema ja hoya ! vartamAna patromAM e kanavaralAla' banI gayo che. (rAbdamAM 'sI' no "zI" karI levAnI marAThI-gujarAtI bhASAnI prakRti uttara bhAratIya 'sinhA aTakathI to have ApaNe sArA evAM paricita che eTale ja mAsInuM "mArI' (marAThI-mAusI) ne DosInuM ApaNe DozI thaI gayAM chIe. rAjakAraNamAM tArakezvarI sinhA, hiMdI philmomAM mAlA sinhA karIe chIe; "sIva' nuM "zIva paNa Ama ja thayuM hoya ! ke vidyA sinhA vagere ! paNa A 'sinhA uccAra ja aMgrejI joDaNInuM ApaNA vizvavikhyAta philma nirmAtA ne labdhapratikta digdarzaka zrI pariNAma che. satyajita re tathA bhaktigIto mATenI lokapriya gAyikA ku. yuthikA re ane hakIktamAM pracalita mULa aTaka "siMha" - jeNe vyavahAramAM hiMdI-paMjAbImAM dAyakA pahelAM avasAna pAmelA ItihAsavidda Do. nihAraraMjana re, A saunI siMgha rUpa dhAraNa karyuM che. mULa saMskRta paddhati pramANe ApaNo dareka vyaMjana aTakanuM A 're' svarUpa paNa A ja vRttinuM pariNAma che - badhAM ja joDe ja, "a" svara dharAve che. eTale akSara "ka = "ka + a" hoya baMgALanAM che che je aMgrejImAM "KA' rUpe lakhAya. A zAstrIyatA sAcavIne ja aMgrejImAM A badhAnI mULa aTaka che "rAya'; A aMgrejI akSaromAM lakhavA azokanI joDaNI ASHOKA thAya che--jeno uccAra ApaNe tyAM aMgrejInA mATe RAY joDaNI thaI. paNa aMgrejInI 'sArI jANakArI dharAvanAra to prabhAva heThaLa ghaNAM "azokA kare che. eTale ja aMgrejI mAdhyamamAM bhaNelA AvI joDaNIvALA re (kiraNa) zabdathI vadhu paricita hatA. eTale A buddha' no uccAra "buddhA' ane bauddha 'sUpa' no uccAra "nUpA kare "rAya" aTakanI aMgrejI joDaNIe saune eno ye re' uccAra karavA prayA-gheryA; che - alabatta, enI aMgrejI joDaNIthI dorAIne ja ! have to e eTale sudhI pahoMcyuM che ke Do. nihAraraMjana, zrI satyajita tathA A rIte gherAIne "siMha aTakanI aMgrejImAM joDaNI (si) si (anusvAra) ku. jayuthikAe paNa aMgrejI pUrato A uccAra svIkArI lIdho che. N tathA (ha) HA ema karIne SINHA lakhAya che je have ApaNe 'sinhA aMgrejI eTale ke romana akSaro ne emanA uccArAnI AvI ataMtratAne vAMcatA thaI gayAM chIe. laIne ja ApaNe tyAM ja nahI anya bhASAomAM paNa AvA chabaraDA have muMbaI zaherano eka uttarano bhAga "sAyana' nAme oLakhAya thatA rahe che. - che. hakIkatamAM e jUnA muMbaInI uttarI "sImA para hovAthI pahelAM "sIma AvI A vRtinI eka bIjI ramUjI bAju paNa che. gujarAtI bhASA kahevAto. "gAma' rAbdi marAThImAM jema "gAMva' thAya che tema A "sIma' zIkhavA mAgatAM eka amerikana mahilA pahelAM bhAratano uparachallo bhaugolika nuM "sIva thayuM. aMgrejImAM jema pelA gAMva' mATe GAON paricaya paNa karI levA mAgatA hatAM. temAM bhAratanI nadIonAM nAma aMgrejI (giragAma-CIRGAON) thayuM tema A sIva nuM SION thayuM. Ama lipimAM noMdhI letAM emaNe narmadA nadI mATenI joDaNI aMgrejI akSaromAM dekhAvamAM SION rUpa aMgrejImAM "siMha" mATe vaparAtA LOIN jevuM ja NARMADA noMdhI hatI. paNa keTalAka vakhata pachI emaNe e vAMcatAM hatuM - eTale LION lAyana kahevAya tema ApaNe SION ne uccAra . uccAra ryo naramAdA' A sAMbhaLI mArAthI hasI to devAyuM paNa pachI "sAyana" karI lIdho - ne have eja vadhu pracalita che. ' gujarAtImAM nara ane mAda' no artha jANyo tyAre je mukata rIte e - thoDA varSo pahelAM huM tyAMnA sTezananuM nAma vAMcavA tyAM gayo hato. khaDakhaDATa hasI paDayAM, e kharekhara mANavA jevuM hatuM. * * * netAgIrI ane movaDImaMDaLa (anusaMdhAna pRSTha 2 thI cAlu) Aje keTalAkane moTA lAgatA nathI. bIjA vizvayuddha vakhate jarmanInA hiTalarane emaNe potAnA sattAsthAnanA karelA durapayogonI, pakSapAtonI, anyAyonI, haMphAvanAra sTelina mAtra potAnI krUra sanAthI jIvananA aMta sudhI soviyeTa bhraSTAcAronI ke emanA cAritranI zithilatAonI vAto bahAra AvavA lAge yuniyananA sarvocca pade rahyA, paNa gujarI gayA pachI emanAM pUtaLAM UtarI che. AvI ghaNI vAto emanA aMgata vizvAsu mANaso pAsethI, aMgata gayAM, emanI kabara khodIne pheMkI devAmAM AvI, stAlina grADa zaheranuM nAma maMtrIo ke madadanIza pAsethI, khuda svajano ane parijano pAsethI bahAra paNa badalAI gayuM. vyakitanA uttarakAlIna mUlyAMkanamAM keTalAM badhAM kAraNo Ave che. eka samayanI mahAna vyakti AvI pramANabhUta vAto pragaTa thayA e bhAga bhajave che. keTalAka mahAna gaNAtA netAo eka be saikA pachI lakhAtA pachI navI prajAne eTalI mahAna lAgatI nathI. bIjI bAju keTalAka netAo itihAsamAM nAmanirdezane paNa pAtra rahetA nathI. evA hoya che ke jeo potAnAM uttama kAryone ochAmAM ochI prasiddhi - keTalIka netAgIrI potAnI duSTatAne kAraNe ja AvuM pariNAma bhogave ' apAve che. aMgata rIte aneka mANasone karelI madadanI vAto bahAra AvavA che. temane nIce utArI devA mATe loko yogya samaya ane yogya takanI detA nathI. emanI udAratA, tyAga, saMyama sahiSaNatA. damanane pAga nyAya rAha ja jatA hoya che, keTalAka adhama vRttinA mahattvAkAMkSI netAo jemanI ApavAnA, mApha karavAnA ke uttama taka pUrI pADavAnA aMgata prasaMgonI vAto sahAyathI pote moTA thayA hoya che evA potAnA upakArI netAone vaTAvIne, jema jema lokonA jANavAmAM AvatI jAya tema tema temanI mahattA bhaviSyanI parAsta karIne pote AgaLa nIkaLI javA IcchatA hoya che. bUTasa jevA prajane vadhu ane vadhu lAgavA mAMDe che. teo nirlajaja banI, dago karIne moTA netAnuM pada meLavI le che. bIjI keTalAka netAonA jIvanamAM kazI truTina hoya to paNa kALanA pariprekSyamAM bAju keTalAka netAo evA sAvadha hoya che ke potAnA svArtha khAtara nAnA teo nAnA thatA jAya che. kALa bhalabhalA mANasonI kasoTI kare che ane netAne UMcA pade besADe che, paraMtu potAnA khabhAthI UMcuM mAthuM karanAranuM emane emanA yogya sthAne besADI de che. AthI ja sAmAnya lokone potAnI mAthuM vADhI nAkhatA hoya che. pote potAnI ja zaktithI AgaLa vadhyA che kizorAvasthA ke yuvAvasthAmAM je netAo moTA bhAsatA hoya te potAnI evuM lokone ThasAvavA keTalAka kRtanI netAono saMlpa hoya che ke " upakArIne prauDhAvasthA ke vRddhAvasthAmAM bhAsatA nathI. jemanAM jAheramAM pUtaLAM mUkvAmAM pahelAM mAro * ke jethI jAheramAM temanA upakAranI vAta koI mAne nahi. AvyAM hoya evI vyaktinAM nAma paNa bIjI peDhI sudhI pahoMcatAM nathI. paraMta kudaratamAM nyAya pravarte che ane AvA dareka netAne eka nahi to anya emano kazo vAMka hoto nathI. paraMtu bIjI trIjI peDhInA loko emane sAmAnya prakAre teno hisAba cUkta karavo paDe che. udAracarita, nispRha netAo to karI nAkhe che. muMbaI jevA zaheramAM koikane ja khabara haze ke "kALA ghoDA potAnA hAtha nIce taiyAra thayelA netAo potAnA karatA paNa vadhu siddhiprasiddhi ke "khaDA pArasI' tarIke oLakhAtA vistAromAM e pUtaLAM konAM che. jema " meLave to te joIne rAjI thatA hoya che. parivAra ke nAnI saMsthA hoya to kadAca ekaja netA samagra javAbadArI vasta dUra jatI jAya tema te nAnI dekhAvA lAge. e kudaratano kama che. AthI ja bhavaSyinA itihAsakArone samagra paristhitine vAstavika svarUpamAM, sArI rIte vahana karI zake che. paraMtu bhaugolika kSetra ane kAryakSetra moTAM taTasthatAthI, nirapekSa daiSTithI tapAsatAM keTalIka potAnA samayamAM mahAna gaNAtI thatAM eka karatAM vadhu netAonI jarUra rahe. vaya, anubhava, samajazakita, kAryadakSatA vyakitao eTalI mahAna lAgatI nathI. javAharalAla naheru AjhAdInI laData vagerene lakSamAM rAkhI samartha vaDIla netA bIja yuvAna netAo UbhA karI vakhate ke vaDApradhAnanA pada para hatA tyAre jeTalA moTA lAgatA hatA teTalA zake. prema ane sahakAranI bhAvanAthI saMgati thaI teo potAnA beya ke Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-91 ane tA. 16-9-91 prabuddha kAryane sArI rIte pAra pADI zake ane potAnI kSitijone vistArI paNa zake. AvA netAonA saMgaThita movaDImaMDaLathI kuTuMba, samAja ke rASTranAM ghaNAM uttama kAryo thai zake ane eno aneka lokone lAbha maLI zake. evA netA ane movaDImaMDaLathI samAja ke rASTra vividha prakArano utkarSa sAdhI zake. jyAM mukhya netA pote potAnA sahakArI netAonI pasadagI karI zake che tyAM susaMvAdI movaDImaMDaLa taiyAra thAya che. kAryanI vaheMcaNI, javAbadArIo ane sattAnI vaheMcaNImAM koi vikhavAda thato nathI. ekaMdare kAma saraLatApUrvaka cAle che ane svabhAvagata ke vahIvaTI samasyAo ochI UbhI thAya che. paraMtu moTAM samavAya taMtromAM, moTI saMsthAomAM, moTA vepAra udyogomAM, sarakAromAM jayAM cUMTAyelA pratinidhionuM movaDImaMDaLaracAya che tyAM sattAnI kheMcatANa, durAgraho, pratiSThAnA prazno vagere ghaNI bAbato UbhI thAya che. bahumatIthI nirNayo levAtA hovA chatAM sakAraNa ke akAraNa asaMtoSanuM vAtAvaraNa phelAya che. jyAM eka karatAM vadhu vyaktione mukhya netAnuM pada joituM hoya tyAM spardhA thAya che, pakSo paDI jAya che, ekbIjAne parAjita karavA mATe puruSArtha thAya che. vaicArika matabheda ane dRSTibhedane vadhu mahattva apAya che. uccatara dhyeya bAju para rahI jAya che ane gauNa bAbatonuM prAdhAnya vadhI jAya che. jayAM samaju ane lokapriya netA samitiomAM ke movaDImaMDaLa mAM bahumatI sabhyono vizvAsa ane prema jItI zake che tyAM tene kArya karavAmAM vadhu anukULatA rahe che. virodhIonA TIkA niMdArUpa prahAronI bahu asara thatI nathI. paraMtu jayAM be samAna samartha pratinidhio vacce mukhya netAnA pada mATe spardhA thAya che ane sAdhAraNa bahumatIthI koi eka jItI jAya che tyAre parAjita thayelA mahattvAkAMkSI umedavAranA valaNa-vartana upara ghaNo AdhAra rahe che. te parAjyane kheladilIthI jIravI laine sArAM kAryomAM premathI sahakAra Ape che ke parAjayanA DaMkhane tAjo rAkhI Dagale ne pagale ADakhIlIo UbhI kare che enA upara bhaviSyanI ghaTanAono AdhAra rahe che. nAnI moTI saMsthA hoya, nAnAMmoTAM samavAyataMtra hoya, nAnA moTA rAjadvArI pakSo hoya ke nAnImoTI sarakAra hoya, sAmAnya sabhyone ke AmaprajAne to cUMTaNI vakhate vicAravAno ke potAnI vyaktigata matAdhikAranI sattAno upayoga karavAno avasara sAMpaDe che. emAM paNa so TakA matadAnanI zakyatA hotI ja nathI. jyAM pratyeka pada mATe becAra ke vadhu umedavAro UbhA rahyA hoya tyAM keTalIka vAra cUMTAyelA pratinidhi vIsa-pacIsa TakA matathI vadhu mata dharAvatA nathI hotA.AvA pratinidhio badhAMnuM pratinidhitva kevI rIte karI zake ? paraMtu baMdhAraNIya lokazAhInI A eka moTI truTi che. AvA pratinidhionuM movaDImaMDaLa sattA grahaNa karI manasvI rIte kArya kare che ane sabhyone ke prajAne bIjI cUMTaNI sudhI rAha jovI paDe che. paraMtu AvA movaDImaMDaLomAM, pachI te saMsthA ke pakSanI kArobArI samiti sva. korA sAheba (anusaMdhAna pRSTha 14 thI cAlu) hoya evuM banyuM nathI. ATaluM badhuM kAma karavA chatAM pote potAnI mahattA darzAvatA nahi. emanI vahIvaTI kAryakuzaLatA eTalI sArI hatI ke vidhAlayanI eka jAherasabhAmAM meM kaheluM ke korA sAheba jo vidhAlayane badale yunivarsiTInI koi zikSaNa saMsthAmAM hota to krame krame teo vAisa cAnselaranA pada sudhI acUka pahoMcI gayA hota. athavA patrakAratvanA kSetramAM gayA hota to koi aMgrejI dainikanA moTA taMtrI banI zakyA hota. paraMtu korA sAheba vidyAlayane varelA hatA. vidyAlaya choDIne anyatra teo javA icchatA nahi. korAsAheba vidyAlayane varelA hatA. vidhAlayanI tamAma nAnI moTI vigato ane vahIvaTI kAryavAhIthI teo pUrA piricata hatA. Ama chatAM teo svamAnI hatA ane potAne yogya na lAge to game te paLe nokarI choDavA taiyAra rahetA. ame vidhAlayamAM hatA e divasomAM paNa vhevAtuM ke korA sAheba potAnuM rAjInAmuM haMmezA khissAmAM laine phare che. ema hevAya che ke korA sAhebe vyavasthApaka samiti samakSa potAnuM rAjInAmuM anevAra dharyuM che. paraMtu emanI saMniSTha ane atyaMta kuzaLa sevAone lakSamAM laine emane haMmezA manAvI levAmAM AvyA hatA. korA sAheba svabhAve ochAbolA ane zAMta prakRtinA hatA. teo saMyamI ane kuTuMba vatsala hatA. potAnI nikaTanI vyaktio hoya- dalasukhabhAi if jIvana 11. hoya ke sarakArI pradhAnamaMDaLa hoya, jo sarvocca becAra vyaktio vacce prema, sahakAra, udAratA, sajAgatA vagere hoya to lokalyANanAM saMgIna kAryo satvare thAya che. paraMtu teonI vacce vaicArika matabheda hoya, paraspara dveSa, matsara hoya to ekabIjAnI vAtane toDI pADavAnuM valaNa vadhAre rahe che. keTalIka vAra sarvocca be ja vyakti vaccenA aNabanAvane lIdhe pakSamAM bhaMgANa paDe che, saMsthAo tUTe che, deza pAyamAla thAya che. potAnA upara aneka lokonA bhAvino AdhAra rahe che, mATe sattAsthAne beThelI vyaktine padabhraSTa karavA mATe pote dveSathI prerAine prayatna na karavo joie eTalI sUjha ke STi emanI pAse hotI nathI. teo mohAMdha banIne potAnA ane bIjAnA nAzane noMtare che. asaMtuSTa mahattvAkAMkSA ane parAjayano DaMkha samartha netAone paNa bhAna bhulAvI de che. keTalAka movaDImaMDaLo potAnA netAne nacAvatAM hoya che, to keTalAka netAo potAnA movaDImaMDaLanA sabhyone aMdara aMdara kema ramADavA ke athaDAvavA tenI kaLA jANatA hoya che. keTalAka netAo movaDImaMDaLanA kedI jevA banI jAya che. jayAre pote chUTe che tyAre lokomAM zuM cAlI rahyuM che tenI khabara tene paDe che. nAnAMmoTAM dareka movaDImaMDaLamAM becAra evI vyakti hovAnI ke je teonA sUtradhAranI pragati joIne rAjI na thAya. tejodveSane kAraNe teo manamAM baLatA hoya che. taka maLe tyAre potAnA viSanuM vamana karatA hoya che. sUtradhAra netAnI kaMi bhUla thAya to teo harSamAM AvI jAya che. TIkA, niMdA ke avaLAM pracAra mATe teo asatyano Azraya letAM acakAtA nathI. jUThANAM hAMkI, kAna bhaMbherI be mitro vaccenA mIThA gADha saMbaMdhone toDAvIne prasannatA anubhavatA hoya che. moDhe prazaMsA ane pAchaLa niMdA e emano svabhAva thai gayo hoya che. movaDImaMDaLamAM sthAna pAmelA AvA netAo sarpanI jema kone kyAre daMza deze te kahI zakAya nahi. paraMtu samaya jatAM badhA ja temane oLakhI jAya che. bIjAone mAnasika trAsa ApanArA evA sinika netAo padmAda jIvanamAM pote ja mAnasika graMthionI yAtanA bhogavatA hoya che. sArA lokapriya netA banavuM, movaDImaMDaLamAM sthAna meLavavuM, samaya jatAM movaDImaMDaLanA sUtradhAra banavuM, lokonA prema ane Adara ubhayane pAtra banavuM, pada ane sattA vagara premanI sattA bhogavavI ane bhAvi ItihAsakArone paNa noMdha levAnuM anivArya banI jAya evuM vizALa bhaugolika ane itara kSetre kArya karI javuM evuM sadbhAgya virala vyaktione sAMpaDe che. utkRSTa netAgIrI e ke je sthaLa ane kALanA pariprekSya ke parimANane bhedIne paNa jhaLahaLa prakAza pAtharyA kare ! 7 ramaNalAla cI. zAha mAlavaNiyA, ratilAla dIpacaMda desAi, paM. amRtalAla bhojaka vagere hoya athavA pU. mRgAvatIzrIjI mahArAja hoya to teo mana mUkIne vAta kare, hase ane TIkhaLa paNa kare. emano ramUjI svabhAva AvA nAnA vartuLamAM jovA bIjA lokone teo bhArekhama lAgatA. alabatta jayAre jarUra paDe tyAre teo maLato. paraMtu dhaNA badhAMnI vacce teo ghaNuM kharuM mauna rAkhatA. eTale ciMtA ke paravA karatA nahi. kAraNa ke teo ni:svArtha hatA. ethI ja teo spaSTa zabdomAM sAcI vAta kahI detA. bIjA zuM kaheze tenI teo kyAreya vidhAlayanA maMtrIono Adara sAcavatA, paNa kyAreya temanI khuzAmata karatA nahi. potAne nokarInI garaja che ane maMtrIo vagara cAlaze nahi evuM valaNa emanA jIvanamAM kyAreya jovA maLyuM nathI. UlaTuM be maMtrIo vacce vicArabheda hoya to teo tarata pAmI jai zakatA. kyAreka be maMtrIonI paraspara viruddha vahIvaTI sUcanA AvI hoya to ekbIjAne khabara na paDe te rIte teo kuzaLatAthI rasto kADhatA. korA sAhebano eka moTAmAM moTo zokha ne TapAlanI TikiTonA saMgrahano hato. kumAra' mAsika ane anya sAmAyikomAM AvatA TapAlanI TikiTo vizenA lekho teo vAMcatA ane sAcavI rAkhatA. A zokha temaNe potAnA nAmAMkti TikiTa saMgrahakAromAMnA eka banI zakyA. putra azokbhAimAM sArI rIte keLavyo ane ene lIdhe azokbhAi bhAratanA vidhAlayanI lAibrerI e muMbai zaheranI eka atyaMta samRddha lAibrera Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sthaLa ame gayA tyA vi bhUtapUrva vidyArthIo korA gajarAbena vAMcanano zokha ghAge che. kAraNa korA sAhebanuM preraka vAra khaMbhAta A graMthana paDI. le ja rI: dhI vilaya ane sArI levuM joIe vRtti para A 12 prabuddha jIvana tA. 16-5-91 ane tA. 16-6-91 che. saMskRta, prAkRta, ardha mAgadhI, gujarAtI, hindI, aMgrejI ema vividha jaina sAhitya samArohane nimite judA judA sAhityakAronA nikaTanA bhASAmAM hajAro graMtho kyAMyathI na maLe tevA vidyAlayanI lAIbrerImAM che. saMparkamAM rahevAnuM korA sAheba mATe banyuM hatuM. potAnI nAdurasta tabiyata ane keTalAye jUnA durlabha graMtho vidyAlayanI lAIbrerImAMthI maLe che. taduparAMta chatAM ane lagabhaga sIteranI umara vaTAvI cUkyA hovA kyAM korA sAheba hastapatrono paNa moTA bhaMDAra vidyAlaya pAse che. vidyAlayanA A samRddha jaina sAhitya samArohanuM Ayojana thAya tyAre utsAhamAM AvI jatA ane graMthAlayano yaza mukhyatve korA sAhebanA phALe jAya che. potAnA pacAsa zArIrika agavaDa veThIne paNa amArI sAthe joDAtA. jaina sAhitya e emanA varSanA vahIvaTa daramiyAna je je graMtho prakAzita thatA rahyA hoya tenI jANakArI rasano jIvaMta viSaya hato. temaNe amArI sAthe mahuvA, surata, sonagaDha, khaMbhAta, dharAvavI ane tenI nakala maMgAvIne vidyAlayamAM vasAvavI e korA sAhebanuM mAMDavI (kaccha), pAlanapura vagere sthaLe samArohamAM vidyAlayanA mahAmAtra eka mukhya kArya rahyuM hatuM. aMgrejI bhASAnA paNa Adhunikatama pustako vidyAlaya tarIke hAjarI ApI hatI. je je sthaLe ame gayA tyAM vidyAlayanA aneka vasAvatuM rahyAM che. eka risarca insTiTayUTane zobhe evI samartha, samRddha ane bhUtapUrva vidyArthIo korA sAhebane maLIne bahu ja rAjI thatAM. potAnI vyavasthita lAIbrerI vidyAlaya pAse che tenuM kAraNa korA sAhebanuM preraka baLa zAMta prakRti anusAra korA sAheba maMca para besavAnI ane bolavAnI AnAkAnI che. korA sAhebane vAMcanano zokha ghaNo hato. temanI pAse sArI lekhanazakti karatA. paraMtu e badhA ja samArohamAM teo upasthita rahIne tenI kAryavAhImAM gujarAtI ane aMgrejI bhASAnI hatI, paraMtu temaNe prasiddhinI khevanA rAkhI cIvaTapUrvaka rasa letA. ane upayogI sUcano paNa karatA. nahotI. potAnA lakhANa nIce potAnuM nAma makvAno Agraha teo rAkhatA sva. mohanalAla dalIcaMda desAInA graMtho jaina gurjara kavio bhA. 1, nahi. keTalAka graMthonI prastAvanA ke nivedana ke bhASAMtara bIjAnA nAme pragaTa 2, 3 aprApya banyA hatA. enI navI AvRttinI jarUra hatI. vidyAlaya thAya, paNa te lakhANa lakhI ApyuM hoya korA sAhebe. taraphathI khaMbhAtamAM yojAyelA jaina sAhitya samArohamAM pro. jayaMtabhAI koThArIe korA sAhebenI A lekhanazakti, klArdaSTi ane sUjhanuM eka uttama udAharaNa evuM sUcana karyuM ke A graMthanI sudhArelI navI AvRtti pragaTa karavAne vidyAlaya te vidyAlayanA vArSika riporTa che. bhUlacUka vagaranA, sughaDa mudraNakaLAvALA, samartha che. vidyAlaye e kArya upADI levuM joIe. A sUcanano korA sAhebe vyavasthita kramAnusAra mAhitIvALA riporTa kalAnI dRSTie paNa namUnedAra saharSa svIkAra ryo ane sAhitya samArohamAM ja korA sAhebe jAherAta karI ane sAcavI rAkhavA game evA rahetA. hatI ke vidyAlaya e bAbatamAM jarUrI TharAva karIne enuM prakAzanakArya hAtha korA sAhebanA jaina sAhitya, itihAsa ane klInA rasanA kAraNe ja dharaze. AthI jaina gurjara kavio jevA daLadAra adhikRta ane advitIya evA vidyAlaya taraphathI * jaina yuga ' nAmanuM sAmayika pharIthI prakAzita karavA gaurava graMthanuM purnaprakAranA vidyAlaya dvArA zakya banyuM. ethI vizeSa lAbha mATe prabaMdha thayo hato. jaina zvetAmbara konpharansa taraphathI pragaTa thatuM A to e thayo ke vidyAlayanI A pravRttithI prerAIne sva. mohanalAla dalIcaMda sAmayika Arthika saMjogonA kAraNe jayAre baMdha thayuM tyAre tenA purnaprakAzana desAInA suputra zrI jayasukhabhAIe rAjakoTanA kAryakramamAM rUpiyA eka lAkhanI mATe kora sAhebe bhAre jahemata uThAvI hatI ane enA saMpAdaka tarIke enuM rakama sAhitya prakAzana mATe vidyAlayane ApavAnI jAherAta karI hatI. vidyAlaya saMgIna kArya karyuM hatuM. durbhAgye e sAmayikanuM prakAzana lAMbo samaya cAlI taraphathI tyArapachI zrI mohanalAla dalIcaMda desAi kRta " sAmayika sUtra' ane na zakyuM. eno raMja korA sAhebane rahyA karyo hato. * jinadevadarzana vagere alabhya graMtho pharIthI prakAzita thayA che. korA sAhebane jaina sAhityamAM ghaNo rasa che enI pratIti sva. motIcaMda vidyAlaya uparAMta jaina vidyottejaka sahakArI maMDaLa, dhI jina esozielAna kApaDiyAne vidyAlayanA rajata jayaMtI prasaMge thaI cUkI hatI. e prasaMge vidyAlaya opha InDiyA, jaina zvetAmbara konpharansa, bI. ela. InsTiTayUTa, zrI vallabha taraphathI eka daLadAra smAraka graMtha pragaTa karavAmAM Avyo hato jenuM saMpAdana smAraka (dilhI), tathA anya keTalAMka TrasTone korA sAhebanI viziSTa sevAono korA sAhebe karyuM hatuM. temAM ucca dhoraNanA eTalA sarasa lekho pragaTa thayA lAbha maLyo hato. hatA ke vidyAlayano rajata jayaMtI graMtha sAhityano eka saMdarbha graMtha banI Ama, pUjaya svargastha korA sAhebe potAnI niSThAvAna amUlya sevAo gayo hato. vidyAlaya taraphathI tyAra pachI suvarNa jayaMtI graMtha ane vallabhasUri dvArA potAnA dIrdha jIvanane kRtArtha karyuM che ane potAnI suvAsa comera prasarAvI smAraka graMtha jevA daLadAra graMtho pragaTa thayA hatA. e paNa amUlya saMdarbha che. temanA AtmAnI zAnti mATe prAthae chIe ! n n n graMthanI garaja sAre evA banyA che. A badhAno yaza korA sAhebane phALe jAya che. vidyAlayanI AMtararASTrIya khyAti dharAvanAra Agama prakAzananI yojanAne | zrI muMbai jaina yuvaka saMghanAM navAM prakAzano nimite korA sAhebane 5. pU. puNyavijayajI mahArAja ane tyArapachI pa. zrI dIpacaMda tribhovanadAsa graMtha zreNI 7-8 pU. zrI jebavijayajI mahArAjanA niyamita saMparkamAM rahevAnuM banatuM. Agama prakAzana zreNImAM je daLadAra graMtho prakAzita thayA che tenA vahIvaTI kAryamAM jinatatva bhAga - 4 korA sAhebanuM yogadAna ghaNuM moTuM che. temaNe e javAbadArI jo na lIdhI hota to A graMtho ATalI vyavasthita ane suMdara rIte prakAzita thayA hota. mUlya . 20/0 ke kema te prazna che. presamAM vyavasthita meDha pahoMcADavuM, pUpha mahArAjazrIne prabhAvaka sthaviro bhAga - 2 pahoMcADavA ane mahArAjazrInI sUcanA anusAra bhUlo sudhAravAmAM AvI che ke kema tenuM cIvaTapUrvaka nirIkSaNa karI levuM. maMtrIo vatI nivedana taiyAra mUlya rU. 20/0 karavAM. A badhuM kArya korA sAheba eklA hAthe saMbhALatA. koi judI hastaprata * baMne graMthanA lekhaka ka. maLI AvatAM puNyavijayajI mahArAja chellI ghaDIe pheraphAro karatA to te badhAne pahoMcI vaLavA mATe korA sAheba ghaNI cIvaTa rAkhatA. Do. ramaNalAla cI. zAha vidyAlayanA Aghe maMtrI sva. zrI motIcaMda giradharalAla kApaDiyAe potAne 0 prakAzaka 0 arpaNa thayelI thelInI rakama vidyAlayane sAhitya prakAzana mATe ApI e zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha zreNInA prakAzana kAryamAM paNa korA sAhebanuM yogadAna ghaNuM moTuM rahyuM che. vidyAlayanA zreSThivargane sAhityamAM rasa ocho hoya te dekhIta che eTale sAhityamAM 385, saradAra vallabhabhAI paTela mArga, rasa dharAvanAra korA sAheba jevI saMniSTha vyakita na hoya to vidyAlayanI muMbaI - 400004 * * * phona : 350296 prakAzana pravRti ghaNI maMda gatie cAlatI hota. motIcaMdabhAInA aprakAzita noMdha :- saMghanA sabhyone pratyeka pustaka paMdara rUpiyAmAM ApavAmAM graMthonI hastaprato emanA gharethI meLavIne saMpAdita karAvIne e prakAzita * Avaze. ' karavA mATe paNa kerA sAhebe bhAre puraSArtha karyo hato. A Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAjetaramAM nA pajabanI pragati. amara rIlAlAnA lIlA yojavAmAM AvananA saMghoja vImA tA. 16-5-91 ane tA. 16-6-91 prabuddha jIvana saMgha Ayojita vasaMta vyAkhyAnamALA tathA "AjanuM bhArata vize vArtAlApa ahevAla : cImanalAla kalAdhara 1 vasaMta vyAkhyAnamALA to cUMTaNIone lagatA kAyadAomAM vahelAmAM vahelI take sudhArA karavA joie. AjanI cUMTaNImAM manI" ane "masala' nuM jora vadhyuM che te lokazAhI zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita "sva. zrI cImanabhAI mATe khataranAka cihana che. jo A be duSaNone khALavAmAM nahi Ave to. cakubhAI zAha smAraka vasaMta vyAkhyAnamALA tA. 8 mI eprila, 191 lokazAhIno jaladI aMta Avaze. mukhya cUMTaNI kamizanara tarIke vivAdaspada thI tA. 10 mI eprila, 1991 sudhI ema traNa divasa mATe carcageTa khAtenA TI. ena. zeSananI nimaNuka taddana ayogya che. lokazAhIne sudaDha karavA mATe inDiyana maracanTasa cembaranA sabhAgRhamAM zrI amara jarIvAlAnA pramukhasthAne nezanala kamizana" sthApavuM joie. hAIkorTanA nyAyamUrtinI badalI sIdhI yojavAmAM AvI hatI. viSaya hato Problems Focing the Indian sarakAra karI zake nahi ane A kamizananI bhalAmaNathI badalI karI zakAya. Democracy - bhAratIya lokazAhIne sparzatA saLagatA prazno A polisone pradhAno ane netAo ja bhraSTa kare che. koi paNa pradhAna koI vyAkhyAnamALAnA vakatA hatA. prakhara kAyadA vizArada zrI nAnI pAlakhIvAlA, paNa vyaktinI dharapakaDano Adeza polisane ApI zake nahi. rAjakAraNIoe *hinduakhabAranA taMtrI zrI ena. rAma ane khyAtanAma dhArAzAstrI zrI polisanI kAmagIrImAM hastakSepanI Adata saMpUrNa baMdha karavI joIe. ' e. jI nurAnI. A vyAkhyAnamALAno saMkSipta ahevAla A pramANe che. vyAkhyAnamALAnA prAraMbhe saMghanA maMtrI zrI nirubahena esa. zAhe svAgata 1 zrI nAnI pAlakhIvAlA pravacana karyuM hatuM. pramukha sthAnethI zrI amara jarIvAlAe zrI nAnI pAlakhIvAlAe jaNAvyuM hatuM ke bhAratamAM rAjakIya netAoe vyAkhyAnamALAnI rUparekhA ApavAnI sAthe traNe vyAkhyAtAono paricaya lokazAhInA nAme vividha rAjayo sAthe bhAre dago karyo che. ziyana prajAe Avyo hato. saMghanA upapramukha zrI cImanalAla je. zAhe puSpaguca7thI bahumatIthI dezanI ektA jALavI rAkhavAnI tarapheNa karI che, jyAre ApaNe vyAkhyAtAonuM svAgata karyuM hatuM. traNa divasanA vyAkhyAnanA aMte anukame tyAM paMjAba, kAzmIra ane AsAmamAM alaga svataMtra rAjayanI mAMgaNI thaI saMghanA maMtrI zrI pravINacaMdra ke. zAha, zrI subodhabhAi ema. zAhe ane rahI che kAraNa ke dhIme dhIme badhI sattA kendra sarakAramAM kendrita thai gaI ( zrI ke. pI. zAhe AbhAravidhi karI hatI. che. rAjabaMdhAraNa pramANe mAtra mahattvanA udhogo ja kendrane hastaka rAkhavAnI jogavAI che. paNa dhIme dhIme Aje 93 TakA udhogo para kendra sarakAranuM 1 vArtAlApa niyaMtraNa che. sImarajItasiMha mAne tAjetaramAM jaNAvyuM hatuM ke paMjAba svataMtra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame guruvAra, tA. 11 mI eprila, hota - enA udyogo para kendra sarakArano kAbu na hota to paMjAbanI pragati 191 nA roja carcageTa khAtenA inDiyana maracanTasa cembaranA kamiTirUmamAM bamaNI thai hota. AsAmane temanI royalTI ane cAnA bagIcAnA nAme, zrI amara jarIvAlAnA pramukhasthAne INDIA TO-DAY- AjanuM bhArata gujarAtane telanI royalTInA nAme, orissAne nikAsamAM zUnyAMka bhAga ApIne - e viSaya parano eka vArtAlApa yojavAmAM Avyo hato. vakatAo hatA. lUMTavAmAM Ave che. A badhA rAjayo svataMtratAnI mAMgaNI na kare to zuM suprasiddha patrakAra zrI rAhula siMha, hindustAnI adiolananA saMyojaka zrI madhu kare ? tAmilanADunI paNa AvI ja sthiti che. bhAratanI sarakAra rAjayono mahetA ane jANItA arthazAstrI zrI rAmu paMDita. vArtAlApano saMkSipta ahevAla saMdha che. kendranI sarakAra badhu ja varcasva dharAve evI jogavAi rAjabaMdhAraNamAM nIce pramANe che. A nathI. Aje bhAratanI lokazAhI gaMbhIra praznono sAmano karI rahI che. Aje zrI rAhula siMhe potAnA vakatavyamAM jaNAvyuM hatuM ke Aje dezamAM ApaNI samasyA bhAratanuM pAyamAla arthataMtra, tenA labADa rAjakaraNIo, kALu nANuM rAjakAraNIo, amaladAro ane udyogapati pAse ja mukhyatve vadhatI jatI vasatI ane dezanA moTA bhAganI janatAmAM rahelI nirasatA che. A traNa kSetramAM hajAro karoDa rUpiyAnuM kALuM nANuM che te bahAra che. vaLI, ApaNe vizvanI Arthika pragatinI doDamAM ghaNA pAchaLa rahI kaDhAvavAnI AvazyaktA che. ApaNA dezamAM prarvatatI azAMti ane asthiratA gayA chIe. mATe nirakSaratA ane vastIvadhAro javAbadAra che. bhraSTa rAjakAraNIoe potAnA n zrI ena. rAma svArtha mATe A dezane devALIo banAvI dIdho che. mUlyo ane nItimattAne khyAtanAma *hi akhabAranA taMtrI zrI ena. rAme jaNAvyuM hatuM jANe abharAI para caDhAvI dIdhA che. ke chellA keTalAka varSo daramiyAna vividha lokazAhI saMsthAonuM karavAmAM AveluM zrI madhu mahetAe potAnA pravacanamAM kaThAM hatuM ke mahAtmA gAMdhInI avamUlyana vividha rAjakIya pakSomAM AMtarika saMgharSa, sumeLano abhAva, kendra rAma rAjayanI bhAvanA ApaNe bhUlI gayA chIe. ane tethI ja dezanI ane rAjayo vaccenA mAMdA saMbaMdho, nyAyataMtranI khAmIo, rASTrIya ekatAno AvI bhayaMkara hAlata thaI che. ApaNe "vaiSNavajana to tene re kahIe, je prazna nirakSaratA ane dezanI mahilAone thatA anyAyane lIdhe bhAratanI pIDa parAI jANe re - e paMktione caritArtha karIne mahAtmA gAMdhIe lokazAhI saLagatA praznonA javALAmukhI upara UbhI che. Aje ApaNI sevela svapnane pUruM karavAnuM che. A kArya mATe 50 jeTalA suzikSita, samajadAra saMsadIya paddhati atyaMta khAmI bharelI che. subramaNyama svAmI lokasabhAnA ane mUlyaniSTha vyaktionI jarUra che. Aje cAritra vinAnA netAo dezane. spIkara sAthe je rIte vartAva karI zake te ja batAve che ke saMsadamAM niyamonI barabAda karI rahyA che. paMDita javAharalAla naheranI rAjanItie A dezane keTalI uNapa vartAya che. Aje anya vahIvaTI taMtronI jema dezanA mukhya behAla karI mUkyo che. AdhAra samA nyAyataMtramAM paNa geravyavasthA jovA maLe che. dezanI moTAbhAganI zrI rAma paMDite potAnA vyAkhyAnamAM jaNAvyuM hatuM ke ApaNA dezamAM adAlatomAM nyAyamUrti jevA ucca hoddAnI jagyA pUravAmAM AvatI nathI. navA ane nAnA udyogapatione taka maLatI nathI ane moTA udhogagRho A uparAMta Aje moTA nyAyamUrtio sAme AMgaLI cIMdhavAmAM AvI nAnA ane navA udyogapatine bajAramAM AvavA detA nathI. bhArata Aje rahI che. devAnI samasyAono ukela lAvavA prAthamika zikSaNane pharajiyAta Ijanero taiyAra karavAmAM vizvamAM trIjA naMbare che, jayAre menejamenTa kansalTansane karavuM joie. bhArata sarakAre cha thI cauda varSanA bALako mATe pharajiyAta taiyAra karavAmAM vizvamAM bIjA naMbare Ave che. AvatA jAtakamAM A devAmAM prAthamika zikSaNano kAyado ghaDavo joie ane mahilAone thatA anyAyonuM madhyamavarganA lokonI lokazAhI paddhati raheze. - prAraMbhamAM zrI amara jarIvAlAe ' svAgata pravacana karavAnI sAthe 1 zrI e. jI. nAnI vyAkhyAtAono paricaya Apyo hato. saMghanA upapramukha zrI cImanalAla suprasiddha dhArAzAstrI zrI e. jI. nurAnIe potAnA pravacanamAM kahAM je. zAha, zrI rAhula siMhane, maMtrI zrI nirubahena esa. zAha, zrI rAmu hatuM ke bhAratamAM cheka 1967 thI cUMTaNI kAyadAmAM sudhAro thayo nathI. AjanA paMDitane ane koSAdhyakSa zrI pannAbhAI zAhe zrI madhu mahetAne puSpaguccha saMjogone dhyAnamAM letAM A kAyadAmAM kSatio UbhI thaI che. jene durasta arpaNa karI svAgata kyuM hatuM. vArtAlApanA aMte zrI subodhabhAI ema. zAhe karavAnI tAtI jarUra che. jo ApaNe lokazAhInuM patana thatuM aTakAvavuM hoya AbhAravidhi ryA bAda kAryakramanI samApti thaI hatI. n n n ajapA vaccenA mAM mahilAone thatA . Aje ApaNe bhArata ja che jyAre tene bIjA naMbare dhana thayuM che ja. nurAnI varganA lokonI gurAnIe potAnA nA AjanA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) prabuddha jIvana tA. 16-5-91 ane tA. 16-6-91 sva. korA sAheba | ramaNalAla cI. zAha jaina samAjanI khyAtanAma saMsthA zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA bhUtapUrva ghaNI ochI hatI ane pratyeka varSanA vidyArthIono sUpa phoDhe itihAsanA mahAmAtra zrI kAntilAla DAhyAbhAI korAnuM tA. ra1 mI menA roja muMbaImAM vibhAgamAM TAMgavAmAM Avato. huM paNa jheviyarsa kolejanA vidyArthI hato eTale avasAna thatAM vidyAlaye potAno eka AdhArastaMbha ane jaina samAje eka e phoTAo meM najare joyelA che. e vakhate e phoTAmAM varganA tamAma viziSTa saMniSTha kAryakara gumAvyo che. jIvananA pAMca dAyakAthI vadhu samaya vidyArthIo koTa-pATaluna paherelA jovA maLatA tyAre eka mAtra korA sAhebano eka ja saMsthAnA vikAsamAM potAno samaya ane zakita ApavA e virala phoTo dhotIyuM, khamIsa ane koTa paherelo jovA maLato. vasanI A sAdAI ghaTanA che, vaLI pAMca dAyakA sudhI kAma karavAnI zakita TakI rahevI e paNa emanA jIvanamAM AraMbhathI ja sArI rIte vaNAI gaI hatI. sadbhAgyanI vAta che. AraMbhanA varSomAM to korA sAheba gRhapati tarIke vidyAlayanA one . korA sAhebano mArA pratyeno prema eka vatsala pitA jevo hato. in all jevA hatA. alabatta, tyAre phakata govAliyA TenkanI zAkhA ja hatI. 144 mAM vidyAlayamAM huM vidyArthI tarIke joDAyo tyArathI amAro nehasaMbaMdha ane vidyArthIonI saMkhyA paNa ochI hatI. paraMtu kerA sAheba vidyArthIonAM uttarottare gADha thato rahyo hato. amArA rasanA viSayo jaina sAhitya ane eDamIzananuM kArya saMbhALe, kolejo sAthe patra vyavahAra kare, vidyArthInI kolejamAM itihAsanA samAna hatA ethI paNa paraspara AtmIyatA vadhatI rahI hatI. hAjarI, temanAM pariNAmo vagerenI phAIlonI dekharekha rAkhe. roja rAtre nava vidyAlayanA maMtrI tarIke be varSa meM kArya karyuM tyAre korA sAhebane phonathI vAge rolakola levA Ave. bapore traNathI pAMca lAIbrerImAM besIne pustako athavA rUbarU aThavADiyAmAM traNacAra vAra maLavAnuM thatuM. mArAM samaya ane vidyArthIone Ape. koI koI divasa rAtanA agiyAra-bAra vAge surprize zakti nAnAM nAnAM vahIvaTI kAryomAM vaparAI jAya che tene badale lekhana-adhyayanamAM visit tarIke vidyArthIonI rUmamAM acAnaka AMTo mAravA AvI jAya. rasoDAmAM vaparAya to sAruM e pratye teo vAraMvAra mAruM dhyAna doratA ane tethI dhyAna rAkhe. hisAbo saMbhALe. enuM kAmakAja saMbhALe. ane lagabhaga roja ja e vahIvaTI javAbadArImAMthI huM veLAsara mukata thaI zakyo hato. eka kalAka badho ahevAla ApavA maMtrI zrI motIcaMdabhAI kApaDiyA athavA korAsAhebe yuvAna vaye I.sa. 1937 mAM zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM zrI caMdulAla sArAbhAI modInI ophise ekAda kalAka maLI Ave. emanI gRhapatinI javAbadArI svIkArI hatI. vidyAlayanA AdyamaMtrI ane prANasamAM nokarI eTale covIsa kalAkanI nokarI gaNAtI. vidyAlayanAM badhAM ja kArya zrI motIcaMdabhAI kApaDiyAe korAsAhebanI zakitane sArI rIte pichANI teo hodApUrvaka ane kAryadakSatApUrvaka karatA. hatI ane tethI ja teo korA sAhebane vidyAlayamAMthI khasavA detA nahotA. samaya jatAM vidyAlayanI zAkhAo amadAvAda, vaDodarA, pUnA, vidyAnagara, motIcaMdabhAI dvArA korA sAheba pa. pU. zrI vallabhasUrinA paricayamAM AvyA bhAvanagara, aMdherI vagere sthaLe sthapAI temAM paNa temanuM yogadAna ghaNuM hatA ane emaNe korA sAhebane jIvanaparyata vidyAlayanI sevA karavAnI AziSa moTuM rahyuM che. sAta zAkhAonA kendriya vahIvaTanI javAbadArI mukhya sUtradhAra ApI hatI. AthI vidyAlaya e korA sAhebanuM jIvanakSetra banI gayuM hatuM. tarIke teo ghaNI sArI rIte vahana karatA. vakhatovakhata samitinA sabhyo pAMca dAyakAmAM hajAro vidyArthIonA saMparkamAM teo AvyA ane temanA ane hodedAromAM pheraphAro thayA kya, paNa mukhya sUtradhAra tarIke to pUrA mArgadarzaka banyA. vakIlo, dAktaro, ijanero, cArTarDa ekAunTanTe, adhyApaka, pAMca dAyakA sudhI korA sAheba ja rahyA. AvI ekadhArI sevA vidyAlayanA ' vagere jaina samAjanA uccatara staranI aneka nAmAMkita vyaktio deza videzamAM vikAsanA itihAsamAM ajoDa rahejo. korA sAhebane premathI Aje paNa saMbhAre che. korA sAheba niSThAvAna hatA. potAne soMpelI javAbadArI sArI rIte - i. sa. 1944 mAM meTrikanI parIkSA pAsa karIne huM zrI mahAvIra jaina vahana karatA. vidyArthIonI AvI saMsthAomAM rajisTrAra, ke DAyarekaTara tarIke vidyAlayamAM dAkhala thayo tyAre 5, korA sAhebano pahelo vahelo paricaya thayo. sattA bhogavatI vyakita pAse paisA ke cIjavastunAM keTalAya pralobhano UbhA mAro pahelo ja anubhava kaMIka vilakSaNa hato. vidyAlayamAM praveza maLyAno thAya. pUrepUrI nItimattA sAcavAnuM saheluM nathI. paraMtu korA sAheba e bAbatamAM patra laIne dAkhala thavA mATe huM ophisamAM gayo tyAre eka mukhya moTA AraMbhathI ja atyaMta sAvadha hatA. vidyAlayanA rasoDethI koI vastu ke vAnagI Tebala pAse beThelo vaDIla sajajana te gRhapati haro ema mAnIne meM emane korA sAhebanA ghare gaI hoya evuM bane ja nahi. ATalI badhI kharIdI patra Apyo. tyAre emaNe kahyuM, " A patra mane nahi, sAhebane Apo.thAya ane ATalo moTA vahIvaTa hoya chatAM kora sAhebanA hAtha kayAreya eka nAnA Tebala pAse korA sAheba beThelA hatA. meM patra temane Apyo. kALA na thAya. teo eTalA badhA custa hatA ke mane yAda che ke eka - paNa huM mUMjhavaNamAM paDayo ke ophisamAM variSTha adhikArI jevA sAhebanuM vakhata vidyAlayanA kAryakrama mATe bahAragAma javAnuM hatuM ane korA sAhebanuM Tebala ATaluM nAnuM ane bIjA karmacArInuM Tebala ATaluM moTuM evuM kema AvavAnuM pAchaLathI nakakI thayuM tyAre koikanI vahelI TikiTa korA sAhebane haze ? paNa pachIthI khabara paDI ke khuda korA sAheba pote ja potAnuM nAnuM ApavAmAM AvI tyAre emaNe kahyuM ke bIjAnA nAmanI TikiTa upara huM pravAsa Tebala rAkhIne kAma karavAmAM rAjI hatA. pachInAM varSomAM to kerA sAheba karato nathI. ane eTalA mATe A pravAsamAM teo joDAyA nahotA. ophisamAM eka khUNAmAM bArI pAse potAnuM nAnuM Tebala rAkhIne kAma karatA. korA sAhebanI vahIvaTI zakita addabhuta hatI. nAnAmAM nAnA kAmathI teo potAnA Tebala upara Teliphona kayAreya rAkhatA nahi. potAno Teliphona mAMDIne moTAmAM moTAM kAma teo jAte karatA. ame vidyAlayamAM hatA tyAre hoya to UbhA thaIne letA athavA khUna emane risivara pahoMcADato. vidyArthIonI AvelI TapAlanI yAdI pote rojeroja hAthe lakhIne borDa para | korA sAhebano paheraveza atyaMta sAdo hato. teo khamIsa, dhotIyuM mUkatA. roja keTalAya kAgaLonA saranAmAM potAnA hAthe karatA. bIjI bAju ane koTa paheratA. dhotIyuM teo dakSiNI DhabathI beya bAju kAchaDI vyavasthApaka samitinI sabhAnI miniTasa taiyAra karavI. baMdhAraNamAM pheraphAro vALIne paheratA. temano koTa haMmezA kIma klarano ke' AchA badAmI raMgano karavAne lagatI kAryavAhI karavI, ceriTI kamizanara ke kolejanA prinsipAlo sAthe raheto. caMpala paNa ghaNuM kharuM khAdI bhaMDAranA eka ja sTAilanA paheratA. ke yunivarsiTInA vAIsa cAnselaro sAthe aMgrejImAM patra vyavahAra karavo AvAM kolejamAM teo abhyAsa karatA hatA tyArathI te vidyAlayamAM joDAyA ane badhAM mahatvanAM kAma paNa teo karatA. korA sAheba atyaMta cIvaTavALA tyAra pachI jIvananA aMta sudhI A eka ja prakArane paheraveza emaNe cAlu ane sArI yAdazakti dharAvanArA hatA. emane soMpeluM kAma acUka thayuM ja rAkhyo hato. korA sAhebe M. A. no abhyAsa jheviyarsa kolejamAMthI itihAsa hoya. koI paNa kAmamAM korA sAhebane mAre bIjIvAra yAda devarAvavuM paDayuM saMskRtinA viSaya sAthe karelo. e vakhate vighAthIonI saMkhyA : (vadhu mATe juo pRSTha 11 ) thAya ane ATalo zo. Tebala vaNamAM paDayo ke ophisamAM hatA. meM patra temane ANI 12 upara huM pravAsa mATe A pravAsamAM te korA sAhebanI koDa thaine levA athavA ilAkhanA nahi. potAno atyaMta pachI beya bAju kAchaDI vyavasthA paryavAhI karavI, ceriTI kamizanara ke kAla - : , . mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha sthaLa : 45, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-400 04. * * * mA Te.na. 3pa0ra6.' mudraNasthAna : Tendra prinTarsa, jagannAtha zaMkara roDa roDa, giragAma, muMbaI - 400 04. e.' * * Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 20 aMka: 7 * tA. 16-7-199 Regd. No. MH. BY / South 54 Licence No. : 37 0 0 0 thI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 prad@ @JG6 0 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 09 vArSika lavAjama rU. 3000 - taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sva. candravadana mahetA suprasiddha nATyakAra zrI caMdravadana cImanalAla mahetAnuM vaDodarAmAM tA. karato hato. e vakhate soneTa chApavA mATe anumati meLavavA gujarAtanA 4thI me, 11 nA roja navuM varSanI umare avasAna thayuM. emanA avasAnanA kavione ame patro lakhelA. emAM sauthI umaLakAbharyo sahakAra caMdravadana samAcAra ane amerikAmAM mArA putra ci. amitAbhane tyAM bosTanamAM huM taraphathI maLelo. keTalAke puraskAranI nAnI rakamano vAMdho pADelo, keTalAke hato tyAre maLyA. e sAMbhaLatAM ja eka samartha sAhitya svAmI ane jAtajAtanI zarato karelI. paraMtu caMdravadane lakheluM ke " tamAre mArAM je soneTa uSmAbharyA vaDIla svajana gumAvyAnuM duHkha anubhavyuM. chApavAM hoya te chApazo. mAre puraskAranI rakama joItI nathI. tame yuvAna ilAkAvyo'nA kavi, "AgagADI", "nAgAbAvA', "mUMgI sIma vagere cho, utsAhI che, binaanubhavI cho ane gAMThanA paisA kharacIne saMpAdana nATayakRtionA lekhaka, bAMdha gaThariyAM', "cheDa gaThariyAM reDiyo gaThariyAM' chapAvavAnA cho. eTale huM purarakAra levAno nathI.' emanA uSmAbharyA uttarathI vagere gaThariyAMonA sarjaka, bhAratamAM ane videzomAM keTakeTalI pariSadomAM, amane bahu ja AnaMda thayo. tyArapachI pustaka chapAI jatAM tenI nakla pramukhasthAna dharAvanAra, ola inDiyA reDiyonA DAyarekTara, raNajitarAma suvarNacandra ApavA ane vaDodarA gayA hatA ane emane rUbarU maLyA hatA. te vakhate ane evA bIjA candrako ane pAritoSika meLavanAra, AjhAdInI laDatamAM paNa eTalI ja uSmAthI emaNe amane AvakAra Apyo hato ane amArI satyAgrahI tarIke bhAga lenAra, gAMdhIjInA navajIvana mAM saMpAdakIya kAryavAhI sAthe sAhitya jagatanI ghaNI vAto karI hatI. alabatta A alpa samayanI karanAra, padmazrIno ilakAba dharAvanAra, keTalIka yunivarsiTIomAM vijhiTiva eka aupacArika mulAkAta hatI. prophesaranuM nimaMtraNa meLavanAra, mAnArha DokaTareTanI padavI prApta karanAra, satata caMdravadanane muMbaImAM sabhAomAM ane reDiyo upara anekvAra sAMbhaLyA pravAsa karanAra, aneka kuTuMbo sAthe gharobo dharAvanAra taravarATavALA, mijAja hatA. paraMtu amAro paraspara nikTano paricaya khAsa thayo na hato. mArA kaDaka ane dilathI komaLa evA caMdravadana mahetA sarvAtomukhI pratibhA dharAvanAra karatAM uMmaramAM teo pacIsa varSa moTA eTale e etara to hatuM ja. paraMtu "jiniyasa' hatA. umAzaMkara jozI, suMdarama ane naherarimanA avasAna pachI kudaratI rIte ja emanI sAthe I. sa. 1970 sudhI mAre vizeSa aMgata paricayamAM caMdravadananI vidAyathI gAMdhIyuganA trIsInA sarjaka kavilekhakono yuga have AvavAnuM thayuM na hatuM. AthamI gayo hoya tevuM bhAse che. ' - eka vakhata phArbasa gujarAtI sabhAmAM joDAyelA zrI bhRgurAya aMjAriyAe caMdravadana mahetAne meM pahelAvahelA joyA amArI jheviyarsa kolejamAM mane kaThAM ke " caMdravadana tamane maLavA mAge che te sAMbhaLIne mane bahu 144 mAM amArA prAdhyApaka kavi bAdarAyaNa emane vyAkhyAna mATe amArA ja AnaMda thayo. caMdravadana pharatA phare. vaDodarAmAM vadhAre rahe ane muMbaimAM vargamAM laI AvyA hatA. sAhityamAM mane rasa hato ane kolejakALamAM je miTiga ke kAryakrama hoya tyAre Ave. eTale emanA eka kAryakramanA aMte nATako vAMcyAM hatA temAM caMdravadananAM nATako bahu rasathI meM vAMcyAM hatAM. zrI bhRgurAye mArA mATe maLavAnuM goThavyuM hatuM. maLyA tyAre caMdravadanane kAM eTale vargamAM teo jayAre AvyA tyAre "AgagADI', "nAgabAvA, "mUMgI ke "jhAlA sAheba ane manasukhalAla jhaverI pAsethI tamAruM nAma to ghaNAM zrI vagerenA lekhaka tarIke temane pahelIvAra sAMbhaLavA maLyA. temanuM vakatavya varSothI sAMbhaLyuM che, paraMtu paricaya bahu thayo nathI. pachI mukhya vAta spaSTa ane dhAradAra, kayAreka kaTAkSamaya hatuM ane beparavAIno raNako temAM karatAM emaNe kahyuM ke "gujarAta sAhityanA saMzodhana kSetramAM tame kAma karo. sAMbhaLavA maLe. nATakanA saMvAdo abhinaya sAthe bolatA. vyAkhyAna pUre cho ane muMbaI yunivarsiTInA gujarAtI vibhAganA adhyakSa che. eTale mArI thayA pachI amArA vidyArthI mitromAM vAta sAMbhaLavA maLI ke caMdravadanane IcchA tamane phArbasa gujarAtI sabhAnI samitimAM levAnI che. * me ThAM potAnI patnI sAthe chUTAcheDA lIdhA che. e divasomAM AvA samAcAra bahu paNa huM to kArbasano sabhya nathI.". to tarata emaNe AjJA karI ke tarata AghAtajanaka gaNAtA. AvA sarasa lekhaka sAthe emanI patnIne kema nahi sabhya thaI jAva. pachI bhUgarAyane e mATe tarata sUcanA ApI dIdhI. huM banyuM hoya tevo prazna amArA vidyArthI mAnasane satAvato rahyo hato. pachIthI phArbasano sabhya thayo ane pachI samitimAM joDAyo. tyAra pachI caMdravadanane to emanA vicinna dAmpatyajIvananI ane caMdravadananI kheladilInI ghaNI anekvAra maLavAnuM thayuM. samaya jatAM emanI sAthe majAkamAkarI karI zakAya vAto jANavA maLI hatI. keTalIka vAto to tyAra pachI emanA mukhethI evI eka prakAranI atyaMta nikaTanI AtmIyatA sadhAI gaI.. paNa sAMbhaLI hatI. phArbasanI samitimAM joDAyA pachI caMdravadanane niyamita maLavAnuM thatuM caMdravadana sAthe patra vyavahArano pahelo prasaMga mATe 1948 mAM thayo gayuM. dareka miTiMgamAM pachInI miTiganI tArIkha nakakI thai jAya, kAraNa ke hato. huM 'sAMja vartamAnanA taMtrI vibhAgamAM patrakAra tarIke kAma karato. mArA caMdravadana aneka ThekANe pharatA phare. emanI DAyarI traNacAra mahinA agAuthI mitra zrI mInu desAI sAthe "manISA' nAmanA soneTa saMgrahanuM saMpAdana huM bharAyelI hoya. keTalIka vAra to cha ATha mahinA pachInI emanI tArIkha Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ... tA. 16-7-91 koika saMsthAe ke yunivarsiTIe emanI pAse nakakI karAvI lIdhI hoya. phArbasanI maLe eTale nATakanI duniyAnI ghaNI vAto nIkaLe. saMvAdo bolAya, gIto amArI miTiga pUrI thAya eTale caMdravadana DAyarI kADhe. tArIkha vicArAya. lalakArAya. samaya kyAM pasAra thaI jAya tenI khabara nA rahe. eka vakhata koika tArIkha ane sUcavIe to teo nA pADe. ame pUchIe ke "tame caMdravadananI AMkhanuM oparezana Do. DI. jI. vyAsa karavAnA hatA. oparezana rokAyelA cho e divase ? ' to kahe, "nA rokAyelo nathI, paNa e divase Tebala upara oparezAna karatAM karatAM Do. vyAse caMdravadana sAthe koIka nATakanI amAsa che. divasa sAro nathI.' caMdravadana jayotiSanA jANakAra hatA ane vAta kADhI. caMdravadana oparezana Tebala paranA pezanTa che e teo bhUlI zubhAzubha divasa ke coghaDiyAnA agAuthI vicAra karatA. Ama chatAM teo gayA. caMdravadana kahetA te pramANe DokTara sAhebe to raMgamAM AvI jaIne vahemI nahotA. ' eka nATanA saMvAda bolavAnuM cAlu . mArI AMkhamAM cIpIyo bharAvelo phArbasanI amArI miTigamAM jayotIndra dave maMtrI hatA. caMdavadana ane hato. pachIthI DokTara hAthamAM ojAro sAthe gIta lalakAravA lAgyA. thoDI jyotIndra baMne samavayaska, bALapaNa baMnenuM sUratamAM vIteluM. baMne sUratanAM vAra to DokaTarane kahevuM ke na kahevuM tenA vicAramAM caMdravadana paDI gayA. paNa ghaNAM saMsmaraNo vAgALe. sUratanA eka jUnI peDhInA prakAzaka baMnenAM pustako chevaTe caMdravadane Takora karavI paDI ke "DokaTara sAheba, pahelAM oparezana pUruM vagara pUche chApI nAkhe ane royalTInI rakama Ape nahi. e mATe jayotIndra karo. pachI nATakanI vAta karIzuM.' potAnuM du:kha vyakta kare, paNa saujanyazIla svabhAvane kAraNe lakhe nahi ke caMdravadana sabhAsaMcAlanamAM aupacArikatAnA khUba AgrahI hatA. ApaNe ugharANI kare nahi. caMdravadana royalTInI bAbatamAM bephikara, paNa khIjAya to tyAM bhAratamAM sabhA saMcAlananI bAbatamAM aupacArikatA sAcavavA aMge prakAzakane dhadhaDAvIne kAgaLa lakhe.. * ghaNI zithilatA pravarte che. keTalAka saMcAlano to DhaMgadhaDA vagaranAM thatAM hoya - caMdravadana ane jayotIndranAM ghaNAM smaraNo A rIte amArI miTiMgamAM che. pramukhasthAne beThelI vyakitane chelle be miniTa bolavA maLe to tAjAM thAya. baMne miTiganA samaya karatAM aDadho kalAka ke klAka vahelA AvIne maLe. phAlatu vakatAo mAika jaladI choDI nahi. pramukha ke maMtrInI kAryavAhI beThA hoya. emanA anubhavo sAMbhaLavA maLe eTale huM paNa vahelo pahoMcyo temane pUchyA vagara trIjA ja koi kAryakartA karI nAkhe. pramukhane badale bIjA hou, baMnene keTalAye jAhera kAryakramomAM satata javAnuM hoya eTale emanI ja koI mANaso maMca upara AvI pramukhe karavAnI jAherAto karI nAkhe. jemanuM vAto anubhava samRddha hoya. baMne kheladila paNa eTalA ja. emano eka sthAna maMca upara hovuM na ghaTe tevI vyaktione sabhAmAMthI loko ke kAryakartAo lAkSaNika anubhava bhulAya evo nathI. eka vakhata sUratanI koI eka saMsthAe Agraha karIne maMca upara laI Ave ane besADe. AvA ghaNA kharAM prasaMgomAM eka kAryakrama mATe pramukha tarIke jayotIndra davene nimaMtraNa ApyuM. saMsthAnA aupacArikatAno bhaMga thato hovAnuM jANatA hovA chatAM pramukha ke maMtrI bIjA koI kAryakartAe e ja kAryakrama mATe bhUlathI caMdravadana mahetAne pramukha saujanyazIla rahIne mauna sevatA hoya che. paraMtu caMdravadana e bAbatamAM haMmezA tarIke padhAravA mATe nimaMtraNa ApeluM. baMne kAryakramamAM pahoMcyA tyAre khabara spaSTa vakatA rahetA. koIne mAThuM lAge te tenI paravA karatA nahi. paDI ke kaMIka goTALo thayelo che. kAryakartAo mUMjhAyA. jayotIndra ane caMdravadana eka vakhata gujarAtanA eka nagaramAM caMdravadana mahetAnA pramukhasthAne kheladila eTale gusso na karyo. baMnee toDa kADhayo ke kAryakramamAM eka pramukhane gujarAtInA adhyApakonuM saMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. huM paNa emAM upasthita badale be pramukha rahe. pramukha tarIke aDadhuM vAkya caMdravadana bole ane te hato. sabhAnI kAryavAhI pramukha tarIke caMdravadana saMbhALatA hatA. emanI bAjumAM vAkya jayotIndra pUruM kare. pachI aDadhuM vAkya jayotIndra bole ane te caMdravadana saMmelana mATe nimaMtraNa ApanAra kolejanA AcArya beThA hatA. eka viSayanI pUruM kare. Ama sabhAnA pramukha be paNa bhASaNa eka rahe. A rIte aDadho carcA cAlatI hatI. carcA lAMbI cAlI ane moDuM thatuM hatuM eTale AcAryazrIe klAka baMnee vArA pharatI bolIne kAryakramane vadhu rasika, saphaLa ane yAdagAra UbhA thaI "A carcA ApaNe ahIM pUrI karIe chIe.' tarata caMdravadane banAvyo hato. UbhA thaI AcAryazrIne kaDaka avAje pUchyuM " sabhAnA pramukha tame cho. phArbasamAMthI bhugurAya aMjAriyA chUTA thayA pachI samitimAM paNa thoDA ke huM chuM? tame AvI jAherAta kevI rIte karI zako ? pachI sabhAne temaNe pheraphAro thayA. samitinA ghaNA sabhyo koTa vistAramAM kAma kare ane sAMjane kahyuM, "ApaNI carcA cAlu rahe che. huM kahIza tyAre baMdha thaze.' samaye phArbasa sudhI pahoMcavAnuM agharuM paDe eTale miTiga paNa koTa vistAramAM madrAsamAM yojAyelA gujarAtI sAhitya pariSadanA saMmelanamAM paNa caMdravadananA bolAvAtI. aDadho klAka ke klAka vahelA AvavAne TevAyelA caMdravadana ekalA pramukhasthAne beThaka cAlatI hatI. tyAM sabhAmAM garvanara AvI pahoMcyA. keTalAka beThA mUMjhAya. eka vakhata mane kahe "saMsthAnI miTiga saMsthAnA kAryAlayamAM lokoe garvanarane maMca upara besADavA mATe laI AvyA. tyAre caMdravadana eTalo hoya emAM ja enuM gaurava che. bIje miTiga thAya che te mane pasaMda nathI. vakhata maMca uparathI UtarIne nIce zrotAomAM besI gayA hatA. garvanaranA phArbasanuM pramukhapada AjIvana hoya che. agAunA pramukho e rIte AjIvana gayA pachI emaNe maMca upara AvIne A prakAranI kAryavAhInA pote sakhata rahelA. caMdravadanane phArbasamAMthI pramukha tarIke rAjInAmuM ApyuM. umarane kAraNe virodhI che evo spaSTa sUra darzAvyo hato. haze ema meM mAnyuM. e pramukha sthAnathI javAbadArI mAre mAthe AvI. caMdravadane nivRtta thayA tyAM sudhI reDiyonI nokarI karelI. reDiyonA kAryakramo meM emanA AzIrvAda mATe patra lakhyo. emaNe patramAM zubhAziSa sAthe potAnA ghaDiyALanA miniTanA ane sekanDanA kAMTA pramANe cAle. reDiyonI A zista du:khanI vAta karI. chUTA thavAmAM umaranuM koI kAraNa nathI, kAraNa ke haju briTiza adhikArIoe dAkhala karelI. tyArathI e zista sacavAI rahI che. AkhI duniyAmAM pote doDAdoDa kare che, paraMtu phArbasamAM potAne rasa rahe reDiyomAM kAma karavAne lIdhe ane potAnI paNa evI ja prakRtine kAraNe evuM have vAtAvaraNa nathI. anya paNa keTalAMka kAraNo emane patramAM lakhyAM caMdravadana samayapAlananA custa AgrAhI hatA. koi paNa sabhAmAM javAnuM hoya ane rUbarU maLyA tyAre paNa jaNAvyAM. to teo niyata samaya karatAM vahelA ja pahoMcyA ja hoya. sabhA saMcAlana - caMdravadana eklA ane vaLI pharatA rAma. AthI teo aneka lokonA jo pote karavAnuM hoya to ghaDiyALanA Takore kare, pachI bhale game teTalI aMgata saMparkamAM AvelA hoya. emanI yAdazakti paNa sArI. badhAnA svabhAvathI ochI hAjarI hoya. koI sabhAmAM temanuM vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hoya paNa paricita hoya. caMdravadanane maLIe eTale jUnA vakhatanA aneka anubhavonI ane khabara paDe ke kAryakartAoe AgaLa pAchaLa ghaNuM badhuM bharI dIdhuM che vAto paNa sAMbhaLavA maLe. caMdravadana nAnA zetranA mahArathI. jUnI raMgabhUmi to teo mukhya kAryakartAne eTaluM ja kahetA ke tamAre je rIte kAryakrama calAvavo upara bhajavAyelAM nATako paNa emaNe lagabhaga badhAM ja joyAM. muMbaImAM hoya tema calAvo, paraMtu mAro samaya thaze eTale huM hola choDIne jato AMkhanA niSNAta Do. DI.jI. vyAsa saMgIta ane nATyakalAnA premI hatA. rahIza. pachI bhale mAro bolavAno vAro Ave ke na Ave.' caMdravadana evI teo paNa jUnI raMgabhUmi para bhajavAtAM nATakonA zokhIna ane sArA abhyAsI kaDaka rIte kahetA ke sabhAnA kAryakarone te vAtane gaMbhIrapaNe laIne AyojanamAM hatA. keTalAye nATakonA saMvAdo temane moDhe rahetI. temano kaMTha paNa madhura. pheraphAra karavA paDatA. teo bhAratIya ane pAzcAtya saMgItanI sArI jANakArI dharAve. nATakonAM caMdravadana aupacArikatAnA AgrahI hatA teno bIjo paNa eka prasaMga gItonI keTalIye paMktio paNa temane kaMThastha rahetI. teo ane caMdravadana yAda Ave che. sAhityanA keTalAMka pustako prakAzita karanAra eka TrasTa taraphathI Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-91 prabuddha jIvana kumAranA taMtrI zrI bacubhAI rAvatanuM abhivAdana karavAno eka kAryakrama muMbaImAM meM kyAM, " tame raNajitarAma suvarNacaMdraka vecIne paisA vAparanArA cho. tamArI caMdravadananA pramukhasthAne yojavAmAM Avyo hato. caMdravadana e kAryakama mATe pAsethI vArasAmAM pacIsa pacAsa lAkhanI nahi, pAMcapaMdara hajAranI AzA muMbaimAM be divasa agAu AvI gayA hatA paraMtu kAryakramamAM teo aupacArikatA rAkhavI e paNa vyartha che. na sacavAyAne kAraNe upasthiti rahyA na hatA. muMbaImAM teo AvyA ke caMdravadananI patra lakhavAnI eka judI zailI hatI. teo keTalIya vAra tarata ja meM emano saMparka sAdhyo hato ane bacubhAInA kAryakramanI vAta posTakArDa lakhe to tenA AgaLano bhAga koro rAkhe ane saranAmAnI DAbI nIkaLI hatI. temaNe kyAM ke "hA, kAryakramanA nimaMtraNa kArDamAM mAruM nAma bAju eka be lITI lakhI hoya. teo ghaNIvAra tAranI bhASAmAM patra lakhatA. pramukha tarIke chapAyuM che. paraMtu huM temAM AvavAno nathI.' e sAMbhaLI patramAM teo tArIkha, potAnuM saranAmuM ke saMbodhana ke bIjuM kazuM lakhatA mane Azcarya thayuM. kAraNa pUchyuM te kahe ke Ayojake traNeka mahinA pahelAM nahi ane chelle potAnuM nAma paNa lakhatA nahi. ajANyAne khabara na paDe amastA kyAMka ame maLyA tyAre mArI maukhika saMmati lIdhI hatI, paraMtu ke A kono patra che. koI vAra emanuM kArDa mArA upara AvyuM hoya. AkhA meM spaSTa dhAM hatuM ke " tamAro lekhita nimaMtraNa patra Avaze eTale huM kArDamAM mAtra eTaluM ja lakhyuM hoya : "maMgaLavAra : cAra : phArbasa.' to tamane lakhIne saMmati jaNAvIza" paraMtu Aja divasa sudhI temano koI patra samajI levAnuM ke maMgaLavAre cAra vAge phArbasa para mAre temane maLavAnuM Avyo nathI ke temaNe mAro koI saMparka sAdhyo nathI. kAryakrama mATe teo che. kyAre kyAM mane teDavA Avaze tenI kazI ja vAta thaI nathI. temaNe mAnI zrI caMdravadane muMbaInI elaphinsTana kolejamAM abhyAsa karyo hato. teo lIdhuM lAge che ke huM zodhato zodhato holamAM pahoMcI jaiza. paNa huM A kavi narasiMharAvanA vidyArthI hatA. narasiMharAva pAse abhyAsa karanArA tejasvI kAryakrama hAjara rahevAno nathI. ApaNA gujarAtI AyojakonI Ayojana vidyArthIomAM caMdravadananA samayamAM kavi bAdarAyaNa, suMdarajI beTAI, amIdAsa aMge potAnI zI zI javAbadArI hoya che enI paNa pUrI samaja hotI kANakiyA, gaurIprasAda jhAlA, ramaNa vakIla vagere hatA. A badhAmAM caMdravadana nathI.' siniyara hatA. emanI sAthe gujarAtI viSaya na lenAra varganA bIjA tejasvI koI sabhAmAM jarUra jaNAya to caMdravadana potAnA vakatavyano samaya pahelAM vidyArthIomAM cImanalAla cakubhAI zAha, mInu masANI vagere hatA. e divasomAM jaNAvI de ane pachI barAbara eTalI ja miniTa bole. koI sabhAmAM pote kolejanA vidyArthIo ekabIjAne nAmanA TUMkA akSare bolAvatA. caMdravadana . pramukha hoya ane koI vakatA ApelI samayamaryAdA karatAM vadhAre lAMbuM bolavA cImanalAlane badhA sI. sI. kahetA. tevI ja rIte cImanalAla cakubhAIne jAya to caMdravadana UbhA thaI vakatAnI pAse jaIne UbhA rahe. eTale sabhAne paNa badhA sI.sI. kahetA. ethI teo baMne vacce ghaNIvAra nAmano to khabara paDI ja jAya ane vakatA paNa samajI jAya. koI vakatA na samaje goTALo thato. eka vakhata cImanalAla cakubhAIne caMdravadanane maLavAnI icchA to teo spaSTa zabdomAM pUruM karavAnuM kahyuM. A prasaMge caMdravadana koInI hAra thaI. tyAre huM caMdravadanane laIne temanA ghare gayo hato. dAkhala thatAM ja caMdravadana na rAkhe. bolyo ke ghaNAM varSe sI. sI. sI. sI. ne maLe che. ' ame beThA che. sabhAmAM cadravadana niyata samaya karatAM vadhAre na bole, ApelA samaya daramiyAna teo baMne vacce potAnA kolejakALanAM keTalAye samasraNo tAjAM jeTalI taiyArI acUka karIne lAvyA hoya. pUrvataiyArI vagara caMdravadana bolavA thayAM. teo baMne tyAre eMzInI umara vaTAvI cUkyA hatA eTale potAnA na jAya. eka vakhata amArA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphethI cadravadanane samakAlIna keTalAya vidyArthI mitronI vAta thatI tyAre temAM koNa kyAre kyAM paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna ApavA nimaMtraNa ApeluM. pacAsa kevI rIte gujarI gayA tenI vAta nIkaLatI. potAnA samakAlIna eka mAtra miniTanuM vyAkhyAna hatuM. sabhAnA pramukha tarIke meM emano paricaya Apyo mInu masANI hayAta che evuM tyAre jANavA maLyuM hatuM. cImanabhAIe pUchyuM ane kyAM ke * caMdravadanabhAI samayanuM custa pAlana karanArA che. paraMtu teo ke "eMsInI umare tame ATalI badhI doDAdoDI kevI rIte karI zako cho ? dasa paMdara miniTa vadhAre leze to paNa amane gamaze..' caMdravadane potAnuM huM to kayAMya jaI zakato nathI * caMdravadane kahyuM, " mAre AgaLapAchaLanI vyAkhyAna cAlu karyuM, paNa aDadhA kalAkamAM pUruM karIne besI gayA. alabatta, kazI ciMtA nathI. gharabAra nathI. mAla milkata nathI. Akho divasa lakhuM viSayane pUro nyAya Apyo. paNa ocho samaya lIdho ethI mane Azcarya che, vAMcu chuM. kyAMthI kyAM jAuM chuM. paNa zarIra sAruM rahevAnuM eka mukhya thayuM. sabhA pUrI thaI pachI meM emane pUchayuM. kema ATalo ocho samaya kAraNa e che ke bhAve evuM mApasara khAu chuM. koInA Agrahane vaza thato lIdho ?' temaNe kahyuM, " kAraNa koIne kahevAya evuM nathI. koIne kahIe nathI. ane varSothI roja niyamita triphaLA lauM chuM.' to gAMDA gaNe. paNa tamane kahevAmAM vAMdho nathI. gaikAle vaDodarAthI varSothI ekalA rahevAne kAraNe caMdravadanane jAte rasoI karavAno mahAvaro nIkaLIne savAre muMbaI Avyo ane cA-nAsto karavA beTho tyAre khabara ghaNo sAro thaI gayo hato. chellAM keTalAya varSathI teo sayAjIrAva yunivarsiTInI paDI ke dAtanuM cokaThuM to vaDodarA bhUlI gayo che. mane ema ke coThA vagara hosTelamAM (manubhAI mahetA holamAM) bIje mALe rahetA hatA. hosTelanA kalAka bolavAmAM vAMdho nahi Ave, paNa vIsa miniTa bolyo tyAM to jaDabAM rasoDe jamavuM hoya to emane jamavAnI chUTa yunivarsiTI taraphathI maLelI dukhavA AvyAM. bolavAnI majhA nahotI AvatI. eTale kahevuM to ghaNuM hatuM, hatI. chatAM teo pote potAnA rUmamAM hAthe rasoI karIne jamatA, alabata paNa pachI tarata pUruM karI nAkhyuM.' tamane mitro-saMbaMdhIonA gharethI jamavAnA ghaNAM nimaMtraNa cAlu maLatAM caMdravadana sAthe vAta karavAmAM aupacArika rahIe to te temane game rahetAM. eTale keTalIya vAra hAthe rasoI karavAnuM rahetuM nahi. Ama chatAM nahi. "caMdravadanabhAI' kahIe to paNa laDhe. mitra tarIke ja teo vAta karavA rasoinI temane ALasa nahotI. emanA hAthanI rasoI jamavAnA prasaMgo cAhe. teo mArA karatA umaramAM pacIsa varSa moTA hatA. paricaya thayA mAre keTalIkavAra thayA che. vaDodarA yunivarsiTInI koi miTiga mATe ke zrI pachI zarU zarUmAM meM emane eka patra lakhyo hato ane saMbodhana tarIke mahAvIra jaina vidhelayanA kAmakAja mATe ke koI sAhityika kAryakrama mATe mAre * pitAtulya zrI caMdravadanabhAI" ema lakhyuM hatuM. emaNe e patrano javAba vaDodarA javAnuM thayuM hoya to manubhAi mahetA hola para jaIne zrI caMdravadanabhAIne na Apyo.. maLyA tyAre mane dhadhaDAvyo. mArA upara cIDAIne kahe "AvuM acUka maLavAnuM rAkhato. keTalIka vAra patra lakhIne agAuthI jaNAvato. to kema lakho cho ? ApaNe to mitro chIe.' meM kahyuM ke "Apa vaDIla cho keTalIka vAra acAnaka jaI caDato. koI koI vAra muMbaIthI rAtanI gADImAM ane pitAtulya cho. mATe ema lakhavuM te mAruM kartavya cheemaNe kahyuM "AvuM berI bIje divase paroDhiye vaDodarA Utarato to sIdho caMdravadana pAse pahoMcI badhu dhatiMga choDo. detInA dAve patra lakhazo to ja javAba ApIza.' jato. teo cA banAve ane ame sAthe pItA. temano svabhAva eTalo pachI vAtane majAkano vaLAMka ApIne emaNe kahyuM ke "ramaNabhAI, tame AvuM kaDaka ane AgrahI chatAM eTalo ja premabharyo raheto ke teo cA banAvatA zuM kAma lakhyuM che tenI mane gaMdha AvI gai che. tamArI dAnata mArA dIkarA hoya ke rasoi karatA hoya ane huM emanI pAse jaIne kahe " lAvo kaMI thaIne mArI pacIsa -pacAsa lAkha rUpiyAnI je milkata che te vArasA tarIke madada karuM ' to teo gussAmAM kahetA, " chAnAmAnA khurazImAM besI jAva, tame paDAvI levA icche che. paNa huM tamane mArI milakata levA nahi dauM. mAre tamArI madadanI kaI ja jarUra nathI, emanA avAjamAM Agraha bharyo Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-91 raNako evo raheto ke tarata khurazImAM besI javuM paDatuM. nevuM varSanI uMmare mane ema hatuM ke jUnI gujarAtI bhASAnuM AvuM pustaka caMdravadana kadAca paNa caMdravadana jema ekalA badhe pravAsa karatA tema hAthe rasoI karatA ane nahi vAMce. paNa sukhada Azcarya sAme mAre kahevuM joie ke caMdravadana Akho te zokhathI karatA. gujarAtI sAhityakAronA aMgata jIvananI A eka advitIya graMtha vAMcI gayA ane mane kahe ke A to sarasa jaina kathA che. nATyAtmaka ghaTanA che. chelle chelle hosTelamAM jayAre emane maLyo tyAre sayAjIrAva aMzothI bharapUra che.' tyAra pachI eka vakhata emaNe patra lakhelo ke yunivarsiTInI kathaLelI sthiti, vidyArthIonI haDatAlo, tophAno, vaDodarAnAM "dhannApAlibhadrA nuM nATaka lakhAi gayuM che. emaNe lakheluM A nATaka jovA ramakhANo e badhA mATe tathA samagra dezanI paristhiti mATe teo baLa maLe te pahelAM to teo vidAya thaI gayA. pio kADhatA. caMdravadana vaDodarAnA. emanA pitA e relvemAM nokarI karelI. eTale muMbaI yunivarsiTImAM gujarAtI vibhAganA adhyakSa tarIke mArI nimaNUpha bAlyakALathI ja caMdravadanane relvenI musApharInI Adata paDI gayelI. relvenI thayA pachI caMdravadane Thakkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALAmAM sarasa vyAkhyAno emanI jANakArI paNa eTalI badhI. keTalAMka varSa pahelAM emaNe eka ApelAM. e vyAkhyAno emane tarata chapAvavAM hatA. mane kahe tamArI vartamAnapatramAM relvee samayapatrakamAM ane anya sudhArA kevA kevA karavA muMbaI yunivarsiTI potAno kopIrAITa hovAthI vyAkhyAno bIje chApavA mATe jevA che te vize roja eka navuM carcApatra lakhavAnuM cAlu kareluM. jo temane vyAkhyAtAne saMmati ApatI nathI ane ghaNAM varSothI pote koInAM vyAkhyAno bhAratanA relve pradhAna banAvyA hota to bhAratanI relve kharekhara AdhuniktAthI chApatI nathI. huM marI jAuM pachI mArAM vyAkhyAno chApavAmAM kone rasa susajaja ane karakasaMvALI hota !, paDavAno che? mATe huM to e vyAkhyAno chapAvI nAkhavAno chuM. kopIrAITanA vaDodarAmAM jyAre tyAM sayAjIrAva yunivarsiTInI sthApanA thai tyAre bhaMga mATe yunivarsiTIne je pagalAM levAM hoya te bhale le. mane teno Dara tenA prathama vAisa cAnselara tathA lekhikA zrImatI haMsAbahena mahetAne vaDodarAnA nathI. huM kyAM paisA kamAvA mATe vyAkhyAno chapAvavAno che?' temane navalakathAkAra ramaNalAla va. desAI tathA umAzaMkara joSIe bhalAmaNa karI kAM ke muMbaI yunirvasaTIno kopIrAiTa che paNa te mATe teno Agraha nathI. hatI ke koithI na baMdhAya evA A bhaTaktA alagArI zakitazALI lekhaka vyAkhyAnonI sAmagrImAM tamAre ghaNA sudhArA vadhArA karavA ja che to navA caMdravadana mahetAne emanI zarate tame yunivarsiTInA "khIle bAMdhazo to gujarAtI nAmathI vyAkhyAnonuM saMvardhita lakhANa chapAvo to kopIrAiTano bhaMga nahi sAhityane ethI ghaNo lAbha thaze.' thAya ane tamAruM pustaka veLAsara chapAI jaze.' caMdavadane e pramANe e haMsAbahene e sUcana svIkArI lIdhuM. yunivarsiTImAM eka khAsa TharAva vyAkhyAno ghaNA sudhArA vadhArA karIne navesarathI navA nAme pustaka chapAvyuM karAvIne caMdravadana jIve tyAM sudhI yunivarsiTInI hosTelamAM rahI zake ane hatuM. (jo ke tyAra pachI muMbaI yunivarsiTIe vyAkhyAno bIje chapAvavA vijhiTiga prophesara tarIke kAma karI zake ema nakakI karAvyuM AthI caMdravadanane mATe saMmati ApavAnuM cAlu karyuM che.) eka mathaka maLI gayuM ane ethI ja teo chellA cAra dAyakAmAM ATaluM caMdravadana patravyavahAramAM bahu ja niyamita. patra lakhyo hoya to tarata badhuM lekhanakArya karI zakyA. caMdravadana haMsAbahenano upakAra bhUle nahi. muMbaI javAba Avyo hoya. vaLI navuM navuM vAMce, vicAre ane lakhe, * prabuddha Ave tyAre haMsAbahenane vakhatovakhata maLI Ave. ekAda vakhata huM paNa jIvana mATe jayAre jayAre lekha lakhavA meM emane patra lakhyo haze tyAre emanI sAthe haMsAbahenane ghare gayelo. thoDA divasamAM ja emano lekha Avyo hoya. dareka vakhate koI navo ja viSaya caMdravadana kyAre mijAja gumAvaze e kahI zakAya nahi. jamavA beThA emaNe lIdho hoya. , hoya ane koI AgrahapUrvaka temanA bhANAmAM premathI vadhAre pIrase to caMdravadana caMdravadanane mArA mATe eTalI lAgaNI ke jyAre paNa ghare AvavA kahAM cIDAIne UbhA thai jAya. hAtha dhoI nAkhe. emenA mijAjane umAzaMkara hoya tyAre AvyA ja hoya. ghare UtaravA mATe karyuM to kahe ke pabAne tyAM barAbara jANe ane chatAM teo caMdravadana pratye eTalo ja prema dharAve. eka mane vadhu phAve. emano jUno nokara varSothI mArI badhI Teva jANe. eTale vakhata caMdravadana, umApAMkara ane suMdarajI beTAI mAre ghare jamavAnA hatA. khAvApIvAnuM, nahAvAnuM, sUvAnuM badhuM vyavasthiti goThavAI jAya che. padmAbahena umAzaMkarane puraNapoLI bahu bhAve. caMdravadanane sUphI taLelI guvArasiMga bahu ane emanA pati vasaMtabhAI bahAragAma hoya ane gharamAM phakta nokara hoya bhAve. beTAI maracAM vinAnuM khAya. caMdravadanano paheraverA vakhatovakhata judo to paNa caMdravadana emane tyAM ja Utare. padmAbahena caMdravadananAM dIkarI jevAM, judo raheto. pahelAM to teo kasavALuM keDiyuM paheratA. koI vAra teo rkiza paraMtu caMdravadana padmAbahenane potAnI mAtA tarIke oLakhAve (e vize TuvAlamAMthI banAveluM aDadhI bAMyanuM paheratA. te divase meM caMdravadanane pUchayuM kumAra' mAM emaNe lakheluM paNa kharuM) padmAbahena jyAre caMdravadana sAthe ke tame gaLAmAM AvI vakIla jevI be paTTI kema pahoro che ? teo kaMI vAta kare tyAre cAMdAmAmA' tarIke saMbodhana kare. javAba Ape te pahelAM umAzaMkara kahe, keTalAMka loko gaLAmAM eka TAI caMdravadanane mAre eka pustaka arpaNa karavuM hatuM. paNa huM raho saMzodhananA pahere che, paNa caMdravadana be TAI pahere che. pachI tarata ja umAzaMkare be kSetrano mANasa. saMzodhananA viSayanuM pustaka teo vAMce ke na vAMce to paNa lITI joDI kADhI : mAruM dhanA zAlibhadra copAI' pustaka meM emane arpaNa karavAnuM nakakI caMdravadana mahetA pahere che be TAI, karyuM. emaNe nA pADI, chatAM e arpaNa karyuM ane enA arpaNapRSThamAM meM paNa suMdarajInA nAmamAM rahe che beTAI. emane mATe nIcenI kavitA lakhI. tarata caMdravadanane umAzaMkarane ThAM, tamArA nAmamAM paNa umA ane zaMkara - caMdravadana ne cAMdAmAmA, caM.cI. ne vaLI sI.sI.jI e benI TAI (fie) thayelI che. ' . rakhe na vAMco evo tamane graMtha arpaNa karato jI, moTA lekho paNa rAbdonI kevI gammata kare teno tyAre pratyakSa anubhava thayo hato. | 'mane arpaNa, ramaNabhAI ? huM nathI zAlibhadrajI : zIlabhadra ke zIlAbhadra ke nathI huM vaLI dhannAjI, caMdravadana vidAya thayA, paNa emanA jIvananA keTalAM badhAM saMsmaraNo ' bhale na ho tame zAlibhadra, ke vaLI ho - dhanAjI; mUkatA gayA. temanuM navuM varSanuM jIvana keTaluM badhuM pravRttizIla ane pragatizIla, graMtha arpaNa karIne tamane thAto huM kaMI dhannA (dhanya) jI. sakriya, sabhara ane siddhiothI jhaLahaLatuM ! teo avasAna pAmyA che evuM nATako bahu lakhyAM joyAM ne pharyA dezavideze jI mAnavAne mana nA pADe. jANe nepathyamAM bIjo veza paheravA gayA che evuM gaThariyAMo bAMdhI bahu ne choDI kaMIka anerI jI. dhanAzAli jevuM kathAnaka joyuM haze na kaze jI; ajepAthI bharelA emanA AtmAne jaMpa hajo ! nATaka enuM lakhazo tame to thAze mana prasaMnnA jI. n ramaNalAla cI. zAha ' lAge. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ..' tA. 17-1 prabuddha jIvanaleDI nikoTina , vijayagupta maurya gaI tA. 1 jUna 1991 no divasa yunonI vizva Arogya saMsthAe sAme yuddhanA dhoraNe lArakArI pravRtti karI rahela che. ApaNA dANacoronI jema dhumrapAnano bahiSkAra divasa tarIke ujavyo. temAM ujavaNIno AnaMda pAmavA A amerikana dANacoro paNa temanI sarakArane bhAre paDI jAya evA ' jevuM kazuM nathI, paNa kheda pAmavA jevuM ghaNuM che, kAraNa ke, tamAkunA trividha baLavAna ane vyavasthita che. sevanathI kensara jevA bhayaMkara roga vadhI rahyA hovA chatAM, yunonI vizva Arogya rasAyaNa vijJAnamAM AvheloiDa nAmanA sendriya saMyojIta dravyo hoya saMsthA, temAM ghaTADo karI zakI nathI. tamAkunA vyasanamAM, ane tethI thatA che, jemanA baMdhAraNamAM kArbana, hAyaDrojana, nAiTrojana ane sAmAnya rIte kensara jevAM mahAroganI saMkhyAmAM paNa vadhAro thaI rahyo che. A vizvavyApI oksijana paNa hoya che. pahelI najare jotAM A mULa tatvo nirdoSa lAge vivAdathI prerAIne amerikAnI sarakAre I.sa. 196nA jAnyuArIthI tamAkunA paraMtu jyAre koi mULa tatvanA saMyojanathI koI navo padArtha bane tyAre raMga, koIpaNa prakAranA sevanathI taMdurastIne gaMbhIra nukasAna thAya che evI cetavaNI rUpa, guNa, prakRti vageremAM moTA pheraphAra thaI jAya che. dA. ta. hAiDrojana, tamAkunI koIpaNa jAherAta upara chApavAno hukama ryo. tethI ApaNI sarakAre adaya ane saLagI uThe tevo vAyu che, paraMtu jayAre be aNuhAIDrojananA, paNa moDe moDethI, evo mALo hukama ryo ke ApaNA dezamAM paNa, tamAkunI okisajananA eka aNa sAthe saMyojita thAya tyAre pANI bane che, je koipaNa prakAranI jAherAta ApavAmAM Ave temAM nAnA akSare cetavaNI pravAhI hoya che, ane agnine ThArI nAkhe che tathA najare joI zakAya che. chApavI ke. tamAkunuM zreipaNa prakAranuM sevana taMdurastI mATe hAnIkAraka che. AlkaloIDa dharAvanAra keTalAka nAma jANItA che, dA.ta. kokeIna, nikoTIna, A cetavaNI bhAgye ja koI vAMce che. dhumrapAna mATe eka pachI eka sigAreTa eTrophAIna, kephAIna, moraphAina, kvinAIna, koDAina ane sTrIklAIna vagere. saLagAvatA jatA eka yuvAnanuM dhyAna A jAherakhabara tarapha kheMcyuM tyAre A badhA rasAyaNonI ugratA eka sarakhI nathI. ane keTalAka auSadha tarIke teNe sarakArI mUrkhAI pratye ane prajAnI taMdurastI pratye ThaMDI upekSA darzAvatuM paNa vaparAya che. aTahAsya kyuM. jayAre krisTophara kolaMbasa vesTa inDIjhanA hAITI nAmanA TApu upara * bIjI eka yuvAna tamAkumAM ceno bheLavIne tenuM mizraNa moMmA nAkhato pahoMcyo tyAre teNe AdivAsIone dhumrapAna karatAM joyA. temanI bhASAnA hato tene joIne meM salAha ApI ke, A vyasana mukhanA ke phephasAnA bhayaMkara zabda uparathI speniyArDoe tamAkunA choDane TobAko nAma ApyuM. aMgrejoe kensarane notare che. teno pratyakSa purAvo najare jovo hoya to tAtAnI kensara teno uccAra thebekako karyo ane tenI uparathI ApaNe tenuM tamAku nAma hospiTalamAM eka AMTo mArI Avo. ApyuM. tamAkumAM mukhya kephI AlkaloiDa nikoTAIna che. vyaMgamAM ene - thoDA varSa pachI A yuvAna mane pAcho maLyo. tyAre meM tene "leDI nikoTIna " tarIke oLakhavAmAM Ave che. amerikAnA AdivAsIonI oLakhyo nahi te akALe vRddha thaI gayo hato ane mukhamAMthI kensaranA calama athavA hoklI zAMtinuM pratIka hatI. paraMtu teo jANatA na hatA cAMdA dUra karavA keTalIye plAsTika sarjarI karavI paDI hatI, tethI tenuM ke A mohaka, zAMtimaya, ane AkarSaka vyasanarUpI "suMdarI' no vAMso caDelano moDha vikRta thaI gayuM hatuM. che. teo ema paNa mAnatA hatA ke, tamAkunA choDa auSadhiya guNo dharAve . jenAmI ke anAmI yuropI vasAhatIoe ane sAgarakheDUoe duniyAmAM che. tamAkanA choDanuM vAvetara phelAvyuM teo jagatane kevo abhizApa vArasAmAM amerikAnA AdivAsIo tamAkuno upayoga ghaNI rIte karatA hatA. ApatA jatA hatA teno temane badhAne kadAca khyAla nahi hoya. Ama yuropIya teo temAMthI sigAra, sigAreTa ke bIDI banAvatA hatA. ane phephasAM saDI vasAhatIoe amerikAnA AdivAsIone trividha rIte tamAkunuM vyasana karatA jAya tyAM sudhI udharasa khAtA hatA. tamAkunI bhUphI banAvIne moDhAmAM dabAvI joyA tyAre temaNe paNa kutuhalathI temanuM anukaraNa kyuM. temAM speniyADaeN rAkhatA hatA. vyasana tarIke, choDanA dareka bhAgano upayoga thAya che. ApaNA ' ane porTugIjho takanuM vAvetara yuropamAM lAvyA ane porTugIjhoe te hiMdustAna samAjamAM jeo tamAkunI bArIka bhUkI dAMtamAM ghase che athavA chIkaNI ane agni eziyA tathA cIna sudhI tamAkunuM vAvetara phelAvyuM, speniyoDee tarIke suMdhe che athavA pAna sAthe sugaMdhI lepa tarIke moDhAmAM rAkhe che teo philipAInsaH sudhI phelAvyuM. badhA kadAca jANatA nahi hoya ke A badhA tamAkunA vividha svarUpo che. AvI' ja khataranAka kerI vanaspati (dakSiNa) amerikA e ApI che. tamAkunI talapa kevI hoya che tenA dAkhalA Apu : himAlayamAM eka teno abhizApa tamAku karatAM paNa vadhI gayo. dakSiNa amerikAnA AdivAsIo pravAsa daramyAna mArI sAthe eka parama vaiSNava ane prakhara vidvAna hatA. pahADamAM rahetA hoya ane roja khANomAM kAma karavA ghaNe UMce caDe-Utare. pravAsa pagapALA karavAno hato. gorakhA sAmAnano bojo uMcatA hatA. teo tyAM thatI kokA nAmanI vanaspatinA pAna cAvI jAya, tethI temano pelA sajajane eka gorakhAne puchyuM, " tumhAre pAsa bIDI hai ? " A thAka utarI jAya che evo temano dAvo hato. vAstavamAM thAka utarI jato savAla sAMbhaLIne huM camakI gayo. tamAkuvALA hAthapaga dhoI nAkhe evA na hato paNe thAka anubhavanAranA nAyuo ane jJAnataMtuo lAgaNI zUnya A vaiSNavane garIba gorakhA pAsethI bIDI mAgatA joIne huM Azcaryacakti thaI jatA hatAspeniyArDoe teno upayoga karI joyo. temAMthI kekeIna thaI gayo. meM temane pUchyuM, bIDIne tamAre zuM karavI che. ? temaNe smita nAmanuM alkaloiDa (eka jatanuM kerI rasAyaNa) chUTa pADI temAMthI pIDAzAmaka karIne javAba Apyo, " tame juo to kharA. " temaNe bIDI bhAMgIne Ijekazana banAvyuM, je sthAnika enestheTika tarIke vaparAya che. paraMtu te daradIne tamAku hatheLImAM nAMkhI ane aMguThA vaDe coLIne bhUphI karI pachI te bhUkI vyasanI banAvI detuM hovAthI enesthesiyA tarIke tenI pasaMdagI nathI thatI, potAnA dAMta upara khUba ghasI. mane kaTAkSamAM pUchayuM, "tame zuM ema dhAratA paNa khAsa karIne utara amerikAnAM vyasanIoe to tenI pasaMdagI karI lIdhI hatA ke huM chAnekhUNe dhumrapAna karuM chuM ? ' meM kahyuM : " tame dhUmrapAna karaze che. dakSiNa emarikAmAMthI ane mekisako dvArA dANacorIthI eTaluM badhuM kokeIna ke dAMta upara ghaso ke cUnA sAthe bheLavIne moMDhAmAM rAkho, e badhuM tamAkunuM jAya che ke amerikAnI prajA ane sarakAra mATe A samasyA mAthAno dukhAvo sevana ja che ne ? ' thaI paDI che. khAsa karIne, ziromAM ane yuvAnomAM A vyasana eTaluM tamAku seMdhavAnuM vyasana pADavAthI paNa kensara jevA bhayaMkara roga thAya vyApI gayuM che ke, samajadAra mANasonA manamAM bhaya peTho che ke, A vyasanathI che. evA eka bIjA sajajananI vAta karuM : teo paNa UMcA prakAranI amerikAnI yuvAprajAnuM hIra cusAI jaze, ane lazkaramAM paNa corIchUpIthI keLavaNI pAmyA hatA ane ghaNI pratiSThA meLavI hatI. teo kensarathI gujarI kokeInanuM vyasana evuM phelAyuM che ke amerikAnI sarakArane bhaya lAgyo chegayA. e jANIne mane AghAta lAgyo. meM eka niSNAtane pUchyuM ke je ke, amerikana sainiko tra sainya sAme laDI zako nahi, tethI sarakAra dANacoronI mANasa hajAmatano sAmAna paNa ukALIne vApare tene kensara kema thAya? nA bIne mAgata pasaMdagI karI hatI, kala ho Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana tA. 16-7-91 niSNAte javAba Apyo, teo avAranavAra capaTTI bharIne bajara nAkamAM karIne, vividha prakriyAo karIne navA navA prakAronI sigAreTo, bIDIo, cIrUTo, caDAvatA hatA, e to tame joyuM haze. vagere banAvavAmAM AvI, ane vIsamI sadI sudhImAM to teno AMtararASTrIya vyasanIo jANe che ke temanuM vyasana koivAra jIvaleNa paNa nIvaDe, vepAra evo khIlyo ke tenI upara kara udharAvanAra sarakArane AvakanuM moTuM athavA pIDA bhogavavI paDe. AvA bhaya pratye vyasanIo kevI upekSA sAdhana maLyuM, ane tenA utpAdanamAM ane vecANamAM vepArIo dhanavAna thaI keLave che teno dAkhalo ApuM chuM. dhumrapAnanA dhumADAthI DhaMkAI gayelA e gayA. ekaso jeTalA dezo tamAkunA uchera, vAparavA yogya banAvaTo, vepAra, sajajanane meM pUchyuM : tame tamArI jIMdagI viSe kevuM jokhama kheDo cho teno vageremAM lokonA svAthyane bhoge khUba dhanavAna thaI gayA. porTugIjho hiMdustAnamAM vicAra kema nathI karatA ? pelA bhAIe hasIne javAba Apyo ke, mRtyu ghaNI upayogI cIjo sAthe A abhizAparUpa jhera paNa lAvyA hatAM. rokaDIyA to badhAnuM nizcita che, pachI AvA nAnakaDA AnaMdathI zA mATe vaMcita rahevuM pAka tarIke tenI khetI AkarSaka thaI paDI. temAM gujarAta paNa pAchaLa na joIe ? rahyuM. auSadha tarIke lerAmAtra guNakArI nahi, paNa kensarathI mAMDIne zvasanataMtra tamAkunI mAdaka " mahilA nuM nAma leDI nikeTina kema paDyuM tenI sudhInA aneka roga utpanna karanAra leDI nikoTInanA premamAM bhArata paNa eka sarasa vAta che. porTugalanA pATanagara lisbanamAM, jayAM nikaTa nAmano lalacAI gayuM ! phrenca elacI hato. te "leDI nikoTina" nA premamAM paDayo hato, ane lisbana - duniyAnA ghaNA dezoe tamAkunI khetIne, tenA pAMdaDAne ane temAMthI te vakhate yuropamAM tamAkunA vepAranuM moTuM kendra hatuM. jayAM nikoTanA zokhane tarehatarehanI AkarSaka banAvaTo ApIne tamAkunA premamAM lokone lAcAra banAvI lIdhe tamAkunA mAdaka padArthanuM nAma bhaMgamAM leDI nikoTina paDayuM ! Aje dIdhAM che. tamAkunA pAMdaDA pakAvavAnI ane temAM Atho lAvavAnI tathA duniyAmAM koI pradeza evo nahi hoya ke jayAM dhumrapAna thatuM na hoya. garIbamAM meLavaNI karavAnI viziSTa rIto zodhI kADhavAmAM AvI che. garIba mANasane paNa bIDI joIe che ane vyasanI mANasa jelamAM gayo tamAkuthI thatA bhayaMkara roga viSe yuropanI tabIbI saMsthAo cetavaNI hoya te eka bIDI mATe game teTalA paisA ApavA taiyAra hoya che. 'ApatI hoya che. I.sa. 1959 mAM niSNAtoe karelA eka sarvekSaNamAM jaNAvyuM soLamI sadImAM lagabhaga AkhA yuropamAM tamAkunI khetI pahoMcI gaI hatuM ke dhumrapAna ke bIjI rIte tamAkunAM sevana karanAra badhA daradIone mukhamAM hatI. tamAkunI keTalIka jAto ugADavAmAM AvI, ane te sthaLanA nAme paNa ane bIje cAMdA kensara) hatA. tamAkunI tarapheNamAM vizvavyApI jAherakhabaro oLakhAtI thaI. dA.ta. varajinIyA. tamAkunA choDanI vividha jAtionuM mizraNa ApanArAo, tamAkano AkarSaka pracAra kare che. - parivartananI prakriyAnuM ghAtaka paribaLa H samaja vinAno virodha pannAlAla 2. zAha audyogika kAMti, kamyuTara, samUha mAdhyamo ane adyatana saMzodhanathI TALavA ke AvA prakAranA vivAda-sarjaka praznomAM na paDavAnI nIti vAto jIvananA vividha kSetromAM parivartana thatuM rahyuM che. ApaNI jIvana paddhati ane samajadAra varga apanAve che. agara AvA prazno paratve udAsIna-upekSA raheNIkaraNI para enI vyApaka asara thatI rahI che. eka yugathI bIjA yuganA vRti paNa dAkhave che. vicArika sAmayikonA taMtrIo paNa AvA prazna vicAra saMdhikALamAM navI paddhati ane e dvArA thatAM parivartanano virodha thAya e vinimaya karavAnuM suddhAM A bhUmikA para kayAreka TALe che. vicAronI svataMtra svabhAvika che. samAjanI surakSA, ApaNI saMskRti ane saMskAra vArasAnI abhivyakitanA A yugamAM sAmayikonuM kharuM ane pAyAnuM kAma to samAjane jALavaNI ane dhArmika siddhAMto evA virodhanI bhUmikA pe hoya che. e vicArika ghaDatara karavAnuM che, e bAbata AvI samasyA vakhate to bahu sahelAIthI rIte parivartana sAmenA virodhane vaicArika parimANa apAya che. paraMtu evA gayA vIsarI javAya che. AvA prasaMgoe ApaNe ApaNI maryAdA kAM to samajatA si virodha pAchaLa haMmezA vaicArika bhUmikA hoya ja evuM mAnavAne kAraNa nathI. chaLa nathI, kAM samajavA mAgatA nathI. evI ApaNI mAnasika bhUmikAnA kAraNe kyAMka sAMpradAyika abhiniveza, kyAMka saiddhAMtika jatA, kyAreka parivartanane vaikalpika dizAsUcana karavAnuM paNa ApaNe vicArI ke yojI zakatA nathI. svIkAravAnI mAnasika taiyArIno abhAva emAM kAraNabhUta bane. eTale emAM A daramiyAnamAM AvI raheluM parivartana, kyAreka ApaNane na samajAya athavA nakArano pratyAghAtIsUra hovAnI vizeSa saMbhAvanA rahe che. ethI lobe khyAla na Ave e rIte, samAjamAM ochI - vatI jhaDape svIkRta thatuM gALe je hetusara parivartanano virodha thAya che te hetu sarato nathI. ane rahe che. ane virodhano hetu mAryo jAya che. virodha karanAra rUDhicusta vargano - enI pAchaLa samaya ane zaktinI barabAdI thAya che. AvI rahelAM parivartanano . bhaya, alabatta, ethI sAco paDe che. ' calacitranI zarUAta thaI tyArathI samAjano cokakasa varga saMskAritAnI AMdhaLo virodha karavAne badale AvA saMjogomAM, samAjanI surakSA, ApaNI chA phaf, mAlaNa pazcAdabhUmAM, eno satata virodha kare che. philmomAM hiMsA ane jAtIyatAnA saMskRti ane saMskAra vArasAnI jALavaNI ane saMvardhana mATe, AvI rahelA atirekane kAraNe, samAjanuM svAthya kathaLyuM che. ane calacitra e vyApaka parirvatanano vaikalpika ane tatva-satvazIla upayoga karavAno viveka dAkhavavo varga rAI 11 varga sudhI vistareluM asarakAraka mAdhyama che. eTale tenI gherI asara vyaktinA joIe. yuge yuge evA vidhAyaka abhigamathI samAja AjanA tabakake pahoMcyo cA%i ibara cAritra, dhaDatara ane samAja vyavasthA para paNa paDI che. che ane ethIja to samAja gatizIla rahyo che. paraMtu AvI rahelAM parivartananA ApaNA mananI grAhakazakti suSupta ke avAvaruM paDI rahe te banavAnuM vidhanA jassA ane jhananamAM A bAbata prAya: khyAla bahAra rahe che nathI, kadaratane nyatA mATe bharapura jagapyAM che. e grAhakazakti pachI game '' ane e samAjanA svAthya mATe te hAnikAraka puravAra thavA saMbhava che. te sAmagrIthI bharI de che. sastAM ni:satva manoraMjanathI ApaNI bhAvi parivartanano virodha karIe tyAre evA virodhanA mApadaMDa (criteria) peDhIne bacAvavI hoya to sinemA sAme jehAda jagAvavA karatAM vadhAre sAco lekhe (1) ApaNI saMskRti ane saMskAra-vArasAnA vinAzanI zakyatA kevI ane sAro rasto e che ke enI rUci sAcI satvazIla sAmagrI vaDe poSAvI . ane keTalI (2) evA vinAzanI zakyatA hoya to enA virodha dvArA ene joIe. UMco AnaMda e anubhavavA pAmaze to zullaka manoraMjana pAchaLa khALavAnI ApaNI saMgaThita kSamatA keTalI ? ane (3) e khALI zAkAya bhaTakavAnuM e bhAgye ja pasaMda karo. ene amuka vastu choDavA kahevuM e tema na hoya ane ApaNo virodha vAMjhIyo ja rahevAno hoya to eno vaikalpika pUratuM nathI; sAmethI vadhu sArI vastu ene ApavI joIe, arthAta calacitronuM upAya - A traNeya bAbato aMge sau prathama vicAravuM joIe. bahudhA nirmANa aTakAvI zakvAnI ApaNI saMgati samatA nathI; pradarako ane ApaNe vaicArika daiSTie spaSTa na hovAthI AMdhaLA ane jhanUnapUrvaktA virodhathI prekSako-darzako paNa aTakvAnA nathI. A saMjogomAM vyaktinA dhaDatara ane doravAI jaIe chIe. ethI jUnI ane navI peDhI, rUDhicusta ane sudhAraka saMskAra-vArasAne dUSita kare evAM calacitrono virodha karavAnI sAthe eno varga vacce rassI-kheMcanI ramata (Tug of Wor ) zarU thAya che, ane sAtvika vikalpa pUro pADavAno abhigama ApaNe apanAvavo joIe. ke ethI kyAreka sAmAjika zAMti ane samatulA jokhamAya che. saMgharSane (anusaMdhAna 54 - 17 para juo). Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I gayA. me e pitAnA hoziyArIthI sIjhana thavAnuM cAlu karyo tA. 16-7-1 prabuddha jIvana yatimAMthI saMvegI AcArya bananAra, vizvavikhyAta * abhidhAna-rAjendra koza ' nA racayitA gata zatakanA krAntikArI mahAna jainAcArya sva. pU. zrI rAjendrasUrijI 1 ramaNalAla cI. zAha vikramanA ogaNIsamA zatakanA uttarArdhamAM ane vIsamA zatakanA pUrvArdhamAM kesariyAjInI yAtrA mATe udayapura thaIne javAnuM hatuM. rasto vikTa hato. jaina zAsana upara prabhAva pADanAra je keTalIka mahAna jaina vibhUtio thaI te divasomAM yAtrAmAM vividha prakAranA anubhavo thatA. kizora ratnarAjanA gaI temAM . 5, 5, zrI rAjendrasUrIzvarajI mahArAja sAhebanuM sthAna be prasaMgo noMdhAyelA che. anokhuM che. teo rAjasthAnanA vatanI hatA, paraMtu temanuM kAryakSetra rAjasthAna eka vakhata yAtrA daramiyAna eka yAtrI saubhAgyamalajInI putrI ramA ane gujarAta uparAMta mukhyatve madhya pradezanuM talAma ane enI AsapAsanAM acAnaka behoza thaI gaI hatI. e vakhate ratnarAje pANI lai maMtra bhaNIne vistAranuM hatuM. yuvAna vaye jhaverAtano dhIkato dhaMdho choDI temane saMyamanA e kizorI para pANI chAMTayuM ke tarata te svastha thaI gaI hatI. A ghaTanA mArge cAlI nIkaLyA hatA. temaNe dIkSA yatijIvananI lIdhI hatI, paraMtu pachI yAtrA daramiyAna saubhAgyamalajIe potAnI putrInI sagAI ratnarAja temAMthI zithilAcAra dUra karavA temaNe nIDaratApUrvaka krAntikArI pagalAM lIdhAM sAthe karavAnI darakhAsta mANeka AgaLa mUkI hatI, paraMtu ranarAje teno asvIkAra hatAM. ethI emane sahana paNa karavuM paDayuM hatuM, paraMtu temanI tyAgamaya karyo hato. AgaLa jatAM jaMgalamAM jayAre bhIla loko tIrakAmaThA laIne sAdhanA - tapazcaryA dhaNI ja UMcI hatI. ethI emanA jIvanamAM ghaNA saMghane lUMTavA AvyA hatA tyAre hiMmatapUrvaka ratnarAje kesariyAnAtha kI jaya" camatkArika prasaMgo banyA hatA. teo zAstronA jJAtA hatA, vidyAbhyAsa ane nA nAda jorazorathI bolAvatA jaI saMghanI AgaLa cAlavAnuM zarU karyuM hatuM. sAhitya mATenI emanI ruci ghaNI UMcI hatI. ethI ja pacAsathI vadhu e vakhate rAjayanA rakSaka ghoDesavAro kayAMkathI acAnaka AvI pahoMcatAM bhIla vidvadabhogya graMthonI racanA uparAMta "abhidhAna-rAjendra korA nI emanI loko bhAgI gayA hatA. AthI ranarAjanI himatanI ane kesariyAnAthamAM ' racanA vizvavikhyAta ane adhApi ajoDa rahI che. emaNe korA sivAya zraddhAnI saMghamAM bahu prazaMsA thaI hatI.. bIjuM kazuM ja na lakhyuM hota to paNa A koza emanI cirasmaraNIya yazagAthArUpa kesariyAjInI yAtrA karI AvyA pachI ranarAja paNa potAnA pitAnA banI rahe evo che. - vyavasAyamAM moTAbhAI mANekanI sAthe joDAI gayA. kime kame pitAjIe zrI rAjendrasUri mahArAja sAhebane janma rAjasthAnamAM bharatapuramAM vyavasAyamAMthI nivRtta thavAnuM cAlu karyuM. daramiyAna baMne bhAIoe potAnI thayo hato. emanA pitAnuM nAma RSabhadAsa pArakha tathA mAtAnuM nAma kesarabAI hoMziyArIthI potAnA jhaverAtanA dhaMdhAne khUba vikasAvyo. mAtra bharatapura ja hatuM.RSabhadAsa pArakhano jhaverAtano vyavasAya hato. teonI gaNanA bharatapuranA nahi. bahAragAmanA paNa ghaNA vepArIo sAthe emano vepAra saMbaMdha vadhato agragaNya zreSThIomAM thatI hatI. RSabhadAsa ane kesarabAI zraddhAvaMta ane gayo. baMne bhAIo ghaNI sArI kamANI karavA lAgyA. TheTha klaktA ane '' dharmaniSTha hatAM. zrIlaMkA sudhI emano vepAra vAto gayo. baMne bhAIone lAgyuM ke jhaverAtanA ' eka divasa kesarabAIe potAnA patine kyAM, "Aje rAtanA ane eka namUnA sAthe laIne jo kSakanA ane zrIlaMkA javAmAM Ave to vepAra ghaNo adabhuta svapna AvyuM hatuM. svapnamAM koI preta vasadhArI deve mane eka vadhu sAro thAya. e mATe pitAjInI saMmati maLatAM relagADI vinAnA e kImatI ratna ApyuM. AvA zubha svapnano zo saMketa haze te jANavAnI divasomAM baMne bhAIo baLadagADI ane ghoDA para besI ghaNA divase klaktA utsukatAthI RSabhadAse upAzraye jaIne sAdhu bhagavaMtane te vize pUchyuM. temaNe pahoMcyA. keTalAka mahinA tyAM rokAI, vahANamAM besI teo baMne zrIlaMkA kahyuM. "tamane have je saMtAnanI prApti thaze te ratna samAna mahAna tejasvI pahocyA. tyAM temaNe sAro vepAra karyo ane bahu dhana kamAyA. daramiyAna haze.' RSabhadAsane traNa saMtAno hatAM. eka putra hato mANeka ane be putrIo bharatapurathI tAra dvArA saMdezo Avyo ke "pitAzrInI tabiyata sArI rahetI hatI gaMgA ane emAM. tyAra pachI kesarabAIe vi. saM. 1883nA poSa suda nathI. mATe bharatapura jaladI pAchA pharo.' sAtama (tA. 3jI Disembara, 1827) nA roja putrane janma Apyo. enA baMne bhAIo ghaNA divasano satata pravAsa karI ghare pAchA pharyA. pitAjI janmathI kuTuMbamAM AnaMda chavAI gayo. kesarabAIe svapnamAM joyelA ratnanA RSabhadAsa ane mAtAjI kesarabAI baMnenI tabiyata vRddhAvasthAne lIdhe saMketa anusAra RSabhadAse putranuM nAma "ratnarAja' rAkhyuM. kathaLI gaI hatI. baMne bhAIoe mAtApitAnI bahu sArI sevAcAkarI karI, ranarAjamAM bAlyAvasthAthI ja dharma pratye ruci jaNAtI hatI. jinamaMdire paraMtu umara thavAne kAraNe emanI tabiyatamAM khAsa sudhAro thayo nahI. javuM, jinapratimAne page lAgavuM. sAdhu bhagavaMtane vaMdana karavAM, navakAramaMtra bolavo bharatapuramAM AvIne baMne bhAIoe vaLI potAnA vepArane vadhu vikasAvyo. vagere bAlavayamAM enA jIvanamAM vaNAI gayAM hatAM.. daramiyAna ratnarAjane paraNAvavAnI vAta cAlI. paraMtu ratnarAje e vAtane RSabhadAsano jhaverAtano vyavasAya ghaNo sAro cAlato hato. emanuM TALyA karI. thoDA vakhata pachI mAtApitAnI tabiyata vadhu gaMbhIra banI ane kuTuMba sarva rIte sukhI hatuM. bALaka ratnarAja pAMceka varSano thatAM ene mATe pahelAM mAtA kesarabAI ane pachI pitA RSabhadAsa ema baMne be divasanA zikSaNanI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. abhyAsamAM ratnarAja hoMziyAra hato. aMtare avasAna pAmyA. kuTuMbamAMthI trarUpa be vaDIla vyaktionI vidAyathI kame krame moTA thatA ratnarAjane caudaka varSa thavA AvyAM. tyAre RSabhadAse zokanuM vAtAvaraNa prasarI gayuM. AghAtanI ghaNI moTI asara ratnarAjanA cita potAnA putra mANekane kahAM, have ratnarAja moTo thayo che. ene dukAne besADavo upara paDI. teo jIvanamaraNanA ciMtanamAM DUbelA rahetA. have vepAradhaMdhAmAM joie. vepAra dhaMdhe lagADavo joIe. A darakhAsta sAthe gharanAM badhAM emanuM mana lAgatuM nahotuM. bhAI-bhAbhIe lagnanI vAta karI to teno paNa saMmata hatAM. emaNe asvIkAra karyo. e vakhate bharatapurathI kesariyAjIno yAtrAsaMdha nIkaLato hato. e divasomAM ratnarAjane mAtApitAnI vidAyano vasamo mAnasika AghAta lAgyo hato. eklaoNkta mANasa yAtrA karavA nIkaLI zakyo nahi, kAraNa ke baLadagADI' teo ekalA sUnamUna besI rahetA. saMsAramAM jIvonA paribhramaNanA vicAre ke ghoDAUMTa upara pravAsa karavo paDato. rastAo sArA nahotA. jaMgalamAM caDI jatA. bhAi - bhAbhI ane mitro saMbaMdhIoe emane sAMtvana ApatA, lUMTArUo tathA hiMsaka prANIono bhaya raheto. yAtrAnA saMgho paNa jaladI paraMtu enI asara vadhu samaya rahetI nahi. evAmAM bharatapuranA upAzrayamAM jaladI nIkaLatA nahi. yAtrA karavI e gharaDA mANasonuM kAma nahi. vepAradhaMdhAmAM zrIpUjaya zrI pramodasUri potAnA ziSyo sAthe padhAryA. e divasomAM joDAya te pahelAM ratnarAjane A sArI taka maLatI hatI. mAtApitAe e gujarAta-rAjasthAnamAM saMvegI sAdhuo karatAM yatio-zrIpUjayonI saMkhyA mATe saMmati ApI. sAthe mANeka paNa joDAya ema nakakI thayuM. baMne bhAIo ghaNI moTI hatI. teo paNa dharma pracAranuM kArya karatA. zrI pramodasUri sArA kesariyAjInA yAtrAnA saMghamAM joDAI gayA. vyAkhyAtA hatA. emanA vyAkhyAnamAM nagaranA ghaNA mANaso AvatA. eka Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . vakhata ratnarAjano eka mitra emane pramodasUrinA vyAkhyAnamAM lai gayo: e vyAkhyAnanI asara ratnarAjanA mana upara sArI paDI. eTale ratnarAje roja vyAkhyAnamAM upAzraye javAnuM cAluM rAkhyuM. pachI to pramodasUrine vaMdana mATe maLavAnuM emaNe cAlu karyuM. ethI emanA manane ghaNI zAMti maLI, sAthe sAthe zrI pramodaranA upadezanI asarane kAraNe snarAjanA manamAM vairAgya janmyo. prabuddha jIvana tyAra pachI pramodasUri to bharatapurathI vihAra karI gayA. paraMtu ratnarAjanuM mana have vepAramAM ke kuTuMbanA vyavahAramAM lAgatuM nahotuM. aDhAra varSanI emanI uMmara thaI hatI. emane dIkSA lai potAnA jIvanane sArthaka karavuM hatuM. e mATe emane moTAbAi AgaLa prastAva mUkyo. ghaNA divasa sudhI kuTuMbamAM ghaNI carcA vicAraNA thai. emane samajAvavA ghaNA prayatno thayA. paraMtu ratnarAja potAnAM nirNayamAM makakama hatA. chevaTe moTAbhAie ane parivAranA sabhyoe ratnarAjane zrIpUjya zrI pramodasUri pAse dIkSA levA mATe saMmati ApI. potAnA moTAbhAi mANeka tathA kuTuMbIjano taraphathI dIkSA mATe anumati maLatAM kizora ratnarAjane atyaMta harSa thayo. have vahelAmAM vahelI take dIkSA lai levAnuM emane mana thayuM paraMtu gurudeva AcArya zrI pramodasUri to udayapuramAM birAjamAna hatA. eTale dIkSA kyA sthaLe levI e prazna upasthita thayo. kuTuMbIjanonI bhAvanA evI hatI potAnA nagara bharatapuramAM ja dIkSA mahotsava thavo joie, paraMtu e mATe zrI pramodasUrie udayapurathI vihAra karI bharatapura padhAravuM paDe. paraMtu tarata bharatapura AvavAnI zrI pramodasUrinI icchA nahotI. vaLI temanA mate bharatapura karatAM udayapuramAM dIkSA mahotsava sArI rIte UjavI zakAya ema hato. kizora ratnarAjanI icchA udayapura.jaIne vahelI take dIkSita thavAnI hatI. chevaTe mANeka ane kuTuMbanA sabhyoe udayapuramAM dIkSA levA mATe saMmati ApI. dIkSA mATe saM. 1904 nA vaizAkha suda pAMcamano divasa nakkI thayo. * samagra kuTuMba udayapura pahoMcyuM. tyAM varasIdAnanI bhavya zobhAyAtrA nIkaLI. tyAra pachI seMdha samakSa ratnarAjane dIkSA ApavAmAM AvI. zrI pramodaranA ziSya muni hemavijayajIe dIkSAnI vidhi karAvI. ratnarAjanuM nAma muni ratnavijaya" rAkhavAmAM AvyuM. potAnA lADIlA svajanane dIkSita vezamAM joi parijano gadgad gai gayAM. A mahotsavamAM moTAbhAi mANeke sArI rakama kharcA. dIkSA mahotsava pachI. kuTuMbIjano bharatapura pAchA pharyAM. Ama yuvAna ratnarAja yatizrI ratnavijyajI banyA. dIkSA pachI navayuvAna yati zrI ratnavijyajIe saM. 1904mAM guru mahArAja sAthe prathama cAturmAsa AkolAmAM karyuM. saM. 1905nuM bIjuM cAturmAsa paNa indoramAM potAnA guru mahArAja sAthe karyuM. A be traNa varSamAM emaNe potAnA guru mahArAja pAse ThIka ThIka adhyayana karI lIdhuM dIkSA pachI guru mahArAja zrI pramodasUrine lAgyuM ke pote dhAryuM hatuM tenA karatAM paNa muni ratnavijaya vadhu kuzAgra buddhi, tIvra smaraNazakti tathA grahaNazakti dharAvanAra muni che. emane jo yogya abhyAsa karAvavAmAM Ave to teo ghaNo vikAsa sAdhI zake ema che. eTale emanA vidhAbhyAsa mATe tathA zAstronA adhyayana mATe suyogya vyavasthA karavI joie. e divasomAM kharataragacchanA muni zrI sAgaracaMdrajInuM nAma taTastha jJAnI mahAtmA tarIke ghaNI khyAti pAmyuM hatuM. teo judA gacchanA hatA chatAM zrI pramodasUrie potAnA ziSya zrI ratnavijayajIne temanI pAse zAstrAbhyAsa karAvavAnuM nakkI ryuM. e mATe munizrI sAgaracaMdrajIne vinaMtI karatAM teo udayapura padhAryAM. badhI vyavasthAnI vicAraNA thaI gaI ane munizrI sAgaracaMdrajIe zrI ratnavijayajIne sAthe lai vihAra ryo. zrI ratnavijayajIe emanI pAse rahIne jaina AgamasUtro uparAMta kAvyAlaMkAra, nyAya vagereno paNa UMDo abhyAsa karyo. teo pote paNa sAhityanI racanA karavA lAgyA hatA. bAvIza varSanI vaye emaNe karaNakAma dhenuM sAriNI nAmanI kRtinuM sarjana kyuM hatuM. teo udayapura pAchA pharyAM. zrI pramodasUrie emanI yogyatA jANIne udayapuramAM saM. 1909mAM vaizAkha suda trIjanA roja vaDI dIkSA ApI. keTalAka samaya pachI vadhu yogyatA prApta karatAM emane paMDita-paMnyAsanI padavI paNa ApavAmAM AvI. zrI ratnavijayajIe guru mahArAja sAthe saM. 1906 nuM cAturmAsa e tame 6-7-1 ujjainamAM, saM. 1907nuM maMdasoramAM ane sa. 1908 nuM udayapuzmAM karyuM. tyAra pachI gurudevanI AjJA lai pharIthI temaNe zrI sAgaracaMdrajI sAthe vidyAbhyAsa mATe nAgora tathA jesalameramAM cAturmAMsa karyuM. tyAM zrI sAgaracaMdrajInA mArgadarzana heThaLa jesalameranA jJAnabhaMDAranI ghaNI durlabha hastapratono ane temAM lakhAyelAM graMthono abhyAsa karavAnI suMdara taka sAMpaDI. zrI ratnavijayajIe jesalamerathI pAchA pharatAM pArTImAM cAturthAMsa karyuM ane tyAra pachI jodhapura AvyA. tyAM tapagacchanA gacchAdhipati zrIpUchyuM zrI devendrasUri sAthe cAturmAsa ryuM. A cAturmAsa daramiyAna zrI devendrasUrine khAtarI thaI ke yuvAna yati zrI ratnavijayajIe zAsrobhyAsa dhaNo sAthe karyo che, emanI zraddhA ghaNI UMDI che ane emanuM cAritra bahu nirmaLa che. teo vyavahAradakSa paNa che eTale temanI sevAno lAbha kyAreka levA jevo che. te samaye tapagacchanA yatiomAM zrIpUjaya zrI devendrasarinuM sthAna mukhya ane mahattvanuM hatuM. teo potAnI pATagAdI potAnI hayAtI pachI bAlayati zrI dhIravijayane soMpavA icchatA hatA. paraMtu teo uMmaramAM nAnA hatA ane emano abhyAsa paNa haju joie teTalo thayo nahoto. zrI devendrasUri pote vRddhAvasthAne kAraNe have potAnA yatione adhyayana mATe barAbara samaya ApI zakyA nahotA. gacchanI vyavasthAmAM paNa have teo barAbara dekharekha rAkhI zakyA nahotA. te vakhate tapagacchanA yatione sarasa adhyayana karAvI zake evI vyakti tarIke temanI najara zrI ratnavijayajI upara paDI. temaNe patra lakhIne zrI ratnavijyajIne potAnI pAse bolAvyA ane abhyAsa karAvavA mATe darakhAsta karI.. zrI ratnavijayajIe potAnA gurumahArAjanI saMmati lai e jvAbadArI svIkArI. teo zrI devendrasUri sAthe joDAi gayA ane yatizrI dhIravijayajIne tathA bIjA ekAvana yatione barAbara adhyayana karAvavA lAgyA. taduparAMta gacchanI vyavasthAmAM paNa teo mArgadarzana ApavA lAgyA. keTalAka vakhata pachI rAdhanapuramAM zrIpUjaya zrI devendrasUri kALadharma pAmyA. AthI gacchanI gAdI upara navayuvAna yati zrI dhIravijyajIne utsavapUrvaka besADavAmAM AvyA. have teo yatimAMthI gAdIpati zrIpUjya banyA. temanuM nAma paNa have zrI dharaNendrasUri rAkhavAmAM AvyuM. teozrI ratnavijayajI karatAM uMmaramAM ghaNA nAnA hatA ane temanI pAse zAsAbhyAsa karatA hatA. teo zrI ratnavijayajInA jJAna, cAritra ane vyavasthAzaktithI prabhAvita thayelA hatA. zrI ratnavijayajIe A rIte saM. 1914 thI saM. 1919 sudhI ema satata cha varSa sudhI zrIpUjaya zrI dharaNendrasUri tathA emanA samudAyanA badhA yatione zAsrAbhyAsa karAvavAnI ane gaccha - vyavasthAnI javAbadArI sArI rIte upADI lIdhI hatI. teo temanI sAthe citrakUTa, bikAnera, sAdaDI, bhIlavADA vagere sthaLe vihAracAturmAsa karatA rahyA hatA. A badhA mATe zrIdharaNendrasUri zrI ratnavijayajInA bahu RNI hatA. AthI temaNe zrI ratnavijayajIne saM. 1921 mAM tapagacchanA daphtarInuM pada ApyuM, sAdhuomAM daphatarInuM pada nathI hotuM. paNa yatioe potAnI vyavasthA mATe AvuM pada UbhuM karyuM hatuM, kAraNa ke yatio potAnI pAse paisA, ratno tathA anya parigraha paNa rAkhatA. e badhAMnI vyavasthA mATe eka javAbadAra vyaktinI jarUra rahetI. zrI ratnavijayajIe daphatarI tarIke sa. 1921nuM cAturmAsa zrI dharaNendrasUri sAthe ajameramAM karyuM. zrI. ratnavijayajIe daphatarInuM pada to svIkAryuM, paNa potAnI pAse adhyayana karanAra zrI dharaNendrasUri jayArathI zrIpUya thayA tyArathI AjJA to emanI ja svIkAravAnI rahI. vyavasthAnI dRSTie e yogya ja hatuM, paraMtu tyAga, vairAgyanA saMskAravALA zrI ratnavijyajIne yuvAnImAM pravezI cUkelA zrIdharaNendrasUrinA ThATha-mATha, mojazokha, AjJAkArI vartana, ahaMkAra, bhogopabhoganI sAmagrI mATe Asakti vagere khUMcavA lAgyAM hatAM. teo vAraMvAra te mATe zrI dharaNendrasUrine bhalAmaNa karatA ane zrI dharaNendrasUri te bhalAmaNano svIkAra karatA, kAraNa ke zrI ratnavijyajI emanA vidyAguru hatA. paraMtu khuzAmatakhora evA keTalAka bIjA yatio zrI dharaNendrasUrina caDAvatA ane zrI ratnavijayajI viruddha bhaMbheraNI karatA. zrI ratnavijyajIe upADelI gacchanI javAbadArIne kAraNe thoDAM varSamAM Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evAmAM zrI ne dharaNendraritI nI lAbha laI keTalAka lakhyo rAga ea. 16-7-91 prabuddha jIvana ja tapagacchanA yationo prabhAva rAjasthAnamAM vadhavA lAgyo. saM. 1914 ane samajadAra yatio hatA. yatijIvanamAM pravezelo zithilAcAra temane dhI. 1921 sudhI ema satata ATha varSa sudhI zrI ratnavijayajInI sahAyanI pasaMda nahoto. teozrI ratnavijayajI sAthe saMmata thatA, paraMtu paristhitine kathI dharaNendrasUrie tapagacchano prabhAva eTalo vadhArI dIdho ke jodhapura - vaza thaI teo pragaTapaNe zrI ratnavijayajIno pakSa laI zakatA nahotA. yuti bikAneranA rAjayamAM kharataragacchanA yationuM varcasva ochuM thayuM. tyAM rAjaya jIvananA AvA potAnA anubhavo parathI tathA anya yationA jIvananA rathI rAjadarabAramAM tapagacchanA zrIpUjaya zrI dharaNendrasUrine zirapAva avalokana parathI zrI ratnavijayajIe yatijIvananA diyoddhAra mATe keTalIka ApavAmAM Avyo. tathA chatra, cAmara, pAlakhI vagere bheTa ApavAmAM AvyAM. darakhAsto zrI dharaNendrasUrine karI ke jethI nirmaLa cAritranuM pAlana thAya - yamaye rAjaya taraphathI maLatAM mAna-sanmAnanI A dhaTanA aitihAsika ane loko upara prabhAva paDe. paraMtu zrI dharaNendrasUrie e vAtane tyAre e ghaNI ja mahattvanI hatI. gaMbhIrapaNe lIdhI nahi. ' . . navijayajIne daphatarInuM pada apAyA pachI jema eka bAju yati-- zrI ratnavijayajI zrI dharaNendrasUri rAdhe keTalAMka varSothI vicaratA hata. samudAyamAM emanuM mAna vadhI gayuM che. bIjI bAju emanI javAbadArI paraMtu je rIte zrI dharaNenDarino ThATha-mATha, bAhayAbara, vaibhava ane bhautika paNa vadhI gaI. samagra gacchanI vyavasthA emane saMbhALavAnI hatI. emAM abhilASAo vadhatAM jatAM hatA te joIne zrI ratnavijayajIne du:kha thayu. dANAMnI vyavasthA paNa AvI rI hatI, kAraNa ke e samaye yatio nANAM pote jaina sAdhu che ane potAnuM jIvana tyAgamaya hovuM joie. evuM zrI zAtA. ane tenI Avaka-jAvakane vyavasthita lekhita hisAba paNa rAkhatA. ratnavijayajIne vAraMvAra lAgatuM hatuM. kadAca zrI dharaNendrasUrimAM parivartana 1 jayAre eka vyakitanI pragati thAya tyAre enI AsapAsanI bIjI Ave to pote temanAthI chUTA paDIne paNa evuM tyAgamaya jIvana jIvavuM keTIka vyakitaone enI sahaja rIte IrSyA thAya. zrI ratnavijayajI mATe joIe evuM have emane vAraMvAra lAgavA mAMDayuM hatuM. Uga keTalAka yatione IrSyA thavA lAgI hatI. teo koika takanI rAha jotA A manomaMthana daramiyAna eka mahatvanI sUcaka ghaTanA banI. cuM. 120 rA. -tAmAM zrI ratnavijayajIne potAnA vayovRddha guru mahArAja zrI pramodasUrine nA caitra mAsamAM zrI dharaNendrasUri potAnA patisamudAya sAthe rANakapuranI maLavAnI bhAvanA thai. zrI dharaNendrasUrinI AjJA laIne teo vihAra karIne yAtrAe padhAryA. te upAzrayamAMthI nIkaLIne bhagavAnanAM darzana karavA AvyA - hAra pahoMcyA. emanI A gerahAjarInI takano lAbha laI keTalAka yatioe tyAre zreSTha maMdiranA daravAjA sudhI pAlakhImAM besI, chatra, cAmara, daMDa vagere vI ratnavijayajInI viruddha eka khAnagI patra (kako) karI dharaNendrasUrine lakhyo. sAthe vAjategAjate Adeg. A daraya zrI ratnavijayajIne manamAM khUyuM. : zrI ratnavijayajI viruddha mukhya gaMbhIra AkSepa daphatarI tarIke nANAMnI paraMtu teo kazuM bolyA nahi. zrI dharaNendrasUri sAthe temaNe paNa rANakapuranA moDAmAla karavAno hato. maMdiramAM AdIzvara bhagavAnanAM darzana kyuM tyAra pachI zrI ratnavijayajI maMdiranI A eka bahu gaMbhIra AkSepa hato. pAtra khAnagI hato, paNa khAnagI bahAra AvI, aravallInI DuMgaramALamAMnI eka TekarI upara jaIne tyAM dhyAnamAM rahyo nahi. carcAno viSaya banI gayo. zrI dharaNendrasUrine saMpUrNa khAtarI beThA. zithilAcAra dUra karavA pote kaMIka saMkalpa karavo joIe ema emane hatI ke zrI ratnavijayajI bahu ja prAmANika che ane teo kadApi A pramANe daDhapaNe lAgyuM. kare ja nahi, pUrI tapAsa emaNe karI. nANAMnI kazI ja ucApata thaI nahotI. bIje divase vahelI savAre paNa teo pharIthI TekarI upara jaI dhyAna zrI dharaNendrasari e vakhate jodhapura pahoMcyA hatA, tyAM yationI sabhA magna banyA. e divasa caitra suda terasano hato. bhagavAna mahAvIranA janmalyANakano bharavAmAM AvI, emAM AkSeponI carcA thaI ane pUrI tapAsa ane cakAsaNIne e divasa, bhagavAnano tyAgasaMyamathI paripUrNa jIvanano vicAra karatAM karatAM aMte nirNaya karavAmAM Avyo ke zrI ratnavijayajIe nANAMnI kazI ja ucApata ane pote dazavaikAlika vagere sUtromAM bhagavAnanI vANInuM je pramANe adhyayana karI nathI. emanI pAse koi ja rakama leNI nIkaLatI nathI. karyuM hatuM te jotAM temaNe potAne mATe tyAgamaya jIvana svIkAravAno saMkalpa A AkSeponI vAta AhoramAM zrI ratnavijayajI sudhI pahoMcI gaI. karyo. yati-daphatarI tarIke zrI navijyajIne potAne mATe paNa chatra, cAmara AthI temanuM mana nArAja thai gayuM. teo nirdoSa che evI matalabanA jodhapuranA vagere hatAM te yogya kALa e badhuM choDI devAno temaNe nirdhAra karyo. alabatta, TharAvanI nakala temane moklavAmAM AvI. paraMtu ethI emanA mananuM samAdhAna e jamAnAmAM ema karavuM yati mATe ghaNI moTI naitika hiMmatanuM kAma hatuM. thayuM nahi. teo zrI dharaNendrasuri pAse pAchA pharyA nahi. ethI gacchanI sUryodaya thatAM teo upAzrayamAM AvyA, ane tyAMthI maMdiramAM gayA. vyavasthAnI javAbadArI zrI dharaNendrasUrine mAthe AvI paDI. teo binaanubhavI tyAM zrI RSabhadeva bhagavAnanI samakSa caityavaMdanAdinI vidhi karavA uparAMta hatA. A vyavasthAnuM kAma temane phAvatuM nahotuM. temaNe zrI ratnavijayajIne bhaktAmara stotrano pATha karyo ane pachI emaNe abhigraha dhAraNa ryo ke vAraMvAra saMdezAo molAvyA. chevaTe vayovRddha ane zANA gaNAtA yati zrI pAMca varSamAM A yatijIvana ane enI zithilatAno tyAga karI zuddha sAdhvAcAranuM motIvijayajI gayA. paraMtu have daphatarI pada saMbhALavAnI potAnI koI IcchA pote pAlana karavuM. vaLI e diyoddhAra mATe emaNe aThThama tapanuM paccakhANa nathI ema zrI ratnavijayajIe jaNAvyuM ane pote potAnI sAthe AvelA paNa lIdhuM, yatio sAthe anya sthaLe svataMtra cAturmAsa karyuM. zrI ratnavijayajInA jIvana parivartananI zubha zarUAta A rANakapuranI Ama zrI ratnavijayajInuM zrIpUjaya zrI dharaNendrasUri sAthenuM aMtara yAtrAthI ane kiyoddhAra mATenA abhigrahathI thaI. alabata, A bAbata vadhatuM gayuM. AthI zrI dharaNendrasUrie pharI eka khAnagI patra lakhyo ane Aje ApaNane jeTalI saraLa lAge teTalI tyAre nahotI. eka bAju moTA jaNAvyuM ke "tame phakata eka vAra mane aMgata rIte maLI jAva to sAruM. moTA rAjavIo ane bIjI bAju anuyAyI zrAvako e baMne upara ghaNuM mArA potAnA manamAM kayAreya kaMI zaMkA thaI nathI. tema chatAM moMDhA moMDha varcasva dharAvanAra, maMtrataMtranA ArAdhaka yationI viruddha rAjAzAhInA e keTalAka khulAsA thaI jAya to mane saMtoSa thaze." divasomAM koI pagaluM bharavuM e dhaNuM moTuM dussAhasa hatuM. A vinaMtIpatra maLatAM zrI ratnavijayajIne lAgyuM ke AvI aMgata vinaMtI vi. saM. 123 nuM cAturmAsa zrI dharaNendrasUrie rAjasthAnamAM ghANerAvamAM pachI have pote nahi jAya to te yogya nahi kahevAya. eTale pote vihAra karavAnuM nakakI karyuM. karIne zrI dharaNendrasUri pAse pahoMcyA. baMne premathI ekAMtamAM maLyA. ghaNI zrI ratnavijayajIe paNa zrI dharaNendrasUri sAthe cAturmAsa karavuM ema vAto thaI. paraspara khulAsA thayA. baMnene bahu saMtoSa thayo. zrI dharaNendrarine nakakI karavAmAM AvyuM, kAraNa ke teo tapagacchanA yationA daphatarI hatA. hatuM ke zrI ratnavijayajI nirmaLa sAdhu che. vaLI emano potAnA upara ghaNo eTale zrI dharaNendrasUrinI AgrahapUrvakanI icchA hatI ke zrI ratnavijayajI upakAra che. to bIjI bAju zrI ratnavijyajIne lAgyuM ke pote gacchAdhipati potAnI sAthe cAturmAsa kare. zrI ratnavijayajI vidvAna hatA. sArA vaktA zrI devendrasUrine vacana ApyuM che te pramANe zrIpUjaya zrI dharaNendrasUrine hatA. emanI vyAkhyAna zailIno loko upara ghaNo sAro prabhAva paDato hato. pote sahakAra Apavo joie. AthI temaNe zrI dharaNendrasUrinA anyAgrahane eTale paryuSaNamAM teo potAnI sAthe hoya to lokone vadhu lAbha maLe evI vaza thai tapagacchanA daphatarInuM pada pharI saMbhALI lIdhuM. daSTi zrI dhaNendrasurinI hatI. paraMtu eka vakhata yatiomAM cAlu thayelI khaTapaTo aTakI nahi. jo ghANerAvamAM cAturmAsamAM roje roje vyAkhyAna ApavAnI javAbadArI ke zrI dharaNendrasUrinA yatisamudAyamAM zrI motIvijayajI jevA keTalAka anubhavI zAstrajJa zrI ratnavijayajIe svIkArI lIdhI. divase divase zrotAonI hAjarI karIne nirNaya karavAmAM Avyo che. carcA thaI ane pUra tA. tionI sabhA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 10 tA. 16-7-91 vadhatI cAlI. ema karatAM parvAdhirAja paryuSaNanA divaso AvI pahoMcyA e divasomAM A vistAranA sAmAnya zrAvakone ucca, tyAgI, saMyamI sAdhu mahAtmAono khyAla ke paricaya bahu nahoto. ThAThamAThavALA yationA jIvanathI aMjAi gayelA loko A paristhitithI sahaja rIte TevAi gayA hatA. rAjadarabAramAM yatione maLatA mAMnapAnathI prabhAvita thayelA lokono mApadaMDa paNa judo hato. yatio to AvA rajavADI ThAThamAThavALA hovA hatA, to keTalAka emanI viruddha paNa hatA. zrAvakomAM paNa be pakSa paDI gayA hatA. zrI ratnavijayajInA manamAM vimAsaNa thai ke AvA taMga vAtAvaraNamAM ahIM rahevuM ke kema ? temaNe tarata nirNaya lai lIdho ke A sthaLa choDIne, vihAra karIne pote have bIje cAlyA javuM joie. paraMtu cAturmAsa ane te paNa paryuSaNa parvanA divasomAM vihAra kevI rIte thai zake ? to paNa apavAdarUpa saMjogomAM Apadadharma samajIne temaNe potAnA upakaraNo sAthe ja joie evI dRDha mAnyatA lokonI thai gai hatI. sAcA, tyAgI jainatyAMthI tarata vihAra karavAnuM nakakI karyuM. keTalAka yatio emanI sAthe joDAyA. keTalAka tioe ane lokoe rokAi javA mATe ghaNI vinaMtI karI paNa te temaNe mAnI nahi. vihAra karIne teo nADola padhAryA ane zeSa cAturmAsa tyAM pUruM karyuM. attaranI A ghaTanA rAjasthAnamAM yatiomAM ane zrAvakomAM vivAdano eka moTo viSaya banI gai. sAdhuone yatio TavA paNa detA nahi. jo ke keTalIka jaina vidyAo ane paraMparAone sAcavavAmAM yationuM yogadAna ghaNuM moTuM hatuM, to paNa temanAmAM zithilAcAra uttarottara vadhato jato hato.. paryuSaNa parvamAM zrI ratnavijayajI upAzrayamAM kalpasUtra vAMcatA hatA. bhagavAna mahAvIranA tyAgamaya jIvananAM rahasyo teo zrotAone bhAvapUrvaka samajAvatA hatA. sAcA zramaNa kevA hoya te pUrvAcAryonAM preraka dRSTAMto sahita teo batAvatA hatA. emanA cittamAM bhagavAna mahAvIranA apramatta evA tyAga saMyamamaya pUrNa jIvananuM citra jANe saMjIva banIne ramI rahyuM hatuM. vyAkhyAna pUruM karIne teo upAzrayamAM potAnA sthAne pAchA pharyA. tyAM eka bAlayatie AvIne emane hyuM, 'mahArAjajI ! Apane zrIpUjaya bolAve che * eTale zrI ratnavijayajI sIdhA zrI dharaNendrasUri pAse AvI pahoMcyA. zrIpUjya zrI dharaNendrasUri je oraDAmAM Asana upara gAdI takIye birAjamAna hatA tyAM zrIpUjyanI sAthe bIjA keTalAka yatio paNa beThA hatA. zrIpUye yatinAM je vastro dhAraNa karyA hatAM te atyaMta kImatI vasro hatAM. gAdI takIyA upara paNa jariyAna vasro hatAM. be bAju be yatio cAmara DhALatA hatA. suvarNadaMDa, sUryamukhI, caMdramukhI, chatra vagere cakacakti hatAM. bArIo upara kImatI paDadAo laTakyA hatA. Akho oraDo sugaMdhI dravyothI madhamadhato hato. koi gahana viSayanI vicAraNA mATe zrIpUjaya dvArA jANe koi gaMbhIra beThaka bolAvavAmAM AvI hoya evuM vAtAvaraNa lAgatuM hatuM. paryuSaNanA tahevAro hatA. loko taraphathI sArI rakama yatione bheTa rUpe maLI hatI. A rakamano kevo upayoga karavo te aMge vicAraNA thatI hatI. e mATe eka mANasane bolAvavAmAM Avyo hato. e hato kImatI attaro vecavAvALo. enA pAsethI kyAM kyAM attaro keTalA pramANamAM paryuSaNa parva daramiyAna kharIdavAM tenI kharekhara gaMbhIra vicAraNA yatiomAM cAlI rahI hatI. e mATe daphatarI zrI ratnavijayajIno abhiprAya paNa jANavAnI zrIpUye icchA darzAvI eTale emane bolAvavA mATe eka bAlayatine moklavAmAM AvyA hatAM. zrI ratnavijayajI AvyA. zrIpUjaye attaranI vAta karI. e sAMbhaLIne to zrI ratnavijayajI atyaMta vimAsaNamAM mukAi gayA. haju hamaNAM ja bhagavAna mahAvIranA tyAgamaya jIvana vize loko samakSa vyAkhyAna ApIne teo AvyA hatA. emanI zAsana paraMparA calAvanArA sAdhuo--yationI A dazA joi teo vismita thai gayA. teo kazuM bolyA nahi. eTalAmAM eka attaranI zIzI lai zrIpUchyuM pUchyuM, daphatarIjI ! A attara tamane kevuM lAge che ? suMghI juo to. ema hetAM hetA zrIpUjaya zrI ratnavijayajInA vasra upara te attaranA chAMTA nAkhyA. ethI zrI ratnavijayajI ekadama coMkI gayA. thoDA pAchA haThI. gayA. temane A gamyuM nahi. temaNe potAno aNagamo tarata vyakta karatAM kahyuM, zrIpUjayajI ! attaranA viSayamAM mane kazI gatAgama nathI. paraMtu mane lAge che ke attaranI kharIdI ane te paNa parvAdhirAja paryuSaNanA divasomAM e to hada thAya che. A Apane jarA paNa zobhatuM nathI. bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM A keTaluM badhuM adha:patana !" zrIpUyanI sAme koi bole e kema sahana thAya ? tarata vAtAvaraNa badalAi gayuM. keTalAka yatio zrI ratnavijayajI upara gusso thayA. bolAcAlI thai gaI. vArtAvaraNa ugra banI gayuM. zrI ratnavijayajIe cetavaNI ApatAM kahyuM, zrIpUyajI ! yAda rAkhajo, have divaso judA AvI rahyA che. loko yatijIvananA A zithilAcArane vadhu calAvI nahi le. meM pote paNa yatijIvananA yiodArano saMkalpa karyo che !" po zrI ratnavijayajI zrIpUjaya pAsethI cAlI AvIne potAne sthAne beThA, paNa emanA haiyAmAM ajaMpo hato. keTalAka yatio emanI sAthe saMmata ( cAturmAsa pachI teo tyAMthI vihAra karIne potAnA guru mahArAja zrI pramodasUri pAse Ahora pahoMcyA. guru mahArAjane banelI ghaTanAnI vigate badhI vAta karI. alabatta, te pahelAM ja guru mahArAja pAse badhI vAta pahoMcI ja gaI hatI. paraMtu have zrI ratnavijayajI pAsethI AkhI ghaTanA kaDIbaddha rIte jANavA maLI. e sAMbhaLIne guru mahArAje zrI ratnavijayajIne dhanyavAda ApyA. yatio zrIpUjayomAM pravezelo zithilAcAra uttarottara vadhato jAya che. e joine zrI pramodasUrine keTalAya vakhatathI kheda thato hato. paraMtu potAnI vRddhAvasthAne kAraNe teo e bAbatamAM AgevAnI lai kazuM karavA icchatA nahotA. kAraNa ke A bahu moTA vivAda ane saMgharSano prazna hato. ane pote zeSa jIvanamAM zAMtithI ArAdhanA karavA icchatA hatA. vaLI guru mahArAje zrI ratnavijayajIne kahyuM ke, yioddhAra karavA mATeno tamAro saM5 anumodanIya che. paraMtu temAM utAvaLa karazo nahi. tema karavAthI niSphaLatA maLaze. tamane satAvavAnA, mArI nAkhavAnA prayatno thaze. enA karatAM pahelAM Thera Thera pracAra karI lokamata keLavo ane yatione vyaktigata rIte samajAvavA prayAsa karo. ema karatAM karatAM yoddhAra mATe vAtAvaraNa anukULa thatuM jaze, * guru mahArAjanI A zikhAmaNa zrI ratnavijayajIne vadhu yogya lAgI. yatione vyaktigata samajAvavAnI paddhatine kAraNe thoDA vakhatamAM zrI motI- vijayajI, zrI mahendravijayajI, zrI amaracijI, zrI silkuzalajI, zrI devasAgarajI vagere yatioe bhaviSyamAM yoddhAra mATe sahakAra ApavA saMmati ApI. AthI vAtAvaraNa krame krame anukULa thatuM gayuM. tyAra pachI vi. saM. 1924 nA vaizAkha suda - 5 nA roja zrI ratnavijayajInI yogyatA joine emanA guru zrI pramodasUrie emane zrIpUjayanI padavI tathA AcAryanI padavI AhoramAM dhAmadhUmapUrvaka ApI. emanuM nAma have zrIvijaya rAjendrasUri rAkhavAmAM AvyuM. yatijIvananuM A uccapada hatuM. e prasaMge AhoranA ThAkora zrI yazavaMtasiMhe paNa samAraMbhamAM bhAga lIdho hato. ane zrI vijya rAjendrasUrine zrIpUjayanI praNAlikAnusAra chatra, cAmara, sUryamukhI, caMdramukhI, suvarNadaMDa, zAla vagere arpaNa karyAM hatAM. gurumahArAjanI AjJAthI ane vyavahAra STithI rAjendrasUrie A badhuM grahaNa karyuM, paraMtu emanA aMtaramAM to e ja bhAva hato ke kyAre A badhAno pote tyAga karI zakaze ! zrI ratnavijayajI potAnAthI chUTA paDayA ane thoDA samayamAM AcAryapada pAmyA. e pachI zrIpUjaya zrI dharaNendrasUrinA yatisamudAyamAM matamatAMtara UbhA thayA. keTalAka yatio to zrI dharaNendrasUrine choDIne cAlyA gayA hatA. paraMtu je sAthe rahyA hatA temAM keTalAkano evo mata hato ke zrI rAjendrasUri sAthe samAdhAna karI levuM joie. bIjA keTalAka evuM mAnatA hatA ke zrI rAjendrasUri sAthe koi paNa jAtanuM samAdhAna karavuM te potAnA gauravane khaMDita karavA jevuM che. game tema paNa eTaluM to nizcita hatuM ke zrI rAjendrasUrinA gayA pachI zrI dharaNendrasUrino loko uparano prabhAva thoDo ocho thavA lAgyo hato. zrI dharaNendrasUrimAM jo ke khuzAmatiyA keTalAka yatione kAraNe zithilAcAra AvI gayo hato to paNa teo zrI rAjendrasUrino potAnA upara thayelo upakAra bhUlyA nahotA. emaNe zrI rAjendrasUri pAse vidyAbhyAsa karyo hato. zrI rAjendrasUrie keTalAMka varSa sudhI potAnA gacchanI badhI vyavasthA saMbhALI laine gacchane gauravabharyuM sthAna lokomAM ane rAjadarabAramAM apAvyuM hatuM. eTale zrI dharaNendrasUrinA hRdayamAM potAnA vidyAguru pratye pUjayabhAva Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezolA zikSikA tarAnA alapata paDhi paMca, mAmAyaNa tA. 16-~ ' prabuddha jIvana rahyo hato. vaLI teo rAjendrarinI nirmaLa prakRtithI ane zuddha cAritrathI zIpUjaya dharaNendrari pAse baMne pratinidhioe AvIne nava klamono , paNa prabhAvita hatA. vaLI teone saMdharSa vadhAravAmAM potAnA gAnuM hita patra vecAvyo. zrIpUjaye enA upara barAbara manana karI lIdhuM. '' jaNAtuM nahotuM. AthI samAdhAna thAya e mATe emaNe vaDIla yatio zrI tyAra pachI potAnA yationA e vize kevAM kevA pratibhAva che te motIvijayajI ane zrI siddhakuzalajIne zrI rAjendrari pAse javArA moklavAno aNavA mATe temaNe badhAne ekatra kma. temanI samakSa A nava niyamo nirNaya ryo. . ' eka pachI eka dhIme dhIme dAdA: pharI pharI vAMcavAmAM AvyA. pachI zrIpUrve zrIpUjya dharaNenarie moklelA be yatio paMnyAsa zrI motI vijayajI temanA abhiprAyo pUchyA. keTalAka yatioe A niyamono virodha ryo. ane manizrI siddhakurAla jIvarA AvI pahoMcyA. mahArAjazrI sAthe samAdhAna keTalAke ke * AvI rIte niyamo moklIne zrI rAjendrasUri ApaNA upara karavA mATe A baMne pIDha ane Tharela patio bahu utsuka hatA. paraMtu jIvarA varcasva jamAvavA mATe SaDayaMtra racI hyA che. keTalAke jo ke "niyamo chekI jayAre teo pahoMcyA tyAre khabara paDI ke mahArAjazrI to vihAra karIne besADavAnI rAjarine zI sajA che ? Aje nava niyama ApyA che. talAma pahoMcyA che. ' ' e svIkArIe eTale bIjI nava niyama Avo. ApaNe kyAM sudhI A * A baMne yatioe jIvarAnA saMdhanA agresarone badhI vAta karI. yatiomAM badhuM calAvI levuM ? pravezelA zithilAcAro dUra thAya e mATe teo baMne saMmata hatA. teoe bIjA keTalAka yatioe kahyuM ke zrI rAjendrasUrie je niyamo ApyA , jAvarAnA saMdhanA agresarone potAnI sAthe ratalAma AvavA ane potAnA che te sarvathA yogya che. ApaNe divase divase adha:patananA mArge jaI rahyAM kAryamAM sahakAra ApavA samajAvyA. teo badhA ratalAma pahoMcyA. tyAM chIe. ApaNe saveLA agrata thavAnI jarUra che, badhA niyamo zaramAnusAra mahArAjazrIne maLyA, ane samagra paristhiti samajavI ane vivAdano aMta che. e kai rAjendrasUrinA dharanA niyamo nathI: e svIkAravAthI ApaNano. lAvavA vinaMtI karI. ' vivAda ane saMgharSa TaLI jaze ane ga0 tathA zAsananI zobhA vadhaze.* mahArAjazrIe kahyuM ke potAne padanI koi AkAMkSA nathI. yatiomAM mahArAjazrInA niyamo svIkArI levAnI tarapheNa karavAvALA yationI pravezelA zithilAcAro dUra nahi thAya tyAM sudhI gacchanI ke zAsananI kaI saMkhyA vadhu hatI. zrIpUjayane potAne paNa ema karavuM yogya lAgatuM hatuM. zobhA nathI, balake uttarottara adha:patana vadhatuM jaze. chevaTe emaNe potAnA nirNayanI ghoSaNA karI ke. * zrI rAjendrasUrinA niyamo vaLI mahArAjazrIe teone krAM, vyatiomAM rAgadveSa, prapaMca, mAyAcAra ApaNe svIkArI laIe chIe ane emanI sAthe samAdhAna karI laIe' devadevIonA camatkArathI tathA maMtrataMtrathI zrAvakone DarAvavAnuM vagere vadhatAM chIe.' ' ' jaya che. eTalA mATe ja meM oiddhAra karavAno rANakapurano saMkalpa ryo tyAra pachI zrIpUjaye pharIthI pacAsa thI motIvijayajI tathA munizrI che. e zrIpUjya dharaNenasUri A vivAdano aMta lAvavA IcchatA hoya to silphAlajIne stalAma mokalyA ane A niyamonI lekhita svIkRti zrI. . meM zAstrokta samAcArI anusAra nava niyama vicAryA che. teno teoe rAjenarine jaNAvI. ethI zrI rAjendrasUrine atyaMta AnaMda ane saMtoSa svIkAra karavo joie. A nava niyamo meM lakhIne zrIpUjayane ravAnA kma thayo vivAdanA eka mahatvanA prakaraNano A rIte aMta Avyo. che. tame paNa e vAMcI java. ane enI nakla pharIthI sAthe letA. o. zrI rAjendrasUrie tyAra pachI zithilAcAra dUra karavAnI tathA kiyoddhAra - mahArAjazrIe yatijIvananI sudhAraNA mATe je nava niyamo taiyAra kya karavAnI daiSTie yatione vyaktigata samajAvavAnuM tathA vyAkhyAnomAM loko hatA te nIce pramANe hatA: samakSa paNa zuddha sAdhyAcAranuM pratipAdana karavAnuM cAluM kyuM. A rIte emanI (1) savAre ane sAMje saMdhanI sAthe ja pratikamaNa karavuM. roja niyamita tarapheNamAM ame tame yativarga vadhato gayo ane vAtAvaraNa sAnukULa banatuM vyAkhyAna ApavuM. jina maMdira darzana karavA jatI vakhate ke anya vakhate pAlakhIno gayuM. upayoga na karavo. sonA cAMdInA koI ghareNAM dhArmika anuSThAnane nimite mahArAjazrIe rANakapuramAM AdinAtha bhagavAna samakSa saMlpa karyo hato ke paNa paheravo nahi. ke pAse rAkhavAM nahi. ene samaya sthApanAjInuM paDilehana ke pAMca varSamAM teo potAnA patijIvanamAMthI NiobAra kaze. e pAMca varSa karavuM. - have pUro thavA AvyAM hatA. . 2) gRhastho pAse dhanano apavyaya na karAvavo. ghoDAgADI vagere vAhanano mahArAjazrIe saM. 19pamAM cAturmAsa zarU thAya te pUrve jeTha vada dAma upayoga na ko. (mAravADI aSADha vada dazama) nA roja DyiohAranA utsavanuM Ayojana karyuM. - (3) karI, talavAra vagere hiMsaka pAse na rAkhavAM. AbhUSaNone ATha divasano kAryakrama javerAmAM rAkhyo. mAlavAnA AsapAsanA pradezamAMthI sparza suddhAM na ko. ghaNA loko A prasaMge ekatra thayA hatA. diyoddhArano kAryakrama kevI rIte thAya (4)sIo sAthe ekAMta-sevana na karavuM. svAdhyAya nimite paNa sAbIjI che e jANavAnI paNa lokone bahu utsuktA hatI. ke zrAvikA sAthe ekAMtamAM na besavuM. sIo sAthe hasIne majaka-makarI nirdhArita divase savAre mahArAjazrI potAnA ziSyo ane anya yatio : na karavI ke veLaTappAM na mAravAM sAthe Sabhadeva bhagavAnanA jinAlayamAM padhAryA. tyAM besI caityavaMdanAdinI ! (5) baTATA, kAMdA, lasaNa vagere abhaya na khAvAM. rAtribhojana na vidhi karI. tyAra pachI mahArAjazrIe ekatra thayelA lokone saMbodhita karatAM karavuM. bhAMga, gAMjo vagere mAdaka padArthanuM sevana na karavuM. je yatioe A kahAM ke amArI pAse yati ke zrIpUjaya tarIke chatra, cAmara, pAlakhI, sUryamukhI, pramANe karavAnuM cAlu kyuM hoya ane baMdha na kare temane samudAya bahAra mUkyA. caMdramukhI vagere je kaMI parigraha che ane je kimatI parigraha - cihano che (6) tamaMjana vagere karavAM nahi. kUvA, taLAva vagerenuM kAcuM pANI vAparavuM te tamAma AjathI A jinezvara bhagavAnane samarpita phrI e chIe. nahi. vanaspati vagere kapAvavI nahi. AjathI have te cIja vastuo amArI mAlikInI nahi, paNa jinAlayanI (7) saMdha taraphathI thatI nokaro vagerenI vyavasthA jarUra pUratI maryAdita mAlikInI, saMghanI mAlikInI raheze. AjathI ame saMgI jaina sAdhuonA rAkhavI. vaLI temAM paNa durAcArI, mAMsAhArI vyaktine nokara tarIke na rAkhavI. zuddha AcAra pramANe page vihAra karaze. jo lacakAya eTalAM sAdhunAM upakaraNo (8) zrIpUjaye ke anya koI yatioe dravya kharca karavA mATe saMgha sAthe rAkhIzuM ane zuddha muri vananuM pAlana karIzuM.' pAse haThAgraha kavo nahi.. ' ' mahArAjazrIe ane emanA ziSyoe A rIte badhI cIjavastuono (9) pagamAM joDA, cAkhaDI vagere paheravAM nahi. zataraMja, pAsA vagerenI tyAga ryo. javADI ThakyAnne badale sAgha sAdhu tarIke teo jinAlayamAMthI ramata ramavI nahi. rAtanA upAzrayanI bahAra javuM nahi. bahAra AvyA. tyAMthI vAjate gALe zobhAyAtrA nIkaLI. javAnA navAba A nava niyamomAM evuM kazuM nahotuM je sAcA jaina yatione svIkArya paNa potAnA rasAlA sAthe temAM hAjara hatA. vizALa sabhAmaMDapamAM pahoMcI - na hoya. paMnyAsa motIvijayajI ane muni siddhakuzalajI enI sAthe pUrepUrA mahArAjazrI pATa upara birAjamAna thayA. temaNe jaina sAdhuonA zAstrokata saMmata hatA, paraMtu zrIpUjayanI svIkRti mahatvanI hatI. kAraNa ke teo svIkAre zuddha AcAranA pAlana upara vyAkhyAna ApyuM. temaNe kahyuM ke yatimAMthI to badhA yatio svIkAre. teo baMne A nimayonI nakla laIne zrIpUjaya sAdhu thavAmAM amane keTalAMka ko jarUra paDaze. keTalAka yatio ane yatibhato | pAse AvI pahoMcyA. taraphathI upadravo paNa krAca sahana karavA paDaze. paNa amane eno Dara nathI. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara zuddha, nirmaLa sAdhujIvana tarapha amArI gati thai rahI che. ethI ame atyaMta harSa, kRtArthatA ane dhanyatA anubhavIe chIe.' A aitihAsika krAntikArI prasaMganI smRti rUpe jAvarAnA e jina maMdiramAM saMgha taraphathI A kriyoddhArano paTTaka mUkvAmAM Avyo. prabuddha jIvana jAvarAmAM yioddhAra karyAM pachI zrI rAjendrasUri have zrIpUya--yatimAMthI paMcAcAranuM pAlana karanAra jaina sAdhu banyA. emaNa taMpagacchane navuM svarUpa ApyuM. emaNe saudharma tapagacchanI sthApanA karI ane pote enA prathama paTTadhara banyA. tyAra pachI saM. 1925 nuM cAturmAsa emaNe khAcodamAM karyuM. ahIM bIjI eka mahattvanI ghaTanA banI. zrI rAjendrasUri pote yatijIvana jIvyA ane yatiozrIpUjayo sAthe rahyA ethI emane teonA jIvanano vAstavika khyAla AvI gayo hato. teonA jIvanamAM AdhyAtmika sAdhanA, zuddha AtmasvarUpanI ramaNatA karatAM bhautika lAbha mATe maMtra-taMtra ane deva devInI upAsanAnuM mahattva eTaluM badhu vadhI gayuM hatuM ke gRhastho paNa zuddha mokSamArgathI ane niraticAra cAritrathI vimukha banI bhautika sukha saMpatti meLavavA pAchaLa ane te mATe maMtrataMtra ane devadevInI upAsanA pAchaLa bahu paDI gayA hatA. vaLI yatio paNa gRhasthone maMtrataMtra ane devadevInI bIka batAvIne potAnA svArthanuM dhAryuM kArya karAvI letA. AthI zrI rAjendrasUrie devadevInI upAsanAne gauNa banAvI. koi paNa deva karatAM sAco mAnava sAdhu vadhu caDiyAto che. e vAta upara emaNe bhAra mUkyo. sAcA sAdhune devo kazuM karI zake nahi. devagati karatAM manuSya gati zreSTha che. phakta manuSya gatimAM ja tyAga saMyama che ane mokSa prApti che. manuSya paNa jo uttama cAritra pALe to devo ene vaMdana karavA Ave che. to pachI devane vaMdananI zI jarUra che ? eTalA mATe emaNe tristutika (traNa thoya) dharmano bodha Apyo. cAra blokanAM ghaNAM stotromAM cothA zlokmAM devanI stuti hoya che, enI stutinI jarUra nathI. mATe traNa zloka traNa thoya bolavI basa che. mATe A mAnyatA dharAvanAra emano gaccha tristutika gaccha tarIke oLakhAvA lAgyo. khAcarodanuM cAturmAsa e rIte eka navaprasthAnanI dRSTie aitihAsika banI gayuM. zrI rAjendrasUrinI traNa thoyanI bhalAmaNa eka apekSAe yogya hatI, paraMtu anya apekSAe paNa vicAraNA karavI yogya hatI. ethI e samaye keTaloka vivAda jAgyo. kyAMka zAstrArtha karavAnA prasaMgo paNa UbhA thayA, paraMtu mahArAjazrI evA vivAdathI dUra rahI potAnI ArAdhanAmAM magna rahyA. khAcaroda pachI mahArAjazrIe ratalAma, kukSI, rAjagaDha, jAvA, Ahora, jAlora, bhInamAla, zivagaMja, alirAjapura vagere sthaLe cAturmAsa karyAM. madhyapradezamAM ratalAma, rAjagaDha, kukSI, Ahora vagere sthaLe vAraMvAra cAturmAsanA kAraNe emano vizALa anuyAyIvarga Ubho thayo hato. - 12 tA. 16-7-91 eka vAra mahArAjazrIe potAnA ziSyo sAthe mAlavAmAM vihAra karI rahyA hatA. rasto jaMgalano hato. tyAM AdivAsI bhIla loko rahetA. mahArAjazrI jyAre jaMgalamAMthI pasAra thatA hatA tyAre keTalAka AdivAsIo emane gherI vaLyA. jaina sAdhuo pAsethI lUTyAnuM to zuM hoya ? to paNa kudaratI hiMsaka bhAvathI keTalAka bhIloe mahArAjazrI upara potAnuM bANa choDavAnuM cAlu karyuM. mahArAjazrI eka sthaLe sthira UbhA rahI gayA. potAnA ziSyone paNa potAnI bAjumAM UbhA rAkhI dIdhAM. bhIlonAM bANa mahArAjazrI sudhI AvatAM paNa temane vAgatAM nahi. nIce paDI jatAM. AthI AdivAsIone navAi lAgI. A koi camatkArika mahAtmA che ema samajI bANa pheMkvAnuM emaNe choDI dIdhuM ane mahArAjazrI pAse AvI teo pagamAM paDayA. mahArAjazrIe emane kSamA ApI. AvAM hiMsaka kAryo na karavA upadeza Apyo ane tyAMthI teo AgaLa vihAra karI gayA. mahArAjazrI eka vakhata jAlora pAsenA jaMgalamAM modarA nAmanA eka gAma pAse ugra tapazcaryA karatA hatA. tyAM cAmuMDA mAtAnuM maMdira hatuM. eTale e jaMgala cAmuMDavana tarIke oLakhAtuM. mahArAjazrI tyAM eka vasa dhAraNa karI kAusagga karatA. ghaNIvAra arihaMta padanuM dhyAna dharatA. emanI pAse tyAre emanA ziSya muni dhanavijayajI hatA. eka divasa mahArAjazrI A rIte kAusagga dhyAnamAM hatA. sAMjano samaya thai gayo hato. aMdhArUM thavA AvyuM hatuM. koi AdivAsI zikArIe dUrathI joyuM to AchA. aMdhArAmAM ene lAgyuM ke A koi hiMsaka pazu beThuM haze. eTale eNe nizAna tAkyuM. evAmAM muni dhanavijayajInI enA upara dRSTi paDI. tarata ja temaNe bUma pADI. ethI zikArIne samajAyuM ke A koi pazu nathI paNa mANasa che. pAse AvIne joyuM to sAdhu mahArAja hatA. eTale eNe mahArAjazrInA pagamAM paDI mAphI mAgI. mahArAjazrIe ene sAMtvana ApyuM. pachI emaNe muni dhanavijayajIne Thapako ApatAM ke AvI rIte bUma pADIne mArA kAusagga dhyAnamAM bhaMga pADavAnI jarUra nahotI. mRtyuno sAdhu puruSane Dara na hovo joie." * mahArAjazrI ugra tapasvI hatA. cha, aThThama jevI emanI tapazcaryA to vakhatovakhata cAlyA karatI: A bAhya tapa sAthe ApyaMtara tapa paNa teo karatA. lokasamudAyamAM ghyAnanI anukULatA ochI rahetI. eTale to ghaNIvAra jaMgalamAM--guphAomAM teo dhyAna dharavA cAlyA jatA. mahArAjazrIe vi.saM. 1927 nuM cAturmAsa mAlavA dezamAM kukSI nagaramAM karyuM hatuM. ahIM emaNe 'SaDadravya vicAra" nAmanA graMthanI racanA karI. cAturmAsa pachI emanI bhAvanA kaMika ugra tapazcaryA ane sAdhanA karavAnI hatI. e mATe koi ekAMta anukULa sthaLanI zodhamAM teo hatA. narmadA nadInA sAme kviAre vindayAcala parvatamAM AveluM digaMbara jaina tIrtha mAMgIluMgI emane pasaMda paDayuM. cAturmAsa pUruM thatAM kArtikI pUrNimAne divase temaNe mAMgInuMgI tarapha vihAra karyo. tyAM pahoMcIne ekAMta sthaLamAM rahIne temaNe potAnI sAdhanA cAlu karI. temaNe arihaMta padanuM dhyAna dharyuM. tyAM lagabhaga cha mAsa teo rokAyA. e samaya gALAmAM emaNe cha, aThThama, aThThAi vagere prakAranI ugra tapazcaryA paNa karI ane navakAramaMtrano savA karoDano jApa paNa ryo. Ama mAMgItaMgI jevA pavitra tIrthasthaLamAM mahArAjazrIe tapa, japa ane dhyAna dvArA viziSTa prakAranI ucca ArAdhanA karI hatI. AvAM nirjana ekAMta sthaLamAM ekalA rahevAne kAraNe ane Atmopayogane kAraNe emanAmAM nirbhayatA AvI gai hatI. mRtyuno emane kyAreya Dara lAgato nahi. vaLI AvI ucca sAdhanAnA baLathI emanA jIvanamAM keTalAka camatkArika banAvo paNa banyA hatA. mahArAjazrI jayAre jAloramAM hatA tyAre temaNe nizcaya karyo ke thoDA divasa jaMgalamAM jaI tapanI ArAdhanA karavI, emanA A nirNayathI saMghanA zrAvakone Azcarya thayuM, kAraNa ke e jaMgalamAM vAgha vagere jaMgalI prANIo rahetAM hatAM. teoe mahArAjazrIne jaMgalamAM na javA mATe vinaMtI karI, paraMtu mahArAjazrI to potAnA nirNayamAM aDaga hatA. AthI mahArAjazrI jyAre jaMgalamAM gayA tyAre saMghanA AgevAnoe temanA rakSaNa mATe keTalAka AdivAsI rajapUta yuvakone pagAra ApIne tIrakAmaThAM sAthe jaMgalamAM rAtanA cokI karavA kahyuM. rajapUta yuvako tIrakAmaThAM ane bhAlAo sAthe AsapAsanAM vRkSonI DALIomAM saMtAi jatA. mahArAjazrIne enI khabara paDatI nahi. eka divasa rAtre vAgha Avyo. rajapUta yuvako gabharAi gayA jhADa parathI nIce UtaravAnI koinI hiMmata cAlI nahi. vAgha mahArAjazrInI sAme thoDe cheTe beTho. mahArAjazrI pUrI nIDaratAthI, svasthatAthI ane vatsalatArthI vAghanI sAme jotA rahyA, thoDIvAra pachI vAdha cAlyo gayo. mahArAjazrI to bilakula nIDara ane svastha rahyA hatA. e daizya joi yuvako bahu aMjAi gayA. teo gadgad thai gayA. jhADa parathI nIce UtarI, pAse AvI mahArAjazrIne teoe bhaktibhAvapUrvaka vaMdana karyA. mahArAjazrIe teone bIjA divasathI potAnA rakSaNa mATe AvavAnI nAM pADI. yatijIvananA zithila bAhya AcAro ane upakAraNono tyAga karIne saMvegIpaNuM svIkAryAM pachI zrI rAjendrasUrinA jIvanamAM paNa eka navo vaLAMka Avyo.. daphtarI tarIkenI vahIvaTI javAbadArI gai hatI. yatione abhyAsa karAvavAnI pharijayAta javAbadArImAMthI paNa teo have mukta thai gayA hatA. zrI sAgaracaMdra mahArAja pAse emaNe pote saMskRta, prAkRta vagere bhASAno ane zAstragraMthono abhyAsa ryo hato ane yuvAna vaye kAvya vagere racanA karavAnA bhAva thayA hatA, paraMtu te sarjanazakti ane vivecana zakti vahIvaTI javAbadArIone lIdhe dabAi gai hatI. e zakti avakAza maLatAM pharI sajIvana thai. sa. 1929 nA ratalAmanA cAturmAsa daramiyAna emaNe SaDadravyavicAra' graMthanI racanA karI, tyAra pachI tyAM saM. 1929 mAM zrI siddhAMtaprakAza" nI racanA karI. saM. 1931-32 nAM be cAturmAsa AhoramAM karyAM. te daramiyAna 'dhanasAra copAi" ane aghakumAra copAi Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ele hAthe upADavuM e eka daLadAra bhAgamAM vibhakA ane lakSamAM rAkhI khAsa - A graMtha pUrNa thayo. e kAyara paMdara varSe suratamAM ja eka divasa teo bogI vijayajI ane zrI yatIna badArI emaNe potAnA be vize mohanavijayajIthI hatuM. mahArAjazrI te sudhI zAsanathI mA paNa pina zrI rAjendra tA. 19-7-91 prabuddha jIvana nI temaNe racanA karI. A kRtio uparAMta bhinna bhinna samaye temaNe bALake sAjA thatAM mahArAjazrI pAse dIkSA levAno saMkalpa karyo ane moTA 108 bolakA thoDA , praznottara puSpavATikA, akSaya tRtIyA saMskRta kathA, thatAM saM. 1933 mAM ene jAvarAmAM dIkSA ApavAmAM AvI ane emanuM zrI lpasUtra bAlAvabodha, viharamAna jina catuSpadI, punDarIkAdhyayana sajajhAya, nAma "mohanavijaya' rAkhavAmAM AvyuM. mahArAjazrInA mukhya sAdhuomAM zrI kesariyAnAtha stavana vagere prakAranI sAThathI adhika prakAranI nAnImoTI kRtionI mohanavijayajI hatA. racanA karI. saMskRta, prAkRta ane rAjasthAnanI tathA gujarAtI bhASAmAM lakhAyelA A zrI mohanaviyajIne mahArAjazrI pAse saMyamAdinI kevI tAlIma A badhA graMtho uparAMta temanuM sauthI mahatvanuM ane vizeSa yAdAyI sadhana maLatI hatI teno eka prasaMga noMdhAyelo che. kArya te "abhidhAna rAjendra kozanI racanAnuM hatuM. mahArAjazrInuM vi. saM. 1934 nuM cAturmAsa rAjagaDhamAM hatuM. mahArAjazrInA abhidhAna rAjendra korA nI racanAno AraMbha emaNe saM. 1946 ziSyomAM mukhya evA munizrI mohanavijayajI ghaNu kharuM gocarI vahorI lAvatA. nA cAturmAsamAM siyANAmAM ryo. A eka virATa kArya hatuM. akArAdi kramAnusAra mahArAjazrIe emane kaDaka sUcanA ApelI hatI ke sAdhuonA AcArane zabdonA vividha artha, mULa AgamagraMthonI gAthAo ane anya AdhAro lakSamAM rAkhI khapa pUrato sUjhato AhAra cokakasAI karIne levo. te pramANe A graMthamAM ApavAmAM AvyA che. sAta daLadAra bhAgamAM vibhakta A graMthanuM teo gocArI vahorI lAvatA. kArya ekle hAthe upADavuM e emanA adhikAranI, zaktinI ane lIdhelA eka divasa teo baMne gocarI vAparavA beThA hatA. tyAre gocarImAM parizramanI pratIti karAve che. lagabhaga paMdara varSe suratamAM saM. 1960 mAM eka kaDavuM zAka AvI gayuM hatuM. mahArAjazrI to e rAka khAI gayA. paraMtu - A graMtha pUrNa thayo. e chapAyelo jovA pote hayAta raheze ke nahi te vize mohanavijayajIthI e zAka khavAtuM nahotuM. khAtAM emanuM moDhuM bagaDI jatuM temane saMpAya hato, paraMtu enI javAbadArI emaNe potAnA be ziSyo zrI hatuM. mahArAjazrIe kahyuM, "mohana, gaveSaNApUrvaka vahorelI gocarImAM je AhAra dIpavijayajI ane zrI yatIndravijayajIne soMpI hatI. zrI abhidhAna-rAjendra maLe te ApaNe vAparI levA joie. emAM svAdano vicAra na karAya. jaina koza vizva vikhyAta banyo che. vidvAno ane saMzodhako mATe te atyaMta upayogI sAdhune mATe e ja ucita che. gurudevanI zikhAmaNa AjJA barAbara hatI. banyo che. jaina pAribhASika zabdakorAnA kSetre ghaNA judA prayAso tyAra pachI mohanavijayajIe potAnA pAtramAM raheluM badhuM kaDavuM zAka vAparI lIdhuM. thayA che. paraMtu abhidhAna-rAjendra korAnI tole Ave evuM moTuM kArya haju gocarI pachI teo baMne svAdhyAya mATe beThA. evAmAM je zrAvakanA sudhI thayuM nathI. gharethI kaDavuM zAka vahoryuM hatuM te zrAvaka gheDatA AvyA. vahorAvatI vakhate potAnA sudIrdha dIkSA paryAya daramiyAna zrI rAjendrasUrie dhaNI dIkSAo gharanAM koIne khabara nahotI ke zAka kaDavuM che. khabara paDatAM bIja zrAvako ApI. emanA ziSyomAM zrI mohanavijayajI, zrI dIpavijayajI, zrI yatIndravijayajI, paNa upAzraye ghaDI AvyA. tyAM pahoMcIne garamahArAja samakSa potAnI ciMtA zrI udayavijayajI, zrI RSabhavijayajI, zrI dhanacandravijayajI, zrI bhUpendra vyakata karI. vijayajI, zrI medhavijayajI, zrI gulAbavijyajI, zrI padmavijyajI, zrI dharma mahArAjazrIe kahyuM ke gocarI ame badhAe vAparI lIdhI che. amAre vijayajI vagere ghaNA tejasvI ziSyo hatA. mahArAjazrInA haste jAvarA, sAdhuoe to svAda para vijaya meLavavAno hoya che. je gocarI Ave te AhIra, keraTA, ratalAma, siyANA, rAjagaDha vagere ghaNAM sthaLe jinamaMdira vAparavAnI hoya che. ame badhu kaDavuM zAka vAparI lIdhuM che. AmAM tamAro nirmANa tathA pratiSThAnAM kAryo thayAM hatAM. emanA zubha haste 2500 thI koI doSa nathI. e mATe tamAre ciMtA ke kheda karavAnI jarUra nathI.' vadhu pratimAonI aMjanazalAkA pratiSThA thaI hatI. - zrAvakoe kahyuM, " paraMtu, mahArAjajI ! A to jhera jevuM kaDavuM zAka mahArAjazrInA jIvananA ghaNA camatkArika prasaMgo sAMpaDe che. yatio che. e mATe kaMIka karavuM joIe.' taraphathI thayelA upadravonA prasaMgo paNa jANavA maLe che. emanA AzIrvAdathI mahArAjazrIe kahyuM, " bhAi, ethI amane kaMI ja nahi thAya. tame bhakatonAM zArIrika darda dUra thayAM hoya athavA Arthika upAdhi TaLI gaI hoya ciMtA na karo.' evA paNa keTalAye prasaMgo che. sthAnika saMgharSa, kalaha vagere ke kurivAjo emaNe Ama chatAM zrAvakonA Agrahane vaza thaI AyurvedanA jANakAra mahArAjazrIe dUra karAvyA hoya evA paNa prasaMgo banyA che. AtmaphuraNAthI ke jayotiSanA mohanavijayajIne moklI eka zrAvakanAM gharethI lIbaDAnA sUkAM pAna maMgAvyAM jJAnathI emaNe karelI AgAhI sAcI paDI hoya evI paNa ghaTanAo ane teo baMnee te khAI lIdhAM. banI che. keTalAye rAjavIo emanA bhakata banI gayA hatA ane dArU, zikAre, be divasa sudhI temane kaMI thayuM nahi tyAre zrAvakone zAMti thaI. mAMsAhAra vagereno tyAga karyo hato. zrI rAjendrasurijInA jIvanaprasaMgomAMthI mahArAjazrI keTalIkavAra abhigrahayukata tapasya karatA. ekvAra teonuM ahIM keTalAka lAkSaNika prasaMgo joIzuM. ratalAmamAM cAturmAsa hatuM ane paryuSaNa parvamAM emaNe upavAsa karI manamAM mahArAjazrInA ziSyomAM mukhya ziSya zrI mohanavijayajI hatA. emanI evo abhigraha dhAraNa ryo hato ke koI zrAvaka AvIne bAra vata dhAraNa dIkSAno prasaMga kevI rIte upasthita thayo enI paNa rasika ghaTanA che. kare pachI ja gocarI vahoravA javuM. mahArAjazrIne pAraNA mATe gocarI vahoravA vi. saM. 193ra mAM mahArAjazrIe rAjasthAnamAM Ahora nagaramAM cAturmAsa potAne ghare padhAravA ghaNA kahI gayA, paNa mahArAjazrI gocarI vahoravA . kyuM hatuM. teo roja niyamati samaye upAzrayamAM rocaka zailIthI preraka vyAkhyAna nIkaLatA nahotA. ethI bIjA sAdhuone paNa Azcarya thayuM. evAmAM rAkhavacaMda ApatA. te sAMbhaLavA mATe dUradUrathI zrAvako AvatA. zrAvako uparAMta anya nAmanA eka zrAvaka AvyA. emaNe kahAM, garadeva ! paryuSaNa parvamAM ApanI komanA loko paNa AvatA. mahArAjazrInA vAsakSepa ane AzIrvAda levA vANI sAMbhaLIne ghaNI preraNA maLI che. ethI mane zrAvaktAM bAravrata aMgIkAra paNa ghaNA bhakato AvatA. nisvArtha, paropakAra parAyaNa sAdhusaMtono prabhAva karavAnI bhAvanA thai che. mATe Aje mane bAravratanI bAdhA Apo. mahArAjazrIe loko upara haMmezAM ghaNo raheto hoya che. ahoranI bAjumAM sAmujA nAmanA emanI pAtratAnI khAtrI karI emane bAravrata aMgIkAra karAvyAM. abhigraha gAmamAM varadIcaMdra nAmano eka brAhmaNa rahe. emane eka dIkaro hato. e pUro thayA teo gocarI vahoravA nIkaLyAM. gocarImAM paNa emaNe koI eka apaMga ane maMgo hato. potAnI patnI sAthe teo potAnA e putrane laIne vAnagI aMge abhivAha dhAraNa karelo. te pramANe jayAre gocarI maLI tyAre guru mahArAjanA AzIrvAda levA AhAra AvyA. vyAkhyAna sAMbhaLIne prasannatA vahorI. ' , anubhavI. vyAkhyAna pachI teo gurudeva pAse AvyA. potAnA apaMga , mahArAjazrI gocarI aMge vAraMvAra AvA jAtajatanA abhigraha dhAraNa bALakanI vAta karI ane AzIrvAda ApavA vinaMtI karI. karatA ane te pramANe gocarI na maLe to upavAsa karatA. mahArAjazrIe thoDIvAra dhyAna dharyuM. tyAra pachI maMtrajApa karIne eka vakhata rAjagaDhamAM mahArAjazrIe evo vicitra abhigraha dhAraNa bALakanA mastake vAsakSepa nAkhyo. tyAra pachI bALaknA mastaka upara keTalIka karelo ke koI mane gocarImAM pahelAM rAkha vahorAve pachI ja bIjI vAnagI vAra sudhI hAtha mUkI rAMkhIne maMtroccAra ryo. ethI maMgA bALake moDhuM ughADyuM vahoravI. mahArAjazrIe manamAM lIdhelA A abhigrahanI koIne khabara nahotI. ane thoDo rAbdoccAra karyo. A camatkArathI varadIcaMdra ane enI patnI pahele divase mahArAjazrI gocarI vagara upAzrayamAM pAchA pharyA tyAre lokone AnaMdavibhora thaI gayAM. vaLI thoDI vAre bALake hAthapaga halAvavAnuM paNa khabara paDI ke mahArAjazrIe koi abhigraha dhAraNa karelo che. AthI zrAvako cAlu karyuM. AthI to temanA Azcaryane pAra na rahyo. A apaMga judI judI vAnagI karIne taiyAra rAkhatA. ke jethI mahArAjazrIno abhigraha : Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUchyuM, paNa cA vijayanuM dhyAna gayuM ke maLyuM e vize pUchaES ' ' , ' pabuka jIvana tA. 1-7': pUrNa thAya. paraMtu maharAjI roja upAzraye gocarI vinA pAchA pharatA. ema aDhAvyA. yatie potAnI bhUla bhUla karI lIdhI ane mahArAjazrInI mAphI kastAM ATha divasanA upavAsa thaI gayA. . . . mAgI. mahArAjazrIe ke yatine taja javA devAmAM Avaze to loko . eka vRddha Avika mArAja pratyenA pUrA bhaktibhAvathI roja vahevA ' ene mAso. eTale mahArAjazrIe patine potAnI pAse besADI dIdhA. ane * padhAravA vinaMtI karI. paraMtu mahArAjazrI pAba hatA. sAta ATha divasa - vidhi pUrI thaI tyAM sudhI javA na dIdhA. pachI mahArAjazrIe lokone bhalAmaNa, - sudhI roja mahArAja pAchA pharyA ethI e ciDAI gaI hatI, navame divase karI ke pote yatine kSamA ApI che. eTale have yatine koIe hAtha aDADavAno e gharanI bahAra vAsaNa mAMjavA mATe rAkha ekaThI karI rahI hatI. tyAM nathI. ethI loke zAMta paDI gayA. mahArAjazrInI maMtrazakti, samayasucaktA mahArAjazrI padhAryA. vRddhAe kaTAkSamAM kahyuM ke roja judI judI vAnagI mATe ane udAradilanI kSamAbhAvanAno e mahotsava daramiyAna lokone paricaya thayo. kahyuM che paNa Apa kazuM kahetA nathI. have Apa cho to A rAkha vaherAvuM.' , dhAra pAse AvelA kada nAmanI eka ghaTanA che. tyAM jinAlayamAM - mahArAjazrIe prasanna cite . bahena ! mAre eka prayoga mATe. mahArAjazrInA haste nUtana pratimAjInI pratiSThA thavAnI hatI. pratiSThA mahotsava [, kharekhara rAkhano paNa khapa che. mATe mane eka mahI rAkha Apo." ema kahI prasaMge dUra dUrathI ghaNA mANaso AvyA hatA. paraMtu pratiSThAne divase vahelI potAnuM eka pataruM dharyuM vaLA to Azcaryacakti thaI gaI. rAkha vahoryA savAre pUjArIe maMdira kholyuM to jaNAyuM ke mULanAyaka tarIke birAjamAna 1. pachI mahArAjazrIe bIjI pAtrAmAM bIjI gocArI vahorI. mahArAjazrIno karavAnI pratimAjI khaMDita thaI hatI. veIka patie verabhAvathI AgalI rAte ' abhigraha potAnAthI pUro thayo ethI e vaddhAnI AMkhamAM harSAzva UbharAyAM. A kukanya kyuM hovAnuM tapAsa karatAM jaNAI AvyuM. AthI lokomAM hAhAkAra vi. saM. 1993 nuM cAturmAsa mahArAjazrIe bhinamAlamAM kyuM hatuM. thaI gayo. mahArAjazrIne khabara palAM teo jinAlayamAM AvI pahoMcyA. - " ahIM thatio taraphathI emane ghaNo trAsa ApavAmAM Avato hato. emanA pratimAjIne ane temaNe badhAne bahAra javA ddhAM. pachI pote daravAjo baMdha 1 upara maMtrataMtranA prayogo paNa thatA hatA. ke karI pratimAjI pAse eklA rahyA. kalAka sudhI temaNe aMdara rahIne pratimA - 1 , eka vakhata mahArAjazrI je upAzrayamAM birAjamAna hatA te upAzrayamAM sAme besIne potAnI maMtravidhi karI. tyAra pachI teo bahAra AvyA. tyAre nIce madharAte eka yatie veza badalIne tyAM AvIne mINanuM nAnuM lokee joyuM ke khaMDita pratimA sAva sarakhI thaI gaI hatI. kyAMya sAMdho * * pUtaLuM banAvIne tathA temAM soyA khosIne rAkhI dIdhuM. paraMtu yati jayAre suddha dekhAto nahoto. Ama, pratiSThA mahotsavamAM AveluM vighna dUra thaI pAchA pharatA hatA tyAre e galImAM aMdhArAmAM javAne kAraNe kutarAMoe karyuM ane mahotsava sArI rIte pAra paDI gayo. bhasAbhasa karI mUkI. ethI loko jamI gayA. cora samajIne loko yatinI mahArAjazrI jayAre vihAra karatA karatA jIvarA paheramAM padhAryA tyAre . pAchaLa paDayA. emane pakaDyA to khabara paDI ke e to yati che. pakaDIne tyAM emanuM bhavya svAgata thayuM hatuM. paraMtu bIjI bAju yationI satAmaNI ' loko emane mahArAjazrI pAse laI AvyA. ane tyAM AvavAnuM kAraNa pUchyuM, paNa cAlu hatI. eka divasa mahArAjazrI pATa upara beThA hatA tyAre pAse ' ' 'patie bhayabhIta thaI. sAcuM kAraNa kahI dIdhuM.' ' . ' beThelA muni dhanavijayanuM dhyAna gayuM ke mahArAjazrInI pATa nIce mATInuM : : mahArAjazrIe lokene kahyuM ke AvA maMtra taMtrathI ke kAmaNaTumaNathI DarI eka hAMDalu paDyuM hatuM. A zuM che ane te koNe mUkyuM e vize pUchaparacha javAnI kaMI jarUra nathI. amane kazuM ja thavAnuM nathI. pachI potAnA ziSya thatAM kaMI javAba maLyo nahi. koIe maMtrIne te mUkyuM hato evo vahema ' mohanavijayajIne kyAMka mohana, java, nIce jaIne je vastu maphI che te toDIphoDIne paDyo. paraMtu mahArAjazrI evA melA prayogothI DaratA nahi. emaNe pATa ' pheMkI do." uparathI nIce UtarI e hAMDalA upara trATaka karI navakAra maMtranuM raNa cAluM paMdara varSanI kizoravayanA mohanavijaya nIce gayA. jarA paNa gabharAyA karyuM. thoDIvAramAM ja e hAMDaluM phUTI gayuM. A vAtanI khabara AkhA gAmamAM ' .. vinA mINanuM putaLe hAthamAM lIdhuM ane namo arihaMtANa ema bolIne prasarI gaI. ethI mahArAjazrIne satAvavA bahAragAmathI AvelA yatio : tenA TukaDA karI dUra pheMkI dIdhA. pachI teo upara AvyA. eTale mahArAjazrIe gabharAIne gAma choDI bhAgI gayA. mohanavijayanA mastake hAtha mUkI maMtra bhaNyo ane keLAM, ApaNane kazuM ja Avo ja bIjo eka prasaMga vi.saM. 1953 mAM jIvarAmAM banyo hato.' thavAnuM nathI, mATe zAMtithI sUI jAva. ! navarAmAM cAturmAsanI pUrNAhuti prasaMge eka mahotsava rAkhavAmAM Avyo hato. lokone paNa vinaMtI karI ke pote yatine kSamA ApI dIdhI che mATe aneka loko ekatra thayA hatA. khuda navarA rAjayanA nareza paNa padhAryA hatA. koie yatine mAravA ke kanaDavA nahi. emane sIdhA potAne sthAne javA mahArAjazrI jayAre pATa uparathI pravacana ApI rahyA hatA tyAre sabhAne devA. . eka cheDe maMDapamAM Aga lAgI. lokenI doDAdoDa cAlu thaI gaI. maharAjazrIe ' - yati potAne sthAne gayA ane bIjI yatione banelA banAvanI vAta lokone zAMta rahevA ane pote eka pAtramAM pANI maMgAvyuM, pote maMtra karI. A kAvatarAmAM pote pakaDAI gayA hovAthI savAra paDatAM potAnI be bolI hAtha masaLavA lAgyA. ane pANIthI dhovA lAgyA. pANI kALuM AbarU thaze ane jhaghaDo thaze' ema samajI yatio savAra paDatAM pahelA kALuM thaI jatuM jaNAyuM. ema karatAM jayAre hAtha sAva cokhkhA thayA tyAre " bhinamAlamAMthI palAyana thaI gayA. | , ,' tyAM Aga baMdha thaI gaI. ' ' mahArAjazrInA oimbarane kAraNe tathA emanA dharmapracArane lIdhe rAjasthAna Aga zAMta thatAM mahArAjazrIe potAnuM pravacana cAlu rAkhyuM. ' ane mALavAmAM yationuM jara nabaLuM paDatuM jatuM hatuM. AthI roSe bharAyelA vaLI pravacana daramiyAna pote jAherAta karI ke potAnI maMtrazakitano A keTalAka yatio mahArAjazrIne naDagata karavA ke emanA kAryakramomAM vidano rIte jAheramAM upayoga karavo paDayo che enA prAyazcita tarIke pote traNa nAkhavA gupta rIte prayatno karatA hatA, paraMtu mahArAjazrI ethI DaratA nahi upavAsanuM paccakakhANa le che. ' tema bIjI bAju tenuM vera levAno vicAra paNa karatA nahi, balake teo vyAkhyAna pUruM thatAM loko eka mANasane pakaDI lAvyA ke jeNe maMDapane ' yatione AvA kAryo mATe kSamA ja ApatA. - '. Aga lagADI hatI. koI yatino e bhakta hato. eNe kahyuM ke Aga lagADavAnI ' vi.saM. 145 no zivagaMjano prasaMga che. e nagarImAM mahArAjazrInI potAnI jarA paNa icchA nahotI, paNa yati mahArAje ene hukama ryo hato kA pairaNAthI jinamaMdiranA nirmANanuM kArya thayuM hatuM ane tyAM mahArAjazrInA ane e te pramANe pote che nahi kare to ene ane enA kuTuMbane naSTa * haste janarAlAkA tathA pratiSThAno mahotsava yojavAmAM Avyo hato. e karI nAkhavAnI dhamakI maLI hatI. mATe potAne A kRtya karavuM paDyuM hatuM. A prasaMge seMkaDo bhAviko tyAM ekatra thayA hatA. jayAre pratiSThAnI vidhi cAlatI e sAMbhaLI jAvarA narasA paNa ene zikSA karavA utsuka banyA. paraMtu " hatI tyAre maMDa5nA eka cheDe Aga lAgI ane dhUmADA nIkaLavA lAgyA. mahArAjazrIe ene mA ApI ane lokone paNa bhalAmaNa karI ke ene lokomAM bhAgAbhaga zarU thaI. e vakhate mahArAjazrIe maMtra bhaNI e dizAmAM koI zikSA na kare. ethI e mANasanA haidayanuM parivartana thayuM hatuM.' - vAsakSepa uDADayo ane potAnA be hAtha masaLavA cAla kya ethI Aga . mahArAjazrIe saM. 1941 nuM cAturmAsa amadAvAdamAM pUrNa karyuM. tyAra tarata, zamI gaI. ' ' , ' . te pachI mahArAjazrInA eka bhakta tharAda gAmanA vatanI zeTha aMbAvIdAsa motIcaMda che. evAmAM eka yati mahArAjazrI pAse doDatA AvyA. emaNe Aga pArekhane saM. 1941mAM siddhAcalanI yAtrAno "rI pAlita saMgha kADhavAnI lagADI hatI. loko emane mAravA jatA hatA paraMtu mahArAjazrIe emane bhAvanA thaI. te mATe emaNe mahArAjazrIne vinaMtI karI. vinaMtIno svIkAra Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-91 - prabuddha jIvana karI mahArAjazrI saMghamAM joDAyA ane saMgha grAmAnugrAma mukAme karato pAlItANA bhayaMkara dukALa paDyo. 'chappaniyA dukALa' tarIke Aje paNa e jANIto AvI pahoMcyo. tyAM taLeTImAM darzana karI girirAja upara caDavAnuM cAle che. e dukALamAM lAkho mANaso hindustAnamAM mRtyu pAmyAM hatAM. karyuM. tyAM keTalAka bAroToe emane aTakAvyA. tapAsa karatAM kAraNa jANavA vi. saM. 1956 mAM bhAratamAM paDelA A bhayaMkara dukALe je cAre maLyuM ke koI yatie evI bhaMbheraNI karI hatI ke jo saMgha girirAja upara bAju kALo kera vartAvyo tenuM varNana ghaNA kavioe kyuM che. zrI rAjendrasUrie jo to kaMIka aghaTita ghaTanA banaze. mATe saMghane upara javA na devo. pote paNa mAravADI bhASAmAM "chappaniyA dukAlarA salokA' nAmanI kRtinI - A paristhitimAM tharAdanA uzkerAyelA yuvAno bAroTo sAthe mArAmArI racanA karI che temAM emaNe A dukALanuM Abehuba varNana karyuM che. emAMthI karavA taiyAra thaI gayA. parata mahArAjazrIe emane aTakAvyAM. bAroTone nIcenI paMkitao udAharaNa tarIke juo : samajAvatAM AaaN, "je yatioe temane kahyuM hoya teone ahI bolAvo. pote potA re peTarI lAgI, teo potAnI vAta amane samajAve. ane siddha karI Ape. tyAM sudhI ame berata dhaNIne choDIne bhAgI; ahIM ja besIne dharmadhyAna karazuM. ATalo moTo saMgha ATale dUrathI Avyo iNI pare pApI e chappano paDiyo, che te tIrthAdhirAjanI. jAtrA karyA vagara jAya te barAbara nathI.' - moTA logAro garva ja galiyo.. bAroTo girirAja upara gayA ane traNeka kalAkamAM pAchA AvyA. emanI sAthe ANaMdajI kalyANajInI peDhInA munIma paNa AvyA hatA. munIme jhADanI chAla to utArI lAve, mahArAjazrIne vaMdana kyuM ane kaThAM ke saMgha upara jaine jAtrA karI zake che. khAMDI pIsIne anna jayuM khAve; A nirNayathI saMghamAM harSollAsa vyApI gayo. mahArAjazrI sAthe tIrthayAtrA aMte jhADonI chAla khaTANI, karI saMgha tharAda pAcho pharyo. pUro na male pIvAnuM pANI. vi. saM. 1951mAM mahArAjazrI kuNI nagaramAM birAjamAna hatA. eka ' saM. 158 mAM mahArAjazrInI nizrAmAM siyANA nagaramAM jinamaMdiramAM divasa vahelI savAre pote dhyAnamAM hatA tyAre emane AbhAsa thayo ke pAsenI pratiSThAno mahotsava yojavAmAM Avyo hato. pratiSThA mATe eka vizALa cogAnamAM galImAM eka brAhmaNanA gharamAM Aga lAgI che. ane zyAma caherAvALo meru parvatanI racanA karI enA upara abhiSekanI yojanA vicArAI hatI. eka chokaro galImAM bhAgAbhAga karI rahyo che, dhyAnamAMthI jAgRta thatAM esI phUTa UMcA meru parvatanI racanA mATI vagerethI karavAmAM AvI hatI. mahArAjazrIe aMtaranI phuraNAthI kahyuM, "mane ema lAge che ke AvatA vaizAkha paraMtu pratiSThAvidhi thAya te pahelAM parvatanI racanA tUTI paDI. keTalAka mANaso vada sAtamane divase ahI kuNImAM moTI Aga lAgaze." mATImAM nIce dabAI gayA. khabara paDatAM nagaramAM hAhAkAra macI gayo. badhA - mahArAjazrIe karelI AgAhInI vAta lokomAM prasarI gaI, paraMtu haju tyAM doDayA. mahArAjazrIne upAzrayamAM A ghaTanAnA sAmAcAra ApavAmAM ghaNA divasanI vAra hatI eTale te vAta dhIme dhIme bhUlAI paNa gaI. AvyA. temaNe kyAM, "gabharAzo nahi, koIne kaMI thavAnuM nathI.' tyAra pachI mahArAjazrI tyAra pachI vihAra karatA karatA rAjagaDha padhAryA. teo potAnA ziSya zrI mohanavijayajIne laIne tarata tyAM pahoMcI gayA. rAjagaDhamAM vyAkhyAna cAlatuM hatuM tyAre vacce acAnaka aTakIne viSayAMtara mANaso kayAM daTAI gayA tenI koIne khabara na hatI. paraMtu e vizALa karIne mahArAjazrIe kahyuM, ' kutImAM atyAre moTI Aga lAgI che. jAva, jagyAmAM mahArAjazrIe nizAnI karI amuka jagyA batAvI tyAM khodIne mATI jaIne tapAsa karo." khaseDatAM daTAyelA mANaso eka pachI eka hemakhema nIkaLI AvyA. A saMghanA AgevAnoe dhoDesvAra doDAvyA to temaNe AvIne jaNAvyuM ghaTanA vakhate mahArAjazrI jarA paNa asvastha thayA nahotA. emanI kRpAthI ke hA, kukSImAM moTI Aga lAgI che e vAta sAcI che. badhA bacI gayA ethI Azcarya sAthe saune AnaMda thayo. vaizAkha vada sAtamano e divasa hato. e divase kumImAM lAgelI bhayaMkara vi. saM. 195mAM mahArAjazrI AhAramAM birAjamAna hatA. tyAre tyAMnA AgamAM paMdaraso ghara baLI gayAM. jainono eka moTo jJAnabhaMDAra paNa punamamiyA gaccha taraphathI jinamaMdiramAM pratimAjInI aMjanazalAkAno mahotsava baLI gayo. 1500 tADapatrIya hastaprato sahita trIsa hajArathI vadhu hastaprato yojavAmAM Avyo hato. e mATe jayapurathI zrI jinamukatasUri padhAravAnA emAM baLIne naSTa thai gaI.. hatA. mahotsavanuM muhUrta phAgaNa vada pAMcamanuM rAkhavAmAM AvyuM hatuM. mahArAjazrI mahArAjazrI AhoramAM vi. saM. 1955 mAM birAjamAna hatA tyAre jayotiSanA sArA jANakAra hatA. emaNe joyuM ke muhUrta barAbara nathI emaNe tyAM bAvana jinAlayavALA zrI goDIjI pArzvamaMdiramAM pratiSThA mahotsavanI jayapura zrI jinamuktisUrine jaNAvyuM ke "derAsara uttarAbhimukha che eTale vicAraNA cAlatI hatI. saMghanA keTalAka AgevAnono mata evo hato ke cAlu phAgaNanaMda pAMcamanuM muhuta barAbara nathI. sadoSa muhUrtamAM zubha kArya karavA varSa daramiyAna pratiSThA karAvavI joIe. ane bIjA ghaNAno mata evo hato jatAM aniSTapattinA prasaMgo UbhA thayA che. paraMtu lokonA Agrahane vaza ke bIje varase e motsava karAvavo joie. A carcA daramiyAna muni thaI jinamuktisUri Ahora padhAryA ane aMjanarAlAkA mahotsava cAlu karAvyo. pavijayajIe abhiprAya Apyo ke ghaNAno mata evo che to pachI pratiSThA paraMtu mahotsavamAM vibo AvyAM eTaluM ja nahi mahotsava pachI zrI jinamuktisUri Avate varSe rAkhIe e ja ThIka che. pote AhoramAM ja kALadharma pAmyA. te vakhate maharAjathI thoDe dUra beThA hatA ane potAnA lekhana kAryamAM mahArAjazrI jayAre Ahora nagaramAM birAjamAna hatA tyArano eka prasaMga magna hatA. muni rUpavijayajInI vAta emanA kAne paDI. tarata ja emaNe noMdhAyelo che. eka vakhata emanA DugAjI nAmanA eka bhakate AvIne kaThAM, Avate varSe koi sAro yoga nathI. A varSe ja pratiSThA mahotsava mahArAjazrIne ciMtAtura asvastha avAje , ke potAno putra bahu mAMdo rAkhI levAM joIe.' che ane enI chellI ghaDIo gaNAi rahI che. potAnA putrane aMtima samaye mahArAjazrInI bhalAmaNa anusAra saMghe te ja varSe pratiSThA mahotsava mAMgalika saMbhaLAvavA mATe ghare padhAravA emaNe mahArAjazrIne vinaMtI karI. rAkhI lIdho. e sAruM ja thayuM kAraNa ke bIje varSe 1956 nI sAlamAM mahArAjazrI emane ghare padhAryA. tyAM phugAjIno putra camanAjI chellA svAsa bhayaMkara dukALa paDayo hato. pratiSThA jo mulatavI rAkhavAmAM AvI hota to laI rahyo hato. gharamAM sagAsaMbaMdhIo ekatra thaI gayAM hatAM. mahArAjazrIe bIjA varSe dukALane kAraNe te thaI zakI na hota. camanAjIne mAthe vAsakSepa nAkhyo ane enI pAse navakAramaMtra bolAvyo. vi. saM. 1956 nI sAlamAM mahArAjazrInuM zivagaMjamAM cAturmAsa hatuM. navakAramaMtra bolatAM camanAjIe mahArAjazrIno hAtha pakaDI lIdho. vaLI mahArAjazrIne roja rAte keTalIka vakhata dhyAnamAM besavAno niyama hato. eka navakAramaMtra bolavA lAgyo. ethI enAmAM thoDI svasthatA AvatI jaNAI. rAtre dhyAna daramiyAna mahArAjazrIne eka kALo bhayaMkara nAga viSavamana karato mahArAjazrI upAzraye pAchA pharyA. pachI samAcAra maLatA rahyA ke camanAjInI dekhAyo. A deya uparathI mahArAjazrIne lAgyuM ke bhayaMkara paristhiti AvI tabiyatamAM sudhAro thato rahyo che. trIje divase to emanA pitAzrIno hAtha rahI che. emaNe A vAta potAnA ziSyone karI ane AgAhI karatAM kyAM pakaDI dhIre dhIre upAzraya sudhI AvI pahoMcyo. mahArAjazrI taraphathI jANe ke A varSe devAmAM bhayaMkara dukALa paDavAno saMbhava che, mahArAjazrInI e potAne navuM jIvana maLyuM hoya evo addabhuta anubhava thayo. thoDA vakhatamAM AgAhI sAcI paDI, e varSe eTale 1956 nI sAlamAM AkhA bhAratamAM to camanAjInuM zarIra pahelAM jevuM ekkama svastha thaI gayuM. AthI samagra vizA cAlatI hatI. zazI roDI pArzvamAdayanivAmAna hatA ke bIje vase e jIvavI joie. ane bIjA evo hato ke cAlu rADArAjazrInI bhalAma, kAraNa ke bIja mAM AvI hota to Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 parivAranI mahArAjazrI pratyenI bhakti ane zraddhAmAM vadhAro thayo. saM. 1959 mAM mahArAjazrI potAnA cha eka ziSyo sAthe mAravADamAMthI mevADa tarapha vihAra karI rahyA hatA. teo rANakapura pAsenA jaMgalamAMthI pasAra thai rahyA hatA tyAre vihAramAM samaya vadhu lAgatA rastAmAM ja sAMja paDI gai. bIjA mukAma sudhI pahoMcavAmAM haju pAMceka kilomiTaranuM aMtara bAkI hatuM. eTale zrI rAjendrasUrie to ziSyone AjJA karI dIdhI ke have ApaNe AgaLa vihAra nathI karavAno. teoe najIkamAM ja eka vizALa vaDanA vRkSa nIce mukAma karyo. tyAMthI pasAra thatAM eka AdivAsIe emane cetavyA ke ahIM mukAma na karo, kAraNa ke najIkamAM ja vAgha rAtre pANI pIvA Ave che. A sAMbhaLI ziSyonA manamAM Dara pedA thayo, paNa zrI rAjendrasUri to nIDara hatA. temaNe tyAM mukAma karavAno nizcaya pheravyo nahi. temaNe ziSyo sAthe pratikramaNa vagerenI vidhi karI lIdhI. ziSyoe kahyuM, 'gurudeva, amAre rAtanA sUvuM nathI. AkhI rAta amAre jAgatA rahevuM che ane svAdhyAya karavo che." mahArAjazrIe , bhale, paNa jo koi jaMgalI prANI Ave to mane jagADajo. koI jarA paNa avAja karatA nahi. ane A vRkSanI ghaTAnI maryAdAnI bahAra koi gabharAine doDI jatA nahi. prabuddha jIvana aDadhI zate eka vAgha tyAM pANI pIvA Avyo. vAghane jotAM ja svAdhyAya karatA ziSyo gabharAi gayA, mahArAjazrIne jagADayA. mahArAjazrI to svastha ja rahyA. vAgha temanI sAme ghUrato Avyo. thoDe dUra eka paththara upara Ubho rahyo. mahArAjazrIe enI AMkha sAme trATaka mAMDayuM. thoDIvAramAM vAgha pUrato baMdha thayo. tyAra pachI pANI pIne jaMgalamAM kyAMka cAlyo gayo. jIvatA vAghane ATalI najIkathI jovAno A anubhava ane potAnA gurudevanI svasthatA ane siddhi jovAno anubhava ziSyo mATe advitIya hato. (16) tA. 16-7-1 baMdhAvyuM hatuM. enI pratiSThA mahArAjazrInA haste thaI hatI. madhyapradezamAM dhAra pAse kaDoda nagaramAM tyAMnA eka zreSThIe mahArAjazrInI preraNAthI bIjAonI sAthe maLIne eka jinAlayanuM nirmANa karyuM hatuM. e jinAlayamAM pratimAjInI aMjanazalAkAno ane pratiSThAno mahotsava saM. 1953 nA vaizAkha suda sAtamanA roja mahArAjazrInI nizrAmAM yojavAmAM Avyo hato.. keTalAye bhaktone mahArAjazrInAM vacanomAM apUrva zraddhA hatI. temanuM vacana teo AjJA mAnIne svIkAratA ane te pramANe kArya karatA. eka vakhata dhanarAja nAmanA eka vepArI mahArAjazrIne vaMdana karavA AvyA. emanA caherA parathI mahArAjazrIne lAgyuM ke teo pahelAM jevA prasanna nathI, paNa kaMika vyathita jaNAya che. mahArAjazrIe pUchyuM to jANavA maLyuM ke vepAramAM temane khoTa gai che. teo devAdAra thai gayA che. mahArAjazrIe temane kahyuM, bhAI dhanarAja ! tame gAma choDIne vahelAmAM vahelI take muMbaI cAlyA jAva, tamArI badhI samasyAo tyAM ukalI jaze. A mahotsava prasaMge gAmegAmathI ghaNA mANaso AvyA hatA. A mahotsava daramiyAna eka Apattino prasaMga banI gayo. pratiSThAnI bolI bolanAra zeTha udayacaMdanA ghare rAtanA vakhate DAkuo AvyA. teo lagabhaga eMsI hajAra rUpiyAnAM dhareNAM tathA anya kiMmatI vastuo upADI gayA. A ghaTanAthI udayacaMdajI ane emanA parivAranA sabhyo udAsa thaI gayA. gAmamAM hAhAkAra thai gayo. badhe A ghaTanAnI carcA thavA lAgI. zeTha udayacaMdajI jyAre mahArAjazrIne maLavA AvyA tyAre mahArAjazrIe emane sAtvana ApatAM kahyuM ! *udayacaMdajI / tamArA ghare DAkuo AvyA ane badhA ghareNAM upADI gayA te meM jANyuM, paNa ciMtA na karazo. badhuM pAchuM maLI jaze. mATe pratiSThAnA kAmamAM jarA paNa DhIlA na paDazo.* udayacaMdajIne mahArAjazrInA vacanamAM pUrI zraddhA hatI; jANe kazuM banyuM nathI evI rIte emaNe ane emanA parivAre utsAhapUrvaka bhAga lIdho. pratiSThAnI vidhi pachI zAMtisnAtranI vidhi thai. mahArAjazrInI sUcanAthI enuM jala (nhavaNa) AkhA gAmamAM chAMTavAmAM AvyuM. bIje divase jANe AryakAraka ghaTanA banI hoya tema dhArathI rAjayanA amaladAro ghoDA para besIne udayacaMdajIne ghare AvyA ane kahyuM ke DAkuo pakaDAi gayA che. ane tamArAM badhAM ghareNA maLI gayA che mATe dhAra AvIne lai jAo.' AthI zeTha udayacaMdajInI mahArAjanA vacanamAM zraddhA vadhu dRDha thaI. eka vakhata mahArAjazrIno koI eka bhakta vepArI potAnA kAphalA sAthe mAravADanA raNamAMthI pasAra thai rahyo hato. relagADIno ke moTarano e jamAno nahoto. vepArI UMTo upara mAlAsAmAna mUkIne lai jai rahyo hato. rastAmAM keTalAka lUMTAruo AvyA ane zeThane gherI vaLyA. bacavAno koi upAya nahoto. eTale zeThe potAnA kAphalAne tyAM besADI dIdho ane lUMTAruone kyAM, 'tamAre je lai javuM hoya te khuzIthI lai jai zako cho. * ema kahI vepArIe eka bAju besIne potAnA gurudeva zrI rAjendrasUrinuM citra sAme rAkhIne aTTham namano jApa cAlu karI dIdho. lUMTAruoe levA jevo badho mAlasamAne potAnA UMTa upara bharIne bhAgavA lAgyA. paraMtu thoDe gayA pachI raeNtInAM raNamAM lUMTAruone potAno rasto jaDayo nahi. teo Amatema ghaNuM gheDayA paNa bhUlA paDI gayA hoya evuM lAgyuM. chevaTe thAkIne pelA vepArI pAse AvyA ane dhamakAvIne pUchyuM, te evuM zuM karyuM ke amane rasto jaDato nathI ? * dhanarAja potAnA kuTuMba sAthe tarata muMbai AvyA. tyAM sutara bajAranA eka vepArIno saMparka thayo. emanI sAthe bhAgIdArImAM kAma cAlu thayuM. teo sAruM kamAyA. thoDA vakhatamAM ja dhanarAje badhu devuM cUkta karyuM. krame krame thoDAM varSomAM teo lAkho rUpiyA kamAyA. gurumahArAjanA AzIrvAdathI A thayuM eTale gurumahArAja para temanI zraddhA vadhI gai ane temanI preraNA anusAra dhArmika prasaMgomAM paNa ghaNI moTI rakamanuM dAna ApatA rahyA hatA. eka vakhata mahArAjazrI rAjagaDhamAM birAjamAna hatA. tyAM rahetA cunIlAla nAmanA eka garIba zrAvaka AjubAjunAM gAmomAM jai nAnInAnI cIja vastuo vecIne potAnuM gujarAna calAvatA. eka divasa emane thayuM ke Aje mahArAjazrInA AzIrvAda lai vecavA jAu. teo gharethI nIkaLI upAzraye pahoMcyA. mahArAjazrIne kahyuM, 'gurudeva / . Aje huM saradArapura jAuM chuM.' mahArAjazrIe kahyuM, 'cunIlAla, vItarAga prabhunuM nAma lejo. badhu sAruM thai jaze. tamAro bhAgyodaya saradArapuramAM thavAno che." cunIlAla saradArapura javA ravAnA thayA. tyAM aMgrejonI lazkarI chAvaNInI hatI. rastamAM eka vRkSa nIce be aMgreja amaladAro beThA hatA. teo kaMika * hisAba karatA hatA, paNa hisAba barAbara besato nahoto. teoe tyAMthI pasAra thatAM cunIlAlane bolAvyA. hoMziyAra cunIlAle temane hisAbanI badhI samaja pADI. ethI aMgrejone saMtoSa thayo. AvA hoMziyAra mANasane lazkaramAM hisAba mATe nokarIe rAkhI levo joie. ema temane lAgyuM. teoe cunIlAla pAse prastAva mUkyo. cunIlAle lazkaramAM khajAnacI tarIke nokarI svIkArI lIdhI. AgaLa jatAM temAM temaNe ghaNI pragati karI ane sArA pagArane lIdhe ghaNuM dhana bacAvI zakyA. rAjagaDhamAM temanuM kuTuMba khajAnacI parivAra tarIke paMkAyuM. aMgrejoe temanI prAmANika ane kuzaLatAbharI sevAnA badalAmAM temane rAyabahAdurano ilkAba Apyo hato. .. khajAnacI parivAre tyAra pachI rAgaDhamAM aSTApadAvatAra jinAlaya vepArIe kahyuM, " meM to kazuM ryuM nathI. meM to A mArA gurudevanuM citra najara sAme rAkhIne bhagavAnanuM nAma lIdhuM che." lUMTAruo A camatkAranuM kAraNa samajI gayA. teo e vepArIno mAla sAmAna pAcho mUkI gayA ane gurudevanuM citra potAnI sAthe lai gayA. mahArAjazrIe vi.saM. 1960 nuM cAturmAsa sUratamAM karyuM. tyAre emanI uMmara 77 varSanI thavA AvI hatI.. emaNe ahIM potAnA jIvananuM je sauthI mahattvanuM kArya hatuM te pUrNa karyuM. e kArya abhidhAna rAjendra koza' racanAnuM hatuM. sUratamAM mahArAjazrIe potAnA najIka AvatA aMtakALano aNasAra AvI gayo hato. ahIM emaNe zrotAone sabhAmAM garbhita rIte kyuM hatuM ke have pote traNa varSathI vadhu nahi jIve. emanuM svAsthya have kSINa thatuM jatuM hatuM. zarIramAM azakti vadhatI jatI hatI. sUratathI vihAra karI teo madhya pradezamAM padhAryA. emaNe cAturmAsa kukSImAM karyuM. tyAra pachInuM cAturmAsa khAcarodamAM karyuM. mahArAjazrInI preraNAthI samAjasevAnAM je kaTalAka mahattvanAM kAryo thayAM temAM e jamAnAnI dRSTie eka mahattvanuM kArya khAcarodanA A cAturmAsa daramiyAna thayuM. mAlavAnA cirolAvAsI gAmaDiyA jainone traNaso varSa pachI pharI pAchA saMghamAM levAmAM AvyA. itihAsa evo che ke traNaso varSa pUrve cirolAvAsI eka zrAvaka kuTuMbe potAnI kanyA ratalAmanA eka zrAvaka kuTuMbanA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-91 prabaLa jIvane 17 ghAlaMkaraNaM sudhama sujanatA sadAvatA-mAdimam, / yuvaka sAthe, sagAI karyA pachI paraNAvI nahi. e ghaTanAne kAraNe ratalAma ja vAtAvaraNa nirmANa karyuM. e vAtAvaraNamAM madharAte mahArAjazrIe deha ane mAlavAnAM bIjA nagaronAM jainoe cirolAvAsIone jJAtibahiSkAra choDayo. karyo hato. A vairabhAva traNaso varSa sudhI cAlyo. jayAre mahArAjazrI e mahArAjazrIno janma divasa poSa suda sAtamane guruvAra hato ane emanA vistAramAM vicaratA hatA tyAre saM. 19ramAM temaNe ratalAmanA saMghanA kALadharmano divase paNa poSa suda sAtamane guruvArano hato. pUrAM eMsI varSanuM AgevAnone samajAvIne A purANI vAtanuM kAyama mATe, utsavapUrvaka samAdhAna AyuSya thayuM. emanA kALadharmanA samAcAra gAmegAma pahoMcI gayA. e karAvI ApyuM. AjanI dRSTie sAmAnya lAgatI A bAbata A jamAnAnI samAcAra maLatAM bIjA ghaNA bhakato paNa rAjagaDha AvI pahoMcyA. daiSTie ghaNI mahatvanI ghaTanA gaNAi hatI. ' rAjagaDhathI aDhI kilomiTara dUramohanakheDAtIrthanI sthApanA mahArAjazrInI - khAcarodathI vihAra karIne mahArAjazrI vaDanagara (madhya pradeza) mAM padhAryA. preraNAthI thaI hatI. e tIrthabhUmimAM mahArAjazrInA pArthiva dehanA agnisaMskArano saM. 1963 nuM cAturmAsa emaNe tyAM karyuM. tyAM emaNe divALInA utsava nirNaya thayo. emanI bhavya pAlakhI nIkaLI. emanI aMtima yAtrAmAM daramiyAna ATha upavAsa karyo. varSothI teo kaThina tapazcaryA karatA rahyAA rAjagaDhanA nagarajano uparAMta AsapAsanA gAmomAMthI AvelA ghaNA mANaso hatA. paraMtu A vakhate lagabhaga eMsI varSanI umare karelI akAi pachI emanI joDAyA hatA. mohanakheDA tIrthanA paTAMgaNamAM emanA dehane agnisaMskAra tabiyata bagaDI. emane zvAsano roga cAlu thayo. ane te vadhato cAlyo. karavAmAM Avyo tyAre emanA hajAro bhakato potAnA guru mahArAjanA viyogathI ' cAturmAsa pUrNa thatAM mahArAjazrIe vihAra cAlu karyo. ratalAma, dhAra, zokamagna banI gayA hatA. mAMDavagaDha vagere sthaLe padhAravA mATe vinaMtIo thaI. paraMtu badhI paristhitine mohanakheDA tIrthamAM tyAra pachI emanI smRtimAM eka sarasa samAdhi lakSamAM rAkhI anyatra na jatAM tao rAjagaDha padhAryA. A vihAramAM mahArAjazrIne maMdira baMdhAvavAmAM AvyuM hatuM. jiMdagImAM pahelIvAra pagamAM kAMTo vAgyo ane rda thayuM. dIkSAnA divasathI zrI rAjendrasUri mahArAja sAhebe potAnA 80 varSanA AyuSyakALamAM Aja divasa sudhI ughADe page hajAro mAIlanA vihAra daramiyAna temane kyAreya zAsana mATe bhAre kAntikArI kAryo karavA uparAMta abhidhAna-rAjendra koza kAMTo vAgyo nahoto. A ghaTanA aMtima avasaranA saMketarUpa banI gaI. sahita vipula sAhityanI racanA karI ane tejasvI ziSyavRMda taiyAra kyuM. rAjagaDhamAM padhAryA pachI mahArAjazrInI tabiyata vadhu bagaDatI gaI. emanA kALadharma prasaMge judA judA ziSyoe tathA keTalAka gRhastha paMDitAe tema chatAM vyAkhyAna, pratikamaNa Adi potAnI yiAo teo svasthapaNe saMskRta, hindI ane gujarAtI bhASAmAM emane aMjali ApI che. zrI karatA rahyA hatA. potAnuM AyuSya pUruM thavA AvyuM che ane pote have gaNatarInA gulAbavijayajI, paMDita dhUTara jhA, paMDita kRpAzaMkara mizra vagere e pratyeka divaso mATe ja che e pramANe saMghane sUcana karI dIdhuM hatuM. potAnA ziSyone saMskRtamAM aSTakanA prakAranI globaddha aMjilakAvyanI racanA karI che. zrI badhI javAbadArI vaheMcI ApI hatI. potAno "abhidhAna rAjendra koza mohanavijayajI potAnA aSTakano prAraMbha karatAM lakhe che : chapAvavAnI javAbadArI zrI dIpavijayajI ane zrI yatIndravijayajIne soMpI vidhAlaMkaraNaM sudharmazaraNaM mithyAtvinAM dUSaNaM, dIdhI hatI. / vidvanmaNDalamaNDanaM sujanatA sabodhibIjaprayam / saM. 193 nA poSa suda sAtamane divase mahArAjazrIe pote vyAkhyAna saccAritranidhiM dayAbharavidhiM prajJAvaMtA-mAdimam, ApyuM. vyAkhyAnamAM saMyama jIvananI mahattA samajAvI ane aMte saunI jainAnAM navajIvanaM gurUvaraM. rAjendasUriM numa : // kSamAyAcanA karI, micchAmi dukakaDe kahI emaNe pote have saMlekhanA vata dhAraNa munizrI kAntivijayajIe aMjali ApatAM cha kaDInuM sarasa kAvya hiMdImAM kare che evo nirNaya jAhera karyo. vyAkhyAna pachI temaNe derAsaramAM jaI lakhyuM che. temAM chelle teo lakhe che : jinezvara bhagavAnanA darzana karyA. caityavaMdanAdi . potAnA saMkhanAnA usa sAdhu, yogI, jyotiSI svarajJAnadhArI Arya ko, / saMkalpane prabhu samakSa manomana doharAvI teo upAzrayamAM padhAryA. potAnAM vara vijJakovida budhdizAlI, tapodhana AcArya ko / be vastra ane saMthArA sivAya badhAM upakaraNo vagereno tyAga karI temaNe zuci satyadhana, jinadUta, zubha saMgharSamUrta varArya ko, . vidhipUrvaka saMthAro lIdho. zata vAra vaMdana Aja usako aura usake kArya ko / / rAjagaDhamAM mahArAjazrIe saMthAro lIdho che e samAcAra gAme gAma zrI vidyAvijayajI (pathika) lakhe che : prasarI gayA. emanA aMtima darzana mATe emanA hajAro bhakato rAjagaDha AvI kAyA5 kyiA, jinendra japase, jJAnI va dhyAnI bane, pahoMcyA. mahArAjazrI upAzrayamAM potAnA saMthArAmAM padmAsana vALIne dhyAnamAM dekhI zrI yatidharmakI zithilatA thI do use bhI miTA, beThA hatA. ziyALAnA e divaso hatA. mahArAjazrI e ja AsanamAM mAtra sAdhvAcAra - vidhAna pAlana kyiA utkRSTatA se svaye, be ja vastra dhAraNa karIne cotha, pAMcama ane chaTha ema traNa divasa ane merI Aja unhI vibhUtipadameM sadbhakita zraddhAMjali. traNa rAta satata dhyAnamagna besI rahyA. cha8nI sAMje mahArAjazrIe be hAtha zrImada vijaya rAjendrasUri mahArAja sAhebanA jIvana ane kAryano tathA ' joDI saunI kSamAyAcanA karI lIdhI. ane pachI meM namano jApa sAhityano savigata abhyAsa karanArane e jJAnI-dhyAnI mahAna vibhUtinuM cAlu karI dIdho. emanI sAthe pAse beThelA ziSyoe ane zrAvakoe paNa jIvana kevuM kAntikArI, nibhaka, niraticAra, camatkArapUrNa ghaTanAsabhara ane jApa cAlu karyo. upAzrayanA aMdhakAramAM maMtrajApanA layabaddha raNe eka juduM preraNAdAyI hatuM tenI pratIti thayA vagara nahi rahe, 1 | | (parivartananI prakriyA anusaMdhAna paTha - 6thI cAla) valaNa mukhyatve rahyuM hatuM. I.sa. 1914 mAM mULa AgamagraMthonA prakAzananI yojanA zrI mohanalAla dalIcaMda desAIe eka pustikArUpe " jaina zvetAmbara chellA saikAnI jaina samAjanI sAmAjika sAMskRtika tavArIkha joie konpharansa heralDa " nA eka sAthe mokalI hatI. eno e vakhate tIvra virodha to Adhunika keLavaNIne prAraMbhamAM jabbara virodha thayo hato. , AcAryazrI thayo ho ema jaNAya che. kAraNa ke "AgamagraMthonuM prakAzana zA mATe ?" vijayavallabhasari, zAavizArada jainAcArya zrI vijayadharmasUri, ane anya e zIrSaka heThaLa e yojanAnA samarthanamAM emaNe lekha lakhyo che. i.sa. sAdhubhagavatA. e vakhata AvI rahelA yuganA aSANa pArakhIna navA 194mAM rajU thayelI yojanA, I.sa. 1960 nA dAyakAmAM zrI mahAvIra jana keLavaNInI himAyata karI hatI. emanI AvI vidhAyaka dRSTino Aje samAjane ti vidhAyaka daSTinA Aja samAjanA vidyAlaye hAtha dharI che ane enuM prakAzana kArya haju cAlu che. kahevAnuM lAbha thayo che. tAtparya e che ke pArUAtano samaja vinAno virodha lAMbe gALe TakI zakato. cothA saikA sudhI AgamAdi graMtho lakhAyAM hatAM. mAtra zravaNathI nathI ane e virodhane samarthana Apato samAja samayanI sAthe rahI zakato matinA sahAre eno svAdhyAya-abhyAsa thato hato. emAM jayAre smRti--doSa nathI enA pariNAma aMte to parivartananA navA gaha naraka isa (AvAmAM Ave lAgavA mAMDyo tyAre vIra nirvANanA Azare eka hajAra varSa bAda vallabhImAM barAra eka hajAra varSa bAda vallabhAmAM che. pU. AcAryazrI sAgarAnaMdasUrine paNa Agama uddhAranA kAryamAM evo virodha che. pa A vAcanA thaI ane AgamagraMtho hastapratonA rUpamAM upalabdha thayo. pustaka ane mAkelI vahoravI paDI hatI e paNa A vAtane puSTi Ape che, enI paNa eka kALe parigraha gaNAto. tyAra bAda mudraNakaLAno vikAsa thayo, to artha evo thato nathI ke parivartanane AvakAravA dharmanA mULabhUta siddhAMto paNa AgamagraMthonuM chApakAma na thAya ane enuM prakAzana na thAya evuM ApaNe sAthe bAMdhachoDa karavI. 1 1 NIno prAraMbhamAM jAya to vijayadharmasuri ane a paNa haze e lajamAM rajU thayelI moja ghojanA che. 1990nI ja cAlI rahI Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 16-7-91 . kahevuM kazuM, samajavuM kazuM ' pravINacaMdra jI. rUpArela nAnI moTI saMsthAo, lAyansa, roTarI, je.sI. vagere jevI klabo eka jaNa pUche che - " kayuM sTezana AvyuM ? " pravAsa daramiyAna koI tathA kelejo-zALAnAM maMDaLo vagere ghaNIvAra mane vArtAlApa mATe nimaMtre sTezane pahoMcatAM sau Ama ja pUkyA hoya che -- karyuM sTezana AvyuM ?" che. zrotAomAM kyAreka mAtra mahilAo hoya evuM bane che. AvI sabhAomAM ke amadAvAda javuM hoya ne vacce gADI vaDodarA pahoMce tyAre ApaNe paNa A bolatAM pahelAM mAro prazna hoya che - " tamAre tyAM naLa kyAre Ave bolIe chIe - " vaDodarA AvyuM ! " - have kaMI dhyAnamAM Ave che ? TrenamAM beThA pachI "sTezana Ave baheno savArano judo judo samaya kahe che; pachI huM kahuM chuM - " tame che? * ke gADI "sTezana jAya che ke "pahoMce che?" sTezana kaMi "AvatuM kevuM bolo che ? naLa to gharamAM ja hoya che - e kaMI Avato nathI nathI - " AvatuM " nathI - vaDodarAmAM kaMI AvatuM nathI ! gADI-ApaNe - tame je kaho che te to pANI AvavAnA samayanI vAta thaI ! vaDodarA pahoMcIe chIe.' vyavahAramAM to AvA keTalAye prayogo pracalita che jenA mAtra zabdArtha sabhAmAM mahilAo hoya to huM acUka keTalIka vAto kamavAra rajU karyuM laIe to pracalita vyavahAru arthathI e eTalA badhA cheTA hoya che ke chuM. - pahelAM tame ghauM vINo cho ! pachI loTa daLAvo cho ! pachI jamavA sAmAnyajana, enA zabdArthathI paricita hovA chatAM, jANe e zabdArtha enA mATe roTalI ke pUrI vaNo cho ! barobara ? dhyAnamAM raheto ja nathI ne zabda ke prayoga enA pracalita arthamAM ja pharato, ne javAbamAM haMmezAM AnuM samarthana hoya che ! paNa zabdArthane kiyAono, vaparAto ne samajAto rahe che. ne Avo pracalita viziSTa artha hoya che artha besADavA jAo to evuM kaDhaMga lAge, jenI mahilAo ja nahi, puruSone paNa sacoTa ! che paNa bhAgye ja kalpanA hoya che. : lagnanI mosama pUrabahAramAM hoya tyAre ghaNIvAra sAMbhaLavA maLe che : pahelAM to ApaNe ghau ke cokhA vINatAM ja nathI. hakIkatamAM ApaNe tevI - evA prasaMga joDe saMkaLAyelI eka vAta che : eka lagna prasaMgano ghauM ke cokhAmAMthI kAMkaro ke kacaro ja vINatAM hoIe chIe. bIjuM "loTa . ullekha thatAM vara kanyA vize bolAtuM sAMbhaLeluM -' eNe rerAmI acana daLAvavo prayoga ja kaDhaMgo che, "loTa hoya ja to ene daLAvavAno prazna che ne suravAla paheryA hatA; gaLAmAM be serano motIno hAra, pagamAM sapheda ja nathI hoto ! "ghau daLAvavA eja sAco prayoga che. chatAM ApaNe. mojaDI - parsanAliTI lAgato hato ! " bolIe chIe tema keTalIka anAja daLavAnI ghaMTInA borDa para paNa lakheluM ne kanyA? bhAre banArasI sADI hAthamAM hIrA-mANeka jaDita kaMgana, hoyache. - "loTa daLavAnI ghaMTI ! ' kevuM DhaMguM che ? AMgaLIomAM hIrAnI vITI ne gaLAmAM hIrAno jhAkajhamALa hAra ! suMdara ne roTalI ke pUrI vaNavAnI vAta kevI che? roTalI ke pUrI hoya ja, to e hatI ja! paNa A badhAmAM vITaLAyelI, eTale e paNa gajabanI to vaNavAno prazna ja upasthita kayAMthI thAya ? hakIkatamAM ApaNe loTa parsanAliTI lAgatI hatI. vaNIe chIe ne ema vaNIne roTalI ke purI banAvIe chIe ! have, AmAMno pagamAM sapheda mojaDI prayoga noMdhyo ? AmAM kaMI navuM ' hajI, gharanI eka vAta karIe. saphAI mATe cokasAI rAkhanAra gharamAM, nathI ! ApaNe pagamAM bUTa, caMpala, mojAM paherIe chIe, tevo ja A ochAmAM ochI be vAra saphAI thAya che. nokara ke gRhiNI pote savAra "pagamAM mojaDI no prayoga che. sAMja jhADUkADhe che. paNa jarA vicAra to karo ! bUTa caMpala, mojAM ke mojaDI kharekhara , A "jhADU kADhavAnI vAta noMdhI ? ApaNe jhADU kADhIe chIe ke *pagamAM hoya che? hakIkatamAM to ApaNA paga ja bUTa caMpala ke mojAmAM kacaro kADhIe chIe ? kacaro kADhavA mATe jhADU vAparIe chIe te vAta hoya che ! chatAM ApaNe bolIe chIe to ema je ke - pagamAM bUTa kharI ! - paNa je "kADhIe chIe te kacaro che, "jhADU nahIM . chatAM paheryA che, pagamAM mojAM paheryA che. vyavahAramAM bolAya che to evuM ja ke - "jhADU kADhayuM !' kyAM zabdArtha ne kyAM vyavahAru artha che ne chelle, vicAravA jevo eka vadhu prayoga joIe. eka bahenapaNI vararAjAne kanyAnI A vAtamAMno eka bIjo prayoga paNa joie. varanA bIjane kahe che - tame dariyA kinAre ne khullAmAM raho eTale tamAre tyAM gaLAmAM motIno hAra, kanyAnA gaLAmAM hIrAno hAra, kharuMne ? ApaNe hAra, havA paNa sArI Ave; ame gIca vasatImAM rahIe eTale amAre tyAM mALA gaLAmAM paherIe chIe ? hakIktamAM to hAra, mALA vagere gaLAmAM evI havA to na ja hoya ne ! " '; ' nathI hotAM, gaLuM hAramAM ke mALAmAM hoya che ! ' AmAnAM "tamAre tyAM ne "amAre tyAM prayogo noMdhyA ? tame koInI [ Avo ja prayoga hAthamAM kaMgana ne AMgaLImAM vITIno che ! vicArI vAta karo eTale e tyAM" nI vAta che, e to samajayA; paNa ApaNI juo ne baMgaDI kegana vagere hAthamAM hoya che ? ke "hAtha baMgaDI ke vAta karIe tyAre "amAre zabda joDe tyAM no meLa zI rIte bese ? kaMganamAM hoya che ? e ja rIte vITI AMgaLImAM nathI hotI, AMgaLI "tamAre tyAM ' hoya to amAre ahIM ema hovuM joIe ne ? vIMTImAM hoya che ! ApaNI vAta hoya to ene mATe tyAM (There) kema cAle ? ahIM (Here) mAM ApaNo pracalita prayogo to e ja - paMgamAM bUTa, gaLAmAM hovuM joie ne ? hAra, hAthamAM baMgaDI ne AMgaLImAM vITI ! che rAbdArthane pracalita arthano hiMdImAM AthI UlaTuM che, paNa che to AvuM ja ! e hamAre yahAM' kaMI meLa ? , bole paNa 'Apa' hoya to "Apake yahAM ja bole - "Apake vahAM ApaNA sAmAnya vyavahAAM ye AvA keTalAye prayogo thatA hoya nahI | che. dAkhalA tarIke tame moTaramAM ke TrenamAM lAMbA pravAse nIkaLyA cho ? paNa A to badhA vyavahAramAM pracalita rUDha prayogo che. emAM zabdArtha ke moTaramAM ho ne pravAsa daramiyAna be-traNa rastA phaTAtA hoya tyAM bhale jughe hoya paNa saMskAra baLe ApaNe eno pracalita artha samajI pahoMcIne tame aTako cho - koIne emAMnA koI eka rastA viro pUcho cho laIe chIe. bAkI ApaNI bhASAnA AvA viziSTa prayogothI paricita -- "A rasto kyAM jAya che ?" * na hoya to gujarAtI zIkhe toye AvA prayogo sAMbhaLI vimAsaNa anubhave .. pUchatI vakhate temane jarAye khyAla Ave che kharo, ke rasto kyAMya to eno vAMka te na ja hoya ! enI kayAM vAta karavI? khuda ApaNe paNa jato nathI ! e to tyAM ne tyAM ja paDyo pAtharyo rahe che ! jAya che. AvA pracalita prayogone zabdArtha enA pracalita artha joDe sarakhAvavA besIe - te pravAsIo ke musApharo ! rasto nahIM ! to hasavuM Ave evuM ja che ne ! kema ke AmAM kahIe chIe kaMIka ne che... tame TrenamAM lAMbI musApharIe saparivAra nIkaLyA che. vacce Trena aTakI, samajavAnuM sAva judu ja hoya che ! - mAlika : bI muMbaI jaina yuvaka saMgha * * mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, * * sthaLa : 85, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI - 400004 phona : 35ba96, mudraNasthAna : rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 29, khAMDiyA TvITa, muMbaI-40008. phoToTAipaseTiMga : mudrAMkana, muMbaI--400 092. , , , Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 20 aMka : 8 0 tA. 16-8-1991 Regd. No. MH. BY | South 54 Licence No. : 37 '0 0 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 - prabhuThTha QUO6 prabaLa jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 00 vArSika lavAjama rUA. 30 0 1 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha * che, vahAva bhAkhyA che. pravRtio parAdhanA sa ) sa ) ) manuSyane eklA khAIpIne rahevAthI pUro saMtoSa thato nathI. rahevAne sAmAjika, rASTrIya ke AMtararASTrIya prakAranA tahevAro karatAM dhArmika sarasa ghara, khAvAne mATe sarasa bhAvatI vAnagIo, paheravAne manapasaMda vaso utsavonuM mUlya vadhu che kAraNa ke te mAnavajIvanane savizeSa baLa Ape che. ane haravApharavAnAM vividha sAdhano maLyAM hovA chatAM, jIvanamAM kazuMka khUTe jo dhArmika utsava sAcI rIte UjavavAmAM Ave to te mAnava jIvanane utkarSa che evuM ene lAge che. khAsa karIne jayAre zArIra rogagrasta thAya che, vRddhAvasthA tarapha laI jAya che. utsava eTale ja AnaMdamaya utkarSa e enI sAcI Ave che ane mRtyu najIka AvI rahyAM hoya che tyAre bhUtakALamAM bhogavelA vyAkhyA che. keTalAka loko dhArmika utsavane jugAra, madirApAna ke anya prakAranI bhogonI asAratA tene jaNAya che. jIvanamAM kazuka ciraMjIvI ane mUlyavAna bhogavilAsanI pravRttiothI vikRta karI nAkhe che tenI ahIM vAta nathI. tevA tathA satata sAthe rahe evuM tatva meLavavA tenuM citta talase che. pUrva bhUmikA loko to thoDA ane apavAdarUpa hoya che. keTalAka loko mAtra jaDatApUrvaka, ke pUrvanI taiyArI na hoya to bhUkhyo mANasa jema ghAsa khAvA taiyAra thAya gatAnagatika rIte, gADariyA pravAhanI jema, samajaNa buddhinA abhAvathI, mAtra tema AvI jhaMkhanAvALo mANasa je kaMI maLe tenuM tarata AlaMbana laI le arthahIna bAhya kriyAkAMDa pUrvaka utsava UjavatA hoya che. paraMtu tevo varga che. pUrI samaja na hoya to pote je meLavyuM che te ja sarvasva che evuM to haMmezAM rahevAno ja. eTalA mATe parvanuM mUlya ochuM na AMkI zakAya. mAnI levAnI bhUla kare che ane e rIte jIvana pUruM kare che. parvanI ArAdhanA dvArA thoDA loko paNa je kazuMka mUlyavAna, ciraMjIvI tatva je sukha bhautika sAmagrIo nathI ApI zakatI te sukha zuddha dharmanA pAmI zake ane maLelA jIvananI kRtArthatA anubhavI zake to paNa parvonuM AlaMbanathI tene maLe che. mANasa jyAre dharmAbhimukha bane che tyAre tenI Ayojana sArthaka che ema kahI zakAze. dRSTimAM parivartana Ave che, tenI pravRttio ane saMbaMdhomAM pheraphAra thAya TheTha prAgaitihAsika kALathI dhArmika panuM Ayojana thatuM AvyuM che. che. tenA jIvanamAM sAcI samajaNano udaya thAya che. keTalAkane A samajaNa samudAyamAM rahIne, samudAyanI sAthe jo ArAdhanA karavAnI hoya ane te veLAsara prApta thaI jAya che. keTalAkane moDemoDe paNa e samajaNa mATe jo divasa nizcita karelA hoya to ja mANasane AjIvikA mATenA maLe che ane dhanyatA anubhave che. aneka manuSyo evI samajaNa prApta vyavasayamAMthI mukata thaIne ArAdhanA karavI game che. Arthika pralobhano ane karyA vinA potAnuM jIvana pazuvate jIvIne pUruM kare che. ' vyAvahArika kAryo ane kartavyo eTalAM badhAM hoya che ke jIvane temAMthI duniyAnA dareka dharmamAM bhinna bhinna prakAranAM parvonI ujavaNInI paraMparA nIkaLavAnuM jaladI mana thatuM nathI. vaLI kuTuMbIjano vagere sAthe saMgharSa thavAno cAlI Ave che. ke pratiSThAne hAni pahoMcavAno bhaya rahe che. paraMtu potAnA vartuLanA badhA * parva ' zabdanA judA judA artha thAya che. "pU dhAta uparathI jo ja jo vyavasAya choDIne, gharanI bahAra jaIne jAhera sthaLamAM ArAdhanA * parva : rASTa karavAmAM Ave to "V" nA vividha artha thAya che. jema karavA jatA hoya to mANasane temAM joDAvavAnuM mana thAya che. kyAreka badhA ke : (1) bharavuM (2) sAcavI rAkhavuM, TakAvI rAkhavuM (3) vRddhi karavI (4) loko ArAdhanA karatA hoya tyAre pote jo kamAvAmAM racyopacyo rahe to saMtuSTa ane AnaMdita thavuM. (5) pAra pADavuM, sAme kinAre pahoMcADavuM (6) lajajA-saMkoca thavAno prasaMga Ubho thAya. vaLI, satata vyAvasAyika - vyAvahArika aMtima lakSya siddha karI ApavuM. pravRttimAM parovAyelA jIvane parvanA divasane nimitte mana mokaLuM karavAno, parva zabdano artha thAya che : (1) utsava (2) gAMTha (3) pagathiyuM haLavArA anubhavavAno avasara sAMpaDe che. AthI ja parvonuM Ayojana dhArmika, (4) sUryanuM saMkramaNa (5) caMdranI klAnI vRddhi anusAra AThama, caudama, pUnama AdhyAtmika prayojana uparAMta sAmAjika ane manovaijJAnika dRSTithI paNa jevI tithio. mAnavajAta mATe upakAraka banyuM che. Ama * parva ' zabda divasa ane pravRttione AnaMdathI bharI devAnuM parvano mahimA evo hoya che ke mANasane gharamAM besI rahevuM gamatuM . sUcana kare che. vaLI * parva ' dvArA vRddhi, vikAsa, prakAra, uttarottara UMce nathI. samudAyamAM jaIne te kazuM prApta karavA Icche che. samAjanA mahilA caDavuM, je prApta thayuM che tenuM saMrakSaNa karavuM, sAme pAra aMtima lakSya sudhI vargane paNa parvanA divasomAM bahAra javuM game che. manuSyane potAnI vaiyaktika pahoMcI javuM, vagere artha thAya che. e pratyeka artha "ArAdhanA' nI dRSTie, cetanAne sAmudAyika cetanAnI sAthe ekarUpa karavAnI bhAvanA parvanA divasomAM vizeSata: dhArmika ane AdhyAtmika dRSTie atyaMta sUcaka ane mahatvano che. thAya che. dhArmika parva e rIte manuSyanI cetanAnA vistAra ane vikAsamAM * parva ' zabda mukhyatve utsavanA arthamAM vaparAyo che utsavano artha mahatvanuM yogadAna Ape che. jo A cetanAno vikAsa eka ja dizAmAM sIdhI paNa judA judA dRSTikoNathI ghaTAvI zakAya che. paraMtu "parva' rabda sAmAnya gatie cAlyA karato hoya to manuSyajIvana naMdanavana jevuM banI jAya. paraMtu rIte dhArmika utsavo mATe vaparAya che. dhArmika utsavomAM bhogopabhoganA gatAnagatika rUDhivAda, sAmAjika samasyAo, rAjadvArI uthalapAthalo, saMgharSa, AnaMda karatAM tyAga, saMyama, dAna vagereno mahimA vadhAre hoya che. kalaha, yuddha vagere mAnavajAte prApta karelI siddhione haNI nAkhe che ane gaka 6 che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra manuSya pharI pAcho keTalAMka DagalAM pAcho paDI jAya che. manuSya jIvananI A eka moTI karuNatA che. ApaNA pUrvAcAryoe dhArmika - AdhyAtmika parvonI je yojanA karI che ke te evI khUbIthI karI che ke jethI manuSyajIvanane kALanA thoDA thoDA aMtare Atmika baLa maLatuM rahe. jenuM lakSya ArAdhanA tarapha vizeSa raheluM hoya evA lokone mATe to dara bIje ke trIje divase patithinuM nirmANa karavAmAM AvyuM che. bIja, pAMcama, AThama, agiyArasa, caudasa, pUnama vagere tithione parvatithi tarIke gaNAvavAmAM AvI che. jeo potAnA jIvananI maryAdAone kAraNe ATalI paNa ArAdhanA na karI zake tevA ochI zaktivALA manuSyo mATe pAMcama, AThama, caudasa athavA mAtra caudasa (pAkhI) nI tithinI ArAdhanA yathAzakti karavAnI bhalAmaNa karavAmAM AvI che. uparAMta bIjA keTalAka parvadivasonuM paNa Ayojana thayuM che. jema parva moTuM tema enI ArAdhanAnA divasonI saMkhyA paNa vadhu. jaina dharmamAM ATha divasanA aAiparvano mahimA vizeSa gaNAyo che. varSamAM evA cha aThThAi parvo Ave che. zrI lakSmIsUrie upadeza prAsAda * mAM kahyuM che : A prabuddha jIvana tA. 16-8-1 jAya che. kAraNa ke marmasthAna upara prahAra te sahana karI zakato nathI. aMkuza eka nAnuM sarakhuM hathiyAra che. enI be athavA traNa tIkSNa pAMkha jarAka sarakhI bhoMkAtAM hAthI zAMta thai jAya che. A aMkuza kSamA, vinaya, kRtajJatArUpI che. e guNo vaDe jIve mithyAtva mohanIya karmane haTAvavAnuM che. jinazAsanamAM je judA judA parva che temAMnA keTalAMka parva darzana vizuddhi mATe che, keTalAMka parva jJAnavizuddhi mATe che ane keTalAMka parva cAritra vizuddhi mATe che. paryuSaNAparva mukhyatve darzana vizuddhinuM moTuM parva che, kAraNa ke paryuSaNA parva mithyAtvane dUra karI samyakatvane prApta karavA mATenuM parva che. paryeSaNA parva eTalA mATe samaktinI ArAdhanA mATenuM parva che. aSTAhinakAH SaDavoktAH, syAdvAdobhayadottamaiH / tattvamAM samArca, khArovyAH paramArhata:, / / (syAdvAdane mate kahenArA uttama puruSoe cha aThThAi parva hyAM che. tenuM svarUpa barAbara samajIne parama zrAvakoe te sevavA yogya che.) aThThAi eTale ATha divasanuM. aThThAi parva eTale ATha divasa sudhI cAle tevAM moTAM parva. varSa darayimAna AvAM cha moTAM parvanuM Ayojana jaina zAsanamAM maharSi zAstrajJoe pharamAvyuM che, A parvo thoDe thoDe kALane aMtare goThavAyAM che. caitra, aSADha, zrAvaNa -- .bhAdrapada, Aso, kArataka ane phAgaNa mahinAmAM te parvo Ave che. caitra ane Aso mAsamAM AyaMbilanI oLI Ave che. A be oLIne zAzrvatI parva tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. taduparAMta, aSADha, kArataka ane phAgaNa mAsamAM traNa cAtumAsika parva UjavavAmAM Ave che. tathA zrAvaNa-bhAdaravAmAM paryuSaNA parva mahotsava pUrvaka UjavavAmAM Ave che. A cha parvomAM paryuSaNA parva sauthI mahattvanuM gaNAya che. zuM che : * parvANi bahuni santi proktAni zrI jinAgame / paryuSaNA samaM nAnyaH karmaNAM marma bhedakRt // (jinAgamamAM kahelAM evAM ghaNAM parva che. paraMtu te badhAM parvomAM karmanA marmane bhedanAruM evuM paryuSaNA parva jevuM bIjuM eka parva nathI.) * karmanA ATha prakAranAM che. (1) jJAnAvaraNIya (2) darzanAvaraNIya (3) vedanIya (4) mohanIya (5) AyuSya (6) nAma (7) gautra ane (8) aMtarAya, A ATha karmomAM sauthI bhayaMkara karyuM te mohanIya karma che. saMsAramAM aneka jIvone bhamADanAra te A mohanIya karma che. # " mohanIya karmano eka peTA prakAra te mithyAtva mohanIya che. e sauthI vadhAre bhayaMkara karma che. jyAM sudhI A karma jIvane lAgeluM che tyAM sudhI jIva samyagadarzana pAmI zakto nathI. ane samyaga darzana na hoya tyAM sudhI kevaLajJAna ane mokSanI to vAta ja zenI hoya ? " Ama, A ATha karmomAM marmarUpa jo koi karma hoya to te mohanIya karma che ane temAM paNa mithyAtva mohanIya karma che. e mithyAtva mohanIya karmane bhedavAmAM Ave to tyAra pachI bAkInAM karmono kSaya karavAnuM tenA jeTaluM kaThina nathI. eTalA mATe paryuSaNa parva mithyAtva mohanIya karmane haNavA mATenuM parva che ane ethI ja kahevAyuM che ke jinazAsanamAM je judA judA parva che temAM paryuSaNa parva jevuM bIjuM koi parva nathI. paryuSaNa parvAdhirAja che, parve ziromaNi che. / ATha prakAranA karmane hAthInI upamA ApavAmAM Ave che. hArthInAM cAra paga te AyuSya, nAma, gotra-ane vedanIya karma che. hAthInI be AMkho te jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karma che. hAthInI pUchaDI te aMtarAma karma che. hAthInuM AkhuM zarIra te mohanIya karma che. ane hAthInuM gaMDasthaLa te mithyAtva mohanIya karma che. tophAne caDhelA madonmata hAthIne vaza karavo hoya to no enA paga ke sUMDha bAMdhavAthI te vaza thato nathI, paraMtu aMkuza vaDe enA gaMDasthaLane bhedavAmAM Ave to te tarata zAMta thai jAya che, vaza thaI paryuSaNA parvanI rUDI pere ArAdhanA karavI hoya to tene mATe pUrvAcAryoe pAMca mahattvanAM kartavyo batAvyAM che : (1) amAri pravartana (2) sAdharmika vAtsalya (3) aThThamatapa (4) caityaparipATI ane (5) kSamApanA. paryuSaNA parvanI ArAdhanAmAM amAri pravartana eTale ke jIvahiMsA na thAya e mATenI sAvadhAnI rAkhavA upara sauthI vadhu bhAra mUkvAmAM Avyo che. saMsAranA sarva jIvo pratye maitrIbhAva rahe ane jIvanI hiMsA dvArA virAdhanA na thAya te jovuM e parama kartavya che. tethI jagatamAM verajhera ochA thAya che ane sukhazAMti prarvate che. sAdharmika vAtsalya, amatapa ane caityaparipATI dvArA ArAdhaka paryuSaNa parvano saMyamapUrvaka ullAsa anubhave che. A parvanI carama koTi te kSamApanA che. kSamA mAgIne ane kSamA ApIne je jIva upazAMta thato nathI te jIva sAco ArAdhaka thai zakto nathI paryuSaNA parva A rIte mithyAtva mohanIyane dUra karIne, jIvanamAM kSamAnA bhAvane avatArIne ArAdhanA karavAno amUlya avasara che. E ramaNalAla cI. zAha saMgha dvArA Ayojita Arthika sahAyano kAryakrama sahayoga kuSTha cA TrasTa - za. 2500/- nI noMdhAyelI bhojanatithi zrI navanIta prakAzana. hu. DuMgarazIbhAi gAlA zrI dAmajIbhAi eMkaravAlA 10000 10000 10000 5000 5000 500 5000 spon 2500 2500 2500 2500 2500 2500 zrImatI sulIbahena anilabhAi hirANI zrImatI puSpAbahena ema. morajariyA zrImatI sI. ena. saMghavI 2500 2500 2500 2500 2500 2500 2500 500 2500 2500 1. 95000 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha zrI sevaMtIlAla kAntilAla TrasTa zrI bipinabhAI jaina zrI rasiklAla laheracaMda zAha zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAi khaMbhAtavAlA hiMmatalAla DAhyAbhAI koThArI cerITebala TrasTa zrI vasanajI lakhamazI zAha zrI Do. ramaNalAla cI. zAha, tArAbahena 2. zAha zrI cImanalAla je. zAha zrImatI nirubahena tathA zrI subodhabhAi zAha zrI pravINacandra ke. zAha zrI vasubahena bhaNazALI zrI mukundabhAI gAMdhI zrImatI caMcaLabahena jagajIvanadAsa talasANiyA zrImatI lIlAbahena gaphurabhAi mahetA zrImatI kusumabahena ena. bhAu zrImatI klAvatIbahena zAMtilAla lAlabhAi mahetA zrImatI candrAbahena pI. koThArI zrImatI ramAbahena vorA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che nAnopathorA enA pAno cora, nIpajayogamAM rUpAMtara kakSAnA tA. 16-8-91 prabuddha jIvana samyakatva ane sAdhanA prakriyA paMDita zrI panAlAla ja. gAMdhI AtmAnA sva svarUpanI sAthe je aMtara paDI gayuM che, te aMtarane je azuddhatA-doSa che, je mithyAbhAva - durbhAva - vibhAva - viparItatA dUra karavuM arthAta AvaraNa bhaMga karavo te rUpAMtara che. rUpAMtara karavAnI prakriyA che te dUra karavAnI che. ApaNI dRSTimAM ja parivartana karavAnuM che; svarUpa mAtra saMsArI-saMsAra bhAvavALA AtmadravyamAM ja karavAnI che. bIjA koI dazAmaya dRSTi keLavavAnI che. 'paNa dravyamAM rUpAMtara karavAnI vRtti rAkhavAnI ke pravRtti karavAnI jarUra nathI. zAstra dvArA, dayathI - sAdhanathI asaMga thavAnuM che. zAstra e AlaMbana kAraNa ke jIvadravya sivAyanA bAkInA dravyo dharmAstikAya, adharmAstikAya, che. sAdhana che. sAdhana dvArA sAdhanA karavAnI che. AgaLa AgaLanI bhUmikAe AkAzAstikAya ane pagalAstikAya potAnA nIja svabhAvamAM ja che. - sAdhano ochAM ne ochAM thatAM jAya che ane siddhi sAMpaDatA sAdhaka pudagaladravyamAM rUpa rUpAMtara thavuM e to eno nIja svabhAva che. ghAsamAMthI sAdhanAtIta siddha banI jAya che. vAMdarInuM baccuM vAMdarIne vaLagI paDe tema dUdha thavuM; dUdhamAMthI dahIM thavuM, dahImAMthI mAkhaNa thavuM ane mAkhaNamAMthI dhI sAdhanane kAyama vaLagI rahevAnuM nathI. sAdhanA karI enAthI alaga thavAnuM thavuM e badho pugaladravyano sva (nIja) svabhAva che. temAM kadI svarUpAMtara che. -- alipta thavAnuM che. hA... eTaluM dhyAna rAkhavuM ke sAdhanA siddha -- jAtyAMtara kahetAM dravyAMtara thatuM nathI. ' thayA pachI zAstrathI alipta thavAnuM che. nahi ke sAdhanA thayAM pahelAM. ApaNe - Atmadravya, ApaNA nIja svabhAvamAM, mULa zuddha svarUpamAM zAstramAM sAdhanAnA cauda sopAna arthAta cauda guNa sthAnaka darzAvela javAnI vRtti-pravRtti nahi karatAM pudgaladravyamAM rUpa rUpAMtara karavAno sadA che. te koI nAma, liMga ke veSanA sthAnako nathI. eTaluM ja nahi adhikaraNa, satata prayatna karIe chIe. ane ethI ApaNI vRtti emAMja gUMcavAyelI upakaraNa ke karaNanA sthAnako nathI paNa mohabhAva ghaTavAthI guNonA AdhAre rahe che. pudgaladravyanA rUpa rUpAMtara karavAnI vRttino koI artha nathI. e aSAya bhAvanA sthAnako che. arthAta aMta:karaNamAM AvirbhAva thatAM guNonA rUpa rUpAMtara enuM kArya hoya, svabhAva hovAthI bhavitavyatAnusAra enA AdhAre sthAnako che. guNonI upara uparanI kakSA che. sAdhanAmAM jema sAdhaka upalI thayAM karaze. kakSAe pahoMcato jAya che tema tema sAdhano ochAM ne ocho thato jAya ' AtmAe to potAnA jJAna-darzananA upayogamAM rUpAMtara karavAnuM che. che ane sAdhanAkALa paNa ghaTato jAya che. jo AtmA potAnA jJAnopayoga, darzanopayogamAM rUpAMtara karI nAkhe, e A dehamAM rahI ApaNe mana dvArA dehabhAvane bhogavIe chIe. pudgaladravyanA jJAnopayoga, darzanopayogamAMthI mohabhAva-rAgabhAva kADhI nAkhe ane vItarAga vedanAnI sukhAnubhUti ke duHkhAnubhUti karIe chIe. tene badale sAdhake sAdhanAmAM dabhAva dAkhala kare to koI paNa avasthAmAM kevaLajJAna prApta karI zake. pachI dehamAM rahe te ne mana dvArA, aMta:karaNa dvArA Atmapradeze AtmasvarUpAnubhUti e AtmA gRhasthAvasthAmAM hoya ke sAdhu avasthAmAM hoya, puruSa hoya ke anubhavavAnI che. - svarUpavedana karavAnuM che. svarUpa dazAnA svAdano AMnada strI hoya, jaina hoya ke ajaina hoya, svaliMga hoya ke anyaliMge hoya ! mANavAno che. nirAvaraNa jJAnanI vAnagI cAkhavAnI che. A mATe ApaNe AmAM bAhya liMga-veza, deza-kALa AdinuM koI viziSTa mahatva nathI. paraMtu.... alpAMze ya saMkalpa ryo che kharo ? : upayogamAM rUpAMtara karavuM - upayoga nirvikArI karI nirAvaraNa karavo dharmakSetre ApaNe aMtarmukha thavAnuM che. aMtarAtmA banavAnuM che. bAThA te ja ati mahatvanuM che, je kharI sAdhanA che. daraya jagatathI vimukha-para thavAnuM che. eTale jeTale aMze ApaNe dezya jagatathI nizcaya nayanuM jevuM jJAna che tevI dRSTi joie. nizcaya daiSTi thavI para thatAM jaIzuM ane eTale jeTale aMze ApaNe aMtarmukha thaIzuM eTale teja rUpAMtara che. vartamAnakALamAM ane prAcInakALamAM nizcayanuM prarUpaNa karanArA teTale aMze svAnubhUti thatI jaze. ghaNA che ane thaI gayA che. nizcaya nayanuM jJAna meLavavuM ane enuM prarUpaNA deya jagatanI sAthe ApaNuM mana joDAyeluM rahe che. teja mana svarUpAnubhUtimAM , karavuM te jarAya mahatvanuM nathI. paraMtu nizcayanaya pramANe potAnI dRSTi mahAvidhnarUpa bane che. keLavavI, nizcayanaya pramANe potAnA jJAnopayogane darzanopayogane banAvavA zarIramaya ane indrimaya baneluM mana, saMkalpa vikalpa, taraMga, vimAsaNa, eja rUpAMtara kahevAya. ane te ja mahatvanI vAta che. siddhine mATenI sAcI vicAraNA, kalpanA, vRtti, AkAMkSA, abhilASA Adi kare che ane asthira sAdhanAnI prakriyA che. na bane che. AvuM vRttiothI bhareluM aMta:karaNa AtmAmAM doSono umero kare ApaNuM zarIra, Indriya, prANa, mana, buddhi ane bhautika jagata e badhuM che ane AvaraNa-paDaLa gADha banAve che. Ama AtmA svarUpAnubhUtithI daraya che. ApaNane enuM nitya astitva dekhAya che agara ene nitya rAkhavA - nijAnaMdathI - saccidAnaMda svarUpathI dUra ne dUra thato jaI pagalAnaMdI satata pravRtta chIe. Aja ApaNI moTI bhUla che. deya vastu nitya nathI banI jAya che. ane te dI nitya banI zakanAra nathI. e sAdi sAMta che - anitya che brahmadatta cavartano AtmA pUrvanA bhavamAM saMbhUti muni tarIke cAritramAM : - kSaNabhaMgura che. viharato hato. svarUpAnaMdanA acchA AsvAdamAM masta hato. tyAM eka prasaMge saMsAranI dezya avasthAo, dazya jagata vinAzI che jayAre ene jonAro nagaramAM gocarIe jatAM tIraskRta thayAM tethI aNasaNa svIkArI dehatyAganI dRSTA avinAzI che. pravRtti AdarI. emAM cakravartI vaMdana karavA AvyA. sAthe strIratna hatuM. te ApaNe pahelAM ke zAstra pahelAM ? ApaNe pahelAM chIe ane pachI paNa vaMdana kare che. vaMdana karatAM aMboDo chUTI gayo ane kerAnI laTa munine zAstra che. ApaNA jIvanotthAna mATe zAstra racAyAM che. ApaNA hita mATe sparzI gaI. khela khatama thayo ! muninA aMta:karaNamAM strI vRttie sthAna zAstro banAvAyAM che. lIdhuM. bhoga bhAvanAe hadayano kabajo lIdho. svarUpAnubhUti cAlI gaI. jevI dRSTi tevuM zAsa, " zAse to spaSTa jaNAvyuM che ke samyagadaiSTi pudgalavRtti AvI gaI. AnuM ja nAma zArIramaya ane indriyamaya vRtti. mATe jagatanuM tamAma zAstra samyagazAstra che. ane mithyASTi mATe jagatanAM jayAre e ja mana aMta:karaNamAM dhAraNA, dhyAna, samAdhine sthAna Ape tamAma zAstra mizrA zAstra che. AgamagraMtho ane dharmazAstrao mithyA daiSTi ane svayaM sthira banatuM jAya, ekAgra thAya tyAre zArIra ane IndriyathI AtmA mATe mithyA zAstro che. samyagadaiSTi na hoya to sADAnava pUrva sudhInuM mana upara uThI jAya che. navI navI lpanAnA citrAmaNo karatuM baMdha thAya vizALa jJAna dharAvanAra jJAnInuM paNa patana thAya che evuM zAstravidhAna che. che ane dRzya jagatane sAkSIbhAve jovAnI zarUAta kare che. tyAre e A vidhAnanuM rahasya ja e thayuM ke dRSTAnI jevI daiSTi tevuM zAstra ! mana-aMta:karaNa paramAtmAnA svarUpamAM kaho ke svanI svarUpAnubhUtimAM kaho, tethI ja to zAstrajJAna bhaNI jJAnopayoga ane darzanopayoga rUpa, svayaMnI emAM lIna bane che. A rIte dhIre dhIre unmanI bhAva Ave che. mana daSTine rUpAMtarita karIne zuddha banAvavAnI che. ApaNA AtmAnA svarUpane laya pAme che vilaya pAme che, arthAta manano pralaya thAya che. - mana amana ke nirAvaraNa banAvavAnuM che. banI jAya che. tRpta thAya che. - pUrNakAma banI jAya che. arthAta AtmA zAstra e daye che. daSTi ane deza svayaM AtmA che. ApaNI dRSTimAM pUrNatAne prApta kare che. paraMtu azultA-AvaraNonI vidyamAnatAmAM mana amana Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma che. che. . paradoSa darzana a pIDA, dukhI banAvavAmAM vahelA gaNone 2 jethI ApaNI prabuddha jIvana tA. 16-8-91 kadI nahi bane. e mATe sAdhake aMta:karaNanA doSo TALavA ja rahyAM ! ane vItarAgatAthI jJAna nirAvaraNa banaze..' mohAdi bhAvo e ja bhAvadoSa che ne bhavabhramaNanuM kAraNa che. A pratikSaNe vItarAgatA TakAvI rAkhavA mATe ApaNe jAgRta rahevuM joIe. mohAdibhAvo ja AtmA upara AvaraNa race che. mohAdibhAvo e kAraNa AvI satata, sarala, ane sahaja jAgRti eja samyagadarzana. che ane AvaraNa e kArya che. : "siddha svarUpa che. " AvuM jJAna te nizcayanayanuM jJAna kahevAya. AvaraNa dUra karavA, AvaraNa haTAvavA mATe jIve pote sevelA doSo buddhino eka vikalpa gaNAya. enI. kharI sAdhanA zuM ? " huM siddha svarUpa jotAM zIkhavuM joize. doSane doSarUpe joyA jANyA pachI doSa dUra karavA prayatna chuM " enI kharI sAdhanA "huM deha nathI " evI dRSTimAM che, evI AMzika karavo joize. A AkhIya prakiyA-niSkapaTa bhAve aMtaHkaraNamAM thavI joIe. anubhatimAM che. e vakhate dehabhAvo aMta:karaNamAM na AvavA joIe, jethI , AdhyAtmabhAve arthAta dharmabhAve doSone TALavAnuM mana hoya to doSo vItarAgadazA AvatI jAya. chevaTe " huM siddha svarUpa chuM." e vikalpa paNa jAya. ane doSa jato du:kha paNa jAya. jJAnI bhagavaMtoe svadoSa darzana karavA yAda karavo na paDe evI nirvikalpa dazA Ave ane te sthira rahe tyAre pharamAvela che. A svadoSa darzanane tapanA bAhA atyaMtara bAra bhedamAMno eka chevaTanA saMjavalana kaSAyo paNa kSaya pAme che. mokSanI kharI sAdhanA samyagadarzana abhyatara bheda jaNAvela che. A pachI dhyAna ane samAdhimAM che, AvaraNanuM kAraNa doSa che. doSanuM udbhavakSetra mohAdibhAva che. - mohanIya dhyAna eTale potAnA svarUparasane potAnA AtmAnA sahaja akhaMDa AnaMdane vedavo - anubhavavo. ane samAdhi eTale AtmAnA akhaMDa AnaMdamAM anyanA doSa jovAM e ene mATe doSarUpa banI jAya che. jayAre DUbakI mArI paDayA rahevuM. A prakriyAthI mohanIya karma tUTaze. mohanIya karma svayaMnA doSa jovAM, svadoSa darzana kaMravuM te svayaMne mATe guNarUpa banI jAya tUTyA, jJAnAvaraNIya karma paNa tUTaze. ApaNe jo dhyAna ane samAdhi dvArA svarUparasUnA AnaMdano anubhava * paradoSa darzana avaguNa che. svadoSa darzana guNa che. * potAnAmAM nahi karIe to dehabhAvanA kSaNika AnaMdamAM gabaDI paDavAnA ja. ane pachI rahelAM cheSa satAvatA hoya, enI pIDA, duHkhI banAvatI hoya, e doSonA du:khamAM sabaDavAnA ja ! pratipakSI guNono abhAva dilamAM khaTakto hoya to guNIjanomAM rahelA guNone ApaNane pahelAM to bAhya jagata, svakhavata, anitya ane mithyA lAgavuM joi bhUri bhari anumodanA karavI ke jethI potAmAM rahelAM avaguNo joIe. jethI ApaNI dRSTi, svarUpadaSTi bane, saccidAnaMdamaya bane ! ApaNe TaLe ane guNo khIle. jagatanA dRSTA chIe ane nahi ke bhatA , ghoSa e Azrava che. - baMdha che. - pApa che. - adharma che. - AvaraNa samyagadaSTi AtmA kSaNika jIvana jIvato hoya, dehamAM pUrAyela che eTale che. zeSone aTakAvavA vItarAga bhaNaMvaMtoe saMvara batAvela che. ane doSane kSaNika jIvana jIvyA vinA cAle tema nathI. chatAM te kSaNikajIvanano, nazvara TALavA nirjarA batAvela che. dehano, prApta kALano, evo sadupayoga kare che te dehAtIta banI jAya, anityAdi bAra dharmabhAvanAmo doSanI oLakha mATe Azrava bhAvanA, kALAtIta banI jAya. akAla banI jAya. nitya banI jAya. jIvana bhale guNa keLavavA ane doSa aTakAvavA mATe saMvara bhAvanA tathA doSa TALavA vinAzI hoya paNa te ja jIvana jo jIvI jatA AvaDe to te avinAzI nirjarA batAvela che. ane samyagadarzananA sthirIkaraNa mATe bodhi durlabhabhAvanA - ajarAmara padanI prApti karAvI ApavA samartha che. vartamAnakALa-prApta batAvela che. A samayano sadupayoga thAya to samayAtIta, akAla - trikALa nitya banI A bhAvanAo dvArA Azrava aTake che, nirjarAM thAya che. AvaraNa zakAya che. TaLe che. A kAraNe jIvanuM mULabhUta AtmasvarUpa pragaTe che. asata ane samyagadaiSTi dazyane na jue, dazyanA pariNAmane jue. pariNAmanuM lakSya anityapaNuM TALe che. sata ane nityapaNuM prApta thAya che. te ja nizcayardaSTi ane eja nizcaya naya ! ? AtmAmAM sAgata kevaLajJAna che ja ! akhUTa ane akhaMDa AnaMdano nizcaya dRSTie eTale ke nizcaya nayanI daiSTie para dravyamAM A jharo to AtmAmAM che ja ! dharatImAM pANInA vaheNa akhaMDa jharA che buddhi na ja rakhAya. areM! vyavahAra paNa evo che ke pArakAnA dhanane potAnuM ja ! paraMtu tenI upara mATInA ane paththaranA AvaraNo che. ema AtmAmAM nahi manAya ke nahi gaNAvAya. para padArthanuM svAmipaNuM na hoya. AvI kevaLajJAna ane AnaMdanA vaheNa -jharA che ja ! paraMtu tenI uparanA mohanA aMta:karaNanI vRtti eja paramArthadRSTi che. AvI nizcayanayapUrvanI paramArthaSTi - ajJAnanA paDaLo - AvaraNa haThAvavAnI jarUra che. jema mATI ane paththara AvyA pachI para vyaktio sAthenA mohabhAvapUrvanA saMbaMdho, sAdhaka, ochAM AdhA haThAvatA pANInA darzana thAya che tema AtmA uparanA AvaraNa haThAvatAM ne ochAM karato jAya ane para padArthano upayoga paNa ghaTADato jAya. A - paDaLo dUra thatAM kvaLajJAna vedana.eTale ke AnaMda vedana thAya che. AvaraNa rItathI ja nizcayardaSTi sthira ane hitavI rahI zake. haThAvavAno - nirAvaraNa thavAno ja + nirmohI vItarAga banavAno ja puruSArtha ApaNo deha e ApaNo nathI. te pula dravyano che. teno upayoga karavAno che. potAnA mATe kevI rIte thAya ? eno upayoga parArthe, anyanA hitamAM pagaladravyanA bhautika padArthomAM jeTale aMze svarUpa buddhi ghaTe eTale thavo joie. aMro AnaMda anubhavAya. para - mithyA - asata - vinAzI tatvamAM - jyAre deha ja potAno nathI tyAM enA vaDe potAnA jIvananuM astitva padArthamAM sva buddhi karavI arthAta svarUpa buddhi karavI tenuM ja nAma mAnavuM e ajJAnadazA che. - mithyAtva che. khera ! karmanA udaye dehamAM rahevuM mithyAtva ! jemAM je nathI, te che evI buddhi karavI tenuM ja nAma paDe to te vAta judI che. bAkI vAstavika to, dehanA astitva vinA ja mithyAtva ! jemAM je nathI, te che evI buddhi karavI tenuM ja nAma AtmAnuM kharuM ane sAcuM astitva che. siddhadazA eTale dehanI astitva mithyAtva ! retImAM tela nathI chatAM temAMthI tela maLaze tevI vAta karanArane vinAnI dazA. siddha bhagavaMto dehAtIta che. e ja dazAne potAnI zuddha dazA ane retImAMthI tela kADhavAnI pravRtti karanArane mUDha ke murkha kahIe chIe mAne te samyagadaSTi. ene AgaLa dehabhAva rahita jIvana vyavahAra te samyaga tevI A vAta che.. " cAritrya. , , samyaknamAM praveza karyA bAda AnaMdano anubhava thavA lAgaze. saMsAra ApaNo deha yugala rAzinA eka aMzarUpa che. te ApaNo nathI. je paratveno rAga havA lAgaze. vairAgya Avato jaze. pachI dunyavI - bhautika AtmAo pugalamAM svarUpa buddhi rAkhe che, sukhabuddhi ane bhogavRtti rAkhe vastuonA grahaNamAM ane uparanA mohamAM paDavAnuM mana nahi thAya. che te temanI anAtmadazA arthAta ajJAnadazA che ane evI buddhine mithyAtva, - samyagadarzana dvArA mokSamArgamAM praveza karyA bAda AtmAe AnaMda ane buddhi jaNAvela che. samyaga daiSTie A dehano, sAdhanAmAM sAdhana tarIke upayoga kevaLa AnaMdano ja anubhava karavo joIe. pratikULatAmAM paNa anukULatAnI karI levo joie. sAdhakanI sAdhanA siddha thayA bAda sAdhanA ane sAdhana anubhUti thavI joie. jJAna ochuM haze ke vadhu haze to te cAlaze. paNa bane chUTI jaze. AyuSya pUrNa thaye ajanmA thavAze. nirvANa thatAM dehano daSTi to vAstavika samyaga ja joize ane svarUpAnaMdanI anubhUti karatAM parityAga thaze ane navo deha dhAraNa karavAno nahi raheto. nirvANano artha AvaDavuM joIe. svarUpAnaMdanI anubhUti dvArA sAcI vItarAgatA prApta thaze ja niH + vAna (zarIra) che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-91 prabuddha jIvana jema cakvartI puNyanA udaya vakhate bhedajJAnethI samyakatva pAmI zake aMtarAtmA potAnA aMtaramAM thatAM mauhAdi bhAvo khatama kare che. AtmAe che tema nArakano AtmA potAnA pApanA udaya vakhate bhedajJAnathI samyakatva potAnA jJAnopayoga ane darzanopayogamAM utpanna thatAM mohAdibhAvone khatama pAmI zake che. bhale puNya ane pApa sAmasAmAM virodhI tatvo hoya chatAM karavAnA che, upayogamAMthI mohAdibhAva khatama thayethI upayoga zuddha bane tenA udaya vakhate samyakatva pAmI zakAya che. kAraNa ke AtmA to puNya che, pUrNa bane che, nitya bane che. AnuM nAma ja " kevaLajJAna " ane ane pApathI para che. mAtra baddha saMbaMdhane karIne puNya pApa karmathI joDAyelo * kevaLadana." mohAdibhAvo jIvanA jJAnopayoga ane darzanopayogano AdhAra laIne jema AtmA dehathI bhinna che tema AtmA puNyakarma ane pApakarmathI rahe che. ApaNI dRSTi jo jAgRta bane, vivekI bane, samyaga bane to mohAdibhAvo paNa paramArthathI bhinna che. haNAtA jaro. puNyanA udayamAM eTale zAtA vedanIya Adi zubha prakRtinA udayamAM mahelAtomAM mahAlato puNyavaMta samyagadaSTi cakravartI ane raste samyatva, eTale para padArthomAM sukhabuddhi ane bhogavRtti nahi temaja pApanA rajhaLato pApodayavaMta samyagadRSTi bhikhArI potAnA udayane badalavA zakitamAna - azAtAdanIya Adi azubha prakRtinA udayamAM samyakatva eTale du:khamAM na thaI zake paNa samyakatvanA AdhAre, bhedajJAnanA baLe potAnA mohAdi bhAvo duHkha buddhi nahi ane du:khathI udveganI vRtti nahi. khatama karavA zakitamAna che. " bhedajJAna eTale sukha ane du:kha e beyathI potAne para eTale jIva kadI paNa potAnAthI abhinna evAM jJAna darzana vihoNo banI. ke jude mAnavo. " zakato nathI. paraMtu potAthI para - bhina evAM mahAdi bhAva vagarano te samyakatva eTale etarAtmA ! aMtarAtmA mATe puNya ane pApathI prApta avaya banI zake che jo te puruSArtha kare to. jIve potAne mohAdibhAvathI thanArA bahiraMga dazya padArtho deyarUpa nathI. ene to enuM aMta:karaNa ja mukata karavo eja samyakatvazIla AtmAnuM kartavya che. dezyarUpa che. aMtarane jue te aMtarAtmA bane ane bAhAdeyane jue te n avataraNakAra : zrIsUryavadana ThAkoradAsa jhaverI bahirAtmA bane. ' baIdNI thI nA dakSiNanA ApaNI bhayaMkara bhUlonI bhUtAvaLa . - vijayagupta maurya dezavyApI Arthika ane rAjakIya ghoMghATa ane uthalapAthala vacce eka murnAi ane haLAhaLa apramANikatA vividha svarUpe vyakata thAya che. te himAlayanI samAcAra AvyA che ke taLa gujarAtanA eka mAtra jaMgala DAMganA gerakAyade vana samRddhi kApI nAkhIne A nagAdhirAjane mUMDI nAMkhI zake che. temAM keTalAka jaMgala kapAI rahela che. DAMga DAMgIo mATe che evuM AMdolana zarU thayuM pradhAnothI mAMDIne vanya adhikArIo, konTekTaro vagerenI aprAmANikatA bephAma che. "bhUmihIna AdivAsI kisAna hitarakSaka samiti" nI AgevAnI nIce banI jAya che. gujarAtane tenI 33 TakA dharatI para jaMgalo joIe, paNa sarakArI anAmata jaMgala paNa kapAI rahela che. khetI ane khanijo mATenI hAla pUrA daza TakA paNa nathI, ane je che te have sadhana nathI. temAM garavo jamInanI bhUkha gujarAta uparAMta dezavidezomAM paNa ugra banatI jAya che. giranAra paNa bacyo nathI. evI dalIla karavAmAM Ave che ke, A eka bhUtakALamAM meM be vakhata DAMgano pravAsa ryo ane e samayagALA vacce Arthika samasyA che. garIba lokone bAMdhakAma mATe, baLataNa mATe ane DAMganuM jaMgala keTaluM pAtaLuM paDyuM che teno khyAla meLavyo. A prazna phakata rojI kamAvA mATe lAkaDA na maLe to teo bhUkhe mare. paraMtu A dalIla DAMgIoneja sparato nathI, teno rASTrIya ane AMtararASTrIya vyApa che. temAM majabUta nathI. jaMgalanI pedAzo ane kudaratI rIte sukAI jatA vRkSo tathA khetI ane khanija mATenI jamInanI bhUkha uparAMta imAratI lAkaDA, ImAratI kAma mATe pADelA pAkA sAga jevA vRkSo paNa kamANI karAvI Ape baLataNanA lAkaDA ane khAdhe vanecara prANIonI paNa bhUkha che. DAMgamAM che, ane tenI upara lAkho girIjano nabhe che. madhya pradeza, orissA vagere AvA prANIo lagabhaga nAmazeSa thaI rahyA che. rAjayomAM bIDI banAvavA mATe vaparAtA TImarUnA pAna ekaThA karavAnA lAkho duniyAmAM sauthI moTuM jaMgala soviyeTa saMdhamAM che. mukhyatve te sIDa rUpiyAnA IjAroo apAya che. (ane lAkho rUpiyAnI lAMco paNa khavAya jevA zaMku AkAranA vRkSonuM che. dakSiNa amerikAmAM, emejhona juthanI nadIonA che) himAlayanA cIDa varganA vRkSo tathA bIjI vanaspati kamAu dikarA jevI brAjhilanA pradezamAM, wAca ekamAtra gaNanApAtra judA prakAranuM saghana varasAdI che. tethI jayAre konTrAkaTaro vRkSa kApavA mATe paravAnA ane paravAnA vinAnI jaMgala che. brAjhilanA keTalAka netAone evo vicAra Avyo ke, duniyAnA rajA lAve che, tyAre girIjanoe cIpako nAmano satyAgraha zarU ryo, jemAM ghaNA dezo, verAna regIstAna jevA Araba dezo paNa, potAnI dharatImAMthI teo konTrAkTare kApavA dhArelA vRkSone vaLagI rahIne - cIpakI rahIne - khanija tela ane gesa meLavIne khUba khUba dhanavAna thayA che. dakSiNa AphrikA konTrAkTaronA mANasone jhADa kApatA aTakAve che. vRkSonA vAvetaranI pasaMdagI, jevA keTalAka dezo hIrA, sonuM, yureniyama vagere jevA kimatI khanijo temanI kamAu-upayogItAnI dRSTie gaNavAmAM Ave ane ucheravAmAM Ave kADhIne khUba samRddha thayAM che. tyAre amAro brAjhila eka evo devA che to teo mabalakha kamANI karAvI zake che. keTalIka auSadhiya vanaspati bahu ke jagatanA paryAvaraNanI rakSAne bahAne potAnA ati vizALa jaMgala sAcavI moTA jaththAmAM videza jAya che. vAMsa ane vRkSono mAvo judI judI jAtanA rAkhIne beTho che. tethI brAjhilanI sarakAre rajA ApI dIdhI ke, emejhona kAgaLa banAvavA mATe anivArya hoya che. ane ApaNA dezamAM jayAM vanaspatinI ane tenI upanadIonuM jaMgala kApI nAMkhavuM ane bALI nAMkhavuM ane kiMmatI anna hoya tyAM kAgaLanI achata ane ati moMghAratA hoya temAM Azcarya, khanijonI zodha mATe A pradezane chUTo karavo. jagatanuM paryAvaraNa rASTrIya zuM ? jayAM eka AnAmAM dainika chApuM maLatuM hatuM tyAM Aje tenI kimata sImADA dharAvatuM nathI. brAjhilanuM jaMgala nAza pAme to, jagatanA paryAvaraNa be rUpiyA che ! TarapenTAIna banAvavA mATe cIDanA kuLanA vRkSo joIe. upara koIne koI kharAba asara thayA vinA rahe nahIM, kuvaitanA, sAudI rabbara ApanAra chIra (kSIra) cIkunA kuLanA vRkSo Ape che. kAgaLa jeTalo arabastAnanA ane irAkanA tela kuvAone ane telakSetrone Aga cAMpavAmAM ja, ke tethI paNa vadhu gaMbhIra dukALa ImAratI lAkaDAno che. imAratI lAkaDA Ave ane samudramAM lAkho pIpa tela vApI devAmAM Ave tyAre tenI sIdhI ApatA vRkSo pAkaTa vayanA thAya tyAre ja pAkA ane majabUta gaNAya. sAganuM asara tarIke kAramIramAM kALo varasAda paDayo, cAmaDIne dajhADe evo vRkSa vAparavA mATe ochAmAM ochA trIsa varSanI vayanuM hovuM joIe ane esiDavALo varasAda paNa varasyo, temAM kAMI Azcarya nathI: A badhA dAkhalA jeTalA vRkSa kApo tenAthI vadhu ucheravA pharajIyAta hoya che. paraMtu jayAM vRkSo batAve che ke, mANaso dhana lobhI banIne, kvA gAMDA ane mAnavajAtanA kApI nAkhIne dharatI kheDI nAkhavAmA AvatI hoya tyAM sarakArI anAmata hita pratye AMdhaLA banI zake che. meza, dhumADA, ane tejAbathI ladAyelA jaMgala paNa ghasAtuM jAya temAM navAI nathI. vAdaLA kAzmIra sudhI pahoMcyA to AgrAnA tAjamahela sudhI paNa pahoMcI dakSiNa gujarAtanI dharatI imAratI lAkaDAnA vRkSonI, khAsa karIne sAganA zake, ane A amUlya imArata rUpI ratnanA saundaryano nAza karI zake. mAnavInI vRkSo mATe, paMkAtI hatI. DAMga, vAMsada, vyArA, dharamapura, valasADa vagere temanA hayAra UtAnI ke jagatanA tethI brAjhilanI sarakAre bALI nAkhavuM ane kiMmatI a thA eka AnAmAM denika chApe cIDanA kuLanA vRkSo joIe Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 prabuddha majabUta, TakAu, vajanadAra sAganA lAkaDA mATe prakhyAt hatA. temAMthI ghaNo sAga valasADa baMdarethI nikAsa thato, ane A pradezono sAga, valasADI sAga tarIke oLakhAto hato. dakSiNamAM kAravAra, kocIna, kalikaTa, (kojhI-koDe) vagere baMdaro sAganA lAkaDAnI nikAsa mATe prakhyAta hatA. Aje e yuga AthamI gayo che. ane bAMdhakAmamAM tathA pharanIcaramAM sAganuM lAkaDuM lagabhaga alabhya banI gayuM che. pANIno ane jIvAtano pratikAra pAkA sAga jevA majabUta lAkaDA ja karI zake. bIjA lAkaDAnuM AyuSya TUMkuM hoya che, ane temAM jIvAta thAya che. sAganA jhADa gIranA jaMgalamAM paNa che. paraMtu vaijJAnika Ayojana, vAvetara ane ucheranA abhAve saMkhyA ane guNavattAmAM te utaratA rahyAM che. konTrekTaronI najara have AMdAmAna-nikobAranA TApuo upara TharI che. A TApuonA be prakAra che : keTalAka paravALAnA TApu che ane temanI sapATI pANInI sapATIthI bahu ucI nathI. tADanA kuLanA nALiyerI, tADa vagere vRkSonA vAvetara mATe te uttama gaNAya. agni eziyAmAMthI, jayAMthI ApaNe koparela tela ane pAmolina tela maMgAvIe chIe tyAM AvA paravALAMnA TApuono lAbha levAya che. bIjA TApuo moTA che, ane mukhyatve agnikRta khaDakonA banelA hoya che. ahIM be comAsAM che. ane tethI puSkaLa varasAda paDe che. ahIMnA jaMgala " kuMvArI vanazrI" tarIke oLakhAya che. have tyAMthI paNa pAkA imAratI vRkSo vaDhAi rahyAM che, ane nikAsa thai rahyAM che. lAkaDA mATe jaMgalo kApI nAkhavA te keTaluM nukasAnakAraka che teno dAkhalo brahmadeza pUro pADe che. ahIM lokazAhIne kacaDI nAMkhavAmAM AvI che, vikAsa mATe kazuM Ayojana nathI ane seMkaDo varSa jUnA imAratI lAkaDAnAM jhADa bephAma rIte kapAi ane nikAsa thavA lAgyAM che, brahmadezanuM arthataMtra tenI upara nIrabhara che. briTiza jamAnAmAM tenA sAganA ane bIjI imAratI lAkaDAnA vRkSo aMgrejImAM BURMA TEAK tarIke vizvavikhyAta hatA. baramA TIka eTale sauthI vadhu zreSTha lAkaDuM. ! ApaNA dezamAM khAdhatelanI bhayaMkara taMgI ane moMghArata che. tethI hamaNAM samAcAra AvyA hatA ke gujarAtamAM, gujarAta sarakAra pAmolina tela ApanAra tADa vRkSo ucheraze. bIjA samAcAra e AvyA hatA ke gujarAta sarakAre vadhu tela Ape evA zIMgadANAnI be navI jAta vikasAvI rahela che. saMbhava che ke, ApaNane nahi to ApaNA putro ane pautrone A tela maLe / Ama ApaNe ghaNI Thora samasyAothI jakaDAi rahyA chIe. temAMthI ghaNI samasyAo ApaNA ajJAna ane murkhAithI ApaNe sarjI che. ApaNe je jhADanI DALa upara beThA chIe tene ja kApI rahyAM chIe. ApaNe ApaNA paga upara kuhADo mArI rahyAM chIe. A badhI kaThora samasyAonuM pageruM kADho to pratyakSa ke parokSa rIte ApaNo bhayaMkara vastI vadhAro javAbadAra che. dara sekaDe ja nahi, dara seMkaDe vastImAM vadhAro thAya che. ane pachI vadhArAno dara paNa vadhe che. ApaNAMmAMthI ghaNAne sAMbharaNa che ke akhaMDa hiMdanI vastI 33 karoDanI hatI. Aje khaMDita bhAratanI vastI 84 karoDa che. ane thoDA varSa pachI ApaNI vastI, cInanI vastI karatAM paNa vadhI jaze. vastI vadhArAne asthi sAravAra kendra zrI muMbai jaina yuvaka saMghanA upakrame niSNAta asthi cikitsaka Do. je. pI. pIThAvAlA dvArA hAMDakAMnAM rogonI ni:zulka sAravAra dara ravivAre savArenA 9-30 thI 1-30 sudhI zrI jaina yuvaka saMgha, paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra vallabhabhAI paTela mArga, rasadhArA ko.opa. sosAyaTI, bIje mALe, prArthanA samAja, vanitA vizrAmanI |sAme, muMbaI-400004 (phona : 350296) khAte ApavAmAM Ave che. A uparAMta saMghanA upakrame dara mahinAnA chellA ravivAre baporanA 3-00 thI 5-00 sudhI zrI vardhamAna sthAnakvAsI jaina zrAvaka saMdha, jhAlAvADanagara, sI. DI. baraphIvAlA mArga, julena, aMdherI (pazcima) |muMbai - 400 059 khAte Do. je. pI. pIThAvAlA dvArA uparokta sAravAra vinAmUlye apAya che. jarUriyAtavALA daradIo avazya teno lAbha uThAve tevI vinaMtI che. pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha saMyojaka nirubahena esa. zAha praSINacaMdra ke. zAha - maMtrIo tA. 19-8-91 jIvana ghaTADavA ane vastIne tenA jIvananI anivArya jarUriyAto pUrI pADavA ApaNe hajAro abaja rUpiyA daravarase homI rahyAM chIe. paraMtu vastI vadhAro poteja jIvanI jarUriyAtanA utpAdanane khAi jAya che, jethI te jarUriyAtanI cIjonI moMghavArIno guNAkAra thato rahe che. ApaNe sudharelA samAja tarIke jIvavuM hoya to, cokhkhu pANI, poSaka khorAka, soMdhA auSadho, kAMi nahi to mAdhyamika kakSA sudhInI keLavaNI, rahevA mATe pAkAM khoraDA, khetImATe joitI sagavaDo, kiphAyata baLataNa, vagere ghaNI sagavaDo joie. paraMtu svataMtratAnA Azare pacAsa varSa pachI ApaNA netAo hajI cokhkhuM pANI pAvAnI ja AzA Ape che ! siMdhu saMskRtithI mAMDIne AjasudhI haju ApaNuM arthataMtra khetI upara AdhArita rahyuM che, udyogono hisso gaNanApAtra nathI. khetI varSARtune Adhina hoya che, ane varasAda koi varase kyAMka jAnamAlano ane vAvetarano nAza kare eTalo varase che, to koivAra kyAMka AkhuM varSa sUkuM jAya che. jaLa baMdho ane naheromAM hajAro abaja rUpiyA kharacavA chatAM varasAdanuM karoDo Tana pANI dara varase samudramAM veDaphAi jAya che, ane ApaNA nAdAna netAo nadIonA pANInA adhikAra viSe jorazorathI laDatA hoya che. dakSiNamAM kAverI nadInA pANI viSe karNATaka ane tamilanADu vacce cAlato ugra vivAda tenuM dRSTAMta che. narmadAno jaLa-baMdha yojanA traNa-cAra dAyakA pahelAM amalamAM AvavI joitI hatI, A vilaMba ane vikhavAdanA kAraNe kharca anekagaNo vadhI gayo ane hajI tenuM zuM thaze te ApaNe jANatA nathI. yojanAono virodha karanArA ane tenuM samarthana karanArA eTalA laDayA che ane hajI laDe che ke AvA jhanUnathI saptasiMdhunA pANI mATe bhArata ane pAkistAna paNa nahotA laDayAM. ApaNA dezanI svataMtratA ane saMgaThIta ekatA mATe mathI rahelA be vaDApradhAno (iMdIrA gAMdhIne ane pachI rAjIva gAMdhI) ne mArI nAkhavAmAM AvyA. jyAre dezanI ekatA upara bhayaMkara prahAro thai rahyAM che tyAre ApaNA AgevAno prAdezika jhagaDA ane sattA mATenI sAThamArI vadhArI rahyA che. sattA ane hoddA dvArA rUvatakhorIthI karoDo rUpiyAnI kamANI karAvI Ape che. ghaNA pradhAnonI aprAmANiktAnA kissA ApaNane hacamacAvI de evA hoya che. ahIM prAMtIya ke prAdezika premanuM pradarzana thAya che. ApaNA AgevAnomAM gujarAtI, mahArASTrI, tamiLa, baMgALI, rAjasthAnI, vagere ghaNAM che, paraMtu bhAratIya rASTravAdIone zodhavA paDe che. A kAMi nirAzavAdIno Akoza nathI. paraMtu dezanI ektA ane svataMtratA bhayaMkara bhayamAM mUkAi rahI che tenI cetavaNI che. pahelAM kAzmIramAM ane pachI paMjAba, Asama, ane baMgALamAM je hiMsAkhorInI Aga vadhavA lAgI te have tamilanADu, orissA, jhArakhaMDa, vagere rAjyo ane pradezo para aMgArA varasAvI rahI che. teno lAbha levA pAkistAna yogya takanI rAha jue che. ApaNI bhUlo bhUtakALanI bhUlo karatAM vadhu gaMbhIra bhUlo che, ane bIjI to ghaNI bhUlo che. sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika * prabuddha jIvana *mAM varSa daramiyAna pragaTa thayelA lakhANomAM zreSTha yogadAna ApanAra lekhakane sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAhu pAritoSika apAya che. amane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke 1990 nA varSa mATenuM pAritoSika zrI 'satsaMgI' ne temanA lekho mATe ApavAmAM Ave che: A pAritoSika mATe nirNAyaka tarIke Do. ramaNalAla cI. zAha, zrI ghanazyAma desAi ane zrI pannAlAla 2. zAhe sevA ApI che. ame zrI saMtsaMgI ne abhinaMdana ApIe chIe ane nirNAyakono AbhAra mAnIe chIe. // maMtrIo Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana elijibrA'nI bhAtIgaLa tavArIkha E.pravINacandra jI. rUpArela zALAMta parIkSAo (esa.esa.sI.; Ai.sI.esa.i. vagere)nA pariNAmo pachInI, kolejomAM praveza meLavavAnI dhamAla have lagabhaga zamI gai che. A badhI parIkSAomAM keTalAye vidhArthIonA viSayomAM eka elajibrA' paNa haze. keTalAMka Ane olajibrA' paNa kahe che. ApaNe ene bIjagaNita-aMgrejImAM 'ekasa") pharI vyakta saMkhyAmAM badalI levAnI--besADI levAnI-joDI ne nAme oLakhIe chIe. levAnI ne ema *samIkaraNa' karI levAnI vidyA te ilma-ala-jabruva (o)-ala mukAbala" - eTale ke bIja gaNita, elajibrA. araba vizvamAM A kSetre aneka niSNAta gaNitazAstrIoe kheDANa karyuM. vizvavikhyAta dArzanika kavi umara khayyAma paNa AmAMnA eka hatA. Arabo pAsethI A vidyAjJAna-dhaNuM karIne iTalI dvArA yuropamAM pravezyuM. A jJAna joDe te vizenA arabI graMtho paNa tyAM pravezyA. AmAMnA * ktiAba--ala-jaba--va-ala-mukAbalaha"no prabhAva eTalo prabaLa hato ke pachI e vidyA e graMthane nAme ja oLakhAtI thai. je vyavahAramAM - iTAliyana tathA leTina bhASAomAM vaparAtA enA saMkSeparUpa 'ala-jabU" parathI 'elajibrA' nAme jANItI thai. aMgrejImAM paNa A nAma (i.sa. 1551mAM) apanAvAyuM. urdUmAM to Aje paNa A vidhA, enA mULa nAmane anusarIne jomukAbalaha" nAme oLakhAya che. tA. 19-8-1 ucca kakSAnA gaNitanI AvazyakatA hoya evA sarva zAstronI - vijJAnonI - sarva zAkhAomAM A 'elajibrA' atyaMta mahattvanuM sthAna dharAve che. moTA gaNitazAsrIo tathA vijJAnIoe paNa bhinna bhinna kmAoe A viSayathI paricita rahevuM paDe che. A vidhAmAM, ajJAta saMkhyAnA pratIka tarIke akSarono viniyoga karIne gaNatarI thatI hovAthI Ane akSaragaNita paNa kahevAya che. vaLI A gaNitamAM vyakta tema ja avyakata saMkhyAonA paraspara saMbaMdhanuM vizleSaNa thatuM hovAthI gujarAta vizva vidhAlaye ene mATe 'avyakata gaNita evuM pAribhASika nAma paNa yojayuM che. Ama chatAM zikSita vargamAM tema ja zikSaNa kSetra joDe saMkaLAyelA lokonA vyavahAramAM moTebhAge e 'elajibrA' ke olajibrA' nAme ja vadhu oLakhAya che. A 'elajibrA' nAma ApaNe to aMgrejImAMthI apanAvyuM che -- jo ke have to e lagabhaga AMtararASTrIya nAma paNa banyuM che. paNa hakIktamAM A nAma aMgrejI che ja nahIM ! A 'elajibrA* ke *bIja gaNita' nA utpatti ne vikAsano itihAsa vidvAna saMzodhakone sudUra prAcInakALa sudhI kheMcI gayo che. i.sa. pUrve 1800-1600nA bobilonathI mAMDIne ijipta, grIka, bhAratIya ne arabI saMskRti pachI arvAcIna kALamAM e yuropa sudhI Ave che. ijipte AmAMnI avyakta saMkhyA mATe ha. ane grIse ene mATe sa* akSara prayojayo. arabImAM e avyakta saMkhyA 'rI" (vastu-amuka, dha thiMga) kahevAi che. Ane anusarIne pachI leTina bhASAmAM 'e" kahevAi che ne iTAliyana bhASAmAM kojha' nAme oLakhAi che. paNa prAraMbhanA, sUcaka mAtra tathA kaMika tUTaka ne khAmIbharyA apUrNa jJAna pachI A vicArane vyavasthita zAsrIya svarUpa ApavAnuM zreya, ApaNA prAcIna pATalIputramAM janmelA gaNitazAstrI AryabhaTTa (Asare i.sa. 476) ne phALe javAnI noMdha maLe che - moTAbhAganA vidvAnoe A mAnya karyuM che. jo ke A pachI ye brahmagupta (Azare i.sa. 630) tathA lIlAvatI ane bIjagaNitanA racayitA bhAskarAcArya (Azare i.sa. 1150) jevA bIjA niSNAta gaNitazAstrIoe paNa A zAstranA vikAsamAM ghaNo mahattvapUrNa phALo Apyo hato. A mAnyatA anusAra, A zAstranuM jJAna ahIMthI bhAratamAMthI ja yAkuba, musA vagerenA graMtho dvArA araba prajAmAM pahoMcyuM tathA tyAra bAda, A Arabo dvArA ja yuropamAM pahoMcyuM islAmanA udaya pachI Araba vizva, gaNitavidyAnuM mahattvanuM kendra banyuM. ahIMnA gaNita niSNAtoe bIjagaNitamAM paNa AgaLa vikAsa sAdhyo. arabI bhASAmAM A vidhA'ilma - ala jabra - 1 (o) ala mukAbalahu nAme oLakhAtI; ilma = vidyA; ala* aMgrejI dha' jevo ArTikla; (mahAna vibhUtionA nAmanI pahelAM paNa e mAnArthe vAparavAno rivAja che. dA.ta. grIka philasUpha pleTo' nuM grIka nAma rUpa pleTona' che; arabImAM e 'ala-plAtUna" banyuM ne pachI eNe 'aphalAtUna" rUpa dhAraNa karyuM che.) pachI 'jabU" eTale pharI joDavuM, besADavuM; bhAMgelA TukaDA joDI-sAMdhI, AkhuM karavuM, samArI levuM vagere. A parathI gaNitanI bhASAmAM, apUrNAMkane pUrNAMkamAM pheravavA ke avyakta saMkhyAne vyakta saMkhyAmAM pheravI levI te paNa *ja'. have v. (o) eTale ane tathA 'mukAbalahu" eTale mukAbalo, barAbarI, eTale ke, gaNitanI bhASAmAM sarakhAmaNI, sarakhAvI levuM *samIkaraNa / Ama koi eka avyakta saMkhyAne (dA.ta. gujarAtImAM ka. athavA - eka noMdhavA jevI rasaprada vAta paNa che. 'jabra. zabdanA ApaNe A pahelAM noMdhyA te arthomAM, eka umeravA jevo artha che. hADakuM besADavuM' ! tUTelAM ke khaDI gayelAM hADakAM pharI yogya rIte - mULanI jema - besADI levAnA kArya mATe paNa A kriyApada vaparAtuM; A parathI hADakuM iTalImAM vaparAto. pachI to e aMgrejImAM paNa pravezyo ne eka jamAnAmAM besADavAnI vidha" - eTale ke hADavaiduM" evA arthamAM paNa A zabda aMgrejImAM paNa e hADavaidanA arthamAM pracalita hato, evI ye noMdha maLe che. elajibrA" zabdanA arthomAMthI nipajelI A paNa eka ADapedAza ja che ne ! have to gaNitazAsranuM eka atyaMta mahattvanuM aMga banI gaI che. Ama 16-17mI sadImAM khUbaja jhaDapI vikAsa pAmelI A vidhA paNa paristhiti have evI thai che ke ApaNe tyAM vyavasthita thai, vikAsa mArge vaLelI A vidyAnA avanavA unmeSo mATe ApaNe pazcima tarapha najara rAkhavI paDe che. A vidhA have vadhu vikAsonmukha pazcimamAM che e kharuM; paNa enA *elajibrA' nAme enA tyAMnA mULa srotanuM arabIrUpa jALavI rAkhyuM che. emAMye eka vAta umerIe ? eka noMdha pramANe arabIe paNa enuM A nAma, enA pAyAnA artha parathI yojayuM che; bAkI eka vakhata tyAM paNa A vidyA enA mULa srota parathI 'hinda sA" nAme oLakhAtI hatI. 0 0 0 sAbhAra svIkAra D tAo darzana le. Do. ramaNalAla cI. zAha * pRSTha - 81 * mUlya rUA. 18-00 * prakAzaka : saradAra paTela yunivarsiTI, vallabhavidhAnagara 388120. D jo jAgata hai so pAvata hai le. muni zrI ratnasuMdaravijayajI * pRSTha - 135 * mUlya rU. 28/- * prakAzaka : ratnatrayI TrasTa C/o zrI kalpeza vI. zAha, 36, hasamukha kolonI, vijayanagara zeDa, nAraNapurA, amadAvAda - 380013. AtmajJAna ane sAdhanApatha le. muni zrI amarendravijayajI * pRSTha - 328 * mulya rUA. 60/- * prakAzaka : jJAnajayota phAunDezana, C/0 zrI ratilAla sAvalA, zeThanA hAusa, 13, lebarnana roDa, gAmadevI, muMbai - 400 007. 7 mRtyunI maMgaLa paLe saMpAdaka : muni zrI kIrtiyazavijayajI A prakAzaka : zrI kIrtilAla jevatalAla zAha - amadAvAda 7 bhava anaMtamAM darizana dITha le. A. zrI vijaya bhuvanabhAnusUrijI * pRSTha - 144 * mUlya rU|. 10-00 * prakAzaka : divyadarzana TrasTa, 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA-387810. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-91 AnaMdaghanajInI covIzImAM bhakitano mahimA che... milakSya kara kadiye saMbhave jIvanI che _ uSAbahena mahetA AnaMdadhanajI covIzInAM stavanono abhyAsa karatAM, manana karatAM heje rAgadveSa ane mohathI dUra rahIne AtmAmAM ja Dha lagAvIne maMDI paDavuM joie. khyAla Ave che ke badhAM stavano svataMtra hovA chatAM paNa te ekabIjAM, eka ja AtmavastusaMbaMdhI aneka vAdIo anaMta vAdavivAda kare che, paraMtu sAthe anukrame saMkaLAyelo che, jANe ke sAdhanAnI AnaMdaghanajIe kamabaddha tatvano niveDo Avato nathI. tevI ja rIte kriyAnA jhaghaDAo paNa ApaNane zreNInuM darzana na karAvyuM hoya ! nizcita phaLa ApatA nathI, eTale ke ApaNe je vastu pAmavA mATe puruSArtha prathama stavananI zarUAta AtmAnAM AvaraNarUpa ajJAnane samajAvIne karIe chIe te vastune vastugata dharmane asala svarUpe prarUpe tevA to atyAre karI che. pachI temAMthI bahAra nIkaLavAno mArga batAvIne, emAM AvatAM virala ja dekhAya che. te jovA mATe divya dRSTi joie, yoga dRSTi joie. vibone pAra karIne zuddha AtmasvarUpe pragaTa karavAM mATe kevI sAdhanA karavI e yoga daiSTi zuM che e samajavA prayatna karIe. carmacakSu eTale bAhAdaSTi tenuM jJAna ApaNane Ape che. chevaTe mahAvIrasvAmInA stavanamAM jIta ane divyanayana eTale AMtaradRSTi. bIjA zabdomAM kadIe to carmacakSa eTale nagAruM kevuM lAge che e batAvyuM che.. oghadRSTi ane divyacakSu eTale yogadaSTi. oghadRSTine mATe dRSTAMta ApavAmAM prathama stavanamAM teo kahe che ke : Ave che. jema meghalI rAte ghaNuM jhAMkhu dekhAya, tenAM karatAM meghalAM divase 'koi kata kAraNa kASTa bhakSaNa kare re.... milarsTa ketane pAya: vadhAre spaSTa dekhAyane tenA karatA vaLI megha vinAnA divase ghaNuM vadhAre e melo navi kadiye saMbhave re, melo ThAma na thAya. spaSTa dekhAya. temAM paNa jonAro dRSTA jo bALaka hoya athavA pukhta umarano jIvanI mithyArdaSTinI AnAthI vadhu zuM pratIti maLe ? jayAre eka hoya to tenAM jovA jovAmAM paNa taphAvata paDe. te daSTA vaLI gRhasthI strI potAnA patinA mRtyu bAda satI thAya ane Akho samAja tene anumodana hoya ke na hoya to tenA dekhavAmAM phera Ave. temaja tenI dRSTi ADo sUkSmadarzaka Ape tenAthI vadhuM mithyAtva zuM hoI zake ? kAca dharyo hoya to tenAM darzanamAM bheda paDe. Ama eka ja deyamAM bAhya mithyAtva eTale ke je vastu je svarUpamAM che tene te rIte na jotAM upAdhine laIne dRSTi bheda paDe che. A oghadRSTinuM dRSTAMta che. viparIta jovI. * ' yogadaSTi eTale samyagadaiSTi, yogIpuraSanI dRSTi. temane dRSTibheda ocho satI thavA pAchaLanuM ajJAna eja ke... thato jAya che. sAkSAta dRSTA yogIjananI daSTi te yogadaSTi. . (1) viveka vagarano moha (2) du:khamAMthI chUTI javAnAM vyartha phAMphA. oghadaSTa eTale sAmAnya prAkRta jananI - janapravAhanI dRSTi eTale (3) pati sAtheno zAsvata meLApa karavA prayatna; paraMtu bhavacakanI sthiti ke mithyAdaiSTi jIvonI daiSTi. je jIvo gatAgatika kriyA karatAM hoya che ane vicAratAM ane gationI vividhatAM jotAM e meLApa dI saMbhavita ja nathI. potAnI kiyAnA AgrahI hoya che ne paraspara vivAda kare che ane potAnuM zAsvata joDANa jo prApta karavuM hoya to AnaMdaghanajI kahe che ke paramAtmA dardIna sAcuM che ne bIjAnuM khoTuM che te sAbita karavA prayatna kare che. jemaNe sAthe - RSabhadeva bhagavAna joDe prIta joDo. ' samyaga Atmadarzana kyuM che, AtmasAkSAtkAra karyo che evA draSTA yogIpuraSone jyAre ApaNe e prIta bAMdhIzuM tyAre AtmasvarUpanI prApti mATe to potapotAnAM matadanano bilakula Agraha hoto nathI. teo haMmezA prayatnazIla banI zakIzuM. anAdikALathI aMtmAe kapaTasahita dharmanuM AcaraNa madhyasthabhAva rAkhe che. temane AkhuM jagata kuTuMba jevuM lAge che. AvI karyuM che ne tene te kAraNe cAre gatimAM rakhaDyo che. have dRDha nizcaya karI, parama udAra daiSTi e yogadaiSTi che. prasanna cite, kapaTahita thaI pratyakSa saMdaranAM caraNamAM AtmAne arpaNa yoga daiSTivALo mumukSu AtmArthI puruSa lokapaMktithI para hoI kevaLa kare to akhaMDita pUjA thAya. AtmalyANArthe samasta pravRtti kare che. A yoga daiSTi jema jema khUle - zrImad buddhisAgarasUrijIe potAno eka padamAM bahu suMdara kahyuM che tema tema vastutatvanuM vizeSa nirmala darzana thatuM jAya che. daiSTinA unmilana pramANe darzananI taratamatA hoya che. AnaMdadhanajI kahe che ke :bhAvadayA caMdanathI arco, sadaguNa puSpa caDAvo, taratama yoge re taratama vAsanA re.... satazradhdhAsaMgata bodha te dRSTi lAtIya samakita dhUpa karo, vaLI, kahevAya che, eTale ke jayAM satapuruSanI ne satapuraSanA vacanano zAna dIpaka pragaTAvo, prabhu jJAna dIpaka pragaTAvo. zraddhAvALo bodha hoya che ane svacchedano tyAga hoya che tyAM sAmAnyapaNe parama prabhu ghaTa aMtaramAM bhAvo.... A dRSTinI prApti samajavI ane Avo zraddhAyukta jyAM bodha hoya tyAM gAvo, bAvo; vadhAvo. asata pravRtti aTakI paDe che. jayAre asata pravRti aTakI paDe che tyAre sadguNa, samatinI prApti ane jJAnano dIpaka kyAre pragaTa thAya jyAre saMtapravRttipada mukitapada niphTa AvatuM jAya che. A muktipadanI prApti e . sAco mArga maLe. sAco mArga tyAre ja maLe jyAre sAcA guranI - sugaranI ja yogadaiSTinuM chevaTanuM phaLa che. eTale ke yogadaiSTinuM phaLa mokSa che. - sadgaranI prApti thAya. paraMtu AnaMdadhanajI kahe che ke samyaga daiSTi jJAnI jayAre A dRSTimAM janizcayathI svasaMvedana jJAna athavA pratyakSa Atmadarzana paraSano joga maLavo parama durlabha che. jina jevAM paramAtmAnI paraMparA sAcavavAno thAya che. AvA divyanayanane je. pAme che te ja sAkSAta mArga dekhI zake dAvo karanAra puruSamAM jevo AtmAnubhAva joIe - jevo AtmavikAsa joIe. che. jevo adhyAtma pariNatibhAva joie. jevo divyadaiSTino AviSkAra joie jayAre AvI divyardaSTivALA saddagurano yoga thAya tyAre ja mArga sanmukha - tevo dekhAto nathI. A puraSa paraMparA paNa pratyeka paLAnI pAchaLa Avato jAya che ane sAdhakane utkaTa jijJAsA thAya che ke A kALalabdhino AMdhaLA doDatAM hoya tevuM lAge che. gADariyA pravAha jevI gatAnagatikatA paripAka jyAre ane kevI rIte thaze ? tenI mudate kyAre pAkaro ? anusaranArI lAge che. kALalabdhi lahI paMtha nihALazuM re; e AzA avalaMba;. puruSa paraMparA anubhava jovatAM re, aMdhoaMdhA palAya e jana jIve re, jinajI jANajo re, AnaMdaghana mataaMba.. . vastu vicAre re jo Agama karI re, caraNa dharaNa nahI thAya. paMthaDo nihALuM re bIjAM jinataNo...koI paNa kAryanI siddhi mATe bIja kyAMya saccara nathI maLatAM tethI AgamanAM AdhAre jo vicAra kare pahelAM vAvavAM paDe che, temAMthI aMkura phUTI, choDa banI, anakame moTuM vRkSa to "caraNa dharaNa nahi thAya. paga muddAne ThekANuM nathI tevI viSama sthiti thaI siddhinuM vRkSa phUla-phaLa bhArathI lacI paDe che, tema jInadananI kAryanI che. paramArthathI sAkSAta mArgadarzana Ape evA divyanayana prApta karyA hoya siddhi mATe tenAM amodha kAraNa rUpa yogabIjanI cinabhUmimAM vAvaNI kare evA paraSonI khAmI che. Ama mArga zodhavAmAM paDamAM vighnano khyAla Ave . ati Avazyaka che. jemAMthI uttama yoga bhAvAMkura pragaTI nIkaLe, anukrame che. paraMta sAdhakane nirAza na thavAnuM kahI ne kahe che ke sAcA mumukSune - 'mahAna mokSavRkSa phUle phAle ane phaLa, phUlanA bhArathI lacI paDe che, ane jijJAsune.. to mArga maLaze ja. AtmAthae to sarva pakSapAta choDI daI, sAkSAta nirvANarUpa amRtaphaLanI prApti thAya che. mokSasAdhaka dharmavyApArane A prApti thAya. paraMtu evA paramAtmAnI paraMparA sAyana che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RvA ke bhaya, da8 1 ja pariNAma bodha lakhAvavA Ave ne karela karmano 1 bIja tA. 16-8-1 prabuddha jIvana athavA mokSaprApta bhavyavahArane yoga kahevAmAM Ave che. - zArIra upara aMkuza rAkhavo. tenI pAsethI kAma levuM ane tene bhADuM A yogabIjamAM sauthI prathama ane sauthI parama evuM yogabIja zrI ApavuM e kAryazuddhi jinezvaranI bhakti che. A bhakita koi paNa laukika bhAvathI nahi paraMtu zuddha mana, vacana ne kAyAddhi para jayogapragatino AdhAra che. Ama Atmadarzana bhAvathI thavI joIe. koIpaNa makAnanuM caNatara pAyA vinA thAya nahi, tema karavuM, cetanane tenAM mULasvarUpe jovo e kAma ghaNuM viSama che. bhinna bhinna bhaktimAM paNa prathama bhUmikA baMdhAyA vinA prabhusevAno mahAprasAda darzanArthIo potAnAM mate te ApaNane samajAvo. paraMtu vItarAga paramAtmA maLe nahi. A mahAprasAda pAmavA mATe prathama to traNa doSa TALavAnAM che, anekAMtathI A darzana samajAvaze. darzanaprApti mATe cha sthAno zAstramAM batAvyAM che. bhaya caMcaLatA ho je pariNAmanI re, dveSa arocaka bhAva (1) jIva che ema cokakasa mAnavuM. kheda pravRtti karatAM thAkIe re, doSa abodha lakhAva.... (2) jIva zAsvata che, eno kadI nAza thavAno nathI ema mAnavuM. . je bhayanAM pariNAmarUpa caMcaLatA, asthirapaNa, kaMpAyamAnapaNuM Ave (3) puNya - pApano kartA jIva che evI spaSTa mAnyatA rAkhavI. tyAre citta caMcaLa bane che. tethI prabhunI bhakti karanAre citta caMcaLatAnA (4) ane karela karmano bhokatA te paNa jIva che evI cokhkhI mAnyatA kAraNa choDI parama abhayadAnadAtA prabhuno Azraya laI abhaya prApta keravuM rAkhavI. joIe. tevI ja rIte kaI paNa pravRtti karatAM thAka lAge te kheda ane arUci (5) yogya rIte puruSArtha karatAM e jIvanI mukti che evI nizcala mAnyatA thAya, aNagamo Ave tenuM nAma Sa. A traNeya sAthe bhakita karatAM te rAkhavI. kiyA, jaDakiyA- laukika yiA thai jAya che. aMtarano ullAsa Avato nathI. (6) ane enI mukti mATenA upAya che evI mAnyatA rAkhavI. prathama to ApaNe vicAravAnuM ke citta caMcalatAno, bhayanAM mukhya kAraNa darzana viSenI jJAnapUrvakanI samajaNa prApta karyA vinA "darzana "darzana zuM? zAstromAM kahyuM che ke davA saMjJAone kAraNe bhaya utpanna thAya che. AhArasaMjJA, nI bUmo pADayAM karIe to AnaMdadhanajI kahe che tema ja thAya ke :bhayasaMgA, maithunasaMjJA, parigraha saMjJA, krodha, mAna, mAyA, lobha, ogha saMjJA darisaNa darisaNa raTato jo phiruM, to raNarojha samAna; ane lokasaMjJA. , jehane pipAsA ho amRtamAnanI, kima bhAMje viSapAna. bhakti karatI vakhate A dA prakAranI saMjJAne nirodhavAmAM Ave to AtmadarzananI tAlAvelI sAthe ja AtmAnI oLakhANa karavAnI dareka ja saMzuddha bhakti thaI gaNAya. to ja bhakitakAryamAM prathama bhUmikArUpa abhayanI sAdhakane bahu jarUrI che. prApti thAya. uparAMta Ihalokabhaya, paralobhaya, AdAnabhaya, akasmAta bhaya, AtmA to zuddha-buddha-caitanyadhana che. paraMtu karmonA vipAne kAraNe AjIvikA bhaya, mRtyubhaya, apayA bhaya. ema sAta prakAranA mahAbhaya paNa bahirAtmA - aMtarAtmA ane paramAtmAnAM bhedarUpa dekhAya che. ema AnaMdadhanajI cinanI caMcalatAnA kAraNarUpa che. A sarvabhaya choDIne abhaya thaIne bhakti kahe che - karavI joie.. trividha sakla tanudharagata AtmA, bahirAtama puri bheda, | Sa eTale arocaka bhAva, jo rucipUrvaka prabhusevA karavAmAM na Ave bIjo aMtara AtamAM tIsaro, paramAtama aviccheda sujJAnI, to manano ullAsabhAva nathI Avato. jema tema patAvI devAno bhAva hoya kasturI mRga potAnI sugaMdhane bahAra zodhato phare che te pramANe je che, ke dharmIpaNAno khoTo dekhAva karavA je kriyA karavAmAM Ave tene dveSa jIva potAnAmAMthI nIkaLatAM potAnAM sukhane bahAra zodhato phare che ane arocaka bhAva kaho che. A arocaka bhAva choDIne bhakti karavA mATe AnaMdadhanajI pugalamAM sukhabuddhi ne bhogavRti sthApIne emAMthI sukha maLe che evI ApaNane trIjA stavanamAM mArgadarzana Ape che. bhAMtimAM je rAce che te jIvabahirAtmA che. trIjuM vizeSaNa che akheda. zubha pravRttiono thAka na lAge, prabhubhakitamAM Atamabuddha kAyAdika graho, bahirAtama adharUpa sattAnI thAvuM te jema kheda che tema paramArtha vyavahAranI pravRtti karatAM, dharmamokSano sumatinAtha bhagavAnanI A kaDI dvArA AnaMdadhanajI mahArAje kahyuM che puruSArtha karatAM thAvuM e paNa eka prakArano kheda che. tethI ja A traNe ke AvA bahirmukhI jIvo pudgalAbhinaMdI eTale ke bhautiklAdI kahevAya che. prakAranAM zeSane TALIne, bhakti karatAM AtmAnAM guNono AviSkAra thAya che. teo kevaLa dehabhAvathI jIvanArA, dehAdhyAsamAM ja rAcanArAM che tathA manathI ? ane prabhunI nikaTa vadhAre javAya che. jayAre jIvamAM yathAprakAranI bhavyatA zarIrane ja jonArAM ane tene sarvasva mAnanArAM hoya che. pAke, yogyatA paripakva thAya tyAre mithyAtvarUpI viSanI kaDavAza dUra thAya A moha ane ajJAnavarA AtmAnuM deha pratyenuM mArApaNuM te ja ane saMvegarUpa mAdhuryanI mIThAzanI siddhi sAMpaDe che. ane tyAre saMsAramAM bahirAtmapaNuM che ane teja saMsAra Ubho kare che. sarati iti saMsAra. eka . rakhaDavAno cheDo AvI pahoMce che. tenI dRSTi pratyeka saddagurane oLakhI le vastu uparathI bIjI vastu para, eka vyaktithI bIjI vyakti para ane eka che, kugaraonA phaMda ne svaccheda choDI de che. pratyakSa sadagaranAM pravacana para IcchAmAMthI bIjI IcchAmAM, eka avasthAmAMthI bIjI avasthAmAM ane zraddhA bese che ane cAvIrUpa bhedajJAna prApta karavAno mArga maLe che; daiSTi eka bhavamAMthI bIjAM bhavamAM jIva saryA kare che ema vAraMvAra saryA kare khule che. che tethI tene saMsAra kahe che. emAM AtmA, mana ane zarIranuM ekSetrIya caramAvarta ho carama karaNa tathA re, bhava pariNati paripAka ekIkaraNa che. temAM karmanA udayanI AdhInatA che. evA jIvo paramAtmAthI doSa TaLe vaLI daSTi khule bhalI re, prApti pravacana pAka. paNa viddha che ane potAnAM svarUpathI paNa vimukha che ane Adhi-vyAdhi jayAre A daSTi khUle che tyAre yathArtha svarUpanuM darzana karavAnI tAlAvelI upAdhinAM trividha tApathI grasta che. lAge che. AvA pagalAbhinaMdI bhautiknAdI jIva jayAre sukha duHkhanA cakarAvAthI cothA stavanamAM darzana' zabda zaba zraddhAno arthamAM vaparAyo che. eTale thAke che; sukha meLavavA jatAM duHkhI thAya che tyAre AMtarakhoja kare che athavA ke je vastu jevI hoya tevI tene samajavI te che, tatvArtha zraddhAne * danato koI saMtanA samAgamamAM Ave che tyAre ke pachI adhyAtmamaMthanA vAcanathI kahevAmAM Ave che. e AtmAna guNa che ane teno ghAta karanAra karmanuM potAnI jhAMjhavAnAM jaLa mRgajaLa pAchaLanI pariNAmavihIna deTane pIchAne nAma danamohanIya che. A karmane kAraNe AtmAne vastuno sAco bodha thayo che, tyAre aMtaramukha thAya che, AMtaranirIkSaNa kare che ane AMtaradoSone joto nathI. darzanamohanIya karma upara vijaya maLe to samyaga-darzana thAya che. A thAya che. potAnA svarUpanuM tyAre ene bhAna thAya che ane bahirAtmapaNAmAMthI samyaga-darzananI prApti dhaNI durlabha che tethI jIvanI saMsAranI rakhaDapaTTI aMtarAtmapaNA tarapha vaLe che. A bahirAtmapaNAnuM aMtarAtmapaNAmAM rUpAMtara cAlu che. A sAcuM darzana karavA mATe manazuddhi, vacanazuddhi ane kAyazuddhinI karavuM te satyAgraha che. e durjanamAMthI jana bane che ane janamAMthI sajajana khAsa jarUriyAta che. manamAM zuddha vicAra karavA, manovikAra upara kAbu rAkhavo bane che, AgaLa vadhe che. sAdhu thAya che, saMta-muni-mahAtmA dharmAtmA bane e manazuddhi.. che ethIya AgaLa vikAsa sAdhato nigraMtha, jItendriya, aNagAra thaI aMte satya - priya - hita - mita ane pathya vacana bolavuM e vacana potAnA parama AtmasvarUpanuM prAgaTIkaraNa karI paramAtmA banI kRtakRtya thAya zuddhi.... Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya. prabuddha jIvana tA. 16-8-91 Ama ApaNo AtmA A vartamAna manuSya dehathI ja paramAtma pada eTale bhagavaMtanI sarvA-sarvadarzI thAya pachInI avasthA.. . prApta karavAno daDha nizcaya kare ane puNyanAM udayane potAno ja mAnavArUpa rUpAtIta eTale bhagavaMta sarva karmathI mukta thaIne siddha thAya te dazA. * bhama TaLI jAya to ApaNo AtmA paramAtmapada prApta kare che tema AnaMdadhanajI Ama Distha - padastha ne rUpAtIta e traNa avasthAnuM avasthA trika kahe che. na Atama arpaNa vastu vicAratAM, parama TaLe matidoSa - sujJAnI prabhune vaMdanA karatI vakhate ane caityavaMdana karatI vakhate traNa vakhata parama padAratha saMpatti saMpaje, "AnaMdaghana rasapoSa-saMjJAnI... bhUmizuddhi karavI joIe. A paramAtmapadanI prApti tyAre ja thAya jayAre AtmAne coTilA caityavaMdana vakhate uccAranI zuddhi, arthanI ciMtavanA ane bhAvazuddhi hovI karmanA paDaLono nAza thAya. AnaMdadhanajIe padmaprabhunAM stavanamAM karmano joIe. saMbaMdha AtmA joDe kema baMdhAya che ? ane tenuM pariNAma zuM che ? e hAthanI daze AMgaLIone mAMhomAMhe AMtarI kamaLanA DoDA peThe bane AMtaro kema chUTe ? e sarva bAbatonI vicAraNA karI che. hAtha rAkhI baMne hAthanI koNIo peTa para sthApavAthI yogamudrA thAya che. karmanAM mULabhedo e che ghAtI ane adhAtI.. karma lAgavAnAM kAraNarUpe paganAM be AMgaLanA bhAgamAM cAra AMgaLanuM aMtara rAkhavuM ane tethI mithyAtva - avirati - kyAya ane yoga che.. ane jayAre karmabaMdhana thAya kaMIka nyUna aMtara pAchaLanAM bhAgamAM rAkhIne UbhA rahevuM te bIjI jInamadrA. che tyAre prakRti, sthiti, rasa ane pradeza - e baMdhana vakhate ja mukarara hAthanI AMgaLIonai AMtaryA vagara banne hAtha pahoLA rAkhI lalATa thAya che. ' '; " sthaLe sthApavA tene trIjI muktAzakti mudrA kahevAya. A rIte yogamudrA, karmanI mULa prakRti ATha prakAre che. jinamudrA, ane mukatazuktimudrA ema navamuM muddatrika thAya che. (1) jJAnAvaraNIya (2) darzanAvaraNIya (3) vedanIya (4) mohanIya (5) * jAvaMta ceiAI, ' jAvaMtI kevi sAhu * ane * jaya viyarAya nAma (6) gotra (7) AyuSya (8) aMtarAya. ' A traNe praNidhAnatrikanA nAmathI oLakhAya che. athavA mana, vacana, kAyAnA . A karmanAM baMdha, udaya, udIraNA ane sattA kayAre thAya che ane kema yogane ekAgra karavA, te rUpa paNa praNidhAnatrika kahevAya che. thAya che te svataMtra abhyAsa karavA yogya che. ane te samajAya pachI ja - pAMca adhigama kone kahevAya ? karmano sarvathA cheda thAya te sAdhaka samaje to e pramANe sAdhanA karatAM devapura pAse jaIe tyAre pAMca maryAdAo eTale ke pAMca adhigama prabhu sAthenuM ApaNuM aMtara ochuM thatuM jAya. sAcavavAnuM kahevAmAM AvyuM che. - kAraNa joge ho bAMdhe baMdhane re, kAraNa mugati mukAya, (1) devaguru pAse jatAM sarva saceta vastu aMdara laI na javI ane Azrava - saMvara nAma anukrame re, heya - upAdeya suNAya. ApaNAM nimitte rAkhelA khAnapAna athavA saceta vastu paNa aMdara lai manuSya yonimAM ja prabhu sAthenAM aMtara ghaTavAnAM upAdeya kAraNo na javI. maLI zake che. je kAraNo sUkSma nigodamAM ke bAdara nigodamAM ke pRthvI, pANI, (2) vasa, alaMkAra pramukha acitta vastuo sAthe rAkhI zakAya. agni ke vAyukAyAM nathI maLyAM ke nathI maLyAM devayoni ke narakyonimAM. (3) manamAM kazo vikSepa, saMkalpa vilpa na rAkhatAM je kaMI manamAM kavie kyAM che ke - ' . saMkalpavikalpa thatAM hoya tene zamAvI daI ekAgra cite devaguru pAse aMdara avatAra mAnavIno karIne nahi maLe, praveza karavo. avasara tarI javAno pharIne nahi maLe. (4) eka akhaMDa vasanuM uttarAMga karavuM, jene janoinI peThe rAkhI, vaMdana . A maLelA avasarano sadupayoga tyAre ja thAya ke jayAre ApaNe karatI vakhate tenA cheDA vaDe traNa vAra bhUminuM pramArjana karavuM temaja te AnaMdaghanajIe darzAvI che. e pramANe visvAsapUrvaka pUjA karIe. " dravya bhAva zuci bhAva dharIne, harakhe dere jaIe re ; (5) game teTale dUrathI prabhu daiSTie paDe ke tarata ja be hAtha joDI, daha tiga paNa ahiMgama sAcavatAM, ekamanA ghuri thaie re.. mastaka namAvavArUpa aMjalibaddha namaskAra karavo. dravyathI pavitra thaIne eTale snAna karIne, zuddha vastra paherI, bhAvathI A pAMca prakAranAM adhigama sarvane mATe che. e pAMce adhigama azkare eTale ke mananI IcchApUrvaka, harSapUrvaka derAsare javAnuM. graMthomAM jema kahyuM che pesatAM ja karavAnAM che. " tema daza trika ane pAMca adhigama jALavIne pUjA karavI. ' have A pUjAnAM kyAM prakAro che ? daza trika eTale zuM ? kusuma, akSata, vara vAsa suMgadhI, dhUpa dIpa mana sAkhI re. (1) prathama traNa vakhata nisihi kahevuM (2) traNa pradakSiNA karavI. (3) aMga pUjA paNa bheda suNI ima, guramukha Agama bhAkhI re. traNa khamAsaNAM ApavAM (4) bhagavAnanI aMga pUjA, agra pUjA ane bhAvapUjA kusuma, sugaMdhI, vAsakSepa, havaNa, kesara Adi aMgapUjA kahevAya che. karavI (5) pIThastha, padastha, rUpAtIta dhyAna dharavuM. (6) traNa dizAe na te pUjA vakhate bhagavAnanA aMgano sparza thAya che. jovuM (7) traNa vAra bhUmipada pUjavAM (8) caitavaMdana karatAM dhIme dhIme bhAvapUrvaka dazAMga dhUpa-dIvo, akSatathI thatI pUjAne apUjA kahe che. A pUjA ane spaSTa uccArathI bolavuM. (9) zArIrane anukuLa Ave evI mudrAmAM gabhArAnI bahAra UbhA rahIne karI zakAya che. besavuM ane (10) navakAra maMtranI mALA karavI ane kAussaga karavo. aSTa prakArI pUjAmAM phUla, akSata, suMdara dhUpa, gaMdha-kesara, kasturI, sukhaDI prathama nisihi derAsaramAM dAkhala thatI vakhate kuTuMba, dhaMdhA saMbaMdhI ke Adi. suvAsavAmAM padArtho, dIpaka-dIvo, naivedya, phaLa ane jaLano upayoga - vyApAra saMbaMdhI vicAra nahi karavo te che. bIjI nisihi pUjA mATenI sAmagrInAM karavAmAM Ave che. AvI aSTa prakArI pUjA bhAvapUrvaka karavAthI bhavya prANI vicArano tyAga karavo te che. prabhunI pUjA karyA pachI chevaTe caityavaMdana karavAmAM zubhagati prApta kare che. ' Ave tenI pahelAM trIjI nisihi kahevI. Ama derAsaramAM pesatI vakhate A dravyapUjA te bhAvapUjAnuM nimitta che. bhAvapUjA uttama prakAre thAya prathama, derAsaranAM advAre bIjI ane caityavaMdana karatI vakhate trIjI nisihi te Azayane ja barobara lakSamAM rAkhavuM. dravyapUjAno ArAya bhAvapUjAnAM - bolavI eTale ke uparanI dravyapUjAno niSedha karIne bhAvapUjA karuM chuM ema adhikArI banavA mATe che. A prakAranI pUjAthI be prakAre phaLa maLe che. bolavuM , (1) anaMtara (2) paraMpara. . traNa nisiddhi pUrI thAya pachI traNa pradakSiNA karavAnI che. samyagadarzana anaMtara phaLamAM prabhunI AjJAnuM pAlana karavuM ane tenAthI cittanI jJAna ane cAritranI pradakSiNA karavAnI eTale ke pUjaya bhagavaMtane jamaNI prasannatA prApta thAya te che. bAjue rAkhI tene pharatAM traNa pherA mAravA. paraMpara phaLamAM mukita, sArI gati athavA devagati maLe che A prakAranA , aMgapUjA, apUjA ane bhAvapUjA, jaLa, caMdana ane puSpa (kula) pUjAnA phaLa batAvavAno Azaya sAdhakamAM pUjA karavAnAM bhAva jAge te mATe ne aMgapUjA' kahevAmAM Ave che. dhUmpa, dIpaka, akSata phaLa, naivedghathI bahAra che, paraMtu phaLanI apekSAe pUjA karavAmAM Ave to te pUjA niSphaLa jAya UbhA rahIne pUjA karavAmAM Ave tene ajhapUjA kahevAmAM Ave che. bhAvapUjAmAM che. A mATe sAdhake sadAya jAgRta rahevuM. stavana gAIne, manane ekAgra karIne paramAtmapadanuM dhyAna karavuM te che. - piMDastha - avasthA eTale prabhunI chadmastha avasthA. padastha - avasthA ( anusaMdhAna paw - 21 para juo) . ' Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-91 prabuddha jIvana sAmAyika n ramaNalAla cI. zAha * sAmAyika ' zabda jaina dharmano eka atyaMta mahatvano, viziSTa koTino ekarUpa banI jAya tevuM pariNAma te "sammA ) gahanagaMbhIra pAribhASika zabda che. sAmAyikanI nIce pramANe judI judI vyAkhyAo zAsakAroe ApI tatvadarzananI dRSTie " sAmAyika nA svarUpamAM jaina dharmanuM uccatama che : tatvadarzana samAyeluM che ane sthala kiyAvidhinI dRSTie ' sAmAyika * jaina (1) samo - jayarA {/vartI madhyastha: dharmane eka uttamottama AdhyAtmika anuSThAna che. iNa gatI, ayanaM ayo gamanamityarthaH, sAmAyika eTale AtmA ' evI sAmAyikanI zaiktama vyAkhyA samasya ayaH samAyaH - samIbhUtasya karavAmAM AvI che ane " sAmAyika ' eTale sAdhake rojeroja karavAnuM parama sato mokSadhvani pravRtiH samAya eva sAmAyikam Avazyaka kartavya che ema kahevAyuM che. sAmAyikanI upara mujaba vyAkhyA ApatAM zrI malayagirie ' mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyo jIvane saMsAramAM anaMta paribhramaNa "AvayavruttimAM kahyuM che ke rAgadveSamAM madhyastha rahevuM enuM nAma "sama" karAve che. paribhramaNa karatA jIvanuM aMtima lakSyasthAna mokSagati che. enI , sama no lAbha thAya evI molAbhimukhI pravRtti enuM nAma "sAmAyika prApti jayAM sudhI nathI thatI tyAM sudhI bhavacakramAM e bhaTakyA kare che. (2) sama no artha "rAma', uparAma karavAmAM paNa Ave che. zrI hemacaMdracArye mokSaprApti arthAta bhavacakramAMthI mukita kevI rIte thAya ?"tatvArthasUtramAM yogarAsa' uparanI ropajJa vRttimAM kyAM che : vAcaka umAsvAtie kahyuM che : canajJAnavAritrAi mokSamaH | TSa nittA sataH gAyo jJAnAvInAM rAma: prazanakuvA samApa: / kamI (samyaga darzana, samyaga jJAna ane samyaka cAritra e mokSamArga che.) vs sAmayi . mArga zabda emaNe eka vacanamAM prayojayo che. eno artha e thayo ke mAtra (rAga ane dveSathI mukata thayelA AtmAne jJAna vagereno parama sukharUpI samyagadarzanathI ke mAtra samyagAnathI ke mAtra samyaka cAritrathI nahi paNa je lAbha thAya te "samAya' ane teja sAmAyika.). e traNe sAthe maLIne ja mokSamArganI prApti karAvI zake. A ratnatrayInI vizeSAvAyaka bhASyamAM zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNe Aja pramANe kahyuM ArAdhanA karatAM karatAM jIva rAgadveSamAMthI, kaSAyomAMthI mukita meLavI zake che. A che, je kevaLajJAna pragaTa thavAmAM ane nirvANa athavA siddhadazA prApta thavAmAM rAgadosa virahio samo tti ayaNaM ayotti gamaNaM ti / sahAyabhUta thaI zake che. rAgadveSanI mukti mATe samatvanI sAdhanA anivArya samagamaNa (ayaNaM) tti samAo, sa eva sAmAiyaM nAma || che. saMsAranA sarva jIvo pratye Atmavata tulyatAnA bhAva mATe, vibhinna (rAga ane dveSathI rahita evI AtmAnI pariNati te "sama' che. aya viSama paristhitimAM rAgadveSathI rahita thavA mATe samatvanI sAdhanA jarUrI eTale ayana athavA gamana. te gamana sama pratye thAya tethI 'samAya' kahevAya. che. samatvanI sAdhanA mATe "sAmAyika amodha sAdhana che. eTalA mATe evo je samAya teja sAmAyika kahevAya.) ja sAmAyika jIvane paraMparAe mokSagati prApta karAvavAnuM sAmarthya dharAve (3) samAna - jJAna na vAritrANa tevu nAmanaM samaya:, sa va sAmAz2im | jaina dharmamAM prAthamika kakSAnA bALajIvothI mAMDIne parama sAdhako sudhI mokSamArganA sAdhana te jJAna, darzana ane cAritra che. tene "sama' kahe sarvane mATe taratamatAnI apekSAe sAmAyikanA svarUpanI vibhinna koTi che. temAM ayana karavuM eTale gamana karavuM ke pravRti karavI tenuM nAma sAmAyika. darzAvavAmAM AvI che. AtmasvarUpa athavA AtmadarzananA svarUpathI mAMDIne AnI sAthe sarakhAvo viroSAvazyaka bhASyanI nIcenI gAthA : be ghaDInI dravyakiyA mATe " sAmAyika ' zabda prayojayo che. ahivA samAI sammata - nANa caraNAI tasu tehiM vA / * sAmAyika ' zabda ' sama " uparathI banelo che. "sama' eTale . ayaNaM ao samAo sa eva sAmAiyaM nAma / / AtmA"; "sama' eTale "sarakhApaNa' ; "sama' eTale sarva jIvo pratye vaLI kahevAyuM che : mitrI.. samAnAM mokSa sAdhanaM prati saddazasAmarthyAnAM - saMskRta "Aya' zabdano artha thAya che 'lAbha', sama+Aya= samAya samyaga darzana jJAna cAritrANAM AyaH lAbhaH / = samano lAbha. "samAyane ika pratyaya lAgatAM prathama varNa 'samAM rahelo (mokSa sAdhana pratye "sama' arthAta samAna (eka sarakhu) sAmarthya jenuM svara (a) dIrdha (A) thAya che. sama+AyA+Ika= sAmAyika eTale ke jemAM che evAM jJAna, darzana ane cAritra e traNeno 'A' (lAbha) te sAmAyika, samano lAbha thAya che te." (samaya eTale kALa. samaya+Ika = sAmayika, je amuka samaye thAya che te. sAptAhiko, mAsiko vagere mATe vaparAto zabda sarva nIvenu bhatrI sAma, sAna sAya: ": sAmAnya 4 gva kAmavAnuM ! te "sAmayika che. keTalAka lokone sAmAyika ane 'sAmayika e baMne (sarva jIvo pratye maitrIbhAva rAkhavo tene sAma' kahe che. sAmano Aya zabdo judA judA che ane baMnenA artha ane uccAra judA che tenI khabara eTale lAbha te sAmAnya. jemAM sAmAya thAya te sAmAyika) nathI hotI.) Ama "sAmAyikazabda jaina dharmamAM viziSTa pAribhASika arthamAM sarakhavo : vaparAyo che ane bahu prAcIna kALathI rUDha thayelo che. vaLI sAmAyikanA ahavA sAmaM mittI tattha ao teNa vatti sAmAo / samAnArthI zabda paNa zAstragraMthomAM prayojAyelo che. ahavA sAmassAo lAo sAmAiyaM nAma / / Avazyaka niryaktimAM sAmAyika zabdanA paryAya tarIke 'samatA', (athavA 'sAma" eTale maitrI. teno lAbha te sAmAyika) samyakatva', "zAMti', 'savihita' jevA zabdo ApavAmAM AvyA che. e sama: sIvAyo pariNA niravIronuSThAna kA nIva rAma: tA 34 uparathI "sAmAyika' zabda keTalA pApaka, ucca ane gahana arthamAM vaparAyo hAja: samAvaH sa gva sAmayinuM che te joI zakAya che. (sAvadhe yogano (pApakAryano) parihAra tathA niravadhe yoga (ahiMsA-dayAvaLI Avazayaka niryuktimAM kahyuM che ke sAmAyikanA 'sama' zabdanA samatA vagere) nuM anuSThAna - AcaraNa te jIvAtmAnuM zubha pariNAma (zuddha sAma" ane 'sAmya' evA paryAyo paNa thAya che. juo : svabhAva) te sama che. e samano jemAM lAbha thAya te sAmAyiko sAmaM samaM ca samma iga mii sAmAiassa egtttthaa|| mahura pariNAma sAma, samaM tulA, samma khIrakhaMDa jui // samyak zabdArthaH samazabdaH samyagamanaM vartanam samayaH sa eva sAmAyikam (sAma, sama ane samma e sAmAyikanA artha che madhura pariNAma (sama zabdano artha thAya che samyaka (sAcuM - sAruM). jemAM samanuM te 'sAma'; tulA (trAjavAM) jevuM pariNAma te "sama' ane khIra tathA khAMDa ayana thAya che arthAta sAruM, zreSTha AcaraNa thAya che te sAmAyika kahevAya Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-91 Avya katavyo je karavAmAM hAtha che, evI ja rIte, "tatvArtha te sAmAyika, cha AvAyaka jaNAvyAM che ke cartadhyAnastha 1 samaye kartavyam sAmAyikam navakAra maMtranI jema sAmAyine paNa caudapUrvanA sAra tarIke maharSioe (samaye karavA yogya te sAmAyika) oLakhAvyuM che. evI ja rIte, "tatvArtha sUtra"nI uparanI potAnI TIkAmAM yogya samaye ahiMsA, dayA, samatA vagere ucca kartavyo je karavAmAM upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAje sAmAyikane bAdazAMgInA upaniSada Ave che te sAmAyika. cha AvAyaka kartavyamAM prathama kartavya sAmAyika che. tarIke darzAvyuM che. juo : te yogya samaye avazya karavuM joie. eTalA mATe te sAmayika kahevAya salTaka tAvazopaniSad bhUta sAma sUtravat che. A vizeSa vyAkhyA che. badhA ja tIrthaMkara paramAtmAo pUrvajanmanI evI ArAdhanAne kAraNe A badhI vyAkhyAono sArAMza e che ke te darekamAM "sama' arthAta svayaMsabuddha ja hoya che. gRhasthavAsano tyAga karI jayAre teo dIkSita thAya samatA upara bhAra mUkvAmAM Avyo che. eTale sAmAyikto bhAvArtha thAya che tyAre teone koi guramahArAja pAse dIkSA levAnI hotI nathI. teone che samatA. rAgadveSathI rahita banIne, samatAbhAva dhAraNa karIne potAnA koI gura hotA nathI. teo gRhastha veSano tyAga karI, paMca muSTi loca karI AtmasvabhAvamAM sama banavuM, sthira rahevuM, ekarUpa banI javuM tenuM nAma sAmAyika. svayaMdIkSita thAya che. teo siddha bhagavaMtonI sAkSIe ane potAnA AtmAnI zrI haribhadrasUrie "aSTaka prakaraNamAM sAmAyikanAM lakSaNo nIce pramANe sAkSIe sAvadheyoganAM paccakakhANa laI yAjajIvana sAmAyika kare che. teo - jaNAvyAM che : gRhasthapaNAmAM mati,kRta ane avadhijJAna dharAvatA hoya che. svayaMdIkSita thatAM . samatA sarva bhuteSu saMyamaH shubhbhaavnaa| ja temane mana:paryava jJAna utpanna thAya che. ArtaraudraparityAgastaddhi sAmAyikaM vratam // Ama pratyeka tIrthaMkara paramAtmA dIkSA letI vakhate sAmAyikanI sAdhanAnI (sarva jIvo pratye samatA rAkhavI, saMyama dhAraNa karavo, zubha bhAvanA pratijJA le che :bhAvavI, Arta ane raudra dhyAnano tyAga karavo tene sAmAyika vrata kahevAmAM saLaM ne gavaniM pavacha ji 8 sAmAvayaM sataM DivA 1 Ave che.) vaLI pratyeka tIrthaMkara paramAtmA kevaLajJAnanI prApti pachI caturvidha saMghanI zrI hemacaMdrAcArye yogazAsa'mAM sAmAyikanAM lakSaNo nIce pramANe sthApanA karI sauthI prathama upadeza sAmAyika vratano ApatA hoya che. AvAyaka niyukitamAM kahyuM che : tyalddradhyAnajI tAva muhUrta samatA yA tAM viduH sAmAyikam vratam / / sAmAiyAiyAM yA vayajIvANikAya bhAvaNA paDhamaM / eso dhammovAo jiNehiM savvehiM uvaiTTho / / (Arta ane raudra dhyAnano tyAga karIne tathA sAvadhe karmano tyAga karIne dharmanI ArAdhanA karanAra jIvo mATe jainadharmamAM cha prakAranAM AvAyaka eka muhUrta sudhI samabhAvamAM rahevuM tene sAmAyika vrata kahevAmAM Ave che.) kartavya batAvavAmAM AvyAM che. pratyeka zrAvake A cha Avaka kartavya rojeroja . sAvadha karmamuktasya dunirahitasya ca / / karavAM joIe. e "AvAyaka A pramANe che : (1) sAmAyika, (2) cau- samabhAvo muhUrtatada - vrataM sAmAyikAhavam / / Sam | visatyo (catarvizatistava - covIrA tIrthaMkara paramAtmAnI stuti), (3) vaMdana, dharma0 adhi0 37 (4) pratikamaNa, (5) kAusagga ane (6) paccakakhANa. A kriyAo avazya " (sAvadha karmathI mukta thaIne Arta ane raudra evA durgAnathI rahita karavAnI hovAthI eTale ke AjJArUpa te hovAthI tene "Avayaka kahevAmAM , thaIne maharta mATe samabhAvanuM vrata levAmAM Ave che tene sAmAyika hevAmAM Ave che. jaina Agama graMthomAM A cha Avazyaka upara ghaNo bhAra mUkavAmAM Ave che.) Avyo che. enA upara gaNadharoe sUtranI racanA karI che. e "Avazyaka '' Ama A traNe maharSioe sAmAyikanAM lakSaNo je darzAvyAM che te sUtra' tarIke oLakhAya che. A Avazyaka sUtra upara vizeSa prakAza pADavA nIce pramANe che : mATe niyukti, cUrNi vagere prakAranI racanAo thaI che. (1) sarva jIvo pratye samatAbhAva dhAraNa karavo. A cha Avazyaka kriyAomAM sAmAyikane sauthI prathama sthAna ApavAmAM (2) Arta ane raudra dhyAnano tyAga karavo - AvyuM che. e uparathI sAmAyikanuM mahatva jainadharmamAM keTaluM badhuM che te . (3) zubha bhAvanA bhAvavI samajI zakAya che. (4) sAvadhe yogathI (pApamaya pravRttithI) nivRta thavuM A cha e AvAyaka kriyAo paraspara saMlagna che. eTale koI paNa (5) saMyama dhAraNa karavo eka Avazyaka kriyA vidhipUrvaka barAbara bhAvathI karavAmAM Ave to temAM (6) A vratanI ArAdhanA ochAmAM ochA eka muhUrta jeTalA samaya bIjI kriyAo sUkSma ke skUla rIte AvI ja jAya che. pratikamaNanI vidhimAM mATe (be ghaDI athavA 48 miniTa mATe) karavI. to che e Avazyaka kamAnusAra vyavasthita rIte goThavAyelAM che. sAmAyikta sauthI mahatvanuM lakSaNa te samabhAva-samatAbhAvanI prApti sAmAyikanA " karemi bhaMte " sUtramAM A cha e Avazyaka nIce pramANe che. e prApta karavA mATe Arta ane raudra dhyAnano tyAga karavAnI tathA paTAvavAmAM AvyAM che. zubha bhAva bhAvavAnI jarUra che. e mATe saMyamanI AvazyakatA che. sAvadhe (1) kami... sAmAIyuM....... samatA bhAva mATe vidhipUrvaka sAmAyika karmano eTale pApamaya pravRttio arthAta mana, vacana ane kAyAnA azubha ' mATenI anujJA. emAM "sAmAyika raheluM che. yogono jo tyAga karavAmAM Ave to azubha dhyAna ochAM thAya ane jIva (2) bhajo...... bhadanta....... bhagavAna ! jinezvara bhagavAnane prArthanAsaMyamamAM Ave. e mATe gRhastha jo dravya kriyArUpe eka muhUrta jeTalo samaya AjJA - pAlanarUpI "caturvizatistava che. paccakakhANa laIne eka Asane bese to tene sAmAyika vrata' kahevAmAM (3) tasmabhaMte....... gurane vaMdana karavApUrvaka nidA, gaha karavAnI hoya Ave che. che. - vaMdana' che. - koi prazna kare ke jainadharmano sAra zuM ? rAgadveSathI mukti meLavIne (4) paDikAmAmi....... pAponI niMdA, gaha ane temAMthI pAchA pharavAnI mokSagati prApta karavI e jainadharmano sAra che. rAgadveSanI mukti kevI rIte kiyA, emAM pratikramaNa' che. meLavAya? eno utara che "samatAnI sAdhanAthI". mATe samatA e jainadharmano, (5) adhdhANaM vosirAmi... pApothI malina thayelA AtmAne vosirAvuM jinapravacanano sAra che. sAmAyika e samatAnI sAdhanAnuM sAdhana che. mATe ja kahevAyuM che ke "sAmAyika e jinapravacanano, bhagavAnanI dezanAno, (6) sAvajaje joga paccakakhAmi.....emAM sAvadha yoganAM "paccakakhANa che. dvAdazAMgIno, caudapUrvano sAra che.. - Ama sAmAyika, caturvizatistava, vaMdana, pratikamaNa, kAusagga ane ' vizeSAvazyaka bhASyamAM jinabhadragaNi kSamAzramaNe sAmAyikane cauda pUrvanA paccakakhANa e cha e Avazyaka kartavya "karemi bhaMte' sUtramAM rahelAM che. sArarUpa kahyuM che. juo : : - A cha e prakAranI Avazyaka kriyAothI jIvane zo zo lAbha thAya sApha saMve vovalapUdhyatva viDo tti mAM che te vize bhagavAna mahAvIrane prazna pUchavAmAM AvyA che. bhagavAna tenA ' ' nano, bhagavAnanI dezanA, (9) sAvaja che. emAM kAyotsarga 1 thayelA AtmAne vosirAvuM Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ) ane ghI lAbha thA nAda thI nA sAmAyinI mA anubhavo. mAnA tio tA. 16-8-91 prabuddha jIvana saMkSepamAM spaSTa uttara ApyA che. - zrI bhagavatI aMgamAM paNa kahyuM che : ' uttarAdhyayana sUtranA ra9 mA adhyayanamAM bhagavAnane prazna pUchavAmAM ' kritiblena to hiM nave kri 4 caritaio . Avyo che : samayAi viNa mukhvo nahu jo kahavi na hu hoi / mAieNaM bhante jIve kiM jaNai ? . game tevuM tIvra tapa tapa, japa kare ane cAritranuM dravya cAritranuM) . (sAmAyika karavAthI he bhagavana ! jIvane zuM lAbha thAya che ?) grahaNa kare, paraMtu samatA vinA (utkRSTa bhAvanA sAmAyika vinA) koIno mokSa bhagavAna uttara Ape che mahavi RAvALA vista nAyaDu miyo nathI, thato nathI ane thaze paNa nahi) (sAmAyika karavAthI jIva sAvadheyogathI virati pAme che.) . samatA e sAmAyikano prANa che. sama eTale sarakhuM. samatA athavA Ama, sAmAyika karavAthI, eka Asana upara nizcita kALa mATe pratijJApUrvaka samatva eTale sarakhApaNAno bhAva anubhavavo. manuSyanA cittamAM gamavAnA besavAthI kAyAnI anya pravRtiothI ArAdhaka nivRtta thAya che. tyAra pachI ke na gamavAnA bhAvo satata cAlatA rahe che. priya vastuo, padArtho, vyakitao, mana ane vANIne sthira karI AtmAnA upayogamAM e jeTale aMze potAnA saMjogo mANasane game che. apriya gamatAM nathI. mANasane sukha game che, cittane joDI zake che teTale aMzo te sAvadhe (pAparU5) yogomAMthI nivRtta du:kha gamatuM nathI; vijaye game che, parAjaya gamato nathI; saphaLatA game che, thAya che. A rIte prAthamika lAbhanI dRSTie joIe to sAmAyika navAM niSphaLatA gamatI nathI; lAbha ke napho game che; geralAbha ke khoTa gamatAM * pAparUpa karmone aTakAvavAnuM prabaLa sAdhana bane che. nathI. paraMtu je vyakita AvA bhinna bhinna prasaMgomAM harSazokathI para thaI zrI haribhadrarie "aSTaka prakaraNamAM sAmAyikane mokSAMga tarIke eTale pAke te ja samatA anubhavI zake. gamavuM eTale zaga. aNagamo ke dhikakAra : ke mokSanA aMga tarIke oLakhAvyuM che : eTale dveSa. jema keSathI mANasa para thaI jAya tema rAgathI paNa para thaI sAmAyikaM ca mokSAMga paraM sarvajJa bhASitam / javuM joIe. ApaNe dhArIe eTaluM e saraLa nathI. jayAM sudhI mamatvabhAva navAsI candana kalpAnAmuktametanmahAtmAnAm // che tyAM sudhI rAga che. duniyAnA tamAma padArtho ane saMbaMdho cheDayA pachI vAsI caMdana 5 mAM vAsI zabdano artha thAya che vAMsalo, je paNa mANasane potAnI kAyA mATe rAga rahe che, ane kAyAmAM pravezelI vyAdhio suthAranuM ojAra che. e lAkaDuM cholavAmAM vaparAya che. koI eka hAthe vAMsalo mATe durbhAva rahe che. samatvanI sUkSma sAdhanA eTale chevaTe kAyAthI paNa pheravI hAthanI cAmaDI ukhADato hoya ane bIje hAthe koI caMdanano lepa para thaI javuM ane zuddha Atmopayoga dvArA sAkSIbhAve badhI vastuone ke karato hoya to e baMne pratye samabhAva rAkhI zake evI mahAtmAonI samatAne anubhavone nihALavAM. mosAMga tarIke oLakhAvavAmAM AvI che. eka vakhata cittamAM samatAbhAva Avyo eTale te kAyama rahevAno che vAsI caMdana' no bIjo artha evo karavAmAM Ave che ke jema caMdananA evuM mAnI levAnI utAvaLa na karavI joie. svastha ane sukhada saMjogomAM vRkSane kApavAthI te kApavAvALA kuhADAne paNa sugaMdhita kare che tevI rIte samatAbhAvano anubhava ke AbhAsa thAya che, paraMtu viparIta saMjogo vakhate mahApuruSonuM sAmAyika vaira-virodha dharAvanAra prati samabhAvarUpI sugaMdha arpaNa samatAbhAvanI kasoTI thAya che. eve vakhate paNa puruSArthathI prApta karelo karanAra hoya che. eTalA mATe sarva bhagavAne kyAM che ke sAmAyika molAMga samatAbhAva vadhu samaya TakI rahe e jovuM joIe. e mATe abhyAsa ane che, mokSanuM aMga che. A be arthamAMthI vAsI caMdana' no pahelo artha paraSArtha jarUrI che. evI tAlIma mATe sAmAyika sAro avakArI pUro pADe vadhAre sAco che. che. eTalA mATe ja sAmAyika vAraMvAra karavAnI zAstrakAroe bhalAmaNa karI sAmAyika vagara mokSaprApti thaI na zake. mokSaprApti mATe kevaLajJAna che. sAmAyika dvArA sthULa sapATI paranI samatAthI evI sUkSmatama, uccatama pragaTa thavuM joIe. jayAM sudhI cAra ghanaghAtI karmo (jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, AtmAnubhUti sudhI pahoMcAya che, ke jayAre saMsAra ane muktine te "sama mohanIya ane aMtarAya karma) no kSaya na thAya tyAM sudhI kevaLajJAna prakAzita gaNe che. zrI AnaMdaghanajI mahArAje soLamA zrI zAMtinAtha bhagavAna stavanamAM thAya nahi. jayAM sudhI jIva saMvara dvArA navAM karmone aTakAve nahi ane karyuM che : nirjarA dvArA jUnAM karmono kSaya na kare tyAM sudhI ghAtI karmomAMthI mukta mAna apamAna citta sama gaNe, na thaI zake. jayAM sudhI rAgadveSanAM pariNAmo cAlyA kare tyAM sudhI dhAtakarmo. - sama gaNe kanaka pASANa re; rahyA kare. sAcI samatA Ave to rAgadveSa jAya. samatAbhAva lAvIne zuddha viMdaka nidaka sama gaNe, AtmaraNatA anubhavavA mATe sAmAyika e ja eka mAtra upAya che. . isyo hoye tuM jANe re, eTalA mATe zrI haribhadrasUrie "aSTaka prakaraNa" mAM sAmAyikanuM phaLa sarvajetune sama gaNe, darzAvatAM kahyuM che : samagaNe tRNa maNi bhAva re; sAmAjika - vizuhAtmA sayaf sti irSA ' mukti saMsAra beu sama gaNe, yAtkevalamApnoti lokAloka prakAzakam / / na muNe bhavajalanidhi nAva re.. (sAmAyika karavAthI vizuddha thayelo AtmA jJAnAvaraNIya vagere cAra ApaNo AtamabhAva je, ' ghAti karmono sarvathA kSaya karIne lokAloka prakAzaka evuM kevaLajJAna prApta kare - eka cetanA, dhAra re; avara savi sAtha saMgathI, sAmAyika dvArA AtmAne sarvathA vizuddha karavA mATe prabaLa puruSArthanI - eha nija parikara sAra re. apekSA rahe che. keTalAkane to keTalAya janmanI uttarottara vadhatI jatI sAdhanA ' mukti ane saMsAra e baMnene je samagaNe te samatAno Adarza che. pachI kevaLajJAna prApta thAya che. eTalA mATe jIve gRhasthanA be ghaDInA e sUkSma cetanAdhAra anubhava gocara che, paNa enuM zabdamAM yathArya varNana kriyAvidhiyukata sAmAyika thI zarU karI nizcaya svarUpa bhAva sAmAyika sudhI thaI zakatuM nathI. pahoMcavAnuM hoya che. emAM koikano vikAsakama maMda hoya ane koIkto atyaMta AvI samatAno mahimA mahAtmAoe judI judI rIte varNavyo che. vegavaMto hoya, paraMtu eTaluM nizcita che ke sAmAyika vagara mokSanI prApti "nivApaHHINa so ja mAnavAi ! ' ' sama-samaNa parajaNamaNo sAmAiya saMgo jIvoM - ---- eTalA mATe ja kahevAyuM che ke : niMdA ke prazaMsAmAM, mAna ke apamAna karanAra pratye, svajanamAM ke paraMjanamAM , je kevi gayA mokkhaM je viya gacchanti je gamissanti / je sarakhuM mana rAkhe (samatAno zubha bhAva rAkhe) te jIvane sAmAyika saMgI che te sarve sAmA mANenuM muLA | A jANavo). ( je koI mokSe gayA che, je vaLI mokSe jAya che ane je pote jaze "Avazyaka niryukita mAM bhadrabAhu svAmIe kahyAM che : te sarve sarve sAmAyinA prabhAvathI ja che ema jANavuM) jo samI sababhUesa tasai thAvaresu yA asa sAmAiyaM hoya ii kelibhAsiyaM / / nathI, Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 - virALa ga*i* prabuddha jIvana tA. 16-8-91 (je sAdhako trasa ane sthAvararUpI sarva jIvo pratye samabhAva rAkhe che. emAMthI jayAM sudhI nivRtta na thavAya tyAM sudhI sArI rIte sAmAyika che enuM sAmAyika zuddha hoya che. evuM kevalI bhagavaMtoe hyuM che.) thaI zake nahi. A uparathI joI zakAze ke sAcuM sAmAyika karavA mATe mana, haribhadrasUrie "paMcAraka' graMthamAM lakhyuM che : vacana ane kAyAthI keTalI badhI pUrva taiyArI karavAnI rahe che. samabhAvo sAmAiyaM taNa-kaMcaNa sattu-mitra visao ti| samatAbhAvamAM ramanArA badhA jIvono samatAbhAva eka sarakho nathI NirabhissaMga cittaM uciya pavittiSpahANaM ca // hoto. AthI sAmAyikanA prakAze judA hoI zake che. vizALa vargIkaraNanI dRSTie sAmAyikanA mukhya cAra prakAro batAvavAmAM (samabhAva e ja sAmAyika che. taNakhaluM hoya ke sonuM hoya,zatru hoya Ave che : (1) zrata sAmAyika (2) samyakta sAmAyika (3) dezaviratike mitra hoya, sarvatra potAnA cittane Asaktirahita rAkhavuM tathA pAparahita sAmAyika ane (4) sarva virati sAmAyika. ucita dharma pravRtti karavI e sAmAyika che.) ' (1) zrata sAmAyika :- zrutajJAna athavA jinezvara bhagavaMtoe prarUpelA pa. pU. sva. bhadraMkaravijayajI gaNivarye lakhyuM che ke sAmAyikanuM parama tatvanA abhyAsathI AvatI svarUparamaNatA. rahasya e che ke pratyeka jIvane Atmavata jovo. potAne sukha game che, du:kha (2) samyakatva sAmAyika :- jema jema mithyAtva eTale ajJAna dUra gamatuM nathI. tema jIvanamAtrane sukha ISTa che, duHkha aniSTa che. tethI koInA thatuM jAya ane samyaga jJAnanuM pAlana thatuM jAya ane tethI AtmaramaNatA paNa du:khanA nimitta na banavuM joie. koi paNa jIvane saheja paNa dubhavatAnI pragaTa thatI jAya tenuM nAma samyakatva sAmAyika.. sAthe manane AMcako lAgavo te sAmAyika dharmanI pariNatinI nizAnI che..... (3) dezavirati sAmAyika :- be ghaDI mATe sAvadhe yoga athavA pApa AtmAmAM vizvavyApI vizALatA pragaTa karavAnuM sAdhana sAmAyika che. ethI pravRttithI bacavA mATe gRhastha eka Asana upara besI AtmaramaNatA kare svArtha sAthenuM sagapaNa dUra thaI, sarva sAtheno AtmIya bhAva pragaTe che. te sAmAyika. ' svasaMrakSaNa vRttine sarva-saMkSaraNa vRttimAM badalavAno stutya prayoga te sAmAyika (4) sarvavirati sAmAyika :- sAdhu bhagavaMtonuM sAmAyika mAvajIvana che, visvanA jIvonA hitanI upekSA karIne koI AtmA "sAmAyika mAM hoya che. teo svecchAe sarvavirati dhAraNa karanArA hoya che. eTale teoe rahI zakato nathI. ' sAvadheyoganAM jAvajIva paracakakhANa lIdhAM hoya che. AthI satata samabhAva samatA, samatva, anAsakti jIvanamAM saraLatAthI AvatAM nathI. pUrvanA dhAraNa karavA dvArA teoe AtmasvarUpamAM ramaNatA karavAnI hoya che. saMskAro ane pUrvanAM zubha karmano udaya emAM kAma kare ja che, paraMtu tenI sAmAyinA A cAra prakAro kamAnusAra che ane te guNa sthAnakkI 'sAthe apramatta puruSArthanI paNa jarUra rahe che. jIvanamAM samatA ANavA dRSTie paNa barAbara goThavAyelA che. mATe saMyama, zubha bhAvanA tathA Arta ane zaidra dhyAnanA tyAganI jarUra : zrImad devacaMdrajI mahArAja "vicAraratnasAra' mAM lakhe che : rahe che. jayAM sudhI jIvana asaMyamita hoya, azubha bhAvo cAlyA karatA 1. "zruta sAmAyikamAM dIpaka samakita ane paheluM guNaThANa hoya. te hoya, Arta ane raudra dhyAnanuM poSaNa thayA karatuM hoya tyAM sudhI samatA abhavyane paNa hoya, kAraNa te jinavacanAnusAra prarUpaNA kare. tethI parane AvI zake nahi. dharma dIpAve, dharma pamADe paNa potAne aMdhAruM hoya. - zrI haribhadrasUrie sAmAyikanAM lakSaNomAM eTalA mATe saMyamano paNa 2. darzana sAmAyika samyagadISTa cothA guNaThANIne hoya. ' khAsa nirdeza karyo che. mana atyaMta caMcala hoya che. pAMca indriyonA bhogopabhoganA 3. dezavirati sAmAyika te che sAtame guNaThANe vartatA munimahArAjane viSayo ghaNA badhA hoya che. jIva emAMthI jayAM sudhI nivRtta thato nathI hoya. e sarva guNaThANAnI pariNatirUpa klAyanAM kSayapAmane lIdhe hoya che.' tyAM sudhI saMyama dhAraNa karI zakto nathI. eTale tyAM sudhI rAga ane dveSanAM keTalAka A cAra prakAramAM samakti sAmAyine prathama mUke che ane nimitto ene maLyAM karavAnAM. eTalA mATe indriyo ane mana upara saMyama tyAra pachI zrata sAmAyine mahe che. darzana, jJAna ane cAritra e kamAnusAra dhAraNa karavAnI vizeSa AvazyakatA che. teo sAmAyinA traNa prakAra gaNAvI, trIjA prakAranA dezavirati ane sarvavirati anya jIvo prati cittamAM vividha prakAranA bhAvo janmatA hoya che. ema be prakAra batAve che. apekSA bhedathI tema batAvI zakAya che.) emAM zubha bhAvomAM maitrI, pramoda, karaNA ane mAdhyastha e cAra upara gRhasthonuM eka sAmAyika eka muharta (be ghaDI - 48 miniTa) mATenuM bahu bhAra mUkvAmAM Avyo che. hoya che. eTale e sAmAyika alpa nizcita kALa mATe hoya che. eTalA A cAranI bhAvanAone jaina dharmamAM dharmadhyAnanI bhAvanA tarIke oLa mATe e sAmAyikane 'IzvarakAlika (thoDA kALa mATenuM) kahevAmAM Ave che. khAvAmAM AvI che. A bhAvanAo bhAvavAthI Arta ane raudra dhyAna dUra sAdhu bhagavaMtonuM sAmAyika jIvanaparyatanuM hoya che. eTalA mATe e sAmAyinne thavA lAge che. thAvatthathata ' kahevAmAM Ave che. bIjAnuM hita ciMtavavuM enuM nAma maitrI. bIjAnA gaNo joIne AnaMda pUrvenA samayamAM gRhasthonA sAmAyiktA paNa be prakAra pADavAmAM AvyA anubhavavo enuM nAma pramoda, bIjAnuM duHkha joIne duHkhI thavuM ane te dUra hatA. (1) RddhipAtra ane (2) sAmAnya. rAjA, maMtrI, moTA zreSThIoe karavA mATe ciMtA karavI enuM nAma karuNA ane bIjA potAnI hitazikSA vAjategAjate ThAThamATha sAthe upAzrayamAM sAmAyika karavA javuM joie, ke jethI na mAne to udAsInabhAva dhAraNa karavo tenuM nAma mAdhyastha, A cAra bhAvanAo AvA moTA moTA mANaso paNa sAmAyika karavA jAya che evo sAmAnya uparAMta anityAdi bAra bhAvanAo vairAgyanI paNa che. A bhAvanAonA loko upara ghaNo prabhAva paDe. sAmAnya gRhastho upAzrayamAM athavA gharamAM sevanathI samatvano bhAva dRDha thAya che. sAmAyika kare tene "sAmAnya * sAmAyika kahevAmAM AvatuM. vaLI tyAre evI cittamAM UThatA saMlpa - vikalpone zAstrakAroe mukhya cAra prakAranA mAnyatA paNa pravartatI hatI ke devAdAra mANasoe to ghare ja sAmAyika dhyAna tarIke darzAvyA che : (1) ArtadhyAna (2) raudra dhyAna (3) dharma dhyAna karavuM. teoe upAzrayamAM sAmAyika karavA na AvavuM, kAraNa ke leNadAra tyAM ane (4) zukala dhyAna. Arta dhyAna ane raudra dhyAna te azubha dhyAne sAmAyika karavA Avyo hoya athavA udharANI karavA Avyo hoya to potAnA, che ane tyajavA yogya che. Arta dhyAnanA cAra peTAprakAra batAvavAmAM AvyA leNadAranA ane bIjA sAmAyika karanArAonA mananA bhAva bagaDe athavA che. : (1) aniSTasaMyogajanita (2) ISTaviyogajanita (3) pratila vedanAjanita temAM khalela paDe. ane niMdAjanita. evI rIte raudradhyAnanA paNa cAra prakAra batAvavAmAM AvyA sAmAyinA " dravya sAmAyika " athavA " vyavahAra sAmAyika ' ane che : (1) hiMsAnaMda, (2) mRSAnaMda, (3) cauryAnaMda, (4) parigrahAnaMda. jayAM " bhAva sAmAyika " athavA nizcaya sAmAyika ' evA be prakAra paNa sudhI ArtadhyAna ane raudradhyAna e be azubha dhyAna jAya nahi tyAM sudhI batAvavAmAM Ave che. emAM bhAva sAmAyika athavA nizcaya sAmAyika dekhItI jIva zubha dhyAna tarapha vaLI zakato nathI. sAmAyika karanAre 'azubha dhyAnano rIte caDiyAto ane vadhAre sAco prakAra che. dravya sAmAyino Adarza paNa tyAga karavAno hoya che. bhAva sAmAyika sudhI pahoMcavAno che. gRhastho eka Asana upara besI, . vaLI sAmAyika karanAre sAvadheyoga - pApamaya pravRttithI nivRtta thavAnuM ucita veza sAthe, maryAdita upakaraNo (caravALo, navakAravALI, jJAnanAM pustako) *oya che. prANAtipAta vagere aDhAra prakAranAM pApasthAno zAstrakAroe batAvyo sAthe be ghaDInuM vidhipUrvaka sAmAyika kare tene dravya sAmAyika kahe che. temAM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che " naka svI avara eka ja tA. 16-8-91 prabuddha jIvana samatAbhAvanI sAdhanA karavAnI hoya che. AtmAnuM svabhAvamAM ramaNa te navale hAtha khullA vizApune bhAva sAmAyika athavA " nizcaya sAmAyika ', eTalA mATe ja bhagavatIsUtramAM i rahyA tethI sAva aTulAhanA | kahAM che : - (1 damadata rAjA, 2. metArya muni, 3. kAlakAcArya, 4. cilAtI putra, - Maa samA, gaNa sAmAvasa gaOT T 5, laukikAcAra paMDito 6, dharmaruci sAdhu 7, ilAcIputra ane 8. teTalIputra , (bhagavatI sUtra za. 1, u. 9) ema sAmAyika vize ATha udAharaNo che.). (AtmA sAmAyika che, AtmA ja sAmAyitno artha che) sAmAyiktAM ATha nAmanA artha nIce pramANe che : upAdhyAya zrI yazovijayajIe savAso gAthAnA stavanamAM kahyuM che : (1) sAmAyika :- jemAM samatAbhAva rAkhavAmAM Ave che. A samabhAva bhagavatI aMge bhAkhIo, sAmAyika artha, sAmAyika upara damadaMta rAjAnuM dRSTAMta che, sAmAyika paNa AtamA' dharo sUpo artha - (2) samayika :- sa-mayika mayA eTale dayA. sarva jIva prati dayAno Atma tatva vicArIe, bhAva dhAraNa karavo te. A samayika - sAmAyika upara metAryamuninuM dRSTAMta zrI kuMdakuMdAcAryuM niyamasAra ' mAM A prakAranA nizcaya sAmAyika suprasiddha che. ne " sthAyI : sAmAyika tarIke oLakhAvyuM che, juo : (3) samavAda :- sama eTale rAgadveSa rahitatA. jemAM evAM prakAranAM jo samo savvabhUesu tasesu thAvaresu y| vacana uccAravAM te samavAda - sAmAyika. enA upara kAlakAcArya (kAlikAcArya) tassa sAmAiyaM ThAi iya kevali bhAsiyaM // 126 // nuM dRSTAMta ApavAmAM Ave che. - (trasa ane sthAvara evA sarva jIvo pratye je samatAbhAva rAkhe tenuM (4) samAsa :- samAsa eTale joDavuM, ekatra karavuM, vistAra ocho sAmAyika sthAyI che ema kevalI bhagavaMtoe kahyAM che.). karavo, thoDA zabdomAM zAstronA marmane jANavo te. A samAsa sAmAyika bhagavatIsUtramAM (za. 1 u.9) mAM nizcaya sAmAyikanA tattvasvarUpa upara upara cilAtI putranuM dRSTAMta ApavAmAM Ave che. prakAza pADato eka sarasa prasaMga Ave che. ' (5) saMkSepa :- thoDA zabdano ghaNo artha vistAra vicAravo athavA bhagavAna mahAvIra svAmInA samayamAM bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA dvAdazAMgInuM sArarUpa tatva jANavuM che. A saMkSepa sAmAyika upara laukikAcAra keTalAka sAdhuo vicaratA hatA. bhagavAna pArzvanAthanA samayamAM cAturyAma paMDitonuM dRSTAMta ApavAmAM Ave che. saMvara (cAra mahAvrata) no dharma paLAto hato. bhagavAna mahAvIre dezakALa (6) anavadya :- avadhe eTale niSpApa. pApa vagaranA AcaraNa rUpa pArakhIne cAra vratamAMthI paMca mahAvratano upadeza Apyo tathA roje roja sAmAyikate anavadya sAmAyika. tenA upara dharmaruci aNagAranuM dRSTAMta ApavAmAM ubhayakALa pratikamaNano paNa upadeza Apyo. Ave che.. ke bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA kAlAsyaveSiputra nAmanA aNagAra . (7) parijJA :- parijJA eTale tatvane sArI rIte jANavuM te. parijJA bhagavAna mahAvIra svAmInA keTalAka sAdhu bhagavaMtone maLe che. tyAre teo sAmAyika upara IlAcIkumAranuM dRSTAMta suprasiddha che. ' pUche che, "he sthaviro ' tame sAmAyikane jANo cho ? tame sAmAyikanA (8) pratyAkhyAna :- pratyAkhyAna eTale paccakhANa. koI vastuno tyAga arthane samajo cho ? " karavAnI pratijJA lIdho hoya te pratyAkhyAna, pratyAkhyAna sAmAyika upara sthaviroe kahyuM, " he kAlasyaveSiputra ! ame sAmAyikane jANIe chIe. teTalIputranuM dRSTAMta ApavAmAM Ave che. ame sAmAyikano artha paNa samajIe chIe.' AvI rIte sAmAyikanA ATha judA judA paryAya dRSTAntasahita batAvavAmAM he sthaviro ! jo tame jANatA ho to sAmAyika zuM che te mane AvyA che. kaho ! ' bhagavAna mahAvIre syAdvAda ane anekAntavAdanI dRSTi ApIne jagatanA * he Arya ! amAro AtmA e sAmAyika che ane eja sAmAyikano jIvo upara mahAna upakAra karyo che. pratyeka paristhitine judI judI apekSAe artha che. ' tapAsI zakAya che. sAmAyikanA viSayamAM artha, rahasya ke dhyeyanI samajaNa tyAra pachI te sthaviroe kAlAsyaveSiputrane saMyamanI sAdhanA mATe krodhAdi vagara, mAtra gatAnutika rIte jevuM tevuM sAmAyika karanArathI mAMDIne samabhAvanI kaSAyonI niMdAgardI kevI rIte jarUrI che te samajAvyuM. AvI rIte keTalAka vizutama pariNati sudhI sAmAyikanI aneka kSAo hoya che. naya ane padArthonI je samajaNa potAne nahotI te sthaviro pAsethI maLatAM kAlAsyaveSiputre nyAyanA prakhara abhyAsI upAdhyAya zrI yazovijayajIe sAte nayanI apekSAe pratikramaNa sahita paMca mahAvratano dharma svIkAryo ane sArI rIte te dharmanuM sAmAyikanA prakAro darzAvyA che ane te sAmAyika kevuM hoya tenuM varNana temaNe pAlana karI, upasargAdi samabhAve sahana karI, karmakSaya karI, kevaLajJAna pAmI, eka padamAM kyuM che. teo lakhe che : mokSagati pAmyA. catura nara ! sAmAyika naya dhAro. Ama, sAmAyika eTale AtmA eTalI UMcI dazA sudhI sAmAyikanuM loka pravAha chAMDa kara apanI pariNati zuddha vicAro. mAhAbhya darzAvavAmAM AvyuM che : tyAra pachInI kaDImAM teo saMgrahanayanI apekSAe sAmAyine Adarza Avazyaka niryuktimAM che : rajU karatAM kahe che : * sAmAiya bhAvapariNai bhAvAo jIva eva sAmAiyaM / dravya akhaya abhaMga AtamAM sAmAyika nija jAta, (sAmAyika e svabhAvanI pariNati che. ema svabhAvanI dRSTie jotAM jJAnavaMtakI saMgati nAhIM, rahiyo prathama guNaThAne. jIva (AtmA) e ja sAmAyika che.) Ama prathama guNasthAnakathI teramAM guNasthAnaka sudhI jIvanuM sAmAyika vizeSAvazyaka bhASyamAM paNa kahyuM che : kevuM kevuM hoya te A padamAM temaNe varNAvyuM che. eTalA mATe ja sAmAyika sAmAiovautto jIvo sAmAiyaM sayaM ceva / ' e satata abhyAsa dvArA UMce caDavAnI sAdhanA che, ema darzAvatAM e padamAM . (sAmAyikamAM upayogayukta jIva (AtmA) pote ja svayaM sAmAyika aMte teo kahe che : sAmAyika nara aMtara che, jo dina dina abhyAse, sAmAyiktA prakAro enA paryAyavAcaka nAmonI dRSTie paNa batAvavAmAM jaga jarAvAda lahe jo beTho, jJAnata ke pAsa. AvyA che. sAmAyikanAM ATha prakAranAM nAma ane te dareka upara dRSTAMta zAstrakAroe sAmAyikamAM drakriyAthI mAMDIne dezavirati, sarvavirati, saMvara ane nirjarA, ApyAM che. e mATe nIce pramANe gAthAo che : uparama zreNI, kSapakazreNI, AtmAnA ATha rucaka pradezo, cAra ghanaghAtI karmano kAna sama vAgo saMvo. . kSaya, kevaLajJAna ane chelle siddhagati. e badhAMne lakSamAM lai TheTha siddhAtmAo ' gaNavAM ja pAra puSpavALeva te TUNa II : sudhInI dazA mATe judI judI gatinI apekSAe judA judA naya kevI rIte (sAmAyika, samayika, samavA, samAsa, saMkSepa, anavadhe, pariNA ane ghaTI zake che te zAsakAra maharSio darzAvyuM che. pratyAkhyAna ema ATha nAma sAmAyikanAM che ) ! anaMta vaividhyamaya saMsAramAM badhA ja jIvo eka sarakhI koTinA hoI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-91 zake nahi. judI judI gatinI apekSAe jIvone joIe to keTalAye devagatimAM be ghaDInA sAmAyikamAM pAparUpa pravRttio aTakI jAya che. ane tyAga . che ane keTalAye manuSyagatimAM che. vayanI apekSAe manuSyono vicAra karIe saMyamAdi bhAvo anubhavavA maLe che. mATe zrAvakoe jayAre jayAre samaya to keTalAye bAlyAvasthAmAM che ane keTalAye vRddhAvasthAmAM che. jo mokSagati samaya maLe tyAre sAmAyika karavAnI bhalAmaNa karavAmAM AvI che. e jIvonuM aMtima lakSya hoya to keTalAye jIvo mokSagati tarapha AgaLa 'nAde va tA samaye | vadhI rahelA jo "Laze, to keTalAye enAthI viparita dazAmAM jaI rahelA, vaLI anyatra paNa kahevAyuM che : . ghasaDAI rahelA dekhAze. mokSamArgI jIvo paNa judI judI kakSAnA ane judA nIvo pamAyavahu vahuvi vire gayey I. judA tabakakAmAM jovA maLaze. eeNa kAraNeNaM bahuso sAmAiyaM kujjA / / tIrthaMkara paramAtmA jayAre samavasaraNamAM dezanA Ape che tyAre te evI (jIva bahu pramAdavALo che. bahu prakAranA arthomAM (padArthomAM) te bahu hoya che ke temAMthI badhA ja vikAsonmukha jIvone pote je kakSAe hoya racyopacyo rahe che. eTalA mATe bahuvAra sAmAyika karavuM joIe.) tyAMthI UMce kema caDI zake tenuM mArgadarzana maLI rahe che. mokSaprApti mATe Avazyaka cUNimAM zuM che : samyaga darzana, samyaga jJAna ane samyaka cAritranI AvazayakatA rahe che, samyaka yavA sAmAphiyaM vAvamato tala sAmAphiyaM tava vAto vA tathA cAritranA sarvavirati ane virita evA be mukhya prakAra che. gRhasaMsAratye vA vIsama kaccha yA nivyA savA sAmagaM kroDA choDI dIkSA lenAra sAdhu bhagavaMtonuM cAritra te sarvaviratinA prakAranuM che. gRhastho jayAre sarvathI (sarvavirati laIne) sAmAyika karavAne arAkata hoie je saMyamanI ArAdhanA kare te de rati cAritra che. sarva virati sAdhu bhagavaMto tyAre dezathI dizaviratimAM) paNa sAmAyika bahuvAra karavuM joIe. tathA jayAM mATe bhagavAna mahAvIre ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha visAmo (phurasada) maLe athavA nircApAra hoya bIjuM kaMI karavApaNuM na 2 pAMca mahAvratonuM pAlana karavAno upadeza Avyo che. gRhastho mATe eja hoya) tyAre to sAmAyika sarvathA karavuM ja joIe.) . ' vra amuka aMze pALavAnAM kyAM hovAthI tene aNavata - nAnAM vrata tarIka.. "sAgAra dharmAmRta' mAM kahyuM che : oLakhavAmAM Ave che. A aNuvratonuM pAlana sArI rIte thaI zake e mATe sAmA4i suvu:sAdhyamathasthAna sAdhyate | bIjA traNa guNada ane cAra zikSAvratanuM pAlana karavAnuM bhagavAne kahyuM nina rIti vArdika piM nAzmAnaM muhupatana | che. traNa guNavrato che : (1) dika parimANa vrata (2) bhogapabhoga parimANa. (atyaMta du:sAdhya chatAM sAmAyika abhyAsathI (nitya pravRttithI) sAdhya vrata ane (3) anartha daMDa viramaNavrata, cAra zikSAvato che : (1) sAmAyika thAya che. satata jalabindu paDavAthI zuM paththara (ghasAIne) nIcI nathI vrata (2) desAvakAsika vrata (3) pauSadha vrata ane (4) atithi saMvibhAga thato ?). vata. kiyAvidhipUrvakanuM gRhasthoe karavAnuM dravya sAmAyika be ghaDInuM hoya che. - Ama zrAvanAM bAra vrata batAvavAmAM Avyo che. je dezavirati zrAvaka ' gRhasthoe guru bhagavaMtanI sAkSIe (athavA sthApanAcArya sanmukha rAkhIne) A bAra vata custapaNe pALe te sAdhunI najIka pahoMce che. A bAra vratamAM rojeroja Avazyaka kriyA tarIke avazya te karavAnuM hoya che. gRhasthone potAnA navamuM vrata ane zikSAvatamAM paheluM vrata te sAmAyika vrata che. je zrAvaka gRhajIvananI maryAdA hoya che eTale emane mATe A dravya sAmAyikanuM vidhAna sAmAyika vrata barAbara pALe te teTalo vakhata sAdhupaNAmAM AvI jAya che. che, paraMtu dravya sAmAyika thayuM eTale te bhAva sAmAyika na thaI zake evuM - sAmAyika e zikSAvata che. zikSA eTale abhyAsa. "dharmabindu' graMthamAM nathI. vastuta: dravya sAmAyikano Adarza e hoya che ke te bhAve sAmAyikamAM haribhadrasUrie kahyuM che; pariName. gRhastha puruSe ke strIe dravya sAmAyika karyuM hoya ane pakSanuM - sAdhu gharmAlyA: zikSA eTale jemAM sAro (sAdhu) mana te samaye DheDavADe udharANI mATe bhaTakta hoya athavA strInuM mana rasoDAmAM dharmAbhyAsa thAya tenuM nAma zilA. zikSAvata eTale vAraMvAra abhyAsa karavAnuM bhaTakta hoya to te dravya sAmAyika mAtra dravya sAmAyika ja rahe che. bhAva - vata: zrI haribhadrasUrie * paMcAraka ' mAM kahyuM che : temAM parovAyelo na hovAthI te vadhAre phaLa ApatuM nathI. paNiyA zrAvaka sikkhAkyaM tu etthaM sAmAiyamo tayaM tu viNeyaM / / gRhastha hatA chatAM enuM dravya sAmAyika evuM uttama bhAva sAmAyika banI pAvara no vana sevA rahetuM ke emanA sAmAyikanI prazaMsA khuda bhagavAna mahAvIranA mukhe thayelI - ( ahI zrAvakadharmamAM sAmAyikane zikSAvrata jANavuM. sAvadhe ane Itara che. (anavadya) yogone anukrame varjavA ane sevavArUpe te vrata che.) dravya sAmAyika be ghaDInuM hovuM joIe evI prAcIna paraMparA cAlI abhayadevasUrie zikSAno artha samajAvatAM kahyuM che ke grahaNa ane sevanarUpI AvI che. A sAmAyika levAnI ane te pUruM thaye pAravAnI vidhimAM keTalAka paramapada sAdhaka evI viziSTa ceSTA eTale zikSA. je vratamAM AvI ceSTA pheraphAro thatA rahyA che, to paNa eno mukhya dhvani ke bhAva to samAna ja mukhyarUpe hoya e vAta te zikSAvata. rahyo che. sAmAyikanI levA-parivAranI kriyAvidhimAM keTalAMka sUtro bolavAnAM - sAmAyika zikSAvata che mATe ja te vAraMvAra karavAnuM kahyuM che, kAraNa hoya che. e sUtromAM navakAra maMtra, paMcidia, IriyAvahI, tassa uttarI, annattha, ke koi paNa kArya vAraMvAra karavAthI, tenA vadhu mahAvarAthI te vadhu sArI rIte logassa, remi bhaMte vagere sUtro samAna rahyAM che. bIjAM keTalAMka sUtromAM thaI zake che. jema anubhava vadhato jAya tema tenI khAmIo dUra thatI jAya. phirakAbhede pharaka che. to paNa teno Azaya samAna rahRAo che. sAdhanAmAM abhyAsathI uttarottara vizuddhi AvatI jAya che. AraMbhamAM thoDI koi paNa kriyAvidhinA AraMbhamAM navakAramaMtra pachI iriyAvahI sUtra bolAya kacAza hoya. tethI te pravRtti choDI devAne yogya nathI. kuMbhArano dIkaro cAkaDA che. e doSonI kSamApanA mATenuM sUtra che. jayAM sudhI IriyAvahI dvArA, doSonI upara mATInAM vAsaNa banAvatAM zIkhe athavA nAnuM bALaka akSara lakhatAM samApanA dvArA zuddhi thatI nathI tyAM sudhI dhArmika kriyA ke vidhi bahu phaLa zIkhe to temAM jema jema vadhAre mahAvaro thato jAya tema tema pariNAma ApatI nathI. IriyAvahI sAthe logassano kAnsagna avazya joDAyelo hoya sAruM AvatuM jAya. sAmAyika vratamAM AraMbhamAM koIne levAnI ke pAravAnI che. ethI darzana vizuddhino lAbha thAya che. vidhi bilakula na AvatI hoya to te vagara paNa sAmAyikano AraMbha karI sAmAyikanuM sauthI mahatvanuM sUtra te ' karemi bhaje samAye ' che. zake che. ane pachI tenI vidhi zIkhI laI zake che. zAstrakAroe kahyuM che e sAmAyika mATenI pratijJAnuM sUtra che. sAmAyikano AdhAra A pratijJA ke vratanuM pAlana na karanArane jeTalo doSa lAge che teTalo doSa avidhithI satra upara che, vrata karanArane lAgato nathI. tIrthaMkara paramAtmA jyAre paMcapuSTie lonca karI svayedIkSita thAya che che viroSAvayaka bhASyamAM zrI jinabhadra kSamAzramaNe kyAM che : tyAre sAmAyika cAritranI pratijJA le che. bhagavAna mahAvIra svAmIe sAmAyika sAmAimi u.kae samaNo iva sAvavo havai jamhA / .. cAritranI pratijJA lIdhI tyAre siddha bhagavaMtone namaskAra karI " karemi sAmAiye, e eNa kAraNemaM bahuso sAmAiyaM kujA // '' sarve me akaraNijaje pAvakAme ' e pramANe uccArI pratijJA lIdhI hatI. (sAmAyika karavothI zrAvaka sAdhu jevo thAya che. eTalA mATe bahuvAra sAdhu bhagavaMto jayAre dIkSA le che tyAre * karemi bhajo sAmAIyaM" nI pratijJA sAmAyika karavuM joIe.) trividha trividha eTale nava koTie le che. gRhastho jayAre be ghaDInuM sAmAyika samAna ja mAM keTalAMka , pacidio pharaka karemi bhaMte va zIkhe to vAsaNa banAvI devAne yogya na jAya che. AjanA ya Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che karaNa ane traNa kalA karIza nahi evuM nathI. huM to bhaga naTano samaya) kI tA. 16-8-91 prabuddha jIvana kare che tyAre karemi bhajo' sUtra bolIne cha koTie paccakakhANa le che. sAmAyika levAnI vidhi lAMbI ane aTapaTI hoya to cita svastha ane eTalA mATe sAdhu bhagavaMtonA "karemi bhaMte ' mAM ane gRhasthonA ' karemi ekAgra thAya te pahelAM evI vidhithI zramita na thaI jAya ? vidhi vizeno bhaMte ' mAM keTalAka zabdo judA jovA maLaze. A zo ghaNA mahatvanA, A prazna paNa eka mahattvano prazna na hoya zake ? arthasabhara ane sUcaka che. sAdhu bhagavaMto jayAre dIkSA le che tyAre meM karemi nivRtta, dharmapremI gRhastho vidhipUrvaka saLaMga, eka karatAM vadhu sAmAyika bhaMte ' uccare che. teo mAvajajIvana sAmAyika svIkAre che. gRhasthonuM sAmAyika karI zake. paraMtu je vyavasAyI vyasta gRhastho hoya teo savAra sAMja sAmAyika niyamAnusAra eTale ke be ghaDInuM hoya che. AthI sAdhu bhagavaMtoe sarva karI zake ane te pramANe karavAno bhAva thAya e mATe sAmAyinI saraLa prakAranA sAvadhe yoganAM paccakakhANa levAnAM hoya che, eTale temanA karemi ane saMkSapti ane chatAM upayogI kriyAo sahitanI vidhi hovI joIe. bhaMte mAM besavuM ane jAvajIvAya' zabdo Ave che. gRhasthonA jIvanamAM koI vAra be ghaDI jeTalo samaya paNa na rahe ane tAM sAmAyika karavAno AraMbha samAraMbha cAlu hoya che. eTale teo be ghaDI mATe sAdhaiva yoganAM utkaTa bhAva hoya to zuM karavuM ? zrI ratnarokharasUri vagere pUrvAcAryoe kahyuM paccakakhANa le che. sAdhu bhagavaMtone gRhasthajIvananI AjIvikAnI ke anya che ke AvA saMjogomAM " karemi bhaMte ' ne pATha uccAryA vagara potAnI sAMsArika javAbadArIo hotI nathI. sarva sAMsArika saMbaMdhothI teo nivRtta dhAraNA pramANe sAmAyika karavuM, kAraNa ke " karemi bhaMte " mAM je gurabhagavaMta ' thaI gayA hoya che. eTale teo traNa karaNa (karavuM, karAvavuM, anumodavuM) ane mATeno AdarabhAva che te sacavAvo joie. "karemi bhaMte' no pATha bolyA traNa yogathI (mana,vacana, kAyAthI) paccakakhANa le che. gRhasthane javAbadArIo pachI tenI pratijJA vidhino anAdara na thavo joie. eTalekaremi bhajo' hovAthI, AjIvikA tathA sAMsArika kAryomAM mamatvano bhAva rahevAthI teo nA uccAraNa sahita vidhipUrvaka kareluM sAmAyika to avazya be ghaDInuM ja. be karaNa ane traNa yogathI paccakakhANa hoya che. mana, vacana ane kAyAthI hovuM joie. sAvadya yoganI anumodanA karIza nahi evuM paccakakhANa gRhasthane levAnuM gRhasthAe sAmAyika kevI rIte keTalA samaya mATe karavuM joIe ? hotuM nathI. teo levAne samartha ke adhikArI hotA nathI. le to bhaMga zAsakAroe e mATe eka muhUrta eTale ke be ghaDIno* kALa (aDatAlIsa thavAno saMbhava che. eTale sAdhuonA karemibhaMtemAM * tivihe tiviheNa " miniTano samaya) kaho che. divasa ane rAtrimAM je kALa pasAra thAya che ane * karataMpi anna na samaNujANe mi pATha Ave che. mi pATha Ave che. tenuM vibhAjana prAcIna kALamAM muhUrta, ghaTikA, paLa, vipaLa vageremAM karavAmAM - sAdhuoe yAjajIvana samabhAvamAM, anAsakata bhAve, sAkSI bhAve rahevAnuM AvyuM hatuM. jUnA samayamAM kAlamApaka je sAdhano pracalita hatAM emAM kAcanI hoya che. gRhasthe be ghaDI mATe tenI sAdhanA karavAnI hoya che. AthI sAmAyika " ghaDI ' AvatI. kAcanA uparanA eka goLAmAMthI badhI retI nIcenA daramiyAna gRhastha khAyapIve to te tene mATe sAvadhe yoga che. sAdhu - bhagavaMto goLAmAM paDI jAya eTalA kALane eka "ghaDI kahevAmAM Avato. be ghaDI AhArAdi le, zaucAdi kriyA kare paraMtu te temane mATe sAvadhe kiyA nathI. maLIne eka muhurta jeTalo kALa thato. A muhUrtanuM vartamAna mApa aDatAlIsa I | sAdhu bhagavaMtone traNa karaNa ane traNa yogathI pAparUpa kAryo ne karavAnA miniTanuM che. ' ' paccakakhANa hoya che. tenA nava bhAMgA A pramANe thAya che : (1) manathI - AgamagraMthomAM gRhasthonA sAmAyika mATe koI nizcita kALano nirdeza karIza nahi (2) vacanathI karIza nahi (3) kAyAthI karIza nahi (4) manathI jovA maLato nathI. vaLI " kare mi bhaMte ' sUtramAM " jAva niyama ' zabda karAvIza nahi (5) vacanathI karAvIrA nahi (6) kAyAthI karAvIza nahi (7) Ave che. eTale jayAM sudhI niyama lIdho che tyAM sudhI evo artha thAya manathI anumodanA nahi karuM (8) vacanathI anumodanA nahi karuM ane (9) che. jyAre samayamApaka sAdhano sulabha nahotAM tyAre mANaso amuka paDachAyo kAyAthI anumodanA nahi karuM. amuka jagyA sudhI pahoMce tyAM sudhI, athavA dIvo pUro baLI rahe tyAM Ama * kareti bhatte mAM sAdhu bhagavaMtoe nava bhAMgA athavA nava sudhI ke evI nizAnI sakhI samayano niyama letA. ghaTikAyaMtra pracalita thayA koTie paccakakhANa levAno hoya che. gRhastha cha bhAMgA athavA cha koTie pachI teno niyama levAmAM Avato. bhagavAna mahAvIranA samaya pachI eka paccakakhANa levAno hoya che. muhUrta athavA be ghaDIno nirdeza sAmAyika mATe jovA maLe che. sAmAyikamAM sAmAyika vidhipUrvaka karavAmAM " karemi bhajo sAmAIyuM " e sUtra dvArA sAvadheyoganuM paccakakhANa levAmAM Ave che. judAM judAM paccakakhANonA judA pratijJA levAnI hoya che. bhAratIya paraMparAmAM dhArmika vidhiomAM prasaMgonusAra judA kAlamAna hoya che. nAnAmAM nAnuM paccakakhANa te navakArasInuM che. temAM ane beyanA mahattvanusAra maMtra, sUtra, stotra ItyAdinuM eka vAra, traNavAra, samayanirdeza nathI paNa paraMparAthI te eka muhUrtanuM gaNavAmAM Ave che. e pAMca vAra, sAta, nava, bAra, ekavIsa ke vadhu vAra paThana - uccAraNa karavAmAM rIte sAmAyikamAM paNa kAlanirdeza nathI, paNa paraMparAthI te eka muhartanuM gaNavAmAM Ave che. pahelIvAranA uccAraNamAM utAvaLAne lIdhe, anavadhAnane lIdhe Ave che. ke anya koI kAraNe tenA artha ane AzayamAM citta ekAgra na thayuM hoya sAmAyikanA kALa vize spaSTatA karatAM jinalAbhasUrie * Atmaprabodha to vadhu vAra uccAravAthI ekAgra thaI zake che, AvI keTalIka vidhiomAM mAM lakhyuM che : , , , sAvaidhayoga pratyAravyAnarUpasya sAmAyikasya muhartamAnatA siddhAnte'nuktAI maMtra sUtrAdine vadhu vAra doharAvavAnI paddhati sarvamAnya che. (jAherajIvanamAM A "pi jJAtavyA pratyAravyAnakAlasya jadhanyato' pi muhUrtamAtra tyAnnamaskArasahita paNa kayAMka sogaMdavidhimAM ke kAyado pasAra karavAmAM traNa vAranuM vAMcana svIkArAyuM vyavaliti.. (sAvadhayoganA pratyAkhyAnarUpa sAmAyikanuM muhUrta kAlamAnato nirdeza - sAmAyikanI vidhimAM enuM pratijJAsUtra sauthI mahattvanuM hovAthI enuM zAsasiddhAMtomAM nathI, paNa koI paNa pratyAkhyAnano jaghanya kALa eka muhUrtano uccAraNa eka vAra nahi paNa traNa vAra thavuM joIe evo mata keTalAkara che, navakArazInA pratyAkhyAnanI jema.) zAsakAroe darzAvyo che. vyavahAra sUtramAM (uM. 4, gA. 309) kaThAM che : hemacaMdrAcArye yogazAstranA tRtIya prakAzamAM sAmAyikanAM lakSaNo jaNAvatAM sApha tijJALanA ghA enA upara TIkA lakhatAM AcArya malayagirie muhUrtanA kALano nirdeza karyo che. lakhyuM che : trizuLa grIna vana mero sAmAjikuvAvati ' ' sAdhu bhagavaMtonuM sAmAyika mAvajajIvana hoya che, teo AraMbhaparigraha nizIthacUrNamAM paNa kahyAM che sadA sAkArava tivahurtA vaddI ke AjIvikAnI ke gharasaMsAra calAvavAnI javAbadArImAMthI mukata hoya che. (vartamAna samayamAM zvetAmbara mUrtipUjaka samudAyamAM sAmAyinI vidhimAM eTale sAvadhe yogamAMthI nivRtta thaI teo samatAbhAvamAM satata rahI zake karemi bhaMte * satra ekavAra bolAya che. sthAnakvAsI paraMparAmAM te traNa che. eTale teoe e mATe nizcita kALa mATe eka Asane besavAnuM vAra bolAya che. A eka vAra ke traNa vAra bolavAnI paraMparA keTalIka prAcIna hotuM nathI. (pratikamaNAdi anya kriyAvidhi mATenI vAta judI che) gRhastha che ane temAM pheraphAra kayArathI thayA che ane zA kAraNathI thayA che te saMzodhanano sAMsArika javAbadArImAMthI nivRtta thAya to eka Asane besI zake ane huM eka rasika viSaya che.) . -=. . samatAbhAvamAM rahI zake. e mATe kAyAnA sAvadheyoga je zAMta thAya to .' sAmAyikano samaya be ghaDIthI vadhAre rAkhavAmAM nathI Avyo, kAraNa te aMtarmukha banI samatAbhAvano anubhava karI zake. je gRhastho mATe AvI ke mAnavanuM cita koipaNa eka viSayamAM sAmAnya rIte be ghaDIthI vadhAre koi kAlamaryAdA na rAkhavAmAM AvI hoya ane pAMca paMdara miniTa jayAre samaya ekAgra nathI thaI zakatuM. A vAtane jo lakSamAM levAmAM Ave to jeTalo avakAza hoya tyAre te pramANe sAmAyika karI zake ema hoya to sAvalokanane vAya che. nAnAmAM eka ane ahIM gaNavAmAM ekAgra thaI zake che ane ekAgra na thayuM hoya maMtra sUtrAdine vadhu 'enA hera (u.4 gAmata keTalAka na che eka thikano eka virAma lakSamAM Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-9 A kriyAvidhinuM gaurava rahe nahi ane anavasthA prarvate. vaLI gRhasthonA mATe sAvadhAnI rAkhavI joIe. jeo sAmAyikamAM bolavAnI chUTa rAkhatA , jIvanamAM zithilatA, pramAda vagere AvavAno saMbhava rahe. ethI ochAmAM hoya teoe potAno vacanayoga barAbara sacavAya te pratye dhyAna rAkhavuM ochA samaya mATe sAmAyika karavAnuM valaNa vadhatuM jAya, dikhAdekhI thAya ane jarUrI che. anyathA AkhuM sAmAyika ToLaTappAmAM pasAra thaI javAno saMbhava sAmAyino abhAva paNa thaI jAya. e dRSTie paNa sAmAyikano kALamAna rahe che. sAmAyikamAM bolavAno niSedha nathI, paraMtu sAmAyika karanAra eTalo nizcita hoya e jarUrI che. vaLI koI paNa kriyAvidhimAM jyAM svecchAe samaye jo mauna pALe to aMtamurNa thavAne athavA svAdhyAyamAM cittane kendrita samaya pasAra karavAno hoya to eka prakAranI ekarUpatA (Uniformity ) karavAne vadhu avakAtA rahe che. vaLI pote sAmAyikamAM zAno svAdhyAya karavA, rahe ane sAmAnya janasamudAyamAM vAdavivA, saMzaya vagerene mATe avakAza Icche che e pahelethI vicArI lIdhuM hoya to nirarthaka samaya bagaDato nathI. na rahe e paNa jarUrI che. AthI ja keTalAye saikAo pasAra thaI gayA sAmAyika karanAranI ciMtanadhAsa zubha rahe ane enA mananA adhyavasAyo * chatAM sAmAyinA be ghaDInA kAlamAnanI paraMparA judA judA pradezanA ane zubha ane zuddha rahe e sauthI mahatvanI vAta che. judI judI bhASA bolatA tamAma jainomAM eka sarakhI cAlI AvI che. gRhasthane mATe savAra sAMja ema be vakhata sAmAyika karavAnuM kahyuM che. - - koIkane prazna thAya ke sAmAyiktI kALamaryAdA be ghaDInI ja zA sAmAyika e be ghaDInuM sAdhupaNuM che. mATe jeTalAM vadhu sAmAyika karavAnI mATe ? vadhu samaya mATe na rAkhI zakAya ? Ano uttara e che ke gRhastha anukULatA maLe teTalAM vadhu sAmAyika karavAM joIe. ane sAmAyikamAM jIvanane lakSamAM rAkhIne tathA manuSyanA cittanI, zakitane lakSamAM rAkhIne A keLavelo samatAbhAva pote samAyikamAM na hoya tyAre paNa cAlu rahe e kALamaryAdA nizcita karavAmAM AvI che. sAmAyikano kALa eTalo badho moTo mATe prayatnazIla rahevuM joIe. eTalA mATe ja kaThAM che : na hovo joIe ke gRhasthone potAnI rojiMdA javAbadArIo ane kAryomAMthI sAmArUM pada saMmisa nIvarsa gADuM no vA | nivRtta thaIne eTalA kALa mATe avakArI meLavavAnuM ja kaThina thaI jAya. sau ko volvo che saMsArahejha che. vaLI sAmAyikamAM kAyAne sthira karIne eka Asane besavAnuM che. bhUkha, (sAmrAyika ane pauSadhamAM rahelA jIvana je kALa pasAra thAya che te tarasa, zaucAdinA vyApArone lakSamAM rAkhIne tathA zarIra jakaDAI na jAya saphaLa jANavo. bAkIno samaya saMsAravRddhinuM kAraNa che.) te dhyAnamAM rAkhIne A kALamaryAdA nizcita karavAmAM AvI che. sAmAyikamAM prAcIna samayamAM taMgiyA nagarInA zrAvako sAmAyika karavAmAM atyaMta besanArane mATe sAmAyika utsAharUpa hovuM joIe, zarIranI zikSA rUpa na udyamazIla rahetA ane potAnI jiMdagInAM varSa janmatithi pramANe na gaNatAM hovuM joIe. A uparAMta bIjI eka dRSTie paNa ATalo kALa yogya pote jeTalAM sAmAyika kya hoya teno saravALo karIne gaNatA ane koI gaNAyo che. sAmAyikamAM sauthI agatyanuM to cittane samabhAvamAM rAkhavAnuM pUche to pautAnI umara te pramANe kahetA. che. koI paNa eka vicAra, viSaya, ciMtana-manana mATe sAmAnya manuSyanuM gRhasthonuM sAmAyika eTale be ghaDInuM sAdhupaNuM. sAmAyikamAM Atmavizuddhi citta be DIthI vadhu samaya sthira rahI zakyuM nathI. te pachI cittamAM' e sauthI mahatvanI bAbata che. sAvadya yoganA paccakakhANa dvArA navA azubha ciMcaLatA ane viSayAntara cAlavA lAge che. bhadrabAhu svAmIe vayaka karmone AvatAM rokvAnAM hoya che. e vaDe jeo samatAbhAva sAthe AtmasvarUpanuM niryuktimAM kahyuM che to mutavA vitaserAja kADhava6 jJA'(koI paNa dhyAna dharI zake teo sAmAyinuM phaLa vizeSa pAmI zake.. eka viSayanuM dhyAna citta eka muhUrta sudhI karI zake che.) Adhunika mAnasazAstrIo Atmavizuddhi mATe cittanI vizuddhi Avazyaka che. gRhasthonuM sAmAyika ane zikSaNazAstrIo A vAtanuM samarthana kare che keTalAka gRhastho eka Asane vidhipUrvakanuM be ghaDI mATenuM hoya che. gRhasthone citta viSubdha thavAnA prasaMgo besI saLaMga eka karatAM vadhu sAmAyika karavA mATe zarIra ane cittanI zakti ane kAraNo ghaNAM hoya che. mATe sAmAyika karanAre potAnA caMcala cittane dharAvatA hoya che. teone pharIthI sAmAyika pAravA tathA levAnI vidhi karavAnI zAMta ane svastha karIne sAmAyika karavuM besavuM joIe. gRhasthanuM sAmAyika jarUra nathI. paraMtu evI vyakitao paNa eka sAthe traNathI vadhu sAmAyika e zikSAvata che. eTale ke eka ja divasamAM badhuM barAbara thaI jaze. evuM na karavI. traNa sAmAyika pUra ryA pachI, pAravAnI vidhi kyuM pachI cothuM nathI. rojerojanA abhyAsathI emAM uttarottara vadhu pragati thatI rahe. sAmAyika navesarathI vidhi karIne zarU karavuM joIe ema citanA upayogane vaLI, mananI zuddhi rahe ane vadhe e mATe gRhastha bAhA keTalIka zuddhio lakSamAM rAkhIne batAvavAmAM AvyuM che. paNa sAcavavI joIe. je sthAnamAM pote sAmAyika karavA bese e sthAna gRhasya sAmAyika levAnI vidhi pUrI karyA pachI be ghaDIno 48 miniTano svaca7, jIvajaMtu rahita, bIjAnI avarajavaramAM vikSepa paDe nahi evuM, zAMta, samaya sAmAyikamAM pasAra karavAno hoya che. sAmAyika levAnI ane pAravAnI pramArjeluM hovuM joIe. ethI svaccha, zAMta ane prasanna vAtAvaraNa nirmAya vidhino samaya e aDatAlIsa miniTamAM gaNAto nathI. A aDatAlIsa miniTa che. zakaya hoya tyAM sudhI pUrva dizA ke uttara dizAmAM mukha rahe e rIte daramiyAna sAmAyika karanAre zuM karavuM joie ?A aDatAlIsa miniTa sAmAyika besavuM joIe. vaLI anukuLatA hoya to roja eka ja sthaLe besavuM joie. karanAra mana, vacana ane kAyAnA sAvadha yogono tyAya karIne, samatva eka ja sthaLe lagabhaga niyata samaye sAmAyika karavA besavAthI tyAMnuM pavitra keLavI sa-svarUpamAM lIna thAya, AtmaramaNatA anubhave e sAmAyikano vAtAvaraNa sarjAya che. ane sAmAyikamAM besatAMnI sAthe te vAtAvaraNa mananAM Adarza che. paraMtu ema sA*, 44 miniTa sudhI AtmaramaNatAmAM sthira - zubha bhAvone poSaka bane che. sthaLa uparAMta Asana, vastro, upakaraNo vagerenI rahevuM e moTA tyAgI mahAtmAo . paNa duSkara che. to gRhasthanI to zuddhi paNa sAcavavI joie. mananI zuddhi mATe kAyAnI zuddhi paNa Avazyaka vAta ja zI ? gRhastha mATe to A zikSAvata che eTale gRhasya e mATe che. A badhI bAhya zuddhio che. paraMtu te paNa atyaMta upayogI che. gRhasthoe abhyAsa karavo joIe. sAva zarUAta karanAra mATe to 48 miniTa kema pasAra sAmAyika mATeno paheraveza paNa saMyamane ucita evo, suzobhano, alaMkArothI karavI e prazna thaI jAya. eTalA ? zAsakAroe batAvyuM che ke sAmAyikamAM rahita, ane zakaya hoya to sAdhu jevo rAkhavo jarUrI che. svAdhyAya karavo joIe. sAmAyikanI vidhimAM paNa guru mahArAja pAse svAdhyAya sAmAyika karanAra gRhasya sAmAyikanI vidhinI zuddhi paNa sAcavavI mATe anujJA mAgavAnI hoya che, potAnI ruci | zakti anusAra AdhyAtmika joie. vidhi kramAnusAra, garabaDa vagara, pUrI svasthatAthI karavAthI citta graMthono svAdhyAya karI zakAya. vAcanA, pura , parAvartanA, apekSA ane paNa svasthatA ane prasannatA anubhave che. sUtronAM uccAraNa zuddha hovAM dharmakathA e svAdhyAyanA prakAro che. gurumahArAja ke koi jJAnI puruSanA joIe ane kAusagga paNa rUDI rIte thavo joIe. sAnnidhyamAM sAmAyika thatuM hoya to temanI sAthe zAstracarcA karI zakAya. bAhA vizuddhi AMtarika vizuddhine poSaka hovI joie. gRhastho mATe vaLI sAmAyikamAM pote kaMThastha karelAM sUtrono mukhapATha karI zakAya. athavA e jarUrI che. paraMtu teo bAhA vizuddhimAM ja aTakI jAya ane AMtarika navAM sUtro, stavano, sajajhAyo vagere paNa kaMThastha karI zakAya. taduparAMta pariNAmo eTalAM vizuddha na thAya te barAbara nathI. je mahAtmAo samatAbhAva sAmAyikamAM navakAravALI gaNI zakAya, maMtrajApa paNa karI zakAya. sahita tarata AtmasvarUpamAM ramaNa karI zake che temane mATe pachI bAdhA pUla . keTalAka zAstrakAro sAmAyikamAM AraMbhamAM Atmazuddhi mATe, karmakSaya mATe vizuddhinI eTalI anivAryatA kadAca na rahe evuM banI zake che. paraMtu AraMbha - cAra logassano kAusagna karavAnI bhalAmaNa kare che. jeo gharamAM sAmAyika karanAra vyakita bAdhA vizuddhinI bAbatamAM jANIne pramAda kare to te AMtarika karatA hoya che teoe gharanI vAtomAM potAnuM ci cAlyuM na jAya te vizuddhi sudhI keTale aMze pahoMcI zake e prazna che. hArAja ke koI anupalA ane na hoya to Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-91 gRhastho vidhipUrvaka, jayaNApUrvaka sAmAyika karavA bese tema chatAM keTalIka vAra jANatAM ajANatAM mana, vacana ane kAyAnA keTalAka doSa thai javAno saMbhava che. zAsrakAroe dasa mananA, dasa vacananA ane bAra kAyAnA ema batrIsa prakAranA doSa gaNAvyA che, je jANavAthI evA gheSamAMthI bacI jai zakAya che. prabuddha jIvana nIcenI gAthAmAM mananA dasa doSa gaNAvavAmAM AvyA che : avivaka jaso kittI lAbhatyo gavva bhaya niyANatyo / saMsaya rosa aviNau abahumANa se dosA bhaNiyavvA // (1) aviveka (2) yazovAMchA (3) lAbhavAMchA (4) garva (5) bhaya (6) nidAna (niyANu) (7) saMzaya (8) zeSa (9) avinaya ane (10) abahumAna ema dasa mananA doSa gaNAvavAmAM Ave che : (1) aviveka :- sAmAyikanuM prayojana ane svarUpa jANyA vagara sAmAyika karavuM ane cittamAM viklpo karavo ke sAmAyikathI lAbha thaze ke nahi ? ethI koi taryuM che ke nahi ? -- vagere (2) yazovAMchA :- potAne yaza maLe, vAhavAha thAya evA AzayathI sAmAyika karavuM. (3) lAbha :- sAmAyika karIza to dhanalAbha thaze, bIjA bhautika lAbha thaze. evA bhAvathI sAmAyika karavuM. (4) garva :- mArA jevuM sAmAyika koi na karI zake evo garva rAkhavo. (5) bhaya :- huM sAmAyika nahi karuM to loko mArI TIkA karaze ke niMdA karaze. mATe evI ciMtA ke bhayathI sAmAyika karavuM. khabara che evo saMzaya rAkhyA karavo. (8) roSadoSa :- roSathI eTale ke krodhathI sAmAyika karavA besI javuM krodhathI uparAMta anya kyAyo sahita sAmAyika karavuM te.) (9) avinayagheSa :- vinayanA bhAva vagara sAmAyika karavuM. (10) abahumAna doSa :- sAmAyika pratye bahumAna hovuM joie. evA bahumAna vagara ke evA utsAha - umaMga - vagara premAdaranA bhAva vagara ke bhaktibhAva vagara sAmAyika karavuM te; sAmAyikanA dasa prakAranA vacananA dveSa batAvavAmAM AvyA che. kuvayaNa sahasAkAre, sachaMda saMkheva kalahaM ca / vigahA vihAso ' suddhaM niravekkho muNamuNA dosA dasa // (1) kuvacana :- sAmAyikamAM kuvacano, asabhya vacano, tochaDA zabdo, apamAnajanaka zabdo, bIbhatsa zabdo vagere bolavA te. (2) sahasAkAra :- acAnaka, asAvadhAnIthI, vicAryA vinA, manamAM jevA AvyAM tevAM vacano bolI nAkhavAM. (6) nidAna : nidAna eTale niyANuM. dhana, strI, putra vepArano amuka lAbha meLavavAnA khAsa prayojanapUrvaka saMkalpa sAthe sAmAyika karavuM. (7) saMzaya :- sAmAyika karavAthI lAbha thAya che ke nahi tenI konI Akucana - (3) svacchaMda :- zAstra siddhAMtanI viruddha, sAmAyikanuM gaurava na sacavAya evAM asatyamaya, manamojI, halakAM, svacchaMdI vacano bolavo. (4) saMkSepa :- sUtranA pATha vageremAM AvatA zabdo ityAdi pUrepUrAM na uccAratAM teno saMkSepa karI nAkhavo, akSaro, zabdo TuMkAvI daine bolavA (5) kalaha :- sAmAyikamAM bIjAnI sAthe kaleza kaMkAza thAya, jhaghaDA thAya evAM vacano bolavAM athavA evAM vacano irAdApUrvaka bolavAM ke bIjA loko vacce klaha thAya, jhaghaDA thAya, kaleza kaMkAsa thAya, aNabanAva thAya. (6) vikathA :- cittane viSayAMtara karAve ane azubha bhAva ke dhyAna tarapha kheMcI jAya evI vAtone vikathA kahevAmAM Ave che. evI mukhya cAra prakAranI vikthA gaNAvavAmAM Ave che : srI kathA, bhaktakathA, rAjakathA ane dezathA. azuddha uccAro karavAthI ghaNA anartho thAya che. (9) nirapekSa :- sUtra siddhAMtanI upekSA karI, asatya vacana bolavuM athavA samajayA vagara avaLI rajUAta karavI. (10) maNamaNa :- maNamaNa eTale guNaguNa karavuM. sUtra vagereno pATha karatI vakhate zabdonuM spaSTa uccAraNa na karatAM utAvaLe nAkamAMthI aDadhA akSaro bolI jhapATAbaMdha garabaDAvI javuM. (dasamA gheSa tarIke muNamuNane badale AvAgamananI bIjAne sUcanAo ApavI tene doSa tarIke vikalpe gaNAvavAmAM Ave che.) sAmAyikamAM kAyAnA bAra prakAranA doSa nIce pramANe batAvavAmAM AvyA (7) hAsya :- sAmAyikamAM koinI majAka uDAvavI, mazkarI karavI, kaTAkSa vacano bolavAM, bIjAMne hasAvavA mATenAM vacano bolavAM, bIjAnAM vacanonA cALA pADavA, jANI joine UMcA nIcA avAjo karavA ane sAmAyikanuM pUrUM gAMbhIrya na sAcavavuM. (8) azuddha :- jainadharmamAM zabdonA uccAraNanI zuddhi upara bahu bhAra mukyo che. kAno, mAtrA vagere vadhAre ochAM bolavArthI ane svaravaMjananA che, grAsamoTana matta vimAsaLa nidrA levAva--ti yAsa vAyavAlA 1 kuAsaNaM calAsaNaM calA diTThI sAvajja kiriyA 55 laMbaNAkuMcaNa psaarnn| 19 19 (1) kuAsana (palAMThI) :- sAmAyikamAM paga upara paga caDAvIne ayogya rIte, abhimAnapUrvaka, avinayapUrvaka besavuM. (2) calAsana (asthirAsana) :- sAmAyikamAM sthira na hoya tevA, hAlakaDolaka thAya tevA Asana upara besavuM athavA besavAnI jagyA vAraMvAra badalavI. . (3) caladRSTi :- dRSTi sthira na rAkhatAM caMcala rAkhavI, sAmAyikamAM Atatema judI judI dizAmAM joyAM karavuM. (4) sAvadha kriyA :- sAmAyikamAM beThA pachI pAparUpa, gheSarUpa kAryo karavAM athAva gRhasthe gharanAM kAmo karavAM karAvavAM. (5) AlaMbana :- bhIMta vagereno Teko laIne besavuM, te ALasa, pramAda, sUcaka che. prasAraNa H- niSprayojana hAthapaga lAMbATUMkA karyAM karavA. (7) ALasa :- ALasa maraDavI. (8) moTana (moDana) :- sAmAyikamAM beThA beThAM hAthapaganI AMgaLIonA TAcakA phoDavA (TacAkA vagADavA) (9) mala :- zarIrane khaMjavALI mela utAravo. (10) vimAsaNa :- lamaNe athavA gaLamAM hAtha nAkhI ciMtAmAM beThA hoya tema besI rahevuM athavA kaMi sUjha na paDe ethI UbhA thai Atatema AMTA mAravA. (sAmAyikamAM kAyAnA A bAra prakAranA doSa mATe nIce pramANe gAthA paNa che. paDhi yAsana, vizi pattivati pna AvuM be govAmonAM bAsa jethIDA mAMDu | vimAsaLA tapha aMdhaLAya va tuvAla pola thayisa jAya samak vizuddha agavihaM tassa sAmAiyaM // pAkSikAdi parvane divase pratikramaNamAM vaMdInu sUtramAM tathA moTA aticAramAM sAmAyika mATe nIceno pATha Ave che. emAM sAmAyikanA aticAranI spaSTa- paNe darzAvavAmAM AvyA che : (11) nidrA :- sAmAyikamAM jhokA khAvAM, UMghI javuM. (12) vaiyAvacca :- sAmAyikamAM bIjA pAse zarIra ke mAthu dabAvarAvavuM, mAlIsa karAvavuM vagere prakAranI sevAcAkarI karAvavI, keTalAka vaiyAvaccane badale vastra saMkocanane doSa tarIke gaNAve che. ThaMDI garamIne kAraNe athavA niSkAraNa kapaDAM sarakhAM karyAM karavAM te. keTalAka AcAryo vaiyAvaccane badale kaMpana doSa gaNAve che. zarIrane DolAvyA kare athavA ThaMDI vagerene kAraNe zarIra dhrUjyA kare. vaMdittu sUtramAM sAmAyika vratanA aticAra mATe nIcenI gAthA ApavAmAM AvI che. tiviSe duppaNihANe, aNavataNe tahA saI viNe sAmAiya vitahakae, paDhame sikakhAvae niMda (traNa prakAranA duSpraNidhAna (mana, vacana ane kAyAnAM) sevavAM tathA avinyapaNe sAmAyika karavuM tathA yAda na rahevAthI sAmAyika vratane bhUlI javuM e pramANe khoTI rIte sAmAyika karavAMne kAraNe prathama zikSAvratane lAgelA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. 20. prabuddha. jIvana tA. 16-8-91 aticArane huM nirdu chuM.) ke temAM AvazyakatAnusAra guranuM mArgadarzana maLyA kare che. prathama zikSAvata sAmAyikanA pAMca aticAra batAvavAmAM AvyA che. zrAvakoe sAmAyika vidhipUrvaka guru mahArAjanI sAkSIe karavuM joie. aticAra eTale virAdhanA, aticAra eTale dezabhaMga. eTale ke vratano e mATe upAzrayamAM ke sthAnakamAM jaI, temanI samIpe besI, temanI anujJA amuka aMze bhaMga. acitArathI saMpUrNa vatabhaMga thato nathI, paNa vratamAM azuddhi lai sAmAyika karavuM joIe. paraMtu gRhasthane sAMsArika javAbadArIomAMthI AvI jAya che. anAcArathI vratamAM saMpUrNa bhaMga thAya che. tevI anukULatA na maLe to sAmAyika ghare karavuM joie, paraMtu sAmAyika * sAmAyiktA pAMca aticAra nIce pramANe batAvavAmAM AvyA che : cavuM na joIe. vaLI koI vakhata upAzrayamAM ke anya sthAnamAM jo guru (1) manodupraNidhAna (2) vacana du:praNidhAna (3) kAyadupraNidhAna (4) anAdara bhagavaMtanI upasthiti na hoya to temanI sthApanA pratIkarUpe karavI joIe. (5) mRtyunusthApana sthApanA tarIke pratimA, citra, ke akSa, varATaka kaDA), kASTha, graMtha vagerene - (1) manoda:praNidhAna :- dupraNidhAna eTale citranI ekAgratA na rAkhI zakAya ane temAM guru mahArAjanI upasthiti che evI bhAvanA bhAvavI sacavAvAthI pravezI jatA sAvadheyoga athavA pApakarma. mananI ekAgratA na joie. AvA pratIkane sthApanA-guru kahevAmAM Ave che. guru mahArAja tarIke sacavAtAM, pramAda thaI javAne kAraNe thatAM pApakarma.. Adarza AcArya bhagavaMtono che mATe A pratIkane sthApanAcArya hevAmAM (2) vacana praNidhAna :- sAmAyika daramiyAna pramAdathI bolAtAM vacanone Ave che. lIdhe thatAM pApakarma guru bhagavaMtanI bhAvanA mATe zAsakAroe sAmAyikanI vidhimAM sthApanAcArya * (3) kAya du:praNidhAna :- sAmAyika daramiyAna kAyAthI thatAM pApakarmA samakSa jamaNo hAtha pasArI navakAramaMtra bolI, pachI paMciMdiya sUtra bolavAnuM (4) anAdara :- pramAda vagerene kAraNe sAmAyika pratyeno AdarabhAva kahyuM che. e sUtramAM AcArya bhagavaMtanA chatrIsa guNa darzAvavAmAM AvyA na rahe. ethI sAmAyika DhaMgadhaDA vagara karAya. sarakhuM levAya nahi. sarakhuM che. AvA uttama guNo dharAvatA AcArya bhagavaMta mArA guru bhagavaMta che. 'pAravAmAM Ave nahi. samaya pUro thayA pahelAM pANI levAmAM Ave. ' evA bhAva sAthe emanI sAkSIe sAmAyika karavAnuM hoya che. jo sAkSAta (5) RtyanuM sthApana :- eTale smRtinA doSane kAraNe thatAM pApakarma. gurumahArAja hAjara hoya to paMciMdiya sUtra bolavAnI AvazyaktA rahetI sAmAyika karavAnA avasare te karavAnuM yAda na rahe athavA pote sAmAyika nathI. karyuM ke nahi tevuM yAda na rahe. pAravAno samaya thayo ke nahi te yAda na jo sthApanAcAryanI sagavaDa na thaI zakatI hoya to pacidiya sUtra bolIne, rahe. ItyAdi prakAranA smRtidoSane kAraNe lAgato aticAra. tevI bhAvanA sAthe sAmAyika karI zakAya. pAkSika vagere pratikramaNamAM bolatA moTA aticAramAM sAmAyikanA jaina dharme ahiMsA vatano bodha Apyo ane paMca mahAvratadhArI sAdhu aticAra nIce pramANe bolAya che : ' bhagavaMtoe jIvarakSAnI bAbatamAM sUkSma ekendriya jIvo sudhI ahisAvatanuM , - navame sAmAyika vrata pAMca aticAra tivihe duppaNihANeNa.... sAmAyika jayaNApUrvaka pAlana karavAnuM hoya che. UThatA besatAM, bolatAM cAlatAM sUkSma che. lIdhe mana ahada ciMtavyuM, sAvadhe vacana bolyA, zarIra aNapaDilehayuM halAvyuM jIvonI virAdhanA na thAya te mATe rajoharaNa ane muhapatI divasarAta covIse karI tI veLAe sAmAyika na lIdhuM, sAmAyika laI ughADe mukhe bolyA, UMdhA kalAka potAnI pAse rAkhavAM joIe. (digambara sAdhuomAM rajoharaNane badale AvI, vAta, vikathA, ghara taNI ciMtA kIdhI, vIja, dIvA, taNI ujajehi morapIcha hoya che. teone vastra mAtrano tyAga hovAthI muhapatInI paraMparA huI, kaNa kapAsIyA, mATI mIThuM, khaDI, dhAvaDI, araNeTe, pASANa pramukha teomAM nathI.) cAMpyA, pANI, nIla, phUla, sevAla, hariyakAya, bIcakAya ItyAdika AbhaDAyA, sAmAyika karanAra gRhastha be ghaDI mATe sAdhupaNAmAM Ave che. eTalA. sI tiryaMcataNA niraMtara paraMpara saMghaTa huA. muhapattio saMghaTI, sAmAyika mATe jIvadayAnA pratIkarUpa rajoharaNa (caravaLo) ane muhapanI tenI pAse aNapUchyuM pAryuM, pAravuM vicAryuM navame sAmAyika vrata viSaye anero je koi tyAre hovAM joie. rajoharaNa ane muhapanI jIvadayAnA pratIka uparAMta saMyama aticAra pakSa divasamAMhi sUkSmabAdara jANatA ajANatAM huo hoya te savi ane vinayanuM paNa pratIka che. huM mane vacane kAyAe karI micchAmi dukakaDe.' - muhapanI zabda mukhapaTa athavA mukhapaTI uparathI Avyo che. ahIM . vatamAM aticAra na Ave e mATe athavA AvelA aticAranuM nivAraNa paTano artha vasa thAya che. mukhavAsa athavA mukhavastrikA zabda paNa prayojAyelA karavuM hoya to te mATe samyatvAdinuM anuSThAna jarUrI che. evA anuSThAnathI che. vaLI muhapanI hAthamAM rAkhavAnuM vasa hovAthI tene mATe " hastaka " jIvamAM eka prakAra sabaLa zakti Ave che. ane kriyAo praNidhAnapUrvaka athavA " hathameM ' rAda paNa prayojAyo che. thAya che. aticAra lAge mATe vratabhaMga thAya enA karatAM vrata na karavuM evI mahupanI bolatI vakhate mukha ADe rAkhavAthI vAyukAya ane apakAyanA " dalIla yogya nathI. kAraNa ke aticArathI vatabhaMga thato nathI. vaLI avidhithI jIvonI virAdhanA thatI aTake che. vaLI ughADe mukhe bolavAthI koivAra thaMka vata karanAra karatAM na karanArane vadhu doSa lAge che. taduparAMta sAmAyikane zikSAvrata UDavAno saMbhava che. e sAme beThelI vyakti upara ke graMtha, navakAravALI tarIke gaNAvyuM che. eno artha ja e ke temAM mana, vacana, kAyAne varI vagere pavitra upakaraNo upara paDe nahi e ziSTAcAra ane vinaya muhapatI karavA mATe abhyAsanI jarUra rahe che, rAkhavAthI sacavAya che. ane AzAtanAnA doSamAMthI bacI jai zakAya che. ajJAna, pramAda, pUrvakarmano udaya, jarA, vyAdhi, azakti vagerene kAraNe bolavAno prasaMga na hoya to paNa mukhamAMthI durgadha AvatI hoya to muhapatI. jo doSa lAge to tevA aticArathI vatabhaMga thato nathI, paNa jANI joIne, hoya to tethI bIjAne pratikULatA thatI nathI. hetapUrvaka anAdara karavAnAM ke viDaMbanA karavAnA bhAvathI ke ArAyathI aticAranuM mahupatI jema jIvadayA ane vinayanuM pratIka che tema saMyamanuM pratIka sevana koi kare to tethI avazya ratabhaMga thAya che. che. pAramArthika dRSTie te bhASAsamiti ane vacanaguptino bodha kare che. sAmAyinI vidhimAM sthApanAcAryanuM ma va ghaNuM badhuM che. sthApanAcArya ayogya, pAparUpa vacana na bolavAno te saMketa kare che. eTale sthApanA AcArya. arthAta AcArya bhaga tanI sthApanA athavA sthApanA zvetAmbara paraMparAmAM mUrtipUjaka saMpradAyamAM muhapatI hAthamAM rAkhavAmAM nikSepa AcArya bhagavaMta. ' Ave che. sthAnakvAsI ane terApaMthI saMpradAyamAM sAdhu bhagavaMto divasarAta jaina dhArmika vidhio ghaNuM kharuM koIkanI sAkSIe karavAnI hoya che. muhamatI moDhe bAMdhelI rAkhe che. ane guhastho sAmAyika karatI vakhate muhapanI tIrthaMkara paramAtmAnI sAkSIe, guru bhagavaMtanI sAkSIe ke chevaTe potAnA maDhe bAMdhe che. mUrtipUjaka samudAyamAM sAmAyika levAnI ane pAravAnI vidhimAM AtmAnI sAkSIe e karI zakAya che. koIkanI sAkSIe kriyAvidhi karavAmAM muhapatInA paDilehaNanI vidhi Ave che. A vidhi karatI vakhate zarIramAM Ave to te vadhAre vizuddha rIte thAya che. koIka ApaNane jue che ema judAM judAM aMgonuM muhapatI vaDe saMmArjana karavA sAthe je je bola bolavAnA jANatAM kArya ApaNe sabhAnapaNe vadhu sArI rIte karIe chIe tevI rIte hoya che temAM te te aMgonI skUla ane sUkSma zuddhinA vicAra sAthe Atmavizuddhino dhArmika vidhi koikanI sAkSIe thatI hoya to temAM baLa ane utsAha Ave parama uddeza rahelo che. che ane zithilatA, utAvaLa, azuddhi, pramAda vagere dUra thavAno saMbhava rahe muhapattI paDilehaNanA evA pacAsa bola nIce pramANe che : ', che. pratyakSa sagaranI sAkSIe kSiAvidhi thAya to te sauthI uttama che, kAraNa (1) sUtra artha tatva karI saddauM. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-91 prabuddha jIvana (2) samyakatva mohanIya, mizra mohanIya, mithyAtva mohanIya pariharuM. sAmAyikto mahimA darzAvatAM zrImada rAjacaMdra lakhyuM che ke : (3) kAmarAga, kheharAga, daiSTirAga pariharuM. * sAmAyika Atmazakitano prakAza kare che, samyagadarzanano udaya kare che, (4) sudeva, suguru, sudharma Ada. zuddha samAdhibhAvamAM praveza karAve che, nirjarAno amUlya lAbha apAve che, (5) kudeva, kura, kudharma pariharuM. rAgadveSathI madhyastha buddhi kare che. * (6) jJAna, darzana, cAritra AdaryuM. sAmAyikano Avo parama mahimA hovAthI kahevAya che ke devo paNa potAnA (7) jJAna virAdhanA, darzana virAdhanA, cAritra virAdhanA pariharuM. devapaNAmAM sAmAyikanI jhaMkhanA sevatA hoya che, (8) managupti, vacanagupti, kAyagupti Adara. sAmAiyasAmaggiM devA vicitaMti hiyayamajhammi / (9) manadaMDa, vacanadaMDa, kAmadaMDa parihare. jai hui muhuttamegaM tA amha devattaNaM sahalaM // (10) hAsya, rati, arati pariharuM. divo potAnA hRdayamAM sAmAyikanI sAmagrIno (tevI anukULatAno) (11) bhaya, zoka, durgacchA pariharuM. vicAra kare che ane evI bhAvanA bhAve che ke je amane eka muhUrta mAtra (12) kRSNa leyA, nIla leramA, kApota leyA pariharuM. paNa sAmAyika maLI jAya to amAruM devapaNuM saphaLa thaI jAya.) (13) rasagArava, RddhigArava, zAtAgArava pariharuM. . sAmAyikanuM mUlya thaI zake ema nathI. kadAca koIne sAmAyikanuM mUlya (14) mAyAzalya, niyANazalya, mithyAtvazalya pariharuM. karavuM hoya to zAsakAre kyuM che : (15) kodha, mAna parihare. divase divase lakhkhaM dei suvannassa khaMDiyaM ego / (16) mAyA, lobha pariharuM. ego puNa sAmAiyaM karei na pahuppae tassa // . (17) pRthvIkAya, apakAya, teukAyanI jayANa karyuM. "koI eka mANasa dararoja eka lAkha khAMDI suvarNanuM dAna Ape ane (18) vAukAya, vavanaspatikAya, trasakAyanI rakSA karuM. - koi eka mANasa sAmAyika kare to dAna ApanAro mANasa sAmAyika karanAranI . ' Ama, sAmAyikanuM svarUpa atyaMta gahana che ane eno prabhAva ghaNo tole na Ave.) moTo che, sAmAyikathI sthUla camatkAronA prasago paNa bane che. bIjA jIvo vaLI sAmAyikanuM phaLa darzAvatAM kahevAyuM che ke : upara enI asara thayA vagara rahetI nathI. "mUlAcAra' mAM kahAM che : sAmA suto samAvaM sAvako ja kiva yu | sAmAie kade sAvae Na viddho mao araNNammi / Au suresu baMdhai iti amittAi paliyAi // so ya mao uddhAyo Na ya so sAmAiyaM phaDiyo / / (be ghaDInA samabhAvathI sAmAyika karanAra zrAvaka (jo taddabhava mokSagAmI (araNyamAM zrAvake sAmAyika karavAthI pazuono (zikArIo dvArA) vadha na hoya to) asaMkhya varasonuM palyopamavALuM devagatinuM AyuSya bAMdhe che.) thato nathI. vaLI te pazuo paNa uddhata (phUra) thatAM nathI ke jethI sAmAyikamAM Ama, be ghaDInA zrAvakanA zuddha sAmAyikano paNa ghaNo mahimA batAvavAmAM vighna Ave che.) Avyo che. sAmAyikathI azubha karmono nAza thAya che. vaLI gRhastha mATe eTale zrAvaka zaba bhAvathI sAmAyika jo kadAca jaMgalamAM kare to to e be ghaDInuM sAdhapaNuM che. saMsAramAM keTalAye evA manuSyo haze ke zikArIono zikAra karavAno bhAva zAMta thaI jAya che. ane hiMsaka pazuone jeo pUrvanA tevA udayane kAraNe, vartamAna saMjogone kAraNe AjIvana sAdhupaNa kUrabhAva paNa zAnta thai jAya che.. svIkArI zakatA nathI, paraMtu temanA hRdayamAM to sAdhupaNAnA bhAva satata zrI kastUraprakara graMthamAM sAmAyikanuM mAhAsya darzAvatAM kahevAyuM che ke :- ramatA ja hoya che. AvA gRhastho mATe pauSadha ane sAmAyika karavAthI ' sAdhupaNAno AnaMda teTalo samaya mANI, anubhavI zake che. eTalA mATe sAmayi phiTiva viraHi , caMdrAvatasavavadudhiyo Da riMtu 1 ja gRhasthoe vAraMvAra jayAre paNa avakAza maLe tyAre sAmAyika karavuM evI paDa ji satyakuvava masTiva vanAza, pora to kAti vA vakRtta evuM tapa || zAstrakAroe bhalAmaNa karI che. AvI rIte zikSAvrata sAmAyikano satata abhyAsa * karavAthI vyakti dravya sAmAyikamAMthI bhAva sAmAyika sudhI, nizcaya sAmAyika (be dhaDInuM sAmAyika paNa caMdrAvatasaka rAjAnI jema ghaNA kALanAM saMcelAM sudhI pahoMcI jaI zake che. paraMparAe e kevaLajJAna ane mokSapada sudhI karmone bhedanAruM thAya che. to pachI ghaNIvAra karavAthI UMcI buddhivALAne pahoMcADI zake che. eTalA mATe ja sAmAyikane siddhagatinI sIDI tarIke karmano nAza thAya temAM zuM Azcarya ? vAta sAcI che ke sparza karavA mAtrathI oLakhAvavAmAM Ave che. paNa pANI malinatAno nAza kare che. tathA ghaNA kALano bhayaMkara aMdhakAra jemaNe sAmAyino zuddha anubhava jANyo, mANyo haze temane enA hoya to paNa dIvo tenuM haraNa kare che.) che A mahimAnI savaeNpratIti avazya thaze ! n (AnaMdaghanajInI covIzImAM bhaktino mahimA - pRSTha 10 thI cAlu) A bhagavAna karmarUpI zatrune jItanAra che tethI arihaMta che.. pUjA karavAno lakSa AtmA pragaTa karavAno che. e lakSa sAthe karAtI. A bhagavAna tIrthanAM sthApanAra che tethI tIrthaMkara che. pUjAno cotho prakAra pratipatti pUjA che. Ano mukhya uddeza 11 mAM guNasthAnakethI A bhagavAna jayotisvarUpa che tethI tejavaMta che. AtmA pIchaDeTha na kare te ja rAkhavAno che. AvI pUjA karavAthI zukaladhyAnanI A bhagavAna jagadIzvara che. teo svarga. matyane pAtALa ema traNe zreNI mAMDI AtmA 12 mAM guNasthAnake AvI jAya che. jagatamAM pUjavA lAyaka Isvara che. Ama pUjA puNya karanArI che. e khyAla choDIne te karmanI nirjarA A bhagavAnane buddhithI samajI zakato nathI, lakhI zakAtA nathI. koI karanAra che te khyAla nahi rAkhIe to dravyapUjAo sonAnI beDarUpa banI upamAM tene mATe yogya nathI mATe alakSya (alakha) ne nAme oLakhAya jaze. - uttama prakAranI pUjA mokSa bhaNI ApaNane laI jAya che tyAre e A bhagavAnane karmarUpI aMjana nathI tethI niraMjana kahA che. mokSa pAmanAra vItarAga paramAtmA kevAM che tene manamAM saheje vicAra karatAM A bhagavAna pUrNa che tethI pUrNanA nAmane yogya che. mana ahobhAvathI kRtakRtya thaI jAya che. A bhagavAna puruSomAM utkRSTa puraSa che tethI paramAtmA che. zAMtarasanAM samudra ane A saMsAramAM pUla samAna evAM prabhu sAta AvA ratnaciMtAmaNi bhagavaMtane pAmavA mATe bhakta kavi narasiMha mahetA mahAbhayane TALanAra che. paNa kahe che ke - A bhagavAnamAM zivapaNuM che. je karmano upadravane nivAre che. jyAM lagI AtmA tatva cInyo nahi, A bhagavAna rAMkara che kAraNa ke te mahAlyANakArI che. tyAM lagI sAdhanA sarva jaThI, A bhagavAnamAM jJAnano AnaMda hoi jAte cidAnaMda svarUpa che. manakhA deha tAro ema eLe gayo, A bhagavAna kAma, krodha, rAga-dveSa ItyAdi rAtrane jItanAra che. tethI jina che. thai jAta cidAnaMda svarUpa che. mAvaThAMnI jema vRSTi vana Da aa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-91 paryuSaNa vyAkhyAna mALA ( zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTanA Arthika sahayogathI zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI guruvAra, tA. 5-9-191 thI guruvAra, tA. 12-9-1991 sudhI ema ATha divasanI vyAkhyAna sabhAo biralA kIDA kendra, copATI, muMbaI - 400 007 madhye yojavAmAM AvI che. A ATheya divasanI vyAkhyAna sabhAonuM pramukhasthAna Do. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30 thI 9-15 ane 9-30 thI 10-15 ema be vyAkhyAna raheze. vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama nIce pramANe che : ' divasa tArIkha vyAkhyAtA viSaya guruvAra, 5-9-91 1. pU. sAdhvIzrI phulakumArIjI , , gAbha - viMdra para nirvivA zrI zazikAnta mahetA ahama thI ahaMmanI yAtrA zukravAra, 6-9-1 1. pU. sAdhvIzrI jayaMtaprabhAzrIjI verathI vera zame nahi Do. gautama paTela pIDa parAI jANe re zanivAra, 7-9-91 1. zrI haribhAI koThArI - jana jAge to ja savAra Do. suSamA siMghavI - vAna mahAvIrA gavana - cunautI. ravivAra, 28-9-91 1. Do. hukamacaMda bhArillA Do. guNavaMta zAha vAta, pitta ane kapha : mAnava svabhAvanAM somavAra, 9-9-1 1 zrI madanarAja bhaMDArI mAMsa niryAta evam katalakhAnoM kI samasyAeM / " 2. Do. ramaNalAla cI. zAha abhyAkhyAna maMgaLavAra, 10-9-91 1. Do. sarveza vorA tane koNa DarAve bhAI ? zrI prakAza gajajara AjanI ghaDI raLiyAmaNI budhavAra 11-9-91 1. zrI araviMda InAmadAra yuvAvarga kI samasyAeM 2. zrI pravINacaMdra rUpArela rasakavi rasakhAna 12-9-91 1. pro. tArAbahena ramaNalAla zAha . dasa pUrvadhara zrI vajUvAmI 2. Do. sAgaramala jaina pratikramaNa - Atmavizuddhi kI kalA vyAkhyAnamALAnI zarUAtamAM dararoja savAre 7-30 thI 8-20 prArthanA ane bhajano raheze. te rajU karaze anukrame (1) ku. phAlganI dozI (2) zrImatI AratIbahena nirmala zAha (3) zrI madhusUdana bhIDa (4) zrImatI avanIbahena parIkha (5) zrImatI guNavaMtIbahena saMghavI (6) zrImatI mIrAMbahena zAha (7) zrImatI rekhAbahena solaMkI ane (8) zrImatI zobhAbahena saMghavI. A vyAkhyAnono lAbha levA saMghanA sarva sabhyo, zubhecchako ane mitrone premabharyuM nimaMtraNa che cImanalAla je. zAha '. ramaNalAla cI. zAha : nirubahena esa. zAha upapramukha pramukha praviNacaMdra ke. zAha pannAlAla 2. zAha : maMtrIo koSAdhyakSa mAlikI pabAI jemAM yavaka saMgha ( madraka, prakAzaka nI cImanalAla je. zAha, maLa 45, saradAra vI.pI vIDa, mabAI - kona : 35 , mudraNasmAna : rilAyansa okaroTa prinTarsa, 19, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-40008phoToTAipaseTiMga : mudrAMkana, muMbaI-400 092. guruvAra, : : : Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 2 aMka : 9 tA. 16-9-1991 Regd. No. MH, BY / South 54 Licence No. : 37 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra prabhuTTu jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa taMtrI : ramaNalAla cI. zAha pa.pU. sva. vijaya rAmacandrasUrIzvarajI suvizAla gacchAdhipati, saMghasthavira, jaina zAsananA mahAna jayotirdhara, yugapuruSa, parama gItArtha pUjyapAda AcArya deva zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAheba 96 varSanI uMmare amadAvAdamAM saM. 2047 nA aSADha vada-14 (tA.9-8-1991) nA roja arihaMta paramAtmAnA dhyAnamAM magna banIne samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA. emanA svargavAsathI jaina zAsanane eka mahAna AcArya-pravaranI khoTa paDI che. chellAM traNeka varSathI emanI tabiyata nabaLI rahetI hatI, tema chatAM teo apramata rahetA. teo rAtre mAtra be kalAkanI nidrA letA ane dhyAnamAM tathA jApamAM samaya vItAvatA. AvI vRddhAvasthAmAM paNa teo navI navI gAthAo kaMThastha karatA. saM. 2046 nuM cAturmAsa khaMbhAtamAM karI. teo amadAvAda padhAryAM hatA ane aMtima ziSya muni hitarucivijayanI dIkSA pachI sAbaramatImAM cAturmAsa mATe padhAryAM hatA. pa. pU. sva. vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajInu 79 varSanuM sudIrdha dIkSA jIvana saMkhyAbaMdha mahattvanI ghaTanAothI sabhara hatuM. emanuM jIvana eTale itihAsa. chellA saikAmAM thai gayelA mahAna jainAcAryono itihAsa 5.pU. rAmacaMdrasUrIzvajInA jIvana ane kAryanI noMdha vinA adhUro gaNAya. 5. pU. gacchAdhipatinA nikaTanA saMparkamAM AvavAnuM mAre chellAM thoDAM varSomAM vizeSa banyuM. eka rIte kahIe to amAro saMbaMdha eka judI ja bhUmikA uparano hato. mAruM vatana pAdarA che. pa. pU. vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI pAdarAnA vatanI hatA. eka ja gAmanA vatanI tarIkeno amAro saMbaMdha, bIjA bhakto jeTalo gADha nahi to paNa saheja judI koTino hato. mArA pitAjI zrI cImanalAla amRtalAla zAhanI hAla umara 96 varSanI che. teo ane pU. rAmacaMdrasUri sahAdhyAyI hatA. pa. pU. zamacaMdrasUri ane mArA pitAzrIno uchera pAdarA gAmamAM sAthe thayo hato. pAdarAmAM teo baMnee sarakArI (gAyakvADI) zALAmAM prAthamika zikSaNa sAthe lIdhuM hatuM. mArA pitAzrInAM e samayanAM saMsmaraNo haju paNa tAjAM che. kALadharmanA thoDA divasa pahelAM ja sva.pU. rAmacaMdrasUrie pAdazanA eka vatanI zrI motIlAla kasturacaMda sAthe mArA pitAzrIne dharmalAbha klevaDAvyA hatA. vArSika lavAjama rUA. 30 rAmacaMdrasUrino janma emanA mosALanA gAma dehavANamAM vi. saM. 1952 nA phAgaNa vada - 4 nA roja thayo hato. emanuM nAma tribhuvana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. emanA pitAnuM nAma choTAlAla ane mAtAnuM nAma samarathabahena hatuM. bALaka tribhuvananA janma pachI mAtA piyarathI pAdarA Ave te pahelAM to pitAzrI choTAlAlanuM avasAna thayuM hatuM. choTAlAlane bIjA be bhAio hatA. choTAlAlanI mAtAnuM nAma (tribhuvananI dAdImAnuM nAma) ratanabA hatuM. emanA kuTuMbamAM bALako jIvatAM rahetAM nahotAM. je bALaka jIvI jAya tene koinI najara na lAge te mATe vicitra nAma pADavAnI paraMparA gAmaDAomAM haju paNa cAlI Ave che. AthI bALaka tribhuvanane mAtA tathA dAdImA *sabUDo" kahIne bolAvatAM. pAdarAmAM jhaMDA bajAra tarapha AvelI sarakArI zALA pAsenI eka khaDakImAM stanabAnuM kuTuMba eka nAnakaDA gharamAM rahetuM. temanI Arthika sthiti sAdhAraNa hatI. thoDA vakhata pachI tribhuvananI mAtA samaratha marakInA segamAM mRtyu pAmyAM. tyAre tribhuvananI umara sAta varSanI hatI. tribhuvane pAdarAnI sarakArI zALAmAM abhyAsa cAlu karyo. te jamAnAmAM chokarAomAM aDadhI cI ke pAyajAmAM paheravAno rivAja haju cAlu thayo nahoto. khamIza, dhotIyuM ane mAthe TopI paherIne zALAmAM vidyArthIo jatA. mArA pitAzrI ane tribhuvana eka vargamAM bhaNatA. zALAmAM haju pIvAnA pANInI vyavasthA thai nahotI eTale chokarAo AsapAsanA dharomAM jaIne pANI pI AvatA. tribhuvananuM dhara zALAnI najIka hatuM eTale keTalAka jaina chokarAo tribhuvananA ghare pANI pIvA jatA. zALAmAM tyAre heDamAstara tarIke raNachoDarAya nAmanA zikSaka hatA. bIjA zikSakomAM vizvanAtha, bhUlAbhAI, vallabhabhAi, maganalAla vagere hatA. mohanalAla nAmanA eka mAstarane emanA cakalI jevA nAkane kAraNe gAmanA badhA loko * mohana cakkI athavA cakkI mAstara' kahIne bolAvatA. khuda mAstara pote paNa potAne - caklI mAstara' tarIke oLakhAvatA. bhaNAvavAmAM teo ghaNA hoMziyAra hatA. traNa peDhI sudhInA vidyArthIone temaNe bhaNAvelA. A cakalI mAstara pAse mArA pitAzrI sAthe tribhuvane paNa abhyAsa karyo hato. e divasomAM pAdarAmAM aMgrejI zALA cAlu thai gai hatI. ghaNAkharA vidhArthIo cha dhoraNa sudhIno varnAkyulara phAinalano abhyAsa karatA. keTalAka vidyArthIo cothA dhoraNa pachI aMgrejI zALAmAM pharsTa sTAnDarDamAM dAkhala thatA. tribhuvane chaThThA dhoraNa sudhI abhyAsa cAlu rAkhelo. mArA pitAzrI cothA dhoraNa pachI aMgrejI zALAmAM (TAvavALI zALAmAM) dAkhala thayelA. e divasomAM muMbaithI amadAvAda ane dilhI sudhInI broDageja relave lAina cAlu thai gayelI. bhAratanI relavenuM Ayojana simalAnuM relave borDa karatuM. muMbaithI UpaDelI Trena vaDodarA rAjayamAMthI pasAra thai dilhI jatI. eTale relave borDa e vibhAganI Trena mATe bI.sI.Ai. relave. evuM nAma rAkhavA vicAreluM. bI.sI.Ai. eTale bombe enDa senTrala inDiyA. paraMtu gAyakvADa sarakAre e nAmanAM baroDA zabda umeravA mATe Agraha rAkhelo ane e zarate potAnA rAjayanI paravAnagI ApelI. eTale bombe, baroDA enDa senTrala InDiyA relave (bI.bI. enDa sI.Ai. relave) evuM nAma rAkhavuM paDeluM. gAyakvADa sarakAre DabhoithI vizvAmitrI sudhI AvatI potAnI mITarageja jI. DI. relave (gAyakvADa Dabhoi relave) ne vi. saM. 1953 mAM pAdarA sudhI laMbAvI hatI. tyAra pachI e relavene mAsara roDa sudhI laMbAvavAmAM AvI ane enuM nAma gAyakvADa baroDA sTeTa relave rAkhavAmAM AvyuM, paraMtu mAsara roDathI AgaLa briTiza rAjaya cAlu thatuM hatuM. gAyakvADa sarakAranI icchA e lAinane jaMbusara sudhI lai javAnI hatI. paraMtu simalA borDa ghaNAM varSa sudhI e paravAnagI ApI nahotI. eTale e vistAramAM gADAmAM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-91 ke pagapALA saphara karavI paDatI. pitAzrIne Aje 9 varSanI vaye paNa paMca pratikamaNa, navasmaraNa, jIvavicAra. zALAmAM abhyAsa kyuM pachI tribhuvanane nokarIe besADavAmAM Avyo navatatvanI gAthAo tathA gheDhaso jeTalAM stavano kaMThastha che, ane roja vArApharatI hato. e vakhate pAdarAmAM cunIlAla zivalAlanI anAjanI moTI peDhI cAlatI tenuM paThana karavAno mahAvaro che.) UjamazI mAstare tribhuvanane upAdhyAya hatI ane rAjasthAna tathA uttara bhAratamAMthI anAja Trena dvArA pAdarAmAM zrI yazovijayajIkRta samaktinA saDasaTha bolanI sajajhAya sarasa pAkI karAvI AvatuM. kizora tribhuvananI hoMziyArI joIne hoTha cunIlAle ene rAjasthAnamAM hatI. enI parIkSAmAM tribhuvana prathama naMbare Avyo hato. bAlotarA gAme anAjanI kharIdI mATe mokalelo. Avo dUrano pravAsa jAte kizora tribhuvana dharma abhyAsamAM ghaNo tejasvI hato ane sAdhu bhagavaMtanA eklA karavAne lIdhe tribhuvananI hoMziyArInI vAta pAdarAmAM jANItI thaI saMparkane lIdhe dIkSA levAnA koDa enA manamAM janmyA hatA. paraMtu enAM gai hatI. ' dAdImA, enA kAkAo ene dIkSA letA aTakAvatAM hatAM, kAraNa ke traNa bhAio * tribhuvanane vyAhArika keLavaNImAM bahu rasa na hato. paraMtu navagharI nAmanI vacce A eka ja dIkaro hato. tribhuvananA pitAnA eka kAkAe to tribhuvana zerImAM AvelA upAzrayamAM sAMje pAThazALA cAlatI tenA abhyAsamAM vadhu je dIkSA na le to potAnI dukAna tribhuvananA nAma para karI ApavAnuM pralobhana rasa hato. pAdarAnI navagharI e jamAnAmAM dharmapravRttiothI satata dhabakatI paNa batAvyuM hatuM, paraMtu ethI tribhuvana jarA paNa AkarSita thayo nahoto. rahetI. moTA moTA AcArya bhagavaMto pAdarA jevA nAnA gAmane cAturmAsano tribhuvananA eka mAmAe evI dalIla karI ke tAre dIkSA levI hoya - lAbha ApatA. pa. pUzrImad buddhisAgarasUrijIe paNa keTalAMka cAturmAsa to le che, paraMtu tArAM navAM sIvaDAvelAM kapaDAM phATI jAya pachI dIkSA leje pAdarAmAM karyA hatA. e jamAnAmAM pAdarAmAM vakhatovakhata dIkSAnA prasaMgo javAbamAM tribhuvane kaheluM ke kAtara Apo to hamaNAM ja kapaDAM phADI nAkhuM, UbhA thatA. jaina sAdhu samAjamAM pAdarAnuM yogadAna nAnA gAmanA pramANamAM tribhuvanane samajAvavA mATe kAkAe pAdarAnA eka vakIlane kahyuM. vakIla ghaNuM moTuM rahyuM che. chellAM pacAsa-sATha varSamAM pAdarAmAMthI pacAsathI vadhu tribhuvanane pAdarAnA pArasI nyAyAdhIza nAnAbhAI pestanajI navasArIvAlA vyakitaoe dIkSA lIdhI che, emAM pAdarAnI jaina pAThazALAno paNa ThIka pAse laI jaIne dIkSA na levA mATe samajAvavA vinaMtI karI, paraMtu e nyAyAdhIrA ThIka phALo rahyo che. e jamAnAmAM pAThazALAno vahIvaTa vakIla mohanalAla paNa tribhuvananI dalIla AgaLa niruttara thaI gayA hatA ane kahyuM hatuM ke hImacaMda tathA DAhyAbhAI vanamALIdAsa karatA. A chokaro dIkSA lIdhA vagara raheze nahi. pAdarAmAM be derAsara che. navagharI pAsenuM zAntinAtha bhagavAnanuM moTuM e divasomAM gAyakvADI rAjayamAM dIkSA aMge keTalAka kaDaka dhArAo derAsara ane jhaMDA bajAra pAse AveluM saMbhavanAtha bhagavAnanuM nAnuM derAsara. hatA. emAM paNa tribhuvananA sagAoe chApAmAM noTisa chapAvI hatI ke tribhuvana nAnA derAsara pAse raheto eTale tyAM pUjA karavA jato. paNa koIe tribhuvanane dIkSA ApavI nahi. je koI dIkSA Apaze tenI sAme pAThazALA phakata navagharImAM hatI. eTale sAMjanA navadharImAM bhaNavA Avato. kAyadesaranA pagalA levAmAM Avaze. pAdarAnA dhArmika vAtAvaraNamAM vakhatovakhata padhAratA sAdhu bhagavaMtonI kizora tribhuvane dIkSA levAno aDaga nizcaya karyo hato, paraMta konI preraka ane udbodhaka vANIno lAbha maLavA uparAMta pAThazALAnA eka zikSaka pAse dIkSA levI e nirNaya haju thaI zakayo na hato. bIjI bAju tribhuvananI zrI ujamazI mAstaranuM yogadAna paNa ghaNuM moTuM hatuM. teo kAThIyAvADamAM dIkSA aMge kAyadesaranI cetavaNI pachI dIkSA ApavAnI bAbatamAM sAdhu bhagavaMto coTIlA gAmanA vatanI hatA. emanI bahenane pAdarAmAM zrI kezavalAla premacaMda paNa vimAsaNa anubhavatA. tribhuvanane pU, dAnavijayajI mahArAjanuM cAturmAsa sAthe paraNAvyAM hatAM. eTale UjamazI mAstarane pAdarA AvavAnuM vAraMvAra pAdarA pAse dAparA nAmanA gAmamAM thayuM hatuM te vakhate UjamazI mAstara thatuM. temaNe mahesANAnI pAThazALAmAM abhyAsa ryo hato ane dhArmika zikSaka sAthe vAraMvAra darAparA javAne lIdhe pU, dAnavijayajI mahArAja tathA temanAM tarIke vyavasAyArthe pAdarAmAM AvIne vasyA hatA, kAraNa ke emane pAdarAnuM ziSya pU. premavijayajI mahArAja sAthe gADha saMparka thayo hato. potAnI dAdImAnI dhArmika vAtAvaraNa gamI gayuM hatuM. hayAtI sudhI dIkSA na levAno vicAra jayAre eNe pU. premavijayajI mahArAja temano AtmA ghaNI UMcI koTino hato. zikSaka tarIkenI nokarI karatAM pAse vyakta karyo tyAre mahArAjazrIe eTaluM ja kahyuM, " tribhuvana ! lokomAM dharmabhAvanA jagavavAnI hoya temanAmAM ghaNI badhI hatI. potAnA kALanI kone khabara che ? kone khabara che ke te pahelAM jaiza ke ghadImAM bALa-kizora vidyArthIo ane vidyArthinIone sUtro, stavano, sajajhAyo teo pahelAM karo ? kaMThastha karAvatA. teo eTalA badhA utsAhapUrvaka abhyAsa karAvatA ke vidyArthIo pU. premavijayajI mahArAjanuM A vAkya tribhuvananA hRdayamAM sosaravuM gAthAo, stavano, sajajhAyo hoMze hoMze kaMThastha karatA. UtarI gayuM ane vahelItake dIkSA levAnuM nakakI karyuM. eNe thoDA vakhata pachI. * UjamazI mAstarano kaMTha bahu madhura hato. temanA uccAze atyaMta zuddha vaDodarAmAM pUpremavijayajI mahArAja pAse jaine potAnI dIkSAnuM mUhurta hatA. teo saMgItanA jANakAra hatA. hAramoniyama sarasa vagADatA ane madhura kaDhAvyuM. paraMtu e mATe samaya ocho hato (ocho hoya e jarUrI paNa kaMThe stavano, sajajhAyo gAtA ane vidyArthIone gavaDAvatA. teo kavi paNa hatuM.) ane dIkSA cUpacApa levI hatI. dakSA vaDodarA rAjayanI hadanI bahAra hatA ane pote navAM navAM stavano, sajajhAyonI racanA karatA. emanI svaracita ApavAmAM Ave to tAtkAlika kAyadAno koI prazna Ubho na thAya. eTale kRtionI eka pastikA paNa chapAyelI. pU. premavijayajI mahArAje tribhuvanane dIkSA mATe briTiza sarahadamAM AvelA - vidyArthIomAM dharmabhAvanA vadhAravA mATe UjamazI mAstara dara pUname jaMbusara gAme pahoMcavAnuM kahyuM. mAsarazeDa, pahoMcI tyAMthI page cAlIne jaMbusara tathA rajAnA divase pAdarAnI AsapAsanAM gAmomAM pAThazALAnA vidyArthIone javAnuM hatuM. tribhuvana visvAmitrIthI TrenamAM beTho. rastAmAM pAdarA sTezana pagapALA jAtrA karavA laI jatAM. ane tyAM derAsaramAM snAtrapUjA sagarAgiNI AvatuM hatuM. musApharonI caDaUtaramAM potAnA gAmanA koi mANaso potAne sAthe bhaNAvatA. pAdarA pAse AvelA kAnA kaDiyAnA gAma darAparA te mahinAmAM joi na jAya te mATe pAdarA sTezana AvatAM pahelAM tribhuvana pATIyA nIce be traNa vAra jAtrA mATe javAnuM thatuM. pAdarAnI jema darAparA paNa tyAre sUIne saMtAI gayo hato. sAMjanA mAsara roDa pahoMcIne pagapALA cAlIne dhArmika pravRttiothI guMjatuM. UjamazI mAstara darAparAnI pAThazALAmAM bhaNAvavA te jaMbusara rAtanA sADA agiyAra vAge pahoMcyo. upAzrayamAM jaIne eNe paNa jatA. UjamazI mAstarane A vyavasAya nimite potAne paNa dharmano moTA mahArAjane badhI vAta jaNAvI. bIje divase AmodamAM dIkSA ApavAnuM raMga eTalo badho lAgyo hato ke vakhata jatAM temaNe zikSakano vyavasAya choDI vicArAyuM hatuM, paraMtu tyAM paNa upAzrayamAM tribhuvananAM dUranAM eka kAkI tribhuvanane - daIne pU nItisUri pAse dIkSA lIdhI hatI. teo muni udayavijayajI banyA joI gayAM. eTale AmodamAM dIkSA ApavAnuM mAMDI vALavAmAM AvyuM ane hatA. samaya jatAM AcAryanI padavI dhAraNa karI teo 5, udayari banyA jainonI vasatI vagaranA tIrthadhAma gaMdhAramAM dIkSA ApavAnuM nakakI thayuM. muni hatA. mArA pitAzrI jayAre paNa pa.pU. sva. rAmacaMdrasUrine vaMdanArthe maLa maMgaLavijayajIe e kArya mATe hiMmata darzAvI. teo tathA muni nayavijayajI tA tyAre UjamazI mAstarane acUka yAda karatA. tribhuvanane bAlyakALamAM tathA muni prakAzavijayajI kizora tribhuvananI sAthe 19 mAilano vihAra karI ane kizorAvasthAmAM paMca pratikamaNanA sUtro tathA jIva vicAra, navatatva gaMdhAra pahoMcyA. gaMdhAramAM dIkSAnA muhUrtano samaya thaI gayo hato ane muMDana ItyAdi sUtro ane stavano tathA sajajhAya kaMThastha karavAno utsAha jAgyo mATe gAmamAMthI hajAmane AvatAM vAra lAgI to tyAM sudhI muni maMgaLa hato temAM A UjamazI mAstaranuM yogadAna paNa ghaNuM moTuM hatuM. (mArA vijayajIe pote kezaloca cAlu karI dIdho hato. hajAma AvI pahoMcatAM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-91 * prabuddha jIvana muMDana thayuM. A rIte pAMca-sAta jaNanI vacce tribhuvanano dIkSAvidhi gupta lIdhI hatI enA virodhamAM ratanabAI nAmanI eka mahilAe eka jAherasabhAmAM , -rIte thaI gayo. emanuM nAma muni rAmavijaya rAkhavAmAM AvyuM. rAmavijayajI pAse jaIne mAro pati mane pAcho Apo ' ema kahIne dIkSA pachI mani maMgaLavijayajI navadIkSita sAdhu sAthe vihAra karIne zamavijayajInAM kapaDAM kheMcavAno prayatna karyo hato. A jhagaDo korTa sudhI bharUca pahoMcI gayA. A bAju emanI dIkSAnA samAcAra pAdarAmAM pahoMcatAM gayo hato ane korTa rAmavijayajIne nirdoSa jAhera ryA hatA. tyAM bahu khaLabhaLATa macI gayo. sagA-saMbaMdhIomAM A aMge tarata kAyadesara zrI rAmavijayajI mahArAja upara AvA judAM judAM kAraNosara jude jude pagalAM levAnI vAto thaI. bIjI bAju dIkSita tribhuvanane baLajabarIthI sthaLe maLIne lagabhaga trIseka jeTalIvAra korTamAM jubAnI ApavA javAnuM uThAvIne ghare laI AvavAnI vAto paNa vicArAI. alabata dIkSAnA samAcAra thayuM haze. paraMtu te darekamAM korTe pU. mahArAjazrIne nirdoSa jAhera karyA hatA. sAMbhaLyA pachI dAdImA ratanabAnuM haiyuM. kaMIka DhIluM paDayuM. tribhuvanane pAcho ' saM. 1976 nuM cAturmAsa emaNe amadAvAdamAM vidyAzALAmAM karyuM hatuM. laI AvavA mATe janArA sagAone A bAbatamAM kaMI ugra bolAcAlI AjhAdI pUrvenA e divaso hatA. cAnuM vyasana lokomAM vadhatuM jatuM hatuM. ke jhapAjhapI na thAya tevI rIte vartavA temaNe vinaMti karI. sagAMo bharUca e vakhate cAno virodha paNa sakhata thato hato. e jamAnAmAM amadAvAdamAM pahoMcyA, paNa navadIkSita rAmavijayajI mahArAja to potAnA nirNayamAM makakama rIcI roDa (gAMdhI mArga) para AvelI be jANItI hoTelomAM Akho divasa hatA. eTale sagAonuM bahu cAlyuM nahi. teo nirAza thaIne pAdarA pAchA cA pInArAno ghasAro raheto emAM jenonI saMkhyA paNa moTI hatI. sAthe pharyA ane dAdImAM ratanabAne badhI vAta karI. banelI paristhiti sAthe have abhakSya paNa khavAnuM. hoTelamAM rojanuM sattara maNa dUdha vaparAtuM. e vakhate manathI samAdhAna karavA sivAya temane mATe bIjo koI rasto rahyo na hato. rAmavijayajI mahArAje enI sAme jhuMbeza upADI hatI. Thera Thera pravacano dIkSA pachI zamavijayajI mahArAje saM. 169 nuM prathama cAturmAsa karyA hatA ane e pravacanono prabhAva loko upara eTalo badho paDayo hato sinora gAmamAM karyuM. e vakhate vyAkhyAnanI javAbadArI zrI dAnavijayajI ke hoTelanI gharAkI ekadama ghaTI gaI ane rojanA sattara maNa dUdhane badale mahArAjanI hatI. paraMtu eka divasa dAnavijayajI mahArAjanI tabiyata sArI mAtra be traNa maNa jeTaluM dUdha vaparAvA lAgyuM hatuM. Aje to cAnA vyavasano na hatI tyAre emanA guru bhagavaMta vaDIla paMjAbI mahArAja upAdhyAya zrI koi virodha rahyo nathI. paNa e jamAnAmAM rAmavijayajI mahArAjanI vANIno vIravijayajIe nUtana sAdhu pU. rAmavijayajIne vyAkhyAna ApavA mATe pharamAvyuM, prabhAva keTalo badho hato te A ghaTanA sUcave che. kAraNa ke rAmavijayajImAM e zakita emaNe nihALI hatI. pATa upara birAja. e ja varSamAM prANI hiMsAnI eka bIjI vicitra ghaTanA paNa amadAvAdamAM vyAkhyAna ApavAno rAmavijayajI mATe A pahelo ja prasaMga hato. pote banI hatI. amadAvAdamAM te samaye kUtarAMono trAsa vadhato jato hato. e nA pADI chatAM guru bhagavaMtanI AjJA thatAM e javAbadArI emaNe svIkAravI trAsamAMthI bacavuM hoya to kUtarAone mArI nAkhavA joIe evo eka vicAra ja paDI. kayA viSaya upara vyAkhyAna ApavuM eno emaNe vicAra karI lIdho. vaheto thayo hato. AvA vicArane jaina samAja svIkAre ja nahi balake eno samakitanA saDasaTha bolanI sajajhAya potAne je kaMstha hatI enA vivecanarUpe sakhata virodha kare e dekhItuM che. paraMtu zaramajanaka ghaTanA to evI banI emaNe sarasa vyAkhyAna ApyuM. upAdhyAya zrI vIravijayajIe e vyAkhyAna ke pAzcAtya keLavaNI lIdhelA eka sudhArAvAdInAstika zrImaMta jaina udhogapatie sAMbhaLIne te vakhate AgAhI karI hatI ke rAmavijayajI bhaviSyamAM eka lokonI lAgaNIne vadhu dubhavavA mATe jANI joIne saMvatsarinA pavitra parvanA samartha vyAkhyAtA thaze ane potAnA viSayane tarkabaddha rIte zrotAo samakSa divase ja potAnA baMgalAnA kampAunDamAM sATha jeTalAM kUtarAMone marAvI rajU karI zakaze. ja nAkhyAM hatAM, A ghaTanAno tyAre jabaradasta virodha thayo hato. kUtarA mAravAnI. muni zrI rAmavijayane dIkSAnA pahelA varSe ja emane zArIramAM pitta himAyata karanArA sAme pU. rAmavijayajI mahArAje prakhara AMdolana upADayuM prakopane kAraNe dAhanI asahya vedanA thaI hatI. paraMtu te vakhate emaNe cittanI hatuM. paraNiAme kUtarAone mArI nAkhavAnI himAyata karatI pravRtti tarata baMdha pUrI samAdhi jALavI hatI. tyAra pachI paNa pittane kAraNe jayAre jayAre thaI gaI hatI. emane dAha upaDato tyAre teo pUrI svasthatA dhAraNa karatA. vi. saM. 1976 nuM varSa amadAvAdamAM mahattvanuM banI gayuM hatuM. amadAvAdamAM zrI rAmavijayajI mahArAje vi. saM. 1970 tathA 1971 nA cAturmAsa navarAtrInA divaso daramiyAna mAtAjIno utsava thato ane dazerAnA divase guramahArAja sAthe bhAvanagaramAM kya. te daramiyAna "kammapayaDI ne abhyAsa bhadrakALI mAtAnA maMdiramAM bali tarIke eka bAno vadha karavAno rivAja guru bhagavaMta pAse emaNe ryo hato tyAra pachI potAnA guru bhagavaMto sAthe cAlyo Avato hato. amadAvAda jevI dharmanagarImAM dharmanA nAme eka moTA ja teo vihAra karatA rahyA hatA. emanA vidyAbhyAsa mATe pratyeka cAturmAsamAM paMcendriya jIvano vadha karavAmAM Ave e rivAja asahya thaI paDyo hato. paMDitonI vyavasthA karavAmAM AvatI. ene pariNAme emano zAstrIya abhyAsa e baMdha karAvavA mATe pU. rAmavijayajI mahArAje amadAvAdamAM ugra AMdolana ghaNo UMDo thayo hato. emanI buddhi zakita ghaNI badhI khIlI hatI. dIkSAnA cAlu karyuM. poLe poLe jaIne emaNe potAnA pravacanamAM Aja viSaya para sAtamA varSathI to teo sarasa vyAkhyAna ApatA thai gayA hatA. eTalI bhAra mUkyo ane A hiMsaka pravRtti baMdha karavA mATenA badhA ja upAyo yuvAna vaye paNa emanA vyAkhyAnano prabhAva zrotAo upara jabaradasta paDato. ajamAvI devA mATe udbodhana karyuM hatuM. A adheilanane pariNAme amadAvAdamAM je emanA jIvananA aMtaparyanta rahyo hato. - Thera Thera Aja carcAno viSaya banI gayo. emAM ahiMsA premI hinduo - pUjayazrI rAmavijayajI mahArAjanI vANIno prabhAva zrotAo upara eTalo paNa joDAyA. amadAvAdamAM mANekacokamAM pacAsa hajAranI medanI samakSa badho paDato ke te sAMbhaLIne keTalAkanA hRdayamAM tyAga-vairAgyano bhAva ubharAi rAmavijayajI mahArAje joradAra udbodhana kyuM. ethI amadAvAdamAM eka moTuM Avato. keTalAne dIkSA levAnuM mana thatuM. pU. zrI rAmavijayajInA aMgata AMdolana sarjAyuM. bIjI bAju saMdho taraphathI korTano Azraya levAmAM Avyo saMparkamAM AvatI vyakti upara jANe ke koI pavitra jAduI asara thatI. ane ane kAnUnI kAryavAhI paNa karAvAI. pariNAme bhadrakAlI mAtAnA maMdiranA emanI pAse dIkSA levAnuM mana thatuM. pU. rAmavijayajI mahArAjanuM potAnuM pUjIo gabharAI gayA. vijayAdazamInA divase bhadrakAlI mAtAnA maMdira cAritra eTalI UMcI koTinuM hatuM. emano zAstrAbhyAsa ghaNo UMDo hato. AgaLa A hiMsaka prathA aTakAvavA hajAro mANasa ekatra thaI gayA. AvA emanI tarkazakti ane bIjAne samajAvavAnI zailI evI adabhuta hatI ane pracaMDa virodhanI sAme pUjArIone namatuM jokhavuM paDayuM ane bokaDAno vadha emano vAtsalyabhAva eTalo chalakAI raheto ke emanI pAse dIkSA levAno thai rAjyo nahi. lokoe harSanA pokAro karyA. tyArathI bhadrakAlInA maMdiramAM umaMga paricayamAM AvanArane thaI Avato. yuvAna vaye ja amadAvAdanA bakarAnA vadhanI prathA kAyama mATe kAyadesara baMdha thaI gaI. koTayAdhipati hoThazrI jezIMgalAle temanI pAse dIkSA lIdhI hatI. e ghaTanAe e divasomAM jaina zAsanamAM eka vicitra ghaTanA banavA pAmI hatI. aneka lokone Azcaryacakita karI dIdhA hatA, AvA to bIjA aneka prasaMgo lAlana nAmanA eka paMDita ghaNA vidvAna hatA. emanAM pravacanono prabhAva che. potAnA svajana ghara choDIne dIkSA le e ghaTanA koi paNa kuTuMbane vyavahAru loko upara bahu sAro paDayo hato. emano eka judI koTIno anuyAyIvarga daiSTie na game e dekhItI vAta che. pUjayazrI rAmavijayajI pAse dIkSA Ubho thavA lAgyo hato. emanA ziSyomAM zivajIbhAI nAmanA eka ziSya lenArAonI saMkhyA vadhatI jatI hatI. e saMjogomAM dIkSA virodhI vAtAvaraNa mukhya hatA. lAlana jayAM jatA tyAM lAlana mahArAja kI jaya" nA jayanAda "prasare e svAbhAvika hatuM. potAnA patie 5, rAmavijayajI pAse dIkSA emanA bhaktajano pokAratA. emanA anuyAyI vargano paMDita lAlana pratyenI Aja viSaya para dhana karyuM hatuM. A karavA mATe javavAnI zailI mAM ghaNo che. A paoi Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAnamAM eka sAthe ja jAgarajI mahArAjanI jubAnI rajA potAnA 117 je te vyaktioe prabuddha jIvana tA. 16-9-91 bhakitano atireka eTalI hada sudhI vadhI gayo ke teo temane tIrthaMkara tarIke varSagAMTha, rathayAtrA, tIrthaMkara paramAtmAnA lyANakonI tathA anya parvonI mAnatA. ekadivasa lAlana mahArAjanI emanA bhakatoe siddhagiri- rAtreyanI UjavaNI, ItyAdi prakAranA utsavo satata yojAtA rahyA hatA. emane pagale taLeTImAM pacIsamAM tIrthakara tarIke AratI utArI. A ghaTanAe jaina samAjamAM pagale utsava thato hato. emanI preraNAthI saMgha ane zAsananAM ghaNAM mahatvanAM ghaNo khaLabhaLATa macAvI dIdho. te samaye AgamoddhAraka zrI sAgarAnaMdajI kAryo sthaLe sthaLe thayAM che. potAnA sudIrdha jIvanakALa daramiyAna emanA mahArAje A ghaTanAno sakhata virodha karyo hato. pU. rAmavijayajI mahArAje hAthe aMjanazalakA, pratiSThA ke dIkSAnA prasaMgo vartamAna samayamAM jeTalA thayA paNa A ghaTanA sAme Adilana jagAvyuM hatuM. emaNe pU. sAgarajI mahArAja che eTalA anya koIthI thayAnuM jANyuM nathI. khaMbhAtamAM eka sAthe 24 sAthe vicAra vinimaya karIne A bAbatamAM kaMika karavuM joIe tevo nirNaya ane amalaneramAM eka sAthe 26 vyaktioe emanI pAse lIdhI hatI. ryo hato. e samaye sAgaranaMdajI mahArAjanA bhakatoe lAlana-zivajI sAme emanA potAnA 117 jeTalA ziSyo hatA. praziSyo maLIne emane hAthe A bAbata aMge adAlatamAM kesa dAkhala karyo hato. adAlatamAM jubAnI 250 thI vadhu munione ane 500 thI vadhu sAdhvIone dIkSA apAI che. ApavA mATe chANIthI ugra vihAra karIne pU sAgarajI mahArAja surata AvI e ghaTanA jaina zAsananA itihAsamAM ghaNI moTI gaNAze. zAtAdhika ziSya-ziSyAo pahoMcyA hatA. zAstronA AdhAre emaNe ApelI samartha jubAnIne kAraNe sAthe vicaratA AcArya bhagavaMta tarIke emanuM puNyazloka nAma sudIrgha kALa adAlatano cUkAdo lAlana-zivajInI viruddha Avyo hato. sudhI guMjatuM raheze. ema kahevAya che ke paMDita lAlanane potAne tIrthakara tarIke oLakhAvavAnI pU. AcArya bhagavaMta potAnA sAdhu samudAyamAM AcAra pAlana mATe koI IcchA nahotI, paraMtu bhakatonA Agrahane teo vaza thaI gayA hatA. bahu ja custa rahyAA che. jarA sarakhI zithilatAne paNa teo calAvI letA e mATe emane pazcAttApa thayo hato. tyAra pachI to paMDituM lAlana amadAvAdamAM nahi. paraMtu potAnA dIkSita sAdhuone teo potAnI preraka vANIthI ane pU. rAmavijayajI mahArAjanA vyAkhyAnamAM AvatA ane e sAMbhaLIne temaNe vAtsalyabhAvathI evA to AtmAbhimukha banAvI detA ke jethI emanA sAdhuo potAnI bhUla mATe potAno prazcAttApa vyakta ryo hato ane temanA hRdayanuM sAMsArika pralobhanokelokeSaNAthI calita thatA nahi. ekaMdare phoTA pADavA-paDavavAnuM parivartana thayuM hatuM. paNa emanA samudAyamAM niSiddha rahyAM che. (ajANatAM koI pADI le te judI deva dravya, bALadIkSA, vyavahAra keLavaNI, samAjasudhAro, tithicarcA vagere vAta che.) vividha yojanAo mATe TrasTo karAvI, dhana ekatrita karAvavAnuM 'viSayomAM pU. rAmavijayajI mahArAja potAnA vicAro mokSanA lakSyanI dRSTithI lakSya paNa emanA samudAyamAM rakhAyuM nathI. tatvadarzana ane zAstranA AdhAre sacoTa rIte rajU karatA, paraMtu phakata vartamAna pU. AcArya bhagavaMta zAsananA kAryo mATe ke anukaMpA jevA viSayo vyavahAruM upayogI dRSTithI ja vicAratA loko sAthe AvA viSayomAM vaicArika mATe potAnI preraka vANI vahAvatA, paraMtu dAna ApavA mATe sIdhI apIla saMgharSa thAya ane tenA AghAta-pratyAghAta paDe e svAbhAvika che. potAnA ke vyaktigata dabANa teo kayAreya karatA ke karAvatA nahi. paraMtu emanA jIvanakALa daramiyAna pU. rAmacaMdrasUrijI mahArAje AvA ghaNA jhaMjhAvAto vakatavyanI asara ja evI thatI ke loko sAmethI dAna ApavA mATe haMmezAM joyA hatA ane te dareka prasaMge teo jarApaNa calAyamAna thayA nahotA. tatpara rahetA. ene pariNAme emanI koI paNa vAta upara dhananI relamachela potAnA vicAro ane potAnA nirNayamAM teo haMmezAM aDaga rahyA hatA. thaI jatI. emanI A eka viziSTa labdhi hatI. emanA kALadharma prasaMge emanI AvI nIDaratAne kAraNe emane keTalIkvAra sahana paNa karavuM paDatuM eka karoDa karatAM adhika rakama uchAmaNImAM bolAI te emanA prabhAvaka puNyanI paraMtu te teo nirbhayatAthI sahana karatA. emanA upara khUna karavAnI dhamakInA pratIti karAve che. patro paNa kyAreka AvatA ane ethI emanA guru mahArAja zrI premavijayajI saMsAra bhaMDo, dukhamaya ane eDavA jevo che, levA jevo saMyama che rAtre upAzrayamAM rAmavijayajInA saMthArAnuM sthAna badalAvI nAkhatA. emanI ane meLavavA jevo mokSa che e vAtanuM niraMtara lakSa' rAkhanAra ane rakhAvanAra . vahoravA mATenI gocarImAM jhera bheLavI devAze evI aphavAo paNa uDatI. parama gItArtha pUjayapAda sva. zrI rAmacandrasUrIzrvarajIne koTi koTi bhAvabharI eTalA mATe emanA eka ziSya cAritravijayajI bhaktibhAvapUrvaka svecchAe vaMdanA | ramaNalAla cI. zAha pahelAM pote gocarI vAparI pachI ja emane vAparavA ApatA. rAmavijayajI mahArAjanI yuvAna vaye AvI keTalIka kanaDagata thoDo samaya cAlelI. zrI muMbai jaina yuvaka saMgha , . pU. AcArya bhagavaMte gujarAta ane rAjasthAna uparAMta dilhI, uttarapradeza, - vArSika sAmAnya sabhA bihAra, baMgALa, kalakattA, sameta zikhara, madhyapradeza, mahArASTra, karNATaka jevA vistAromAM sthaLe sthaLe vihAra karI potAnI prabhAvakavANIno lAbha aneka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA zanivAra, tA. 12-10-191 nA roja sAMjanA 4-30 kalAke paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM lokone Apyo hato. amadAvAdanA premAbhAI holamAM " samAyaNamAM saMskRtino Ada" uparanA temanAM vyAkhyAno, pAvApurImAM bhagavAna mahAvIra svAmInA maLo, je vakhate nIce pramANe kAmakAja hAtha dharavAmAM Avaze : (1) gata varSanA vRttAMta tathA saMgha temaja zrI maNilAla mokamacaMda jIvanacaritra paranAM vyAkhyAno, rAjagRhImAM AgamasUtra uparanI vArcanA ane zAha sArvajika vAcanAlaya ane pustakAlayanA oDiTa thayelA vyAkhyAno vageree aneka lokone AkarSita karyA hatA. emanA vyAkhyAna hisAbo maMjUra karavA. ' daramiyAna koI paNa vyaktine koipaNa viSaya upara prazna pUchavAnI chUTa rahetI , (2) navA varSanA aMdAjapatro maMjUra karavA. ane kTalIyavAra to AkhuM vyAkhyAna praznottarIrUpabanI jatuM.teo vyAkhyAnamAM padAdhikArIo temaja kAryavAhaka samitinA 15 sabhyonI cUMTaNI. kayAreya mAika vAparatA nahi. yuvAnavaye emano avAja ghaNo bulaMda hato saMgha temaja vAcanAlaya-pustakAlayanA oDiTarsanI nimaNUMka. ane hajAronI medanI temanuM vyAkhyAna zAMtipUrvaka sAMbhaLatI. vRddhAvasthAmAM (5) saMghanA AjIvana sabhyanuM lavAjama rU. 750/- karavA mATe jIvananA aMta sudhI emaNe kyAreya vyAkhyAna ApavAnI bAbatamAM pramAda samitinI bhalAmaNa aMge nirNaya. sevyo nathI. azakti hoya, nAdurasta tabiyata hoya to paNa teo pATa ' upara jaNAvelI vArSika sAmAnya sabhAnA anusaMdhAnamAM jaNAvavAnuM upara birAjamAna thaI acUka vyAkhyAna ApatA. chellAM keTalAka varSomAM ke saMghano vRttAMta tathA saMgha temaja vAcanAlaya ane pustakAlayanA to emano avAja badhA zrotAo sudhI pahoMcato nahi to paNa zrotAo oDiTa thayelA hisAbo saMdhanA kAryAlayamAM rAkhavAmAM Avyo che. saMpUrNa zAMti jALavIne emanA zabdone pakaDavA prayatna karatA. keTalAya lokone !! tA. 1-10-1thI tA. 10-1091 sudhInA divasomAM baporanA 1 emanA pratye zraddhApUrvakano evo deDha bhaktibhAva raheto ke potAne vyAkhyAnamAM thI 5 sudhImAM koI paNa sabhya tenuM nirIkSaNa karI rAkaze. koIne prazna karAM spaSTa sAMbhaLavA na maLe to paNa emanA pavitra mukhAraviMdanA darzana || pUchavAnI IcchA hoya to be divasa agAu lekhita moklI ApavA karIne paNa teo anero utsAha anubhavatA. ! vinaMtI. - pU. AcArya bhagavaMta jayAM jayAM vicaryA tyAM tyAM emanA pagale pagale vArSika sAmAnya sabhAmAM sarva sabhyone upasthita rahevA vinaMtI che. aMjanazalAkA, pratiSThA, dIkSA, vaDI dIkSA, padavIpradAna, upadhAna, jinamaMdiranI nirubahena esa. zAha - pravINacaMdra ke. zAha maMtrIo II Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-91 prabuddha jIvana bhAratIya saMskRtimAM caka hemAMginI vI. jAI. gItAnA karmacakapravartanathI buddhanA dharmacakrapravartana sudhI arthAta kadIye jarjarita na thatuM A bAra ArAvALuM divyacaka zrIkRSNanA sudarzanacakrathI gAMdhIjInA carakhAcaka sudhI AkAzamaMDaLamAM niraMtara bhramaNa kare che. vidhAtAnA visvacakrathI, kuMbhAranA kulAlacaka sudhI bAranA aMkano ane sUryano samavAyI saMbaMdha che. dvAdazI sUryanI tithi : yoganA sahasAracakathI kolageTanA surakSAcaka sudhI che. AdityonI saMkhyA 12 che. saMskRtamAM prasiddha ukti che -AvazabhA bauddhonA prArthanAcakrathI jainonA siddhacaka ane hindunA zrIcaka sudhI rivAraH 1 hiMdu saMskRti mULa dvAdazamAna paddhatine anusaranArI che. dazAMza sInAM kaMkaNathI zIkhonA kaDA sudhI paddhati ahIM pAchaLathI vikasI. ApaNI bArAkhaDInA akSara bAra. saMgItamAM ekacakrI zAstA sUryathI cakravartI samrATo sudhI svara bAra, kuMDaLInA bhAva 12, jayotiSamAM rAzio 12, varSanA mahinA 12, dharmacakrathI rAjacaka sudhI ane RtucakrathI kAlacaka sudhI.. DajhananA naMga 12, phUTanA ica 12, bolI badale teya bAra gAue ane bAvo nAnAM-moTAM cakonI ke moTAM cakomAMnA nAnAM cakonI 'bole te ya bAre varase. jIvanamAM sukhadu:khanI bAramAsI ane maraNa pachInuM abAdhita zAsvata gati che. ya bAramuM. bAra hAthanuM bI ane vAgyA to ya bAra. nisarganA cakanemikamamAM kaI vastu kyAre Urjita dazAne pAme te kahevuM. jainonA aMgasUtronI saMkhyA bAra. vaLI jainomAM kahe - 8 aThThama . muzkela che, rAtakAnuzataka sAranAthanI dhULamAM ragadoLAtA samrATa azoka nirmita dAma kArdeza kare tapa upavAsa. vaiSNavono moTo maMtra * * namo bhagavate sacaka siMhastaMbhanuM bhAgyacaka pharyuM ane bhAratamAM sArvabhaumatvanA pratIka tarIke vAsudevAya " te ya dvAdazAkSarI. bauddhomAM kAdazAyatana tanunI kalpanA che, ene mAnabharyuM sthAna maLyuM. te sarvamAnya ane sarvapUjaya ryo. tenI nIce arthAta mAnavadeha e - pAMca jJAnendriya, pAMca kamendriya, mana ane buddhi navuM kAMI paNa umerAyuM hoya to phakta "satyameva jayate " maLIne bAra tatvonuM Ayatana che. A siMhastaMbha eTale samrATa azokanuM mahattvapUrNa smAraka. samrATanI ' jo ke bAranA aMkano virola vistAra karavo ahIM aprastuta che. mULa padavI e ja mAtra azokanuM viziSTaya nathI; te udArahadayI ane paramANika mudata para AvIe. kAlacakanA cAlaka sUryano ane bAranI saMkhyAno koI hato A tenuM kharuM vaiziSTaya. bauddhadharma ane saMgha sAthe eno jIvobhAvano gUDha saMbaMdha che. sUryano saMbaMdha caka sAthe paNa joDayo che. sUrya ekacakI saMbaMdha hato. mAnavanA hadayamAM naitika bhAvanAnI pratiSThA karavI e bauddhadharmanuM rathathI gaganamArga Akamita kare che. evI vaidika RSionI lpanA che. Igita che, ema mAnanAra samrATa azoke A mahAna kAryanI pratiSThA mATe ravIndranAthano bhAvuka AtmA sUryamUkhInA phUlamAM sUryanA cakanAM darzana kare potAnuM amUlya jIvana samarpita karyuM. saMtapaNuM ane rAjavIpaNuM-saMdeva dUra che. rahenArI A be pravRttiono dugdha - zarkarAsaMgama bhAratanA ItihAsamAM sarvaprathama pRthvI sUryanI AsapAsa cakAkAra bhramaNa kare che ane divasa-rAtrinuM bhagavAna buddhanA A anuyAyI samrATa azoknA caritramAM maLe che. nirmANa kare che, ahorAtracaka pharatuM thAya che. phAgaNa caitranI sAthe hastadhUnanA bhagavAna buddhane saMbodhi prApta thaI pachI sAranAthamAM paheluM pravacana kare che ane mAsacaka cAlu thAya che. varSAno pAlava pAradane aDe che ane karyuM. A ghaTanAne bauddha sAhityamAM dharmacakapravartana kahe che. dharmacakane gati tucaka gatimAna thAya che. Rtucakra saMvatsara ane pravartita kare che. AkAzagaMgArUpI ApavAnuM kArya kevaLa jJAnabalasaMpanna vyakita ja karavA samartha che paNa gatimAna cakramAM sUrya bhamaNa kare che ane kAlacakrane abAdhita rAkhe che. thayelA cakrane aTakAvavuM devone paNa azakya che evI bauonI kalpanA che, mahAbhArata eka AkhyAna che. mahAbhAratanA Adi parvamAM A kAlacakano cakano vartuLAkAra sAtatyasUcaka che. buddha dharmacaka pravartita kyuM ane te mArgastha ullekha rasaprada kathAnakanA rUpamAM karyo che. uttanA kuMDaLo takSake taphaDAvyA. thayuM have sAkSAta buddha paNa tenI gati avarodhI zako nahi evI bauddhonI takSakano pIcho karatAM uttaka pAtALamAM pravezyo. tyAM teNe aneka Azcaryo mAnyatA che. joyAM. temAnuM eka te pharatuM cakra. A cakanA 360 ArA hatA. ra4 5chIthI A dharmacaka akhaMDa gatimAna rahe mATe azoke bhagIratha prayatna kya. tene bAMdheluM hatuM. 6 kumAro tene pheravatA hatA. A caka eTale varSacaka. 24 sAranAthanA azokastaMbha (siMhastaMbho para je caka che tene ApaNe dharmacaka pUThAM eTale varSanA 24 zukala-kRSNa pakSa. ane 6 kumAro eTale 6 Rtuo. tarIke oLakhIe chIe. lokasevA ane lokalyANa A bannemAM azoka takSaka sarpa che. adhyAtmanI paribhASAmAM sapane kALanI upamA ApavAmAM dharmanA rahasyanuM darzana kare che. gItAnI paribhASAmAM ene ja lokasaMgraha kAje' AvI che. udAharaNata: zrImad bhAgavatamAM varNavyA muwAsa: arthAta pravartita kareluM yajJAcaka athavA karmacaka evI saMjJA che. jIvamAtra kALasarpano koLiyo che. sarpanI gati kaLAtI nathI paNa deza evaM pravartitaM cakraM nAnuvartayatIha ya : I . kaLAya che. saMsAra/jIvana sarpanI jema sarake che. jIvananI gati kaLAtI aghAyurindriyArAmo moghaM pArtha sa jIvati // 3.16 nathI, varSonAM vhANAM vAya kaLAtuM nathI nti maraNano deza kaLAya che. hiMduonA be moTA deva ziva ane viSNu - ziva nAgabhUSaNa che, e kALane kIDAnuM karmaNaiva hi saMsidvimAsthitA janakAyadaya : / sAdhana samaje che. viSNa kALane rAcyA banAvI zeSanAga para poDhelA che. lokasaMgrahamevApi saMpazyankartumarhasi // 3.20 bane kAlAtIta che. arthAta A yAcakanuM je anusaraNa karato nathI tenuM jIvana vyartha che, A to thaI kevaLa mahAbhAratanI vAta, kinta bhAratamAM ati prAcIna te IndiyArAma ane pApAcArI che. kALathI darzanazAstromAM kuMbhAranA cAnne arthAta kulAlacakrane sRSTi utpattinuM karma karIne ja janakAdi parama siddhipada pAmyA che. lokasaMgrahane dhyAnamAM pratIka mAnavAmAM AvyuM che. vidhAtAne kuMbhAranI ane visvacakane kulAlacakanI ' rAkhIne paNa karma karatA rahevuM te ja iSTa che. upamA ApaNA prAcInagraMthomAM ApavAmAM AvI che. dharmacakane sanmArgastha karavuM eTale devonuM ja kArya karavuM evI bauddhonI caka bhAratamAM pUrNatAnuM pratIka che. jene bauddho zUnya kahe che tene ja mAnyatA che. tenA pratIkarUpe bauddhavihAromAM prArthanAcako hoya che. mAtra hiMdamAM upaniSo pUrNa kahe che. upaniSadanA kALamAM cakane gUDha zakitanuM pratIka mAnyuM ja nahI, bebilonamAM paNa AvAM caka hovAno ullekha che. bhagavAna buddha dharmacakanuM pravartana kare che. cakesvarI tIrthaMkara zrI RSabhanAthanI sarvAjIve sarvasaMsthe bRhante tasmina haMso bhrAmyate brhmcke| zAsanadevI che, jene kAraNe jaina zilpablAmAM ene mAnabharyuM sthAna che. gItAnA pRthaTIbhAne preritAra 5 mavA nuSyastatatenAmRtavati || yogezvara zrIkRSNa karmacakanA pravartaka che, emanuM Ayudha paNa sudarzana caka arthAta samasta jIvonuM je jIvana che ane prANImAtranuM adhiSThAna che. cakadhara viSNu visvacakane zAsvata gatimAna rAkhe che, to sUrya kAlacakano che te brahmacakamAM AtmarUpI haMsalo jIvAtmA ane paramAtmAne bhinna mAnI cAlaka che. bhamyA kare che. paraMtu je kSaNe abhinnatAnI anubhUti thAya che te kSaNe A kAlacakano sAkSAtkAra sarvaprathama thayelo RgvadanA dIrghatamA RSine amRtatvane pAme che. dvAdazAraM na hi tajjarAya / pUrNatAnA pratIka uparAMta caka zAsvatagati ane saMrakSaNanuM paNa pratIka varsi gha para ghAmRtasya traveDha 9.964.17. che. strInAM keNa, bALakonI vALIo, paganAM kaDAM, kAnanI kaDIo, zIkhonuM , hovAno ullekha che. mAtra vidamAM vize mAsanAthana bhU dharmanuM na Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 16-9-1 kaDuM - vartuLAkAra che, cakrAkAra che. A paMktiomAM satyano raNakAra che. ' - A badhA pAchaLa saMrakSaNanI bhAvanA che. aniSTa tatvo sAme rakSaNanI caka saMrakSaka che ane saMhAraka paNa. sudarzanacakadhara kRNa-viSNu jagatanA bhAvanA rahelI che. surakSA ane cakano saMbaMdha vyakata karatuM Adhunika pAlayitA paNa che ane mArayitA paNa. viSNu koNa ? tribhuvanavyApI sUrya " kALanuM udAharaNa eTale kolageTaluM surakSAcaka.' ja to. traNa pagalAMmAM (arthAta prAta: mAdhyadina, sAye) vizvane vyApatA yoganA ni pradezamAM paNa mUlAdhArathI sahastrAra sudhI cakonI avirata sUryanI vaidika kalpanA purANomAM traNa pagalAMmAM vizvane vyApatA vAmanarUpe gati che. sAmadika zArAmAM eka adhikAradarzaka ane bhAgyasUcaka che, eka zubha karI che. - cihana che. buddhanA paga para je 6pa cihano hatA temAnuM eka che. taMtramArgamAM sUrya golAkRti che, cakAkAra che; aganagoLo paNa che. mAnavasaMskRtino zrIcaka ane jainonuM siddhacaka vizeSa prasiddha che. cakrapUjAnA utsavane bauddho vikAsa ane vinAza agnitatvane AdhIna che. anyathA vizvapoSaka sUryanArAyaNa cakamahe kahe che. sAMcImAM eka tRpanA Theza para cakataMbha karelo che. tenA pralayakALe rudra ane vinAzaka che. pralayatAMDavamAM mana nI AsapAsa para eka puA ane eka strI hAtha joDI cakanI pradakSiNA kare che tevuM daraya agnijavALAnuM je cakAkAra tejovalaya che te sUryanuM pratIka che. sUrya mArake che. jenomAM kaMkAlITInA sUpamAM je zilpAkRti che temAM cakadevatAnI eka paNa che ane tAraka paNa che. sAthe sAthe sRSTirathano cakacAlaka paNa che. " mUrti che. jene zilpamAM aneka jagAe caka, staMbhacaka pada ane cakarUpa AyAgapaTa ' cakaneminA kramAnusAra parivartano prakRtino kama che. rAtri pachI divasa evA cakrAMti kalAprakAra jovA maLe che. mahArASTramAM cakAMkti karIne saMpradAya svIkArya che. baLabaLatA grISma pachI varSanI amI chAMTa AvakArya che. prakRtinA che. yogamAM cakrAsana che, yuddhamAM cakacUha che ane saMskRta sAhityamAM cakavAka cakanemikamamAM parivartana jarUra che, Avartana paNa che, punarAvartana paNa che, pakSI kavionuM mAnItuM che. kintu udvartana nathI. varSo pachI tarata vasaMta kyAreya AvatI nathI. prakRtinuM ' . jIvananI uccanIca dazAne cakanemikamA kahe che. uttarameghadUtamAM kAlidAsa caka vAkuMcakuM, ADuMavaLuM, UMdhuMcatuM cAlatuM nathI. . varNave che - nIvaiRtyuri ra sA vajanejimeLa ! - ' A pravartita prakRticakanuM yAcaka / karmacaka / dharmacakanuM anuvartana karavuM samaya jatAM caka dharmakAraNamAMthI rAjakAraNamAM praveyuM. samrATane cakavartI evo zrIkRSNano gItAmAM Adeza che. (3.16). A AdezA pALyo nahI, . evI saMjJA che. cakra sArvabhaumarAjavInuM cihana che. caka eTale rAjamaMDaLa paLAyo nahI ke paLAvyo nahI, athavA to vaiyakti, jAtIya, rASTrIya svArtha . tene svAmI te caq. bhAratamAM rAjamuddA para tethI cakra aMkti karatA. mATe jayAre jayAre cakanI gati rUMdhI athavA to cakane vaka vaLAMka Apyo, ' - IrAna ane bhAratamAM caka ane sAmAjayano saMbaMdha joDyo che. A viSayaka kyAreka ADuteDuM karyuM. kyAreka avaLI gatithI pheravavAno uddavyApa karyo tyAre bauddha lpanA evI ke rAjAno rAjayAbhiSeka thAya tyAre eka sonerI caka tyAre AkaMda ane hAhAkAra macyo, tyAre tyAre hiMsA, dveSa, julamanA aniSTa AkarAmAMthI Utare, rAjakAramAM te sthira thAya rAjAnA mRtyu veLA te ADuM mArge vizvacAne viparIta gati ApI. paDe athavA cAnuM nivartana thAya. vArasa jo rAjanItijJa hoya to pharI caka yugadharmaparivartano bhalene ho, kintu mahadvAramAM pragaTa thAya. ' ' dharmacakta nivartana na ho . gAMdhIjIe calAvelA carakhAcakane vIsamI sadInuM dharmacakapravartana ja karmacaka udvarlsana na ho mAnavAmAM Ave che. karmanA cakane naka na raho "je poSatuM te mAratuM zuM e nathI krama kudaratI ? " - kavi kalApInI dharmanuM cakra kadI vaka na ho. D . saMtAnono kartavyadharma ri pU. AcArya zrI pUrNacaMdrasUrijI " A duniyAmAM jeTalA parvata che, e jema mesagiri nathI hotA; jeTalAM kaMkara * adhama pachInI jarAka ochI kharAba kyA che; vimadhyamanI ! keTalAka mANaso . che, e zaMkara nathI hotA; jeTalAM vana che, eTalAM caMdanavana nathI hotA; ema jeTalA mA-bApano pUrepUro kasa kADhI letA hoya che, jayAM sudhI emanA hAthapagamAM gharanuM mAnava che, eTalA uttama nathI hotA ! karoDo mAnavono moTo bhAga to pazu jevo kArya karavAnuM era hoya che, tyAM sudhI to eo mA-bApane sAcave che, paNa A hoya che, emAMthI thoDA ghaNA adhama hoya che, emAMthI ghaNo thoDo bhAgaja vimadhyama jAtanuM jora khatama thai jatA, kerInA goTalAnI jema nirasa-ni:satva banI gayelA ' hoya che ane e vimadhyamomAMthI paNa AMgaLInA veDhe gaNI zakAya, eTalA ja mA-bApane eo pheMkI detA hoya che. * utama jaDI Ave che. adhamAdhama to sAva kharAba gaNAya, adhama ethI jarAka ocho kharAba gaNAya, | AkAre mAnava sarakho hovA chatAM enAmAM Avo bheda prakAranA kAraNe paDe vimadhyama enA karatA ThIka ThIka oche kharAba gaNAya, jayAre hanamanI kakSAne zobhAvatA che. A prakAra paNa aneka jAtanA che, chatAM eka subhASite je prakAranuM mAdhyama puraSo to atyaMta zreSTha gaNAya. keTalAMka mAnavo mRtyu paryata potAnI mAtAnA sevaka , banAvIne mAnavonA AvA vibhAga pADayA che, e prakAra jANavA jevo che. subhASitanuM banIne rahetA hoya che. mAtAne eo eka tIrthanI jema pavitra mAnIne ArAdhanA kahevuM che ke, hoya che, AvA mANaso uttama nI kakSAne zobhAvanArA gaNAya che. mAtA jevI potAnI mAtAne je stanapAna sudhI ja seve, e to pazu che. sabhyatA, saMpatti ane sukha-sugavaDono AjanA jevo vikAsa nahoto thayo, patnIno sathavAro maLatA mAtAne je tarachoDI de, e narAdhama che ane jayAM sudhI e paNa eka yuga hato ! jayAre lagabhaga ghare ghare mAtA-pitAnuM sthAna koI tIrtha gharakAma karI rAMkvA samartha hoya, tyAM sudhI je mAtAne sAcave, e vimadhyama che. jenuM ArAdhya hatuM. tyAre mA-bApanA sevaka tarIke potAnI jAtane oLakhAvatA uttamanI kakSA pAmI zake, evo to e ja che, je mAtAnI mRtyu paryata eka tIrthanI putro gaurava anubhavatA hatA ane A paNa eka Ajano jamAno che, jayAre jema sevA kare I : : mAtA-pitAnA sevaka to nahi, paNa pAlaka banavAnIya ghaNA ochAnI taiyArI che. mAtA sAthe mAtA tarIkeno saMbaMdha pazuomAM prAya: tyAM sudhI ja jaLavAto are ! ghaNI jamAta to evI kujAta che ke, je mA-bApane potAnAM cAkara tarIke hoya che. jayAM sudhI navajAta e zizane stanapAnanI AvazyakyatA rahetI hoya oLakhAvavAnI vikAI paNa hasate haiye karatI hoya ! che. stanapAna vinA jayAM e jIvatuM thaI jAya che, tyAM ja mAne tarachoDI detuM A jamAnAnuM sauthI moTAmAM moTuM Azcarya to e che ke, je mA-bApe ' hoya che. A duniyAmAM mAnavano AkAra dharAvatA AvA pazuonI saMkhyA ThIka ehpaDe pAMca putrone ucheryA hoya ane bhaNAvI-gaNAvIne pagabhara karyA hoya, ThIke moTI che. AvA loko bALaka maTIne jayAM kizora bane che, thoDuMka akSarajJAna e pAMca putro bhegA maLIneya ane pAMca patnIono sathavAro laIneya eka mA-bApane jeTalAmAM e meLavI che che, teTalAmAM ja mA sAthenA mAM tarIkenA pUjyatvanA jALavI jANavAnI parIkSAmAM nApAsa jAhera thatA hoya che. A kaMI jevuM Azcarya . saMbaMdhono e aMta ANI detA hoya che. AvI pahAkakSA dharAvatA mANasone "adhamAdhama nathI ! Aje sthapAtA gharaDo-gharone bhale so tALIonA gaDagaDATathI vadhAvI ' tarIke oLakhAvI zakAya. ' letA hoya, paNa kharI rIte bhAratanI navI peDhIe kartavyanA kSetre kADhelA devALA- 'adhamAdhama pachI AnA karatA thoDIka ochI kharAba kakSA "adhamanI che. ane A varavuM-pratIka che. Aje vadhatI hospiTalo jema kathaLatA Arogyano ane keTalAMka mANaso bALakamAMthI yuvAna bane che, tyAM sudhI to mAne ThIka ThIka sAcave jelo jema vadhatI gunAkhorIne nAdara-namUno pUro pADI jAya che, ema gharaDA-gharo che, paNa jemAM emanuM lagna thatuM hoya che, tyAM ja eo kAM to mA-bApane ghara Aje dhovANa pAmI rahelA kartavya dharmanI cADI khAya che. A satya AjanA choDavAnI pharaja pADatA hoya che, kAM to mA-bApane tarachoDI daIne eo potAno saMsArane samajAze kharuM ? ane samajAyA pachI gaLethI aMdara utarIne peTamAM Takaze alaga mALo racI letA hoya che. AvA mANasone adhama tarIke oLakhAvI zakAya. kharuM ? 1 1 D. no pUrepUro kA koI kharAba kyA che e ja no pazu jevo koI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-91 prabuddha jIvana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, muMbai tA. 31 mI mArca 1991 nA divasanuM saravaiyuM - 1990 Do ane devuM rIjharva phaMDa 1991 miksa ane leNuM bloka karAra mujaba) rasadhArA ko. o. hA. so. li. pa1ra30=40 pa1ra30=o 1487898=18 rapa045=0 3000=09 gayA saravaiyA mujaba bAkI invesTamenTasa (copaDAM pramANe) pariziSTa ba pramANe zeze tathA Dibencarsa yuniTa TrasTa opha InDiyA yuniTe garva. phAM mAM DIpojhITa benkomAM phikasa DIpojhITa ra835o=0 ra0ra0=00 17papa00=0. 6650=00 6pa0350=9. 1pa1pa43=18 ra835o=0 ra0ra00=09 198500=0 66500=00 137407pa=0 880350=00 1414791=18 gayA savaiyA mujaba bAkI pa8107 00. umero : AjIvana sabhyonAM : | lavAjamanA vasula naTa) 150=00. peTrana sabhyonA lavAjamanA 148789818 anya phaMDo. 131ra369=3pa. pariziSTa a mujaba devuM. 65606=59 sTApha proviDanTa phaMDanA 1ra0=00 agAuthI Avela lavAjamanA 1601=37 paracuraNa devuM ra63ra7=6 zrI janarala phaMDa varSa daramiyAna kharca kastAM AvakamAM vadhAro bAda : gayA saravaiyA mujaba udhAra 4749=4 0=00 24064ra007 pharnIcara ane phikSara (cepaDA pramANe) gayA savaiyA mujaba bAkI bAda : kula ghasArAnA 1989 sudhI 13642-24 cAlu varSa daramiyAna ghasArAnA 104 1769=0. 3134124 31341=24 11676 24. 1996pa 0. 196=00. 19=0 ra8859=81 15411=24 1pa30=0 187130=42 89881=29 , A 97249=13 125=0. 13rapa=0 360=jI 1100=00 ra90=0 DIpojhITa posTa ophisamAM bI. i. esa. TI Teliphona aMge bilA krIDA kendra 1rapa0 13rapa=00 360=. 1100=0 10=0. 18596ra. rapa05=32 pa7pa19=30. 48507085 150pa3=25 * 16410=44. ' 2889=84 leNuM : sadhdhara zrI ema.ema. zAha sA.vA. pustakAlaya InkamaTekSa riphaMDa Dibencaro tathA DIpojhITa para caDhela vyAjanI sTApha pAse . kharca aMge ane paracuraNa leNuM 467pada2 17pa6800 803720 4ra95885 2695=49 187654=47 AgaLa lai gayA kula 31407487 AgaLa laI gayA 7pa861=02 . Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ' tA. 16-9-1 4549 pAchaLathI lAvyA 327pa861=2 888984. 31874=87 654583, 4366187. pAchaLathI lAvyA rokaDAM tathA benka bAkI benka opha IDyiA cAlu khAte benka opha InDiyA bacata khAte rokaDa pUrAMta 32433 1285=01 50214=36 137786=15 1ooo0=9 zrI janarala phaMDa(Avaka kharca khAta) zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTanA Avela zrI kizora TiMbaDIA keLavaNI yojanAnA Avela ume? : varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcano vadhAro --- - sAmI bAju pramANe - 346325=02 4713rapa=02 8144=73 898129 bAda : gayA saravaiyA mujaba jamA hatAM 30ra685=49 - kula 3275861=02 7ra69549 kula rU. 3275861= oDITarano riporTa: amoe zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, muMbaI tA. 31-~199nA divasanuM uparanuM saravaiyuM majakura saMghanA copaDA tathA vAucaro sAthe tapasyuM che, ane amArA dhI muMbaI pablIka TrasTa ekTa anusAra judA riporTa AdhIna barAbara che. - tA. 18--196 uttamacaMda sAkaracaMda zAha cArTarDa ekAunTanTasa . oDiTarsa muMbaI, pramukha, maMtrI, Trejharara, TrasTI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . tA. 31-3-91 nA roja 418469 217 09 rajI spaso=0 3jI 75=0 11ooo=oo 706491pa0=0 74246oo 1pa=0 1 pa1coo=0 10paso=co. 94127 tA. 16-9-1 prabuddha jIvana zrI muMbai jaina yuvaka saMgha, muMbaI tA. 31-3-91nA divasanA saraveyAmAM batAvela TrasTa phaMDa ane TrasTa khAtAonuM vigata darzAvatuM pariziSTa : a anukrama (1) TrasTa phaMDo tA. 1-4-0 nA roja varSa daramiyAna bheTa havAlA vyAjanA havAlA varSa daramiyAna kharca zrI makAna phaMDa: 418469 zrI pustaka prakAzana khAtuM 219 * 3 zrI prabuddha jIvana kAyamI phaMDa ra000=0 zrI vidyasatra pravRtti khAtuM 450= zrI sevatIlAla kAMtilAla TrasTa paryuSaNa. 2750=9 rapa0=00 zrI A. vijya vallabhasUri smAraka vyAkhyAna phaMDa zreNI . 350=0 zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha zreSTha lekhaka pAstioSika phaMDa 1100% zrI dhIrajabahena IpacaMda ramakaDAM ghara 9:%=49 . zrI mahAvIra vaMdanA snehamilana 1500. 10 zrI anAja rAhata phaMDa 74ra46o 11 zrI mohanalAla mahetA -- "sopAna pAstioSika phaMDa 15o=0 12 zrI vasaMta vyAkhyAnamALA phaMDa. pa00=0 zrI kizora TibaDiA keLavaNI yojanA phaMDa 1v= _ pu0=GO kula rU. 84127 000= (2) TrasTa khAtAo : ' zrI premaLa jyoti pravRtti khAtuM rapa7pa 11 179=co 11=0 971805 2 zrI dIpacaMda tri. zAha TrasTa 63parara06ra pa88o=' uparajI ra516% - 3 zrI sI. yu. zAha meDikla eiDa 358695 358685 zrI sarasvatI DAhyAbhAI jhaverI caramAghara 7425=50. pa3% 0. 18ra=00 zrI mohanalAla mahetA "sopAna" pAstioSika phaMDa: Avaka kharca khAtuM. ra00=0 150= 1pa000 6 zrI dhIrajabahena dIpacaMda ramakaDAM ghara Avaka kharca khAtuM. 10165=jI 700=9 10955=5 ( 7 zrI anAja rAhata phaMDa: Avaka kharca khAtuM. 7410=10 976% 74ra4=09 153=o 8. zrI vidhAsatra: Avaka kharca khAtuM 33ra8eo 4500 4433=0 zrI A vijaya vallabhasUri smAraka vyAkhyAna zreNI : Avaka kharca khAte 749o 151=0 10 zrI sneha saMmelana : Avaka kharca khAtuM 1160= 11pa88=0 15 =co. 8rapa8=0. zrI paryuSaNa vyAkhyAnamALA: Avaka kharca khAtuM 000 ra6ra15=95 281rapao 54340-5 zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha: zreSTha lekhaka Avaka kharca khAtu. 1oo, pas=0 110=00 1rapa0=) zrI vasaMta vyAkhyAnamALA Avaka kharca khAtu o=m. Q31-70 pa1oo, 1433-70 zrI kizora aiDiA keLavaNI yojanA skolarazIpa phaMDa Avaka kharca khAtuM 10=% 7685= 15 zrI parksivAda Avaka kharca khAtuM jI 6809=50 131ra769=3pa L25811jI. 4886kaMpa 86101= 186% 10 muMbai tA. 4-7- 11 uttamacaMda sAkaracaMda zAha : cArTarDa ekAunTanTasa : oDiTarsa 38597=06 pa346ra =0 34343=pa0 rajI= 629=5 447=10 33papa=eo 3rapa0=0 o=0 o=0 o=0. o=0 19050 1374075=0 pramukha, maMtrI, Trejharara, TrasTI - Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana tA. 16-9-1 tA. 31-3-91nA roja invesTamenTa tA. 31-3-19 nA roja leNuM ane kevuM: pariziSTa: ba ' '190 (1) zero ane Dibencaro rasadhArA ke. o. hA. so. li. zera 10 pa0=00 - 50=0 5 =0 4 %=0 15o=0 - 00 0 pa85=00 tAtA oIla ke li. baeNica ra0 bombe DAIga enDa menyu kAM. li. 150 -volTAsa li. tAtA loko enDa e. kuM. li. bonDa 4jI=jI 150= 3jI pa850=0 muni sevAzrama kharca aMge pravAsa phaMDa aMge " sarvodaya parivAra aMdha bALaka khAtuM alpAhAra Isa nehAnala lekacara sIrIjha zrama maMdira zrI bhagavAna mahAvIra vacano pustaka "prakArAna' aMge agAuthI Avela rapatrujI rarapa0=0 ra743=0 911-jI - 1666o= 3377 , 9 =0 rapa00=00 . ra450=0 rara000 - 107611=0. ra4064=87. 34jIjI 40=0 spapa00 1000=0 pa000=0 1000=09 ra0ra000 (2) yuniTa TrasTa opha I. nA yuniTe (3) garva. kAM. phikasa DIpojhITa 350=00 hindustAna jhiMka li. 40 =co. bhArata peTro. koporezana 40=00 rASTrIya kemikalsa enDa pharTIlAijhara pa80%=00. sTIla othoriTI opha I. li. 10= madrAsa rIphAInarI kAM. li.. 500=00 nevelI lagnAiTa keporezana 1 =0. simenTa keporezana opha I. li. 500=00 hindustAna peTroliyama korporezana li. 4jI=0 InDiyana peTrokemilsa keporezana li. 17papa00=0 (4) benkamAM phiksa DIpojhITa 2750=% , benka opha InDiyA phiksa DIpojhITa vI.pI. reDa 9ow=% mAMDavI ke. o. benka li. jI=nDa dhI bombe manaTAIlsa ke.o. benka li. jI=jI sArasvata che. o. benka li. 1ra0% kapoLa che. o. benka li. 66pajI0 proviDanDa phaMDa: zrI ela.ema. mahetA. che. phaMDa zrI cImanalAla ema. zAha che.. phaMDa zrI manasukhabhAi mahetA pro. phaMDa yune azoka palasamara pro. phaMDa zrI vijaya sAvaMta pro. phaMDa 8448 24 3rapa3=pa0 14500 236600 239-40 40000=9 449-4 1985% 0. rapa00=00 jIjI jI=0 jIlDa 1rajI =jI leNuM: sTApha pAse zrI ela. ema. mahetA zrI dIpaka ena. zAha yuna haricaMdra e. navALe yuna azoka palasamakara yuna vijaya sAvaMta 171ra % 12858papa rahnaccha 490= pa66=0 66pa000 4295885 ra8350=00 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-91 1990 320283=00 101=00 320384=00 3240=00 639=00 9549=00 4103=00 7553-5 247619=64 2029=33 963117 35709689 19338=00 275772-89 404=00 13=00 496=00 606223=49 Avaka bheTanA cAlu bheTanA prabuddha jIvanane netrayajJane lavAjamanA vasula AvyA prabuddha jIvana lavAjamanA vyAja tathA kamizananA Dibencaro ane bonDanA benksI phikasa DIpojhITa para garva. zuM. nI DIpojhITa para yuniTa TrasTanI para khAtA para tathA mizananA bAda : anya aMkIta phaMDone 104 paracuraNa Avaka zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhanA keseTanA prabuddha jIvana zrI muMbai jaina yuvaka saMgha - muMbaI tA. 31-3-91 nA roja pUrA thatAM varSano Avaka kharcano hisAba 1990 kharca vahIvaTI tathA vyavasthAkharca pagAra tathA bonasa tathA grecyueTI sTApha pro. phaMDa phALo tathA vyAjanA gADI bhADu tathA anya kharcanA sTApha beniphiTa kharca bloka menTenansa tathA vijaLI kharca 343833=50 29=00 2001=0 2685=00 8613=50 3330=00 79812-76 219074=98 29400=00 11127=15 374844=89 86101-00 644=00 137=00 369955-50 1199=50 288743=289 992=0 AgaLa lai gayA ..67989=89 118635=00 14939=00 54964=80 2084=50 11221-75 5496-00 7490-50 399=0 77=10 60=00 9400=00 22730-00 1966-00 2609084=35 48264=92 12953-0 68003=00 315=50 63=00 1469=5 1415-84 6114=80 40000=00 11000=00 21581-1 552489=66 liphTa kharca Teliphona kharca prinTiga ane sTezanarI posTeja benka kamizana prophezanala TekSa oDiTarane onezyima bombe pablika TrasTa: phaMDa phALAnA pharanIcara para ghasArAnA uddezo aMge paryuSaNa vyAkhyAnamALA aMge kharca vasaMta vyAkhyAnamALA aMge kharca hiraka jayaMtI aMge kharca sneha saMmelana aMge kharca bhakti saMgIta aMge kharca saMghanA anya uddeza aMge kharca muni sevAzrama aMge kharca cIcaNa paryaTana aMge kharca dhIrajalAla dhanajIbhAi zAha pAritoSika Avaka kharcanA krAMtivIra kAryakrama inkamaTekSa riphaMDanA na AvatA mAMDI vALyA zrI dhIrajabena dIpacaMda zAha ramakaDAM ghara zrI ema. ema. zAha lAibrerIne TharAva pramANe saMdhanA TharAva pramANe anya saMsthAone 173610=0 16573=50 27595=35 23807=0 1002-50 9040-00 4743=0 10729=00 390-00 83=00 600=00 9400=00 -00 179=0 26215=95 9231=30 11588=00 8933=00 2073=75 10623=25 1292=0 40=00 42=00 3886=32 0=00 24000=00 0=00 11 273392-35 94745=97 AgaLa lai gayA ... 368134=32 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106223=89 34625=02 952548-1 muMbai, pAchaLathI lAvyA Avaka karatAM kharcano vadhAro uparano hisAba tapAsyo che, ane te barobara che. tA. 18 6 1991 cArTarDa ekAunTanTasa oDiTarsa 17989=29 670989=89 lagana jIvata 552489-66 9902=40 200=00 560392-16 64329=00 290000-00 9954=80 265=50 67265=50 3900-00 2755 17160=00 107827-35 952548=1 pAchaLathI lAvyA jJAnagoSTi kharca tejapAla DIpojhITanA mAMDI vALyA. vaidyayi netrayajJa anya saMsthAne TharAva anusAra prabhukha jIvana aMge prabuddha jIvana posTa kharca prabuddha jIvana puraskAra kharca prabuddha jIvana prinTiMga kharca prabuddha jIvana pagAra kharca prabuddha jIvana kharca * prabuddha jIvana pepara kharIda kharca karatAM AvakamAM vadhAro 39000-00 90000-00 1297=0 3324=00 34812=00 2500=00 2937-00 18850=0 tA. 16-9-1 36813432 89000-00 68721=15 18713=42 630989=89 pramukha, maMtrI, Trejharara, TrasTI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-1 prabuddha jIvana 1990 813-rapa 674=7pa 7papa4=0. Avaka vyAjanA beka vyAjanA garva. kaMpanInI phiksa DIpojhITa para 89375 pa8ra10=0. 865=50. 7497=00 19=00 35 R00 6763=0 u74= 00. 4958140 bheTanA tathA grAMTa ane lavAjamanA paramAnaMda kApaDiyA smAraka nidhi taraphathI myunisipala grAMTa pustaka lavAjamanA saMgha taraphathI zrI maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya - muMbai tA. 1-4-0 thI tA. 31-3-91 sudhInA varSano Avaka kharcano hisAba 1990 kharca vahIvaTI tathA vyavasthA kharca 8-87 10435=40 pepara lavAjama 6230=%. parapa40=00 pagAra tathA bonasa vagere ura4=93 109=50 buka bAIDIga 5441=00 proviDanDa phaMDa phALAnA tenA para vyAjanA rapa0=0 * * 105=00 vimA primiyama ra440=0 1=0 . benka mizana 11818=0 69480 vyavasthA kharca 6ra18=00 100=00 oDiTane overiyamanA 10507050 sTapha beniphiTa kharca 15-2pa 1pa8=50 sApha saphAI tathA paracuraNa kharca 465=00 600=00. prophezanala TekSa pa05=00. upara6600 247825 ghasArAnA 904jI. pharanIcara para ghasArAnA 10% 1947. 1rara1=0 pustaka para ghasArAnA 15% 19947 133pa che 7pa67pa =25 rapa0=0 1184=09 8G=50 46o=0. ra443=pa0 paracuraNa Avaka pastI vecANanA leiTa phInA dAkhala phInA 100=00 11364=00 4663=40 _60=00 176rapa-40 varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcano vadhAro 454660 813=00 1rapa14-jI. 13327=00 , (core=CO kula rU. 166ra7=65 98049=(c) kula rU166ra7=65 upano hisAba copaDA tathA vAucaro sAthe tapAsyo che ane barAbara mAluma paDyo che. muMbaI, tA. 18--199 - cArTarDa ekAunTanTa oDiTara maMtrI, jharara, TrasTI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-1 1990 0784 phaMDo ane devuM kAyamI phaMDo: gayA savaiyA mujaba umero : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI kAyamI phaMDamAM prabuddha jIvana zrI maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya - muMbaI tA. 31-3-91 nA divasanuM saravaiyuM 1990 milkata ane leNuM : " InvesTamenTasa : phiksa DIpojhaTi 3pa44=0 50000=00 | hindustAna orgenika kemikalsa li. sTIla othoriTI opha I. li. ' 0=00 pharanIcara (kharIda kiMmate) 1987=63 gayA saravaiyA mujaba papa * * umero : varSa daramiyAna kharIda 000 50000=00 50=0. 354=00 5000=00 zrI pustaka phaMDa gayA saravaiyA mujaba papa0=00 papa00=00 1987=63. 10=00 20187=63 ra400=00 ra40=00 zrI pharanIcara phaMDa: gayA saravaiyA mujaba --- ....... - 1147=63- - 08= 8136=00 bAda : kula ghasArAnA 31--(c) : 1105163 varSa daramiyAna ghasArAnA 813=jI. 240=00 11864=63 zrI rIjharva phaMDa: gayA savaiyA mujaba C333=CO 3167=42 31673=4ra 31673=4ra pustako (kharIda kiMmate): gayA saravaiyA mujaba: umero : varSa daramiyAna kharIdI : 8154440. 1rarara9-15 93773-85 397467=42 8154ra8pa 185=35 834820 2307600 23para0=pala 28660 31679-26 pusta aMge DIpojhITanA sTApha proviDanDa phaMDanA : zrI dIpaka ena. zAha : 12318244 zrI IndirAbena bhaTTa : 8831=15 zrI hinA ena. rAThoDa: 707080 yuna haricaMda navALe : 982187 bAda : varSa daramiyAna ghasArAnA lakhI vALyA 1rapa64=0 1rara31=00 81pa4ra 85 Q420 rokaDa tathA benka bAkI : benka opha InDiyA bacata khAte (TrasTanA nAme) riDa pUrata 1081-4 49=30 1850=18 49818-83 ra80=10 6nza0pa-ra6 1857962 100=00 66184=1. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kharca aMge 467pa6= 100=0 pa0983 477pa6=09 ra74pa7pa-pa0 3546 60. 3131rara=10. zrI Avaka kharca khAtu : gayA saravaiyA mujaba umero : Avaka karatAM kharcano vadhAro 3131rara-10 169047. 4636pa163 3ra41457 leNuM : phikasa DIpojhITa para caDhela vyAjanA kula rU. pa0papara8=70 oDiTarsano rIporTa amoe zrI maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya : muMbaInuM tA. 31-3-tva nA divasanuM uparanuM saravaiyuM majakura lAIbrerInA copaDAM tathA vAucaro vagere sAthe tapAsyA che. ane amArA dhI muMbaI pablIka TrasTa ekaTa 1950 nA anusAra judA riporTa AdhIna barAbara mAluma paDayuM che. tA. 18--19 cArTarDa ekAunTanTa: oDiTarsa 4636pa1-63 vasula nahi thayela. ra368=0 23%= : - kula rU. pa05para8=70 mAnada maMtrI, Trejharara, TrasTI muMbaI, Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-91 prabuddha jIvana pitA nAno sAtha nA A parama patnI paNa over C - nAnI vastuo - a "satsaMgI barnArDa zaMnuM eka majAnuM nATaka che * You Never con Tell sara jhI salAma bharavAnuM sUcana hoya. .- tame dI kahI na zako. ' A nATakamAM patnI patinA vadhu paDatA gussAne jIvananA gaMbhIra praznonI sarakhAmaNIe A badhI nAnI vastuo che. lIdhe traNa saMtAno hovA chatAM patithI alaga bane che. aDhAra varSa pachI paraMtu mANasane A nAnI vastuo pratyenA gamAaNagamAM evA dRDha thaI traNe saMtAno sAthe te laMDana Ave che. Akasmika rIte ja saMtAno temanA gayA hoya che ke te temano bIjo svabhAva banI jAya che. prakhyAta aMgreja pitAne bhojana mATe mahemAna tarIke AmaMtre che. pachI te temano pitA chesAhityakAra semaraseTa momanI eka majAnI TUMkI vArtA * Kite * che, AmAM enI saMtAnone khabara paDe che. pati tathA patnI baMneno eka mitra vakIla nAyakane pataMga cagAvavAno zokha hoya che ane tenI mAtA A aMge tene pAsethI salAha laIne maitrIbharyuM samAdhAna thAya evuM godhe che, e ja hoTelamAM khUba uttejana Ape che. nAyakanI patnIne A vAtanI khabara paDe che, tyAre beThaka yojAya che. patinuM nAma kepTana che, jyAre patnIe kalenDana nAma tene tenA patinI bAlizatA lAge che. judo rahevA gayelo patra pataMganA rAkhyuM che. tethI vakIla zrImatI klenDanane kahe che, "sAmAjika sagavaDa ane nimitte ja pAcho mAtA pAse Avato thAya che. tenI patnI tene pataMga yogyatA khAtara tamAre kepTana nAma rAkhavuM joie athavA tamArA patie cagAvavAne mahatvanuM na gaNavA khUba Agraha rAkhe che. eka vAra patino suMdara klanDana nAma rAkhavuM joie.' patipatnI baMne kaI pheraphAra na karavA mATe pataMga patnI toDIphoDI nAkhe che. tenA patine khabara paDe che. A vAta para katanizcayI hoya che. tethI hiteccha mitra kahe che, "ApaNe pahelAM agatyanI te chUTAcheDA le che. paraMtu korTanA cukAdA pramANe teNe patnIne dara mahine bAbatonuM samAdhAna karIe to vadhAre sAruM.' eTale vakIla kahe che, "There kharca ApavuM joie. te tene eka pensa ApavA taiyAra nathI evuM te roSabharI will be no difficulty about the important question. rIte bole che. tene korTa taraphathI jelamAM javAnI dhamakI maLe che, to te There never is. It is the trifles that will wreck you ekto be thato nathI. jelamAM javA te taiyArI dAkhave che, paraMtu tenI patnIne of the harbor mouth. arthAta agatyanA prazno aMge kadI muzkelI korTanA cukAdA pramANe te kazuM ApavA taiyAra nathI evo akathya roSa tenI thatI hotI nathI. nAnI-najIvI vastuo ja tamane salAmatInA sthaLe ja patnI pratye tene hoya che. pataMganI bAbata jIvanamaraNano prazna zI rIte pachADe che - bhAMgI nAkhe che. " gaNAya ? tema chatAM, dAmpatyajIvana zUnyavata bane che - zaMnuM A jIvanadarzana ramUja utpanna karavA mATenuM nathI, paraMta arthasabhara rojabarojanAM jIvanamAM nAnI nAnI vastuo mahatvano bhAga bhajavatI che. keTalIka vAra mANasa nAnI gaNAtI bAbata ke bAbatonI phariyAda karato hoya che. nAnI ' vastuo pratye dhyAna ApavAthI kAma thatuM hoya che ane ' hoya che tyAre tene AvI salAha ApavAmAM Ave che, ke emAM zuM ?tAre temane avagaNavAthI parezAnI thatI hoya che. aMgreja nibaMdhakAra e. jI. gujarAna sAruM cAle che, pachI zuM ? e kaMI moTI bAbata nathI. to paNa gArDinara " In Soying Please' nAmanA nibaMdhamAM batAve che ke liphaTamene tenuM samAdhAna nathI thatuM ema jue tyAre salAha ApanAra jarA bhArapUrvaka AvelA mANasane " Top please " kahevAnuM kyAM, paNa mANase tema kahe che, " e kaMI jIvanamaraNano prazna thoDo che ? nAnI bAbatone mahattva kahevAnI nA pADI, tethI liphaTamene te mANasane liphaTathI bahAra pheMkI dIdho. apAya to jIvana kema cAle ? pragati zI rIte thAya ? rAIno parvata karavAnuM eka vAra basamAM lekhakanA paga para nDakaTaranA bhAre joDAvALo paga Avyo. valaNa tAre cheDavuM ja ghaTe. AvI dalIlothI nAnI vastuonI pIDA anubhavatI lekhaka samasamI rahyA. paraMtu kanDakaTare * Sorry, sir ' kahIne evI sarasa vyakti sAMtvana pAmI zaktI nathI. rIte vAta karI ke lekhake tene khAtarIpUrvaka % ke temane ijA thai nathI. vyakitane bagimya dalIlo kema samAdhAna ApatI nathI ? mANasa mahAna raziyana sAhityakAra tolsatoyanI vArtA "A spark Neglected vicArazIla prANI che, tethI tene vicArapUrvaka maMtavyo dvArA potAnA praznono Burns the House ' mAM paDozamAM rahetAM be kuTuMbone sAro meLa hoya ukela hAtha Avavo joIe e sAcuM. paraMtu mANasamAM lAgaNInuM tatva raheluM che. paraMtu jayAre baMne kuTuMbomAM putroe mukhya vyaktinuM sthAna lIdhuM tyAre che e bhUlI javAya che, mANasa pukhta bane, pIDha bane tyAM sudhImAM uchera, paristhiti badalAI jAya che. eka vakhata eka kuTuMbanI maradhI bALakothI ghaDatara, vividha anubhavo vagere daramyAna A lAgaNInuM tatva tenAM mAnasika gabharAIne paDozInA vADAmAM UDI jAya che ane tyAM IDu mUke che. te kuTuMbanI jIvanamAM asarakAraka rahetuM hoya che. dareka mANasane potAnA gamAaNagamA strIne khabara paDe che eTale te paDozamAM pUchavA jAya che. paraMtu te gharanI baMdhAyA hoya che ane pariNAme keTalIka Teva paDI hoya che. potAno ahama strI karkarAtAthI javAba Ape che. pUchavA AvelI strIne mAThuM lAge che, tethI baMdhAyo hoya che, bhayanI graMthi paNa amuka rIte kAma karatI hoya che. paristhiti te paNa bolavA lAge che. thoDI ja vAramAM gALAgALI para vAta Ave . pratyeno dareka vyaktino pratyAghAta Agavo hoya che. koI yuvatI potAnA patine che. pachI to mahAbhArata racAya che. ane dhArmika vicAssarANIthI samAdhAna aniyamita jIvana sahana karI le, paNa potAnA poSAkamAM meciMga na hoya ane maitrI thAya che. to na cAle. je mANasane sigAreTanuM vyasana hoya te potAnI patnInI svAdarahita ' Thank you ', ' Sorry', ' Please' vagere evA bhAvavAhI rasoI calAvI le, paraMtu ardhI rAte paNa sigAreTanI talapa lAge tyAre te zabdo che ke te paristhitine yogya banAve che. tevI ja rIte vibharyo mITho sigAreTa vinA calAvI na le. koI bhAIne tenA sahakAryakara sAthe mana bhaLyuM javAba ApavAthI paristhiti yogya rIte hala thAya che, paraMtu tochaDA javAbathI hoya. pachI te bhAI koI vAra rajA para hoya to A bhAIne cena na paDe. vaimanasya nirmANa thatAM vAra lAgatI nathI. koI vyakti je nAnI vastathI AvI nAnI vastuo pratyenI mANasanI Asakti teno mUDa - mijAja khuza thatI hoya te ajamAvo ane tamAruM kAma thaI paNa jAya athavA tamane nirmANa karatI hoya che, ke kema bhAI, Aje kaMI laheramAM dekhAo che ? sAro pratyuttara avazya maLe. je nAnI vastuthI te ciDAya evuM AcaraNa laheramAM kema na hoie ? Aje zrImatIjIe keTalAMnuM zAka ghaNe vakhate karo ane vAta bagaDI jaze. ghaDIbhara ajANapaNe tame tevuM vartana karo to khavaDAvyuM che, bhAI. ' " manasukharAma, Aje tame vahelA bahAra jAo paNa sAmI vyakitane tamAro aviveka lAge; tethI tamane jenI sAthe tamArI cho, kharuMne ? * tyAM gaMbhIra ane jarA kaDaka mukhamudrAthI javAba maLe, vAta karatAM parezAnI thAya. je nAnI bAbato gaNAya tevI vyakitanI khAsiyato * mAruM nAma manasukharAma nathI, paNa manaHsukharAma che. AmAM mana pachI te vyaktine paNa hAnirUpa thaI paDatI hoya che, paraMtu te tenAM mAnesamAM visargano spaSTa uccAra hoya. tame to tamArA mAmAne tyAM rokAvAnA evI jaDAI gaI hoya che ke temAMthI mukta thavuM tene mATe lagabhaga azakaya hatAne 1 " " hA, rokAvuM to hatuM paraMtu baMne vakhata mAre temanI sAthe banI gayuM hoya che. AvI khAsiyatomAM vyaktinA gamA aNagamA, mAnApamAna, ja jamavA besavuM evo mArA mAmAno vadhu paDato Agraha mane na gamyo. sabhyatA, viveka vagerenA khyAlo potAnA hoya che. pariNAme, AvI vyakitaonA " " huM Apane maLavA Avyo hato, paNa Apa kAmamAM hatA. " " sAruM, anya loko sAthe saMbaMdho TakI rAtA nathI ane Take to saMbaMdho sukhada rahetA paNa bolavAmAM thoDA viveka zIkho.. " ahI guDa morniga ke guDa ivaniMga, hotA nathI. sAmAjika saMbaMdho bagaDatA rahe ke sukhada na rahe to te duHkha Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 ane zocanIya paristhiti ja gaNAya. moTA prazno karatAM nAnI nAnI vastuo muzkelI sarje ema jyAre sAhityakAro kye che tyAre teo nAnI vastuo sAthe cITakI rahevAnuM kahevA mAgatA hotA nathI. vAstavamAM, teo to ramUja dvArA paNa ApaNe nAnI vastuo choDIe evuM sUcana karatA hoya che. A sUcana ApaNane sahaja rIte thatuM paNa hoya che, paraMtu thoDI vAra pachI ApaNe hatA tyAM ne tyAM ja rahIe chIe. ApaNe nAnI nAnI vastuo jatI na ja karI zakIe ? tema karavA mATe bhAre mAnasika puruSArtha karavo paDe tema che. tenuM kAraNa e che ke ApaNAM jIvanamAM huM eTale kartavyaparAyaNa AjIvikA raLa nAra dharmAbhimukha + phurasadanA samayamAM sArAM vAMcana dvArA samajadAra banavA mathato + ni:svArthabhAve anyane upayogI thavA pravRtta raheto mANasa evo sthira bhAva keLavavAne badale huM eTale AvI AvI khAsiyato dharAvanAra + anyathI vizeSa samajadArI dharAvanAra + anyathI caDiyAto ane tethI vadhAre mahattvano mANasa evuM samIkaraNa priya bane che. tethI jayAre ahama ghavAya che, tyAre mana bhAMgyuM kvaNa,' khaDaga taNA sahIe ghA, sahyAM vacana nava jAya evI paMktio yAda karIne ApaNe ApaNA ahamane vadhAre ne vadhAre bhAre banAvatA rahIe chIe. ahamane haLavo banAvavA mATe kSamAnI vAta manane samajAvavI joie. * Lef go - jatuM karavuM 'nI vAta mana para ThasAvatA rahevuM joie. * bhagavAna je kare te sArA mATe" nuM satya magajamAM ghUMTatA rahevuM joie. Avo satata mahAvaro sahradayatAthI thayA kare to ahamanI ugratAmAM phera paDato rahe ane nAnI vastuo pratyenI Asita ghaTyA lAge. Avo upAya na ja yojavAmAM Ave to A prakAranI Akti mANasane kyAM laI jAya te kahI zakAya nahi. pati jamavA bese che, te beka koLiyA mlAna vadane khAya che. patnI vimAsaNa anubhave che. acAnaka patino roSa bhabhUkI UThe che, * roja potAne bhAvatuM zAka thAya che. mArI kaMI ja paDI nathI. thAkayA pAkyA ArmIe ane na bhAve evuM ja khAvAnuM ! ahIM ghaDIbhara mAnI laie ke patnInI bhUla che. paraMtu patnInI bhUla eTale konI bhUla ? potAnI ardhAMganAnI bhUla, potAnAM priyatama pAtranI bhUla, potAnI jIvanasaMginInI bhUla. to potAnAM priyatama pAtranI bhUla ApaNe jatI na karI zakIe ? paraMtu patnI zrI muMbai jaina yuva saMgha dvArA Ayojita paryuSaNa vyAkhyAnamALAe A varSe sattAvanamAM varSamAM praveza karyo che. jJAna ane sAdhanAnI jyota samI ApaNI A paryuSaNa vyAkhyAnamALAne chellAM naveka varSathI zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTano Arthika sahayoga maLato rahyo che. A varSanI vyAkhyAnamALA DaoN. ramaNalAla cI. zAhanA pramukhasthAne guruvAra, tA.5mI sapTembara, 1991thI guruvAra, tA. 12mI sapTembara, 1991 sudhI ema ATha divasa mATe copATI khAte biralA kIDA kendramAM yojavAmAM AvI hatI. A vyAkhyAnamALAno saMkSipta ahevAla nIce pramANe che : gha AtmA - biMba aura pratibiMba : prathama divase A viSaya para vyAkhyAna ApatAM pU. sAdhvIzrI phulakumArIjIe jaNAvyuM hatuM ke jaina graMthomAM AtmAnAM traNa svarUpo batAvyAM che. bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA.. asAra evA A saMsAramAM ApaNe evI sAdhanA karavAnI che ke jethI AtmAmAMthI paramAtmA banI zakAya. ApaNane bahAra jovAnI ja Teva che. paraMtu ApaNe ApaNA aMtaramAM DokyuiM karavAnI jarUra che. je vyakti aMtaramukha bane che. te saMsArane sArthaka banAvI zake che. E ahamathI ahaMmanI yAtrA : zrI zazikAnta mahetAe A viSaya para bolatAM kahyuM hatuM .ke A saMsAramAM amane choDavAthI ahaMma tarapha jaI zakAya che. arhamanI yAtrAmAM hRdayamAM prabhuno vAsa, AMkhomAM prabhunuM darzana, mukhamAM prabhunuM nAma, hAthathI prabhunuM kAma ane prabhunA tIrthamAM ja ma A pAMca vastu mahattvanI che. ktavyaniSTha cetanavaMtA zramaNo ane prabaLa jeno Aje chUTTA paDI gayA che. A baMne zaktione eka karavAmAM Ave to jaina zAsanamAM ghaNuM mahattvanuM kArya thaI zake. HvarathI ghera zame nahi A viSaya para vyAkhyAna ApatAM (16 tA. 19-9-91 paranA adhikAranI sthApita praNAlikAne lIdhe patino ahama patnI pratye savizeSa ugra bane che, tethI te potAnuM priyatama pAtra che. tethI tene cheka vismRti thai jAya che. pariNAme, AvI nAnI vAtane lIdhe patnI potAne piyara jAya evo klaha thai jAya. patnI paNa potAnAM priyatama pAtra pratye potAno ahama yogya saMdarbhamAM goThavI zaktI nathI; temAM nAnama nathI, paNa prema-kSamA mAnavadharmano prazna rahelo che. pati potAno ahama premanI paribhASAmAM goThave ane patnI potAnAM mahattvano ahama prema-samarpaNanI bhASAmAM goThave to nAnI vastuonI parezAnIno prazna thAya ja nahi, balake AnaMda ane saMtoSanuM madhura jIvana banatuM rahe. sArAMza tarIke ema kahI zakAya ke nAnI vastuonI bhUmikAmAM mAnanI bhUmikA rahelI che. saMta tulasIdAse gAyuM che : kamala tajyo kAmanI tajyo tajyo dhAtuko saMga / . tulasI laghu bhojana karI jIve mAnake saMga // paryuSaNa vyAkhyAnamALA P ahevAla : cImanalAla ema. zAha, klAyara' mANasa ghaNuM tyajI zake che, paNa mAna tenA jIvanano AdhArastaMbha banI rahe che. mAnanA madhuratama svAdane lIdhe mANasa pAyamAla bane to paNa tene potAnI mUrkhAi samajAtI hotI nathI, mAna choDavuM avazya ati kaThina che, paNa azakya nathI. mAna choDavA mATe prayogo ajamAvavA paDe temaja satata mahAvaro rAkhavo paDe. bhagavAna pratye prema thAya, dharma-bhakti ane saMtasamAgama mATe puruSArtha rahe ane bIjA mArA karatAM vadhAre sArA che evI pratIti dRDhapaNe rahe to mAna jAya. pariNAme, nAnI vastuo pratyenI Asakti jatI karatAM AvaDe. chelle to Thokara vAge athavA AghAto lAgyA kare tenAM bhAnamAMthI pharajiyAta rIte A Asakti ghaTavA lAge. ThokaranI rAha jovI ja hoya to koi koine nA pADI zake nahi. paraMtu ThokaranI rAha jotAM jotAM vRddhAvasthA ane maraNazayyA AvI pahoMce tyAre koino doSa kADhavAno rahe nahi. nAnI vastuo pratye je mamatva baMdhAyuM che tene badale moTI bAbato jevI ke, jIvanamAM kaMika ucita meLavavuM, potAno vikAsa sAdhavo, koine paNa ni:svArthabhAve yathAzakti upayogI thavuM, yogya samaja meLavavI, dharma-bhaktimAM pragati karavI, anya loko sAthe sArA saMbaMdho rAkhavA vagere pratye mamatA-AsaktinA pravAhane vaLAMka ApI zakAya. A prakArano udhama sarvathA avazya vizrvasanIya che. pU. sAdhvIzrI jayaMtaprabhAzrIjIe jaNAvyuM hatuM ke A jagatamAM vera dveSamAMthI utpanna thAya che. dveSa ajJAnatA ane ahaMkAramAMthI utpanna thAya che ane enAthI jIvana haMmezAM du:khamaya rahe che. mAnavajIvanane krodha, mAna, mAyA, lobha eTale ke rAga, dveSa Adi kaSAyo durgatimAM lai jAya che tethI teno sarvathA tyAga karI prema, saddabhAva, guNAnurAga ane kSamAne jIvanamAM sthAna ApavuM Avazyaka che. pIDa parAI jANe re : Do. gautama paTele A viSaya para vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke pArakAnI pIDA jene satata satAve che, pArakAnI pIDAne dUra karavA je satata vicAre che te mahApuruSa bane zake che. A vizvamAM bhagavAna mahAvIra, buddha, gAMdhI vagere teno javalaMta udAharaNo che. je manuSya bIjAne upayogI thato nathI, bIjAnA du:khamAM sahabhAgI banI zakto nathI tenuM jIvana vyartha che. ijana jAge to ja savAra : A viSaya para vyAkhyAna ApatAM zrI haribhAi koThArIe jaNAvyuM hatuM ke Aje mANase jAgavuM joie e vAta mahattvanI che, paraMtu prazna e che ke ApaNe kharekhara jAgRta chIe kharA ? ApaNe Aje jAgatA hovA chatAM paNa ajAgRta chIe. kema ke ApaNe kevaLa svArtha tarapha ja jAgatA rahIe chIe. paramArtha tarapha jAgavAnuM ApaNe zIkhyA nathI. A saMsAramAM suSupta avasthA sArI, paNa jAgRtinI bhrAMti atyaMta kharAba che. tame sUtelAne uThADI zako, paraMtu sUvAno daMbha karI rahelAne uThADIne zo phAyado ? Aje to nahi jAgelA mANaso jAgyA che. pAmyA vagaranA mANaso jagatane pamADavA nIkaLyA che. AnA jevuM moTuM du:khada Azrvarya zuM hoi zake ? he bhagavAna mahAvIra kA jIvana - eka cunotI :Do. suSamA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () tA. 16-9-91 prabaddha jIvana 17 siMghavIe A viSaya para bolatAM jaNAvyuM hatuM ke bhagavAna mahAvIranA jIvanamAM satvare jAgRta karavAnI ghaDI have AvI gai che. koI pratikAra na hato, koI pratikiyA na hatI. temanA jIvanamAM mAtra samatva [ yuvA varganI samasyA : zrI aravida inAmadAre A viSaya ane samatva ja hatuM. keTakeTalA upasargo temaNe hasatA mukhe sahayA, chatAM para vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke paryuSaNa parva nimite ApaNAmAM rahelA teoe upasarga karanAra tarapha haMmezA karuNA vRtti ja dAkhavI. bhagavAna mahAvIranI pradUSaNane bahAra kADhIe. ane vartamAna peDhI pratyenI ApaNI pharajane ApaNe A kSamAvRtti ane karaNAmAMthI bodhapATha hiMsaka banatA jatA jagate levo gaMbhIratA pUrvaka nibhAvIe. Ajano yuvAvarga gumarAha thaI gayo che. teo dhaTe che. kolejamAM che, paNa teonI koleja rastA para ane kenTIna sudhI vistarI 1 Do. hukamacaMda bhATila : A viSaya para vyAkhyAna ApatA che. yuvAvarganI AvI paristhiti mATe yuvAvargamAM cAra "DI" no abhAva Do. hukamacaMda bhArille kyAM hatuM ke jaina darzanamAM sRSTinI vyavasthA izvara jovA maLe che. A cAra "DI" che: Divozana (lagana), DeDikezana (samarpaNa), nathI karato, paraMtu A vyavasthA svayaMsaMcAlita che. A vyavasthA eTale DisiplIna (zista) ane DiTarminezana (daDha nizcaya). ja kamabaddha paryAya. paramAM paruSArtha karavo e vAstavika puraSArtha nathI, para i rasakavi rasakhAna : A A viSaya para vyAkhyAna ApatAM parapadArthane dRSTithI haTAvIne AtmA tarapha javuM e ja sAco puruSArtha che. zrI pravINacaMdra rUpArele jaNAvyuM hatuM ke invarane prApta karavAnA traNa mAdhyamo jaina dharmamAM jeTalA tIrthakaro, kevaLajJAnIo thayA. e badhAnuM kevaLajJAna che : jJAna, bhakti ane yoga. sAmAnya jana mATe bhakti saraLa mArga che. dhyAnathI thayuM che. jaina darzanamAM dhyAna upara khUba ja bhAra mUkvAmAM Avyo jJAna mATe ghaNA vidvAnoe lakhyuM che ke te sAdhAraNa jana mATe muzkela mArga che.. ApaNA maMdiromAM vItarAga paramAtmAnI je pratimA che te paNa dhyAnastha che. jJAna meLavyA pachI paNa mokSano mArga mokaLo thAya ke na paNa thAya. avasthAnI pratimA che. soLamAM zatakamAM thayelA kavi rasakhAna janme musalamAna hatA, paraMtu kRSNabhaktine r vAta, pitta ane kapha : mAnava svabhAvanAM : Do. guNavaMta teo varyA hatA. temanI rasika racanAomAM kRSNa pratyenI premalakSaNA bhaktinI zAhe A viSaya para vyAkhyAna ApatAM jaNAvyuM hatuM ke ApaNA zarIranI ahalAdakatA jovA maLe che. traNa dhAtu vAta, pitta ane kapha che. A traNe dhAtuonuM saMtulana khoravAI n dasa pUrvadhara zrI vajusvAmI : po. tArAbahena ramaNalAla jAya tyAre roga thato hoya che. mAnavasvabhAvanI kemisTrImAM paNa A traNe zAhe A viSaya para vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke bhagavAna mahAvIranI dhAtuonuM eTaluM ja mahattva che. mAnava jIvanamAM sarakhAmaNI, harIphAI ane zAsana paraMparAmAM chellA dasa pUrvadhara zrI vajUsvAmI bhagavAna mahAvIra pachI AkAMkSA e traNe vasta vAyunI jema phUTI nIkaLe che. vAyu darekanA jIvanamAM pAMcaso varSe thaI gayA, pUrvajanmanA jJAnAvaraNIya karmanA kSayapAzayane lIdhe hoya che, paNa teno prakopa na thAya te jovuM jarUrI che. atizaya mahAtvAkAMkSI janma vakhate dIkSA' zabda sAMbhaLatAM ja dIkSA levAnA bhAva emane thayA loko vAyuthI pIDAtA hoya che pittanA prakopano saMbaMdha IrSyA ane Sa sAthe hatA. jaina zAsananI paraMparAmAM rAjayanI, saMghanI ane AcAryonI saMmatithI che. kaphano svabhAva cIkaNo che te jaladI chUTo paDato nathI. apavAdarUpe traNa varSanI umare emane dIkSA ApavAmAM AvI e batAve a mAMsa niryAta evama katalakhAnaukI samasyA : A che ke emanI eTalI nAnI vaye paripakvatA keTalI badhI haze. * karoDo viSaya para vyAkhyAna ApatAM zrI madanarAja bhaMDArIe kyAM hatuM ke Aje gAthAone artha ane rahasya sAthe kaMThastha rAkhanAra, gara bhagavaMtano Adara ApaNA dezamAM mAMsanI nikAsa ane katalakhAnAnI samasyA mAnavajIvana pAmI nAnI vaye AcAryanuM pada meLavanAra, ghaNI labdhisiddhi dharAvanAra, sAthe gaMbhIra rIte saMkaLAyelI che. A dezamAM videzI hUMDiyAmaNa kamAvAnA zatruMjayano uddhAra karAvanAra, anazana laI deha choDanAra e mahAtmAnA jIvananI lobhamAM ApaNI ApaNI sarakAra katalakhAnAnI pravRtione protsAhana ApI ghaTanAo atyaMta preraka che. rahI che. aneka sthaLoe navAM navAM katalakhAnAMo kholAi rahyAM che. Aje 1 pratikramaNa -- Atmavizuddhi kI kalA : A viSaya para eka gAya ke baLada jIvato rahI ne traNathI cAra hajAra rUpiyAno phAyado vyAkhyAna ApatAM Do. sAgaramala jaina jaNAvyuM hatuM ke pratikamaNano artha - karI Ape che. jaMgalo khUba ja phUlephAle che tenuM kAraNa pazuo che. pAchA pharavuM ema thAya che. para sthAnamAMthI prasthAnamAM AvavuM, vibhAvamAMthI 1 abhyAkhyAna : Do. ramaNalAla cI. zAhe A viSaya para vyAkhyAna svabhAvamAM AvavuM tene pratikamaNa kahe che. samyaga darzananI prApti mATe pratikramaNa ApatAM jaNAvyuM hatuM ke abhyAkhyAna eTale bIjA upara ALa caDAvavuM. anivArya che. pratikamaNanI sAdhanAmAM sAmAyika, caturvizAstavana, vaMdana, pratikamaNa, aDhAra pApa sthAnakamAM te teramuM pApa sthAnaka che. temAM asatyakathana raheluM kAryotsarga ane pratyAkhyAna e cha AvAyaka anivAryarUpathI joDavAmAM AvyAM che, paraMtu sAthe sAthe dveSa, IrSyA, ahaMkAra vagere rahelAM che. eTalA mATe che. pratikamaNa ApaNA mATe AtmazodhananI klA prastuta kare che. Atma mRSAvAdanA pApa sthAnakathI juduM pADIne abhyAkhyAnane eka svataMtra pApasthAnaka nirIkSaNanI dRSTine te vega Ape che. tarIka jJAnIoe oLakhAvyuM che. durgatimAM lai janAra abhyAkhyAnanI pravRtti A vyAkhyAnamALAmAM dararoja vyAkhyAnanA prAraMbha pahelAM eka klAkano AdikALathI cAlI Ave che. eka dhobIe satI sItA upara ALa caDAvyuM bhakti saMgItano kAryakrama rajU karavAmAM Avyo hato. saMghanA maMtrI zrI nirubahena hatuM te jANItI ghaTanA che. vartamAna jIvanamAM rAjakAraNamAM A pravRtti vadhu subodhabhAi zAhe dararoja prArthanA aMgenuM vAMcana karavAnI sAthe bhakti saMgItanA bhayaMkara banatI jAya che. mANase enAthI bacavuM joIe ane potAnA upara kalAkAra bhAI-bahenono paricaya Apyo hato. sarvazrI ku. phAlganI dezI, koI ALa caDAve to loko mAnavA taiyAra na thAya evuM nirmaLa ane pAradarzaka AratIbahena ane nirmala zAha, madhusudana bhIDa,avanIbahena parIkha, guNavaMtIbahena jIvana jIvavuM joIe. saMghavI, mIrAMbahena zAha, rekhAbahena solaMkI ane zobhAbahena saMghavIe anukrame i tane koNa DarAve bhAI ? :A viSaya para vyAkhyAna ApatAM bhakti saMgItano kAryakrama ApIne savAranA khurAnumA vAtAvaraNane vadhu AhalAdaka Do. sarveza vorAe kyAM hatuM ke koi prazna kare ke mANasanA jIvanamAM dharma ane bhaktimaya banAvyuM hatuM. vyAkhyAtAono paricaya ane vyAkhyAnonI heta zo che ? to teno eka ja javAba che bhayane dUra karavo te. Aje TUMkI samIkSA Do. ramaNalAla cI. zAhe karI hatI. jaina yuvaka saMdhe prativarSanI dareka vyakti bhayagrasta che. ApaNuM jIvana kSaNekSaNe bhayathI bhareluM che. A jema A varSe paNa kuSTharoganA IonI saMsthA sahayoga mukyA TrasTane Arthika bhayane dUra karavAnI davA che AdhyAtmanI prApti. A sRSTimAM dhana, sattA sahakAra ApavAno projekTa hAtha dharyo hato. A mATe te saMsthAnA saMcAlaka ane IrSAnI graMthi bhayane pedA kare che, tene nivAravA mamatvabhAva dUra karavAnI zrI sureza sonI padhAryA hatA ane temaNe kuSTharoganA rdIonI sevA karatI jarUra che. potAnI saMsthAne paricaya Apyo hato ane sahakAra ApavA badala saMdhano | n AjanI ghaDI raLiyAmaNI zrI prakAza gajajare A viSaya ane dAtAono AbhAra mAnyo hato. saMghanA maMtrI zrI pravINacaMdra ke zAhe ' para vyAkhyAna ApatAM jaNAvyuM hatuM ke paramAtmAnI prArthanA e ApaNA saMsthAe hAtha dharela A projekaTamAM ane saMghanI anya pravRtiomAM dAna hadayanuM saMgIta che. IzvaranI prArthanA AjanI ghaDIne raLiyAmaNI banAve ApavA mATe apIla karI hatI. maMtrI zrImatI nirabahena zAhe dAtAono che. invarane ApaNe prArthIe chIe ke * aba soMpa dIyA isa jIvana tathA vyAkhyAnamALAmAM sahakAra ApanArA sauno AbhAra mAnyo hato. saMghanA kA saba bhAra tumhAre hAtho meM '. Izvarane ja ApaNe badhuM soMpI daIne upapramukha zrI cImanalAla je. zAhe vyAkhyAna , mALa naciMta thaie evI avasthA ApaNe prApta karavAnI che. nA rojerojanA kAryakramanuM sarasa rIte saMcAlana karyuM hatuM. zrI hajarImala jema mana AtmAnuM pratinidhi che tema paramAtmAnuM paNa pratinidhi che. copaDAe vyAkhyAnamALAnA chellA divase kAryakramanA aMte zAMtipAtuM bulaMda mana ApaNo maMtrI che, rAjA che, samrATa che. te UMdhI gayuM hoya to tene spera paThana karyuM hatuM. Ama AnaMda ane ullAsanA vAtAvaraNamAM jJAnagaMgA samI A paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI samApti thaI hatI. 0 1 1 karI Ape che. sAta Do. ramaNalAle bIjA upa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 prabuddha jIvana tAo tattvadarzana I ramaNalAla cI. zAha AjathI aDhI hajAra varSa pUrve yuropa ane eziyAnI dharatI upara tattvaciMtanano eka navIna mahAna yuga pravartavA lAgyo hato. bhAratamAM bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna buddha, cInamAM lAotse ane kayUziyasa, yuropamAM sokreTisa, pleTo, erisToTala ane pAyathAgorasa tathA irAnamAM jharahyusTra- A badhI mahAna vibhUtio lagabhaga eka saikAnA gALAmAM janmI hatI. 2500 varSa pUrve vizvamAM dharmacetanAno A eka mahAna udaya thayo hato. tyAra pachI Aja sudhI vizvamAM AvI mahAna vibhUtio eka sAthe thai nathI. A vibhUtionAM jIvana ane tattvaciMtanano prabhAva mAnavajAta upara Aja paryaMta rahyA che ane haju hajAro varSa sudhI raheze, kAraNa ke emAM jIvananuM rahasya, jIvanano krama, jIvananuM dhyeya, jIvananI vyavasthA, saMsAranuM svarUpa, vizvanuM darzana, jaDa ane cetana tattvano paraspara saMyoga ane viyoga, kALa ane niyati, paramatattva ane tene pAmavAnA upAyo ityAdi aneka viSayonI gahana, gaMbhIra vicAraNA thayelI che, satata parivartanazIla evA bhautika dazyamAna jagatamAM A sanAtana viSayo mAnavajIvanane mATe sadAya preraka ane mArgadarzaka rahyA che. "tAo tattvadarzananA pravartaka lAotsenA jIvana vize bahu mAhitI maLatI nathI. lAotseno janma eka sukhI saMskArI kuTuMbamAM thayo hato. paraMtu temanA * janmasamaya ane janmasthaLa vize be mata prarvate che : eka mata pramANe temano janma i. sa. pUrve 571 mAM kUdusiyenamAM thayo hato. bIjA mata pramANe temano janma I. pU. 604mAM zu-rojha nAmanA gAmamAM thayo hato. lAotse 'li' nAmanA kuTuMbanA saMtAna hatA. cInI bhASAmAM li. eTale bora. lAotseno janma boranA vRkSa nIce thayo hato. temanA kuTuMbanI aTaka hatI *Iara". temane loko lAo-tena' kvIne paNa bolAvatA. 'lAo' eTale vRddha ane tena" eTale kAnanI lAMbI bUTa. eTale ke teo karaNAvata mahAtmAonI jema lAMbA kAnavALA hatA. vaLI temane lAotse' (athavA lAotjha, lAotjha) tarIke paNa badhA oLakhatA hatA. 'lAo' eTale vRddha athavA jJAnI ane tse' eTale bALaka, lAotse eTale vRddha bALaka athavA jJAnI bALaka. eka daMtakathA pramANe lAotse janmyA tyAre zveta vALa sAthe janmyA hatA. bIjI eka daMtakathA pramANe temano jIva mAtAnA udaramAM bAsaTha varSa sudhI rahyo hato. tethI teo jayAre janmyA tyAre temanA vALa vRddha mANasanI jema dhoLA hatA. lootse janmyA tyArathI ja ciMtanazIla ane jJAnI hovAnI khAtarI emanAM mAtapitAne AsapAsanAM lokone thaI gaI hatI. 1 cInanA A mahAna philasUfa lAotse vANInA, saMyamanA, maunanA upAsaka hatA. temane bolavA karatAM manamAM manana karavAnuM vizeSa gamatuM. teo prakRti-sauMdaryanAM paNa cAhaka hatA. roja savAre UThIne teo TekarIomAM dUra dUra sudhI karavA jatA. lAotse vize keTalIka daMtakathAo pracalita che. eka daMtakathA pramANe temanI paDozamAM eka mANasa raheto hato. te paNa lAotsenI sAthe roja pharavA jato. baMne jaNA varSothI vahelI savAre pharavA jatA ane betraNa klAka e rIte sAthe rahetA. paraMtu ghera pAchA phare tyAM sudhI teo ekbIjA sAthe eka zabda paNa bole nahi. maunanA teo upAsaka hatA. 18 prakRtinA sauMdaryanuM pAna karatI veLA thoDA zabdothI paNa lAotsenI ekAgratAmAM jo bhaMga paDe to te temane gamatuM nahi, teo maunanA cAhaka ane upAsaka hatA. eTale emane bolavAnuM game nahi e svAbhAvika hatuM. bIjI eka daMta kathA pramANe lAotsae pharatAM pharatAM eka gAmamAM mukAma karyo hato. potAnA mitrane tyAM teo keTalAka divasa rahevAnA hatA nAnuM sarakhuM gAma hatuM. gAmanA lokoe lAotsenuM nAma sAMbhaLyuM hatuM. potAnA gAmamAM AvA eka mahAtmA padhAryAM che te jANI lokone emanI vANIno lAbha levAnuM mana thayuM. gAmanA AgevAno lAotse pAse AvyA ane vinaMtI karI ke " tame amane kaMika vyAkhyAna saMbhaLAvo." lAotsee kyuM, * huM kaMI vyAkhyAna Apato nathI.' loko jANatA hatA ke lAotse dhUnI ane vicitra kahI zakAya evA mahAtmA che. ghaNA Agrahane aMte lAotsee vyAkhyAna ApavA mATenuM nimaMtraNa svIkAryuM. AgevAnoe ane, tame amane paramAtmA vize vyAkhyAna Apo." lAotse cAlu nAmanA zahenazAhanA darabAramAM itihAsanA daphatara khAtAmAM mAnavaMto hoddo dharAvatA hatA. teo aitihAsika lekhasaMgrahAlayanA pAlaka ke rakhevALa hatA. rAjyanI nokarImAMthI nivRtti lIdhA pachI temaNe jAhera jIvanano svecchAe tyAga ryo hato. teo saMnyAsI thai gayA hatA. pote je rAjyamAM nokarI karI hatI e cAu rAjayanI barabAdInA divaso AvI rahyA che evI temaNe AgAhI karI hatI. emanI icchA rAjyanI sarahada choDIne dUra cAlyA javAnI hatI. teo jayAre ghATa oLaMgIne sarahada pAra jatA hatA tyAre ghATanA rakSaka evA jakAtaadhikArI *yinahi. (athavA mina--hi) e lAotsene oLakhI lIdhA hatA. ene lAotseneke vinaMtI karI ke teo potAnA vicAre graMtharUpe lakhI Ape. enI vinaMtI svIkArIne lAotse tyAM ja thoDA divasa rokAi gayA hatA. temaNe kula - 466 vacano lakhyAM hatAM. pAMca hajAra jeTalA zabdonI nAnI kRti banI hatI. enI hastalikhita prata *yina--hine ApIne lAotse eka pADA upara besIne sarahada oLaMgIne, ghATa pAra karIne dUra dUranI DuMgaramALAomAM adazya thai gayA hatA. teo kyAM cAlyA gayA, mArgamAM kyAM kyAM mukAma ryo, kyAM vasavATa karyo, keTaluM jIvyA, kya sthaLe ane kyAre avasAna pAmyA tenI tyArapachI kazI ja mAhitI maLI nahi. -baMne sAthe nIkaLe, prakRtisauMdaryanuM pAna karatAM cAlyA jAya: eka suMdara jagyAe thoDIvAra bese, prakRti sauMdaryamAM tallIna thAya ane pachI pAchA phare. tA. 16-4-201 paDozIne tyAM eka divasa eka mahemAna rahevA AvyA. emaNe paNa lAotse sAthe savAranA pharavA AvavAnI IcchA batAvI. paDozIe kahyuM, "tamAre AvavuM hoya to bhale Avo, paraMtu jatAM-AvatAM ke pharavAnA besatAM koi kaMi paNa bole e lAotsene gamatu nathI. mATe zarata eTalI che ke ghera pAchA pharatAM sudhI ApaNe kazuM bolavuM nahIM.' sthaLa e zarate mahemAna AvavA taiyAra thayA. bIje divase savAre traNa jaNa sAthe nIkaLyA. 'Akhe raste koi kaMi bolyuM nahIM paraMtu TekarIonI pAchaLa sUryodaya thatAM ja mahemAnathI rahevAyuM nahi. eNe kahyuM. * ahAhA / juo, kevo sarasa sUryodaya thai rahyo che.' mahemAne phakta ATaluM ja vAkya kahyuM, paraMtu koie kaMi javAba Apyo nahi. paDozI ane lAotse sUryodayanuM dazya nihALavavAmAM ja tallIna rahyA hatA. mahemAna bolIne bhoMThA paDayA. pAchA pharatAM AkhA raste keTalIka vakhata emane bolavAnuM mana thayuM, paNa teo cUpa rahyA. jayAre ghare pAchA pharyAM tyAre lAotsee paDozIne dhImethI kAnamAM kahyuM, " AvatI kAlathI tamArA A mahemAnane sAthe lAvatA nahi. teo vAtoDiyA che. eka sUryodaya joyo emAM e keTaluM bolyA ! zuM ApaNane sUryodayanI khabara nathI paDatI ? mATe AvA vAtoDiyA mahemAnane AvatI kAlathI tame sAthe lAvazo nahiM.' divasa nakakI thayo. te divase lAotse AvyA. vyAkhyAna zarU karatAM pahelAM emaNe sabhAne prazna karyo paramAtmA vize huM zuM kahevAno chuM tenI tamane koine khabara che ? . lokoe nA pADI. lAotsee kahyuM, * jo tamane kaMi khabara na hoya to mAre tamArI AgaLa bhASaNa karavAno artha zo ? tame kaMika taiyArI karIne AvyA hota to mArA kahevAno 'artha sarata.' ema kahI lAotse cAlyA gayA. AthI gAmanA AgevAno mUMjhAyA. teoe aMdara aMdara `maLIne nakakI karyuM jo have pharIthI lAotse pUche to ApaNe hA pADavI. ema vicArI teo lAotse pAse gayA. Agraha karyo. bIjIvAra vyAkhyAna nakakI thayuM. lAotse AvyA. temaNe sabhAne prazna karyo, * paramAtmA vize huM zuM kahevAno chuM te tame jANo cho ?" badhAe hA pADI. lAotsee kahyuM, " jo tame badhA jANatA ho to pachI mAre te vize vyAkhyAna ApavAnI kaMi jarUra nathI." ema kahI lAotse cAlyA gayA. AgevAno mUMjhAyA. temane thayuM javAba ApavAmAM pote bhUla karI che. eTale teoe pharIthI nakakI karyuM ke have jayAre lAotse vyAkhyAna ApavA Ave tyAre aDadhA lokoe hA khavI ane aDadhAe nA kahevI. pharI teo lAotse 'pAse gayA. Agraha karyo. lAotsee chellI ekvAra AvavA saMmati ApI. teo AvyAM. sabhAne temaNe prazna kyo. * paramAtmA vize huM zuM kahevAno chuM tenI tamane khabara che ?" aDadhA lokoe hA kahI, aDadhA lokoe nA khI. lAotsee kahyuM, "tamArAmAMnA je aDadhA lokoe hA kahI che eTale ke jemane khabara che teo jemane khabara nathI evA bAkInA lokone paramAtmA vize samajAvI deze. eTale badhAne khabara paDI jaze. eTle mArA vyAkhyAnanI jarUra nathI.' ema kDI lAotse pAchA pharyAM. A to mAtra daMtakthA che, paraMtu lAotse keTalA buddhizALI, ciMtaka, hAjarajavAbI, prasiddhithI vimukha ane vANInA saMyamanA upAsaka hatA te A daMtakathA parathI joi zakAya che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-91 prabuddha jIvana lAose ane kanphayuriyasa e be cInanI saMskRtinA mahAna dhaDavaiyA hatA. dharma ke konphayUziyasa dharmamAM jovA maLatAM nathI. bane tatvaciMtakonI kIrti comera prasarI hatI. baMnene rAjadarabAramAM ghaNuM moTuM tAo darzanano mukhya graMtha te "tAo-ne-ciMga' che. tAonA praNetA lAotsane, mAna maLyuM hatuM. ' je kaMI kahevAnuM hatuM te A graMthamAMthI prApta thAya che. A graMtha AraMbhamAM saLa karyAziyasa lAose karatAM umaramAM nAnA hatA. lAotre jayAre 80 varSanI 'ga haze, paNa pAchaLathI te 81 kaDikAmAM vibhakata karavAmAM Avyo haze ! temAM umaranA hatA tyAre 34 varSanA yuvAna kanphayUziyasa potAnA ziSyo ane rasAlA mAtra tatvadarzana che, judI AcArasaMhitA nathI. tatvadarzanamAM paNa keTaluMka sUkSma, sAthe temane cAunA rAjadarabAramAM maLavA AvyA hatA. paraMtu lAose ane durbodha ane pRthakajana sudhI na pahoMcI zake evuM che. kanphaziyasa e banenI vicArasaraNI judI hatI. lAotre nivRttimArga hatA; "tAo-te-ciMga sUtrAtmaka graMtha che. temAM dareka vicAranI mArmika zailIe kanphayUziyasa pravRttimArgI hatA. lAotsae vaiyaktika sadAcAra ane AtmasAdhanA rajUAta karavAmAM AvI che. tenI keTalIka sacoTa paMktio kavitAnI UMcI koTi upara bhAra mUkyo hato. jyuziyase vyavahAra nItiniyamo upara bhAra mUkayo hato. sudhI pahoMcelI che. lAose aMtarmukha hatA. temaNe AtmasaMvAda ane vaizvika cetanAmAM avagAhana cInI bhASAmAM lagabhaga pAMca hajAra zabdamAM lakhAyelo A graMtha zabda ane karavAnuM mahatva samajAvyuM hatuM. kyuziyasa bahirmukha hatA. teo garIbonI ane artha baMnenI dRSTie ghaNo gUDha che. vaLI enuM tatvajJAna paNa rahasyamaya che. A du:khIonI sevAmAM mAnatA hatA. temaNe samAjanA bhautika lyANane mArga apanAvyo graMtha lakhAyone aDhI hajAra varSa thaI gayAM, eTale e graMtha saMpUrNapaNe enA mULa hato. teo kAyado ane nyAyane mahatva ApatA hatA. teo durjanone ke gunegArone zabdasvarUpe ja atyAra sudhI upalabdha rahyo che ema nahi kahI zakAya. emAM zAbdika yogya zikSA karavAnA himAyatI hatA. temano dharma vyavahArapradhAna hato. ethI temaNe pheraphAro thayA haze ane keTalAka zabdonA arthamAM paNa saMkoca-vistAranI prakriyA prabodhelo dharma lokomAM vadhu priya nIvaDayo hato. lAoseno tAo dharma tAtvika thaI haze. eTale khuda cInI bhASAmAM paNa "tAo-ne-ciMganAM vacanonAM eka daSTie vadhu ucca ane udAra hato. teo apakAra pratye paNa upakAra karavAnA karatAM vadhAre artha karavAmAM Ave che. A graMthanAM bhASAMtaro duniyAnI ghaNI bhASAomAM himAyatI hatA. teo sAdAI, prema, saMyama, sadAcAra, dayA, karuNA, tatvaciMtana, thayAM che. judA judA bhASAMtarakAroe paNa keTalAka zabdonA ke vAkyonA judA judA Atmazuddhi vagerene vadhu caDiyAtAM gaNatA. teo bAhya dekhAva, daMbha tathA ADaMbaranA artha ryA che. phakata aMgrejI bhASAmAM thayelAM bhASAMtaro tapAsIe to paNa bhAgye virodhI hatA. AhAra, raheThANa, paheraveza vageremAM sAdAIne teo mahatva ApatA ja koI be bhASAMtara samagrapaNe maLatAM AvatAM jaNAze. vastuta: gahana graMthonI hatA. saMgrahavRtti, mojazokha vagerene choDIne sAduM, saMtoSI jIvana jIvavAnI teo e khUbI hoya che ke thoDA zabdomAM te ghaNuM badhuM kahI jAya che. eTale samaye himAyata karatA. teo mAnatA ke rAjA jema vadhAre kAyadAo kare ane vadhu kara samaye tene arthavistAra thato rahe che. nAkhe tema prajAmAM azAMti, garIbI, bekArI, corI, lUMTa, bhUkhamaro, bhraSTacAra I. sa. pUrve trIjI zatAbdImAM hanavaMzIya rAjAonA zAsanakALa daramiyAna vagere aniSTo vadhe. rAjAe ochAmAM ochA kAyadA karIne prajA upara evI tAo darzanano savizeSa pracAra thayo hato. khuda rAjAoe pote tAo danane rIte zAsana calAvavuM joie ke jethI prajAne khabara paNa na paDe ke potAnA upara apanAvyuM hatuM. potAne sAo paMthanA anuyAyI kahevaDAvavAmAM teo gaurava anubhavatA koikanuM zAsana cAlI rahyuM che. teo zAstrAgAra, yuddhanIti vagerenI viruddha hatA. pema, hatA. keTalAMka varSa pachI, I. sa. 156nI AsapAsa, to rAjaya taraphathI evo hukama baMdhutva, kRtajJatA, paropakAra vagere mATe temano rAjayakakSAe paNa Agraha hato. rAjAno paNa bahAra paDayo hato ke tamAma rAjadvArI darabAro ane kacerIomAM "tAo-te-ciMga Adarza kevo ucca hovo joIe e vize temaNe potAno spaSTa mata darzAvAyo che. graMthanuM niyamita adhyayana karAvavuM. tyArathI cInamAM "tAo-te-ciMganuM sthAne lAoseno mArga kaThina hovAthI, dekhItI rIte ja, te bahu lokapriya nahoto sanmAnabharyuM rahyuM hatuM. thayo, to paNa pachIthI AvelA cInI tattvaciMtakoe lAonnemAMthI ghaNI preraNA suprasiddha cInI lekhaka lina yutAMge eka sthaLe kahyuM che ke "samagra prAcIna laIne potAnI vicArasaraNI ghaDI hatI. cInI sAhityamAM sauthI vadhu vAMcavo game evo graMtha hoya to te lAose kRta kanphayuziyasa jayAre lAotsane maLyA tyAre baMne vacce vicArono ghaNo vinimaya "tAo-ne-ciMga' che. vizvanA tatvacinanA graMthomAM "tAo-te-ciMga eka parama thayo hato. lAotsae kanphayuziyasane kahyuM hatuM ke "samAjane sudhAratAM pahelAM mANase rahasyamaya ane gauravamaya graMtha che. " potAnI jAtane prathama sudhAravI joIe. mANase sau prathama potAnA hRdaya ane cInI bhASAmAM "tAono zAbdika artha thAya che mArga paraMta tAo eTale cittanI AMtarika zuddhi keLavavI joIe. tame bIjAonA vicArone ghaDavAnI mAthAkUTamAM zAno mArga ? - evo prazna thavo svAbhAvika che. tenA uttararUpe "tAo' zabdanI paDazo nahi. mAnavahRdayamAM kudaratI rIte je sAdhutA vaselI che temAM dakhalagIrI AgaLa "tAena' zabda vaparAto. 'tAna' eTale Izvara athavA parama tatva. karazo nahi. bAhA dekhAva ane ADebarathI mukata thaze, kAraNa ke te tamArA sadaguNone konphayuziyasa paNa tyAre potAnA tatvadanane mATe "tAo rAbda vAparatA, eTale vadhAravAne badale ghaTADe che.tAonuM tatva gUDha che. ahamanA visarjana vinA ne pAmI lAotsanA tAone spaSTa rIte judo darzAvavA mATe tAbena-tAo zabda pracalita zakAtuM nathI. tame jayAM sudhI vyavahAruM DahApaNa ane samAjasudhArAnI pravRttiomAM banyo hato. A vizvamAM sUrya, caMdra ane tArAo sahita prakRtine niyamamAM rAkhanAra, racyApacyA rahezo tyAM sudhI tame tAone sAcI rIte pAmI zakazo nahi.' kudaratanI ghaTanAonuM zAsana karanAra, samagra saMsAranuM svAbhAvika rIte saMcAlana karanAra lAotsane maLyA pachI kanphayuziyasanI dRSTi khUlI gaI hatI. temaNe potAnA parama tatva te "tAena" che. (tAena zabda bhAratamAM vedanA na rAbda sAthe ke ziSyone ekatra karI lAotyenI philasUphI samajAvI hatI. pote prabodhelA nItidharma upaniSadanA brahma zabda sAthe maLato Ave che.) tAnano mArga te "tAena tAo, ane samAjadharmamAM temaNe lAotsanI philasUphIno yathArAya viniyoga karyo hato. arthAta parama mArga athavA Izvarano mArga che. lAosee ThapakA ke cetavaNIrUpe kahelA zabdomAMthI paNa kanphayuziyasa ghaNuM pAmyA "tAena-tAo' zabda samaya jatAM ghasAIne "tA-tAo' zabda banI gayo; hatA. AthI cInI saMskRtine ghaDavAmAM lAose ane kanphayuziyasano prabhAva saikAo ane "tA-tAo' zabda ghasAto ghasAtAM chevaTe temAMthI "tAo' zabda avazeSarUpe sudhI rahyo hato. ' rahyo. paraMtu pachI "tAo' zabda mAtra sAmAnya arthamAM maryAdita na rahetAM jIvaranA samaya jato tAo dharma be zAkhAmAM vibhakata thaI gayo hato : (1) uttara mArganA arthamAM athavA kudaratanA dhorI mArganA arthamAM vaparAvA lAgyo, je cInamAM pradezano paMtha ane (2) dakSiNa pradezano paMtha. Ama, be zAkhAo bhaugolika daiSTie Aja sudhI pracalita rahyo che ane tatvadarzana mATe rUDha thaI gayo che. thaI hatI. temAM uttaranI zAkhAmAM dhyAna, prANAyAma, AtmatatvaciMtana ItyAdi para tAono dhvanyArtha judA judA vicArakoe, ciMtakoe judo judo ryo che. e vizeSa bhAra mukAto gayo hato. dakSiNanI zAkhAmAM maMtra, taMtra, camatkAro, anuSThAno, baSA artha najIkanI arthacchAyAvALA che. tAo dananI eka athavA anya kiyAkAMDa ItyAdine vadhu prAdhAnya ApavAmAM AvyuM hatuM. A baMne zAkhAo upara lAkSaNikatAne e darzAvanArA che. pAchaLathI cInamAM pravartelA bauddhadharmanI ghaNI prabaLa asara paDI hatI, jo ke "tAo nA nIce pramANe judA judA artha jovA maLe che : cInamAM bauddhadharmanA pracAra pachI paNa lAotsa ane kanphayuziyasa bhulAI gayA (1) tAo eTale svargano mArga. nahi ke bhesAi gayA nahi e ja emanI siddhi darzAve che. vastuta: lAose, (2) nAo eTale devoe apanAvelo mArga athavA devI mArga. kanphayUziyasa ane bauddhadharma vacce evo paraspara koI vikhavAda ke visaMvAda nahoto (3) tAo eTale buddhi, tarka, satya ane siddhAMtano mArga. ke enuM astitva nAbUda karIne ja bIjo dharma pravartI zake. to paNa navA dhArmika (4) tAo eTale sadgaNono zuddha mArga. juvALa sAme AMtarika sAmarthya vagara TakI zaktAnuM saraLa nahotuM. bauddhadharmano rAjakIya (5) tAo eTale nItinA ane sadAcAranA Adarza tarapha lai janAro stare svIkAra ane pracAra thayo te pachI paNa lAose ane kanphayuziyasanuM tatvadarzana TakI rahyuM che enI samartha satvazIlatAnI pratIti karAve che. alabatta, bauddhadharmamAM, (6) tAo eTale sRSTinI naisargika, bhautika ane naitika vyavasthA. tattvadarzana ane AcArasaMhitAnA viSayamAM jeTalAM gahanatA, vyApakatA, vibhinna (7) tAo eTale devoe anusarelo evo jIvanano sAco mArga paristhitionuM pRthakakaraNa ane niyamAvalio, ItyAdi jovA maLe che teTalAM tAo (8) tAo eTale prajAnA pAlanahAra Izvarano mArga. mArga Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 , prabuddha jIvana tA. 12-9-91 (9) tAo eTale rAbda.. e mahAna che mATe ja agamya che. e je badhAne gamya hota, to te kyArano (10) tA eTale pANI' (eTale ke pANI jevo sarvazreSTha dharma). nakAmo thaI gayo hota. (11) tAo eTale paramatatva, parabrahma, paramagUDha tatva. (12) jayAre vizva mArga upara hoya che tyAre ghoDAonI lAda paNa kAmamAM (12) nAo eTale vizvanuM mULa. , levAya che. jayAre vizva mArgathI rahita hoya che tyAre yuddhanA ghoDAo paNa nagara (13) tAo eTale "svayaMsiddha svarU5.' bahAra upavanomAM rakhaDatA hoya che. (14) nAo eTale badhAmAM vyApI raheluM aparimita tatva. . (13) mArga vALelA dhanuSya jevo che. dhanuSyano je cheDo UMce che te nIce . (15) tAo eTale badhI vastuomAM nihita rahelI prabhAvaka zakti. Ave che; dhanuSanI paNa che dArI) vadhAre lAMbI hoya to tene TUMkI karavAmAM Ave ' (16) tAo eTale sahaja prakAranI abhivyaktino naisargika anAyAsa che. jo TUMkI hoya to tene lAMbI karavAmAM Ave che. mArga, (14)jeo mArgano Azraya le che, tenI pAse badhA AvIne maLa '' "tAonI AvI judI judI vyAkhyAomAM keTaluMka samAna tatva raheluM dekhAze.. - che. jeo ene bhaje che temanI kazI hAni thatI nathI. teone sukhazAMti ane lAosee potAnA graMthamAM sthaLe sthaLe "tAonI, eTale ke mArganI, saMvAditA sAMpaDI rahe che. lAkSaNiktAo darzAvI che. e samajavAthI "tAonA svarUpano ApaNane vizeSa (15) mArgane sAcI rIte anusaranArAo saphaLatAne vare che, paNa baDAsA paricaya maLI raheze. temAMthI namUnArUpa ahIM ApelAM keTalAMka vacano juo : mAratA nathI. .. | (1) svarga ane pRthvInA janma pahelAM paNa kazuMka tatva hatuM. e pachI teo saphaLatAne vare che, paNa teno dAvo karatA nathI - paNa te raheze. teo saphaLatAne vare che, paNa abhimAna karatA nathI. te zAMta che, te anAdi che ane anaMta che. te advitIya che ane aparivartanazIla teo saphaLatAne vare che, paNa temAM rAcatA nathI. che. te badhAmAM raheluM che. badhA mATe te preraka che, te tatvane visvanI mAtA tarIke teo saphaLatAne vare che, paNa hiMsA AcaratA nathI. 6 oLakhAvI zakAya. (16) A prAcIna mArgane tame barAbara pakaDI rAkho, jethI AjanI vAstavikatAne te tene zuM nAma ApavuM tenI mane khabara nathI; to huM tene "tAo-mArga tame barAbara vaza rAkhI zako. prAcIna mArganA AraMbhane , oLa, tarIke oLakhAve che. tenuM varNana karavuM hoya to huM tene "mahAna" tarIke oLakhavAnI zakti te A mArganuM sAratatva che. khAvuM. .. (17) mArgane tamArA jIvanamAM utAraze to tenA sadaguNa tame pAmazo. tamArA * mahAna eTale savistara. savistara eTale dUragAmI. gAmamAM mArgane sAcavazo to saddaguNo tamArA gAmamAM TakI raheze. tamArA rAjayamAM . (2) mArganI koi vyAkhyA nathI. mArganuM koI nAma nathI. emAM apAra saraLa mArgane apanAvazo to tamAruM rAjaya samRddha banaze. AkhuM vizva jo mArga upara , tA che, chatAM tene pAmavAnuM saheluM nathI. huM cAlaze to enA sadguNo vizvavyApI banI javo.. ' () mArga amUrta ane avarNanIya che. - tAonA upadezamAM rahelAM keTalAMka lakSaNo nIce pramANe che, je sukhI thavA amUrta ane avarNanIya hovA chatAM enA kendramAM pratimA che. mATe vyakitae ane samAje apanAvavAM joie : " amUrta ane avarNanIya hovA chatAM emAM prakRtino niyama rahelo che. gUDha 1. nivRtti2. vaiyaktika sadAcAra3. kudaratamaya jIvana 4. sAdAI, saraLa ane rahasyamaya hovA chatAM emAM jIvanatatva raheluM che. tA ane nirADebaratA 5. saMtoSa, nilabhIpaNuM 6. tyANa 7. karakasara 8. nirbhayatA (4) badhI vastuo mArgamAMthI utpanna thAya che. tenI zakti temane poSe 9, ahaMkAranuM visarjana ane namatA 10, AtmAnuzAsana 11. vaizvika cetanAmAM che. teo vikase che, temanI saMbhALa levAya che. temane Azraya apAya che. temanuM avagAhana 12. vizrva sAthe susaMvAdI jIvana 13. sAkSIbhAva 14. kudaratanA kamamAM . rakSaNa thAya che.. hastakSepano abhAva 15. zAMti ane pavitratA. * mArga teone utpanna kare che, paNa temanA upara kbajo jamAvato nathI. Ama, tAonuM pAlana karanAra vyakti Rju prakRtinI hoya che. ene dhana, teo kArya kare che, paNa koI apekSA rAkhatA nathI. teone vikasAve che, pada, pratiSThA, prasiddhi, sattA, vaibhava, sanmAna ItyAdinI khevanA nathI hotI. tAone paNa temAM dakhalagIrI karatA nathI. anusaranAra vyakti bALaka jevI nirdoSa hoya che. sApa, vIMchI, hiMsaka pazuo ke A mArga upara cAlavuM enuM nAma jIvana. enAthI viparIta cAlavuM enuM nAma pakSIono paNa tene Dara nathI hoto. teo paNa tene satAvatAM nathI. tAone anusaranAra saMtapuraSo jemAM kazo kartutvano dAvo karavAno na hoya | (5) mArga kazuM karato nathI, chatAM te nikyi nathI. mArgane anusaravAmAM tevuM kArya kare che. ane maunano bodha Ape che. teo bIjAne jIvana arpe che, Ave to AkhA vizvamAM svAbhAvika zAMti ane vyavasthitatA sthapAya. mArganI paNa koI mAlikIno dAvo karatA nathI. teo kAma kare che, paNa koI yazanI ke gati mULa tarapha pAchA pharavAnI che, svIkAra e mArganI rIta che. RNasvIkAranI apekSA rAkhatA nathI. . (6) mahAna mArga saraLa che, paraMtu loko avaLe raste javAnuM pasaMda kare che. ' lAotsa kahe che : mArgamAM jenAM mULa UMDA che tene koI ukheDI zakyuM nathI. je mArgane deDhatAthI (1) saMtapuraSa potAnI jAtane chellI rAkhe che, paraMtu te pahelI thaI jAya vaLagI rahe che tene avaLe raste koI dorI zakatuM nathI. (7) mArga khAlI che, paraMtu te upayogI che; te saghana ane gahana che. aneka (2) teo potAnI icchAone vyakata karatA nathI, paraMtu eTalA mATe ja vastaonA mota jevo te atala che. teo potAnI IcchA pramANe pAme che. ke tame sAmethI jozo to teno AraMbha nahi dekhAya. tame pAchaLa jaIne jozo (3) teo badhA mANaso sAthe niSpakSa vyavahAra rAkhe che. teo badhAMnI to eno aMta. nahi dekhAya. sAthe bhaLe che ane badhAMnuM bhaluM cAhe che. (8) mArga prakAzita hoya che, paNa aMdhakAramaya dekhAya che. mArga pragatizIla (4) teo bAhya vastune choDI tenA tatvane grahaNa kare che. hoya che, paNa pIchehaTha karato lAge che. mArga samathaLa hoya che, paNa khADA TekarAvALa Ama, tAo dana manuSyamAM rahelA zreSTha atyaMtara saguNo khIlavavAno lAge che. bodha Ape che. kuTuMba, samAja ane rASTranI kakSAe saraLatA, sAhajikatA ane (9) mArga jamaNI bAju paNa vahe che ane DAbI bAju paNa vahe che. aneka sAcAM sukhazAMti tAone apanAvavAthI prApta thaI zake che. vizvazAMtino upAya vastuono vikAsa mArga upara avalaMbe che. e temane kyAreya nA pADato nathI. tAo pAse che. bhautika samRddhi pAchaLa doTa melanAra mAnavI zuM zuM gumAve che te potAnuM kArya pAra pADe che; chatAM tenA kartutvano dAvo karato nathI. te aneka ane kevI kevI Apatti noMtare che, e to pAchuM vaLIne tAone jANavA-samajavAno vastaone poSaNa Ape che. kyAM temano svAmI thaIne vartato nathI. ane jIvanamAM utaravAno prayAsa kare to ja samajI zake. (10) jeo A, mArgane anusare che teo pUrNa thavA nathI icchatApUrNa tAo danane samajavA mATe "tAo-te-ciMga kRtinuM sUkSma adhyayana AvAyaka thavA IcchatA nathI mATe ja teone koi ghasAro lAgato nathI. mATe ja teo che. pUramAM taNAI jatAM nathI. lekhakanA tAjetaramAM pragaTa thayelA (11) duniyAmAM badhA kahe che mArga mahAna che, chatAM te agamya che. alabatta, graMtha "tAo tatvadarzana mAMthI) 55 mA , bI paMbaI jana yavaka saM prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, maLa ; 85, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI - 400001 IdhIna ; patraka mudraNAmAna : rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 19, khAMDiyA bhaTrITa, muMbaI-40008. phoToTAipaseTiMga : mudrAMkana, muMbaI-400 092 hi: : : Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 20 aMka : 10 +: 205 : *.: 0 tA. 16-10-1991 Regd. No. MH. BY | South 54 Licence No. : 37 0 0 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra che . IT | 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rU. 30 0 09 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha apaharaNa chellA keTalAka samayathI muMbaI, dilhI, kalakattA vagere moTAM zaheromAM AvI che ane banatI rahevAnI. tathA paMjAba, kAzamIra, AsAma, AdhUpradeza vagere rAjayomAM apaharaNanA sAdhu-saMnyAsIonI eka moTI samasyA te celAo meLavavAnI che. vadhu gaMbhIra prakAranA kissA banI rahyA che. svecachAe saMnyAsa lenArA mANaso ochA hoya che. vRddhAvasthA Ave tyAre - aitihAsika dRSTie joIe to apaharaNanI ghaTanA vagara koI jamAno sAdhu saMnyAsIne potAnI sevA cAkarI karanAra mANasanI jarUra paDe che. athavA bAkI rahyo nathI. mULa rAbda "haraNa che. "apa' eTale kharAba. kharAba potAnI gAdInA vArasa zodhavAnI jarUra paDe che. teve vakhate je koI yogya rIte thayeluM haraNa te apaharaNa ema kahI zakAya. vastuta: haraNa pote ja pAtra na maLe to nAno chokarAone uThAvI lAvavAnI ghaTanAo paNa bane kharAba che. saMskRta 'huM ' dhAta uparathI haraNa zabda Avyo che. haraNa che. samajaNano abhAva, sAmano karavAnI hiMmatano abhAva, khAvApIvAnI eTale upADI javuM, corI javuM, saMtADI devuM. saMskRta zabdakorAmAM mULa dhAta lAlaca vagerene kAraNe bALako ke kizoro bAvAone tAbe thaI jAya che ane tarIke zabda jovA maLe che eno artha ja e ke mAnavajAtanA AdikALa vakhata jatAM pote paNa potAnA guru jevA jabA thaI jAya che. sAdhu-saMnyAsIo thI cIjavastuonA ke vyakitaonA haraNanI ghaTanAo banatI rahI che. dvArA chokarAone bhagADI javAnI ghaTanA mAtra bhAratamAM ja bane che evuM bALako, kizora vidyArthIo, rUpavatI strIo, rAjadvArI puruSo, vepArIo, nathI. duniyAnA badhA ja dezomAM ane badhA ja dharmomAM thoDevatte aMze AvI sAdhusaMnyAsIo vagerenAM haraNanA kissAo itihAsamAM noMdhAyelA che. ghaTanAo banatI AvI che. vaLI sAdhusaMsthAomAM bIjA gurunA tejasvI keTalAMka apakRtyo jAhera prakAranAM hoya che to keTalAMka gupta prakAranAM ziSyane enI saMmatithI ke saMmati vagara upADI javAnA kissA paNa banatA hoya che. ochI zakti hoya, naitika himatano abhAva hoya ane tAtkAlika rahyAA che. ziSyaharaNa ke ziSyacorInA nirdezo prAcIna graMthomAM maLe che. deva pariNAmano ke kAyadesaranI zikSAno Dara hoya tyAre mANasa jAheramAM apakRtya devIone bali tarIka caDAvavA mATe nAnAM chokarAMonA apaharaNanI dhaTanAo karatAM Dare che. corI, khUna, vyabhicAra vagere prakAranAM apakRtyo karavAmAM mANasane Aja divasa sudhI banatI rahI che. prasUtigRhamAMthI tAjAM janmelAM jayAre potAnA zarIranI dRSTie jokhama lAge che, kAyadAnI dRSTie Dara rahe bALakonA apaharaNanA kissA dezavidezamAM banatA rahyA che. potAnI sAdhanA che ane pratiSThAnI dRSTie bhaya rahe che tyAre tevA gunAo mANasa gupta mATe aghorI bAvAo smazAnamAMthI zabanuM apaharaNa karatA rahyA che. rIte kare che. pote oLakhAya nahi ke pakaDAya nahi tevI rIte rahevAno ke jUnA vakhatamAM pagapALA ke gADAmAM pravAsa karavo paDato tyAre rastAmAM bhAgavAno prayatna kare che. keTalAka sarAkata, zAyukata bhArADI mANaso bIjAonAM jaMgala-jhADImAM chUpAIne DAkuo acAnaka chApa mAratA ane kiMmatI cIjavastuo dekhatAM laTaphATa kare che ke koInuM khUna karIne bhAgI jAya che. tAtkAlika sAmanAno lUTI jatAM. dariyAI sapharamAM ekala dokala vahANane cAMciyAo uThAvI jatA temane Dara nathI hoto. polisa tathA kAyadAno Dara te je teo pakaDAi jAya athavA teno mAlasAmAna lUTI letA. AthI jamIna mArge jema vaNajhAro to ja hoya che. eTale evA loko chaDe coka guno karatAM acakAtA nathI. nIkaLatI tema darIyAI mArge vahANonA kAphalA nIkaLatA. ke jethI koI evA eka bAju eklokala vyakita hoya ane bIjI bAju keTalAka mANasonuM moTA samudAyane lUTavAnI hiMmata karI zake nahi. vimAna vyavahAra cAla thayA jUtha hoya, eka bAju nAnuM jUtha hoya ane bIjI bAju polisa taMtra hoya, pachI chellAM keTalAka varSomAM havAI cAMciyAgIrInA banAvo noMdhAyA che. eka bAju moTuM jUtha hoya paNa bIjI bAju sainya hoya tyAre ochI ghaNuMkharuM evA banAva rAjadvArI kAraNosara banatA rahyAA che. amuka rAjadvArI, zaktivALA jAheramAM sAmano na karatAM gupta rIte apakRtya kare che. jayAre kedIonI mukti mATe athavA vera levA mATe AvI ghaTanAo banatI rahe para vera laI zakAtuM nathI tyAre moTA jathane chAnIchAnI rIte satAvyA che. je dezo vacce duzamanAvaTa hoya te dezanA keTalAka AtaMkvAdIo vimAnonA saMtoSa levAya che. apaharaNa kare che. kayAreka temano hetu phaLe che. to kyAreka musApharono prANa premanA kSetramAM yuvaka ke yuvatInuM apaharaNa karavAnA ke karAvavAnA kissAo jAya che. havAi apaharaNa karanArane barAbara bodhapATha bhaNAvyo hoya to * to hajAro varSathI thatA AvyA che. rAvaNe sItAnuM haraNa karyuM e paurANika te ijharAyale. yugAnDAnA eraporTamAM jaIne potAnA vimAnane teo bahAdurIpUrvaka ghaTanA to jagajAhera che. subhadrAharaNa, rUkimaNI haraNa, lakSmaNAharaNa jevI ane yuktipUrvaka choDAvI lAvI zakyA hatA. paurANika ghaTanAo ke saMyukatAharaNa jevI madhyakAlIna ghaTanAo jANItI apaharaNanI samasyA bhAratamAM ane videzomAM divase divase vadhu ane che. mAtra strInuM ja apaharaNa thAya che ema nathI. okhAe aniruddhanuM vadhu gaMbhIra banatI jAya che. sAmAjika kSetre ane vepAraudyoganA kSetre banatI , apaharaNa karAvyuM hatuM. AvA keTalAka haraNomAM yuvaka ke yuvatInI saMmati vyakitanA apaharaNanI ghaTanAo banavAnI sAthe eno cepa rAjadvArI kSetrane paNa hoi zake che. keTalAMka haraNo lagnamAM pariName che. to keTalAMka haraNonA paNa lAgyo che. tenAM pariNAmo ane pratyAghAto have vadhu bhayaMkara svarUpa kissAomAM yuvaka ke yuvatIne pAchA meLavAya che. bhagADIne karelA lagnamAM dhAraNa karavA lAgyo che. badhA ja sukhI thAya che tevuM nathI. to paNa yuvaka ke yuvatIne bhagADI jaIne bhAratamAM paMjAba ane kAzmIranI samasyAo ghaNI gabhara banI gaI lagna karavAnI ghaTanAo, mAtApitAnI saMmati na maLavAne kAraNe banatI che. e baMne rAjayonAM AtaMkvAdIone pAkistAna taraphathI tAlIma ane Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 2 prabuddha jIvana tA. 16-10-91 A zonI sahAya eTalI badhI khullI rIte apAya che ke bhArate enA nirAkaraNa tene veLAsara niSphaLa banAvI zake che, paraMtu AvI kAbela guptacara saMsthAo mATe koI AkarAM pagalA lIdhA sivAya chUTako nathI. AtaMkvArdIo game duniyAnA ghaNA ochA dezomAM rahI che. gIca vasatIvALA dezamAM to te tyAre game tenuM khUna karI nAkhe che. potAnI bAtamI ApanAranA kuTuMbIo bahu saphaLa thaI zakatI nathI. Aje aharaNa karIne bhAgI javA mATenAM upara vera le che. ane mahattvanI vyaktionuM apaharaNa karavAnI yojanAo jhaDapI vAhanonI sulabhatA ane saMtAI javAnA AvAso eTalA badhAM vadhI, ghaDe che. bAna pakaDelI vyaktione choDAvavA mATe sarakAra taraphathI moTI kimata gayA che ke polasataMtra paNa ene pahoMcI zake tema nathI. gunegAra sazasa cavavAmAM Ave che eTale vAgha jANe lohI cAkhI gayo hoya evI paristhiti hoya che, eTale zAstra hita mANaso temano sAmano karavAne ke pIcho pakaDavAne parvata che. AsAmamAM paNa ulphAvAdIone baMgalAdezanI gupta sahAya maLyA azakata hoya che. have to eka dezamAM guno karIne vimAna dvArA cUpacApa kare che. bhAratamAM AtaMkvAdanI samasyAo sarjavAmAM A be paDozI rANe bIjA dezamAM bhAgI javuM eTaluM badhuM saraLa banI gayuM che ke keTalAya evA durAmananI jema pAchaLa paDayA che. gunAone to aTakAvI zakAyo nahi. keTalAya duzamana dezo AvA gunegArone uccakakSAnA mahatvanA rAjadvArI puruSanuM karAtuM apaharaNa eka gaMbhIra rakSaNa Ape che. eTaluM ja nahi uttejana paNa Ape che. samasyA banI jAya che. tene maravA devAtA nathI. eTale ja enI ghaNI apaharaNanA kissAo jema jema vadhu banatA jAya che ane te saphaLa bhAre kiMmata cUkvavI paDe che. duniyAbharanA AMtaknAdIone potAnA sAthIone thatA jAya che tema tema bhArata sarakAranI pratiSThA halakI paDatI jAya che.. choDAvavA mATe A eka sAro kImiyo jaDI gayo che. kAyado ane nyAya prajAne sarakAranI kAbeliyatamAMthI vizvAsa UMto jAya che. AMtararASTrIya enI AgaLa lAcAra thaI jAya che. keTalIyavAra sarakArane namatuM jokhavuM kSetre bhAratane nIcuM jovAnuM thAya che. AthI ja keTalAka apaharaNanA kissaomAM paDe che. zrImaMto icche che ke sarakAre amArI vAtamAM vacce na paDe to sAruM. ame bhAratamAM rAjadvArI kSetre bhraSTAcAra ane gaMdavADa eTalo badho vadhI amArI rIte amAruM kAma sarakAra karatAM sArI rIte patAvI zakIzuM. keTalAka gayo che ke pradhAno, saMsadasabhyo, dhArAsabhyo vagerene rAjaya karavA karatAM khurazI apaharaNanA kissAo sarakAranI dakhalagIrIthI bagaDayA che ke vilaMbamAM paDI meLavavAmAM ane sAcavavAmAM ane Arthika lAbho mATe gerarItio AcaravAmAM gayA che e sAcuM, to paNa sarakAra vacce na Ave te kema cAle ? sarakAranI vadhu rasa rahyo che. AthI samagra dezanuM polisataMtra ghaNuM badhuM niSkriya thaI e javAbadArI che. jo zrImaMtonA kahevAthI sarakAra DhIluM mUke to A prakAranA gayuM che. pariNAme vadhatI jatI gunAkhorIne kAraNe bhAratane lAMbe gALe ghaNuM gunAo vadhatA ja javAnA. jenI pAse cavavA mATe nANAM nathI tevI vyakitaone nukazAna bhogavavAnuM raheze. videzI rAjadUtone sarakAra jo sarakhuM rakSaNa na vadhu sahana karavAnuM thAya. ApI zake to bIjA dezo sAthenA rAjadvArI saMbaMdho upara enI mAThI asara vastuta: bhAratamAM sarakAre rAjaya kakSAe ane kendra kakSAe potAnA . avazya paDaze, eTaluM ja nahi videzanA moTA audhogika ekamo paNa bhAratamAM polisataMtrane ane potAnI guptacara saMsthAne vadhu jAgrata ane kAryakSama AvatAM Daraze. ane videzI sahelANIo bhAratamAM pravAsa karatAM Daraze. banAvavAnI jarUra che. duniyAmAM skoTalenDa yArDanuM- briTIza polisataMtranuM nAma bhAratamAM ekabAju atizaya zrImaMtAI bharyuM rajavADI jevuM ane kyAreka eTaluM mazahUra hatuM ke koI paNa gunegArane covIsa kalAkamAM te pakaDI zakatuM. to varavA dhanapradarzanavALuM jIvana jIvAya che ane bIjI bAju jhupaDapaTTIomAM enI zAkha pahelAM jevI nathI rahI to paNa enI dhAka to rahI ja che. cItharehAla dazAmAM pazu karatAM paNa bhaMDuM jIvana jIvAya che. samAjanA be bhAratanA polisataMtronI zAkha paNa nathI rahI ane gunegArone tenI dhAka varga vacce jyAM ATaluM badhuM aMtara hoya tyAM nidhana lokone zrImaMto pratye paNa nathI rahI. polisataMtranI sAthe sAthe kAyadAnI paristhiti paNa ghaNI teSa dhikakAra, IrSyA rahyA kare, zrImaMtonA duHkhanI vAta sAMbhaLI khuza thavAya vicitra che. jayAre nyAyAdhIzo ane vakIlo prAmANika hatA tyAre paNa cukAdo tema banavuM svAbhAvika che. eTale zrImaMtonA apaharaNanI vAto sAMbhaLIne AvatAM ane gunegArone sajA thatAM varSo nIkaLI jatAM, to have jayAre khuda teo rAjI thAya to temAM kaMI navAi nathI. zrImaMto pratye potAnuM aMgata nyAyAdhIzo ane vakIlonI pratiSThA jhAMkhI thaI gaI che tyAM nyAya mATe vera vasUla karavA mATe apaharaNanA tukakA temane sUjhe to tethI Azcarya na keTalI AzA rAkhI zakAya ? gunegArone have zarama nathI rahI, ciMtA nathI '' thavuM joIe. ' rahI, Dara nathI rahyo. " to pachI huM tane kerTamAM joI laIza " evI dhamakI vepAra ane udyoganA kSetre potAno hisAba cUkate karavo hoya, leNI uccArI nyAya meLavavAno prayatna karanAra have hAMsIpAtra gaNAvA lAgyo nIkaLatI moTI rakama baLajabarIthI vasUla karavI hoya to apaharaNano karAvavAno che. mArga levAya che. bIjI bAju potAne moTI rakama meLavavI hoya to gunegArone mAtra apaharaNanA janahi, badhI jAtanA gunAonI bAbatamAM paristhitine have zrImatonA ke temanA saMtAnonA apaharaNa karavAnI sArI phAvaTa AvatI sudhAravI hoya to sarakAre kAyadAomAM, vyavasthAmAM ane polisataMtramAM dharakhama jAya che. pakaDAvAno have Dara ocho thato jAya che kAraNa ke polIsataMtra pheraphAro karavA paDaze. bIjA aneka phAlata khAtAMonA phAlatu kharcA baMdha karIne saDeluM ane bhaLeluM hoya che. polisataMtrane vadhu sudRDha karIne prajAjIvanane surakSita banAvavA tarapha sarakAre - vyAvasAyika apaharaNanA ghaNA kharA kissAomAM nANAMnI cUkvaNI vadhu lakSa ApavAnI jarUra che. apaharaNanA kissAomAM to sarakAre vadhu thAya che. koIne nANAM cUkavavuM gamatuM nathI, paraMtu na cUkave to apaharaNa kaDaka kAyadAo karavAnI jarUra che ke jethI gunegArone teno Dara rahe karAyelI vyakitano jAna jokhamamAM hoya che. eka bAju nANAMnI moTI rakama apaharaNamAMthI chUTyA pachI keTalIka vigato avazaya bahAra Ave che.. ane bIjI bAju potAnA svajananuM mRtyu e benI vacce pasaMdagI karavAnI vyaktionA nAma paNa bahAra Ave che, paraMtu tevI keTalIye vyaktio banAvaTI hoya tyAre dekhItI rIte ja mANasa game te bhoge potAnA svajananane choDAvavAno nAma ane phoTA dharAvatI hoya che ane bhAgatI pharatI hoya che. keTalIka prayatna kare che. apaharaNa karAyelI vyakti jIvatI pAchI phare che, paraMtu keTalIka vyakitao to bhADUtI hoya che. mULa apaharaNa karAvanAra vyakita vaLI koI vAra tevI vyaktionuM jIvana dhULadhANI thaI jAya che. Arthika pAyamAlI judI ja hoya che. apaharaNa karanArAo pakaDAya ane temane kAyadesara zikSA te hoya che, paraMtu mAnasika trAsamAMthI je rIte teo pasAra thAya che tene thAya evI ghaTanAo pramANamAM ochI bane che. apaharaNa kartAone potAne pariNAme tevI keTalIka vyaktio mAnasika rIte bhAMgI paDe che ane jIvanabhara khabara paDI gaI hoya to paNa keTalIka vyaktio temanA nAma jAhera karatAM tenI vyathA bhogave che. Dare che. teo apaharaNa karanArAo upara vera letAM ke kAyadesara pagalAM letAM - ' apaharaNa thayuM na hoya, thavAnI zakyatA paNa na jaNAtI hoya, to paNa Dare che, kAraNa ke ema karavA jatAM vaLI pAchA navA saMkaTo UbhA thavAnuM paNa eka vakhata apaharaNanI dhamakIno saMdezo sIdhI ke ADakatarI rIte potAne jokhama rahe che, kAraNa ke veranI pratikiyA jaladI zamatI nathI. keTalAka loko maLe che tyAre mANasa vimAsaNamAM mukAI jAya che. nIDaratAno dAvo karanArA pote keTalAM nANAM cUkavyAM tenI spaSTa vAta karatA nathI. keTalAka loko ghaNI keTalAka mANaso paNa eve vakhate asvastha thaI jAya che. moTI rakama cUddIne chUTatA hoya che, paraMtu pote ghaNuM moTuM parAkrama ane jo kAyado ane vyavasthA barobara jaLavAtA hoya ane polIsataMtra yukti prayukti karIne bahAdurIthI chUTyA hoya evuM mithyAbhimAna darzAve che. saMniSTha, pharaja mATe tatpara, nIDara ane jAgRta hoya to apaharaNanA kissA apaharaNanA keTalAka kissAonuM enA Ayojako evuM sarasa svAbhAvika ochA ane guptacara saMsthA aneka kAvatrAonI agAuthI gaMdha meLavIne Ayojana karatA hoya che ke mANasane chellI ghaDI sudhI gaMdha na Ave. kyAre, karavAnI sArI kahIsataMtra rIte vadhu sudaDha kara apaharaNanA ke teno Dara che Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-91 prabuddha jIvana keTalA vAge ke kayA sthaLe, kevI rIte apaharaNa karavuM. temane kyAM laI javA, pUrI pADe che. keTalAka ramUjI svabhAvanA mANaso AkhA viSayane ramUjI kevI rIte saMtADavA, kevI rIte paisA mATe konI mAraphata saMdezo kahevaDAvavo, dRSTithI jotA hoya che. jUnA vakhatamAM jAtajAtanI corIo thatI e viSaya kevI rIte ane kyAM apahata vyaktine choDI mukavI e badhI vigatono eTalo upara haLavI zailIthI koika lekhakane lakhavAnuM mana thayuM eTale eNe cauryakalA' sAthe abhyAsa kare che ane pachI evI rIte apaharaNa kare che ke bilakula nAmano graMtha lakhyo hovAnuM kahevAya che. (mRcchakaTikamAM eno nirdeza che) emAM pakaDAyA vagara teo dhyeyane saphaLa kare che. eTale apaharaNa karAyelI koi corInA viSayamAM kalAnA aMzo kevI rIte umerI zakAya tenuM ramUjI nirUpaNa vyakti chUTIne pAchI Ave che tyAre teno anubhavo jANavA mATe sau utsaka lekhake karyuM hatuM. apaharaNanA kissAomAM jAta jAtanI nATayAtmaka yukita rahe che. keTalA apaharaNanA kissAo to vArtA jevA rasika banI rahe che. prayuktio yojAvA lAgI che. bhaviSyamAM koika lekhaka apaharaNanA viSayamAM apaharaNanuM apakRtya eka kAyadesarano guno che ane sarva rIte vakhoDavA lAyaka nRtya-nATaka-saMgIta-veSabhUSA vagerenA klAtmaka aMzo kevI rIte umerI zakAya ja che, tema chatAM koika vakhata Ayojakoe je rIte potAnuM bhejuM doDAvyuM te viSe " apaharaNa lA' nAmano koi graMtha lakhe to navAI nahi ! apaharaNanI hoya che ane sIphatathI AkhI yojanAne pAra pADI hoya che enI vigato vidyA te vijJAna che ke kalA che, e rAsa che ke laghu udhoga che evI carcAo jayAre jANavA maLe che tyAre enI buddhimattA mATe koikane mAna thAya to bhaviSyamAM yunivarsiTIomAM thayA karavAnI. amerikAnI koika. yunivarsiTI te svAbhAvika che. * The Science of Kidnaping' nAmano navo abhyAsakrama dAkhala apaharaNanA kissAonI vAto bahAra Ave che tyAre te keTalIka ramUja kare to paNa navAI nahi. p ramaNalAla cI. zAha masAlA no parivAra In pravINacandra jI. rUpArela Ama to athANAM bAremAsa ApaNA bhojanamAM svAda umaratAM hoya pAsethI AvI islAha letA hoya che. che; paNa enI gheraghera utsAhabhera UjavAtI mosamato moTebhAge mArca-eprila-me masalata: sAruM, haMmezA svastha, zAMta ne samAdhAnakArI valaNa daramiyAna ja hoya che. dharAvatuM hoya che. kaMI sAruM karavA, enuM sAruM pariNAma ANavA, matabheda paNa A athANAM mATe AthIye vahelI ne pahelI AvazyakatA hoya - vicArabheda nivAravA - dUra karavA, samajI - vicArIne e vize samAdhAna che e mATenA vividha masAlAnI ! - ne enI mosama to pelI mosama sAdhavA - eTale ke yogya paristhiti nirmANa karavA, be ke vadhu vyaktio pahelAM kyAMya vahelI besI jAya che, ane tyAre masAlA-tejAnAnA garama sAthe maLIne vicAra vinimaya kare, abhiprAyonI Apa-le kare, parasparanAM ke bajAro-"selanI zItaLatAnI jAherAto chatAM - garama thatAM ja rahe che. sUcano vicAre, te A parathI "mastahata' kahevAyuM. A mastahata rAbe A daramiyAna masAlA aMgenI masalato AgaLathI ja zarU thaI jAya ApaNe tyAM ne marAThI-hindImAM paNa masalata rUpa dhAraNa karyuM che. ' che ne vaDIlo-anubhavIonI salAha paNa levAtI rahe che; ne ema pachI 1 suleha : koivAra matabheda thAya, vaimanasya vadhe, kayArekya e ujha masAlA kharIdAya che, khaMDAya che ne chevaTe athANAMnA zikharo sara karI, dhIme kakSAe paNa pahoMce ne kyAreka jhagaDA ke laDAImAM pariName, evuM ye bane, dhIme varasanA vaparAzanI vAtomAMe masalato vilAi jAya che. - paNa e yogya to na ja hoya ne ! eTale AvI paristhitimAMthI yogya A masAlA eTale zuM? sAmAnya rIte athANAMmAM vaparAtAM maracAM, samajaNapUrvakanI - eTale ke samAdhAnapUrvakanI paristhiti nirmANa karavI te, haLadara, rAI, methI, hiMga, jIru vagerene ApaNe masAlo kahIe chIe.. jo A "sa-la-ha' parathI "suleha* kahevAI. alabatta AvI suleha sAdhavA ke athANAmAM to A uparAMta paNa vividha vastuo vaparAya che. samagra ghaNIvAra masalato ye thAya - karavI e paDe ! rIte e badhAne " masAlA ' zabdamAM AvarI levAya ! bIje paze, anya 1 masAlA : ApaNe pharI masalata' zabda laI AgaLa vadhIe. masAlA paNa hoya che - jema ke cAhano masAlo, dUdhano masAlo vagere ! enuM mULa rUpa che - "mastaheta" - eTale ucita, sArA mATe, hita mATe, paNa A badhAmAM kaMI haLadara-maracAM vagere nathI hotA ! Ama, A "masAlo bhalAI mATe ekaThA maLIne vicAra karavo-parAmarza karavo. A maslahata zabda ApaNe dhArIe te karatAM ghaNo vadhu vyApaka artha dharAve che. rUpanuM bahuvacananuM rUpa che - "masAleha ke masAliha) - eTale, zabdArthamAM, A samajavA mATe ApaNe "masAlo' zabdanA ghaDataranA mULa sudhI hito, bhalAIo vagere A bahuvacana rUpa phArasI bhASAmAM ekvacana rUpe pahoMcavuM paDaze. "vaparAyuM. salAha - sAleha : A masAlo rAbdanAM mULamAM che arabI sAra, yogya vicArone abhiprAyonA meLa" thI - mastahata" thI dhAtu "sa-la-ha - eTale yogya, ucita, barAbara. A parathI, jemAM bhalAI, jema sAruM pariNAma lAvI zakAya, tema je cIjo, vastuo, sAmagrInA ucita hita vagere samAyAM hoya evuM ucita, yogya te "salAha ! - jethI, sAruM meLa' thI kaI vasta, vAnI, sArI bane, sudhare, te cIja-sAmagrI paNa thAya, bhaluM thAya, yogya thAya, hita sadhAya, evI vAta, evuM mArgadarzana, AvA sAdAyathI masAleha kahevAI. phArasI bhASAmAM "masAleha zAbda AvA eve mArge doravA parato abhiprAya, te "salAha ! ApaNe paNa A zabda arthamAM vaparAyo che.- jenuM urdumAM masAlaha rUpa thayuM che ne te sAmagrInA AvA ja arthamAM vAparIe chIe. marAThImAM e "salA ne "sallA' rUpe arthamAM vaparAyuM che. vaparAya che. - athANAM svAdiSTa banAvavA mATe vaparAtI "sAmagrI Ama masAlaha - ApaNA vorA-khojA bhAiomAM eka sAruM evuM pracalita nAma che parathI masAlA" banI, masAlo' kahevAya che. rasoi banAvavA mATe vaparAtI - "sAlehabhAI '; AmAM "sAleha ke "sAliha") eTale sAro, bhalo sAmagrI, dhANAjIruM, rAI, methI kothamarI, Adu, maracuM vagere paNa A ja yogya vagere. Ama "sAlehabhAi eTale ApaNI rIte "sArAbhAI ema- rIte "masAlo' kahevAI che. cahA, dUdhanA masAlA paNa Avo ja "sAmagrI : thAya ! - "bhalAbhAI paNa kahI zakAya. no artha dharAve che. | islAha: zAyaronI bhASAmAM ghaNIvAra "islAha' zabda vaparAto A artha vistAramAM, ImArata bAMdhavAnI sAmagrI paNa samAya che : hoya che- Avo ullekha khAsa to "ustAda' ane 'zAgirda (ga2-celo) iTa, cUno, khaDI vagere paNa e mATeno masAlo kahevAya che. vaso vadhu suMdara nA saMbaMdhanA saMdarbhamAM thato hoya che. - AkarSaka dekhAya te mATe vaparAtI sonerI rUperI lesa, kliAra-kera paNa A "islAha paNa "sa-la-he' parathI ja banyo che. islAha" eTale urdUmAM AvA arthamAM vastrono masAlo kahevAya che. maThAravuM, sudhAravuM, truTio dUra karavI - eTale ke - mULa racanAnA saMdarbhamAM, TUMkamAM, je umeravAthI, bheLavavAthI, jenA meLathI, koI vastu vadhu sArI sudhArI, maThArI, ene - yogya, ucita, sAruM lAge evuM karavuM. e rIte thAya, te badhI ja sAmagrI te te vastunA saMdarbhamAM asalAha' eTale ke salAhane sakriya rUpa ApavuM. navakavio-UgatA zAyaro, ustAda ne jANakAra masAlo * che. - D D Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-91 ke, dha vAda pachI conI sIkha atinI ema ema meLApa pachInA vAta nIkaLatAM prabodhA te prabodha jozI - bharI bharI uSmA ! Do. pravINa darajI ogaNIso tyAzInuM varSa aMgata rIte be-traNa bAbatoe smaraNamAM tarapha pUrvagraha na hoya. bharI bharI uSmA, narI nikhAlasatA, narI mokaLAza. rahyuM che. emAMnI eka bAbata che eka nahi paNa be be prabodhabhAI sAthenA e barAbaranA khIla opha rekarDa paLomAM. emanAmAM rahelo hAsyakAra tyAM paricaya - saMbaMdhanI. A be prabodhabhAimAM eka ke ApaNA gujarAtanA tarata AvI caDhe, deza - videzanI vAto kheMcI lAve - khecAtI Ave. ApaNA rAjakAraNanA agraNI prabodhabhAi - prabodhabhAI rAvaLa, ane bIjA ApaNA sAhityakAronI khAsiyato emAM hoya, rAjakAraNamAM thatI rahetI uthalapAthalo nATyakAra prabodhabhAI jozI. prabodhabhAI rAvaLanI vAte vaLI kayAreka emanA paNa kyAreka Ave to kayAreka muMbaigarA sAhityakAronI duniyA paNa khUle. viro, emanI tvarita budhirAkti ane dakSatA vize ghaNuM kahI zakAya tema che. videzanATayakAra ke nATaka aMgenI paNa kazIka ramUja hoya, vAtAvaraNa ekadama paNa ahIM Aje ApaNI nisabata prabodhabhAI jozI sAthe che. haLavuM karI nAkhe. prabodhabhAi eTale samajo narI nirbharatA. Apa-lenuM * * prabodha jozI " evuM nAma to vidyArthIkALathI sAMbhaLyuM hatuM. temanI kazuM gaNita ke lekhAM-jokhAM nahi. paLa maLI che to batha bharIne nATayapravRttio vize paNa avAranavAra vAMcato. * panAMnI joDa ' dvArA maLI lo, hasI lo. keTalAka nATakanA mANasomAM, keTalAka ApaNA sAhityakAromAM emanI sarjakazaktino paNa paricaya thaI gayelo. muMbaInAM chApAMo vAMcavAnuM paNa, je peluM ' nATakIya ' tatva dekhAya che, evuM nATakIya ' tatva bane tyAre emanA nATayaprayogonI vAto paNa vigate jANavA maLatI. paNa tame prabodhabhAimAM kyAMya nahi juo. jayAM maLe, jemane maLe teo temanAM e emanuM akSara vyaktitva hatuM. lara vyaktitva vize to mAre kalpanAoja thaI jatAM ane maLanAra emanAM thaI rahetAM. prabodhabhAInA vyaktitavano karavAnI rahetI. kara ane akSara ubhaya dvArA emanA vyaktitvanI je akhaMDa e jAdu, mANasamI mANasano jAdu hato. tethI to temanuM maitrIvartuLa ni:sIma bI manamAM upasavI joIe e hajI upasI zakI nahotI ane e nimita hatuM. temAM prabodhabhAI rAvaLa jevA rAjakAraNanA mANaso hoya, sinemAkSetranI AvI maLyuM ogaNIso tyAzImAM.... gAMdhInagaramAM. . vyaktio hoya, sAhityanA paNa hoya, sevAkIya saMsthAonA kiTanA-vijJAnanA - ogaNIso tyAzInI eka bapore, sAMskRtika kAryakrama pramANapatra borDanI ne zikSaNanA paNa hoya ane sAmAnya dhaMdhAdArIo paNa hoya. ane nATaka-raMgabhUmi prathama beThakamAM ajANatAM ja joDAjoDa besI paDelA ! ane pachI lAgalagATa sAthe saMkaLAyelA paNa hoya. saunI sAthe temano samAna ane saraLa vyavahAra lagabhaga sAteka varSa ghaNuM kharuM pachI jANatI joDe besatA ! borDanA adhyakSa raheto. prabodhabhAie koithI para ke upara rahIne nahi, eka adanA vyakti nIrubhAI desAIe paraspara eka pachI eka sabhyonI oLakha ApI ane tarIke potAnA vyaktitvane vistAryuM che. eTale ja e saunA thaI rahyAA, ne e oLakhamAM ame be joDAjoDa. prabodhabhAInA kSara dehano - vyaktitvano ema emanI ajAtazatratAno temaNe ApaNane anubhava karAvyo. ' e prathama paricaya. be kanyArAzivALAonI maitrInI e smaraNIya amArA meLApa pachInAM beeka varSanI vAta haze. eTale lagabhaga paLa ! pachI to satata amadAvAda, sUrata, mahesANA jAmanagara, vaDodarA, ogaNIso paMcAzInA varSanI. vAta pharI vAta nIkaLatAM prabodhabhAIne meM kahyuM, naDIyAda ema aneka beThakomAM sAthe ja hoie, thoDAka vahelA - moDA AvyA ke A vakhate borDanA sau mitro mAre gAma luNAvADA maLIe. beThaka to hoIe ane judA besavAnuM bane to judI vAta. ane kadApi ema thatuM to kharI ja paNa eka kAryakrama paNa. cheka muMbaithI paMcamahAla jillAnA eka mITiga pUrI thatAM guphategu zarU thaI ja samajo. evI guphategumAM muMbainI khUNAmAM paDelA chevADenA gAmamAM AvavAnuM ane chatAM temaNe sahAsya, saprema nATayapravRttionI kathAo hoya, digdarzakonI vAta hoya, nATakane nAme dhaMdho hA bhaNI - mArA Azcarya vacce ! promIsa ApyuM ne ema vAta AgaLa laIne beThelA chetarapIMDI kevI rIte kare che tenI paNa ciMtA hoya ane gujarAtI vadhI. kAryakrama goThavAyo. anya mitronI sAthe e paNa AvyA. AvyA ja nATaknA ujaLA bhaviSya vize paNa temanA prasannoddagAro hoya. kauTuMbika vAto nahi hajAreka mANasonA e kAryakramamAM pUrA dilathI, khUlIne bolyA. mArA nahivata, sAhitya - nATaka ane enI pharatenI duniyA ja viSayo rahetAM. vizenI, amArA saMbaMdha vizenI vAta karatAM karatAM teo AnaMdathI gadgadita paNa e vyaktitva eTaluM pAradarzaka ke e badhI vAto karatAM temanA gamA thaI gayA. sabhAgRhe bhAre tALIothI temanuM, temanA vakatavyanuM abhivAdana aNagamA tarata kaLI zakAya. dalIlo kare to sAdhAra. Agraho hoya paNa karyuM. pachI jayAre maLIe tyAre luNAvADAnI e paLo - koIka ne koIka Deba nahi ke durAgraha nahi. potAnI vAta svIkArAya ke na svIkArAya paNa rUpe amArI vAtomAM Ave... paNa atyAre e badhI kathA kahevI, ahIM beThakamAM teo acUkU rajU karatA. koivAra, koIka kArarNasara beThakamAM emanI kahevI ThIka nathI lAgatI. kaMika vadhu aMgata paNa kharIne ? hA, amArI prema hAjarI nA hoya to phikakuM lAge, beThakamAM kazuMka khUTatuM lAge. emanI paristhiti gAMTha te pachI vadhu ne vadhu majabUta banatI gayelI. maLavAnuM to mahine evI sakriya rahetI tethI te jayAre na hoya tyAre temano abhAva sAle - be mahine thAya paNa kyAreka kazuMka viziSTa banyuM hoya, kazuMka navIna thayuM ja sAle. hoya to patro paNa parasparane lakhIe. patromAM kauTuMbika bAbato vize, sarasa UMcAI, bharAvadAra zarIra ane evo ja bharAvadAra cahero ane bALakonI pravRttio ke evI anya jhINI jhINI bAbato vize paNa teo vaLI e caherA upara avAranavAra sahaja rIte UmaTI AvatuM hAsya-A pRcchA kare. ane divALInA divasomAM, nUtana varSe emanuM abhinaMdana kArDa badhuM koIne paNa prabodhabhAimAM rasa jagave. kamase-kama e mANasa sAthe acUka hoya. emanA vyakitatva jevuM ja saraLa ane chatAM dhaMdha. emanI vAta karavAnuM ajANyAne paNa game. evA daihika AkarSaka vyaktitvanI bhItara citrakaLAno paNa emAM paricaya thAya. badhI vakhate kaLAno ja mANasa lAge prabodhabhAinuM aMdaranuM je vyaktitva hatuM e ethI ya vadhu vazIkaraNa kare tevuM e rItano. sapheda phUlaskepa kAgaLamAM judA judA raMganI skeca penathI koIka hatuM e emanI sAthe saMparka vadhatAM anubhavAya. prabodhabhAI khullA dilanA bhaumitika AkRti upasAvI hoya, nIce hastAkSara hoya. citranI e rekhAomAM mANasa. muMbaIno riyo ja jANe joie lo ! amadAvAdI ' spardhA ja prabodhabhAInI zubhecchAo vAMcI zakAya. e raMgomAM emanA meghadhanuSI nahi, kazI chAnIchAnI nahi je kahevuM hoya te spaSTa kahI de. pachI e beThaka vyakitatvanI AtmakathA ghaNIvAra to ughaDI lAge evAM sarasa citro dorIne hoya ke aMgata vAto hoya. gherI nisabata sAthe dareka vAta rajU kare. eTale maLe. ja pramANapatra borDanA keTalAka custa niyamomAM jarUra jaNAya to udAra thavAnuM sAta varSanA saMbadhomAM emane eka ja vAra thoDAka gamagIna, aMdarathI kahetA ane jayAM kaDaka rahevAnuM hoya tyAM teo bAMdhachoDa paNa na karatA. saheja tUTI gayelA joyelA. paradeza gayelA paNa nikaTanA svajananA mRtyune polIsa vagerenI DakhalagIrI vize temanA abhiprAyo haMmezAM tIvra rahetA. kAraNe ekAeka pAchuM AvavAnuM baneluM ghaNuM kharuM e emanAM bahena hatAM. prabodhabhAI bhAre vAta rasiyA. beThakamAM paNa anya mitronI vAto tevuM smaraNamAM che. e mRtyathI teo lagabhaga bhAMgI paDyA hatA. vAta cAlatI hoya tyAre kazoka ne kazoka vAtora emanI rItano cAlu ja hoya karatAM karatAM paNa gaLagaLA thaI gayelA. pachI emane hasatA joyA che, nATakanI - kayAreka nIrabhAI - maNibhAI adhyakSapadethI nAma joga Adeza Ape vAto karatAM paNa sAMbhaLyA che, paNa e caherA upara udAsInI eka rekhA - * vAto baMdha ' tyAM sudhIno ! paNa emAM koinI TIkA na hoya, koI aMkAI gaI te aMkAI gaI. polIsa vAyAM cha rahevAnuM manomAM jarUra jaNAya to te eTale mokale." Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-91 prabuddha jIvana eprila, satyAvIra, ogaNIso ekaNue prabodhabhAinuM ekAekaavasAna sAthe sakriyapaNe saMlagna rahA, sinemA mATe paTakathAo lakhI ane sauthI thayuM. avasAnanA samAcAra bIje divase dainikamAM vAMcyA. ghaDIbhara e samAcAra vadhu to gujarAtI raMgabhUminI ujaLI AvatIkAla mATe apArazraddhA rAkhI sAcA mAnavA mana taiyAra na thayuM. Ama, ekAeka, prabodhabhAI jevo jozIlo, khaMtathI kAma karyA karyuM. - e badhuM Aje Ama acAnaka... USmAsabhara mANasa cAlI jaI zake ? koIne na chetaravAnI dAnatavALo A chelle ame saMyukatapaNe pramANapatra borDanI cAreka hajAra nATayakRtionuM saMvedanAthI bharyo bharyo AdamI Ama enA mRtyumAM jarUra chetarI gayo ! vargIkaraNa karavA vicAreluM. sAcavI rAkhavA jevI kRtio vize mAre sArAMza ne ema AThasothI ya ekAMkIo - nATako ApanAra prabodhabhAI, gujarAtI karI ApavAno ne temaNe vargIkaraNa. ogaNIso ekANuMmAM navA racAyelA - muMbaInI raMgabhUmine jIvaMta rAkhavA mathatA prabodhabhAInA kSara jIvana upara borDamAM amArI joDI tUTI. e rahA.. maraNanA thoDAka divaso pUrve gAMdhInagaramAM pUrNavirAma mUkAI gayuM. nATaka - raMgabhUminI mAhitIno masamoTo copaDo cAra-pAMca divasa hAjara rahI temaNe dhULakhAtI e cAra hajAra nATayakRtionuM ema ekAeka bIDAi gayo. ' vargIkaraNa karI ApyuM ! A emanA nATyasamarpita vyaktitvanuM prekara dRSTAMta "patAnI joDa ' nA sAteka hajAra zo thayA haze ! AnAthI bIjI che. moTI saphaLatA kaI hoI zake ? " mApha karajo A nATaka nahi thAya, " "tIna potAnA maraNa pAchaLa zokasabhAo bharavAnI nA bhaNanAra ane cakSudAna baMdara', 'sarjakanAM sarjana' ane 'pAgala' jevAM loka khyAta nATakomAM paNa karavAnI jAherAta karI gayelA prabodhabhAI khudavaphAivALA mANasa hatA. daMbha temanuM hIra barAbaranuM prakAyuM che. vijJAnanA A snAtake Ama nATaka ane ane DaMkha vinAnA AvA mANaso Aje keTalA ? mANasa sAthe uSmA bharyA nATakanuM - raMgabhUminuM vijJAna ApaNane ApyuM. kikeTanI komenTarIo ApI, mANasa tarIkeno vyavahAra karanAra keTalA jaNa ? temaNe temanA prabodhanAmane dainikomAM hAsyakaTAro calAvI, muMbaI - gujarAtI aneka sAMskRtika saMsthAo anekA: sArthaka Therave evuM jIvI jANyuM che.. gujarAtI lokasAhityanuM kSetra sva. jayamala paramAra vinAbAjI kahe che tema bujhargonA khabhA upara besIne dRSTipAta karatAM na zakAya evo prabhAva patharAto rahyo che. mArI najara deza ane kALane oLagatI rahIne asmalita dhAre cAlI rahelI meghANIbhAI pachI, saMzodhana ane saMpAdanana, lekhana ane prakAzano mAnava vaNajhAro mAthe maMDAya che. atItane bhedatI rahI, itihAsayugane pravAha cAluM ja rahyo che. enI guNavattA vize be mata hoI zake. saMzodhana oLaMgatI rahI e najara purANayuga mAthe maMDAya che. tyAM paNa e ja tathA prakAzananA kSetranI jema manoraMjana tathA kalA-sAhityanAM sarva kSetro sudhI mAnava-vaNajhAra vahetI dekhAya che. .... vahetI dekhAya che. daiSTi doDatI rahe enI saravANIo vahetI rahI che. ane lokasAhitya, samAja jIvananuM eka che. purANakALane vIMdhIne e vedakALa mAthe sthira thAya che. rUpe raMge badalatI abhinna aMga banI gayuM che. paNa e ja mAnava - vaNajhAra cAlI rahI dekhAya che. siMdhu saMskRtinI AgaLa lokasaMskRtino prabhAva jema vistarato gayo che tema enAM bhayasthAno nIkaLI jaI prastara yuganI ye pelI pAra najara pahoMce che ne Adi-svarUpe paNa vadhyAM che. gujarAtane lAge vaLage che tyAM sudhI lokasaMskRtinAM keTalAMka paNa mAnavonI e ja vaNajhAra najare paDe che. aMgomAM prajAne manoraMjana ApIne lokapriya banavAnI prabaLa tAkAta paDI itihAso, purANo, ne mAnava samUhonAM vidhi-vidhAna tathA dharmanA graMtho che. ethI vArtAkathana, lokasaMgIta temaja lokakalAono eka vyavasAya baMdhAI nahotAM racAyA tyAre paNa "loka hato ane hajI Aje paNa che. zarIra, gayo che. mana, indriyo, buddhi ane sAdhana-saMpattinA ochA vadhatA vikAsane kAraNe vyavasAyamAM vivekanuM tatva na rahe tyAre e taraMgone vAstavamAM khapAve, ahaM-nA tathA saMskAranA bheda UbhA thatA gayA ne emAMthI "loka tema kalpitane aitihAsikamAM khapAve, aMdhazraddhA ane vahemone camatkAro ane paracAmAM ja viziSTa ' evI be paripATI ApaNe tyAM sarjANI. khapAve ane mahephilI gAyAkIne bhajano ke lokagItomAM khapAve. tyAM saMskRti ema kahevAya che ke eka kALe jAti dharma ke kuLanA bheda na hatA, e vikRti banI jAya che. lokasAhityanI lokarojhavaNa rajUAta keTaleka aMze matamAMtaro na hatAM tyAre manuSya prAkRtika jIvana jIvato hato. enA chellAM gheDheka dAyakAthI varNasaMkara gAyakonuM raMgIluM ramakaDuM banI rahI che. AcAra-vicAra ne rahana-sahana sarala, sahaja ane svAbhAvika hatAM. loko Aja sudhI lokomAMthI, lokajIvanamAMthI je kAMi kalA-sAhitya ke saMzodhana ADaMbara tathA kRtrimatArahita hatAM. loko svAbhAvikatAnI godamAM ucharatA samIkSAne aMte kaI satyo ke tatvo tAravavAmAM AvyA hoya temAnuM bahu hatAM. eTale tenI samasta kiyA besavuM, uThavuM, hasavuM, bolavuM ke hijarAvuM ochuM lokomAM pAchuM vALavAmAM AvyuM che. loko to jyAM hatA tyAM ja te badhuM svAbhAvikatAmAM ja thatuM. che. paNa jeo A lokajIvananA pravAhathI alaga paDI gayA che, temane vikhyAta lokasAhityakAra Do. kRSNadeva upAdhyAyanA zabdomAM kahIe to mATe sAMskRtika saMparka ane sAMskRtika samarUpatAno prakAza jarUrI che. ApaNI e yugano pradhAna guNa ja svAbhAviktA, svachaMdatA ne saraLatA hato. prAcIna jAtio to samAna saMskRtithI saMkaLAyelI ja che. saMskRtinA zAsa svAbhAviktA eTale vana-upavanamAM khIlatAM phUla jevI, svacchaMdatA eTale ke tenI paribhASAthI teo ajANa hazo. paNa saMskRti jIve che jarUra. AkAzamAM viharatAM pakSI jevI ane saraLatA eTale saritAnI dhArA jevI. je lokonI A saMskRti che ne je zikSito ne A saMskRtino prakAza e samayanA sAhityanA je kaMI aMza bacI gayA che e lokasAhityanA rUpamAM lAvyo che te prakAra jo banne vacce seturUpa na bane to lokasAhitya ke maLI Ave che. " lokasaMskRtinI zodha, saMgraha samIkSA ane tatvonI tAravaNI mAtra muThThIbhara lokasAhityanI vyAkhyA ke enA anya svarUpomAM javAno ahi hetu mANasono sAhityika vilAsa ja banI rahe. loko ane zikSito samarUpa na nathI. lokasAhitya e to hajAro varSothI jIvatuM sAhitya che. lokonA jIvanamAMthI bane, ekarUpa na bane to e saMskRtithI saMkaLAyelA pradezo kema karIne ekarUpa pratibiMbita thatuM sAhitya che. gujarAtanI vAta karIe to gaI sadImAM narmadathI bane ? Ama jayAM nathI banatuM tyAM bhAvAtmaka ekatA thoDA zikSitonI zarU karIne lokasAhitye eka jIvaMta baLa tarIke potAnuM astitva puravAra lAgaNInuM, pratiSThAnuM ke enA ahaMne poSavAnuM sAdhana banI rahe che. Aja karyuM che. nATyamAM ane nRtyamAM saMgItamAM ane saMtavANImAM, kathA-AkhyAna | sudhI ema ja banatuM AvyuM che. saMskRtinA zAstrane ane e saMskRti jIvatA ane vArtAkathana kSetre, citrakaLA ane kaMDAraNamAM, zilpa ane dhAtakAmamAM, lokone koI saMbaMdha rahyo nathI ! alaMkAro ane vastromAM, manoraMjana ane meLAvaDAomAM, lokasaMskRtino avagaNI koI saMskRti cirasthAyI rahI nathI, rahevAnI paNa nathI. brahmAMDa pote no sAhitya e saMskRtithI vAmaka e Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-91 ja parivartanazIla che tyAM koI saMskRtine mahAkALa paNa pakaDI rAkhI zakyo nUtana samAjanuM avarodhaka gaNaze. A navo vicAra Akramaka banaze to loka nathI. lokasaMskRtie koI uchIudhArAnI nahi, pAzcAta bIbAMDhALa nahi, koI sAhityanI saMzodhana pUratI ye kimata nahi rahe. lokasAhityamAM navAM prANa : vyaktinI managhaData nahi, paNa sarvadezIya saMskRti che. te chatAM lokasaMskRti jagADavAnI vAto vAto ja rahI jaze. Aje vizvamAM be baLo vyakita jIvanane - pratye koi akaLa kAraNosara sUga keLavAyelI rahI che. samAja jIvanane vadhudhI rahyAM che. eka che saMdhajIvana ane bIjuM che jIvanano gujarAtI lokasAhityanI samRddha bhUmi che. gujarAta pAse zAstrIya saMgIta asaMyamI rajhaLapATa, saMghajIvananI maryAdAmAM mAnavahRdaya jakaDAI rahIne navo ke zAstrIya nRtyano koI Agavo dharAno nathI. havelI saMgIta bahArathI AveluM prakAza meLavavA mathI rahyuM che. tyAre rajhaLapATe caDelA arAjaka jIvanamAM che. sugama saMgIta e varNasaMkara ke mizra saMgIta che. tyAre potAnA samRddha mAnava hRdaya bhUluM bhaTakyA kare che. ane ujajavaLa lokasAhitya para gujarAta jarUra gaurava ane abhimAna lai . hajAro varSathI mAnavamana sukhanA-AnaMdanA adITha evA zikharanI zodhamAM zake tema che. meghANI, rAyacurA, kArANI ke dulAbhAI jevA to lokasAhityanI paDayuM che. eno talasATa enA keDA, enA puruSArthanA pagalAM A lokasAhityamAM vacce ja ucharyA hatAM. te sivAya nAnAbhAI, gijubhAI, pannAlAla, manubhAI, paDyA che. emAM jJAna che ne ajJAna paNa che. emAM aMdhazraddhA che ne samarpaNanI harivallabha bhAyANI, anaMtarAya rAvaLa, marakaMdabhAI jevA ApaNA keTalAya zakti paNa che. emAM vahemo che ne rUDha manodazA paNa che. sAthosAtha ajJAna, sanmAnya sAhityakAro ane kavioe lokasAhityake lokajIvanamAMthI preraNApiyuSa aMdhazraddhA, vahemo ane jaDatA toDIne Atmakhoja AdaravAnI tAkAta paNa prApta karyA che. bharI paDI che. khumArI ane parAkramazIlatA lokasaMskRtimAM bhArobhAra paDI Ama chatAM anya pradezonI sarakhAmaNImAM gujarAtamAM lokasAhityano che. A be guNo sivAya koipaNa prajA prANavAna banI na zake. zaikSaNika dRSTie bahu ocho abhyAsa thayo che. eka yA bIjA kAraNosara meghANIbhAIe kahyuM che tema lokasAhitya mAtrA TADhAboLa thIjelAM akSaro gujarAtI sAhitya pariSada, yunivarsiTIo athavA anya saMsthAo gujarAtanA nathI. e to jIvAtuM sAhitya che. lokasAhityanA bulaMda avAje sadA saccAInI, samRddha sAMskRtika ane sAMskArika vArasApa lokasAhityanA kSetre pUratA kAryarata ja ArAdhanA karI che. banI zakyA nathI te vAstaviktA sAhityarasiko mATe AghAtajanaka che. ' sata bolo ! sata bolo ! sata bolo ! lokasAhityanA saMzodhana, saMgraha ane samIkSAnuM kAma pazcimanA dezomAM sato bola re ! naI to mata bolo re ! vizALa pAyA upara ane vaijJAnika Dhabe thayuM che ane thAya che. pazcimanA mata bolo re ! saMzodhako ApaNe tyAM AvIne dariyAkAMThe, AdivAsIomAM, kAThI-mera jevI (rAjakoTamAM tA. 17-4-1 nA roja yojAyelA lokasAhitya saMmelananuM prajA vacce, grAmavistAromAM ghume che. temanA upara saMzodhano kare che. pALi uddaghATana pravacana.) [ 1 ] yAonI paribhASA ukele che, tyAre ApaNe tyAM hajI pabhiASA paNa majabUtapaNe nakakI karI zakyA nathI. je zabdo aMgrejImAM niyata thayA che enuM ja hindI sAbhAra svIkAra ' ane gujarAtI karavAmAM ApaNe gothAM khAdhAM karyA che. - pazcimanAM saMzodhako ane abhyAsIonI bhUmikA upara ApaNI lokasaMskRti ke lokasAhityane na malavI zakAya. bhAratamAM pAga ekAdezanA lohitya ' u sAmAyika vrata le. tArAbahena 2. zAha ma puSTha - 64 uparathI koipaNa pradezanAM koipaNa prakAranA vidhAno svIkAratAM pahelAM potAnA dhAne vIkAsa thayo vAlA ' * mUlya rU. 7/- prakAzaka :- zrI jayabhikhya sAhitya TrasTa, 13/bI, pradarAnA lokasAhityano ThIka ThIka pramANamAM saMgraha thaI javo joIe. e cadranagara, jayabhikhkhuM mArga, pAlaDI, amadAvAda - 380 007. saMgrahanI saMzuddhi thavI joIe ne tyArabAda enI nItirIti ane abhivyaktinA kalyANa yAtrA : le. paM. zrI pUrNacaMdravijayajI gaNivara . nirNayo levAvA joie. daMtakathA samI ke upajAvI kADhelI aitihAsika vAtonA pRSTha - 111 - mUlya rU. 10-00 prakAzaka :- saMskRti prakAzana, zrI TukaDAonA saMgrahone tAravI letAM zuddha lokvAratAo ApaNe tyAM ochI raMga epArTamenTa, 1lA mALe, kAjInuM medAna, gopIpurA, surata - 395002. graMthastha thaI che. lokagItonA DhagalAbaMdha saMgraho pragaTa thayA che. paNa te samarAditya mahAkathA bhA. 1/2/3 le. zrI priyadarzana * saMzaoi mAMge che. emAM khUba pUnarakitao thai che, keTalAMka lokagIto nathI traNe bhAganuM mUlya rU. 20/- prakAzaka :- zrI vizvalyANa prakAzana , evAM saMgharAyAM che. TrasTa, kaMboI nagara pAse, mahesANA - 38402. lokasAhityanA kSetra to aDhaLaka kAma karavAnuM bAkI paDayuM che. ekalo maMDalAcArya zrI kuzalacaMdrajI gaNivara le. munizrI bhuvanacaMdrajI ApaNo dariyAkAMTho ja jIvanabharanuM bhAthuM pUruM pADI zake tema che. ApaNI * pRSTha - 166 * prakAzaka :- zrI kaccha pradeza pArlaeNcaMdragaccha jaina bhUmine koi saMzodhananA moharano snehazItala sparza maLI jAya to ApaNA saMgha C/o zAha jakhubhAI gelAbhAI, bidaDA (kaccha) 370435. bhUtakALane adhUro paDelo ItihAsa eka zUravIra vANI samRddhithI chalakAI [ so salAma saMskRtine le. paM. zrI pUrNacaMdravijayajI gaNivara UThe. ' * pRSTha - 18 * mUlya rUA. 10/- prakAzaka :- saMskRti prakAzana, zrIraMga loksAhitya e jema kevaLa manoraMjana nathI, tema kevaLa kaLAonI epArTamenTa, 1lA mALe, kAjInuM medAna, gopIpurA, surata - 395002. adabhutatAo paNa nathI. hajAro varSanA lokajIvananA rasAyaNamAMthI prApta vikAsa ke sarvanAza? le. munizrI ratnasuMdara vijayajI * thayela saMjIvanI che. lokajIvananI AdhArazIlA Aje ya enI saMskRti ja pRSTha - 90 * mUlya rUA. 12/- prakAzaka :- ratnatrayI TrasTa cl0 zrI che. e saMskRtinI vikRtithI ApaNuM lokajIvana vikRta banatuM jaze. vizvanI kalpeza vI. zAha 36, hasamukha kolonI, vijayanagara roDa, nAraNapurA, amadAvAda prajAo jayAre barabAda banI che, tyAre prathama emaNe potAnI saMskRtinI - 380013 barabAdI notarI che. ne saMskRtinI barabAdIthI sarvanAza notaryA che. 1 ciMtana ane cinagArI le. paM. zrI pUrNacadravijayajI gaNivara lokasaMskati ane lokasAhitya dvArA Adhunika yuganA saMdarbhamAM loka puSTha - 11 mUlya rU. 10/- be prakAzaka - saMskRti prakAzana, mAraga nahi jAge to lokasAhitya pheMkAI jaze. yuganI mAga lokasAhitya thakI epArTamenTa , 1lA mALe, kAjInuM medAna, gopIpurA, surata - 395002. maLatA manoraMjana athavA enA vArtA-sAhityamAM nathI paDI. paNa mAnavAmAM g saMskRta sAhitya darzana le. jyAnaMda la. dave * pRSTha - rahelI baMdhutAnI, samAnatAnI, nyAyanI ne sarvAgI unnatimAM paDI che. 199 * mUlya rUA. 60/- * prakAzaka - pravINa pustaka bhaMDAra, lAbha jo lokasAhitya ke lokasaMskRti navA yuganI mAgane nahi saMtoSI zake cembarsa ma ko sAme rAjakoTa - 380001 to AvI rahelo navo vicAra jUnI saMskRtine navAM mAnava ghaDataranuM ane Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-91 prabuddha jIvana vakatRtvazakita satsaMgI vakatRtvazakti aMge gerasamaja pravarte che, tethI ja kadAca ema hoya ke muddAsara vicAro darzAvavAnA hoya che, temAM viSayAMtara kSamya nathI; viSayane vidyArthIomAM vakatRtvazakita vikase e pratye zaikSaNika saMsthAo temaja vaDIlavarga najara samakSa rAkhIne ja saMbaMdhaka muddAo ja darzAvavAnA hoya che. sAmAnya ekaMdare udAsIna che. vidyArthIo ane yuvAno nAnA mAnavasamUha ke moTI vyavahAramAM ke samUhamAM thatI vAtacItamAM samayamaryAdAnuM baMdhana nathI hotuM, mAnavamedanI samakSa potAnA vicAro darzAvI zake e haMmezAM jarUrI ane AvakArya jayAre dhArAsabhA, lokasabhA, saMyukta raSTrasaMdha, adAlato, rAjakIya pakSonI bAbata che. dhArAsabhA ke lokasabhAnA sabhya banavA mATe ke rAjakIya netA sabhAo ane beThako vagerene bAda karatAM vakatavyanI cokakasa samayamaryAdA banavA mATe ja vakatRtvazakti vikasAvavI joIe e mAnyatA bhUlabharelI pAMca miniTathI mAMDIne vadhAremAM vadhAre ekathI doDha kalAka sudhInI svIkAravAnI che. vAstavamAM vakatRtvati vikasAvavA mATe rAjakIya netAnA citranI vismRti rahe che. rAkhavI e icchanIya che. mANasanAM samagra jIvananI rIte vicAratAM saune cokkasa viSaya para viSayAMtara karyA vinA nakakI karelI samayamaryAdAmAM pratIta thaze ke evA prazno, prasaMgo thatA ja hoya che ke jayAre vyaktie potAnA vicAro zrotAjano samakA kevI rIte darzAvavA e prazna mahatvano potAnA vicAro darzAvavA joIe. vakatRtvazakitanA vikAsanA abhAve ghaNA che, paNa mAnavAmAM Ave che teTalo agharo nathI. potAne je kahevAnuM che potAnA vicAro darzAvavA mAgatA hoya chatAM darzAvI zakatA nathI. vidyArthIone te zrotAjano para asara kare, temane game, temane sAMbhaLavuM priya lAge te kevaLa parIkSAmAM saphaLatA meLavanAra prANIo zI rIte gaNAya? yuvAno-gRhasthone muddA para A prazna AdhArita che. moTethI ghAMTA pADIne bolAya to zrotAjano kevaLa paisA kamAnArAM prANIo zI rIte gaNAya ? potAnA vicAro darzAvavAno para ApaNA kahevAnI asara thAya ema mAnavuM bhUlabhareluM che, zrotajanone ijAro bhaNelAM sIparaSono ja hoi zake nahi. abhaNa strIpuraSone temanA avAranavAra hasavuM Ave to vakatavya asarakAraka bane te mATe thoDI thoDI vicAro darzAvavAno adhikAra to che ja, paraMtu teo tema kare e jarUrI ane vAre ramUjI TucakAo ApatA rahevAno atireka karavAthI prahasanano kAryakrama nyAyI paNa che. bane paNa asarakAraka vakatavyano nahi. vicAro darzAvatI vakhate vadhu paDato vidyArthIomAM vakatRtvazakti vikase e aMgenI zaikSaNika saMsthAo ane abhinaya (overacting) karavAthI asarakAraka vakatavya banI zakatuM nathI. vaDIlavarganI udAsInatAnA mULamAM eka evI mAnyatA rahelI che ke vakatRtvazakitano vidyArthI vargamAM pATha vAMcI jAya tema ekadhAruM bolI javAthI vaktavya asarakAraka vikAsa ghaNo agharo che. bahu ochA zikSakoe ane vaDIloe temanAM banatuM nathI. koI sArA vakatAnuM anukaraNa karIne kRtrima rIte bolavAthI vakatavya vidyArthIjIvanamAM vakatRtvarAtimAM rasa lIdho hoya che, tethI temanI A udAsInatA asarakAraka banatuM nathI. to pachI kevI rIte bolavuM ke jethI vaktavya asarakAraka ghara karI gaI hoya che. pachI saMsthAmAM sahabhyAsika pravRtio karavI joie. bane ? A praznano javAba be ja zabdamAM che :- sahRdayatAthI ane kudaratI tethI eka dhareDanI bAbata tarIke vakatRtva spardhA yojavAmAM Ave che, je rIte bolavuM. je viSaya aMge bolavAnuM hoya temAM bolanAra je saccAipUrvaka varSamAM eka vakhatanI bAbata hoya che. temAM vaDIlavarga thoDo sahakAra Ape mAnato hoya, je muddA bolanArane sparzI gayA hoya te ja teNe bolavA che. A spardhAmAM bhAga levA mATe je mahAvaro hovo joIe tevI pravRti joie. hadayamAMthI nIkaLatA zo asarakAraka bane che. je bolavuM hoya zALA kolejomAM hotI nathI - apavAdarUpa dAkhalA hoya to te judI bAbata te kudaratI rIte bolavuM joIe. ApaNe vAtacItamAM je kudaratI rIte bolIe che. tevI ja rIte sAmAjika saMsthAo ane maMDaLo paNa vakatRtva spardhAo chIe te kudaratI rIte samUha samakSa bolavuM joIe. alabatta, samUha samakSa yoje che. vakatRtvazakitano mahAvaro A spardhAo ja hoya che. InAmo ApIne bolavAmAM avAja thoDo moTo karavAno hoya. je vAkyo bolAya temAM je vaDIlavarga saMtoSa mAnI le che. bhAva hoya te sahaja rIte darzAvavAno hoya. samagra vakatavya pUruM thAya tyAre koi viSaya para zrotAjano samakSa pAMcathI dasa miniTa sArI rIte vakatavya vakatavyanI ekaMdara asara zrotAjano para thavI joIe. zrotAjanone ema thavuM rajU karavuM vadhu paDatuM agharuM che e gerasamaja dUra karavI jarUrI che. vakatavya joIe ke A vakatAne kaMIka kahevAnuM che. sahadayatAthI kudaratI rIte bolAyelA ApavuM eTale zuM ? nakakI karelA viSaya para vicAro vANI dvArA darzAvavA. vicAro saphaLa vakatavyanuM rahasya che. saune vicAro to Ave ja Ave. cokakasa viSaya para vicAro darzAvavAnuM potAnuM vakatavya rajU karatI vakhate pote karelI noMdhanI madada levI ke mana thavuM joIe, umaLako Avavo joIe, thanaganATa thavo joie. vicAro tevI koI sahAya vinA bolavuM ? je viSaya para vicAro darzAvavAnA hoya darzAvavAno utsAha joIne keTalAka utArI pADavAnA bhAvavALuM smita kare, te zarUmAM kAgaLa para lakhavAnA rahe e dekhItuM che. paraMtu bolatI vakhate to keTalAkane doDha DahApaNa lAge, to keTalAkane hoziyArI dekhADavAnI tatparatA A lakhANanI madada lIdhA vinA vakatavya ApavuM e vadhAre sAruM gaNAya lAge to paNa A utsAha vakatA banavAnI lAyakAta che. paraMtu ardhA klAka ke tethI vadhAre samaya mATe bolavAnuM hoya to te aMgenA potAnA vicAro darzAvavAnI vRtti mANasamAM evI prabaLa hoya che lakhelA muddAonI sahAyathI bolavuM e jarApaNa ayogya nathI. to pachI ke moTAM saMyukta kuTuMbanI sauthI nAnI vahune paNa potAnA vicAro darzAvavAnI AkhuM vaktavya gokhavuM ? gokheluM bhUlI na javAya ? kharI vAta e che ke adamya icchA thatI hoya che. paraMtu sAmAnya vyavahAramAM ApaNe sahaja je viSaya para bolavuM hoya te viSayanI samaja manamAM spaSTa rIte hovI. rIte ApaNA vicAro darzAvatA hoIe chIe jayAre samUha samakSa vicAro joIe; viSayanI spaSTatA ane samarthananA muddA kramabaddha goThavavA ja joIe. darzAvavAmAM ApaNe vicAro darzAvIe chIe evI ApaNane sabhAnatA rahe samajapUrvaka taiyAra kareluM vakatavya gokheluM na kahevAya. bolatI vakhate taiyAra che. sAmAnya vyavahAramAM vAtacItamAM be athavA pAMcasAta vyakitao sAthe karelA muddAomAMthI koi vigata ke muddAnI vismRti thaI jAya to bolAtA saMvAda bane che, tethI je vyakita vAta kare tenA anusaMdhAnamAM potAnA vicAro muddAnuM anusaMdhAna jALavatAM AvaDavuM joie. temaja AgaLanA vaktAonA darzAvavA sAhajika temaja saraLa bane che. tyAre vakatavyamAM bolanAra vyakitae koi madAnuM samarthana karatAM ke te aMge potAno matabheda batAvatAM sAhajikatAthI potAnI rIte cokakasa viSaya para potAnA vicAro darzAvavAnA hoya che, tethI AvaDavuM joIe. samajapUrvaka taiyAra karelA muddAo manamAM gokvavA joie vAtacIta karatAM vakatavyamAM savizeSa kALajI levI paDe che. keTalIka vAra gharamAM, ane yAda rahe tevo prayatna karavo joIe. A gokhaNapaTTI na ja kahevAya. mitramaMDaLamAM, sahakAryakaronA samUhamAM ke anya samUhamAM sAmAnya vAtacIta taiyArI kevI rIte karavI ? bolavAnA viSaya aMge pustako, lekho vagerenI carcAmAM pheravAI jAya evuM banatuM hoya che. , , ' madada levAya. mitro, vaDIlo ke zikSako sAthe te aMge carcA karAya ane temanuM tyAre paNa je muddA upasthita thAya te aMge potAnA pratibhAvarUpe vicAro mArgadarzana avazaya meLavAya. paraMtu A saghaLA vicAro parathI potAnI rIte darzAvavAnA hoya che; AmAM ghaDIbhara cokakasa viSaya hoya to para je muddAono pote ja vakatavya taiyAra karavuM joIe. vaktatva spardhAnA nirNAyakone ema ullekha thAya temAM viSayAMtara paNa thAya ane vividha muddAo paNa paNa na kahevuM paDe, " amAre zikSako ke prophesarone tapAsavAnA rahe che. " arthAta vAtacIta thavA lAge. tyAre vakatavyamAM cokakasa viSaya para vyavasthita rIte koi zikSaka, prophesara ke vakIla vaktavya lakhI Ape evuM valaNa lezamAtra na Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I IT prabuddha jIvana tA. 16-10-1 hovuM ghaTe. AvuM parAvalambana potAnI bauddhika pragati ane AtmavizvAsanAM vakatRtvazaktino zreSTha upayoga rahelo che. ghaDataranuM avarodhaka che. vakatRtvazaktinA vikAsathI vyaktinI vicArazakti vikase che, judA judA zrotAjano samajI zake evI bhASA vakatavyanI hovI joIe. ADebarayukta viSayo aMge samaja prApta thAya che, AtmavizvAsa keLavAya che vagere sArA bhASAthI vakatavya asarakAraka banI rAtuM nathI. je bhASAmAM bolavAnuM hoya phAyadA thAya che. paraMta vakatRtvazaktino durapayoga paNa thaI zake e bAbate te bhASAnI yogya jANakArI bolanAra dharAve che evI pratIti zrotAjanone . dhyAnamAM levI paDe. dAkhalA tarIke, koi kurALa vakIla nidorSa vyaktine potAnI thAya te barAbara, paraMtu agharA ane moTA' zabdono vadhu paDato upayoga vAkacAturIthI gunegAra TharAve. asatyanI vakIlAta mATe vatRtvazaktinI bakSisa karNapriya banato nathI temaja bolanAranuM kathana spaSTa rIte samajAtuM hotuM maLI nathI e sanAtana satya svIkAravAnuM ja rahe che. vakatRtvazaktino bIjo . nathI. tevI ja rIte viSayanAM vastumAM kevaLa pAMDityano moha rAkhavAthI bolanAra geraphAyado e che ke InAma meLavanAra vakatAno ahama vadhu paDato thAya che. viSayano marma spaSTa rIte darzAvavAmAM niSphaLa nIvaDe, goLa goLa bolavAnI InAma jAhera thAya ane vakatA maMca para inAma levA Ave tyAre Teva ane bolelA muddAonuM punarAvartana zrotAjanomAM kaMTALo utpanna kare che e vakatAe khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che. je vicAro darzAvavAnA che te tALIono gaDagaDATa thAya e paLa vaktAne game teTalI dhanya lAge, paraMtu sIdhI, sAdI ane spaSTa rIte darzAvavAnA che. e pUrvataiyArIno mArgadarzaka e pANIno mArga vAstavika jIvanamAM tenAM vadhu paDatA ahamane lIdhe tene ghaNuM sahana paNa AdhAra che. ' karavuM paDe. jIvanamAM anukUlana sAdhavA mATe A vadhu paDato ahama vikharUpa samayamaryAdA nakakI thayelI hoya tyAre to teTalA samayanI maryAdAmAM bane. tevI ja rIte je vakatAone inAma nathI maLatuM teo nirAzA anubhave ja bolavAnuM rahe. paraMtu ghaDIbhara samayamaryAdA jevuM na hoya tyAre paNa potAnI che. temanAM jIvanamAM ladhutAgraMthi ane AtmavizvAsano abhAva rahe che. rIte samayamaryAdA bAMdhavI yogya gaNAya. A saMbaMdhamAM mAnanIya Do. ramaNalAla viroSamAM, badalA tarIke kaMIka maLe to mana daIne mahenata karAya evo khyAla cI. zAhanAM pustaka "sAMprata sahaciMtana bhA. 11 - mAM veDha vana baMdhAya che je taMdurasta bAbata nathI. mATe InAmonI prathA baMdha ja karI nibaMdha mananIya che. bAphaveTa vALA eTale maryAdA vagaranuM na bolavuM devI joIe. kharI rIte jotAM, "spardhA' zabda ja na rAkhavo ghaTe, paraMtu joIe. jema vadhAre samaya bolAya tema te vakatavya vadhAre sAruM ane asarakAraka vakatRtva kAryakama' evo zabdaprayoga yojavo joie. potAne yogya vikAsa e mAnyatA bhrAmaka che. bolanArane game teTalo utsAha hoya to paNa bolanAre mATe temaja samAja pratyenuM RNa adA karavA mATe bolatAM zIkhavuM joIe, sAMbhaLanArAono vicAra karavo joie. badhA zrotAjanonuM thayuM ekasarakhuM tethI temAM rasaparvaka bhAga levo ja joIe e prerabbaLa banI rahevuM joIe. hoya ja nahi. tethI viSayAMtara karyA vinA samayamaryAdA jALavIne muddAsara dareka vaktAne vAMcavA mATe joItuM pustaka saLaratAthI maLe tevuM suMdara, vyavasthita bolavuM ucita che. potAne je sahRdayatAthI kahevAnuM hoya te thoDA samayamAM ane samRddha pustakAlaya vasAvAya e sarvathA ucita uttejana che.' yogya rIte kahI zakAtuM hoya che ane asarakAraka paNa banI zakatuM hoya che. - strIo mATe roTalIthI mAMDIne avanavI vAnagIo sudhInI D B D rAMdhaNakaLA mATe mahAvaro anivArya che, to koI cokakasa viSaya para potAnA vicAro nAnAmoTA samUha samakSa sArI rIte darzAvavA mATe mahAvaro zA mATe - asthi sAravAra kendra jarUrI na gaNAya ? nAnA moTA samUha samakSa UbhA thaIne bolavAmAM vyaktiA becena-narvasa banI jAya che. tene sabhAkSobha paNa kahevAya. spaSTa rIte kahIe to potAnI beThakethI meca sudhI AvavAnuM mana na thAya, vicAro darzAvatAM || zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame niSNAta asthi cikitsaka kSobha thAya, paga dhrujavA lAge, khaMDa jANe pharato hoya evuM paNa thAya, jIbha Do. je. pI. pIThAvAlA dvArA hADakAMnA rogonI niHzulka sAravAra dara thothavAya, je kahevAnuM hoya te bhUlI javAya; niSphaLatA, majAka ane TIkAno ravivAre savAranA 9-30 thI 1-30 sudhI zrI jaina yuvaka saMgha, paramAnaMda bhaya rahe evuM ghaNuM badhuM thAya. mahAvarA ane mArgadarzanathI A muzkelIo | kApaDiyA sabhAgRha, 45, saradAra vallabhabhAI paTela mArga, rasadhArA, adeya thAya che ane vaktA AtmavizvAsapUrvaka sahajatAthI potAnA vicAro ko. opa. sosAyaTI, bIje mALe, prArthanA samAja, vanitA vizrAmanI yogya rIte darzAvavA samartha bane che. mATe zaikSaNika saMsthAo ane vaDIloe sAme, muMbaI - 40004. (phona : 35029) khAte ApavAmAM Ave vakatRtva kaLA pratyenI udAsInatA khaMkherIne vidyArthIo ane yuvAnone A mahatvanI kaLA hastagata karavAnI taka mAtra thoDAM inAmo dvArA nahi, paraMtu || A uparAMta saMghanA upakrame dara mahinAnA chellA ravivAre baporanA tenA mahAvarA mATenI yogya vyavasthA dvArA ApavI joie. ghaDIbhara A 3-00 thI pa-00 sudhI zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMgha, prayAsa bauddhika mojazokha gaNAya to paNa tevI TIkA paMcAvavAmAM zANapaNa | jhAlAvADanagara, sI. DI. baraphIvAlA mArga, juhulena, aMdherI (pazcima) che. vAkachaTA rAjakIya netA, lokasabhA ke dhArAsabhAnA sabhya banavA mATe muMbaI - 400 059 khAte Do. je. pI. pIThAvAlA dvArA uparokata upayogI che e muddAne huM sparavA mAgato nathI. rAjakAraNa jIvanano eka sAravAra vinAmUlya apAya che. jarUriyAtavALA daradIo avAya teno bhAga che, samagra jIvana kadApi nahi. samagra jIvananI dRSTie vakatRtvazaktino lAbha uThAve tevI vinaMtI che.. vikAsa upayogI che teno nirdeza karavAno mAro hetuM che. dAkhalA tarIke, jayAre pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha nirubahena esa. zAha zikSaka ke prophesarane pahelI ja vAra vidyArthIone cokakasa viSayanI vAta kahevAnI saMyojaka pravINacaMdra ke. zAha hoya che, tyAre keTalIka vAra temanI sthiti dayAjanaka hoya che. temaNe temanAM maMtrIo vidyArthI jIvanamAM vakatRtva kaLAmAM rasa na paNa lIdho hoya. zikSako ane prophesaro temanA viSayo spaSTa rIte ane sArI rIte samajAvI zake ema kyo samAja sva. zrI caMdulAla mohanalAla jhaverInA na Icche ? vakatRtvazaktinI upayogitAnuM bIjuM udAraNa laIe. Aje jema sau koi zikSaNanI guNavattAnuM dAridra svIkAre che, tema mAnavajIvananuM dAridra smaraNArthe netrayajJa dayAjanaka ane AghAtajanaka kahevAya che ane tenuM kAraNa che mAnavIe manasvI rIte apanAvI lIdhelo daSTikoNa. jIvananA daiSTikoNane dharma sAthe abhinna sva. caMdulAla mohanalAla jhaverInA smaraNArthe zrI muMbaI jaina saMbaMdha che. Aje tIvamAM tIvra jo koi jarUra hoya to te che dharmanI bAbato yuvaka saMgha tathA zrI ravizaMkara mahArAja AMkhanI hospiTala - cikhodarAnA ane vigato aMge sAcI yogya samaja ApanArA vakatAonI. je potAno saMyukta upakrame eka netrayajJanuM Ayojana AgAmI navembara - Disembara vikAsa sAdhavo hoya ane duniyA che te karatAM vadhAre sArI banAvavAnuM kartavyapAlana yogya gaNavuM hoya to aneka yuvAno, pIDha loko ane sazakata || pachI jaNAvavAmAM Avaze. 1 maMtrIo vRddhoe A kArya mATe thoDo samaya Apavo anivArya gaNAya. A kAryamAM rIte apanAvI lIlA 1 ja koi jarUra hoya to te potAno | saMyukta upakrame ya che. sthaLa ane tArIkha nA 1 || Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustako che. pustakanAM punake vasAvavAmAM AjakAlaya pustakAlaya che 16-10-91 prabuddha jIvana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - vArSika vRttAMta zrI muMbai jaina yuvaka saMgha tene dara mAM varSanI yAtrA pUrNa kare che tyAre zobhanAbahena saMghavI, caMdrAbahena koThArIe Apyo hato. ame zrI sevaMtIlAla kAMtilAla vItelA varSanI vividha pravRttionuM ahIM digdarzana karAvatA ame AnaMda anubhavIe TrasTanA, sarva vyAkhyAtAonA, saMgItakAro tathA sahakAra ApanAra sarvanA AbhArI chIe. varSa daramiyAna hAtha dharAyelI moTA bhAganI pravRttiono savigata ahevAla chIe. paryuSaNa parva daramiyAna saMgha taraphathI sarvodaya parivAra TrasTane dharamapura tAlukAnA * prabuddha jIvana ' mAM pragaTa thayela che eTale ahIM e pravRttiono saMkSepamAM piMDavaLagAmanA AdivAsIone ghara upara naLiyA nAkhI ApavA mATe Arthika saLaMga ahevAla ApIe chIe. vahIvaTa ane Arthika dRSTie A ahevAla tA. sahayogano kAryakrama hAtha dharavAmAM Avyo hato. ane temAM dAtAo taraphathI ekatra 1-4-1990 thI tA. 31-3- 10 sudhIno che. ane kAryavAhInI daiSTie gata thayelI rUpiyA traNa lAkha jeTalI rakama sarvodaya parivAra TrasTane moklI ApavAmAM varSa daramiyAna vArSika sAmAnya sabhA tA. 1-10-191 nA roja maLI hatI tyArathI AvI hatI. tA. 12-10-19tva nA roja vArSika sAmAnya sabhA maLI tyAra sudhIno che. 1 zrI cImanalAla bhAI zAha vasaMta vyAkhyAnamALA : saMghanA upakrame saMghanA sabhyo : saMghanA sabhyonI saMkhyA hAla A pramANe che: peTrana uparokta vyAkhyAnamALA tA. 8 mI eprila, 19 thI tA. 10 mI eprila 191 - 180, AjIvana sabhya - 2155, sAmAnya sabhya - 90 ane "prabuddha jIvana' sudhI ema traNa divasa mATe carcageTa khAtenA InDiyana maracanTasa cembarsanA vAlacaMda nA grAhako raoo. hIrAcaMda sabhAgRhamAM sAMjanA 6-15 vAge yojAI hatI. "Problems Facing prabuddha jIvana : chellA bAvana varSathI saMghanuM mukhapatra " prabuddhajIvana' the Indian Democracy ' e viSaya para anukrame zrI nAnI niyamita pragaTa thatuM rahyuM che. Arthika maryAdAnA kAraNe tA. 1 lI jAnyuArI, pAlakhIvALA, zrI ena. rAma ane e. jI. nurAnInA vyAkhyAno thayA hatA. A 190 thI " prabuddha jIvana" ne mAsika banAvavAmAM AvyuM che. supratikti vidvAna vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna zrI amara jarIvAlAe lIdhuM hatuM. e mATe ame lekhakono * prabuddha jIvana ' ne sAro sahayoga maLato rahyo che. je mATe ame temanA ane vyAkhyAtAonA AbhArI chIe. temanA AbhArI chIe. * prabuddha jIvana ' nA taMtrI tarIke saMghanA pramukha Do. 2 vidyasatra: saMghanA upakame sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita vidyAsatranA ramaNalAla cI. zAha mAnad sevA ApI rahyA che. taMtrIzrInA temaja "prabuddha jIvana" kAryakramamAM tA. 19 mI jAnyuArI, 1lU nA roja sAMjanA cAra vAge Izyina nA ane mudraNakArya mATe me. TreDa prinTarsa tathA mudrAMkananA ame AbhArI chIe. macanTasa cembaranA kamiTirUmamAM sva. kizoralAla mazarUvAlAnI janmazatAbdI nimite n zrI ma. mo. zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya : pustakAlayamAM AcArya zrI yazavaMta zuklanA. kizoralAla mazarUvAlAnuM samAjaciMtana ane dharmaciMtana varSa daramiyAna rUA. 185=00 nAM pustako vasAvavAmAM AvyA che. varSa Akhare 13000 e viSaya para be vyAkhyAno yojavAmAM AvyA hatA. ame vyAkhyAtA zrI yazavaMta pustako che. pustakAlayanI A pravRtti mATe pustakAlaya samitinA maMtrI zrI pravINacaMdra zuklanA ane kAryakramanA saMyojaka po. tArAbahena 2. zAhanA AbhArI chIe. maMgaLadAsa zAhanA ame AbhArI chIe. 1 pemaLa jayoti : saMgha saMcAlita ane zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAI 1 paryuSaNa vyAkhyAnamALA : saMdhanA upakrame zukravAra, tA. 17 mI ogasTa, pati premaLa jayoti ' dvArA dardIone davA, kapaDAM, phUla phI, yuniphorma vagerenI 1990 thI zanivAra, tA. 25 mI ogasTa, 10 sudhI ema nava divasanI paryuSaNa sahAya ApavAnI pravRtti varSa darayimAna sArI rIte cAlI rahI che. saMyojako tarIka vyAkhyAnamALA sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTanA Arthika sahayogathI biralA kIDA kendra, zrImatI nirabahena zAha ane zrImatI kamalabahena pIsapATI parAsya sevA Ape copATI, muMbaI khAte yojavAmAM AvI hatI. A naveya divasanI vyAkhyAna sabhAonuM che. A mATe ame temanA ane anya kAryakara bahenonA AbhArI chIe.. pramukhasthAna Do. ramaNalAla vI. zAhe zobhAvyuM hatuM. gata varSanI mAphaka A varSe vilepArlAnI premaLa jayoti zAkhA : A zAkhAnI baheno dara guruvAre paNa kloja sarakITa TI.vI.nI vyavasthA rAkhavAmAM AvI hatI. vyAkhyAna vilepArlAnI nANAvaTI hospiTalanA one Arthika sahAya Ape che. A zAkhAnA mALAnA vyAkhyAtAo ane viSayonI vigato A pramANe che : saMyojako tarIke zrImatI smitAbahena kAmadAra, zrImatI sulIbahena hIrANI vagere Do. ramaNalAla cI. zAha - paryuSaNa parvano mahimA baheno sevA Ape che tenI sAbhAra noMdha laIe chIe. vilepArlAnI A pravRttine 1 zrI rAzikAnta mahetA - dhyAna vicAra zrImatI puSpAbahena morajariyA tathA anya baheno ane dAtAo taraphathI je uSmAbharyo 1 zrI nemacaMda gAlA - manodaihika rogo ane jainadharma Arthika sahayoga maLe che te badala temano AbhAra mAnIe chIe. D Do. zekharacaMdra jaina - vrata ArAdhanAkA jIvanase saMbaMdha 1 asthi sAravara kendra: saMghanA kAryAlayamAM tA. 31-7-1983 thI asthi 1 prA. tArAbahena 2. zAha - bhagavAna mahAvIranI sAdhanAnuM rahasya sAravAra kendra zarU karavAmAM AvyuM che. A kendramAM hADakAnA daradonA niSNAta Do. I Do. guNavaMta zAha - saphaLatAnI pIDA bhogavI rahelA mANasanI vAta che. pI. pIThAvAlA dara ravivAre niyamita paNe savAranA 9-00 thI 1-30 daramiyAna I zrI kulinacaMdra yAjJika - jIvananAM mUlya hADakAnA dardIone vinA mUlya mAnad sAravAra Ape che. A kendranA saMyojaka tarIke 1 zrI prakAza gajajara - khINomAMthI zikharo tarapha samitinA sabhya kAryakara zrI pravINabhAi maMgaLadAsa zAha dara ravivAre acUka hAjarI che. manaharalAla sI. zAha - RNAnuMbaMdha ApI rahyAA che. Do. pIThAvAlAnA temaja temanA sAthI kAryakaronA tathA zrI pravINabhAi 1 Do. narendra bhANAvata - varSa siddhAMta-vita hara maMgaLadAsa zAhanA ame RNI chIe. samAjake saMdarbha meM 1 aMdherImAM asthira sAravAra kendra : A kendramAM dara mahinAnA chellA Do. dilAvarasiMha jADejA - zrI araviMdano pUrNayoga ravivAre baporanA 2-30 thI 5-30 Do. je. pI. pIThAvAlA sevA Ape che. A I Do. premasumana jaina - vAya mUrti - saraLa gharSa kendranA saMyojaka tarIke zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha sevA Ape che. adharI | zrI madanarAja bhaMDArI - jIvavA vanyA vim paryAvaraNa saMrakSaNa khAte A pravRtti mATe zrI vardhamAna sthAnakvAsI zrAvakasaMgha taraphathI temanI jagyAno [1 zrI puraSottama mAvaLaMkara - Adarza sevaka-gopAlakRSNa gokhale upayoga karavA devAmAM Ave che te mATe ame temanA AbhArI chIe. I , sAbIzrI yazodharAjI - apane prabhu sAkSAvAra 1 ekyuprezara tAlIma varga: saMghanA upAme ekyuprezara paddhati dvArA sAravAra 1 Do. ramaNalAla cI. zAha - Azrava ane saMvara mATenA tAlImavarga tA. 5 mI navembara, 10 nA roja zarU thayA hatA. bAra 1 mumukSu zAMtA jaina - kSitti sabdha saptAha sudhI dara somavAre cAlela A varganA adhyApaka tarIke zrI jagamohana dAsANIe 1 zrI haribhAI koThArI - manake jIte jIta mAnada sevA ApI hatI. ame zrI dAsANInA AbhArI chIe. . zrI caMdanamala cAMda - mukhaDA kyo dekhe darpana netrayajJa:(1) saMghano Arthika sahayogathI sarvodaya Azrama ane vizvAtsalya A vyAkhyAnamALA daramiyAna dararoja vyAkhyAnanA prAraMbha pahelA eka kalAkano auSadhAlaya - guMdInA upakrame gujarAtanA nAmodarA gAme tA. 11 mI navembara, bhakti saMgItano kAryakrama sarvazrI mIrAbahena zAha jatInabhAi zAha, vAsaMtIbahena 1990 nA roja netrayajJanuM Ayojana thayuM hatuM. (2) saMdhanA Arthika sahakArathI dANI, sarojabahena parIkha, kezavajIbhAI deDhiyA, gItAbahena dozI, caMdrazekhara paMDayA, zrI ravizaMkara mahArAja AMkhanI hospiTala - cakhodarAnA upakrame zrImatI lIlAbahena Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 raSTie e viSaya para saMghANI, na bhAikA pramukhasthAna ane zrI sa prabuddha jIvana tA. 16-10-91 gakurabhAI mahetAnA 8 mAM janmadinanI khuzAlImAM khaMbhAta pAsenA metapura gAme . 1 zrI sarasvatIbahena DAhyAbhAI jhaverI camA-benka: saMdhanA upakrame sAdhAraNa tA. 9 mI Disembara, 1990 nA roja netrayajJanuM Ayojana thayuM hatuM. saMghanI sthitivALA motiyAnA daradIone oparezana pachI caramAnI sahAya mATe zrImatI samitinA keTalAka bhAI baheno A netrayajJamAM upasthita rahyA hatA. sarasvatIbahena DAhyAbhAi jhaverI taraphathI saMghane maLelI Arthika sahAyathI A * p bhakti saMgItanA vargo: saMghanA upakrame baheno mATenA bhakti saMgItanA pravRtti sArI rIte cAlI rahI che. vargo tA. 16-11-90 nA saMdhanA kAryAlayamAM rAkhavAmAM AvyA hatA. zrI yAma 1 kizora TimbaDiyA keLavaNI phaMDa: sva. kizora TimbaDiyAnI smRtimAM temanA gogaTee A tAlImavarganA adhyApaka tarIke ane zrI uSAbahena mahetAe A varganA parivAra taraphathI ziSyavRtti mATe saMdhane rUpiyA eka lAkhanuM dAna maLyuM che. A saMyojaka tarIke sevAo ApI hatI. baMnenA ame AbhArI chIe. phaMDamAMthI bRhad muMbaInI koleja ke yunivarsiTImAM abhyAsa karatAM vidyArthI bhAI-bahenone u parisaMvAda: zrI paramAnaMda kApaDiyA smAraka nidhinA Arthika sahayogathI Arthika sahAya ApavAmAM Ave che. A pravRttinA saMyojaka zrI vasumatIbahena tA. 10 mI ane tA. 11 mI jAnyuArI, 1991 nA roja sAMjanA samaye ithina bhaNasAlI, zrI uSAbahena mahetA ane zrI ramAbahena mahetAnA A take ame AbhArI maracanTasa cembaranA kamiTirUmamAM " AjanuM gujarAta ane bhArata : patrakAronI chIe. dRSTie " e viSaya parano parisaMvAda yojavAmAM Avyo hato. sarvazrI tuSAra bhaTTa, 1 sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika: "prabuddha jIvana mAM varSa bhagavatIkumAra zarmA, harasukha saMghANI, kuMdana vyAsa, harIndra dave ane vinoda mahetAe daramiyAna pragaTa thayela lakhANomAM zreSTha yogadAna ApanAra lekhakane sva. dhIrajalAla A viSaya para rasaprada vArtAlApa Apyo hato. kAryakramanuM pramukhasthAna Do. ramaNalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika apAya che. 10 nA varSa mATenuM pAritoSika zrI cI. zAhe saMbhALyuM hatuM. parisaMvAdanA saMyojaka zrI amara jarIvAlA ane zrI " satsaMgI ' ne temanA lekho mATe ApavAmAM AvyuM che. A pAritoSika mATe . subodhabhAi ema. zAhanA ane vyAkhyAtAonA ame AbhArI chIe. nirNAyaka tarIke Do. ramaNalAla cI. zAha, zrI ghanazyAma desAI ane zrI pannAlAla nivRtta thatA zrI zAMtilAla TI. zeThanuM sanmAna : saMghanA saMniSTha kAryAlaya 2. zAhe sevA ApI che. ame zrI " satsaMgI' ne abhinaMdana ApIe chIe maMtrI zrI zAMtilAla TI. zeTha potAnI pacAsa varSanI sudIrdha, yazasvI sevA ApI ane nirNAyakono AbhAra mAnIe chIe. nivRtta thayA e prasaMge temanA sanmAnano eka kAryakrama Do. ramaNalAla cI. zAhanA AbhAra : pramukhasthAne tA. 22 mI jAnyuArI, 1991 nA roja saMghanA kAryAlayamAM yojavAmAM 1 varSa daramiyAna kAryavAhaka samitinI nava sabhA maLela hatI. kArobArI Avyo hato. A prasaMge vividha vaktAoe prAsaMgika vakatavyo karyA hatA ane samiti, sahayoga samiti ane kArobArI samitinA nimaMtrita sabhyono dila ane zrI zAMtilAla TI. zeThanI sevAone biradAvI hatI. umaMgathI sahakAra maLe che eno amane AnaMda che. 1 AnaMdaghanajIno stavana para bhaktisaMgIta ane pravacano : saMghanA upakrame 1 vividha pravRttio mATe maLela mAtabara rakamanA dAna uparAMta paryuSaNa AnaMdaghanajInA stavano paranA bhaktisaMgItano ane pravacanono kAryakrama tA. 22, vyAkhyAnamALA prasaMge ke varSa daramiyAna saMdhanI bhinna bhinna pravRttio mATe avAranavAra 23, 24, jAnyuArI, 11 nA roja paramAnaMda kApaDiyA holamAM sAMjanA samaye artha siMcana karanAra dAtAone to kema bhUlAya ? sarva dAtAono A take hArdika yojavAmAM Avyo hato. zrImatI pUrNimAbahena sevaMtIlAla zeThe AnaMdaghanajInAM stavano AbhAra mAnIe chIe. madhUra kaMThe rajU ryA hatA. te para che. ramaNalAla cI. zAhe vivecanAtmaka pravacano a saMghanI vividha pravRttione loko sudhI pahoMcADanAruM mAdhyama che presa. ApyA hatA. A kAryakrama mATe Do. ramaNabhAI zAha, zrImatI pUrNimAbahena zeTha cothI jAgIranA gujarAtI, hindI, marAThI ane aMgrejI bhASAnA akhabAroe ane ane saMyojaka zrImatI ramAbahena vorAnA ame AbhArI chIe. emanA saMcAlakoe saMghanI vividha pravRttinA ahevAla yogya rIte pragaTa karI saMghane D vArtAlApo : (1) saMghanA upakrame tA. 17 mI phebruArI, 11 nA samAjamAM navuM parimANa ApyuM che. te dareka vartamAnapatrono ane sAmayikono atre roja savAranA sADA nava vAge biralA kIDA kendramAM Do. hukamacaMda bhArillanuM ame AbhAra mAnIe chIe. * jaina dharma ane AhAra vijJAna ' e viSaya paranuM vyAkhyAna yojavAmAM AvyuM ! ApaNI vyAkhyAnamALAo, vyAkhyAnazreNIo ke vArtAlApanA vidvAna hatuM. vyAkhyAtA Do. bhArilla ane kAryakramanA saMyojaka zrI cImanalAla je. zAhanA vakatAo ApaNI pravRttinuM aMga che. emanA sahakAra mATe ame dareka vyAkhyAtAono ame AbhArI chIe. (2) saMdhanA upakrame tA. 11 mI eprila, 199 nA roja hRdayapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. sAMjanA 6-15 klAke InDiyana maracanTasa cembaranA miTirUmamAM IndiaToday' n saMghanI pravRttionA phalakano ATalo badho vistAra thayo che tenuM mukhya e viSaya para zrI madhu mahetA, zrI rAhulasiMga ane zrI rAmu paMDite vArtAlApa kAraNa samitinA ghaNA badhA sabhyoe yathAzakti utsAhapUrvaka judI judI pravRttionI Apyo hato. kAryakramanuM pramukhasthAna zrI amara jarIvAlAe lIdhuM hatuM. temanA saMpUrNa javAbadArI upADI lIdhI che. e sarva saMyojakonAM nAmono to te pravRttinA ane vyAkhyAtAonA ame AbhArI chIe. ahevAlamAM nirdeza karavAmAM Avyo che. saMyojakonAM AvA udAradila sahakAra ane 1 sva. dIpacaMda tribhovanadAsa pustaka prakAzana TrasTa : saMghanA bhUtapUrva maMtrI samayano bhoga vinA saMghanI ATalI badhI pravRttionI javAbadArI mAtra maMtrIo sva. dIpacaMda tribhovanadAsa zAhanA parivAra taraphathI emanI smRtimAM jainadharmanA vahana karI zake nahi, e mATe e sarva saMyojakono ame hRdayapUrvaka AbhAra mAnIe pustakonA prakAzana mATe bheTa kama ApavAmAM AvI hatI ane tyAra pachI temAM chIe. vakhatovakhata umero thato rahyo che. A varSa daramiyAna A zreNImAM Do. ramaNalAla [ saMdhane aneka vividha pravRttiothI satata dhabakko rAkhavA mATe ane saMghanA cI. zAha kRta jinatatva bhA. 4 ane prabhAvaka sthaviro bhA. 2 e be pustako sarva sabhyone premabharI hUMpha ApavA badala saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAhanA pragaTa thayA che. - A take ame atyaMta AbhArI chIe. 1 zrImatI dhIrajabahena dIpacaMda zAha ramakaDAM ghara : saMgha dvArA bALakone 1 saMsthAnA hisAbo cIvaTapUrvaka joI-tapAsI ApavA mATe oDiTarsa me. ghare ramavA mATe ramakaDA ApavAnI A pravRtti dara ravivAre 3-00 thI 5-30 yu. esa. zAha enDa esosieTasanA zrIyuta uttamacaMda esa. zAhanA ame AbhArI sudhI niyamita calAvavAmAM Ave che, A varSe bALakonI sabhya saMkhyA 125 jeTalI chIe. rahI che. ramakaDAghara mATe vakhatovakhata navAM ramakaDAM kharIdavAmAM Ave che. ane 1 saMdhano karmacArIgaNa paNa saMghanI pravRttiomAM eTalo ja upayogI raho. bALako teno sAro lAbha le che. A pravRttinA saMyojaka Do. amUla zAha ane che. emanI cIvaTa ane khaMtanI noMdha letA amane AnaMda thAya che. zrImatI jayAbahena vIrAnA ame AbhArI chIe. amane AzA, visvAsa ane zraddhA che ke Avo ja umaMgabharyo sahakAra bhaviSyamAM 1 zrI jamanAdAsa hAthIbhAI mahetA anAja rAhata laMDa : zrI je. eca. saMghane sau taraphathI maLato raheze ane ethI saMghanI avirata vikAsayAtrA cAlu mahetAnA kuTuMbIjano taraphathI rU. 5000/- nI rakama anAja rAhata phaMDamAM maLa raheze. 1 che ane temAM umero thato rahyo che. emAMthI jarUriyAtavALA kuTuMbone sastA nirubahena esa. zAha dare anAja ApavAnuM kArya sArI rIte cAlI rahyuM che. A pravRttinA saMyojaka tarIke pravINacaMdra ke. zAha zrI uSAbahena mahetA, zrI ramAbahena mahetA ane anya baheno sevA ApI rahyA mAnArha maMtrIo che. A pravRttinA saMyojako ane dAtAonA ame AbhArI chIe. n kArobArI samitie maMjUra kyuM tA. ra6-9-1991 1 vArSika sAmAnya sabhAe maMjUra kya tA. 12-1-11: Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-91 prabuddha jIvana saMgha dvArA Ayojita Arthika sahAyano kAryakrama sahayoga kuSTha canne TrasTa rAjendranagara rU. 2500/- nI bhojanititha ane anya noMdhAyela rakamanI yAdI 51000 zrI narendra ke. phAunDezana 25000 zrI zrIpALa kAMtilAla izvaralAla 21000 zrI konvesTa pablIka cerITebala TrasTa 15000 zrI eka bhAi taraphathI 15000 zrI mahipatarAya jAdavajI zAha 15000 zrI zAMtilAla bAlubhAI 15000 zrI eka sagRhastha 15000 zrI eka sagRhastha 1pa000 zrI ratilAla chabIladAsa mukhaTIA 11000 zrI surezabhAi uttamalAla pethANI 10000 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 10000 zrI navanIta prakAzana ha: zrI DuMgarazIbhAi 10000 zrI dAmajIbhAi evAlA 10000 zrI sArAbhAi nagarazeTha 10000 zrI me. amara sansa 10000 zrI kAMtilAla kezavalAla zeTha 10000 zrI amIcaMda 2. zAha 10000 zrI surezabhAi sonAvAlA 5000 zrI rasilAla laheracaMda zAha 5000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa 5000 zrI himatalAla DAhyAbhAi koThArI TrasTa 5000 zrI vidhAbahena mahAsukhabhAI zAha 5000 zrI bipinabhAi jaina. 5000 zrI choTAlAla nAthAlAla zAha ce. TrasTa 5000 zrI. ravicaMda sukhalAla zAhanA smaraNArthe. 5000 zrI pravINacaMda TI. zAha 5000 zrI kizorabhAi vardhana 5000 zrI sAkarabahena premajI cerITebala TrasTa 5000 zrI camanalAla lallubhAi mahetA ce.TrasTa 5000 zrI caMdrasena abhayacaMda jhaverI 5000 zrI je. Ara. zAha 5000 zrI mahezabhAI pI. zAha 5000 sAdhvIzrI mRgAvatIzrIjInA smaraNArthe dilhI jaina saMgha 5000 zrI ke. TI. ghaDiyALI 5000 zrI ramaNikalAla esa. gosaliyA 5000 zrI kAMtilAla nAraNadAsa cerITebala TrasTa 5000 zrI. vinodabhAI umedacaMda 5000 mAtuzrI pAMcIbAi khImajI zAha 5000 zrI lIbarTI pIjhama pelesa pa000 zrI surezabhAi popaTalAla pAnAcaMda koThArI 5100 mAtuzrI menAbAi savarAja zAha ce. TrasTa 5000 zrI gurukupA ceriTebala TrasTa 5000 zrI suzilAbahena kizanabhAi mahetA 5000 zrI sevaMtIlAla phakIracaMda enDa khyuM. 5000 zrI mohanalAla hemacaMda jhaverI TrasTa 5000 zrI bhaNasALI TrasTa 5000 zrI ke. ke. modI 5000 zrI sunItAbena kApaDiyA 5000 zrI jayaMtIlAla caMda khaMdhAra 5000 zrI dhIrajalAla morArajI ajamerA 5000 zrI jyaMtIlAla phattehacaMda zAha 4000 zrI amRtalAla popaTalAla maNiyAra 4000 zrI je. ke. phAunDezana 3000 zrI haribhAi nAraNadAsa bhAvasAra 3000 zrI pravINabhAI 3000 zrI ramaNikalAla umedacaMda tathA zrI maMjulAbahena 3000 zrI dineza dhIrajalAla mahetA 3000 zrI dhIrendra cImanalAla joinTa ekAunTa 3000 zrI harSAbahena ke. desAi 3006 zrI narendrabhAI narottamadAsa kApaDiyA 3006 zrI Aditya premala kApaDiyA 3000 zrI azokakumAra Ara. zeTha 3000 zrI ramAbahena kAMtilAla desAi 3000 zrI maMjulAbahena ramaNalAla zAha 3000 zrI sejalabahena surezabhAi paTTaNI rapa00 Do. ramaNalAla cI. zAha tathA zrI tArAbahena zAha 2500 zrI cImanalAla je. zAha 2500 zrI pravINacaMdra ke. zAha 2500 zrI subodhabhAI ema. zAha 2500 zrI sulIbahena anIlabhAi hirANI 2500 zrI puSpAbahena ema. morajariyA 2500 zrI sI. ena. saMghavI 2500 zrI gaNapatabhAI ema. jhaverI 2500 zrI puSpAbena parIkha 2500 zrI vasanajI lakhamazI zAha 2500 zrI vasumatIbahena bhaNasALI 2500 zrI mukundabhAI gAMdhI 2500 zrI caMcaLabahena jagajIvana talasANiyA 2500 zrI lIlAbahena gaphUrabhAi mahetA 2500 zrI kusumabahena ena. bhAu 2500 zrI kalAvatIbahena zAMtilAla mahetA 2500 zrI ramAbahena vorA 2500 zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha 2500 zrI reNukAbahena yogezabhAi puMjANI 2500 zrI dhIrajalAla talakacaMda zAha 2500 zrI naTavaralAla becaradAsa jasANI ane zrImatI vanItAbahena naTavaralAla jasANI cerITebala TrasTa 2500 zrI snehalatAbahena hasamukharAya zAha 2500 zrI zAradAbena bhUpatarAya zAha 2500 zrI jeThAlAla DAmarazI zAha ha: zrI vADIbhAI 2500 zrI uSAbahena tathA zrI ramAbahena mahetA. 2500 zrI jamanAdAsa hemacaMda hemANI ce. TrasTa 2500 zrI dIpacaMda ke. zAha 2500 zrI manubhAI rAyacaMda saMghavI 2500 zrI zarmAbahena bhaNasALI k ( 2500 zrI indubahena umedacaMda dozI 2500 zrI jayAbahena cerITIjha 2500 zrI DAhyAbhAi bhoLAbhAI jhaverI hai : zrI bhUpendrabhAI 2500 zrI tArAbahena caMdulAla jhaverI 2500 zrI ina memorI opha leiTa 11 Do. dAdabhAI enDa mIThAbAI ilIsa 2500 zrI madhubahena maganalAla ajamerA 2500 zrI maNilAla kasturacaMda gAMdhI ane kAMtibahena gAMdhI cerITebala TrasTa 2500 zrI naditA jayaMta cheDA TrasTa 2500 zrI pannAlAla cheDA 2500 zrI mahendrabhAi vorA 2500 zrI surezabhAI zAha 2500 zrI zAMtilAla nAnacaMda koThArI 2500 zrI kAMtilAla khUbacaMda bhaNasAlI 2500 zrI bipinabhAi jhaverI. 2500 zrI bhagavAnadAsa snehacaMda zAha 2500 zrI caMpakalAla cunIlAla cokasI tathA zrI haMsAbahena cokasI 2500 zrI haMsAbahena pI. khImANI ce. TrasTa 2500 zrI devarAja neNasI TrasTa 2500 zrI sudhAbahena jagadIzabhAI dozI 2500 zrI. ratanabahena jeThAlAla mAlde 2500 zrI madhusUdanabhAi eca. zAha 2500 zrI pI. jhaveracaMda 2500 zrI guNavaMtIbahena mahAsukhabhAi devaDAvALA 2500 zrI samarpaNa TrasTa 2500 zrI pravINacaMda ke. zAha 2500 zrI indumatIbahena ke. munza 2500 Do. caMdrakAMta ke. parIkha 2500 zrI manubhAi esa. zAha 2500 zrI ramaNiklAla puruSottamadAsa 2500 zrI sahAnubhUti TrasTa ha : zrI zAMtibhAI jhATakyiA 2500 zrI narendrabhAI jI. zAha 2500 zrI pArasa enjiniyarsa 2500 zrI zirAja lokhaMDavAlA 2500 zrI prANalAla DuMgarazI 2500 zrI ramaNalAla nagInadAsa 2500 zrI ramaNalAla popaTalAla zAha 2500 zrI mohanalAla tArAcaMda tathA kalakattAvALA 2500 zrI suMdara bilDarsa zrI maMchAbahena mohanalAla pablIka TrasTa 2500 zrI jayaMtIlAla zAha 2500 zrI kamubahena cinubhAI zAha 2500 zrI anilAbahena zazikAMta mahetA 2500 zrI pannAlAla aMbAlAla Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 paNa jIvane rapa00 zrI kAMtAbahena sahayo rapa00 zrI smitAbahena vRjalAla parIkha 2500 zrI esa. paTela rapa00 zrI urvazIbahena javAharalAla jhaverI ra500 zrI kRSNakAMta maphatalAla paTela ripa00 zrI DAyA bAITa 2500 zrI mazinarI InTela rapa00 zrI zAradAbahena bAbubhAI zAha 2500 zrI velabAI ravajI gAlAnA smaraNArthe.. rapa00 zrI je. ema. zAha ra500 zrI mahendra velajI zAha 2500 zrI vinodabhAi maNilAla mahetA 2500 che. hasamukhalAla cImanalAla kuvADiyA rapa00 zrI rAjIva nagInadAsa roThA 2500 zrI sAkaracaMda mANekalAla zAha ce. TrasTa 2500 zrI gulAbacaMda phUlacaMda zAha 2500 zrI ena. DI. zeTha rapa0 zrI pAMcAlAla bhAramala zAha rapa00 zrI vimaLAbahena kAMtilAla zAha 2500 zrI parezAbhAI bAlubhAI codharI 2500 zrI aruNAbahena mULacaMda zAha rapa00 sva. tulasIdAsa viThaladAsa zAha 2500 zrI prabhAvatI rasikalAla parIkha rapa00 zrI rAjendrabhAI aMbAlAla zAha ra500 zrI kumudabahena rasiklAla bhaNasALI rapa0 zrI raMjanabahena harSadabhAI zAha rapa00 zrI somacaMda jhaveracaMda zAha phAunDezana ' rapa00 zrI devubhAI jesaMgabhAi rAMbhiyA ra500 zrI caMpAbahena jayaMtIlAla zAha rapa00 zrI sI. yu. mahetA ra501 zrI guNavaMtIbahena saMghavI rapa08 zrI divALIbahena kAMtilAla zeTha 2500 zrI rasilA jayasukhalAla pArekha rapa00 sva. tArAbahena ramaNalAla parIkha. rapa00 - zrI maganalAla DI. reDIyA rapa00 zrI ramaNalAla caMdulAla parIkha 2501 zrI IndirAbahena eca. parIkha. rapa00 zrI rasilAbahena mahendrabhAi jhaverI 2501 zrI haMsAbahena pradIpabhAI khImANI ra500 zrI kizora jamanAdAsa cADanI ce. TrasTa 250 zrI caMdulAla ema. gAMdhI. 2501 zrI ketana mAMgI rapa00 zrI ke. eDavIna enjinariga ke. 2500 zrI savAi e roTha enDa phemili ra500 zrI jayAbahena TI. vIrA ' 2500 zrI eka sadagRhastha ' , 2500 zrI bhUpendra hiMmatalAla zAha : rapa00 zrI kamaLAbahena ramaNiklAla dhruva ra500 zrI rajanIkAMta ThAkoradAsa ghaDiyALI 2500 zrI lAlubhAI dhuDAlAla mahetAnI 2500 zrI punama esa. zAha - putrInA smaNArthe rapa00 zrI atula vI. zAha, 2500 zrI choTAlAla nAnAlAla zAha "500 zrI mahendra rasikalAla zAha 2500 zrI gajendra kapAsI 2500 sva. caMpAbahena he: rapa00 zrI kAMtilAla mohanalAlanA zrI doDhIvAlAnA smaraNArthe - parivAra taraphathI ra500 zrI eka bena taraphathI 2500 zrI sulocanAbahena ena. zAha 2500 zrI cImanalAla mohanalAla ce. TrasTa 2500 zrI vaizAlI jayaMta cheDA ra500 zrI me. jaya phArmA 2500 zrI rasikA vI. zAha ra500 zrI sI.ke. parIkha 2500 zrI polithIna prinTiMga enDa " 2500 zrI pArvatIbahena hirAlAlanA smaraNArthe sIlIMga varkasa 2500 zrI monA enTaraprAIjha 2500 zrI vasaMtalAla ke. zAha 2500 zrI nirmaLAbahena harakizanadAsa kApaDiyA 2500 zrI jayaMtIlAla lallubhAI parIkha 2500 zrI zazikAMta bI. patrAvAlA, rapa00 zrI mIrAMbahena mahetA. 2500 zrI klAbahena saMghavI rapa00 zrI manasukhalAla harilAla dozI ra500 zrI sarojabahena mahetA rapa00 zrI rekhAbahena dozI tathA 2500 zrI nirmaLAbahena IlAla zeTha dIpikAbahena dezI rapa00 zrI mahAvIra ilekaTronikasa 2500 zrI lAThIyA rabbara ke. phAM prA. li. ra500 zrI narezacaMdra manasukhalAla ce. TrasTa 2500' zrI zivubhAI lAThIyA parivAra taraphathI ra500 zrI rasilAbahena jitubhAI mahetA rapa00 zrI maNibahena ke. dhruva 2pa70 zrI ramIlAbahena nagInadAsa vorA 2500 Do. ramilAbahena e. saMghavI 2500 zrI indirAbahena ke. modI rapa00 zrI lAbhubhAI vanecaMda saMghavI rapa00 zrI jayotindra vI. jozI 2500 zrI vijayabhAI e. dalAla. 2500 zrI dAdA bhagavAna vitarAga TrasTa 2500 mAtuzrI kAzIbena cunIlAla AnaMdaparA 2500 zrI jayAbena cerITIjha - cerITIbala TrasTa 2500 zrI ejyuTara leiTa mIsIsa anaesa. 2500 zrI uSAbahena eca. zAha saraiyA isTeTa 2500. zrI rInAbahena upendrabhAI gAMdhI ra500 zrI e. Ara. gAMdhI 2500 zrI jIjJAbahena upendrabhAI gAMdhI 2500 zrI navanItalAla dhIrajalAla gAMdhI 2500 zrI dhIrajalAla lakSmIcaMda ajamerA 2500 zrI InDiyana phAramela 2500 zrI AratIbahena nirmaLa zAha 2500 zrI naMdu Dresarsa - 2pa00 zrI hemAlI ramezabhAI mahetA rapa00 sva. sumatIbahena bAbubhAI caudharI tA. 16-10-91 rapa00 zrI caMpAbahena jayaMtIlAla zAha 250 zrI somacaMda jhaveracaMda zAha phAunDezana rapa00 zrI manubhAI ravacaMda zAha 2500 zrI eka sadagRhastha ra5oo zrI caMpaklAla sI. cokasI. ra500 zrIkhAMtIlAla lAlacaMda zAhaenDa parivAra ra500 zrI maNilAla talakacaMda hoTha phAunDezana ra000 zrI suzilAbahena kAMtilAla zeTha 150 zrI vI. pI. tarakhIyA - 1000 zrI ke. pI. zAha 1000 zrI kAMtilAla ugaracaMda parIkha 1000 zrI niraMjanabhAI esa. bhaNasALI, 1001 zrI amara jarIvAlA 1000 zrI indubahena ke. cokasI 1001 zrI mahendrabhAI zAha 1000 zrI mahendrabhAI pI. zAha 1000 zrI surekhA ema. zAha 1000 zrI kamala ema. zAha 1000 zrI nehAla ema. zAha 1000 zrI mInala ema. zAha 1000 zrI IndirAbahena rasilAla mahetA 1000 zrI kAMtilAla punamacaMda . 1000 zrI mahendra meghajI saMghoi 1001 zrI mahendra vasaMtarAya zAha 1000 zrI kapAsI parivAra 1000 zrI mohanalAla ema. zAha 1000 zrI taralAbahena koThArI 1000 zrI zAMtilAla ujamazIbhAI zropha 501 zrI caMdrakumAra gaNapatabhAI jhaverI 501 zrI dinezakumAra ramaNalAla zAha 51 zrI umeza ramaNalAla zAha 501 zrI dhIrena zAha 500 zrI mANekalAla maganalAla bagaDiyA 500 zrI jasavaMtIbahena mANekalAla' pa00 zrI jayeza mANekalAla pa00 zrI kavitAbahena jayeza 500 zrI kiraNabahena esa. jhaverI pa00 zrI nehA bhUpendrabhAI gAMdhI 501 zrI rAmaSThAbahena parIkha 500 zrI caMdrAbahena harasukhabhAI zAha 501 zrI premala narendra kApaDiyA . 501 zrI sejala pemala kApaDiyA , 500 zrI vimaLAbahena maphatalAla zAha 300 - zrI anitAbahena zAha 251 zrI bharatabhAI jayaMtIlAla zAha 201 Do. bhamagarA 200 zrI basaMtalAla narasiMhapurA 200 zrI suzilAbahena paTela 101 zrI jayaMtIlAla cunIlAla zAha 100 zrI pratApa bI. zAha 973478 kula rakama (noMdha : zrI jaina yuvaka saMghane anya hetu mATe maLelI rakamonI yAdI have pachI pragaTa karavAmAM Avaze.). Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-91 prabuddha jIvane -- jAya ke saMkucitatAno durbhAva , ane udAratAno ane kaccha kita ke sAdharmika vAra sAdharmika bhakita pro. tArAbahena 2. zAha paryuSaNa parva e jaina parvomAM mukhya ane mahatvanuM parva hovAthI parvaziromaNi vAtsalyano bhAva darzAvavAthI svArtha ke saMkucitatAno durbhAva jato rahe che gaNAya che. A parvane anulakSIne zrAvakoe AcaravA jevAM ke keTalIka mahatvanA ane udAratAno ane karuNAno bhAva pragaTe che. e dRSTie vAtsalya zabda kartavyo pUrvacAryoe batAvyAM che temAM sAdharmika bhakita ke sAdharmika vAtsalyanuM paNa ucita rIte prayojAyo che. sthAna mahatvanuM che. sAdharmika bhakita eTale sAdharmika pratye bahumAna, paramAtmA sAdharmika bhakita dravyathI ane bhAvathI ema be prakAre karI zakAya. anna, pratyenA bhakti ane Adara para te AdhArita che, paramAtmA pratyenI bhakita vasa, Azraya, auSadha, zikANa mATenI jogavAI vagere ApIne madada karavI jeTalI vadhAre UMcI eTalI sAdharmikonI bhakti vadhAre dRDha ane bhAvapUrvakanI te dravyabhakita che. koI paNa jAtanI ApattimAM dravyanA, cIjavastuonA mAdhyaya hoya che, dvArA madada ApavI te dravyabhakita che. bhAvathI paNa bhakita karI zakAya che. navakAra maMtramAM paMca parameSThine eTale ke arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya bIjAnI dravyabhakitanI anumodanA karI zakAya chevaLI du:khamAM ke ApatimAM ane sAdhunA padane ApaNe namaskAra karIe chIe. namotithassa' mAM AzvAsana, mUMjhavatA prazno uklavA mATe sAcI salAha, sArAM kAma mATe ApaNe tIrthane namaskAra karIe chIe. tIrthamAM caturvidha saMdha samAI jAya zAbAzI ke anumodanA karavI, AnaMdodagAra dvArA protsAhana ApavuM, AbarunuM che, caturvidha saMdha eTale sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA, vizALa arthamAM rakSaNa karavuM, koinI sukhAkArI mATe prArthanA karavI, koinA uttama cAritrya joIe to A cArenI bhakti eTale sAdharmika bhakti. paraMtu zrAvaka-zrAvikAnI mATe sAro abhiprAya Apavo, vaDIlane vaMdana karavAM, temanA pratye vinaya bhaktinA arthamAM te vadhu pracalita che. AvI vyakti e dharmanI prApti mATeno darzAvavo vagere kAryo dvArA bhAvathI sAdharmika bhakti karI zakAya che. sAdharmika uttama, saraLa ane sulabha mArga che. * sAdharmika rAdanA judA judA artha bhakita dravyathI karatI vakhate paNa temAM hadayano zubha bhAva to bhaLavo ja karavAmAM Ave che. sAdharmika eTale samAna dharmavALI vyakti. sAdharmika eTale joIe. puNiyA zrAvaka rUnI puNI kAMtI potAnI jarUra pUratuM roja kamAI . dharmamAM je sahAya kare che. sAdharmika eTale je dharmasahita che te. sAdharmika letA. paNa jayAre sAdhamikane jamADavAnI taka maLe tyAre pote uttama bhAva eTale je dharma samaje che ane Acare che te. AvI vyaktionI bhakti sevI upavAsa karI potAnA bhAganuM anna bIjAne bhAvapUrvaka jamADIne bhakti karavI, temane sahAya karavI te sAdharmika bhakti. ApaNA pUrvAcAryoe bahu karatA. tethI zAstrakAroe temanI sAdhamika bhakitanI khUba prazaMsA karI che. vicArapUrvaka A zabda prayojayo che. je dharma samaje che ane Acare che A bhAvane dhyAnamAM rAkhIne ja rAsakAroe kahyuM che ke sAdharmikonI paNa temane kaMIka sahAyanI jarUra rahe che tevA lokonI bhakti karavI joie. bhakti temane Adara sanmAna ApIne aMtaranA khUba ullAsa sAthe karavI bhakti karIne ApavAnuM to che koikane koika prakAranuM dAna. paNa jayAre ApaNe joIe. bhakita karatI vakhate keTaluM ApIe chIe tenuM mahatva to che ja, dAna' zabda vAparIe tyAre paristhitine kaMIka judI rIte vicAra thAya che. paraMtu kyA bhAvathI ApIe chIe tenuM vizeSa mahattva che. potAnI nirdhanAvasthA dAnanI pravRttimAM eka ApanAra che ane eka lenAra che. dAna ApanArano hoya chatAM ApeluM nAnuM dAna athavA zubhabhAvathI karelI sAdharmibhakti mahAna hAtha upara rahe che ane dAna lenArano hAtha nIce rahe che. dAna denAra jo phaLa ApanArI nIvaDe che. sAvadha na rahe to enAmAM koivAra ahaMkArano, abhimAnano bhAva Ave; sAdhirmika bhakti karanAra ane jenI karavAmAM AvI che te vyakita ema vaLI lenAra pratye tucchakAranA bhAva Ave. bIjI bAju lenArAnAM manamAM banne pakSe aneka lAbha thAya che. jenI bhakita karavAmAM Ave che tenI Adhi. lAcArIno dInatAno bhAva Ave. tethI bhakti rASTa mahattvano che. denAra bhakitanA vyAdhi ane upAdhi haLavI thAya che. mukhya lAbha to e che ke dAna denAranI bhAvathI Ape to tenAmAM utsAha, ullAsa ane namratA pragaTe, ane vinaya udAratA ane vatsalatA joIne lenAranI dharmamAM ane satkAryamAM zraddhA janma keLavAya. namratA vinA bhakti saMbhave nahi. dAna detI vakhate denArano hAtha che. ene aneka saMkaTo vacce jIvana jIvavAnuM baLa maLe che. paramAtmAnI upara he ane lenAra vyakti pratye maherabAnI thaI rahI che tevAM bhAva paNa bhakti tarapha vaLe che, abhimukha thAya che. AvI bhaktithI dharmapAlanamAM ' Ave. paraMtu sAdharmika bhakti karatI vakhate denAra ane lenAra bannenA hAtha jo zithilatA hoya to te dUra thaI jAya che. potAnA bhAvane sthira thavAmAM joDAyelA eTale ke namaskAranI mudrAmAM hoya che. temAM nathI hoto ahaMkArano bhakti madadarUpa thAya che. koI vAra koI saMyamazIla ane supAtra AtmAnI bhAva ke nathI hoto paropakAra karavAno bhAva. lenAranAM pakSe nathI hoto bhakita karI hoya to tenI pustrArthanI bhAvanA vadhAre deDha thAya che. yuvAna laghatAno bhAva. tyAM hoya che, mAtra kartavya bajAvyAno AnaMda ane saMtoSa, vaye brahmacarya vrata dhAraNa karanAra pethaDa maMtrIne brahmacaryanA vratadhArI koi kAraNa ke banne ekabIjAne potAnA svajano mAne che; bhagavAnanA bhakato eka zrAvake zAla bheTa ApI temanuM bahumAna karyuM hatuM. pethaDa maMtrI roja samaje che. Adarza sthiti to e che ke samAjamAM dareka vyakti aneka prakAre e zAlanAM darzana karatAM ane bhAvanA bhAvatA ke pote lIdhelA brahmacaryavratanA sakhI hoya. saMtoSI hoya. ema hoya to dravyathI AvI sAdharmika bhakti pAlanamAM potAnI bhAvanA paNa daDha rahe. A dRSTAMta parathI ema paNa samajI karavAnI jarUra ja na paDe. paraMtu evI paristhitinuM nirmANa thavuM te ati zakAya ke bhakita karanAre potAnA cAritryane bane teTaluM, ujajavaLa rAkhavA . muzkela che. jagatanI ghaTamALa evI che ke samAje aneka prakAranAM dAna ke prayatna karavo. jethI teNe karelI bhaktinI umadA asara aneka jaNa jhIlI bhakita satata karavAnA rahe ja che. " rAke. pUrvAcAryoe dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakAranA AcAradharma sAdharmika bhaktinuM moTuM phaLa manuSya janmanI saphaLatA che. mAnavajIvananI para bahu bhAra mUkyo che. bhaktibhAvathI kareluM dAna te uttama dAna che. AcAradharmamAM vizeSatA e che ke temAM te mana, vacana ane kAyAthI bhakti karI zakAya dAnane paheluM sthAna che. mANasa bIjuM kaMI na karI zake, paNa dAna jarUra che. sAdhamika bhakitathI tyAga, prema, karuNA, udAratA, kSamA vagere aneka prakAranA karI zake. bhale te nAnuM hoya. dAna kare eTale potAnuM kaMIka tyAge che. saddaguNo khIle che. pariNAme bhakita karanAranuM cAritraghaDatara thAya che. mAnavalyANanAM tyAgathI zIla pavitra thAya che. tyAga kare eTale potAnI mAlikI vastumAMthI zubha kAryo karavA mATe, jarUra paDe sahana karavAnI, jokhamo kheDavAnI zakita kaMIka ochuM kare che, eTale ocho bhogavaTe thAya to tapa thAya chetyArathI tenAmAM pragaTa thAya che. sAdharmika bhakitathI sAcI, sArI samajaNa zakita uttama prakArano bhAva keLavAya che. Ama, sAdharmika bhakithI dAna, zIla, tapa khIle che; samati nirmaLa thAya che. ane bhAva e cAre prakAranA AcAranuM pAlana thAya che. eka vAra bhakitano bhAva hRdayamAM dRDha thayo to bhakti karavI agharI sAdharmika bhaktinI sAthe "sAdharmika vAtsalya" athavA "svAmIvAtsalya nathI lAgatI. sAdharmika bhakita je samajapUrvaka, yojanApUrvaka, dIrdhadaSTithI ane sAdharmika vatsalatA ' zabda paNa vaparAya che. vAtsalya athavA vatsalanA udAratAthI karavAmAM Ave to enA lAbha aneka che. tenAthI samAjamAM keTaleka eTale vaDIlonA potAnAM saMtAno ke nAnerAMo pratyeno premabhAva, vahAlano aMro' daridranA ochI thAya, mAnasika du:kho ghaTe, bhakti karanArane parigraha bhAva. jarUriyAtavALI koI paNa vyakti pratye tucchakAranA bhAvane badale parimANa eTale ke maryAdita parigraha rAkhavAnA bhAva thAya, abhimAna. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTalA mATe nI bhakti eTale mArA svAvalaMbI banI jIvI zake tevI Ayoga 14 prabuddha jIvana tA. 16-10-91 ogaLe ane udAratA vadhe. gAMdhIjInI TrasTIzIpanI bhAvanA sAdharmika bhaktithI pramANe madada maLe eno mahimA samajAvato zeTha jagaDuzAno suMdara prasaMga caritArtha thAya che, samAjamAM Arthika asamAnatA ochI thAya che. samAjamAM che. bhayaMkara duSkALanI sthitimAM jagaDuzAe pote ekalAe traNa varSa sudhI saMpa, sahakAra, bhAtRbhAva vadhe che ane zAMti sthapAya che. dAnazALA calAvI hatI. paristhiti eTalI kaparI hatI ke bhalabhalA AbarUdArane jaina dharma ahiMsAnI bhAvanAne varelo che. sAdharmika bhakti karUNA ane paNa dAna levA AvavuM paDe. keTalIka vAra jagaDuzA pote dAna ApavA besatA. ahisAnA bhAva para AdhArita che. A bhAvanAnA preraka aneka dRSTAMto lenAranI AbarU sacavAya, tene saMkoca na thAya te mATe jagaDuzA dAna ApatI maLe che. jainazAsananA jayotirdhara hemacaMdrAcArya eka vAra eka garIba zrAvakanA vakhate vacce paDado nAMkhatA. paDadAnI bIjI bAjuthI lenArano phakata hAtha ghare vahoravA padhAryA hatA. tyAM zrAvakanI garIbI joine emane khUba du:kha aMdara Ave ane dAna lai le. dAnanI AvI anokhI rIta jANI te thayuM. temaNe rAja kumArapALane %aaN ke tame ahiMsAne poSakaevI "amArighoSaNA jAte jovA mATe rAjA vizaLadeva pote vezaparivaMtana karI dAna levA AvyA. to karAvI che, paraMtu eTalAthI ahiMsA dharmanuM paripUrNa pAlana thAya nahi. temaNe paDadAmAMthI hAtha lAMbo karyo. jagaDuzA te hAthanI rekhA jaI camakyA. koIne mAravuM nahi eTaluM basa nathI, paraMtu koIne jIvADavuM athavA to jIvavA A to koI rAjavIno hAtha lAge che. rAjAne te vadhAre jarUra hoya. tethI mATe madada karavI emAM ahiMsAnI bhAvanAnuM paripUrNa pAlana thAya che. rAjA kaMIka vadhAre ApavuM joie. pAtra pramANe vastu apAya. jagaDuzAe tarata kumArapALe potA guruvarya zrI hemacandrAcAryanA vacanono tarata amala ryo. potAnI pAsenuM eka mUlyavAna ratna e hAthamAM mUphI dIdhuM. rana joI rAjAne mANasa jo potAnI saMpatti ochI kare to bIjAne te madada karI zake. tethI navAI lAgI. temaNe paDadAnI pAchaLathI ja pUchyuM. Ape mane A ratna kumArapALa mahArAjAe parigraha parimANa vrata dhAraNa karyuM. rAjaya bhaMDAra zA mATe ApyuM ? jagaDuzAe namratApUrvaka kahAM, " lenArAnA bhAgya pramANe, garIbo mATe khullo mUkyo. potAnA rAjayamAM koI bhUkhyuM na rahe. darekane emanI pAtratA pramANe ane jarUriyAta pramANe meM ApyuM che. rAjA vizaLa jarUriyAta pUratuM maLI rahe tevo prabaMdha kye.. deva A utara sAMbhaLI potAnA prajAjana zeTha jagaDuzAnI udAratA, bhakti, kumArapALa mahArAjAno bIjo paNa eka prasaMga noMdhAyelo che. eka samaja ane daiSTi joIne AnaMda ane Azcarya pAmyA. tarata pote paDadA vAra hemacaMdrAcAryane eka zrAvake kharabacaDuM ane jADuM vasa vahorAvyuM. rAjA pAchaLathI pragaTa thai jagaDuzA mATe ahobhAva vyakta karyo. potAnA rAjyamAM kumAraLapALane te joIne zarama AvI. potAnA guru mahArAja AvuM vasa AvuM nararatna che tenuM temaNe gaurava anubhavyuM. " * pahere? tapAsa karatAM khabara paDI ke varasa vahorAvanAra vyakti atyaMta garIba daridratAnA anartho ghaNA hoya che, je Thera Thera jovA maLe che. A che. potAno sAdharmika bhAI Avo garIba kema rahe ? eTalA mATe anarthomAMthI ugaravAno mahattvano eka mArga che udAratApUrvakanI sAdharmibhakti. kumArapALe pote jIvyA tyAM sudhI dareka varSa eka karoDa sonAmahora sAdharmika A bhakti eTale mAtra thoDA vakhata mATe cAle tevI Arthika sahAya nahi, bhakita mATe vAparI, hatI. paraMtu sAdharmika bhAibahena svAvalaMbI banI zake, jAta mahenatathI jarUra jeTaluM - sAdharmika bhaktino mahimA samAjanI dareka vyakti hRdayapUrvaka, sUkSma rIte kamAI zake, jIvanabhara svamAnathI ane saMtoSathI jIvI zake tevI AyojanapUrvakanI . samaje e jarUrI che. te mATe eka suMdara dRSTAnta che. eka nagaramAM eka sahAya vadhu sAruM phaLa ApI zake. sahAya lenAranI paNa pharaja ke kartavya zrImaMta zeThe upAzrayamAM sAmAyika mATe besatAM pahelAM potAno koTa pAdhaDI rahe che ke teNe sahAya ApanAranuM lyANa icachavuM. potAnAthI banI zake ane sonAno hAra khITIe TIMgADayAM. thoDI vAra pachI eka garIba zrAvaka teTalI bIjAne madada karavI mahattvanuM to e che ke teoe evo puruSArtha tyAM Avyo. viSama Arthika paristhitithI te khuba mUMjhAI gayo hato. teNe karavo ke pharI sahAya levAno potAne vakhata ja na Ave. sonAno hAra khITIe laTakato joyo. corIne te ghare laI gayo. zrAvaka sAdharmika bhakti eTale garIbone madada karavI eTalo saMkucita artha : svabhAve sajajana hato. tethI ghare gayA pachI tene khUba pAttApa thayo. karavAnI jarUra nathI. garIbone madada karavI e to jarUrI che ja. paraMtu rAjayasanA - tenI patnI samaju ane zANI hatI. tene zoThanI udAratAmAM vizvAsa hato. sArI hoya, samAjavyavasthA sudaDha hoya, Arthika Ayojana saddhara hoya, prajA teNe potAnA patine hAranA mAlIka zene tyAM ja hAra gIrave mUphI paisA jAgata, mahenatu ane udAra hoya to lokone Arthika muzkelIo rahe nahi, levA mokalyo. zeThe potAnA hArane oLakhyo. zrAvakanI dayanIya sthitino tamAma nAgariko anna, vasa, AvAsa, zikSaNa, auSadhopacAra vagerenI bAbatamAM khyAla karI, hAra gIrave laI tene nANAM dhIryA. sadbhAgye e nANAMthI zrAvaka svAvalaMbI banI zake. te vakhate dravyanA prakAranI sAdharmika bhaktino avakAza sAruM kamAyo. ehI nANAM ApanAra ane lenAra bannenA bhAva uttama hatA. ocho rahe, to paNa mAnasika muzkelIomAM bIjAne sahAyarUpa banavA mATenI 'deNuM bharavA jeTalAM nANAM maLatAM ja zrAvaka hoThane te kaMma ApavA gayo. ' tagathA satkAryonI anumodananA karavAnA prakAranI bhAvathI sAdharmika bhakita roThe potAne tyAM gIrave mUkelo hAra tene pAcho ApavA mAMDayo tyAre zrAvako karavAno avakArA to haMmezAM rahevAno ja. eTale ja bhagavAna mahAvIre ane - AkhamAM AMsu sAthe kahyuM, zeTha viparIta saMjogone kAraNe meM tamAro hAra ApaNA pUrvAcAryoe sAdharmika bhakitane zrAvakAcAranuM eka anivArya aMga : coryo hato. e hAra tamAro ja che. mATe tame ja rAkho. ' tarIke gaNAvyuM che. 1 L zeThe javAba Apyo, "bhAI, e vakhate huM sAmAyikamAM hato. huM sAdhusamAna 'vata vALo hato. meM hAra utArIne khITIe makyo hato. e vakhate hAra zrImatI tArAbahena caMdulAla jhaverI paranI mAlIkI mArI nahotI. tethI A hAra tame ja laI jAo. " bane taraphathI netrayajJa mATe maLela rUpiyA vacce mIThI rakajhaka cAlI. aMte e hArane dharmanA kAmamAM vAparavAnuM bane e nakkI karyuM. e divasomAM upAzrayamAM sAdhu bhagavaMta birAjamAna hatA. eka lAkha ekAvana hajAranuM dAna upAzrayamAM rAjA paNa padhArelA. e samaye zeThe ane zrAvake potAnI bhUlanuM - amane jaNAvatAM atyaMta AnaMda thAya che ke zrImatI tArAbahena prAyanzita ApavA garamahArAjane vinatI karI, banelA banAvanI carcA thaI. caMdulAla jhaverI ceriTebala TrasTa taraphathI sva. zrI caMdulAla dareke potAnA jIvananuM avalokana karI potapotAnI traTI zodhI kADhI. hAranA mohanalAla jhaverInA smaraNArthe prativarSa netrayajJanuM Ayojana mAlika zeThe kahAM ke meM mArA sAdharmika bhAIne sIdhI madada na karI tethI tene karavA mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane rU. 1,51000/- nuM dAna corI karavAno vakhata Avyo. sAdhu mahArAje kahyuM, "meM upadeza ApatAM maLyuM che. A rakama kAyamI phaMDa tarIke rAkhI tenA vyAjamAMthI prativarSa sAdharmika bhakitanI preraNA ApI hota to A paristhiti na sarjata" rAjAe netrayajJanuM Ayojana saMghanA upakrame karavAmAM Avayo. kaThAM. * meM mArA rAjayanI prajAnI pUrI dekhabhALa na karI mATe corIno prasaMga dAnanI A mAtabara rakama saMghane ApavA mATe ame zrI upasthiti thayo. Ama, dareke potAnI pharajano vicAra karyo. dareka jaNa je tArAbahena caMdulAla jhaverInA ane emanA TrasTanA TrasTIonA Ama svanI sAthe pakalyANano vicAra kare to samAjamAM bhautika ane atyaMta AbhArI chIe. AdhyAtmika duHkha ochuM karavAmAM te sahAyabhUta thaI zake. . ' u manIo. - sAdharmika bhakti mATe zeTha jagaDuzAnuM nAma bahu jANItuM che. bhakti karanAre nama rahevuM joie, lenAranI Abaru sacavAya ane tene jarUriyAta Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-91 mohanalAla dalIcaMda dezAinuM vyaktitva (puSTha - 16 thI cAlu) prabuddha jIvana - karavAnuM e kadI cUkyA nathI. potAnI jAtane sudhAravA e sadA tatpara dekhAya che. paMDita sukhalAlajI vagere jevA pote maulaka lekhaka nathI evuM e nikhAlasatAthI svIkAre che ne nitze pote vAMcavo zarU karelo paNa jIravavAnI azakti jaNAtAM choDI devo paDayo evI paNa kabUlAta kare che. * jaina svatAmbara konpharansa heralDa" nuM taMtrIpada saMbhALatI vakhate mohanabhAi potAMnI maryAdA kevA sAcA dilathI varNave che ! vicAronI zreNI hradaya muja nA goThavI zake ! na jANyuM zI rIte muja hradaya khulluM thai zake ? chatAMye Ave je magajamAM hi te kahI dau bhalA bhAvo sAthe, tama jigarano Adara cahuM. potAnA graMthonA nivedanone aMte potAnA nAmanI sAthe mohanabhAie je zabdo joDayA che te to emanI apAra namratAnuM ApaNane darzana karAve che. jema ke : zAsanapremI (nayakaNikA), jinanacaraNopAsaka, vItarAgacaraNaraja (jina devadarzana), prathama rasapipAsu (sAmAyika sUtra), saMtasevaka (svAmI vivekAnaMdanA patro, jaina aitihAsika rAsamALA), saMtacaraNo pAsaka (AtmAnaMda janma zatAbdI smAraka graMtha), saMghano sadAno sevaka (jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, jAnyu. phebru. 1919) vagere. D ni:spRha sevAno saMkalpa : A zabdo ApaNane mohanabhAinA utkaTa sevabhAvanI paNa pratIti karAve che. e sevabhAve jema kIrti ke kadaranI apekSA rAkhI nathI, tema potAnAM kAryonA Arthika vaLataranI paNa apekSA rAkhI nathI. * svAmI vivekAnaMdanA patro nuM bhASAMtara sastu sAhityavardhaka kAryAlayane mohanabhAie kaMi paNa badalo lIdhA vinA karI ApeluM. * jinadevadarzana' jevAM keTalAMka pustako pote pragaTa karelAM tyAre emAMthI zA Arthika lAbhanI gaNatarI rAkhI na hatI. * jaina zvetAmbara konpharansa heralDa" ane jainayuga" e sAmayikonuM saMpAdana karyuM te saMsthA para eka kArakunano bojoye paDavA dIdhA vinA, prUphariDIMga vagere saghaLAM kAmo jAte ja karI laine. jaina gUrjara kavio' jevA bhagIratha kAmo paNa kevaLa prItipazrima ja hatAM. UlaTuM A kAmamAM aneka sthaLonI mulAkAta vagere nimittothI mohanabhAine potAne ghaNuM kharuM veThavuM paDayuM hatuM. mohanabhAI saMpUrvaka A kAmomAMthI badalo levAthI aLagA rahyA jaNAya che kema ke jyAM sahelAIthI badalo maLI zake tema hato tyAM paNa emaNe lIdho nathI ane emanI chellI icchA paNa vakIlAtamAMthI nivRtti laine, zo badalo lIdhA vinA ja, sAhityanI sevA karavAnI hatI. jIvananirvAha mATe to vakIlAta ja, vidhAkAryo ke jAhera sevAmAMthI paisoye levAno nahI e mohanabhAino saMlpa eka asAdhAraNa ghaTanA che. e ApaNane prabhAvita kare che ane mohanabhAimAM eka prakAranA sAdhujIvananI jANe jhAMkhI karAve che. mohanabhAinI A bhAvanAno vicAra karatAM ApaNane paNa paramAnaMda kApaDiyAnI jema ema mAnavAnuM mana thAya ke mohanabhAIne mAnapatra ane thelI paNa ayyayAM rahI gayAM e emanI bhAvanAne anusaratuM ja thayuM. E naryo vidyAprema : mohanabhAimAM naryo vidhAprema hato. koinI paNa dvArA vidyAnuM kAma thatuM hoya to AnaMda anubhave ane potAnAthI zakaya te madhda karI chUTe. muni jinavijyajInI gujarAta purAtattva maMdiranI, siMdhI sirIjhanI ke bhAratIya vidyAbhavananI vidyApravRtio cAle ane eno utsAha anubhave mohanabhAi, banArasa hindu yunivarsiTImAM jaina cera sthApavA mATe mohanabhAi konpharansane prere ane paMDita sukhalAlajI e cera para banArasa jAya emAM e bhAga bhajave. ghaNA prakAzako, lekhako mohanabhAinI madada letA -- raNajitarAma ane munazIne mohanabhAie mAhitI, saMdarbho pUrA pADayA che - mohanabhAi kAmano vadhAre bojo uThAvIne paNa evI madada karavAnuM svIkAratA, jo ke enI kRtajJatApUrvaka noMdha bhAgye ja levAi che. sAme pakSe mohanabhAi pote, potAne koinI madada maLI hoya to enI kRtajJatApUrvaka noMdha lIdhA vinA na rahe. mohanabhAinA graMthonA nivedanomAM emane madada ApanArAonAM je 15 karIe to ghaNI moTI thAya. nAmo Ave che tenI yAdI mohanabhAIno vidhAprema vidyApravRttiomAM Arthika madada karavA sudhI pahoMcato. sukhalAlajI kazA kAmano vicAra kare tyAre emanA vAravA chatAM mohanabhAi, kAma potAne game che mATe rUpiyA pAMcaso ApavA taiyAra thai jAya, darabArIlAlane sAhitya prakAzana mATe muzkelI che ema jANatAM vagara mAgye paisA moklAve, paradeza bhaNavA jatA vidyArthIne Arthika madada pUrI pADe. mohanabhAino A naryo vidyAprema saune sparzI jAya evo hato. gha guNAnurAga : mohanabhAinI prakRti guNAnurAgI hatI. koi paNa vyaktimAM je kaMi sAruM jue enA e cAhaka banI jatAM. emAM uMmara, nAtajAta, saMpradAya kazuM ADe na Ave. jinavijayajI sAdhuveza choDe tethI mohanabhAinA emanA vizenA AdaramAM kazo pharaka na paDe. vADIlAla motIlAla zAha sAme jaina samAjamAM ghaNo virodha, paNa mohanabhAIne emanA je guNo jaNAya enI kadara karavAmAM e pAchA na paDe. A kAraNe mohanabhAi vividha prakAranA loko sAthe snehasaMbaMdha nabhAvI zaktA hatA ane emanA snehasaMbaMdho vizALa hatA. D satyapriyatA ane spaSTa vaktRtva : paNa mohanabhAimAM aMdha guNAnurAga na hato. satyapriyatA ane spaSTavaktRtvano bhoge e guNAnurAgI na hatA. mitra sAthe matabheda hoya to e pragaTa ryA vinA na rahetA ane mitranIye TIkA karavAnI thatI hoya to e karI zaktA. kesariyAjI tIrthanA jhaghaDA vizenA motIcaMda kApaDiyAnA ahevAlamAM digaMbara muni mATe ekavacana vaparAyuM hatuM te potAne anucita lAge che ema e noMdhyA vinA rahI zakatA nathI. vADIlAlanAM lakhANomAM TuMkArA jovA maLe che tenI TIkA kare che ane emanA vaimanasya vadhAre evAM lakhANo mATe aprasannatA vyakata kare che. (A ja kAraNe, pahelAM je vADIlAlAnA ananya bhaktA hatA te mohanabhAi pachIthI emanA vize taTastha thai gayelA.) munazInI sAhityasaMsadanA mohanabhAi eka sabhya hatA, paNa 'pATaNanI prabhutA" ane 'gujarAtano nAtha" nAM keTalAMka nirUpaNono virodha karavAnuM e kartavya samaje che. manuzIne jaina paraMparAnuM je ajJAna che te jotAM * jaina sAdhu vize lakhavA mATe tame yogya to na ja gaNAva' ema spaSTa rIte jaNAvI zake che. * jaina sAhityano saMkSipta itihAsa' mAM kezavalAla kAmadAranI prastAvanA mUkI paNa e prastAvanAnA " badhA vicAro sAthe huM saMmata nathI " ema noMdhyA vinA mohanabhAi rahI zakatA nathI. mohanabhAinAM satyapriyatA ane spaSTavaktRtva aneka saMsthAonA kAryavAhaka maMDaLamAM teo hatA tenI carcAomAM vyakta thayA vinA rahetAM nahIM. potAnA vicAra atyaMta spaSTa ane nizcita hoya tyAre e uttejita paNa thai jatA. paNa emanA manamAM koi deza na hato tethI potAnA virodhI sAthe tarata ja maLI javAmAM emane koi muzkelI na paDatI. e kheladila - sAdila AdamI hatA. AthI ja paramAnaMda kApaDiyA ema lakhI zake che ke " bhinna bhinna saMsthAonI kAryavAhImAM temanI bAjue besIne ke sAmA besIne kAma karavuM, sahamatI anubhavI ke vicAronI athaDAmaNamAM AvavuM... A jIvanano eka lahAvo hato. " D mahatvakAMkSA vagaranA mANasa : moTAM sAhityika kAryo mAthe lenArA ane jAherajIvana sAthe ATalAbadhA saMkaLAyelA chatAM mohanabhAi mahattvAkAMkSA vagaranA mANasa hatA ! je kaMi kartavya bajAvavAnuM AvyuM - agraNI banIne ke anuyAyI banIne - te emaNe dharmabhAvathI, ekamAtra sevAnI laganIthI emaNe bajAvyuM. mohanabhAinuM jIvana e jANe eka arpita jIvana hatuM. D vinodavRtti : eTale ja mohanabhAi manathI atyaMta haLavA rahI zaktA. vinoda kare ane mitro vinoda kare e premathI sahI le. kyAreka pote potAnI jAtanoye vinoda kare. mukta khaDakhaDATa hAsya e emanA svabhAvanuM eka lakSaNa hatuM. utkaTa vidhAprema ane ni:svArtha sevAnI laganI, kaparI karmaThatA ane narI ni:spRhatA, guNAnurAgitA ane spaSTavaktRtva, satyaniSThA ane saralatA, mAnavaprema ane sahAyavRtti, tathA sAdAi bharyAM nItiniSTha jIvanano Adarza mohanabhAinA vyaktitvanI A chabI ApaNA UMDA Adarane pAtra nathI lAgatI ? n n n Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 I saMzodhaka. emane AvelI ema paddhati kaI hatI e * saghaLA bAlAcAra bAlAti sohAmaNI mukhamudrA, elacI kadAvara dezASTi prabuddha jIvana tA. 16-10-91 mohanalAla dalIcaMda dezAinuM vyakitatva n jayaMta koThArI | mohanalAla dalIcaMda dezAI eTale jaina samAjanA eka agraNI kAryakartA, paDe. mAtra smRtithI e badhuM na thai zake. mohanabhAie AvI vyavasthAo jaina zvetAmbara konpharansa heraDa" tathA " jenayuga" nA taMtrI, * jaina nipajAvI hatI ke kema athavA I kAryapaddhatithI emaNe A kAmo kya e gUrjara kavio tathA jaina sAhityano saMkSipta ItihAsa e Akara graMthonA jANavAnuM atyAre koI sAdhana nathI. jaina sAhityano saMkSipta itihAsa nirmAtA ane jaina sAhitya - ItihAsanA atyaMta paraSArthI saMzodhaka, emanuM nI anukramaNikAonI 7500 kApalIo thayelI, jene 23 viSayomAM vaheMcavAmAM vidgakArya ApaNAmAM Adara jagAve che eTaluM ja emanuM mAnava-vyaktitva AvelI ema mohanabhAIe noMdhyuM che. paraMtu graMthanI mULa sAmagrIne taiyAra paNa pUjayabhAva pere evuM che, e mAnavavyaktitvanI oLakha karavA jevI karavAmAM emanI kAryapaddhati kaI hatI e emaNe noMdhyuM nathI. 1 dhArmika AcAravicAra : 1 dekhAva : mohanabhAI kuladharmathI mUrtipUjaka jaina hatA. paNa jaina tarIkenA mohanabhAInuM bAhA vyakitatva ArSaka hatuM - UMcI kadAvara deASTi, saghaLA bAhyAcAro custa rIte pALanArA na hatA. tIrthasthAnoe jAya tyAM gauravarNanI kAMti, sohAmaNI mukhamaDA, nehabharI ne AvakAra ApatI AMkho darzana-sevA-pUjAno lAbha e jarUrale, eka vakhate sagAMsnehIone pAlItANAnI bahudhA mAthe kAThiyAvADI pAghaDI paheratA. kyAreka dhoLI TopI paherI hovAnuM jAtrA paNa karAvelI, paraMtu roja devapUjA karavAno emano koi niyama na hato. paNa nehIo kahe che. (meM kizoravaye emane joyelA tyAranuM kALI TepInuM koi yaMtranI pUjA ghera karatA ema jANavA maLe che. rAtre moDe sudhI jAganArA jhAMkhuMpAchuM smaraNa che, jene ke. kA. zAstrI Teko Ape che.) koTa ane dhotiyuM ane cA-sigareTanA vyasanI eTale covihAra to na ja karI zake ane upavAsa e emano aupacArika paheraveza, paheraveza khAdIno. -ekaTANuM karavAmAM paNa muzkelI ja. DuMgaLI, lasaNa paNa emane tyAjaya I avAje : nahotAM. mAmA prANajIvanabhAI AvA jaina AcAro custa rIte pALanArA mohanabhAIno meghagaMbhIra avAja. ethI e prabhAvazALI vaktA banI hatA, chatAM mohanabhAimAM e vastu na AvI e jarA navAi pamADe evuM rahetA. komaLa mIThA kaMThathI rAgarAgiNIo paNa gAtA. emanAM racelAM padhAmAM che. paNa mohanabhAI dharmanA bahiraMgane nahI paNa aMtaraMgane vaLaganArA hatA zagono nirdeza maLe che tethI emane saMgItanuM keTaluMka jJAna haze ema lAge ema A parathI samajAya che. manuSyaprema ane sahAyavRtti : 1 Adato: mohanabhAI manuSyapremI hatA. nAnAmAM nAnA mANasamAM e rasa letA. * mohanabhAinI tabiyata sAmAnya rIte sArI. zarIraparizramathI thAke nahI. rastAmAM maLe toye evA mANasa pAse doDha be kalAka sudhI vAto karI enA rAtanA betraNa vAgyA sudhI jAgIne kAma karI zake. alabatta, e kAraNe cA vize jhINAmAM jhINI mAhitI meLavatA. pelA mANasane ema thAya ke mArA ane dhUmrapAnanAM vyasana vaLagyo kharo. moTe bhAge sigAreTa ane kvacita pratye Amane keTalobadho bhAva che ! dezI bIDI pItA. satata pInArA eTale emanI AjubAju bIDI-sigareTanAM A sAthe bIjAne sahAyarUpa thavAnI vRtti paNa hatI. tavAvALA bilDIMgamAM haMThAM paDyAM hoya. sigareTanuM ThuMTha na thaI jAya tyAM sudhI pIdhA kare ane koI evo prasaMga bane ke jemAM sahAyarUpa thavAnI AvazyakatA hoya to pote sigareTa paDI paDI paNa saLagyA kare bujhAya nahIM, tethI eka vakhata emanA saMkalpa karatA ke A divasanI athavA amuka klAkonI je kaMi rokaDa Avaka kAgaLo baLI gayelA. bhaMDAro jovA jAya tyAM paNa thoDo samaya bahAra thaze te huM A kAmamAM ApI daiza. vaLI pAchA ema mAnatA ke AmAM jaI sigareTa - bIDInA kasa khecI Ave. ' huM kaMI karato nathI. je bhAInA bhAgyamAM jeTaluM haze eTaluM ja bIjA pAsethI - mohanabhAInuM pAcanataMtra sAruM. bhAre bhojana paNa pacAvI zake. jamI maLI raheze. eka vidhavA bAIne koI yogya saMsthAmAM Azraya apAvavA lIdhA pachI paNa bhAvatI vastu Ave to jamI zake. bIjAone jamADavAnA mATe mohanabhAIe raNajitarAma vAvAbhAI sAthe patravyavahAra karelo. paNa e zokhIna. 1 navayuvAnano utsAha : 1 jhAjhI sagavaDanI jarUra nahIM : mohanabhAI haMmezAM eka navayuvAnanA jevA utsAha ane khaMtathI taravaratA. kAma karavA mATe mohanabhAIne jhAjhI sagavaDanI jarUra paDatI. ghera gAdI kAMI paNa navIna vAta, vicAra ke vastu sAme Ave to e jANavAnI emane para besI khoLAmAM pUThuM ke pATiyuM rAkhI satata lakhavAnuM kAma karI zaktA. hoMza thatI. daiSTi AzAvAdI, tethI aMtakALa sudhI aneka pravRttiomAM e sukhalAlajI ke jinavijayajI pAse rahevA jAya tyAM potAnuM kAma lai jaI rata rahA. emanI karmaktA to ananya. e sAthe bhaLatI emanI zake ane elA paDe tyAre kAma karyA kare. korTamAM paNa navarAzanA samayamAM saraLatA ane namratA. sAdhAraNamAM sAdhAraNa kAma karavAmAMye emane kazo pUro jue. saMkoca na thato. na potAnI vakIla tarIkenI pratiSThA Ave ke na Adhunika kAryapaddhatino koyaDo : sabhyatAnA khyAlo naDe. muni jinavijayajI kuMbhAriyAnA zilAlekho ukelatA - mohanabhAIno dIvAnakhaMDa joI ane koIne ema lAge ke emanAmAM hoya tyAre mohanabhAI e zilAlekho paranI mATI sApha karI ApavAnuM kAma - vyavasthAbaddhi na hatI. cAre bAju khakAyelAM pustako-pathIomAMthI potAne kare ane sAthe sAthe jinavijayajI pAsethI zilAlekho ukelavAnI tAlIma joItI vasta kevI rIte zodhI zakatA haze evo prazna paNa thAya. paNa aneka letA jAya. pravAsamAM potAnAM badhAMkAma jAte karI le. saMdarbhothI UbharAtAM mohanabhAInAM sarvagrAhI lakhANo jotAM emanI potAnI D apAra namatA : koIka vyavasthA haro ja ema lAgyA vinA rahetuM nathI. e potAnI vastuo mohanabhAie kAmo to evo kyuM ke koI yunivarsiTI DipArTamenTa paNa AdhIpAchI na thAya mATe ghaNI vAra potAnI gerahAjarImAM kacaro paNa bhAgye ja karI zake. Ama chatAM potAnI jAtano kazo mahimA emanA manamAM ' kADhavA na detA. emanI smRti jo ghaNI sArI hatI ja. joItuM pustaka potAnI kadI vasyo hoya evuM dekhAtuM nathI. " jaina gUrjara kavione ' jaina sAhityano jagyAe beThAM beThAM ja 'e batAvI zaktA ane emAMthI joIta pAne paNa saMkSipta itihAsa" jevA Akara graMthonA nivedanamAMye eke vAkaya evuM jaDatuM tarata zodhI zakatA. nathI ke jemAM mohanabhAI potAnA kAmano mahimA karatAM hovAnuM ApaNane mohanabhAIe je prakAranAM kAmo kyAM che te to ghaNI jhINI ane lAge. e bIjAnA abhiprAyo noMdhe che kharA, paNa abhiprAyo noMdhIne aTakI cokasAibharI vyavasthAo mAge. aneka saMdarbho joDavAnA hoya, samayanA kamathI jAya che. vaLI, potAnA graMthomAM koI khAmIo hoya to te sUcavavAnI vinaMtI sAmagrI prastuta karavAnI hoya tyAre sUcikArDanI ke evI koI vyavasthA nipajAvavI ( anusaMdhAna pRSTha - 15) to amuLa sudhI ane jANavAnI je nakatA. mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMya 0 mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, sthaLa : 85, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI - 400004 phona : 35296 mudrAsasthAna : rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 69, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-4000%. phoToTAipaseTiMga : mudrAMkana, muMbaI-400 09ra. ke ' janaja jItI jAya che. . . . . Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 2 aM ka : 11 tA. 16-11-1991 Regd. No. MH. By / South 54 Licence No. : 37 zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanuM mAsika mukhapatra prabuddha jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939 thI 1989 : 50 varSa taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sva. jayamala paramAra lokasAhityanA saMzodhana saMpAdana ane adhyayananA kSetre mahattvanuM yogadAna ApanAra, sAhitya ane rAjakAraNanA samartha abhyAsI, pIDha patrakAra, 'Urmi-navaracanA'nA taMtrI, sva. jhaveracaMda meghANInA samartha anugAmI zrI jayamala paramAranuM ethI varSanI vaye rAjakoTamAM thoDA samaya pahelAM avasAna thayuM che. emanA avasAnathI keTalAMyane eka hitecchu murabbI svajana gumAvyAno anubhava thayo haze ! sva. jayamala paramAranuM nAma to kaoNlejanA vidyAbhyAsanA varSo daramiyAna TheTha 1944mAM sAMbhaLyuM hatuM, paraMtu temane rAjakoTamAM rUbarU maLavAnuM paMdareka varSa pahelAM thayeluM. tyAra pachI to jayAre jayAre rAjakoTa javAnuM thatuM.tyAre acUka emane maLavA jato. emanI sAthe patravyavahAra paNa niyamita thato. paMdareka varSa pahelAM eka vakhata saurASTra yunivarsiTInI eka miTiMga mATe mAre rAjakoTa javAnuM thayuM tyAre karaNaparAmAM rahetA mArA parama mitra zrI zaziAntabhAI mahetA mane jAganAtha ploTamAM zrI jayamalabhAI paramArane maLavA mATe laI gayA hatA. zazikAntabhAIe mAro paricaya karAvyo. paraMtu jayamalabhAIe kahyuM ke teo mArA nAmathI piricata hatA. 'prabuddha jIvanamAM pragaTa thatA mArA lekho dhyAnapUrvaka teo vAMcI jAya che e jANI mane vizeSa AnaMda thayo. pachI jayamalabhAIne paNa meM mArA kaoNlejakALanAM smaraNo kahyAM ane 'gaganane gokhe, 'khaMDita kalevaro, aNakhUTa dhArA, 'zAhanavAjhanI sAthe' 'sarahada pAra subhASa'. vagere pustako keTalAM rasapUrvaka ane utsukatAthI huM vAMcI gayo hato te meM emane jaNAvyuM. ethI teo paNa prasanna thayA. e lakhANone eka Akho jamAno vItI cUkyo hato. I.sa. 1944mAM meTrikanI parIkSA pasAra karIne huM jyAre kolejamAM dAkhala thayo tyAre kAkAsAheba kAlelakaranA 'jIvanano AnaMda' (te samayanI bRhad AvRtti)nA bardhA lekho rasapUrvaka vAMcI gayo hato. sthaLa vizeSanA lekho samajavAmAM to koI muzkelI nahotI paDI, paraMtu AkAzanA tArAo-nakSatro vizenA lekhomAM e kizora vaye yogya saMdarbhanA abhAve bahu samaja paDatI na hatI. e vakhate huM muMbaImAM govAliyA Tenka upara Avela zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM rahIne jheviyarsa kaoNlejamAM abhyAsa karato. hato. e vakhate zrI bipinabhAI kApaDiyA nAmanA eka vidrAna [DaoN. hIrAlAla siklAla kApaDiyAnA suputra] ema.e. thayA pachI saMskRta-prAkRtamAM Ph. D.nA abhyAsa mATe vidyAlayamAM rahevA AvyA hatA. bhASAnA viSayamAM samAna rasane kAraNe temanI sAthe maitrI thaI hatI. teo amane keTalAka vidyArthIone agAsImAM rAtre laI jaI khullA AkAzanA tArAo, nakSatro vagereno paricaya karAvatA. ethI e viSayamAM mAro rasa vadhato jato hato. paraMtu gujarAtImAM te mATe koI pustaka maLatuM nahotuM. tevAmAM niraMjana varmA ane jayamala paramAra kRta gaganane gokhe' nAmanuM pustaka pragaTa thayuM. e pustake tArAonA abhyAsanA mArA rasane vadhu daDha banAvyo. tyAra pachI temanA 'AkAzapothI' nAmanuM pustaka ane zrI vArSika lavAjama rU. 30 choTubhAI suthAranA tArAo viSenAM pustako mane bahu sahAyarUpa banyAM hatAM. niraMjana varmA ane jayamala paramAra 1935 thI 1950nA gALAmAM te samayanA yuvAnomAM bahu rasapUrvaka vaMcAtA lekhaka hatA. teo vividha viSayo upara lakhatAM. tArAonI jema pakSIo vize lakheluM 'ApaNe AMgaNe UDanArAM' pustaka paNa huM rasapUrvaka vAMcI gayo hato. jayamalabhAIne pahelIvAra maLatAnI sAthe ja temanA saMskArI ane prabhAvazALI vyaktittvanI tathA gharanI svacchatAnI ane sughaDatAnI eka sarasa chApa paDI hatI. savAre UThIne snAna vagerethI sajja thaIne teo khAdInA IstrI baMdha paheraNa ane pAyajAmo paherIne beThA hoya. gharanuM bAraNuM kholatAM ja temanA vadana upara smita ane Atithya satkArano bhAva chalakAto hoya. game tevI nAnI moTI vyakti AvI hoya to paNa teo eTalA ja umaLakAthI sahune bolAvatA. emanA dharamAM badhu ja vyavasthita, svaccha ane sughaDa jovA maLe. kAMya kAgaLanI cabarakhI jeTalo kacaro paNa jovA na maLe. palaMganI cAdara upara koIka karacalI ke DAdha jovA na maLe. sva. jayamalabhAIno janma 6ThThI navembara, 1911mAM vAMkAneramAM thayo hato. emanA pitA divAna prAgajIbhAInuM nAnI vaye avasAna thayuM hatuM. tyAre jayamalabhAInI uMmara mAtra cha mAsanI thaI hatI. eTale yamalabhAIno uchera emanA mosALa vAMkAneramAM nAnA-nAnI pAse thayo hato. te vakhate sAMbhaLelAM hAlaraDAM, lokagIto bALakathAo vagerenA saMskAra emanA cittamAM daDhapaNe aMkita thayelAM. 1930mAM gAMdhIjIe jayAre mIThAnA satyAgraha mATe dAMDIkuca karI tyAre gujarAta, saurASTra ane samagra dezamAM aneka kizoro ane yuvAnoe zALA-kaoNlejano abhyAsa choDI * AjhAdInI laDatamAM jhaMpalAveluM. temAM jayamalabhAI paNa hatA. temaNe vAMkanera ane dholerAmAM satyAgrahanI laDatamAM sadhyi bhAga lIdho hato. amarelImAM videzI kApaDanA virodhamAM teo upavAsa para UtarelA. emanI sAme dharapakaDanuM voraMTa nIkaLatAM teo bhUgarbhamAM cAlyA gayelA ane eka sthaLethI bIje sthaLe bhAgatA rahetA. 1932mAM satyAgrahanI laDatamAM temanI dharapakaDa thaI hatI ane temane aDhI varSa jelamAM vItAvyA hatAM. jelamAMthI chUTayA pachI teo " phUlachAba' sAptAhikamAM joDAyA hatA. paraMtu 1942nI hinda choDo'nI laData zarU thaI tyAre 'phUlachAba'nI nokarI choDIne teo svAtaMtrya saMgrAmanA eka sainika banyA hatA ane kAThiyAvADamAM aneka gAmomAM temaNe sabhAone saMbodhana karIne lokone jAgRta karyA hatA. jayamalabhAIe A rIte UgatI yuvAnInAM kiMmatI varSo AjhAdInI laDatanA eka sakriya kAryakartA tarIke vItAvyAM hatAM. ene lIdhe svAtaMtrya saMgrAmanA saMkhyAbaMdha netAo ane kAryakartAonA nikaTanA saMparkamAM AvavAno emane suMdara avasara sAMpaDayo hato. phUlachAba'mAM tyAre jhaveracaMda meghANI taMtrI hatAM. temanA hAtha nIce yuvAna jayamalabhAIe, niraMjana varmAnI sAthe 'phUlachAba'nA sahataMtrI tarIkenI javAbadArI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra prabhu jIvana svIkArI hatI. jayamalabhAInI uMmara tyAre 29 varSanI hatI. niraMjana varmAnI uMmara phakta bAvIsa varSanI hatI. phulachAbamAM teo saMyukta nAmathI lakhatA. potAnA je graMtho pragaTa thatAM te paNa teo saMyukta nAmathI ja pragaTa karatA. 1939 thI 1942 sudhInA varSa daramiyAna A be yuvAna lekhakoe ghaNuM lekhanakArya karyuM. e jamAnAmAM sAhityanA kSetramAM teo chavAI gayA hatAM. aneka yuvAno svAtaMtryanI bhAvanAthI raMgAyelA temanAM preraka, udbodhaka sAhityane vAMcavAnuM cUkatA na hatA. niraMjana varmA ane jayamala paramAre AjhAdInI laData daramiyAna 'khaMDita kalevaro' nAmanI lakhelI haLavI rasika navalakathAe keTaloka uhApoha macAvyo hato. kAraNa ke e navalakthAmAM emaNe dorelA keTalAMka zabdacitro AjhAdInA laDatamAM bhAga lenAra vyaktinA uparathI doryAM hatAM. emAM haLavI zailIe lakhAyelAM zabda citro vyaMga ane kaTAkSathI bharapUra hatAM. jo e zabdacitramAMthI koIka vyaktinI jANa thAya to temAM vadhu rasa paDe evAM e zabda citro hatAM. A baMne lekhako pAse gaMbhIra lekhananI sAthe sAthe haLavI hAsyarasika zailI paNa hatI. e A navalakathA uparathI pratIti thaI hatI. ' khaMDita klevaro' uparAMta 'aNakhUTa dhArA', 'kadama kadama baDhAye jA' jevI navalakathAomAM emaNe ApaNI AjhAdInI laDatanA divasonA vividha pravAhonuM vAstavika, narmamarmayukta citra doryuM che. niraMjana varmA ane jayamala paramAra e be patrakAroe saMyukta rIte lekhana kArya ghaNAM varSa sudhI karyuM.e baMne lekhakone gaurava apAve evI vAta che. yuvAna vaye saMyukta rIte lekhanakAryano AraMbha karanArA lekhako pachIthI potapotAnI zakti anusAra svataMtra lekhana karavA tarapha vaLI jAya che. jenI pAse vadhu sArI lekhana zakti hoya te lekhakane potAnI zaktino bIjo koI lekhaka yazabhAgI thAya e gamatI vAta hotI nathI, paraMtu yaza karatAM paNa maitrI jayAre caDhiyAtI hoya che ane hradayanI udAratA tathA svArpaNanI bhAvanA hoya che tyAre be lekhako saMyukta nAmathI ghaNA dIrghakALa sudhI lakhI zake che. gujarAtI sAhityamAM niraMjana varmA ane jayamala paramAranuM nAma e draSTie cira:smaraNIya raheze. durbhAgye I. sa. 1951mAM niraMjana varmAnuM 34 varSanI vaye avasAna thatAM A patrakAra belaDI khaMDita thaI. tyAra pachI jayamalabhAIe potAnuM svataMtra lekhanakArya cAlu rAkhyuM. emaNe patrakArattvanA kSetre AjIvana kArya karyuM ane saMkhyAbaMdha graMtho pragaTa karyA. e darzAve che ke niraMjana varmA sAthenA lekhanakAryamAM temanuM yogadAna ghaNuM moTuM rahyuM haze. jayamalabhAIno yuvAnIno jamAno eTale svAtaMtrya saMgrAmano jamAno paraMtu e jamAnAmAM eka bAju briTiza rAjayanA pradezo hatA, to saurASTramAM mukhyatve dezI rAjyo hatAM. samagra bhAratamAM sauthI vadhu dezI rAjyo saurASTramAM hatAM. traNasothI paNa vadhu A rAjayomAMnAM keTalAka nAnAM nAnAM rAjayo to pAMca paMdara gAmanAM ja hatAM. bhAratamAM AjhAdInI laData vakhate dezI rAjyono paNa eka moTo prazna hato. temAM paNa saurASTramAM e prazna vadhu jaTIla hato. jayamalabhAIe yuvAnavaye phulachAbamAM saurASTranA dezI rAjayonA prazno aMge potAnI abhyAsapUrNa vedhaka kolama calAvI hatI. Aje to navI peDhIne e samayanI dezI rAjayonI sthitino khyAla Avavo paNa muzkela che. jayamalabhAIe e dizamAM keTaluM saMgIna kArya tyAre karyuM hatuM te to te samayanA sAkSIo ja vadhAre sArI rIte kahI zake ! jayamalabhAIe yuvAna vaye 'bhUdAna', 'ukaraDAnAM phula' jevAM nATako ' sAMbelAM', 'amathI DozInI amathI vANI', jevAM TAkSakAvyo tathA 'AcArya prakullacaMdra roya', 'subhASanA senAnIo' vagere caritro lakhyAM hatAM. emanI sarjaka pratibhA Ama judAM judAM sAhityasvarUpomAM viharatI. sva. jayamala paramArano uchera ane vikAsa mukhyatve no eka rASTrIya racanAtmaka kAryakara tarIke thayelo hato. eTale ja svAtaMtrya saMgrAma daramiyAna saurASTranA ghaNA racanAtmaka kAryomAM emaNe sayi bhAga lIdho hato. emanI e pravRtti AjhAdI pachI paNa cAlu rahI hatI. I.sa. 1965nA gALAmAM emaNe gujarAtamAM nazAbaMdhInI pracAra pravRttimAM ghaNuM mahattvanuM kArya karyuM hatuM. niyamita lekhanakArya karanAra patrakAranI pAse jo koI sAmayika hoya to tenA lekhana kAryane vadhu vega ane sagavaDa maLe che. phulachAba' mAM patrakAra tA. 16-11-91 tarIke kArya karanAra jayamalabhAIne pachInA varSomAM IzvaralAla mo. daveno sahakAra sAMpaDayo ane temanA 'umi- navaracanAmAM saMpAdaka tarIke jayamamalabhAI joDAI gayA. pachInA varSomAM IzvaralAla davenA avasAna pachI 'Urmi-navaracanA'nA teo maMtrI banyA ane varSo sudhI e sAmayikane khoTa khAIne paNa temaNe niSThApUrvaka calAvyuM. ene pariNAme emanA taraphathI ApaNane emanI keTalIka uttama lekhana prasAdI niyamita maLatI rahI. bhAI rAjula daveno emAM sAro sahakAra maLato rahyo hato. jayamalabhAI jema eka siddhahasta lekhaka hatA tema eka sArA vaktA paNa hatA. temano avAja bulaMda hato. temanI vANI madhura hatI. temanuM vaktavya sacoTa ane mArmika hatuM. teo sabhAonuM saMcAlana kuzaLatApUrvaka evuM sarasa karatA ke enI chApa zrotAonA cittamAM cirakALane mATe aMkti thaI jatI jayamalabhAI eTale sabhAonA, saMgoSThIonA mANasa. jayamalabhAI aneka ThekANe ghUmI vaLelA, teo aneka vyaktionA aMgata gADha saMparkamAM AvelA. emanuM vAMcana paNa atyaMta vizALa. eTale jayAre paNa emanI pAse jaIe tyAre emanI vAtono khajAno khUTe nahi, emanuM jIvana eTale anubhava samRddha jIvana. sva. meghANIbhAInI jema jayamalabhAI mATe paNa lokasAhitya jIvanabhara rasano viSaya rahyo hato. ethI ja medhANIbhAInI jema teo paNa lokasAhityanA abhyAsa arthe aneka sthaLe ghUmI vaLyA hatA. DAyarAomAM, bhajana maMDaLIomAM, bAroTo ane cAraNo, bAvAo ane saMto ema vividha prakAranA lokonI vacce rahIne teo tenuM saMzodhana-adhyayana karatAM rahyA hatA. loka sAhityanA kSetre sva. jayamalabhAI sva. jhaveracaMda meghANInA samartha anugAmI banI gayA hatA. temaNe meghANIbhAI pAsethI sarasa tAlIma maLI hatI. eTale ja saurASTramAM temane loka sAhityane jIvaMta rAkhavAmAM ghaNuM mahattvanuM kArya karyuM che. 'loka sAhitya sabhA' nAmanI saMsthAnI sthApanA temaNe karI hatI ane tenA maMtrI tarIke ghaNAM varSo sudhI sevA bajAvI hatI. evI bIjI keTalIka saMsthAo sAthe teo saktipaNe joDAyelA rahyA hatA. saurASTramAM DAyarAonA kAryakramane vadhu jIvaMta ane sarjanAtmaka banAvavAmAM temano phALo ghaNo moTo rahyo che. A DAyarAo dvArA temaNe kavi sva. dulA kAga, merubhA, kAnajI bhuTA bAroTa vagere klAkArone prakAzamAM ANyA hatA. vartamAna peDhInA ghaNA kalAkAro e draSTie potAnI siddhio mATe sva. jayamalabhAInA RNI che. loksAhityanA vividha prakAranA kAryakramo, reDiyo prasAraNo tathA TI.vI.nA kAryakramo uparAMta jayamalabhAIe lokasAhityanA saMzodhana-saMpAdana kSetre paNa ghaNuM mahattvanuM kArya karyuM che. emaNe deza-dezanI lokakzAo,''parIkthAo, paMjAbanI vAto', 'rAjasthAnanI vAto, 'buMdela khaMDanI vAto, 'kAThiyAvADanI vAto, 'dharatInI amIrAta' vagere lokakathAnA graMtho pragaTa karyA che. ' loka vArtAnI rasa lhANa,' 'jIve ghoDA, jIve ghoDA' e nAmanA lokakthAnAM saMpAdano dvArA bIjA lekhakoe lakhelI keTalIka mahattvanI lokavArtAo emaNe ApaNane ApI che. lokasAhityamAM bALavArtAo ane kizoravArtAomAM paNa jayamalabhAIne eTalo ja rasa paDato. e kSetramAM paNa emanuM pradAna paNa ghaNuM moTuM che. yuvAna vaye emaNe lokasAhityanA bALakthAnA paMdareka jeTalA saMgraho pragaTa karyA hatA. emAM 'cAturInI vAto, 'pAko paMDita', 'caubolA rANI, 'sona padamaNI', phUlavaMtI', 'kuMvara piyujI', 'ajagaranA moMmAM' ItyAdi saMgraho noMdhapAtra che. sva. jayamalabhAIe ApaNA lokasAhitya ane lokasaMskRtinA vibhinna viSayo upara vakhatovakhata je abhyAsapUrNa saMzodhanalekho lakhyA hatA te graMthasvarUpe pragaTa thatA rahyA hatA. ApaNI lokasaMskRti, 'ApaNAM lokanRtyo', 'lokasAhitya ane saMskRti', ' lokasAhityavimarza, lokasAhityatattvadarzana ane mUlyAMkana' jevA samartha graMtho dvArA sva. jayamalabhAIe rAsa, rAsaDo, garabo, garabI vagere prakAranAM lokagIto, vividha prakAranAM lokanRtyo, paDhAra, koLI, Ayara, bharavADa, sIdIo vagere jAtio, temanA paheraveza, bharatagUMthaNanI kalA, temanI gRhasuzobhananI kalA, temanA janma, lagna, mRtyu vagerenA prasaMgonA rItarivAjo ItyAdinuM aitihAsika saMdarbho sAthe sarasa digdarzana karAvyuM che. sva. jhaveracaMda meghANI pachI eTalA ja vizALa phalaka upara lokasAhityanuM adhyayana, samartha graMtho dvArA sva. jayamalabhAI pAsethI ApaNane sAMpaDe che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-91 prabuddha jIvana - 3 2500 saurASTra yunivarsiTInI sthApanA thaI tyAre temAM gujarAtI bhASAnA AvI hatI. UrminavaracanA ' paNa baMdha karavAno vicAra cAlato hato. AMkhe vibhAganI sAthe lokasAhityano vibhAga paNa zarU karavAmAM Avyo hato, kAraNa motiyo AvavAne kAraNe teo jhAjhuM vAMcI zakatA nahi. sAMje pAMceka vAge ke saurASTranuM lokasAhitya bahu samRddha che. A vibhAgamAM jayamalabhAIe 1976 taDako AthamavA Avyo hoya tyAre teo bahAra varaMDAmAM khurazI DhALIne besatA thI 1978nA gALAmAM adhyApana kArya kareluM. yunivarsiTInA lokasAhityanA hAthamAM bilorI kAca rAkhIne vAMcatA emanuM vAMcana ochuM thayuM hatuM, paraMtu te viSayanA borDanA sabhya tarIke paNa temaNe ghaNAM varSo sudhI upayogI sevA ane mATeno emano rasa ocho thayo na hato. chApAM ane sAmAyiko teo niyamita mArgadarzana ApyAM hatAM. koI koI vAra saurASTra yunivarsiTInI silekazana vAMcatA ane sAhitya, rAjakAraNa vagerenA tatkAlIna pravAhothI haMmezA paricita samitimAM ke anya koI samitimAM ame sAthe maLatA tyAre emanA uSmAbharyA rahetA. patrakAra tarIkenuM emanuM jIvana A rIte aMtima samaya sudhI satata udAra svabhAvanI ane UMDA adhyayananI chApa citta para avazya paDatI. tAjagIsabhara rahyA karyuM hatuM. eka vakhata rAjakoTamAM emanA ghare maLavA huM gayo hato tyAre tyAMnI chelle jayAre huM emane kAlAvaDa roDa paranA baMgale maLavA gayo hato yunivarsiTInI ane sAhityanA jAherakSetranI keTalIka vAto nIkaLI. temaNe tyAre tyAre temane bahu AnaMda thayo hato. paraMtu have temanI cAlavAnI zakti ghaNI kahyuM hatuM ke pote jAhera samitiomAM ane sabhAomAM have bahu ochuM jAya ghaTI gaI hatI cAlatI vakhate lAkaDIno ke bIjA koIno Teko levo paDato. che. enuM kAraNa potAno atyaMta saMvedanazIla svabhAva che. koIka vAta nIkaLe ema chatAM emanI vAtacItamAM pUrepUrI svasthatA jaNAtI. emanI smRti paNa ane carcA thAya to e viSaya pachI potAnA manamAM lAMbA samaya sudhI ghoLAyA sArI rahI hatI. teo kahetA ke have Akho divasa gharamAM ja rahuM chuM. pathArImAM kare che koIka vakhata ethI rAtre UMdha sarakhI AvatI nathI. enA karatAM ghare paDayAM paDayAM je vaMcAya te vAMcu chuM athavA koInI pAse gAvI lauM chuM. zAMtithI beThAM hoIe ane managamatuM vAcatAM hoIe to cittanI koI vyagratA sva. jayamalabhAIe avasAnanA thoDA vakhata pahelAM prabuddha jIvana UbhI thatI nathI. ane divase sArI rIte pasAra thAya che.. mATe eka lekha mokalAvelo. paraMtu tyAre huM traNeka mahinA mATe amerikAmAM 0 yuvAnavaye teo ghaNuM pharyA che. ghaNI sabhAonuM saMcAlana karyuM che. ghaNA hato. 'prabuddha jIvanaMmAM e lekha chapAya te pahelAM to temano svargavAsa thayo. kAryakramonuM Ayojana karyuM che ane eno AnaMda paNa mANyo che, paraMtu umara sva. jayamalabhAIil svargavAsa thatAM rAjakoTamAM rasasabhara, anubhavasamRddha thatAM have nAnI nAnI aNagamatI vAtonA pratyAghAto jhIlavAnI zakti ochI aMgata vAto sAMbhaLavAnuM ane mArgadarzana meLavavAnuM eka sthAna meM gumAvyuM thatI jAya che. ApaNA rAjakIya, sAhityika, zaikSaNika jAhera jIvanamAM chAzavAre che. kaMIkane kaMIka ghaTanAo banatI hoya che ane carcA-vivAdanA vaMToLa UbhA sva. jayamalabhAInA AtmAne zAMti ho! thatA hoya che. enAthI alipta rahevAmAM have emane mananI vadhu zAMti anubhavavA DramaNalAla cI. zAha maLatI hatI sahayoga kuSTha yajJa TrasTamAM noMdhAyelI vadhu rakamanI yAdI . jayamalabhAInuM smaraNa thatAM mu. zrI ratubhAI adANInuM smaraNa 5000 zrI mahilAbahena azokabhAI zAha ava thAya Tha kizoravayathI ja teo baMne jIgarajAna dosta rahyA che. baMne rapa00 zrI esa. ke. enTaraprAIjha niyamita maLe ane ekabIjAnI pravRttithI satata mAhitagAra rahe. saurASTramAM zrI suvarNAbahena jitubhAI dalAla kyAMya paNa koI paNa prakAranuM saMmelana yojavuM hoya to je ratubhAI adANI ' 2500 zrI zizirabhAI ke. divAnajI ane jyamala paramArane tenI javAbadArI soMpavAmAM Ave to nizcita banI 2500 zrI pramilAbahena hiMmatabhAI zAha javAya. kAraNa ke AyojananI sUjha ane vahIvaTI draSTine lIdhe teo be cAra 2500 zrI kAzmirAbahena kirITabhAI vorA divasano Akho kAryakrama sAMgopAMga sArI rIte pAra pADI zake. huM jayAre jayAre . 250 zrI vAsaMtIbahena dalapatalAla dozI jyamalabhAIne maLyo chuM tyAre tyAre mu. zrI ratubhAI adANInI vAta nIkaLyA rapa00 zrI jayosnAbahena sevaMtIlAla jogANI vagara na rahe. jIvarAja mahetA TrasTanA teo mukhya TrasTIo ane tenA upakrame 2500 zrI zobhanAbahena dhIrendrabhAI zAha karavAmAM AvatI vividha pravRttionI mAhitI jayamalabhAI haMmezAM mane ApatA. 2500 zrI naraNabhAI amulakhacaMda jayamalabhAI ane ratubhAI baMnene lokasAhityamAM eTalo ja rasa, paraMtu ratubhAI zrI manISAbahena jayezabhAI zAha karatAM jayamalabhAInI lekhana pravRtti vadhu rahetI. ratubhAIne sakriya rAjakAraNamAM zrI bhAratIbahena araviMdabhAI zAha jeTalo rasa teTalo ja rasa racanAtmaka kAryakramomAM rahyo che. emAM jayamalabhAIno pata zrI dinala DAyamaMDa sahayoga paNa rahyo hato. jayamalabhAI ane ratubhAI eTalA mATe pravAsamAM - 2500 zrI anilabhAI tribhuvanadAsa ghaNIkharI vAra sAthe ja hoya. teo baMnee gujarAta bahAra bhAratamAM paNa aneka zrI saMjayabhAI caMpakalAla sthaLe sAthe paribhramaNa karyuM hatuM. 2500 zrI bhAratIbahena prakAzakumAra jagANI - 2 sva. jayamalabhAIe jIvanamAM aMtima varSomAM kareluM eka mahattvanuM lekhana 2pa00 zrI kirITabhAI vorA enDa kuM. kArya te gajarAtanA saMto ane temanAM dharma sthAnakono paricaya karAvavAnuM che. 2500 zrI saralAbahena vasaMtabhAI zAha ' jayamalabhAI keTalAya dharma sthAnakomAM jAte rahelA ane tyAMnA vAtAvaraNanI . 2500 zrI gulAbacaMda karamacaMda zAha sUkama anubhUtio jhIlelI. vaLI teo keTalAya nAmI-anAmI saMtonAM pratyakSa 12 50 zrI dakSAbahena hitezabhAI zAha , saMparkamAM AvyA hatA ane temanI pAsethI preraNA meLavI hatI. eTale emaNe 51,2 50 kula rakama potAnAM adhyayana, avalokana ane svAnubhavane AdhAre sevA dharamanAM ' amaradhAma' nAmanI eka lekhamALA' lachAbamAM 1986mAM cAlu karelI. lagabhaga traNa varSa sudhI e lekhamALA niyamita cAlI hatI. e lekhamALAmAM | saMghanA AjIvana sabhyanuM lavAjama rU. 750/- | emane bhAI zrI rAjula daveno sAro sahayoga sAMpaDayo hato. atyaMta lokapriya thayelI e lekhamALA daLadAra graMtha rUpe pragaTa thaI che, je ApaNA saMtonA zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI zanivAra, tA. 12 -10-1991nAM jIvana kArya vizenA sAhityano eka mahattvano graMtha banyo che. maLelI sAmAnya sabhAmAM TharAvavAmAM AvyuM che te mujaba saMdhanA. mu. zrI jyamalabhAI ploTanA potAnA raheThANethI kAlAvaDa roDa upara AjIvana sabhyanuM lavAjama havethI rU. 750/- karavAmAM AvyuM che. potAnA 'navaraMga' baMgalAmAM rahevA gayA te pachI temane jayAre jayAre huM maLavA jato tyAre lekhana-vAMcananI temanI pravRttinI vAto thatI. have temAM thoDI maMdatA maMtrIo 2500 2500 2500 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 4 . prabuddha jIvana tA. 16-11-91 - kalaza ane kalevara : kaladAra kRti tArI, Izvara ! 1 . 2 hemAMginI jAI kalaM kalaM gRhitvA ca devAnAM vizvakarmaNA / - kaLaza sarvamaMgala sarvasuMdara tyAre ja lAge jayAre zrIphaLanI tenA para nirmito yaH surairyasmAt kalazastena ucyate // sthApanA thAya. kalevara sarvAMgasuMdara tyAre ja bane jayAre buddhino saMcAra thAya, - arthAta vizvakarmAe devatAonI klA klAmAMthI aMza tAravI nirmANa sarvAgI vikAsa thAya. ane vaLI, popaIRAya vRkSaI - vakSo karyuM tethI tene kaLaza evuM nAma maLyuM.. paropakArArthe phaLa Ape che. phaLa e vRkSanA vikAsanI caramasImA che tevI ja adhyAtmanI paribhASAmAM kaLaza eTale jIvanarUpI jaLa ane prANarUpI rIte buddhino vikAsa ane temAMya svArtha mATe nahIM kinu samaSTinA zreyArthe jayotane dhAraNa karanAra sughaTita deha, buddhinuM prayojana jIvanavRkSanI parAkASThA che. zrIphaLa khAruM jaLa pIe che. toya sakala lokano svAmI Izvara sa-kla (kayA hitam = kalAyukta) ene madhuruM banAvIne jagatane Ape che. tethI e kevaLa phaLa nahIM, zrIphaLa che. che. prakRtinI pratyeka kRti klAya che. temAM ya mAnavadeha-lAdhara IzvaranuM zreSTha zrIphaLa kRtajJatAnuM pratIka che. kRtajJatA sarvajJane pAmavAnuM eka sopAna che. sarjana che, prakRtinI prazasya kalAkRti che. tethI mAnavazarIrane phlevara (kalAomAM zrIphaLanI bhItara jala che. jayAM sudhI pUrNakalaza jaLapUrNa che, jayAM sudhI zreSTha) evI saMjJA che. kalevara caitanyapUrNa che tyAM sudhI te pavitra che, suMdara che. mAnavadehanuM arcanIya . pUrNakuMbha yA pUrNakalazanA rUpamAM bhAratIya kalAkAroe caitanyapUrNa tattva te prANa. jayAM sudhI prANa ullase tyAM sudhI zarIrarUpI ghaTa sarvamaMgala mAnavadehanI madhura kalpanAne sAkAra karI che. kaLaza bhAratIya saMskRtinuM sarvagAmI che, bhadra che. (yogazAstramAM prANanA AyAmane kuMbhaka saMjJA che. te paNa ati agragaNya mAMgalika pratIka che. jainonA aSTa maMgalamAM kaLazane paNa sthAna sUcaka che.) niprANa deha eTale mUrtihIna maMdira ! abhadra, amaMgala ! ghaTa - ApavAmAM AvyuM che. maMgalakAryanA zubhAraMbhe kaLazane sAkSI rAkhIne ApaNe ghaTamAM ramatA AtmarAyAno viyoga thayo ke dhaTa phaTayo ja jANo. (mRtyuveLA puSpAhavAcana karIe chIe. raMgoLI karI' pATalo mAMDI dhAnyanA puMja upara ghaTasphoTa karavA pAchaLa ke kuMbhamAM asthi padharAvavA pAchaLa A bhAvanA haze kaMkathI svastika dorI kaLaza sthApIe chIe. temAM agrodaka bharI jaLane gaMdhathI suvAsita karI durvA padharAvIe pachI paMcapallavothI maMgala klaza sajAvIe evI dhAraNA che.) Ama janmathI mRtyu sudhI ghaTa jIvananuM pratIka che. chIe. paMcaratnothI klaza zrImaMta bane che. pAchaLa vastra nAkhIe tyAre te saMskRtamAM eka zloka che jemAM vidvAnane pUrNaghaTanI upamA ApI che. ane mUDhane adhUrA ghaDAnI suvAsas thAya che. . sapUcho na pati - ATaluM chatAMya kaLaza pUrNatayA zobhAyamAna lAgato nathI. tenI samagra zobhA ane mahanIya gauravanI koI anirvacanIya maMgala bhAvAnubhUti tenA para mA~ paTI ghoSamupaiti tUnama ! ' zrIphaLa mUkIe tyAre ja thAya che. tIrthaMkara paramAtmAnI mAtAne je cauda svapna , viSA-chIno roti jharva . Ave che temAM navamuM svapna ne pUrNa kaLaza' che. jlpanti mUDhAstu guNairvihInAH // - sarjanahAranI sRSTi suramya raMgonI vividha bhAtothI maDhI nayanamanohara jevI rIte khIcaDa khakhad thAya tyAM lagI ja bole jayAM sudhI te kAcI raMgoLI che. ati prathAmanusare e svastivAcana ane AzIrvAda sAthe hoya, caDhI jAya ke khakhad avAja zamI jAya. tema pANIthI pUro bharAyo na 'sRSTi nirmAtA mAnava ghaTamAM prANa prasthApita kare che. kaLazanuM sthApana dhAnyanA ' hoya tyAM sudhI ja ghaDo buDabuDa avAja kare arthAt baDabaDa guNavihIna mUrkha paMja upara ja thAya eno dhvajAI e ke anAdhAnya mAnavadehana AdhArabhUta hoya te ja kare. vidvAna ane kulIna nama hoya che. (namyA vinA to ghaDoya pUro . tattva che. kahevAya che, anamaH prANaH prANamayaH paI BH: - arthAt prANa bharAto nathI, namratA vinA mAnava paNa paripUrNa thato nathI). .. eTale ke jIvana-zaktino AdhAra anna che ane mAnavanI katvazakti arthAt marAThI saMtakaviomAM gorA kuMbhAranuM paNa eka viziSTa sthAna che. enuM parAkrama prANa upara nirbhara che. annamaya kozathI prANamaya kozano, vyavasAye kuMbhAra evA A saMtakavine mATInA ghaDAne TakorA mArI mATaluM kAcuM prANamaya kozathI manomaya kozano, manomaya kozathI vijJAnamaya kozano ane che ke pAkuM te cakAsavAnI hathoTI hatI. tema mANasa pArakhavAnI emanI eka vijJAnamaya kozathI AnaMdamaya kozanuM kramaza: vikAsa thAya che. annathI AnaMda anokhI Dhaba hatI. emanI pAse AvatA bhaktajanane mAthe Takoro mArI khAtarI ane prANathI paramAnaMda sudhInI gatinA pAyAmAM ana che. tethI karIne kaLazanuM karI letA ke AvanAra davamaDaduM che ke 5 vamaDabhakta kharekhara sthApana tejapuMjanuM vardhana karanAra dhAnyanA puMja para thAya che. bhaktirasathI chalakAto ghaDo che ke adhUro ghaDo che ke taddana khAlIkhama. eka - kaLaza je mAnavazarIranuM pratIka che to aMdaranuM suvAsita jaLa be ADavAta karI lauM. mahAbhAratanI kathAmAM bhImanA zaktizALI putranuM nAma jIvanasattvanuM sUcaka che. (ApaNI bhASAnI kahevato keTalI sUcaka hoya che - che ghaTotkaca. ghaTa eTale ghaDo ane utkaca eTale jenA mAthe bilakula vALa 'enAmAM to pANI ja nathI) saMskRtamAM pANIne bIvananuM kahe che. mAnavajIvananI - nathI ne ? TAliyo A bhImaputra ghaTotkacanuM TAliyuM mAthuM dhaDa/zarIra para evuM sArthakatA temAM che ke pAchaLa suvAsa mUkI jAya. nATayagItanI paMktio yAda to lAgatuM hatuM jANe ke UMdho mUkelo ghaDo. tethI tenuM nAma paDayuM ghaTotkaca. Ave che - agamyamunine ghaTayoni ane maMgaLanA grahane ghaTaza evI saMjJA che. .. - prIti pArijAta gaNAye gorA kuMbhAranI jema anya bhaktimArgI saMtakavioe paNa dehane ghaTanI sUkAya ke baLI jAya chatAM ye - jyAM vikase tyAM suvAsa enI upamA ApI che. tulasIdAsajI mAnavamAtrane araja kare che. - " pAchaLa mUkI jAya - dayA dharama ko mUla hai pApa mUla abhimAna; * ' jaLamAM padharAvelI durvA vaMzasAtatyanI sUcaka che. durvAno eka vizeSa tulasI dayA na chAMDIe jaba laga ghaTa meM prANa guNa che, ene prapo toya varSa, nirmaLa thAya nahIM durvA sakala jIvasRSTinAM no guru nAnaka kahe che - '' mULa sUcave che. pUrNakaLazanA mukha para mUkela puSpapallava jIvanasamRddhinAM ghotaka "kAhe re bana khojana jAI che. kaLazamAM padharAvela paMcaratno, paMcamahAbhUto ane paMcendriyonAM ghotaka che. sarvanivAsI sadA alepa... Indriyo sakSama hoya, zarIra svastha hoya, sukhAkArI ane samRddhi hoya ghaTa hI khorje bhAI. : chatAMya mAnavIne mahanIya gaurava kevaLa riddhithI nahIM, buddhithI prApta thAya che. AvA to aneka udAharaNo che jemAM saMtoe dehane ghaTanI upamA ApI mAnava vicAravaMta prANI che. kaLaza paranuM zrIphaLa mAnavamastikanuM ghotaka che. che. kaLaza moTo hoya to ghaTa bane. dhATa dhaDiyAM pachI nAmarUpa jUjavAM, aMte sarveSa trevu zika prathama arthAt zarIranA sarva aMgomAM mastaka mukhya che. e che to hemanuM hema hoya. to hemanuM hema hoya , Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-91 prabuddha ghaTa durgAnuM cihna che. guDI paDavAe sajAvelI guDI paNa kaLazano ja prakAra che ane navarAtrino garabo arthAt dIpagarbhaghaTa eTale paNa kaLaza ja, mAtra te sajaLa nahIM, sa-teja che. kavizrI bhANadAsanI garabI che - "gaganamaMDaLanI gAgaraDI guNa garabI re dinamaNi sUraja dIpaka karIyuM guNa garabI re teja taNo nahIM pAra gAuM guNa garabI re. navarAtrino 'garabo' eTale sacchidra ghaTamAM dIpanuM sthApana. ghaDo dehanuM pratIka che. aMdaranI dIpakaLI AtmajayotinI, jayotiSmanta paramatattvanI ghotaka che. chidro IndriyonuM pratIka che. 'Indriyo dvArA AtmAno prakAza bahAra relAya che. ghaDAmAM chidra hoya to pANI vahI jAya, caitanya vahI gayA pachI rahI jAya khoLiyA jevo ghaDo. tevI rIte sacchidra ghaTamAMthI IndriyonuM relAnuM teja dhIme dhIme vilAtuM jAya. deha jIrNazIrNa thAya, kaThopaniSada kahe che- sarjendriyAnAM nayanti tena teja relAtuM baMdha thAya ane mAnava kALano koLiyo bane. (laza, klevara, klA ane kAla cAreya zabdomAM eka ja dhAtu che 'kala) navarAtrinA dIpagarbhaghaTanI AjubAju garabe ghUmavAnI ApaNI prathA che eno AdhyAtmika artha e ke hiraNyagarbha paramatattvanI AsapAsa Akho saMsAra, janma ane mRtyunI ghaTamALa cakrakAre garabe ghUme che. saMsAracakne, kAlacakrane abAdhita rAkhe che. galantikAnI (arthAt 1. jaLAdhArI je kaLazano ja eka prakAra che athavA 2. ghaTikAyaMtra) jema deha gaLato jAya che. samayanI reta para jIvana saratuM jAya che. saMsAra sarasara sarakato rahe che. A saMsAracakne ghaTamALanI upamA ApI che. ApaNA mUrdhanya kavizrI narasiMharAva diveTiyAnI paMktio yAda Ave che. "che mAnavI jIvananI ghaTamALa evI du:kha pradhAna sukha alpa thakI bharelI." du:khagrasta saMsAranA udgAra mATe cAra Aryasatya ApanAra bhagavAna buddhanuM - avalokitezveranuM - vizeSa abhijJAnacihna kaLaza che. avalokitezvarano A kaLaza karuNAmRtathI chalakAya che. kaLazamAM amRtanI kalpanAnuM mULa zakyato samudramaMthananI kathAmAM maLe che. amRtanI prApti mATe devo ane dAnavoe samudramaMthana karyuM. prathama to halAhala viSa nIkaLyuM ene klyANakArI zivajIe pIdhuM. pachI caudaratno ane aMte amRtakuMbhArI dhanvantari pragaTa thayA, amRtaprAptinI jhapAjhapImAM amRtakuMbhamAMthI je je sthaLoe amRtabiMduo sarI paDayAM te te sthaLoe kuMbhameLo zarU thayo evI mAnyatA che. enuM tAtparya e ke mAnavadeha eka jIvana kuMbha che, deha dhaDulo che, deha chAlo che, Izvarano dIdhelo che to sRSTi mAnavarUpI kuMbhano mahad meLo che. emAM viSa paNa che ane amRta paNa, daivI saMpad paNa che ane AsurI paNa. banne vacceno saMgharSa paNa che ane samAdhAna paNa. sarvathI e upara che - A sRSTinA raMgameLAmAM ApaNane mhAlatA karanAra, amRtatvanI mohinI lagADanAra, karuNAmRtanI lhANa karAvanAra - lomahezvara mAdhava. rasathI bharelI maTukI che, maTukImAM mAdhava che. goviMda AnaMda svarUpa che. govIMdAmAM AnaMdano hilloLa che. gamartAno gulAla che. sahajIvananI rasalhANa che. jagata madhyayuganAM khristI virodhI muslima dharmayuddha tarapha ghasaDAI rahyuM che. ItihAsamAM A dharmayuddho "krujheDa" nAme jANItAM che. dharmayuddhono bIjo moraco jehAda tarIke oLakhAya che . jemAM navodita IslAma dharmanA keTalAka jhanUnI pracArako ema mAnatA hatA ke svarga mAtra muslImo mATe ja anAmata che, ane IslAmamAM nahiM mAnanArA lokonuM buddhi vaDe nahi to baLa vaDe, temanuM IslAmIkaraNa karavuM joIe. ane tema karanArane paNa puNya hAsala thAya che. IslAmamAM nahi mAnanAra "kApharo mATe svarga nathI. A vicArasaraNI pAchaLa dhArmika bhAvanA karatAM rAjyo ane sAmrAjayo jItavAnI mahattvAkAkSA vadhAre hatI. caMgIjhakhAna muslima na hato, paNa teNe cheka pUrve yuropa sudhI ane naiRtya eziyA sudhInI duniyAne ghamaroLI nAkhI hatI ane pUrva eziyAthI pUrva yuropa sudhInA dezonA jAnamAlano evo vinAza karyo hato ke, jagatanA ItihAsamAM teno koI joTo nathI. (caMgIjhakhAna athavA jaMghIjhakhAna nAmamAM khAna zabda muslima nathI. te moMgoliyAmAM umarAvano darajjo darzAvato zabda che. moMgoliyA Aje paNa mukhyatve bauddha che.) I.sa.nI 15mI sadIthI dharmanA nAme eka vadhu vyApaka yuddha saLagyuM. Isue koI dharma sthApyo na hato. teo pote yahUdI hatA. ane temaNe dharmamAM peThelA saDAne dUra karavA jhuMbeza upADI hatI. pazcima eziyA para zAsana romana sAmrAjayanuM hatuM, ane Isu khristane dveSI yahudIoe romana sainiko drArA lokotsava, lokasaMgIta ane lokanRtyanA kSetramAM paNa dhaDAe rasa relyo che. uttarapradezanuM carakalA, paMjAbanuM jAgo ane gujarAtanuM jAga - A badhAM ghaTanRtyo che. dakSiNa bhAratanuM vAgha ghaTam ane gujarAtanI mANa paNa ghaDAnA ja prakAra che. tIrthaMkara paramAtmAnI snAtrapUjAmAM kaLazanuM ghaNuM mahattva che. devo eka karoDa sATha lAkha - kaLaza vaDe prabhune kSIrasamudranA sugaMdhI auSadhayukta jaLathI snAna karAve che. kavi vIravijayajI lakhe che, 'sATha lAkha upara eka koDI, kaLazAno adhikAra.' vAstukalAmAM to kalaza - sarvopari virAgate -- sarvocca sthAne virAje che. maMdira kahIe eTale kaLaza joIe ja. to ja maMdira pUrNatva pAme. kahevAya che jJAntAni haryALi ane zAnta mandiram arthAt jaryAM. laha-kaMkAsano aMta che te ghara che ane jayAM jhaLakato kaLaza che te maMdira che. kaLaza pUrNAhutinA pratIka tarIke paNa vaparAya che. jainonI 'pUjA'nA prakAranI racanAomAM tathA anya keTalIka racanAomAM aMte 'kaLaza' nI paMktio AvatI hoya che. ghaNI jaina hastapratomAM te jayAM pUrNa thAya tyAM 'kaLaza'nI jhINI akSara jeTalI AkRti doravAnI prathA jovA maLe che. (e AkRti vakhata jatAM lahiyAonAM ajJAna ane utAvaLane kAraNe 'cha' jevI banI gaI hatI.) A kaLaza UMco thaIne jagatane ItikartavyatAno saMdeza Apato rahe che. saMta jJAnezvare zrImad bhagavad gItAne gItAmaMdiranI upamA ApI che. gItA jo maMdira che to gItAno paMdarano adhyAya arthAt puruSottamayoga gItAmaMdirano lazAdhyAya che. janmASTamIe janmelA saMtakavi jJAnezvarano samaSTine saMdeza che "dehane maMdira banAvI, AtmarUpI viThThalane oLakhI, IzvaranI A ladArakRti evA phlevaranI kRtArthatAno lazAdhyAya lakhI jIvanagraMthanI samApti karo " *** dharmayuddhonA jharatA aMgArA Dviyagupta maurya pakaDAvI daIne vadhasthaMbha para khIlA vaDe jaDAvIne temanuM mota nIpajAvyuM hatuM. khrista zabda kadAca pahelIvAra Isu masiha (payagaMbara) mATe vaparAto thayo. payagaMbara hovAno vinamra Isuno koI dAvo na hato. ane jo tenA ziSyo paikI cAra ziSyo, maithyu, mArka, lyuka ane jahA~ne navAM vasiyatanAmAM tarIke oLakhAtuM navuM bAIbala lakhyuM na hota to, kadAca ApaNe IsuthI paricita thayA na hota. IsunA nAme oLakhAyelo bodha (GOSPEL) yahUdI ane muslima dharmamAM verAI gayo hota. eka ochI jANItI hakIkata e che ke, yahUdIo ApaNA dezamAM IsunA janma pahelAM athavA tenI AsapAsanA koI samaye AvyA hatA. maMdira bAMdhIne potAnA dharmano pracAra karyo hato. temane hiMdustAna sudhI AkarSI lAvanAra malabAranA tejAnA ane hiMdanuM mulAmaya kApaDa hatuM. bhaugolika rIte, IjharAyela athavA pelesTAIna (phIlIsTAIna) pazcima eziyAmAM bhUmadhya samudranA kAMThAnA siriyAnI godamAM che. IsunI hatyA pachI, pazcima eziyA yahUdIo ane khristIonI vaccenA dharmayuddhanuM raNamedAna banI rahyuM. jyAM sudhI yuropamAM romana sAmrAjyanuM varcasva hatuM tyAM sudhI khristIo tyAM phAvyA nahiM, romanone temano potAno Arya dharma kahIM zakAya evo dharma hato. temAM devadevIonA maMdiro hatA. tevuM ja prAcIna grIsa viSe hatuM. tenI upara paNa, ApaNA paurANika sAhityano ane saMskRta bhASAnA zabdono prabhAva Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-11-91 hato. bIjI AzcaryanI vAta e che ke khristI dharma yuropa pahoMcyo te pahelAM laDAvavAmAM AvatA hatA. tyAre Araba ane yahUdI prajA semAITa tarIke hiMdustAnanA pazcima kAMThe te sthapAyo hato. Ama, ApaNo deza jagananA be oLakhAtI hatI. ane temAM esIrIyana, hibru, vagere te kALanI dhaNI jAtiono prAcina dharmono yajamAna banyo hato. bhAratamAM jaina ane bauddha dharmono prabhAva samAveza thato hato. teo paurANika kathAnA eka nAyaka noAhanA anuyAyIo to sarvopari hato. yahUdI dharma bahu prAcIna dharma gaNAya che. ghaNA vidvAno, jaina hatA. noAhanA putra zemanA vArasa tarIke gaNAya ane IjIthI IrAna sudhI ane bauddha dharmane hiMdu dharmanI zAkhAo jevA saMpradAya gaNe che. tema chatAM, te teo patharAyelA hatA. purANa kathAmAM noAhe mAnava sRSTine ane prANIsRSTine darekane potapotAnuM tattvajJAna che, potapotAnuM sAhitya che. yahUdI dharmanA sthApaka jaLapralayamAMthI bacAvI lIdhI hatI ema kahevAya che. temAITa prajAnuM mULa abrAhama tarIke oLakhAya che. khristI dharmanA payagaMbara Isu hatA. IslAmanA vatana arabastAna hatuM. Ama semAITa prajAmAM Arabo sAthe hibruo athavA sthApaka ane chellA payagaMbara tarIke hajharata mahaMmada payagaMbarane oLakhAvavAmAM yahUdIono paNa samAveza thAya che. Ave che. paraMtu hiMdu dharmanA sthApaka koNa ? hiMdu zabda paNa ApaNI bhASAno yahUdIono mULa puruSa abrAhama hato. kathAo kahe che ke ati vRddha nathI! videzanA muslimo ApaNA dezane siMdha athavA siMdhudeza tarIke oLakhatA vaye abrAhame hagAra nAmanI upapatnI karI hatI. jeNe e zatAyu bujhargane hatA. tenI uparathI hiMda ane hiMdudeza zabdo AvyA, ane ApaNe paNa IsmAIla nAmano putra Apyo hato. ApaNane hiMdu tarIke oLakhAvavA lAgyA ! hiMdu dharmamAM ghaNA paMtha athavA yahUdI ane IslAma dharmamAM hajI paNa balidAnanuM mahatva ghaNuM che. e saMpradAyo che. jemake, zaiva, vaiSNava, devI athavA zAktamArgI, AryasamAja vagere. baMne dharmonI phIlasUphI kahe che ke jenI upara tamane vadhumAM vadhu prema hoya tenuM paraMtu Azare 3500 thI 4000 varSa pahelAM, pazcima eziyAmAMthI athavA Izvarane balidAna Apo. abrAhamane IsmAIla para vadhumAM vadhu prema hato, pUrva yuropamAMthI Aryo A dezamAM vasavA lAgyA, tyAM sudhI hiMdu dharmanA sthApaka tethI teNe IsmAIlanI hatyA karavA eka charo kADhayo, paraMtu Izvare prasanna tarIke koInA nAmano ullekha thato nathI. zIvapaMthI zIvane mahAdeva gaNe che. thaIne IsmAIlane ThekANe eka bakarAne mUkI dIdho. tethI Aje paNa A baMne vaiSNavo viSNune ane temanA avatAra tarIke zrIkRSNane bhaje che. ane gItAne dharmomAM balidAnanuM mahattva ghaNuM che. have zraddhALuo koIpaNa zubha -azubha prasaMgoe gheTAM athavA bakarAnA balidAna Ape che. jema vadhu balidAna devAya zrIkRSaNe Apelo bodha gaNe che. zrIrAma paNa IzvaranA avatAra gaNAya che. ane hiMduonA jIvanamAM otaprota hoya che. tema, Izvara vadhu prasanna thAya. I.sa.570 nA arasAmAM IslAma dharmanA sthApaka hajharata mahaMmada payagaMbara sAhebano janma thayo. ane temaNe moTA keTalAka vidvAno ema mAne che ke Aryo bahArathI AvyA nathI, teo thaIne dharma sudhAraNAnI jhuMbeza upADI. tyAM sudhI Arabo paNa mUrtipUjaka ahIMnA ja vatanI hatA. ane draviDone dakSiNamAM pAchaLa haTAvIne samagra dezamAM hatA.khuda makkAmAM devadevIonA maMdiro hatA. mahaMmade kahyuM ke allAha eka ja hiMdu dharma phelAvyo. ItihAsakAro ema mAne che ke Aryoe AvIne sidhu che. ane huM teno chello payagaMbara chuM. mUrti dvArA allAhanI pUjA ke ArAdhanA saMskRti upara vijaye meLavo, temanA yajJayAgAdi, kamekaMDomAM hiMsA ghaNI ' thaI zake nahi tethImakkA ane madinAmAM maMdirono nAza karavAmAM Avyo. te thatI hovAthI temanA saMpradAya sAme virodha jAgavAthI jaina ane baudhdha saMpradAyo vakhate paNa makakAmAM Aje kAbA nAmano paththara che. tenuM mahAmya ghaNuM hatuM. sabaLa thayA. ahIM ItihAsa ane dharma ekabIjAmAM bhaLI gayA che. tethI lokonI mAgaNIne mAna ApIne kAbAne mahaMmada payagaMbaranA IslAmamAM Aje hiMdu dharmanA nAme je saMpradAyo cAle che, temAM devadevIonI achata kendramAM mUkavAmAM Avyo. hajI paNa IslAma dharmamAM tene sauthI vadhu pavitra nathI. IrAnanA AryonI jema hiMdu dharmamAM paNa Adi athavA mukhya deva agnine pratIka mAnavAmAM Ave che. vidvAno mAne che ke te AkAzamAMthI AvI paDela, mAnavAmAM Ave che. IrAnamAM ane ApaNA dezamAM vAraMvAra bhabhukatA dAvAnaLo kharelo tAro che. pachI je athaDAmaNa thaI temAM payagaMbarane pIchehaTha karavI ane jayAM javALAmukhIo hoya tyAM temanA bihAmaNA svarUpa joIne, agnine, paDI. temaNe bIjuM pavitra nagara madInA jItI lIdhuM ane tyAMthI temanA IslAma . prathama deva tarIke mAnavAmAM AvyA haze. hiMdu dharmamAM traNa devonI trimUrti parasta rAjyanuM zAsana karyuM. teo makkAthI I.sa. 622mAM bhAgI gayA hatA.' che : pRthvInA sarjaka brahmA, sRSTinAM pAlaka viSNu ane pRthvIno pralaya karanAra tethI temanI A hijaratathI te sAlathI muslima kelainDara zarU thAya che. I.sa. mahAdeva ziva. pachI to asaMkhya devadevIonI ane temanA pratIkarUpa prANIonI 630mAM temaNe laDAI vinA makakA jItI lIdhuM. jagatanA ItihAsamAM A bahu paNa kalpanA karavAmAM AvI che. je buddhiyukta na hovA chatAM, bhAvikonI zraddhanA mahatvanI ghaTanA hatI, kAraNake, thoDIka sadIomAM ja, IslAma dharma pazcimamAM aphrikAnA vAyavya khUNAmAM morokko sudhI ane eziyAnA prazAMta mahAsAgarane pratIka hoya che. kAMThe cIna sudhI phelAI gayo. morokkothI jIbrAlaTaranI sAmudradhunI oLaMgI svAmi dayAnaMda kahetAM, ke, jo tame tamArA devadevIone uMdaro vagerenA jaIne yuropanA naiRtya khUNe porTugala ane spena upara muslimoe caDAI upadravothI bacAvI na zako to tamane potAne vadhu upadravI zatruo sAme kevI karI arabastAnamAMthI IrAkanA bagadAdane kendramAM rAkhIne muslima Araboe rIte bacAvI zakazo? dharma hiMsA upara AdhArita hoI zake nahiM. hiMsAyukta IrAna, aphaghAnIstAna, ane cheka madhyaeziyAmAM cinAI turkastAna (vartamAna dharma e dharma nathI, adharma che. yajJamAM jIvatA prANIne homavA ne dharmanI vikRti cInanA sikIyAMga prAMta) sudhI potAnI ANa phelAvI ane muslima rAjayo che. koI dharmane koI prANInuM balidAna joItuM nathI. tathA sAmrAjayo racyAM. A pradezomAM IslAmano pratikAra cAlu rAkhavAmAM balidAnanI prathA Aryo pazcima eziyA ane bhUmadhya samudranA kAMThAnA aphaghAnIstAna (saMskRta- apacAna) chelluM hatuM. kAzmIra himAlayano vistAra A dezomAMthI lAvyA hoya ema lAge che. prAcIna grIka- ane romana saMskRtimAM aphaghAnIstAnamAM pahoMce che. tenA ati ThaMDA kaThora havAmAnamAM Aryoe moTA dhArmika utsavo yojAtA hatA. je sAmAjika AnaMda pramoda, vyAyAma, ane lagabhaga 19mI sadInA aMta sudhI sAmano karyo, paraMtu chevaTe temane mArI khela-kuda-doDanA AnaMdotsavamAM pheravAI jatAM. ane samagra prajA khelavIra tarIke nAkhavAmAM AvyA, tenI yAdamAM A aphaghAna himAlayane hiMdu kuza (hiMduonI ke utsAhI prekSako tarIke bhAga letI. yajJayAgAdimAM devadevIone prasanna karavA hatyA) nAma ApavAmAM AvyuM. ahIM bhagavAna buddhanI eka vizALa -suMdara tathA yajJanA prANIonA AtmA mUkta karavA, jIvatA prANIonA balidAna mUti hatI, teno nAza karavA topagoLAno paNa upayoga karavAmAM Avyo ! paNa apAtA hatA. eTaluM ja nahiM paNa, mAnava balidAna paNa apAtA hatAM. bhAratamAM zrImatI iMdirA gAMdhInI sarakAra hatI tyAre, aphadhAna sarakAre, temanI baLa ane yuddhanI spardhAmAM lohIne reDAya tyAM sudhI spardhA barAbara jAmI nI madadathI A mAnanA jINoddhAra karAvyo. A madadathI A mUrtino jIrNoddhAra karAvyo. kahevAya. bhAMgaphoDa ane hiMsAnA dravyo prekSakone prasanna karatA hatAM. tyAM muslimoe IslAma dharma ThokI besADavA, eka hAthamAM kurAna ane bIjA hAthamAM talavAra ugAmIne AkramaNo hatA, evI chApa paDI che te tadana . gulAmInI prathA paNa hatI. ane devasthAnonA utsavomAM gulAmone jaMgalI sAcI nathI. IslAma temane joma ane jusso ApanAra paribaLa hatuM, e " prANIo sAthe ane temanA balidAna mATe nakkI thayelA gunegAro sAthe kharuM, paraMtu temano mukhya hetu to jUnI duniyAnA vizALa jagatanA rAjayo ane Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-91 prabuddha jIvana ' sAmrAjayo phelAvavAno hato. ane e rIte nAnA moTA ghaNA deza-paradezone payagaMbaranI bhASA hatI, eTale ke te IslAma dharmanI bhASA hatI, ane dhArmika potAnI sattA nIce ApyA hatA. eka prajA tarIke Araba prajAnI saMskRni, graMtho arabIbhASAmAM lakhAtA hatA. vidyAprema ane vijJAna pratyenI abhirucInI upekSA thaI zake nahiM. jUnI khaliphA saltanatanA dunyavI sulatAna hatA. to IslAmanA dhArmika vaDA duniyAnA hiMdI mahAsAgara ane dakSiNapUrvamAM InDoneziyAnA sAgara mahAsAgara paNa hatA. khilAphatanI gAdI tUrkonI sAthe bagadAdathI kosTeTInopala gaI. kheDavAmAM bhAratIya vahANavaTIo ane IslAma pahelAnA Arabo bhAgIdAra Araboe vidyA ane saMskRtinA kone je nAmanA meLavI hatI, te tUrkIe. hatA. ApaNA dezI vahANavaTAmAM Araba zabdo che ane keTalAka bhaugolika nahotI meLavI. tU prajAmAM moMgola nRvaMzanI keTalIye jAtio samAI jatI nAmo saMskRta che. dA.ta. gujarAtathI ke malabArathI saDhavALA vahANo jayAre eka hatI. temanA dhADAM raziyAmAM masko sudhI ane madhyayuropamAM haMgerI sudhI pharI aThavADiyA ke vadhu divaso sudhI AjanA arabI samudra ane hiMdI mahAsAgara vaLyA hatA, jenA pariNAme khristI yuropIo ane muslima tUrkI tathA Arabo oLaMge tyAM sudhI upara Abha ane nIce pANI sivAya bIjuM kazuM dekhAya vacce lAMbA vigrahonI paraMparA zarU thaI. nahiM, sivAya ke ghaNIvAra havAmAnanA ane samudranA bihAmaNA tophAno tethI A paristhitimAM hiMdustAnamAM dariyAI mArge pahoMcavAnI jarUriyAta ghaNI eDananA akhAtamAM pahoMcatI vakhate pahelIvAra hariyALI dharA nihALIne vahANavaTIo sukha anubhave te dharatInuM nAma sukhadhA ApavAmAM AvyuM te - vadhI gaI. te vakhate yuropanA dezo khristI banI gayA hatA. temano saMpradAya keTaluM yogya che ! A TApu Aje paNa sukhadharA ja che. paraMtu porTugIjhoe ane mahad aMze romana ketholika hato. popane teo potAnA sarvopari dhArmika netA aMgrejoe tenuM apabhraMza karIne nakazAmAM sokonA chApyuM che. siMdhu saMskRtithI tarIke svIkAratA hatA. ane temAM paNa spena ane porTugala popanA paramabhakta mAMDIne IsunI keTalIka sadI sudhIno samaya bhAratanA vahANavaTAno suvarNayuga hatA. temane duniyA kevI che tenA AkAra ane prakArano khyAla na hato. teo hato. eTaluM samajatA hatA ke pRthvI goLa che. tethI pUrvamAM Avela bhArata pahoMcavAno IslAmanA AkramaNanA mojAM arabastAnamAM IslAmanA prAgaTaya sAthe dariyAI mArga e dizAmAM na maLe to pazcima dizAmAM haMkAravuM, jethI bhArata zarU thayA. paraMtu IslAmane kevaLa Akramaka, mUrtibhaMjaka ane asahiSNu dharma javAno dariyAI mArga maLI rahe. speniyArDoe ane porTugIjhoe vadhu ne vadhu tarIke jevo te yogya nathI. Araba jagatano suvarNayuga bagadAdanA khalipha AgaLa jaIne zodhakhoLa zarU karI dIdhI hatI. temanI vacce vivAda na thAya te hArUna -ala-rasidanA zAsanamAM hato, I.sa. 786 thI 809. tyAre vidyA, mATe pope pUrva goLArdha ane pazcima goLArdhanA akSAMza-rekhAMza aMdAjIne A vyApAra, kaLA, vijJAna khagoLa vagere kSetromAM Araboe ghaNI zodho karI hatI. be ziSyo vacce duniyA vaheMcI dIdhI. ane te dezo je deza paradezo navA zodha ane bagadAda temanuM AMtararASTrIya vidyAdhAma hatuM. ahIM vidharmI vidvAnone paNa ane jIte temane khristI banAvI svarganA adhikArI banavAno haka paNa karI AmaMtravAmAM AvatA hatA ane temanA graMthonuM bhASAMtara paNa thatuM hatuM. cInanI Akho ! vaijJAnika zodho Araboe yuropIya prajAne pahoMcADI hatI. gaNita ane rasAyaNa daramyAna porTugIjha vahANo viSuvavRtta oLaMgI gayA ane khAtrI karI vijJAnamAM Arabo kuzaLa hatA. vahANavaTA mATe khagoLa ane bhUgoLanuM jJAna lIdhI ke ahIM samudranuM pANI ukaLatuM nathI ane sUryanA kiraNo mANasone hovuM jarUrI che. hiMdI mahAsAgaramAM maskata, (arabAstAnanA dvipakalpa kAMThe) bALI nAkhatA nathI. Akhare dakSiNano mArga dakSiNa AphrikAnA kAMThA pAse, arabI samudramAM bhAratanA pUrva kAMThAnA baMdaro ane pUrva AphrikAmAM pUrvamAM vaLyo ane tyAMthI uttarapUrvamAM vaLAMka lIdho tyAre porTugIjho AnaMdamAM jaMgabAra-jhAMjIbAra, A be prajAnA vyApAra, vANijaya ane vahANavaTAnA AvI gayAe samudra pUrvaAphrikAnA kAMThAne gajAvato hiMdI mahAsAgara hato. trikoNarUpe hatA. arabastAnanA dvipakalpavALA rAtA samudramAM A vahANo yuropa ane Araba tathA hiMdI vahANavaTAnI pravRttithI gAjato hato. Akhare gujarAtI mATe bhAratano vyApArI mAla laIne jatA hatA, ane IrAnI akhAtamAM yuTiza vahANavaTIonA mArgadarzanathI vAsko-da-gAmAe kalikaTa (kojhikoDe)nA bhavya tathA Tigisa nadIonA saMgamamAM basarAnA AMtararASTrIya baMdara sudhI ane AMtararASTrIya baMdarano mArga zodhI kADhayo. tyAMthI bagadAda sudhI paNa pahoMcatA hatA. paraMtu madhya eziyAmAMthI AvelA I.rA. 1498mAM vAsko-da-gAmAno kAphalo kalikaTa baMdare pahoMcyo tyAre muslima turko jayAre khristI romana sAmrAjayanA pATanagara konTeTInopala bharatakhaMDanA subhAgya-durbhAgyanA ItihAsano navo khaMDa zarU thayo. jItI laIne pazcima eziyA para pharI vaLyA tyAre, IjIkathI tUrka sudhI phelAyelA have muslima ane binamuslima jagata vacce je saMgharSa bhAgI rahyo che ane samudra oLaMgyA pachI vaNajAro dvArA bhUmadhyane mArge bhAratano mAla tenuM svarUpa bhUtakALanA dharmayuddha - (kujheDa) thI kAMIka nirALuM che. muslima pahoMcADanArA ApaNA vyApArI mArgo baMdha thaI gayA. bhAratIya mAlamAM mukhyatve jagatamAM IslAmanA rUDhIcusta svarUpa - FUNDAMENTALISM - nA - tejAnA ane mulAyama sutarAu kApaDa hatA. mAMsAhArI yuropanI prajAne, bhAratIya dhoraNe ane nANA tathA zastronA baLe binamuslimo para AkramaNa thaI rahela masAlA vinA khorAka svAdiSTa na lAge ane dakSiNa yuropanA dezomAM unALo che, je ApaNane paNa janmI banAve che, ane ApaNI rASTrIya ekatAne garama hovAthI garama kapaDA game nahi, paraMtu kaeNnsToTInopala (have IstaMbula) svataMtratA jokhamamAM mUkAI gaI che. vidharmI ane laDAyaka tUrkonA hAthamAM javAthI yuropI prajAne AMcako lAgyo ane jeo pazcima eziyA ane IjI mane mArge samudravATe pUrvamAM na jaI zake to bIje kyAMka samudra mArge bhArata pahoMcavAno mArga hovo joIe, ema mAnIne vArSika sneha milana yuropI vahANavaTIo bhArata javAno samudramArga zodhavA lAgyA. bAIjhenaTAIna || athavA pavitra romana sAmrAjayanA pATanagara tarIke kasTaMTInopalanuM saundarya zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAI khaMbhAtavAlAnA apratima hatuM. paraMtu I.sa. 1453mAM trIjA AkramaNamAM sulatAna mahaMmada | Arthika sahayogathI saMghanA sarva sabhyonuM vArSika snehamilana ravivAra, bIjAe tene jItI laIne abhUtapUrva vinAza karyo tUrkoe Arabone harAvyA ane pUrvamAM siMdhathI pazcimamAM porTugala sudhI phelAyeluM Araba sAmrAjaya dhImedhIme tA. 5mI jAnyuArI, 1992nA roja savAre sADA nava vAge biralA, sUrya sAmrAjyamAM lIna thavA lAgyuM. muslima jagatanA AgevAna tarIke Araba | daDA kendra, copATI, muMbaI - 400 007 khAte rAkhavAmAM AvyuM che. sAmrAjayanuM sthAna tUrkI sAmrAjya lIdhuM. khaliphanI gAdI konsTaTInopalamAM eno savigata kAryakrama have pachI jaNAvavAmAM Avaze. AvI, paraMtu Araba jagata bhUMsAI gayuM nahi. siMdhathI jIbrAlTara sudhI koIne koI bhAMgelA svarUpe, arabI bhASA pracalita rahI, kAraNa ke te hajharata mahaMmada 10 maMtrIo 1 SchI mo. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana - tA. 16-11-91 zrImad rAjacaMdranI draSTie sadAcAra - eka anuzIlana 1 prA. caMdAbahena vI. paMcAlI satya, zAzvata, sanAtana ane abAdhita che. sthaLakALa badalavA chatAM sadAcAranI bhUmikA mATe teo lakhe che -maMdaviSaya ne saraLatA, saha na badalAya, anAdikALathI anaMtakALa sudhI ja svarUpe rahe te satya (AtmA) AzA suvicAra, kaNA komaLatAdi guNa, prathama bhUmikA dhAra tathA dayA zAMti evA parama satyane pAmIne, e satyanA jJAnanI jayota avirata akhaMDa jalatI samatA kSamA, satya tyAga vairAgya, hoya mumukSu ghaTa viSe, eha sadAya sujAgya. rAkhIne aneka mahApuruSoe vizvanA kalyANamAM potAno phALo Apyo che. dareka je sadAcAramAM AdhArasthAna che. "binA nayana pAve nahi A kavitAmAM mahApuruSa ke saMtamahAtmAe pote anubhavelA satyane ja prakAryuM che. teno ja sAdhanA sadAcAranI AdhArazilA nirUpe che. jo saMtanI adhyAtmakRpA maLI to bodha karyo che. ane kALanA vaheNamAM aneka varSo vItI javA chatAM te zAzvata te badhu ja sat mArgane daDha banAve che nahito japa, tapa, vrata Adi bhramarUpa sanAtana parama satya Aje ya abAdhita rahyuM che. te samajavAne, tene nirakhavAne banI rahe che. mATe svachaMda tyAgI san purUno - tenI aMtaraMga dazAno cAhaka hRdayanA AdhyAtmika cakSuo ane mumukSutA jaIe ' mumukSunA te che ke sarva bane to tRSAtRma thAya ane parama AnaMdano anubhava sahaja banI zake. rALaja prakAranI mohAsaktithI muMjhAI eka mokSane viSe ja yatna karavo ane tIvra kSetramAM racelA vIsadoharA sadAcAranA mArgane suspaSTa banAve che. jayAM sudhI mumukSatA e che ke ananya preme mokSanA mArgamAM kaNe kSaNe pravartavuM. AvuM jenuM jIva prabhu prabhunI layamAM niraMtara lIna na thAya tyAM sudhI mArgano udaya thaI kavana che tevA paramakRpALuM zrImad rAjacaMdra ArSadra, divyacakSudhAraka, parama zakato nathI tethI lakhe che - jJAnAvatAra thayA. teo kahe che tuM game te dharma mAnato hoya teno mane pakSapAta 'paDI paDI tuM ja pada paMkaje, pharI pharI mAguM eja, nathI, mAtra kahevAnuM tAtparya ke je rAhathI saMsAra-maLa nAza thAya te bhakti- sadguru saMta svarUpa tuja, e daDhatA karI deja. dharma ane te sadAcArane tuM sevaje. AmAM sadAcAranI arthavyAmi samajAya che. A padamAM e daDhatA zabdomAM vizeSatA che. pratyeka sadAcAra zreNI 'e sadAcArane saMskRta bhASAne AdhAre vicArIe to 6 mAvAna arthAt satye daDhatAnA rahasyane lakSamAM rAkhe to sahaja AtmasadAcAranI prApti thAya. mAvati ni savAraH je AtmA sasvarUpa AtmAmAM AcAra-ramaNatA- adhyAtmanI yuvAvaya ane dehanA 24 varSe yama niyama saMyama' - padamAM sthiratA kare che te sanasvarUpa AtmAmAM hovAthI sadAcAramAM sthita che. jJAnI sadAcAranI yathArtha vicAraNA ApI che. yama niyama, saMyama sAdhyo, tyAga '' puruSonI aMtaraMga adhyAtmadhArA A sadAcArane sevavo tevuM anubhavane AdhAre vairAgya vadhAryo, vana upavanamAM maunapaNe daDha AsanadhArI ArAdhanA ArAdhI, kathita kare che. adhyAtma graMtho paNa A sadAcAranuM nirUpaNa kare che. prANAyAma, haThayoga, japayoga, udAsIna ArAdhanA pachI zAstranA khaMDana maMDana : eka ja padArthanA be svarUpa che. eka svarUpanuM AMzika kathana karyuM. bIjuM Adi sAdhano ekavAra nahi anaMta anaMtavAra karyA paNa hajI sana no anubhava svarUpa che. vyavahAra sadAcAra - je zrImad rAjacaMdranA vacanAmRta graMthamAM jIvananA dUra che tyAre vicAra thAya ke jJAnI purUSanA hRdayamAM rahelo koI guma ArAdhanAno krama pramANe udghATita thayA che. tyAganA be prakAra che eka bAhya ane bIjo kama bAkI rahI jAya che. tyAre sadAcArI sAdhaka nathI, manathI, dhanathI ane - AtyaMtara. temAMno bAhyatyAga te AtyaMtara tyAgane sahAya karI che. tyAga sAthe sarvasvathI samarpaNa svIkArI saMgurunI dazAno Icchaka bane che. Arata jagAvI vairAgya joDAya che kAraNa ke vairAgya thaye ja tyAga thAya che. A ja pramANe aMta pAme che. amRta svarUpa AtmAno AsvAdaka banI jAya che. je. aMtaraMga sadAcArane puSTa kare te bAhya sadAcAra che. tethI AtmasiddhizAstranAM zAzvata-sAdi anaMtakALa abhedabhAve praNamI jAya che. AtmA-paramAtmAnA prAraMbhamAM joI zakAya che. bAhyakriyAmAM rAcato, AMtarabheda na kAMI, jJAna mahAsAgaramAM hAle che.' mArga niSedhatAM, teha yiAjaDa I, AvI kriyAnI jaDatA pratibhAsita thAya sAmAnyajIvonA vyavahAramAM sadAcArano krama A rIte paNa vaNI zakAya che to jJAnamArganI sthitimAM zuM bane che tene pragaTa karatAM kahe che." che. karmanAvaze du:khada prasaMga ghaTe-tyAre sadAcArI AtmA tenA pravAhamAM na * baMdha mota che kalpanA, bhAkhe vANI mohI, pravAhIta thatAM te prasaMgane 'sArthakatAnA sahAre asArthaka anubhave che. varte mohAvezamAM, zuSkajJAnI te AMhI. viSayabhoganI kSaNabhaMguratA tene svavicAranAM pradezamAM laI jAya che. jethI . eka mArgane miththAbuddhithI pakaDI jIva svachaMde Avo banI jAya che. vairAgyabhAva praveze che. vairAgyabhAvanI daDhatA sadAcAranA rAhe dorI jAya che. tyAre eka spaSTa, suyogya, sanmArganI AvazyakatA banI rahe che. je zrImadjI satsaMga- sadguruno Azraya jIvane game che. tattvajJAnanA-zAstranA vAMcanasAkSAnuM pratyakSa anubhavathI ApatAM jAya che. jyAM jyAM je je yogya che, tahAM vicAra-manana-ciMtana, nididhyAsana prati jIve abhimukha thAya che. pachI samajavuM kehatyAM tyAM ne te Acare, AtmArthI jana eha. ' vairAgyanI daDhatA vizeSa sthira thAya che. citta vadhu ne vadhu nirmaLa bane che. AvuM nakakara satya nirUpaNa zrImadjIe ApyuM che. patrAMka 643mAM kahe vicAra baLa sudaDha bane che. jIvano abhigama tattvavicAranA akhaMDa abhyAsamAM che, tyAga, vairAgya upazama ane bhakti mumukSu jIve sahaja svabhAvarUpa karI lAge che. niraMtara tatva abhyAsanA pariNAme citta cairya thAya che adhyAtmanA mUkyA vinA AtmadazA kema Ave ? paNa zithila pariNAmathI, pramAdathI e akrama mArgane ArAdhavA udyamazIla bane che. sahaja svarUpe AtmAne anubhave vAta vismRta thaI jAya che. che. pariNAme zAzvata paramapada mokSano svAmI bane che. sAdi anaMtakALa AtmA vacanAmRta graMthane draSTi samakSa rAkhI sadAcArano kramika vikAsa zrImajI sahajAnaMda svarUpe sthita thAya che. A rIte Ape che. sattara varSanA AlekhanamAM dvAdazabhAvanAnuM kathayitva zrImadajInI janmabhUmi vavANIyAmAM lagabhaga 1953mAM 30 mAM varSe hRdayasparzI che. ' lakhAyela 'apUrvapadanI ArAdhanAmAM sadAcArano zuddhabhAva pragaTa thayo che. - "sarvajJano dharma suzarNa jANI, ArAdhya ArAdhya prabhAva ANI anAtha zuddhabhAvanAnuM zuddha nidarzana A ArAdhanAkrama che. AtmA AMtara-bAhya nigraMtha ekAna sanAtha thAze, tenA vinA koI na bAhya sahAro. evI azaraNabhAvanA, thavAnI bhAvanA bhAve che. deha dRSTi visarI mAtra AtmadaSTi pradhAnapaNe jIvanamAM anityabhAvanA, ekatvabhAvanA, anyatva bhAvanA Adi bArabhAvanAtuM. 'vaNAya jAya che. darzanamoha naSTa thatAM Atmabodhano bhAnu udita thAya che. sadana nirUpaNa sadAcAranI sthiratAnuM uttama nimitta bane che. mokSamALA sadAcArano asyodaya thAya che. jaDa ane cetana baMne tattvo supratapaNe 'zikSApATha 34mAM brahmacaryano mahimA gAyo che. . anubhavAya che. darzanamoha naSTa thayA pachI cAritramohanI prakSINatAno krama pAtra vinA vastu na rahe, pAtre Atmika jJAna, AraMbhAya che. apUrva avasara kAvyanI cAra paMktithI tera paMkti sudhI sadAcAranI ' pAtra thavA sevA sadA, brahmacarya atimAna. | sucaritrasthiti, yathArtha svarUpe - satya svarUpe, adhyAtmakrame AlekhAI che. bAhya tuM , e A sadAcArane mATe preraka che. ajJAna dazAthI jIvAtmA sAthe khUNAnI upasarga game teTalA bhayaMkara-viparIta AvI paDe paNa zuddha Atma sthiratA vicitratA kevI joDAI gaI che te zikSApATha 49mAM jovA maLe che. pragaTI teno bhaMga ane aMta Avato nathI. yoga pravartana aMte pUrNa thaze. zuddha Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-91 prabuddha jIvana svarUpanA niraMtarabhAna sAthe pakazreNInuM ArohaNa karI zuddha niraMjana samApana karatAM kRpALudevanA A vacanonI svIkRti karIe. bIjuM kAMI caitanyamUrti, ananyamaya, agurulaghu amUrta pada rUpa evA mokSane pAme che. zodhamAM mAtra eka puruSane zodhIne tenA caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI mahAtmA gAMdhIjInA mana upara zrImadjInA sadAcAranI UMDI chApa hatI daI 1ryo jA pachI je mokSa na maLe to mArI pAsethI leje.. gAMdhIjI lakhe che temanA lakhANonI eka asAdhAraNatA e che ke pote je saMpuruSa e ja ke nizadina jene AtmAno upayoga che. zAstramAM nathI anubhavyuM che te ja lakhyuM che. temAM kayAMya kRtrimatA nathI. temanA lakhANomAM ane sAMbhaLyAmAM nathI chatAM anubhavamAM Ave tevuM jenuM kaMthana che. ataMraMga san nitarI rahyuM che. vairAgyanI laganI kavi (zrImad rAjacaMdra)nI hatI. A pue spRhA nathI evI jenI guma.AcaraNA che. bAkI kAMI kahyuM jAya tema nathI. dhArmika bAbatamAM mAruM hRdaya jItI lIdhuM ane hajI sudhI koI paNa mANase ane Ama karyA vinA tAro koIkaLe chUTako thanAra nathI; A anubhavapravacana mArA hRdaya upara tevo prabhAva pADayo nathI. meM bIje sthaLe kahyuM che ke mAruM prAmANika gaNa. AMtarika jIvana ghaDavAmAM kavi sAthe raskina ane TolsToyano phALo che. paNa eka satpaSane rAjI karavAmAM, tenI sarva IcchAne prasaMzavAmAM, te ja kavinI asara mArA upara vadhu UMDI che kAraNake huM kavinA pratyakSa gADha paricaya satya mAnavAmAM AkhI jIMdagI gaI to utkRSTamAM utkRSTa paMdarabhave. avazya ane sahavAsamAM Avyo hato. nUtanabhAratanA navasarjanamAM - tenA pAyAmAM mokSa jaIza." zrImadjInA adhyAtmajJAna ane sadAcAranI vicAradhArAnuM apUrva pradAna che. * * * mArI vismayakathA D DaoN. raNajita paTela (anAmI) pro. rI nA paTela kRta mArI vismayakathA to mane 1991 nA enA bALapaNathI Aja sudhInA samagra jIvana vize evo bhAva thAya che.' sapTembaramAM pustakarUpe vAMcavAnuM sadbhAgya prApta thayuM. paNa huM hAIskUlamAM 'vismaya kathA zIrSakanuM bIja A sAmamAM zodhavAnuM. vidyArthI hato tyArathI zrI cImanabhAInuM nAma mAre mATe visyajanaka hatuM ! bhAI sureza dalAle 'mArI vismaya kathAne eka 'virala AtmakathA tarIke cImanabhAI asAravAnA mArA mosALanA. mArA eka saMbaMdhI zrI zivAbhAI biradAvI che emAMnuM virala vizeSaNa sAcuM che paNa AtmakathAnA sAhitya pI. paTela asAravAmAM rahe che amadAvAdanI sarasvatI hAIlamAM adhyApaka svarUpanI sarva vyAvartaka lakSaNo AmAM jevA na paNa maLe! ahIM to smaraNa tarIke nokarI kare. emanA taraphathI mane sAMbhaLavA maLeluM ke cImanabhAI paraNavA kathAnI zailI akhatyAra karI che eTale eka Azaya AtmakathAno sUcita thayA gayelA (mAMDa paMdaranI vaye) tyAre paNa sAthe pustakono thelo laIne gayelA! kare che, e lakSamAM laIe to lekhope bhale smaraNa kathA-gAthA lakhAI paNa alabatta, A vAta mArI vismayakathAmAM karyAya AvatI nathI paNa nAnI vaye ema kALakrama punarAvartita thayA kare che e pustakarUpe pragaTa karatAM maThArI lIdho paNa emanI vAcana bhUkha 'mirtha (Myth) samAna hatI eTaluM satya to hota to sAruM thAta. e atizayokitamAM kharuM ja.. A vismaya kathA vAMcatAM eka prabaLa bhAva e jage che ke kevI sAMsArika prabaddhajIvanamAM A lekhamALA pragaTa thatI hatI tyAre huM e rasa-purvaka (vizeSate : zArIrika) viSamatAomAM lekhakathI TakI javAyuM. emAM a-manobaLa vAMcato eTaluM ja nahIM paNa cImanabhAI parakAyA-praveza karIne jANe ke, mArI ane sagAsnehIono ukhAsparza jevAM tatvo rUpI paribaLonI upakArakatA ja kathAno keTaloka aMza AlekhI rahyA che evo saMbhrama thato ! amo baMne eka kavIka sabaLa - saphaLa nIvaDI ! e mATe lekhake mukti-katajJatAno bhAva ja jJAtinA. emano vivAha cAra varSe thayo, mAro savA varSee nizALe cha varSe tapa pragaTa ryo che ane e viSamatAone jIravavAno vismaya saMkula manaHsthitinI beThAM,huM sAtamA varSe emanI jema meM paNa be dhoraNa sAthe karelAM. ema.e.nI anubhUtirUpe mUrta karyo che. vaLI A vismaya kathAmAM anya guNa lakSaNomAM parIkSA paNa 1944nA eprilamAM amoe sAthe ApelI. emane bI.e.mAM lekhakano sUma hAsyarasa, pracchanna atUTa vaheto jIvanarasa, jIvana pratyenuM vidhAyaka, draSTibiMdu, eka samaya-samAjanuM citra, keTalAMka saMsmaraNIya vyakti pharsTa klAsa na Avyo, mAre Avyo. ema. e.mAM emane pharsTa klAsa Avyo. citro, rojindA jIvanavyavahAramAM anupAlane yogya nAnakaDAM jIvana mUlyonuM mAre senDa kalAsa Avyo. e AjIvana adhyApaka rahyA, huM paNa sADA traNa nidarzana A badhAnuM protsAhika zailImAM nirUpaNa * gaNAvI zakAya. jIvana pratye dAyakA mATe emanI ja jamAtano bAvo ! che , jevAno lekhakano nirapekSa ane taMdurasta temaja vidhayAtmaka abhigama koIne . emane 'gAMdhI-vAIrasa' moDo lAgu paDayo, mane khUba vahelo. amArA paNa sparzI jAya tevo che. koIne A pustakanA vAMcanamAMthI roga-pratikAraka baMnenA gardabhabhAI paNa sarakhI cAle cAlanArA ! kaDavA paTela jJAtinI je zakti prApta thAya ane mAnasa saMbaMdhanuM mUlya paNa samajAya to navAI nahIM vizeSatAo ane maryAdAo emaNe mArI vismaya kathA mAM AlekhI che. emAM ane A badhA AlekhanamAM gAMdhIjInI AtmakathAnAM ghaNAM badhAM guNa-lakSaNo Itara jJAtinA vAMcakone ocho rasa paDe e samajI zakAya paNa samAjazAstranI pratibiMbita thayelAM joI zakAya che. emAMya kalamanuM brahmacarya' to khAsa ane draSTie enuM mUlya ochuM AMkI zakAya nahIM. vismaya to e vAtana thAya chevastu viveka tathA satya mATeno Agraha paNa. * * ke jJAtinI AvI saMkucita sAmAjika paristhitine bhedI, atikramI bIja zaktinI ghaDapaNa keNe mokalyuM, (prakaraNa-1), 'mArA gaIbabhAInA parAkrama (prakaraNa-4), AdhyAtmika sauMdaryayoga (prakaraNa-7), ' gAMdhI vAIrasa (prakaraNaaMtargata tAkAtane teo khIlavI zakyA. 16) ane 'babumAMthI cInA' (prakaraNa-14) ATalAM prakaraNo to pustakanA nirapekSa draSTie A vismayakathAnuM zIrSaka trividha sArthaka lAge che.. ziramora samAna che. pR. 44-45 118-119, 126, 15ra -153 paranA eka to lekhakanA samagra saMvitamAM eka prakArano vismayabhAva garbhita-gaupita ke tadrupa che, je sthaLe sthaLe pragaTe che. bIjuM, janmanA sAthI evA 'gardabhabhAI lakhANanuM ciMtana ne tene anurUpa suMdaragagha ane arthavAhI, bhAvavAhI, saMyamita pAsethI temaNe kevuka to addabhuta kArya karAvI lIdhuM che ! eno vismayabhAva gadya gujarAtI uttamagaghanA namUnArUpa che. pustakanAM ghaNAM prakaraNomAM saMskRta paNa kharo. ane trIjuM, niyama pramANe, 55, 58 ke 60 varSe nivRtta thanArAothI chetemaja aMgrejI bhASAnAM avataraNo Ave che. eka niyama tarIke koIpaNa saMskRta paNa vadhu varSo sudhI (lagabhaga 66 varSa sudhI) teo nabaLI tabIyate paNa ke aMgrejI avataraNano gujarAtImAM anuvAda Apyo hota to ThIka raheta. kayAMka sami rahyA ane AzlabhASA-sAhityanI temanI sajajatA ane vyutpattino kayoka Apyo che ne kayAMka karmIka saMdarbha uparathI artha spaSTa thato hoya che. lAbha temaNe gujarAtI bhASAsAhityane Apo, ApI rahyA che. enuya te vismaya. chatAMye aMgrejI-saMskRta bhASAothI anabhijJa vAcako mATe e jarUrI hatuM. eka rIte bhale lekhakanI A saMpUrNa AtmakathA na hoya paNa emAM bIjAM paNa jIvanakSetra bhale sImita hoya, vismayanuM anubhavajagata bhale maryAdita vismaya vaMcAya che. eka to gujarAtanA zaikSaNika-sAMskRtika ItihAsano Acho hoya, paNa jo jIvanarasa vimala ne prabala hoya, AtmAnI ataMdra jAgRti hoya Alekha, bIjuM, gAMdhI-vAIrasanI AbehUba ne acchI jhalaka. ne avyabhicAriNI AtmaniSThA hoya to sAhityanI klA paNa caMdranI klAnI sattaramI sadInA sara Tomasa brAuna nAmanA aMgreja lekhakane potAnI mAphaka kevI praphulla ane amIvarSAvatI hoya che teno rocaka anubhava mArI vItelAM trIsa varSa kAvya jevAM Athamaya lAgelAM, vIsamI sadInA A lekhakane vismayakathA vAMcatAM thAya che : * * * Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana dAna dhananI sugita pU. AcAryazrI pUrNacaMdrasurijI mahArAja - agiyAramAM prANa tarIkenI pratiSThA ApIne, lobhI-lokoe duniyAne je dhananI pAchaLa pAgala banAvavAnuM kAma karyuM che, e dhananuM saMpAdana hajI saheluM che, kAraNake e melA-puNyanA prabhAveya thaI zake che. paraMtu eno sadupayoga to khUba ja kaThina che. kAraNa ke zuddha-puNyanA prabhAva vinA e thaI zakto nathI. dhana cIja ja evI che ke, e gharamAM AvyA pachI sthira na rahI zake. ene sanmArge vALIe, to sArI vAta che ! nahi to adhama mArgeya hAthatALI daIne nAsI chUTayA vinA e rahevAnuM nathI. / ke dhanane mATe saMskRtamAM dravya zabdano je prayoga karavAmAM Avyo che, e khUbaja sArthaka che. je drava eTale pravAhI-cIjanI jema satata vahyA kare, e dravya ! dhanano svabhAva paNa satata vahevAno ja che ne ? dhanane AvavAnA mArgo kadAca aneka haze ! paNa ene javAnA mArgo to traNa ja che. dAna, bhoga ane nAza: dhananI A traNa gati che. je dhana dAnanA ke bhoganA kAmamAM na Ave, eno aMjAma nAzamAM AvyA vinA raheto nathI. dAna, bhoga ane nAza: AmAM dAna ja dhananI suta che, bhoga ane nAza to dhananI durgati che. udAranuM dhana dAnano mArga grahaNa karIne sva-para mATe upakAraka banI jAya che. svArthInuM dhana bhoganI ane kRSNanuM dhana vinAzanI durgati pAmIne sva-para mATe apakAraka banI bese che. vahevAnA svabhAvavALA dhananI AsapAsa, game tevA koTa- kAMgarA racIne ene sthira karavAnA prayAsa karavAmAM Ave, toya emAM saphaLatA maLavI saMbhavita ja nathI. kAraNa ke pANInI jema paiso paNa saMgRhIta thAya, to AsapAsamAM badabU phelAyA vinA rahI zakato nathI. mAnavane bhava pAmyA pachI mumukSue evA jIvanane aMgIkAra karavuM joIe ke, jayAM badhAM anarthonA mULa samA paisAno paDachAyo paNa lIdhA vInA cAlI zake ! AvuM jIvana sAdhu ja jIvI zake ! jenAmAM A tAkAta na hoya, eNe saMtoSI tarIkenuM jIvana jIvavuM joIe ane pagarakhAnI jema eNe paisAno upayoga karavo joIe ! pagarakhuM jema nAnuM hoya, to emAM paga pese nahi. saMghanI navI kAryavAhaka samiti zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA zanivAra, tA. 12-10-1991 roja sAMjanA 4-30 klAke paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM maLI hatI. saMghanA anvekhita hisAbo, saravaiyuM ane navA varSanAM aMdAjapatro rajU thayA bAda ane te maMjUra thayA bAda nIce pramANe padAdhikArIonI sarvAnumate -varaNI karavAmAM AvI hatI. 1 D padAdhikArIo : (1) DaoN. ramaNalAla cI. zAha - pramukha (2) zrI cImanalAla je. zAha - upapramukha (3) zrImatI nirubahena esa. zAha - maMtrI (4) zrI pravINacaMdra ke. zAha - maMtrI (5) zrI pannAlAla 2. zAha - koSAdhyakSa tA. 16-11-91 kadAca pagane emAM pesADI devAmAM Ave, toya e pagarakhuM DaMkhyA vinA na rahe; pagarakhuM jema moTuM hoya ane e paheryuM hoya, to e gulAMTa khavarAve ! ema saMtoSI-zrAvaka paisAno saMgraha karavo ja paDe, to e rIte kare ke, jethI jIvananirvAha mATe koInI pAse hAtha laMbAvavAno avasara na Ave !dhana-saMgraha pramANasarano hoya, to ja vadhu anarthakArI na nIvaDe, e vAtane samajavA nakha ane vALanuM draSTAMta paNa suMdara bodha daI jAya che. nakha jema pramANasara hoya, to ja zobhe, nakhane vadhu paDato lAMbo banAvavAno lobha, jema Thesa vAgatA AkhAne AkhA nakhane mULathI gumAvavAnI sthitino bhoga banAve che. ema dhanano paNa atilobha ghaNIvAra saMpUrNa dhananI hAnimAM pariName che. vALa paNa jema pramANasara hoya, to ja zobhe che. enuM pramANa vadhI jatA gAMThanA paisA kharIneya mANasa / ane sapramANa banAve che. dhananuM paNa AvuM ja che. jIvananI jarUrIyAtathI adhika dhana hoya, to eno dAna-mArge sadupayoga karavAthI ja mANasa zobhe che. jarUriyAtamAM ghaTADo karIneya dAna karanAra mANasanI mahAnatA to avarNanIya gaNAya che. dhananI suti dAna ja kaI rIte ? AnA javAbamAM kahI zakAya ke, dhananA Dhaga to ghaNA meLavI jANe che, ane bhoga dvArA temaja kaMjUsAI dvArA ene veDaphI denArAonoya toTo nathI. paNa dhana meLavyA pachI parigrahanA prAyazcita karavAnI prakriyA rUpe dAna karanArA virala ja maLatA hoya che. dAnanA mArge vahetuM dhana jaryAthI jAya che ane jayAM jAya che, e baMne sthAne upakArano udghoSa ja jagavatuM hoya che. mATe ja dhananI sugatinuM saubhAgya dAnanA kapALe aMkita thayuM che. pApanI paraMparAno anubaMdha dharAvatA puNyanA prabhAve maLatuM dhana bhoga ane nAza dvArA vadhu moTI pApa-paraMparAnA sarjananuM vAhaka banI jAya che, mATe ja bhoga ane nAza dhananI durgati gaNAya che. jayAre puNyanI paraMparAno anubaMdha dharAvatA puNyanA prabhAve maLatuM dhana dAna dvArA vadhu moTA puNya-paraMparAnA sarjananuM vAhaka banI jAya che, mATe ja dAna dhananI sugita gaNAya che. * DzrI ma. mo, zAha sArvajanika vAcanAlaya - pustakAlaya samiti : (1) zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha - maMtrI (2) prA. tArAbahena ra. zAha (3) zrI rasikalAla laheracaMda zAha (4) zrI uSAbahena mahetA (5) zrI vasumatIbahena bhaNasAlI (6) zrI puSpAbahena sI. parIkha ane (7) zrI gaNapatabhAI ma. jhaverI vAcanAlaya - pustAkAlayanA pAMca TrasTIonI niyukti cha varSa mATe thAya che. sana- 1992 sudhI cAlu rahenArA pAMca TrasTIonAM nAma A pramANe che : (1) DaoN. ramaNalAla cI. zAha (2) zrI cImanalAla je. zAha (3) zrI ke.pI. zAha (4) zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha (5) zrI subodhabhAI ema. zAha. sudhAro sahayoga kuSTa yajJa TrasTamAM noMdhAyelI ane gata aMkamAM pragaTa thayelI rakamo saratacUkane kAraNe be vAra chapAI gaI che : (1) 5000/- zrI mahezabhAI pI. zAha (2) 2500/- zrI jayAbahena cerITIjha _kAryavAhaka samiti : A sabhAmAM kAryavAhaka samitinI cUMTaNI thatAM nIcenA sabhyo matAnukrame cUMTAI AvyA hatA.. (1) prA. tArAbahena ramaNalAla zAha (2) zrI subodhabhAI ema. zAha (3) zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha (4) zrI rasikalAla laheracaMda zAha (5) zrI ke.pI. zAha (6) zrImatI smitAbahena esa. kAmadAra (7) zrI uSAbahena mahetA (8) zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha (9) zrI amara jarIvAlA (10) zrI vasumatIbahena bhaNasAlI (11) zrI gaNapatabhAI ma. jhaverI (12) zrI puSpAbahena sI. parIkha (13) rU. 25000/- chapAI che te mudraNadoSa che. zrI zailezabhAI eca. koThArI (14) zrI dhIrajalAla phUlacaMda zAha (15) zrI nemacaMda ema: gAlA. D ko. opTa. sabhyo : zanivAra, tA. 19-10-1991nA roja kAryavAhaka samitinI prathama sabhA maLatA temAM A pramANenA sabhyone ko opTa. karavAmAM AvyA che : (1) zrI jayaMtIlAla pI. zAha (2) zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha (3) zrI jayAbahena TI. vIrA (4) zrI sulIbahena anilabhAI hIrANI ane (5) zrI mInAbahena ena. zAha. (3) 2500/- zrI pannAlAla cheDA ane vaizAlI jayaMta cheDA (4) 2500/- zrI surezabhAI zAha (me. mazinarI InTekSa) zrImatI ramIlAbahena nagInadAsa vorAnI rakama rU. 2500/-ne badale D taMtrI. zraddhAMjali chellA thoDAka mAsa daramiyAna saMdhanI kAryavAhaka samitinA sabhyo (1) DaoN. narendra bhAu (2) zrI araviMda mohanalAla cokasI ane (3) zrI pramodabhAI popaTalAla zAhanuM du:khada avasAna thayuM che. AthI saMdhane emanI bhAre khoTa paDI che. samitinA A traNe sabhyonA AtmAne ame zraddhAMjali arpIe chIe. U taMtrI Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-91 prabuddha jIvana paryuSaNa parva prasaMge saMdhane bheTa maLela rakamanI yAdI 5000 zrI navanIta prakAzana ha:zrI DuMgarazIbhAI 1800 zrI prIti tasaNa zAha 501 zrI bhAratIbahena bhUpendra zAha 5000 zrI ratilAla laheracaMda zAha 1800 zrI kinnarI pI. zAha 501 zrI jayaMtIbhAInA smaraNArthe 5000 zrI e.Ara. zAha 1800 zrI viramanI narendra dalAla 500 zrI devubAI je. rAMbhIA 5000 zrI lakSmIcaMda saMghavI cerITebala TrasTa 1800 zrImatI sureza zAha 500 zrI kasturabAI DI. saMgoI 3600 zrI somacaMda cunIlAla zAha 1800 zrI jyosnAbahena pI. zAha 500 zrI caMdrAbahena eca. zAha 3000 zrI sI. ena. saMghavI 1800 zrI nIrava pI. zAha 500 zrI atulabhAI sI. zeTha 2700 zrI praviNacaMdra somacaMda zAha 1800 zrI uSAbahena DI. zAha 500 zrI Urmibahena e. zeTha 2700 zrI pratApa somacaMda zAha 1800 zrI darzinI e. aithala 500 zrI ena. e. zeTha 2700 zrI dilIpa somacaMda zAha 1800 zrI aniza DI. zAha 300 zrI lAbhubhAI vI. saMghavI 2.700 zrI pramodacaMdra esa. zAha 1800 zrI sabarinA jI. zAha 300 zrI anitAbahena zAha 2500 DaoN. ramaNalAla cI. zAha tathA 1800 zrI gautama pI. zAha 251 zrI lakSmIcaMda ke. zAha zrI tArAbahena 2. zAha 1800 zrI bindu esa. zAha 251 zrI dIpaka ela. zAha 2500 zrI cImanalAla je. zAha 1800 zrI zrIkAMta pI. zAha 251 zrI hemalatAbahena zAha 2500 zrI pravINacaMdra ke. zAha 1800 zrI jayotibahena esa. jhaverI 251 zrI kiraNa lakSmIcaMda zAha 2500 zrI subodhabhAI ema. zAha tathA 1800 zrI pramilAbahena pI. zAha 2 51 zrI saMskArabahena tathA zrI bhAratIbahena zrI nIrubahena esa. zAha 1500 zrI mahendrabhAI vorA 251 zrI zAMtAbahena manubhAI zeTha 2500 zrI sulIbahena anIlabhAI hirANI 1500 zrI ramaNikalAla yu. zAha 251 zrI vinayacaMdra cImanalAla 2500 zrI puSpAbahena ema. morAriA 1500 zrI nagInabhAI padamazI zeTha 250 zrI naTubhAI paTela 2500 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa 1250 zrI himAMzu cokasI 250 zrI pallavIbahena vakIla 2500 zrI kalAvatIbahena zAMtilAla mahetA 1250 zrI binAbahena coksI 201 zrI saMyukatAbahena mahetA 2500 zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha 1000 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 201 zrI ramAbahena eca. jhaverI 2500 zrI lAlabhAI jeThubhAI 1000 zrI ke. pI. zAha " 15ra eka bena taraphathI 2500 zrI senTrala beMka ekSalasiyara enDa 1000 zrI gaNapatabhAI ma. jhaverI 101 zrI rasilAbahena maNilAla TrasTa 1000 zrI ramezabhAI pI. mahetA 101 zrI mukeza pI. saMghavI 2500 zrI uSAbahena eca. zAha TrasTa 1000 zrI kusumabahena jhaverI 101 zrI premacaMda caMderiA 2500 zrI zeTha mANekalAla ujamazI 1000 zrI maMjulAbahena mahetA 101 zrI madhusUdana eca. zAha memoriyala pablika cerI. TrasTa 1000 zrI nayanAbahena e. zeTha zrI sarasvatIbahena jhaverI . 2000 zrI cImanalAla kezavajI 1000 zrI savANI TrAnsaporTa kuM. 100 zrI basaMtalAla narasiMhapurA 1800 zrI vasumatIbahena sUryaketa zAha 1000 zrI samatAbahena hiMmatalAla zAha : 100 zrI savitAbahena koThArI 1800 zrI atula sUryakAMta zAha 1000 zrI parazottama laheracaMda zAha 51 zrI hemalattAbahena dalAla 18000 - zrI ketakI atula zAha 1000 zrI caMdrakAMta haragoviMda zAha 51 sva. zrI dIpacaMda ela. saMghavI 1800 zrI nayanA duSaMta zAha 501 eka bena taraphathI 21 zrI hasamukhabhAI zAha , 1800 zrI jharaNA sUryakAMta zAha 501 zrI vijyabhAI dalAla 1,41,244 kula rakama 1800 zrI saralAbahena pI. zAha 501 eka zubhecchaka taraphathI 1800 zrI tarU pI. zAha . 501 zrI ramilAbahena kAkAbaLiyA saMdha hastakanA premaLa jayotinA kiDanI phaMDamAM noMdhAyelI rakamanI yAdI 25000 zrI anilabhAI mIThAlAla 7000 eka bhAI taraphathI ' 5000 zrI catrabhuja saMghavI 25000 zrI nimISabhAI zAha 7000 eka sajajana taraphathI 5000 zrI prakAzabhAI mahetA . 25000 zrI subodhabhAI zAha * 6000 eka maMDaLa taraphathI : 3000 il Lionettes Club of Bombay 25000 zrI zAradAbahena manasukhalAla kAmadAra 5000 eka sannArI taraphathI 2501 zrI ramezabhAI goviMdarAma celArAma ceriTebala phAunDezana 5000 me. araviMdakumAra maganalAla enDa kuM. 2500 zrI keliko InDasTrIyala enjiniyarsa . 15000 zrI manubhAI mANeklAla temanA parivAra 5000 zrI nilamabahena dozI 12 para zrI bhAnubahena khaMDerIA tathA mitro taraphathI 5000 zrI puSpAbahena zAha 1111 zrI jayaMtIlAla vallabhadAsa vAghelA 12000 zrI jayaMtIlAla choTAlAla pArekha 5000 zrI ratilAla cokasI ze. TrasTa 1011 zrI jIvaNabhAI bhAnuzALI 11000 eka sadagRhastha taraphathI 5000 zrI narabherAma harakhacaMda 1001 eka sannArI taraphathI 10000 zrI prabhudAsa lIlAdhara prA. li. , pa000 zrI suzIlAbahena manaharalAla zeTha 1001 DaoN. prajJAbahena ramezabhAI paTela 10000 zrI mahAvIra jaina sAdhamika kalyANa kendra pa000 zrI maNilAla zAmajI virANI tathA 1000 zrI subhadrAbahena pArekha ha: zrI maMjulAbahena saMgharAjakA zrImatI navalabahena maNilAla virANI TrasTa 501 zrI vinoda enTaraprAIjhIsa ' 10000 zrI piyuSabhAI mahetA 5000 zrI rAjapurIA sevAnidhi . 501 zrI rola berIMgsa 7500 eka bena taraphathI 5000 zrI amara cerITebala TrasTa 101 DaoN. abhijita apUrvabhAI parIkha 7500 bahenonA grupa taraphathI pa000 zrI sarojabahena hasamukhalAla vorA 2,83,480 kula rakama 100 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1191 sAla mubAraka ane nUtana varSAbhinaMdana pravINacaMdra jI. rUpArela divALInI vidAya ane nUtana varSanI padharANI, A parvo ApaNe atyAre vyavahAramAM ApaNe tyAM pracalita jarUra, zahera, rasto, hajAra, atyaMta utsAhane ullAsathI ujavIe chIe. Aso vada amAsa- divALIne tarapha, kImata, cahero, jagA ke jagyA, kudarata jevA A arabI-phArasI mULanA divase ApaNe cAlu varSa samApta thAya che ne pachI kArtika suda paDavA zabdo eTalA AtmasAta thaI gayA che ke emane badale avazya, nagara, (ekama)nA dinathI ApaNA nUtana varSano prAraMbha thAya che. mArga, sahaca, prati, mUlya, vadana, sthAna ke sthaLa, prakRti jevA zabdo bolI A nUtana varSanA prAraMbhanA divase-nUtana varSanA pAMgaratA paroDhathI juo ! tamane potAne ja kaMIka nATakIya lAgaze-koI nATakamAM ke sAhityika moDI rAta sudhI vAtAvaraNa sAla mubArakanI zubhecchAothI guMjatuM rahe che. lakhANamAM bhale A vaparAyA paNa rojabarojanI bhASAmAM to hAsyAspada ja A sAla mubAraka prayogamAM be zabdo che:- sAluM ane mubAraka thaI paDe ! AmAM sAlaM eTale varSa, saMvatsara; A phArasI zabda che. ane bIjo zabda zabdonA sAmAjika mahattvamAM thatA parivartanane laInesto Aje loko che- 'mubAraka. sAmAnya rIte A zabda dvArA ApaNe zubha, bhAgyazALI, nokarI mATe sarvisa, mAtA-pitA mATe madhara ne phAdhara, patnI mATe vAIpha evo bhAva darzAvIe chIe. ne pati mATe hastaMDa ke misTara jevA aMgrejI zabdo paNa chUTathI bolatA , A zabda arabI mULano che. enA mULamAM che ba-2-kaM; A parathI thayA che, e dhyAna bahAra rahe evuM nathI ! 'barakata eTale kRpA, sadbhAgya, kalyANa, AbAdI, lAbha, siddhi, phateha, vaLI saMskRta mULanA, te ja ApaNA, evo khyAla dharAvanArane kadAca vipulatA, samRddhi, vRddhi vagere- Ama kamekrame aneka arthachAyAo sAdhI navAI lAge - AghAta lAge evI paNa hakIkata e che ke khuda saMskRta A zabda vaparAto rahyo che. zahero karatAM kasbA ane gAmaDanA vepArIo paNa anya bhASAnA zabdo AtmasAta karyA che. ApaNe e vize jANatA - gaNatI vakhate prAraMbhanA ekama mATe eka bolavAne badale lAbha ke nathI hotA, eTaluM ja ! udAharaNa tarIke saMskRta kendra ane dramaM zabdo barakata bole che ne zukana ane vRddhinA arthamAM. | grIka mULanA che; saMskRta zRMgavera zabda drAviDI mULano che. zakkapAra mATeno A ba-2-ka parathI ja mubAraka zabda banyo che. mubAraka eTale "zaMkhapAla zabda phArasI mULano che. 'barakatavALuM zubha, maMgala, kalyANakArI ApaNe divALI ne nUtanavarSanI vAtathI AraMbha karyo che to eka Ama 'sAla mubAraka eTale (nUtana) varSa (sAla) tamane zubhadAyI bIjuM paNa jANI lo ! divALInA lakSmIpUjana uparAMta anya aneka prasaMge (mubAraka) nIvaDo ! - Ama A prayoga ekaMdare navA varSanI zubhecchAo thatI pUjana vidhimAM devone gaMdhadravyo caDhAvavAno vidhi paNa hoya che. A darzAve che. ' ' ' ' vakhate bolAtA eka zlokanuM prathama caraNa chemArA eka mitre eka vakhata mane lakhyuM hatuM. A sAla mubAraka abIlaMca gulAlaca prayoga urdUmAMthI Avyo lAge che. ApaNe tyAM e chUTathI vaparAya che cUvA caMdanameva ca... jANe kema A mATe ApaNI potAnI bhASAno zabda na hoya ! zA mATe AmAM abIla zabda arabI mULano che; 'gulAla' zabda phArasI mULano ApaNA loko A mATe nUtana varSAbhinaMdanano prayoga na kare ?... vagere. che ne cUvAM zabda to sAva dezI rUpa che. koI zabda ke prayoga ApaNo kahIe, eno artha zo ? gujarAtI A cUvo saheja cikAza paDato, melA bhUkharA raMgano padArtha hoya che bhASA saMskRtamAMthI ghaDAI hoI mULa saMskRta (tatsama) ke saMskRta mULamAMthI jenI khubU manane tarabatara karI de evI hoya che. jUnA rivAja pramANe lagna vikaselA (tadbhava) zabdo ja ApaNA, evo eka vyApaka paNa kaMIka dhUMdhaLo prasaMge dIkarIne ApavAnI vastuomAM A cUvA nuM paNa sthAna hoya chekhyAla ApaNe tyAM pracalita che. Aje apAtI seMTanI bATalIne sthAne tyAre zRMgAranA sAdhana tarIke A " A eka jabaro bhrama che. arvAcIna vizvanI koIpaNa vikasita bhASA cUvAM mukAto. judI judI jAtanA sugaMdhI dravyo ekaThA karIne, ene amuka evI nathI jemAM anya bhASAnA zabdonuM sIdhuM ke ADakataruM pradAna na hoya. rIte garamI ApIne TapakAvavAmAM Avato cikAza paDato rasa te A cUvo. koIpaNa bhASAmAM anya bhASAnA zabdo apanAvAya che tenI pAchaLa AnI manane tarabatara karanArI khubU saMskRtane tathA saMskRtanA aneka paribaLo kAma karatAM hoya che. anya saMskRti tathA e lokono paMDitone paNa gamI gaI lAge che. A cUvo rUpa saMskRta nathI ja saMparka, tenAM svIkArAyelAM mahattva ne pratiSThA aitihAsika saMjogo, A badhA (sUvuM-eTale TapakavuM; sarakhAvo- acUMdaDI oDhuM tyAre raMga cUe re, raMgaberaMgI dvArA apanAvAtA zabdomAM anubhavAtI sacoTatA vagere jevA kAraNone laIne hoya."- mIrAMbAI) chatAM pUjAvidhimAM ene abIla gulAlanA joDe ja sthAna DiM. bhAyANI kahe che tema bhASAmAM zabdonA praveza-nikAla thatA ja rahe che. maLyuM che e noMdhavA jevuM che. . vakhata jatA AvA zabdo bhASAmAM evA otaprota thaI jAya che ke ene khuda saMskRta anya bhASAonAM zabdo apanAvavAmAM evI koI 'parAyA mAnavA jevuM rahetuM ja nathI. e dharAra 'potIkAM thaI jAya che. AvA AbhaDacheTanI bhAvanA nathI rAkhI, to have ApaNe evI bhAvanA sevavI zabdo pratye e vAparanAranuM khAsa dhyAna dorIe tyAre ene, enuM Azcarya ke bahiSkAranI ghani keLavavI e bhASAne kavitAnI divA ke bahiSkAranI vRtti keLavavI e bhASAne kRtrimatAnI dizAmAM dhakelavA jevuM thAya, eTalI hade AvA zabdo bhASAmAM bhaLI gayA hoya che. bhASAe emane thAya. ApaNe tyAM jamAnAothI vaparAtA rahelA, AtmasAta thayelA AtmasAta karI lIdhA hoya che. vyavahAramAM A sAla mubAraka zabda evo svAbhAvika thaI paDayo che 0 2 zabdo- prayogo have ApaNA ja che, e draSTi keLavavAthI ja bhASAnI ke ene sthAne 'nUtana varSAbhinaMdana bolavA jatAM kaMIka kRtrima bhAva jevuM lAge! svAbhAvikatA jaLavAya che. zuddhinA bhrAmaka khyAla yA bahiSkAranI vRtti kharuM kahIe to koI nATakanA gokhelA saMvAda jevuM ja lAge ! lakhavA-vAMcavAmAM bhASAnI svAbhAvikatAne saMdhavAnuM ja pariNAma lAvaze. 'nUtana varSAbhinaMdana' jeTaluM saraLa lAge che eTaluM bolavAmAM nathI e saraLa ke nathI svAbhAvika lAgatuM - bolI juo! mAlika: dhI muMbaI jana puSaka saMpa mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, 002thaLa : 385, saradAra pI. pI. roDa, muMbaI-400004] phona : 350 29, 5rasthAna : rilAyansa ophiseTa prinTaryA, 19, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-~00008, DhoTAIpaseTiMga mudrAMkana, muMbaI-400080. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 20 aMka : 12 0 tA. 16-12-1991 Regd. No. MH. BY | South 54 Licence No. : 37 0 7 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 prabuddha QUOT DO bika jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 00 vArSika lavAjama rU. 30 7. mAtAmAMthI nAma che. virAbhAina mAM lIdhA potAnI dIkarI taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sva. 5. viSNuprasAda trivedI gujarAtanA parama sanmAnanIya vayovRddha sAkSara pU. zrI viSNuprasAda trivedIne ane vizvanAtha bhaTTa e traNa 'vi' - AdhAkSaravALA vivecakonuM vivecana 92 varSanI vaye 10 mI navembara 1991 nA roja suratamAM avasAna thayuM. vAMcyA vagara bI.e. nI parIkSAmAM pAsa thavAnuM saraLa nahotuM. AthI emanA svargavAsathI ApaNane eka zIlaparA sArasvatanI khoTa paDI che. viSNubhAIne zabdadehe paricaya thayo hato, paraMtu pratyakSa paricaya to jUnAgaDha avasAnanA thoDA divasa pahelAM meM emane mArAM be navAM prakAzano nA sTezana upara pahelIvAra thayo hato.. mokalAvyAM hatAM. enA svIkArapatramAM emaNe lakhyuM hatuM ke have AMkhe viSNubhAIno janma 4 thI julAI (amerikAno svAtaMtryadina 1899 barAbara dekhAtuM nathI. zarIramAM zithilatA ghaNI rahe che. vAMcavAnuM paNa bahu nA roja umareThamAM thayo hato. viSNubhAInA pitA raNachoDalAla prANanAtha mana thatuM nathI, dara vakhata karatAM A vakhate viSNubhAInA AvelA patra trivedIe meTrika sudhIno abhyAsa karyo hato. emanA jamAnAnI dRSTie e parathI lAgatuM hatuM ke have emanA akSara vadhu bagaDyA che. zaLe barAbara ghaNo sAro abhyAsa gaNAya. temaNe sarakAranA mahesUla khAtAmAM kArakUna uklatA nahotA. emaNe lakhelI potAnI zArIrika nabaLI sthitinI pratIti tarIke nokarI lIdhI hatI. sarakArI nokara tarIke temanI borasada, ThAsarA, kapaDavaMja, emanA akSaro karAvatI hatI. paraMtu thoDA divasamAM ja temano dehavilaya thaze naDiyAda vagere sthaLe badalI thaI hatI. ene lIdhe viSNubhAIe potAnI evuM dhAryuM nahotuM. emane javAthI ame eka pitAtulya zirachatra gumAvyuM prAthamika ane mAdhyamika keLavaNI te te gAmanI zALAmAM lIdhI hatI. eka ja skUlamAM saLaMga abhyAsa karavAnuM viNabhAIne maLyuM na hatuM. viNabhAIne sau prathama meM joyA hatA i. sa. 1949 mAM jUnAgaDha, viSNubhAInI mAtAnuM nAma jeThIbAI hatuM. viSNubhAimAM vAtsalyano nI sAhitya pariSadamAM. AjhAdI pachI sAhitya pariSadanuM te paheluM adhiverAna guNa temanI mAtAmAMthI Avyo hato. jeThIbAI karmakAMDI hariprasAda bhaTTanAM hatuM. jUnAgaDhane kabaje karavAmAM zAmaLadAsa gAMdhIe mahattvano bhAga bhajavyo dIkarI hatA. viSNubhAinA mAtAmaha hariprasAda asAdhAraNa svasthatA ane hato. kanaiyAlAla munazI sAhitya pariSadanA sarvesarvA jevA hatA, sAhitya dharyavALA hatA. eka vakhata emane page sApe DaMkha mAryo tyAre pAsenA eka pariSadamAM pramukha sthAna lekhakane eka vAra maLe evo AraMbhakALathI dhAro tApaNAmAMthI aMgAro lAvIne emaNe potAnA paga upara sApe DaMkha mArelI cAlyo Avato hato. eno bhaMga karIne munazI jUnAgaDhamAM bIjIvAra pramukha jagyAe mUkI dIdho ane cAmaDI, mAMsa baLavA dIdhAM. ethI sApanuM jhera thayA hatA. (ane naDiyAdamAM trIjIvAra paNa thayA hatA. mATe ho munazIno emanA zarIramAM prasaryuM nahi ane teo bacI gayA hatA virodha thayo hato ane emanA hAthamAMthI pariSada laI levAmAM AvI hatI) e divasomAM marakI (plega) no roga duniyAmAMthI nAbUda thayo na hato. jUnAgaDhanuM A adhivezana sAhitya karatAM paNa rAjadvArI maMtraNA mATe vizeSa bhAratamAM paNa vAraMvAra marakIno upadrava thato. pote kizorAvasthAmAM hatA hoya evuM e vakhate jaNAyuM hatuM, kAraNa ke saradAra paTela paNa e prasaMge tyAre gujarAtamAM marakIno upadrava thayo hato. viSNubhAI paNa marakInA rogamAM padhAryA hatA ane munazI tathA zAmaLadAsa emanI sAthe rAjadvArI vATAghATomAM paTakAI paDayA hatA. marakIno roga jIvaleNa gaNAto. TapoTapa mRtyu thatAM vadhu rokAyelA rahyA hatA. Ama chatAM sAhitya pariSadanA e adhiverAnamAM paraMtu sadbhAgye viSNubhAI e rogamAMthI bacI gayA hatA. mRtyunA mukhamAMthI javAno utsAha dhaNo hato. muMbaInA dainika "sAMja vartamAna' mAM tyAre huM pAchA AvyA hatA. aNIcUkyA bANuM varSa jIvyA. patrakAra tarIke joDAyo hato. eTale "sAMja vartamAna" nA pratinidhi tarIke | viSNubhAIe meTrikanI parIkSA naDiyAdamAMthI ApI hatI ane parIkSAmAM mAre jUnAgaDha javAnuM hatuM. jUnAgaDha sTezane badhA sAhityakAro UtaryA hatAM, sArA mArkasa, maLavAne lIdhe temane bhAudAjI skolarazIpa maLI hatI. A paraMtu sTezAnathI utAre laI javAnI vyavasthA asaMtoSakAraka hatI. sTezananI skolarazIpa maLI eTale ja teo kolejano abhyAsa karI zakyA, kolejano bahAra rastA upara badhA sAmAna sAthe besI rahyA hatA. ame badhA kacavATa abhyAsa karavA mATe teo amadAvAda gayA ane gujarAta kolejamAM joDAyA. anubhavatA hatA. tyAM koIke Takora karI ke adhivezananA vibhAgIya pramukha teo hosTelamAM rahIne abhyAsa karatA. e divasomAM paNa amadAvAdamAM viSaNuprasAda trivedI paNa jo potAno bistro nAkhIne tenA upara taDakAmAM sAiklano vaparAza vadhAre hato. viSNubhAI sAIkala para kolejamAM jatA. besI rahyA hoya to ApaNI to zI vAta ? dhotIyuM. khamIsa, lAMbo Dagalo vaLI temaNe e divasomAM ja Tenisa ramavAno zokha keLavyo hato. kolejamAM ane pAghaDI paherelA viSNuprasAda trivedIne tyAre meM pahelI vAra joyA hatA. TenisanA eka sArA khelADI tarIke temaNe nAmanA prApta karI hatI. kolejamAM emanAM patnI ane mAtuzrI paNa sAthe AvelAM hatAM. ATalI avyavasthA bI. e. mAM temaNe saMskRta ane aMgrejIno viSaya lIdho hato. jethI temane hovA chatAM teo svastha ane zAMta citte beThA hatA. ' potAnA saMskRta viSayanA prophesara AnaMdazaMkara dhruvanA gADha paricayamAM AvavAnI meM tyAre muMbaI yunivarsiTImAMthI gujarAtI viSaya sAthe bI.e. nI sArI taka sAMpaDI hatI. abhyAsanI sAthe sAthe AnaMdazaMkaranA saMskArano parIkSA pasAra karI hatI. sAMja vartamAna' dainikamAM patrakAra tarIke nokarI vArase paNa temane maLyo hato. AthI viSNubhAIne jayAre maLIe tyAre karavA sAthe ema. e. no abhyAsa karato hato eTale viNabhAInA vivecanalekho AnaMdazaMkaranI "vAta teo ullAsa ane AdarapUrvaka karatA. AnaMdapAMkaranA to amAre avazya vAMcavA paDatA hatA. e divasomAM viSNuprasAda, vijayarAya "ApaNo dharma, "kAvya tattva vicAra' vagere graMtho teo haMmezA potAnA "bhAI nAkarAvavAnI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/ ma panI sAthe e ziSabhAIe koleja, mAM hatA A bALa prabuddha jIvana tA. 16-12-91 Tebala upara rAkhatA ane jayAre jayAre avakAza maLe tyAre temAMthI yatheccha koleja jatAM AvatAM teo sAva dhIme cAlatA. dhULa ke rajjaNa UDe ke tarata vAMcana karatA. bI. e. nI parIkSAmAM viSNubhAI prathama vargamAM AvyA hatA. temane elarjI thatI. koleja taraphathI emanA nivAsasthAnamAM jayAre paNa ethI emane kolejamAM kSiNA phelozipa maLI hatI, eTale ema. e.no sAphasUphI ke raMgarogAna karAvavAmAM Ave tyAre viSNubhAI bahAra hIMcakA para abhyAsa karavAmAM emane saraLatA rahI hatI. ema. e. mAM emaNe saMskRta besatA ane rAtre hicakA para ja sUI rahetA. gharamAM dAkhala thatA nahi. sAthe gujarAta viSaya lIdho hato. jamavAnuM paNa bahAra maMgAvatA. hIMcakAno emane zokha paNa hato. potAnA * viSNubhAI amadAvAdanI kolejamAM abhyAsa karavA gayA tyAre temanA ciMtana manana mATe teo hIcakA para besatA. lagna thaI cUkyAM hatAM. temanA patnInuM nAma tArAvatI prANazaMkara mahetA hatuM. viSNubhAIe kolejamAM gujarAtI viSaya zIkhavavAnuM cAlu karyuM tyAre patnInI umara tyAre paMdara varSanI hatI. potAnI A prathama patnI sAthenuM e viSayanA bIjA adhyApaka te vijayarAya vaidya hatA. vijayarAya viSNubhAI dAmpatya jIvana paMdareka varSa rahyuM hatuM. A patnIthI temane be saMtAno thayAM karatAM betraNa varSa moTA hatA. paraMtu ema. TI. bI. kolejamAM viNabhAI hatAM, paraMtu te baMne saMtAno bALavayamAM ja uTATiyuM thatAM gujarI gayAM karatAM daseka varSa moDA joDAyA hatA. baMnenI adhyApana zailI judI judI hatAM. viSNubhAInAM patnInI tabiyata paNa naramagarama rahetI hatI. 1932mAM hatI. baMnenI prakRti paNa judI judI hatI. baMnenA uccAranI laDhaNa paNa A prathama patnInuM avasAna thayuM hatuM. e vakhate viSNubhAInA kuTuMbamAM judI judI hatI. vijayarAye tyAre "kaumudI' nAmanuM potAnuM sAmayika baMdha pote ane potAnI mAtA jeThIbAI ema be ja jaNa rahyAM hatAM. bhara yuvAna paDyA pachI "mAnasI" nAmanuM sAmAyika cAlu kyuM hatuM. e divasomAM paNa vaye vidhura thayelA viSNubhAIne bIjAM lagna karavAnI IcchA nahotI, paraMtu sAmayika calAvavAnuM eTaluM saheluM na hatuM. emAMthI arthaprApti thatI nahi, emanI mAtAno te mATe atyaMta Agraha rahyA karyo hato. tethI 1934 mAM paraMtu gAMThanA paisA joDavA paDatA. vijayarAya kolejanA pagAramAMthI paisA viSNubhAie bIjA lagna zAMtAbahena mANekalAla bhaTTa sAthe karyA hatAM. bacAvIne * mAnasI mAM paisA kharcatA, paraMtu "mAnasI" baMdha karavA mATe ema. e. no abhyAsa karavA sAthe viSNubhAI suratanI ema.TI.bI. teo taiyAra nahotA. Arthika muzkelIo ghaNI vadhI gaI tyAre "mAnasIno kolejamAM saMskRta viSayanA adhyApaka tarIke joDAyA hatA. te vakhate kolejanA mRtyughaMTa athavA "ghaMTanAda' evA zIrSaka heThaLa mAnasIne Arthika sahAya prinsipAla zrI bI. Ara. gADagIla hatA, jemaNe AgaLa jatA AjhAdInI karavA mATe teo vAraMvAra apIla karatA. ema karavA chatAM paNa pUratI laDatamAM sakriya bhAga lIdho hato. gADagIla pachI keTaleka vakhate kolejanA rakama na maLe tyAre teo haThAgrahapUrvaka mitro - saMbaMdhIo pAsethI "mAnasI prinsipAla tarIke Do. ena.ema. zAha AvyA hatA. teo gaNitanA niSNAta nuM lavAjama ugharAvatA. keTalAya sAhityakArone emanI A lavAjamalUMTa pasaMda hatA. gaNita viSe temaNe keTalAMka pAThyapustako lakhyAM hatAM. ena. ema. paDatI nahi. vijayarAya A rIte sAhityakAronA paisA lUTe che evA arthamAM zAha zistanI bAbatamAM ghaNA kaDaka hatA, paraMtu atyaMta utsAhI ane kolejanA eka kaTAkSa lekha emane samavayaska suratI caMdravadana mahetAe te samaye vaju vidyArthIonA abhyAsanA starane UMce caDAvavAnI dhagazavALA hatA. vidyArthIonI dhADapADu' nA zIrSakathI lakhyo hato. (jo ke emanA karatAM moTA dhADapADuothI ane adhyApakonI zakitanA teo pArakhu hatA ane kadara karavAvALA hatA. gujarAtI sAhitya Aje vadhAre samRddha che !) tyAra pachI viSNubhAIne tyAM eTale e divasomAM viSNubhAI kolejamAM saMskRtanA adhyApaka tarIke kAma caMdravadana ane vijayarAya maLyA tyAre teo traNa A viSaya para nikhAlasatAthI karatA hatA temane aMgrejI sAhityano viSaya bhaNAvavAnuM sopyuM hatuM ane khUba hasyA hatA. vijayarAye caMdravadananA lekhane atyaMta kheladilIthI svIkAryo pachInA varSomAM temaNe joyuM ke viSNubhAIno gujarAtI sAhityano abhyAsa hato. tyAra pachI jayAre "mAnasI vadhAre Dagumagu thayuM tyAre ane Arthika paNa ghaNo sAro che ane teo eka samartha lekhaka ane vivecaka che eTale sahAya na maLI tyAre vijayarAye potAnI patnI pAse ghareNAM vecavA mATe gujarAtI viSaya bhaNAvavAnuM paNa temaNe viSNubhAIne sopyuM hatuM. mAgyAM. e vakhate vijayarAyanAM patnI viSNubhAIne tyAM rotAM rotAM pahoMcyAM suratanI kolejamAM pote adhyApaka tarIke joDAyA ane surata rahevA hatAM. viSNubhAIe vijayarAyane samajAvyA hatA ke patnInAM ghareNAM vecIne gayA tyAre viSNubhAIe e vakhatanA suratIomAM paherAtI kALI goLa "mAnasI" calAvAya nahi. te cAle tyAM sudhI calAvo. vijayarAye viSNubhAinI jarIbharatavALI TopI paheravAnuM cAluM karyuM hatuM, mAthe TopI ke pAghaDI paheravAnI salAha svIkArI hatI ane thoDA vakhata pachI "mAnasI baMdha paDyuM hatuM. e jamAno hato. ughADe mAthe gharanI bahAra jaI na zakAya evI tyAre (jo ke tyAra pachI pharI thoDI anukULatA maLato patrakArI jIva vijayarAye prathA hatI. (phakata DAdhuo ja smazAnamAM ughADe mAthe jAya, jo koI rastamAM "rohiNI' nAmanuM sAmayika cAlu karyuM hatuM, paraMtu te to alpajIvI nIvaDyuM ughADe mAthe jAya to loko pUktA ke gharamAM koI gujarI gayuM che ke hatuM.) kema ?) AvI goLa kALI TopI suratamAM tyAre "jhaverI TopI' tarIke viNabhAIno prathama vizeSa paricaya to mane I.sa. 1950mAM thayo hato. oLakhAtI. keTalAka loko cAMcavALI beMglorI TopI paheratA, keTalAka kAramIrI mArA kavimitra mIna desAi sAthe surata huM pahelIvAra gayo hato. pravAsano bharatavALI TopI paheratA, keTalAka loko sAdI, kALI TopI paheratA. keTalAka zokha hato ane navI navI vyakitaone maLavAno paNa zokha hato. ame loko khAdInI gAMdhI TopI paheratA. viSNubhAI suratamAM pracalita evI jhaverI baMnee manISA' nAmanA soneTasaMgrahanA saMpAdananuM kArya hAtha dharyuM hatuM. e TopI tyAre paheratA hatA. vakhate ema. TI. bI. kolejamAM viSNubhAI ane vijayarAya vaidya gujarAtI - kolejanA adhyApana kALa daramiyAna viSNubhAIne eka vakhata TAIphoiDanI viSaya zIkhavatA. eTale dekhItI rIte ja emane maLavAnuM mana thayuM. vijayarAyanI. bhAre mAMdagI thaI hatI. temAMthI teo jema tema karIne bacyA hatA, paraMtu eka prakAranI lAkSaNika mudrA hatI. teo vidvAna kharA paNa adhyApakIya vaktatva tenI asara temanA hRdaya upara thaI hatI. hRdaya nabaLuM paDavAne kAraNe temane zakita emanAmAM ochI gaNAtI. emanA uccAro paNa lAkSaNika hatA. teo vAraMvAra zaradI, tAva, dama jevI vyAdhi thaI AvatI. dhULa, rajaNanI temane paNa dhotIyuM, khamIsa, lAMbokoTa ane TopI paheratA athavA koivAra koTane elarjI rahetI. zarIramAM temane azakti ghaNI varatAtI. potAne zaradI na badale paheraNa upara baMDI paheratA. vidyArthIone vijayarAya karatAM viSNubhAI lAgI jAya eTalA mATe viSNubhAie TopI paheravAnuM choDI daIne mAthe pratye mAna vadhAre hatuM. vaLa vagarano pheMTo bAMdhavAnuM cAlu karyuM hatuM. kolejamAMthI pote nivRtta thayA ane viSNubhAIne maLyA. mArA mitra mInuM desAie mAro paricaya tyAM sudhI te paheravAnuM temaNe cAlu rAkhyuM hatuM. pagamAM caMpalane badale mojAM karAvyo. "sAMja vartamAna' mAM huM te vakhate sAhityanA vibhAganuM saMpAdana ane buTa paheravAnuM temaNe cAlu karyuM hatuM. teo dharmamAM bhaNAvavA jAya karato ane dara budhavAre pragaTa thatA e vibhAganI eka nakla viSNubhAIne tyAre vidyArthIone ApelI sUcanA anusAra vidyArthIo varganI bArIo paNa huM niyamita moklato. " sAMja vartamAna' mAM mArA lakhANo upara pote baMdha karI detA. viNabhAinA dAkhala thayA pachI vargano daravAjo paNa ghaNuM koI koI vAra najara nAkhI jAya che te aMge vAta nIkaLI. tyAra pachI mArA kharuM baMdha thaI jato. kolejamAM teo pagathiyAM dhIme dhIme caDhatA ane dAdara mitre viSNubhAIne kahyuM ke "A vakhatano baLavaMtarAya ThAkora suvarNacaMdraka caDavAno Ave tyAre teo dareka pagathiye vArApharatI be paga mUkIne Aste ramaNabhAIne maLyo che.' Aste caDatA. potAne svAsa na bharAI Ave tenI darakAra rAkhatA. kolejanA viNabhAIe tarata harSapUrvaka kahyuM, "ema ? tamane maLyo che ? to kampAunDamAM temane koleja taraphathI nivAsasthAna maLyuM hatuM. nivAsa sthAnathI te mATe mArA abhinaMdana. tamane maLIne mane bahu AnaMda thayo.' Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. viSNubhAI ane karNATama bhavyo che. mArI ApyA nathI. A enI che kAraNa ke koie hajI jIvaNa thatI hatI. pUrA maLyuM nahi. eTale * sa. 19paramAM milana yojavA mATe ja A mahuM paheluM kAma tA. 16-12-91 prabuddha jIvana pachI emaNe prazna ryo, "tamane bhASAvijJAnamAM 94 mArkasa maLyA karyo hato ke badho vivAda zamI gayo, eTaluM ja nahi viSNubhAInA e upasaMhArathI, adhyApakoe prasannatA anubhavI hatI. dareka viSayanAM pakSapAta rahita, abhiniveza meM kahyuM, " hA. Apane kevI rIte khabara paDI ? rijhalTa hamaNAM ja rahitA, samagra darzI, samatola vivecanamAM emanI pariNata prazAnAM ane emanA AvyuM che. meM haju koIne mArA mArkasa kahA nathI." . udAtta zIlanAM je darzana thatAM. teno tyAre amane pratyakSa anubhava thayelo. ekAda miniTa teo zAMta rahyA. pachI kahyuM, " jo ke A vAta mArAthI viSNubhAI kolejamAM adhyApaka tarIke sakriya hatA te varSomAM gujarAta, tamane kahevAya nahi, paNa have tamane kahevAmAM vAMdho nathI. paraMtu A vAta mahArASTra ane karNATamAM muMbaI yunivarsiTIe eka ja yunivarsiTI hatI. bIje karazo nahi. tamAruM ema.e. nuM bhASAvijJAnanuM pepara meM tapAsyuM che. viSNubhAI tyAre yunivarsiTInI samitiomAM ke parIkSAnA kArya mATe muMbaI tamAruM pepara tapAsatAM kharekhara meM bahu ja AnaMda anubhavyo che. mArI jiMdagImAM vAraMvAra AvatA. jo ke te vakhate paNa pravAsamAM teo potAnI jAtane bahu meM koIne ATalA mArkasa ApyA nathI. AkhA peparamAM eke eka praznonA sAcavatA. teo te samayanA muMbaI rAjaya taraphathI gujarAtI pustako apAtA uttara taddana sAcA, muddAsara ane pUrA saMtoSakAraka hatA. AkhA peparamAM pAritoSiko mATenI nirNAyaka samitinA eka sabhya tarIke kAma karatA. zrImatI joDaNInI eka paNa bhUla nahotI ke koi ThekANe chekachAka paNa nahotI lAla IndumatIbahena zeTha tyAre zikSaNapradhAna hatA ane nirNAyakonI nimaNUka teo lITo karavo paDe evuM eka paNa sthaLa peparamAM mane jovA maLyuM nahi. eTale karatAM. e vakhate amArI jheviyarsa kolejanA pro. gaurIprasAda jhAlA paNa mArkasa kyAM kApavA tenI mane mUMjhavaNa thatI hatI. pUrA sau mArkasa to apAya nirNAyaka samitimAM hatA. eka vakhate viNabhAI ane jhAlA sAheba baMnee nahi, kAraNa ke koie haju sudhI ApyA nathI, eTale dareka savAlano eka sAthe maLIne nirNaya ApavAno rahato. tyAre viSNubhAI muMbaI jheviyarsa eka mArkasa ocho karIne meM tamane 4 mArkasa ApyA che. yunivarsiTImAM kolejamAM AvatA, teo baMne Akho divasa besI pustakonI vicAraNA karatA. ATalA mArkasa haju sudhI koIne apAyA nathI." dAdaro caDhavAnI takalIphane kAraNe viSNubhAI mATe kolejamAM nIce ekAda rUma viSNuprasAda jevA vaDIla sAhityakAra ane parIkSakane hAthe AvuM pramANapatra khAlI rakhAto. tyAM besI viSNubhAI ane jhAlA sAheba kAma karatA. nirNAyaka maLyuM tethI mArA jIvananI eka dhanyatA meM anubhavI hatI. takanuM kAma atyaMta gupta rahetuM. sarakAra nirNAyakonAM nAma jAhera karatI I. sa. 19paramAM suratanI ema. TI. bI. koleja taraphathI gujarAtI nahi. nirNAyaka samitimAM koNa koNa che enI aTakaLa thatI, paNa bhAgye viSayanA adhyApakonA saMdhanuM saMmelana yojavA mATe nimaMtraNa maLyuM hatuM. ja koIne khabara paDatI. kolejamAM jhAlAsAhebanA sahAyaka adhyApaka tarIke muMbaInI jheviyarsa kolejanA gujarAtI viSayanA adhyApaka tarIke e mAruM paheluM huM kAma karato. eTale jhAlAsAheba ane viSNubhAI jayAre kAma karatA tyAre saMmelana hatuM. e saMmelanamAM adhyApananA praznonI ghaNI mArmika chaNAvaTo temanA sahAyaka tarIke kAma karavAnI mane taka maLatI. mArI pAsethI vAta thaI hatI. adhyApaka saMdhanA zarUAtanAM e varSo ghaNAM sakriya hatAM. TharAvo bahAra kyAMya jo nahi evI teo baMnene pUrepUrI zraddhA hatI. sUTabUTa thatA ane tene amala thato. paraMtu suratanA e saMmelanamAM eka viSayanI paheravAnI paddhatinA e divaso hatA. jhAlA sAheba kolejamAM haMmezAM sUTamAM bAbatamAM adhyApakomAM be pakSa paDI gayA hatA. e divasomAM muMbaImAM sajaja rahetA. viSNubhAI potAno garama lAMbo Dagalo ane dhotIyuM paherIne janmabhUmimAM ane amadAvAdamAM "saMdeza"mAM zabdaracanA hariphAI bahu moTA AvatA. mAthe pAdhaDI rAkhatA. pagamAM garama mojA sAthe buTa teo paheratA. pAyA upara cAlavA lAgI hatI. e jamAnAnI apekSAe moTA moTA jaMgI potAne ThaMDI na lAge, zaradI na thaI jAya eTale bhara unALAmAM, me mahinAnI inAmo jAhera thatAM hatAM ane zeja AkhA pAnAMnI jAherakhabaro harIphAI garamImAM teo badhI bArIo baMdha rakhAvatA. rUmanuM bAraNuM ghaDIe ghaDIe mATe AvatI. gAmegAma loko pAbdaracanA harIphAImAM lAgI gayA hatA. e na khUle (guptatA karatAM havAnI bIka) te mATe cIvaTa rAkhatA ane te mATe zabdaracanA harIphAImAM nirNAyaka tarIke joDAnAra moTA moTA vidvAnone sAthe mane sUcanA ApatA. jhAlA sAhebane baMdha bArIbAraNAM ane sUTanA kAraNe puraskAra ApavAmAM Avato. kAraNa ke chApAMone paNa harIphAI dvArA dhUma garamI thatI. paraMtu viSNubhAIne paMkho calAvavo phAvato nahi. jhAlAsAheba kamANI thatI. e vakhate keTalAka vaDIla adhyApako paNa zabdaracanA harIphAImAM emane badhI rIte AdarapUrvaka sahakAra ApatA ane potAne garamI lAge nirNAyaka tarIke joDAvA lAgyA hatA. e vakhatanuM vAtAvaraNa haju gAMdhIjInI to viSNubhAIne kahIne thoDI thoDI vAre bahAra jaI AvatA. viSNubhAI asara nIce hatuM eTale A prakAranI harIphAIo te moTo jugAra che ane ThaMDuM pANI pItA nahi. emanA mATe kenTInanuM pANI garama karAvIne pachI. temAM gujarAtI viSayanA adhyApakoe na joDAvuM joie evo dhaNono mata ThArIne huM laI Avato ane te pANI te pItA. cA karatAM kophI temane hato. muMbaimAMthI pro. manasukhalAla jhaverI nirNAyaka tarIke joDAyA hatA. vadhAre anukULa rahetI. potAnI AvI zArIrika pratikULatA chatAM viSNubhAI gujarAtamAMthI paNa keTalAka vaDIla adhyApako nirNAyaka tarIke joDAyA hatA. Akho divasa besIne satata kAma karatA. vAMcavuM, vicAravuM, nirNaya levo e bIjI bAju AcArya zrI DolararAya mAMkaDa, zrI umAzaMkara jozI, zrI yazavaMta badhuM emanI priya evI pravRtti hatI. eTale mAnasika zrama emane ocho zakala vagereno e mATe sakhata virodha hato. teo A saMmelanamAM TharAva lAgato. potAne sakAre soMpaluM kAma teo baMne khaMta, cIvaTa ane niSThAthI. lAvyA hatA ke adhyApaka saMghanA sabhya evA koI paNa adhyApake pAbda karatA. nirNAyaka tarIke potAnI pasaMdagI thaI che evuM bIjAne jaNAvIne racanA harIphAImAM nirNAyaka tarIke bhAga levo nahi. A TharAvane lIdhe adhyApakomAM jA ke moTAI meLavavAnI temanAmAM jarA paNa vRtti nahotI. e joIne be paTTA paDI gayA hatA ane te baMne vacce garamAgarama kaTutAbharI carcA temanA pratye mane ghaNo Adara thato. cAlI hatI. nirNAyaka tarIke kAma karatA adhyApakoe saMdhamAMthI nIkaLI javAnI viSNuprasAda kolejamAM adhyApana kArya karatAM tyAM sudhI to svasthatAnusAra dhamakI uccArI hatI. AraMbhanA ja varSamAM adhyApaka saMdha bhAMgI paDe evI sakriya rahetA. sAhitya pariSada, yunivarsiTI ke sarakArI samitionAM teo zakayatA UbhI thaI hatI. baMne pakSa potapotAnA vicAramAM makakama hatA. e nimaMtraNa svIkAratA ane bahAra gAmano pravAsa paNa karatA. kalakattAmAM yojAyelA vakhate viSNubhAIe baMne pakSane premapUrvaka samajAvIne TharAvanA kaDaka zabdo sAhitya pariSadanA adhivezanamAM pramukhasthAne paNa teo birAjI cUyaka hatA. dUra karAvIne TharAvane bhalAmaNanA rUpamAM rajU karAvyo hato. bIjI bAju je yuvAna vaye teo Tenisa paNa ramatA ane sAikla pheravatA eTale zarIre adhyApako emAM joDAyA hatA temanI pAsethI vyakitagata khAtarI uccArAnI sAkata hatA. paraMtu nivRttikALa cAlu thayA pachI temane koI koI vakhata hatI. ethI viSNubhAi pratye sau koIno Adara ghaNo vadhI gayo hato. tyAra evA anubhavo thayA ke jethI emane svecchAe satata gRhavAsa svIkArI pachI keTalAMka varSe vaDodarAmAM gujarAtI viSayanA adhyApakonuM saMmelana maLyuM lIdho. teo "gRhastha' zabdArthathI banI gayA hatA. ekAda vakhata lAvyuM hatuM. viSNubhAI ekaMdare saMmelanamAM AvatA nahi. paraMtu vaDodarAnA saMmelananI cAlavAne kAraNa, ekAda vakhata doDavAne kAraNe emane gabharAmaNa thayelI; eka beThakamAM acAnaka teo AvI caDayA. emanA AgamananI sAthe ja zarIra paraseve rebajheba thaI gayeluM. tyArathI "huM bahu cAlIza to mane kaMIka sabhAnuM vAtAvaraNa badalAI gayuM. koi eka bhASAkIya muddAnI carcA cAlatI thaI jaze evI bhIti emanA manamAM ghara karI gaI hatI. Avo eka prakArano hatI. judA judA adhyApako judo judo mata vyakata karatA hatA ane carcAmAM phobia - mAnasika vyAdhi emane thaI gayo hato. evA eka prasaMganuM garamAgaramI thai hatI. te vakhate viSNubhAIne upasaMhAra karavAnuM kahevAmAM varNana karatAM temaNe mane kahyuM hatuM ke pahelAM pote sAMje eka mAIla sudhI AvyuM. viSNubhAie badhA ja muddAone AvarI laIne evo sarasa upasaMhAra pharavA jatA. eTalI emanI zakti hatI. eka vakhata koikanI sAthe pharavA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 4 gayelA tyAre sAthe pharanAra vyaktie kahyuM ke ApaNe to savA `mAila sudhI cAlyA? klenAre sahaja bhAvathI kahyuM paNa viSNubhAIne manamAM phALa paDI ke huM mArI zaktinI uparavaTa cAlyo chuM.' eTale tarata teo paraseve rebajheba thai gayA ane hAMphatA hAMphatA mAMDa mAMDa ghare pahoMcyA. AvA keTalAka anubhavo pachI temaNe saMkalpa karyo hato ke havethI gharanI bahAra kyAya javuM ja nahi ane gharamAM besI Akho divasa svasthatApUrvaka svAdhyAya ane lekhanamAM vitAvavo, pote A rIte svecchAe harSapUrvaka A eka maryAdA svIkArI lIdhI eTale potAne bahAra javA nathI maLatuM e vAtano emane kyAreya vasavaso rahyo nahi. potAnI mAnasika vyAdhine AzIrvAdamAM emaNe pheravI kADhI hatI ane bahu ja svasthatA ane ullAsapUrvaka potAnuM jIvana jIvavA lAgyA hatA. Ama chatAM viSNubhAi potAnI tabiyata mATe pUrI kALajI letA. garamI karatAM ThaMDInI temane vadhu bIka rahetI. pavananI jarA sarakhI laherakhI Ave to viSNubhAine tenI tarata khabara paDe. eka vakhata huM emane ghare gayo. hato. ame baMne sAhityajagatanI vAto karatA hatA. rUmanI baMne bArIo baMdha hatI. tyAM emaNe zAntAbahenane bUma pADIne bolAvyAM ane kahyuM koi bArI jarA khullI rahI gai lAge che. zAntAbahene hyuM, nathI khullI rahI gai" meM barAbara baMdha karelI che. viSNubhAie kahyuM, "mane ThaMDI lAge che, eTale jarAka tirADa jeTalI paNa khullI rahI gai hovI joie. jarA pharI juone ! zAntAbahene beya bArI pharIthI barAbara joi to eka bArI barAbara vasAi nahotI. tirADa jeTalI jagyA bakI rahI gai hatI. temaNe te barAbara kheMcIne baMdha karI. viSNubhAinuM zarIra ThaMDI ane havAnI bAbatamAM keTaluM badhuM saMvedanazIla banI gayuM hatuM te e prasaMge pratyakSa mane jovA maLyuM hatuM... viSNubhAie gharanI maryAdA svIkArI lIdhI hatI, paraMtu cetasiha ane Atmika dRSTie teo bAhya jagatanA satata saMparkamAM rahetA ane samagra vizva sAthe ekarUpatA anubhavatA hatA. aneka sAhityakAro, mitro, vidyArthIo sAthe patralekhana dvArA teo satata saMparkamAM rahetA. vartamAnapatro niyamita vAMcatA ane duniyAbharanI ghaTanAo vize jANakArI dharAvatA. roja roja mahemAno dvArA paNa temane avanavI vAto jANavA maLatI. jIvanamAM kazuM khUTe che evuM temane kyAreya lAgatuM nahi. viSNubhAi potAnA rUmanI bahAra bahu ja ochuM nIkaLe. potAnA makAnanI bahAra to keTalAMya varSomAM koika apavAdarUpa prasaMgomAM nIkaLyA haze ! viSNubhAIe potAnA 'maitrI" nAmanA makAnamAM rahevAnuM cAlu karyuM te pachI eka dAdara caDIne potAnA gharanI agAsImAM teo kyAreya jijJAsAvRttithI paNa gayA nahotA. agAzI kevI che te viSNubhAIe joi nahotI. paraMtu eka divasa acAnaka saMjogavazAta temane agAsImAM pharajiyAta javuM paDayuM hatuM. e prasaMga hato tApI nadInA pUrano. keTalAMka varSa pahelA tApI nadImAM moTuM pUra Avyu hatuM. tyAre AkhA surata zaheramAM pANI bharAi gayAM hatAM. e vakhate viSNubhAinA dharamAM paNa pANI bharAi javAne lIdhe potAnI patnI ane putrI sAthe teone paNa upara agAzImAM caDI javuM paDayuM hatuM. jayAre pUra UtaratuM gayuM tyAre suratanA eke eka dharamAM puSkaLa kAdava ThAlavatuM gayuM. evA kAdavavALA dharane sApha karavAmAM ghaNo parizrama levo paDe ema hato. e vakhate potAno rUma sApha thayA pachI viSNubhAi agAzImAMthI nIce AvyA hatA. e pachI teo jIvananA aMta sudhI agAzImAM kyAreya gayA nahotA. A rIte potAnA ja dharamAM potAnI agAzImAM javAno prasaMga trIseka varSanA nivAsa daramiyAna eka ja vAra temane mATe banyo hato ane te tApI nadImAM AvelA pUrane kAraNe. i viSNubhAi koi koi vakhata kahetA ke jagatamAM ane jIvanamAM keTalIka vastuo sArabhUta ane amUlya che. ApaNA badhA bhAratIya graMthomAM temane mATe upaniSido ane zrImad bhagavad gItA priyamAM priya graMtho hatA. teo kahetA ke koi kadAca mane pUche ke duniyamAM pralaya thavAno che ane tamane salAmata jagyAe lai javAnA che to tame tamArI kaI priya vastuo sAthe laine pahoMcI jAva ? to huM javAbamAM kahyuM ke upaniSado ane zrImad bhagavad gItA laIne huM salAmata sthaLe cAlyo jaiza.' tApI nadImAM jayAre pUra AvyAM ane viSNubhAi potAnA gharanI agAzImAM cAlyA gayA te vakhate tA. 16-12-91 upaniSado ane zrImad bhagavata gItA laIne gayA hatA. pUra AvavAnA kAraNe ghaNA lokoe potAnI svasthatA gumAvI hatI. paraMtu viSNubhAi e prasaMge paNa svastha rahyA hatA. pUrane lIdhe dharavakharIne keTaluMka nukasAna thayuM hatuM, paraMtu viSNubhAinI manodazA to sthitaprajJa jevI, nAnu zovaMti paMDitAH jevI ja rahI hatI. viSNubhAie potAnI nivRttinA arasAmAM potAnI kamANI ane bacatamAMthI amadAvAdamAM zrI sadma sosAyaTImAM ghara lIdhu hatuM. pro. anaMtarAya rAvala, AcAryazrI yazavaMta zukala vagere adhyApakonI sAthe potAne paNa rahevA maLa ane sAhityakArono sahavAsa maLe e AzayathI ghara lIdhu hatuM, paraMtu te daramiyAna to potAnI mAnasika bImArI cAlu thai gai hatI. eTale sosAyaTImAM pote karAvelA gharano kabajo levA mATe ke vAstu karavA mATe paNa teo amadAvAda gayA na hatA. A sosAyaTI thayAne daseka varSa vItI gayA hatAM. ekAda vakhata huM emane surata maLavA gayo hato tyAre samra sosAyaTInA gharanI vAta nIkaLI hatI. emaNe hyuM ke 'dhara karAvyAMne varSo thai gayAM che, paraMtu mAruM e ghara kevuM che te meM haju najare joyuM nathI. mane e mATe koi utsuktA paNa nathI. rahI. huM mAruM dhara joyA vagara rahI gayo evA bhAva paNa mane kyAreya thayo nathI." saba sosAyaTInI A dharanI mulAkAta acAnaka pharajiyAta levAno prasaMga viSNubhAine prApta thayo hato. emanAM patnI zAMtAbahene pakSadhAtano ekAeka humalo thayo. DokaTare salAha ApI ke humalo gaMbhIra che ane tenI sAravAra suratamAM sarakhI nahi thAya, mATe dardIne muMbai athavA amadAvAda lai javAnuM salAhabharyuM che. muMbai karatAM amadAvAda vadhAre anukULatA rahe. potAnuM ghara paNa tyAM che. e dRSTie zAMtAbahenane amadAvAda laI javAnuM nakakI thayuM hatuM. e mATe moTaranI khAsa vyavasthA karavAmAM AvI. gharamAM bIjA koI sabhyo paNa nahi ane viSNubhAie jAte to javuM ja paDe. e vakhate majabUta manobaLa karIne viSNubhAI zAMtAbahenanI sAthe sUratathI amadAvAda gayA. emane mATe moTarakArano ATalo lAMbo pravAsa jiMdagImAM pahelIvArano hato.. amadAvAda jaine emaNe potAnuM ghara paNa ghaNAM varSe pahelIvAra joyuM. zAMtAbahenane kaMika sAruM thatAM te eka vAra pharI pAchA moTaramAM surata AvI gayA hatA. tyAra pachI huM surata emane maLavA gayo hato. zAMtAbahena khurazImAM beThA hatAM. meM emanI sAthe vAta cAlu karI. keTalAka javAba barAbara nahotA apAtA. tyAM viSNubhAie ja kahyuM ke temanI smRti cAlI gai che. breinane nukasAna pahoMcyuM che. eTale temane mATe have mAtra vartamAnakALa ja rahyo che. viSNubhAine saMtAnomAM eka ja dIkarI ci. vasaMtikA. muMbainA jANItA zikSaka ane hAsyarasanA lekhaka zrI bhagavata bhaTTanA putra nikuMjabhAi sAthe tenAM lagna karavAmAM AvyAM hatAM. vasaMtikA muMbaI rahe paraMtu viSNubhAinI vRddhAvasthAnA kAraNe vAraMvAra tene surata doDavuM paDe. viSNubhAinA patnI zAMtAbahenane lakavAnI asara thayA pachI vasaMtikA ane enA pati nikuMjabhAi saMtAno sAthe surata jaIne viSNubhAinI sAthe ja rahyAM. bahena vasaMtikAe potAnI mAtAnI ane pitAnI khUba premabhAvapUrvaka satata sevA cAkarI karI che. vasaMtikAnA kAraNe viSNubhAinA pazcAd jIvanamAM ekalatA rahI nahotI. vasaMtikAnA patinuM akALa avasAna thayuM. e du:kha viSNubhAine jovAnuM Avyu, paraMtu e ApattinA prasaMge paNa bahena vasaMtikAe amadAvAdanA smazAnamAM jai potAnA patinI citAne potAnA haste dAha ApIne je svasthatA ane dhairya batAvyA te viSNubhAI pAsethI vArasAmAM maLelA sattva jevAM hatAM. viSNubhAie amadAvAdano bIjIvArano pravAsa potAnA jamAinI mAMdagI nimitte karyo hato.nikuMjabhAine gaMbhIra mAMdagIne kAraNe amadAvAdanI hospiTalamAM dAkhala karavAnuM nakakI thayuM. e vakhate putrI vasaMtikAne naitika sahAro rahe eTalA mATe viSNubhAi paNa temanI sAthe amadAvAda gayA hatA. tyAM nikuMjabhAinI tabiyata sudharatI gai hatI. paraMtu pAchaLathI acAnaka tabiyata vadhu bagaDI ane temanuM avasAna thayuM. viSNubhAinA jIvanano A eka moTo AdhAta hato. amadAvAdanA daseka divasanA rokANa daramiyAna umAzaMkara jozI roja ja viSNubhAi pAse AvatA. yazavaMta zukla to pADozamAM ja rahetA. ane teo paNa viSNubhAinI saMbhALa letA. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-91 prabuddha jIvana gRhavAsa svIkAryA pachI viSNubhAI bahAragAmanI keTalIka saMsthAo ke ja gayA hatA. mAruM mosALa te umareTha pAsenuM oDa gAma che. eTale yunivarsiTIonA nimaMtraNo svIkAratA, paNa te e zarate ke enI miTiga koika vakhata viSNubhAIne huM maLato tyAre umareThanI vAta nIkaLatI. carotaranI potAnA ghare yojavAmAM Ave. pIeca. DI. thisisa mATe parIkSaka tarIke paNa bolI ane carotaranA lokonA saMskAranI lAkSaNikatAnI vAto thatI. "oDa teo nimaMtraNa e zarate ja svIkAratA ane yunivarsiTIo paNa sAmAnya umareThanA UMDA kUvA, dIkarI de tenAM mAbApa mUo ' evI lokita pANInA rIte emanI e vinaMtI mAnya rAkhatI. naLa AvyA. tyAM sudhI e vistAramAM pracalita hatI. viSNubhAinI kiyoorAvasthA - 1968 nA arasAmAM mArA mArgadarzana heThaLa mArA eka vidyArthinI bahene cotaramAM vItI hatI. paraMtu carotara choDayA pachI emanI bhASA bolImAM taiyAra karelI thisisa mATe parIkSaka tarIke viNabhAinI nimaNuka thaI hatI. kayAreya carotaranI chAMTa jovA maLI nathI. teo umareThanA carotarI vatanI emano ahevAla AvI gayo hato. paraMtu maukhika parIkSA emanA ghare levAnI che evuM jo koIne kahevAmAM Ave to kadAca te mAne paNa nahi. bhASA, hatI. e mATe tArIkha ane samaya yunivarsiTI sAthe patravyavahAra dvArA nakakI raheNIkaraNI uparAMta svabhAve paNa teo suratI jevA AnaMdI ane laherI , thaI gayAM hatAM. mArA vidyArthinI amadAvAda thaIne surata pahoMcavAnAM hatAM. thaI gayA hatA. huM muMbaIthI vahelI savAranI gADImAM nIkaLI surata pahoMcavAno hato. sIdhA viSNubhAI "prabuddha jIvana mAM chapAtA mArA lekho niyamita vAMcI viSNubhAinA ghare maLavAnuM ame nakakI karyuM hatuM. huM suratanA sTezanane Utaryo jatA ane vakhatovakhata potAnA pratibhAva jaNAvatA. keTalAMka varSa pahelAM tyAre mArI pAse haju be klAkano samaya hato. mane thayuM ke huM viSNubhAInA "navanIta' sAmayikamAM pAsaporTanI pAMkhe' nA nAmathI meM mArA videza yAtrAnA ghare vahelo jAu to emanI sAthe thoDI vAta karavAnI taka maLaze. eTale anubhavo lakhavA cAlu ryA hatA. viSNubhAI te paNa rasapUrvaka niyamita bapore traNane badale huM to be vAge emanA ghare pahoMcI gayo. teo bhojana vAMcI jatA. eka vakhata emanA ghare huM maLavA gayo hato tyAre pAsaporTanI pachI sUtA hatA. eTale huM pAcho jato hato. paraMtu huM Avyo chuM ema pAMkhe' nA anubhavonI vAta nIkaLI. meM kahyuM ke "Ama to huM mArA koI zAMtAbahene emane jagADIne kaThatuM. eTale teo ekadama vicAramAM paDI gayA. pustakanI prastAvanA koInI pAse lakhAvato nathI, paraMtu Apa navanIta' temaNe kahyuM, " bhAi, parIkSA to traNa vAge che. mArI kAgaLa vAMcavAmAM mAM mAruM lakhANa niyamita vAMcI jAva cho ane Apano pratibhAva patramAM kaI bhUlato nathI thatIne ? * meM kahyuM "nA. parIkSA to traNa vAge ja che. koI koI vAra jaNAvatA raho cho to mArI Apane namra vinaMtI che ke A paraMtu Apane maLavAnA AzayathI huM jarA vahelo Avyo chuM. paNa Apane pustakane mATe AzIrvacana rUpe, ApanI tabiyatane anukuLa rahe te rIte DisTarba karyA. mApha karajo huM traNa vAge AvuM ? " emaNe kahyuM, "nA, nA. thoDuMka lakhI Apo.' emaNe mAro prastAva svIkAryo ane ullAsathI kAM taDakAmAM tame kayAM jazo ? meM ArAma karI lIdho che. emanI sAthe tyAre ke "tamArA pustaka mATe to huM jarUra lakhI ApIza, paNa caMdravadana mahetAe * sAhitya jagatanI ane emanA lekhana - svAdhyAyanI ghaNI vAto videzano ghaNo pravAsa karelo che. emanI pAse paNa prastAvanA lakhAvo." nIkaLI. rAdhAkRSNa, zrI aravida, vivekAnaMda, AnaMdazaMkara paMDita sukhalAlajI emanuM sUcana yogya hatuM. caMdravadana mahetAe to mArI vinaMtI svIkArIne vagerenA graMtho tathA veda-upaniSado vagereno temano aira svAdhyAya satata tarata prastAvanA lakhI ApI. viSNubhAIe paNa tabiyatanI pratikULatA ghaNI cAlyA karato hoya. e vakhate emaNe kahyuM hatuM ke " tamArA jaina sAdhuo hatI chatAM 'pAsaporTanI pAMkhe' mATe AzIrvacanarUpa TUMkI prastAvanA lakhI mATe "gocarI" zabda vaparAya che. gAya Amatema care tema huM have gocarInI ApI. mArA e pustaka mATe emanI prastAvanA maLI ane huM mAruM moTuM paddhatithI graMtho vAMcu che. have koI paNa eka graMtha saLaMga vAMcavA karatAM ahIM sadbhAgya samajuM chuM, Tebala para ane palaMgapara rAkhelA graMthomAMthI je vakhate je icchA thAya te viSNubhAi patra lakhavAmAM bahu ja niyamita. temane patra lakhyo hoya vakhate te graMthanuM pAnuM game tyAMthI kholuM chuM ane rasa paDe tyAM sudhI vAMcu ane thoDA divasamAM javAba na Avyo hoya evuM bhAgye ja bane. teo che. pachI vAMcatA vAMcatA tenA para manana kare che ane kayAreka lakhavA jevuM ghaNuM khare posTakArDa lakhe. kayAreka vigatavAra athavA aMgata patra lakhavo hoya lAge to DAyarImAM TapakAvI paNa lauM chuM.' to bIDIne lakhe. emanI pAse posTakArDanI thappI paDelI ja hoya. eka i. sa. 1978 mAM 'naLa damayaMtInI kathAno vikAsa' nAmano mAro posTakArDamAM samAya eTaluM to emaNe lakhyuM ja hoya, paraMtu TapAlamAM nAkhatAM zodha nibaMdha chApavAno meM vicAra karyo hato. saMzodhananA prakArano Avo graMtha sudhI bIjuM je kaMI sUjhayuM hoya te ADI avaLI korI jagyAmAM paNa lakhyuM kone arpaNa karavo e huM vicAra karato hato tyAM tarata ja mane spharyuM ke hoya. evA ADAavaLA lakhANa vagarano patra to koIka ja vAra maLe. koIka AvA gaMbhIra saMzodhana graMthane yogya to viSNubhAIne ja gaNAya. eTale te vAra to korI jagyA vaparAya gayA pachI paNa kaMIka lakhavAnuM sUjhe to enuM emane arpaNa karavAno meM nirNaya karyo. paraMtu meM emane agAuthI mArA anusaMdhAna bIjA posTakArDamAM cAle, koIkavAra mane emanuM bIjuM posTakArDa A nirNaya viSe jaNAvyuM na hatuM. vaLI e graMtha phakata viNabhAIne arpaNa TapAlamAM pahelA maLatuM ane paheluM posTakArDa pachI maLatuM paNa dareka patramAM na karatAM, sAthe emanAM patnI zAMtAbahenane paNa arpaNa karyo. A graMthanI aupacArika vAta uparAMta emaNe koikane koika muddA upara sarasa suvicAra nakla jayAre meM viSNabhAIne molAvI tyAre tarata ja emano umaLakAbharyo vyakta karyo ja hoya. emanI bhASAmAM paNa mUdatA ane saujanyazIlatA TapakatAM patra AvI pahoMcyo. emaNe lakhyuM hatuM ke "graMtha kholatAM ja khabara paDI hoya. emanA vicAromAM udAratA, udAratA, vizadatA, haMmezAM anubhavavA maLe ke tame A graMtha mane ane mArAM patnIne paNa arpaNa kayo che. e vAMcIne tI. ame baMnee Azcarya sahita atyaMta AnaMda anubhavyo che. naLa damayaMtI viSNubhAie yuvAna vaye potAnI lekhana pravRtti AraMbhI lIdhI hatI. jevA prIti pAtronAM dAmpatya jIvana sAthe amArA dAmpatya jIvananuM anusaMdhAna teo vitA, vArtA vagere paNa lakhatA. temaNe potAnuM upanAma "prerita thayuM e joIne Akho divasa amAro utsavanI jema pasAra thayo che. ghare rAkhyuM hatuM. emaNe yuvAnavaye AnaMdazaMkaranA "vasaMta" sAmayikamAM "prerita je koI maLavA AvyuM te saune tamAro graMtha mArAM patnIe batAvyo che nA upanAmathI ciMtanAtmaka nibaMdho lakhavA cAlu karyA hatA. e nibaMdho ane badhAM bahu ja rAjI thayAM chIe." viSNubhAInA jIvanamAM AnaMdanA "bhAvanA sRSTi' nA nAmathI graMtha rUpe pragaTa thayA hatA. tyAra pachI viSNubhAie nimitta banI zakAyuM e vAte mane paNa dhanyatAno anubhava karAvyo. gujarAtI vivecana kSetre sadhana kArya karyuM hatuM. temanA 'vivecanA' nAmanA prathama viSNubhAI vatanI umareThanA hatAM. DAkora pAsenuM e gAma. emaNe abhyAsa graMthe pragaTa thatAM ja gujarAtI sAhityamAM mahatvanuM sthAna prApta karI lIdhuM amadAvAdanI kolejamAM karyo ane yuvAnavaye suratanI ema.TI.bI. kolejamAM hatuM. tyAra pachI temaNe "arvAcIna ciMtanAtmaka gadhe, " parizIlana', 'upAyana adhyApaka tarIke sthAna maLyuM eTale teo suratamAM kAyama rahyA. keTalIka , "govardhanarAma - ciMtaka ane sarjaka ', "sAhitya saMsparza ' vagere eka vyaktio vyAvasAyika nivRtti pachI potAnA vatanamAM pAchI pharatI hoya che. pachI eka uttama lekhasaMgraho ApyA hatA. sAhitya uparAMta zikSaNa ane paraMtu viSNubhAie to umareTha na jatAM suratane ja potAnuM vatana banAvyuM saMskAra vizenA temanA lekho "tUmaparNa'nA nAmathI pragaTa thayA hatA. chelle ane jIvananA aMta sudhI suratamAM rA. nivRtti pachInA traNa dAyakAnA chelle emaNe dharmatatva viSayanuM ciMtanAtmaka lekho je lakhyA te "Azcaryavata' gALAmAM viSNubhAI umareTha kayAreya gayA nahotA. javAnuM koI khAsa prayojana ane unmelA', nAmathI pragaTa thayA hatA. Ama, viSNubhAie je lakhyuM paNa rahyuM nahotuM. kolejanA adhyApana kALa daramiyAna paNa teo umareTha javalle te saghana ane gauravayukata che. eTale ja te samajavA mATe bhASAkIya sajajatAnI Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-91 apekSA rahe.. temaNe utAvaLa batAvI hoya evuM kyAreya lAgatuM nahi. jaie eTale prasannatA sAhityanA vivecaka tarIke viSNubhAinuM sthAna gujarAtI sAhityamAM haMmezAM sahita nirAMte ja anubhavAya. kophI pIvA mATe teo Agraha avazya kare. AdarapUrvakana rahyuM che. teo je kaI lakhe te saMniSTha, sadhana, satvazIla ane teo pote cA nahi paNa kophI niyamita pItA ane AvanAra mahemAna cA mananIya hoya. eTale ja keTalIka vAra temanA vivecana lekhomAM kavitA jevo kophI pIne jAya to temane vadhAre gamatuM. potAnI Tipoya upara teo pote AnaMda anubhavAya. je kaMpanInA zera lIdhA hoya tenA jADA kAgaLa upara chapAyelA riporTanI . viNabhAInuM vivecana maulika, mArmika, saudaryadarzI, abhijAta ane tatvagrAhI nakla sAcavI rAkhatA. cA kophInA kapa Ave eTale riporTamAMthI kAgaLa phADI rahyuM che. kavitA karatAM gadyavivecana temaNe vadhu karyuM che, ane temanI vivecakapratibhAne kapa nIce teo jAte mUke. riporTanA radI kAgaLano A rIte teo upayoga e ja vizeSa anukULa rahyuM che. teo ramaNIyatAnA upAsaka hatA, mATe "ramaNIya karatA ke jethI kapa mUkavAthI Tipoya bagaDe nahi. emano priya zabda hato. RjunA, cArutA, zIla, Arjava, mudA, anubhAvana, viSNubhAIne roje roje koIka ne koIka gharamAM maLavA AvyuM ja hoya. parama abhISTa vagere paNa emanA priya zabdo hatA. saMskRta bhASAsAhityanA emaNe potAnA makAnanuM nAma "maitrI' rAkhyuM hatuM, saMskRta bhASAnA adhyApaka adhyayana-adhyApanane kAraNe emanuM zaucitya Azcarya pamADe evuM hatuM. ane cAhaka hovAthI maitrI zabda paNa temaNe devanAgarI lipimAM rAkhyo hato. emaNe lakhelo patro ane lakhelI DAyarImAMthI saMkalita karIne emanuM prakIrNa potAnA patravyavahAramAM paNa e rIte ja lakhatA. potAnA nivAsasthAnanA lekhana paNa pragaTa karavA jevuM che.. nAmane A rIte emaNe sArthaka karyuM hatuM. - viSNubhAie 1970 nA gALAmAM navI achaMdAsya kavitA pratye potAne nivRtta thayA pachI viSNubhAI pote gharanI bahAra jatA nahi. paraMta nIDara pratibhAva vyakata ryo hato. emAM temaNe umAzaMkaranI paNa TIkA karI kolejanA adhyApako, sAhityakAro ane bIjAo sAthe emano gADha maitrIsaMbaMdha hatI. e vakhate umAkAMkare viNabhAinA lekhanA javAbarUpe Akrozabharyo lekha hato. emanA vidhArthIo paNa emane bahu ja AdarapUrvaka cAhatA. eTale saMskRti'mAM lakhyo hato. umAzaMkaranI emAM asahiSNutA spaSTa jatANI nivRtta thavA chatAM koI divasa evo pasAra thato nahi ke jayAre savArathI hatI. e vakhate e carcAne potAnI pratiSThAno prazna banAvIne umAzaMkarane sAMja sudhI koI emane maLavA AvyuM na hoya. e mATe epoInTamenTanI javAba ApavAne badale viSNubhAie udAratApUrvaka mauna dhAraNa karyuM hatuM. jarUra nahotI. emane koI vivAda jagavavo nahoto. paraMtu pachI umAkAMkarane ja ema lAgyuM nivRttikALamAM viSNubhAIne tyAM AvanArA emanA vakhatanA adhyApakomAM ke pote viSNubhAI pratye kaMIka vadhu paDato roSa vyakata karyo che. eTale eka vajarAya desAI, ke. ela. desAI, ena. ema. zAha vagere mukhya hatA. emanA * vakhata pote surata gAya hatA tyAre temaNe viNabhAI pAse jaIne potAnA vidyArthIomAM kuMjavihArI mahetA, jayaMta pAThaka, kRNavIra dIkSita, uzanara, ratana roSa mATe kSamA mAMgI hatI. vastutaH viSNubhAInI gujarAtI kavitA mATenI mArzala vagere emane tyAM vAraMvAra AvatA. jayotIndra dave ane caMdravadana , cetavaNI vadhu sAcI TharI hatI. tyAra pachI viSNubhAI mATe umAzaMkarano Adara mahetA jayAre paNa surata jAya tyAre viSNubhAInA ghare acUka jatA. jayotIndra vadhato rahyo hato. umAzaMkare emane sacinA cokIdAra tarIke oLakhAvyA davee ema. TI. bI. kolejamAM saMskRta viSayanA adhyApaka tarIke potAnI hatA ane potAnA vivecanasaMgraha "nirIkSA' viSNubhAIne bhAvapUrvaka arpaNa kArakIrdi cAlu karelI. eTale yuvAna vaye viSNubhAI ane jayotIndra dave e karyo hato. ' - be ema. TI. bI. kolejanA saMskRtanA adhyApako vacce gADha maiitrI baMdhAI gujarAtI sAhityanA kSetramAM bhautika dRSTie meLavavA jevI siddhi hatI. viSNubhAInA ghare jayotIndra dave ane caMdravadana mahetA baMne sAthe bhegA prasiddhio paNa viSNubhAIe anAyAsa prApta karI hatI. raNajitarAma suvarNa thayA hoya tyAre hAsyanI to mahephila jAmatI.' caMdraka, narmadacaMdraka, premAnaMda suvarNacaMdraka, gujarAtI sAhitya pariSadanuM pramukhapada, surata huM jayAre jayAre jato tyAre tyAre samaya kADhIne viSNubhAIne kendranI sAhitya akAdamInI phelozIpa, gujarAta sAhitya akAdamIno puraskAra, tyAM acUka huM jato. ghaNIvAra mArI sAthe mArAM patnI paNa AvatAM. amerikA ( rAjAjI liTararI evorDa vagere caMdraka, pAritoSiko, puraskAro, Di. liTa. nI jatAM pUrve mArA putra ci. amitAbhane paNa viSNubhAInAM darzana karavAnI bhAvanA DigrI vagere emaNe prApta karyA hatA. e uparathI emanI sAhityika siddhino, hatI ane e vakhate eNe viSNubhAI sAthenI vAtacIta paNa rekarDa karI lIdhI gujarAtI sAhityamAM emaNe meLavela mAnabharyA sthAnano khyAla Ave che. hatI.* viSNubhAInI eka dohitrInuM nAma gArgI ane mArI dohitrInuM nAma viSNubhAIne tabiyatanI pratikULatA pachI je samAne maLyAM temAMnA paNa gArgI eTale chellAM thoDAM varSomAM jayAre ame emane ghare jaIe keTalAMka to emaNe potAnA gharamAM ja besIne svIkAryA hatAM, keTalAMka mATe tyAre baMne gArgInI vAta avazya nIkaLe ja. viSNubhAInI smaraNazakti jIvananA emanA makAnanA kaMpAunDamAM ja samAraMbha goThavAyA hatA ane viSNubhAIne aMta sudhI ghaNI ja sArI rahI hatI. khurazImAM besADI, UMcakIne bahAra lAvavAmAM AvyA hatA ane keTalAMka sanmAna viSNubhAinuM Atithya ane saujanya preraNA levA jevuM hatuM. emanA A mATe emanA gharanI najIka sabhAmaMDapamAM karavAmAM AvyA hatA ane viSNubhAine gharamAM vAtacItanuM vAtAvaraNa prasanna ane nirAyama rahetuM. koI paNa vyakitanI UMcakIne moTaramAM besADIne lai javAmAM AvyA hatA. viSNubhAI mATe nabaLAIonI vAta nIkaLe to teo samabhAva ane udAsInatA darzAvatA. sAhityakArone, sAhityika saMsthAone, yunivarsiTIone ane sarakArI khAtAMone teo temAM rAcatA nahi ke tiraskAra dAkhavatA nahi. ekaMdare teo pUrvagraha keTalo badho Adara hato te AvI ghaTanAo uparathI pratIta thAya che. ke pakSapAta vagara vAta karatA ane temAMthI grahaNa karavA jevA bodha tarapha viSNubhAIne duniyAnA tamAma dharma pratyeno premAdarabhAva ghaNo hato. lakSa doratA. viSNubhAIne praNAma karI ane vidAya laIe tyAre ame AgrahabharI dareka dharmamAMthI uttama tatvane teo svIkAratA ane potAnA jIvanamAM caritArtha nA pADIe chatAM gharanI bahAra pagathiyAM sudhI mUkvA AvatA. pachInA varSomAM " karavA prayatna karatA. temanI eka khAsiyata e hatI ke hindudharma uparAMta potAnA rUmanA daravAjA sudhI AvatA, tyAra pachInAM varSomAM teo palaMgamAMthI - jainonA paryuSaNake mahAvIra jayaMtI,khristIonA nAtAlanA divaso. musalamAnonA UbhA thaI jatA ane chelle to teo palaMgamAM beThAM beThAM vidAya ApatA - Ida ke ramajAnanA divaso ke zIkhonA vaizAkhI vagere dhArmika utsavo Ave ane bahAra nathI AvI zakAtuM te mATe kSamA mAgatA. emanA gharethI vidAya tyAre te te divase teo te te dharmanA graMthonuM savizeSa adhyayana karatA. thaie tyAre koika AMtarika cetanAmAM maMgala spaMdano anubhavatAM hoie evI. duniyAnA koI paNa dharma pratye abhAva, dveSa, tiraskAra vagere potAnAmAM na dhanyatA lAgatI. ' . ' ', ' . ' , Ave te mATe teo haMmezAM sajAga rahetA. teo mane jayAre patra lakhe amArI jema bIjA ghaNA sAhityakAro , keLavaNIkAro vagerene paNa tyAre ghaNIvAra "namo arihaMtANaM' pahelAM lakhIne pachI patra zarU karatA. viSNubhAine tyAM acUka javAnuM mana thatuM. viSNubhAInuM ghara eTale jANe para suratamAM jyAre paNa viSNubhAIne maLavA jaie tyAre teo avazya eka tIrthasthaLa, tyAM jaIne eTale prasanna ane pavitra vAtAvaraNano anubhava ghare hoya ja. teo chApAMo, sAmAyiko, navA prakAzita graMtho vagere upara thAya. mArA vaDIla mitra zrI kRSNavIra dIkSita paNa kahetA ke viSNubhAinA barAbara najara pheravI jatA. eTale je koi maLavA Ave tenI sAthe dareka ghare jaIe eTale cittamAM koI arAbha- vicAra Ave nahi ane Avyo : viSayamAM sArI vAtacIta karI zakatA. samayanuM temane koI baMdhana rahetuM nahi. ' ' , , , , , , , ' . . !!.]" ' 4 4 ' - ( anusaMdhAna 5 2 - : " mAnabharyA sthAno jyAM temAM tyAre bane che che, navA atyAre teo katA. vizva Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T saMzA mane sahaparAMta bIjI traNa na karavAmAM AvyuM che. loko teno vicAra tA. 16-12-91 prabuddha jIvana saMjJA i paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI bhoLI re bharavADaNa harine vecavA cAlI; thAya che. ApaNAM cittamAM sUryanAM kiraNonI peThe aneka vRttio hoya che. soLa sahasa gopIno vahAlo maTakImAM ghAlI. te vRtti je je vastu ke viSayamAM jAya ke praveza kare che te vastu ke viSaya A paMkitao sAMbhaLIne vicAra karatAM prazna udbhave che ke " harine sAthe citta kAmacalAu ekarUpa banI jAya che, jema ke vRti bhojanamAM jAya vecavA cAlI " eTale zuM ? svayaMne je prApta hoya te ja bIjAne ApI to cina paNa tyAM jaI pahoMce che, ne tarUpa banI jAya che. ne tenAM rasano rAkene ? A paMktionuM vizleSaNa karatAM zrImad rAjacaMdra kahe che ke " jayAMthI anubhava kare che. cita ane tenI vRttine evo najadIkano saMbaMdha che ke amRta pravahe che tyAM sahastradala kamaLa che. e mahInI maTukI che ane AdipuruSa ApaNe ApaNI vRttine sudhAravAnI ane uttama banAvavAnI jarUra che. tethI temAM birAjamAna che. tenI prApti satapuruSanI cittavRttirUpa gopIone thatAM ja jaina dharmamAM bAhmAMtara tapamAM uNoderI, vRttisaMkSepa ane rasatyAganuM mahatva te ullAsamAM AvI jai bIjAM koI mumukSu AtmA pratye koI mAdhava samajAvyuM che. lyo, are koI mAdhava lyo' ema kahe che arthAta te vRtti kahe che ke AdipuraSanI | bhaya saMjJA : AnaMdadhanajI mahArAja saMbhavanAtha bhagavAnanA amane prApti thaI ane e eka ja prApta karavA yogya che. bIjuM kazuMye stavanamAM kahe che. ke 'sevana kAraNa pahelI bhUmikA re, abhaya, aSa, akheda." prApta karavA yogya nathI. mATe tame prApta karaze ane jo te prAptine acaLa e abhaya kayAre prApta thAya ? jayAre ApaNe prathama bhayane samajIe. premathI iccho, tenA grAhaka thAo to te prApta thaze. A prApti kayAre zAstromAM sAta prakAranAM bhaya batAvyAM che. thAya ? ApaNI dRSTivAdopadezikI saMjJA pUrNapaNe vikase tyAre ja A avasthAe (1) Ihaloka bhaya :- durjana ke baLavAna manuSya taraphathI thanAra trAsanI pahoMcAya. | kalpanA ke ciMtA karavI tenuM nAma Ihaloka bhaya. (2) paraloka bhaya :- mRtyu * svAbhAvika ja prazna thAya ke A saMjJA eTale zuM ? saMjJA eTale pachI ApaNuM zuM thaze ? kaI gatimAM ApaNane janma maLaze ? ApaNAM AgaLapAchaLano vicAra karavAnI zakti athavA smRti. AvI saMjJA eTale zuM hAla thaze te mATe lAgano bhaya. (3) AdAna bhaya :- cora - lUMTArathI bhUta, vartamAna, bhAvikALanI vicAraNAMnI zakti, satya-asatyano viveka, dharma udbhavatI bIka athavA dhaMdhAmAM nukazAna thaze tenI bIka rahe tenuM nAma AdAna adharmanI samaja temaja deha ane AtmAnI vicAraNA. bhaya. (4) akasmAta bhaya :- moTara, eroplena ke relve akasmAtanI bIka sAmAnya rIte ApaNe AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha e cArane lAgyA kare. atyAranA vaijJAnika yugamAM A bhaya vadhato jAya che. (5) AjIvikA saMjJA samajIe chIe. je dareka jIvamAM hoya che, paraMtu A cAre bheda to bhaya :- bhAvavadhArA sAme jIvananirvAha kevI rIte karavo tenI bIka. AjanA. dha saMjJAno che. te uparAMta bIjI traNa saMjJA - hetavAdopadezikI, dIrdhakAlikI spardhAnA jamAnAmAM vepAradhaMdhA tUTI paDavAnI bIka, nokarI cAlI javAnI ane dRSTivAdopadezikInuM paNa zAstromAM vivecana karavAmAM AvyuM che. bIka. (6) mRtyu bhaya :- mRtyu anivArya che e jANavA chatAM moTA bhAganAM AhAra, bhaya, maithuna ane parigrahane odha saMjJA kahevAmAM Ave che. loko teno vicAra udbhavatAM ja bhayathI dhrujI UThe che, kAraNa ke ApaNA anAdikALathI jIvane dehamAM "huM" paNAnI buddhi che. eTale e ogha saMjJA aMtaramAM bhavobhavathI mRtyuno bhaya ghara karI beTho che. (7) apayaza che. AhAra vinA zarIra bane nahi. Idriyo zarIra vinA na rahe, tethI jIvano bhaya :-- potAnI pasaMdagInuM kAma karavA chatAM paNa mAnahAnino bhaya rahe mukhya upayoga AhAra, zarIra ne bahAranI vastuomAM che. eTale ke pudgalamAM che, apayazano bhaya rahe che.. che. ApaNuM mana paNa satata vinAzI padArthamAM ja che. tethI ja caMcaLa bhaya ke bIka e mAnasika vyAdhi che. bhaya eka prakAranI mohajALa che, kAraNa ke pudgala pradezathI asthira ane kALathI vinAzI che. cittanI che. caMcaLatA e asthiratA che, jenuM nAma "bhaya' che. tethI kamamAM tene bIjo 1 maithuna saMjJA : ApaNe satacidAnaMda rUpa sukha je potAnAM mUkayo. svaguNaparyAyamAM tarUpa banIne bhogavavAnuM che te che, paraMtu moha ane ajJAnane bhayane ekabAjuthI AhAra joDe saMbaMdha che, bIjI bAju maithuna joDe lIdhe sparandriyathI jIva paugalika sukha bhogave che. anAdikALanI A vikRti saMbaMdha che ne trIjo saMbaMdha parigraha joDe paNa che. jeTalo parigraha vadhu teTalo saMsArI jIvanuM svarUpa banI gayuM che. AgaLa vadhatAM maithuna eTale ke zarIra bhaya vadhu, jeTalI bhogavRtti vadhu teTalo bhaya vadhAre. tathA pAMce IdriyonuM sukha bhogavavu te che. A bhogavavA mATe bahAranAM sAdhanonI badhA saMsArI jIvomAM vinAzI tattvanI ja ramaNatA che. kALa jevuM jarUra paDe che. maithuna e vedana tatva che. mana, vacana ne kAyA e traNe yoga kaMI che ja nahi. pradezanI asthiratA ne upayoganI vinAzItA che eTale che, traNe bhoga che, ne traNe roga paNa che. bhoga choDo to yoganI kiyA ke caMcaLatA vadhu che. pAMce Idriyone zarIranuM sukha bhogavavAnI IcchA thAya badalAI jAya ane roga ochA thAya. AhAra to levo paDe paNa jo temAM tenuM nAma maiithuna che. bhaya karatAM maiithunamAM caMcaLatA vadhu che. bhogavRtti nathI, saMjJA nathI to Asakita nathI. maithunamAM jeTalo rasa reDIe je pugalane vAraMvAra bhogavI zako tene parigraha kahyo. che. parigrahamAM teTaluM karmabaMdhana vadhu thAya che. kAraNa ke maithunanuM ArAdhana rAga-dveSa vinA caMcaLatA sauthI vadhu che. kAraNa ke pugalane prApta karavuM paDe, phoDavuM paDe, thai zake nahi. toDavuM paDe, joDavuM paDe. A kAraNe ja teno kama cotho rAkhyo che. parigraha endriya jIvane paNa anukULa sparzAdinI priyatA avyakatapaNe che. e chelluM sAdhana che. te paithunasaMjJA' che. maithunasaMgAthI zarIranI samRddhi tathA puSTi ochI thatI te AtmAnuM vAstavika svarUpa prazAMta che, sthira che. maithuna ane parigraha jAya che. brahmacaryanAM saMkhyaka pAlanathI vIryazakitano saMcaya thAya che. tenuM saMjJA AvI tethI bhaya saMjJA AvI ane AtmAnuM mULa svarUpa badalAi ojasa thAya che, ethI tana, mana ane aMtaramAM apUrva baLa, utsAha ane gayuM. maithuna ane parigraha saMjJA badhA jIvone che, paNa manuSya yonimAM teno zAMtino saMcAra thaI jAya. pAMce indriyanA bhogavaTAne badale saMyamanuM jo sauthI vadhu vikAsa thAya che. bIjI yonimAM te yiAtmaka nathI tethI vikAsa saMpUrNapaNe pAlana thAya to UMDI zAMti ane anaMta zakitanI prApti thAya nathI thato. tethI ja bhaya saMjJA ApaNI jema vikasatI nathI. ' g AhAra saMsA: saMjJAno mULa artha che vAsanA. jIvane anAdikALa [ parigraha saMjJA : ekendriya jIvane paNa deha ane dehanAM nirvAhAdi thI dehAdhyAsanA saMskAra che. tethI ja bALakane janmatAM ja mAtAnuM dUdha sAdhanamAM avyakata mUrchArUpa "parigraha-saMjJA che. kIDI AdimAM to parigraha-saMjJA kema pIvuM te zIkhavADavuM nathI paDatuM, tethI ja samajAya che ke AhAra saMjJA vyakata ja che. - paMcendriya jIva, bhogasukhane vivekathI opa Ape che. "huM. keTalI daDha thayelI che, mAtra manuSya ja nahi, dareka yonimAM jIvane AhAra deha chuM' e bhAvane jIve opa Apyo, paraMtu mULa to e dehano bhokatAbhAva prApta karavA mATe zIkhavADavuM nathI paDatuM. che, viSaya-lolupatA che. tethI te bhogavavA mATe bahAranAM paugolika sAdhanonuM A deDha thayelI AhArasaMzAthI rasagArava (svAdalolupatA)nI vRtti utpanna tene mamatva vadhAre rahe che. te ja parigraha che. A parigraha saMjJAthI eSaNAvRtti nathI thato. tethI ya che. bIjI yonimAM te kriyAtmaka nathI to tenI zAMtino saMcAra thai jAya pAra Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayA che. sArI para gaika karavAnAM kAryamAM bhAva che. A vaLI bhagavaMto thI bhivyA aa kArya - kAraNa ja jyAre yogano nAtha; te yojAya. kevaLI bhagavaMto prabuddha jIvana tA. 16-12-91 udbhave che. mAlikIpaNAnI bhAvanA, ahaMtA, mamatA tathA Asakita Ave pUratuM spaSTa jJAna che. paraMtu A jIvone samaja ane samAja nathI hotAM. che, AthI Rddhi gArava Asakita ane zAtA gAva AsaktinI utpatti A jIvo akAma nirjarI karIne UMcI yonimAM jAya che. jayAre manuSyane thAya che. pApa tathA puNya bAMdhavAnI zakyatA vadhAre hoya che. parigraha saMjJAnAM mULamAM "lobhaprakRti che. tethI lobha kyAya satata anAdikALanA mohabhAvanA saMskArathI ane pudgalanAM nimitte vartamAna jIvamAtramAM rahe che, je karmabaMdhanuM kAraNa bane che. aparigraha vratanuM pAlana sthitimAM saMjJI paMcendriya jIva vadhArene vadhAre karmabaMdha kare che. tethI ja e jaina-darzananuM eka agatyanuM vrata che. bAra bhAvanAmAM AAvasaMvarane nirjarAne batAvyAM che. mithyAtva avirati aparigraha vratanuM pAlana phakata bahAranI vastuone lakSamAM laIne ja kaSAya ne yoga e cAra prakAranA AzravamAM pahelAM traNa ekAMte kharAba che, nathI karavAnuM. mananI vRttione ane jIvananI dRSTine sudhAravA mATe te che. jayAre yogAzrava sAro ane kharAba bane che. e rIte e vrata bAhA uparAMta AMtarika ke mAnasika banI jAya che. mananI mithyAtva, avirati ane kaSAyane kADhavA mATe ApaNe guru tathA graMthane malinatAne dUra karIne daivI saMpattinI prApti karavI e paNa aparigraha ja jo nimitta kAraNa banAvI daIe to te ApaNAM aMtaranI manovargamAM che. ' kAryarUpa sthapAI jAya che ane aMte saMvara ane nirjarA thAya che. sAdhusaMtane Ama, A cAre saMjJAothI (odha saMjJAthI) eSaNA, Asakita ne paNa saMvara ane nirjarA hoya che. tene mATe jo ke sarva - saMvara zabda gArava utpanna thayA che, sAdhubhagavaMto paNa saMjJA vagaranAM nathI, kyAya na vaparAya, sarva virati kahI zakAya. jayAre ayogI kevaLIne mATe ja sarva-saMvara vagaranAM nathI, Asakita vagaranAM nathI. paraMtu gRhastha ane sAdhumAM pharaka zabda vaparAya che.) eTalo ke sAdhuo ochAM nimittamAM che. teo kaSAyano nAza karavAnAM kAryamAM yoga e paratatva che, jayAre mithyAtva, avirati ane kyAya e ApaNAM lAgelA che, tethI gRhastho karatAM teo vadhu jAgrata che. bhAva che. A bhAva Take che yogathI ja, jayAre yogano nAza thAya tyAre AhAra che ne saMjJA nathI to mokSa mArga che. ja siddha thavAya. kevaLI bhagavaMto upadeza Ape to bIjAnuM bhaluM thAya to mithuna che ne saMjJA nathI to mokSa mArga che. ' te yoga sAro kahevAya. yogano upayoga mithyAtva, aviratine kyAya mATe parigraha che ne saMjJA nathI te mokSa mArga che. karavAmAM Ave to te yoga kharAba kahevAya. A badhuM ApaNe kArya - kAraNa viteSaNa, puSaNA ane lokeSaNA ItyAdi eSaNAo na hoya to mokSamArga bhAvathI samajavAnuM che. A samajIne ApaNAM mana, vacana, kAyAnA traNe yogathI bhagavAnanA eka eka yogane pUjavAnAM che. ogha saMjJA ekendriyathI mAMDIne paMcendriya jIvamAM hoya che, hetavAdyapadezikI bhagavAnanI vANI sAMbhaLavAnI zakyatA ApaNA mATe ane arAMzI saMjJA beIndriyathI paMcendriya jIvone hoya che. ekendriyane zarIra maLyuM che, ' paMcendriyane mATe che, paraMtu asaMjJI paMcendriyane jJAna na thAya kAraNa ke zabda paraMtu tene trasapaNe te kAryabaLa nathI. tethI tene phakata ogha saMjJA ja tene mATe avAjarUpa che. asaMjJa paMcendriyane dIrdhakAlikI saMjJA na hovAthI. maLI che. kIDIne uSNasparza thAya to bhAge che, jayAre TIMDoLuM bhAgI na upadeza grahaNa nathI karI zakatA, tethI ja te samaktinAM adhikArI nathI. A zake, kAraNa ke tenI pAse hetuvAdopadezikI saMjJA nathI. jIvo karmanuM mULa kayAM che te zodhI nathI zakatAM. teone saMvara ne nirjarA hetuvAdopadezikI saMjJA : hetavAda eTale kAraNa - kArya bhAva. nathI. harakoI kriyAnuM kAraNa hoya che. je vastuno jevo upayoga thAya athavA je n dIrdhakAlikI saMjJA : jo saMjJAnA saMbaMdhathI ja saMzI kahevAtAM kAmamAM tene lagADavAmAM Ave che te prayojana che. mUrkha mANasa paNa prayojana hoya to sarva jIvo saMsI kahevAya, paraMtu tema nathI, kema ke ekendriyAdine vagara, uddeza vagara pravRti karato nathI. A prayojana kAraNa, hetunA upayoganA paNa odha saMjJA che. jema ochAM dhanavALAM manuSyane vyavahAramAM koI zrImaMta arthamAM vaparAya che. kAraNa game tevuM hoya paNa zA kAma mATe ane kyAM, nathI kahetuM ane alparUpa hoya to tevI vyaktine koI suMdara nathI kahetuM. kayAre ane kaI rIte te vastuno upayoga thAya che teno AdhAra hetu para tema phakta AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha saMjJAvALA jIvone saMjJI na bahu rahe che. udAharaNa tarIke ekanI eka sAkara mAMdA mANasane nukazAna kare kahI zakAya, kAraNa ke A odha-saMjJA mohadijanya hovAthI sArI nathI, ane taMdurasta mANasane puSTi karanAra thAya. Ama kAraNa-kArya bhAvanI agatyatA viziSTa nathI. jJAnAvaraNIya karmanAM kSayopazamathI thayela manosaMjJA vaDe ja ghaNI che tene vivekathI vAparavAnI che. A kAraNane laIne saMsAranI vRddhi , jIva saMzI kahevAya che. tathA karmabaMdha thAya che. ' khUba lAMbA bhUtakALa ane bhaviSyakALa saMbaMdhI je vaDe ciMtavana thAya '' hakIkatamAM ApaNe ajJAna ane mithyAtvathI bhUta-bhaviSyamAM jIvIe te dIrdhakAlikI saMzA kahevAya. tevA jIvo manoyogya anaMtA skaMdho grahaNa chIe, jayAre zarIra ne indriyonA bhogathI, sukhadu:khanA vedanathI vartamAnamAM karIne ciMtavana kare che. A saMjJA manuSya - deva ane nArakInAM jIvone hoya jIvIe chIe. che. samRmi jIvone A saMjJA nathI hotI. . hetavAdopadezikI saMjJA eTale anAdikALanA saMskAra + vartamAna saMjJA. devone jJAnAvaraNIyano kSayopazama evo che ke janmatAM ja teone avadhijJAna udAharaNa rUpe joIe to jhADane vAvo to kyAMye te na jaI zake, kAraNa thAya che, paraMtu puNyano udaya nikAcita hovAne kAraNe tene puNya bhogavavuM ke te sthAvara che. e enI vartamAna sthiti che. jemAM mUccha pAmelAone ja paDe che. puNyano tyAga na karI zake. bhoga bhogavavAM ja paDe ne tethI sarvaviSayanuM avyakata jJAna hoya che, tema ekedriyAdine paNa ati utkRSTa deze dIrdhakAlikI - saMjJAno sadupayoga karIne karmanI nirjarA na karI zake. devo AvaraNanA udayathI vartamAna paristhitimAM avyakata jJAna hoya che, tema bhagavAnanuM uttama samavasaraNa banAvI zake ane bhagavAnanI utkRSTa bhakti ekindriyAdine paNa ati utkRSTa AvaraNanA udayathI vartamAna paristhitimAM karI zake che, to paNa teone sukha to bhogavavuM ja paDe. avyakata jJAna hoya che. paraMtu te jIvone phakta ogha saMjJA che. jayAre beIdriya tevI ja rIte nArakIne paNa pApabaMdha nikAcita hovAthI duHkha bhogavavuM jIvo trasa che tethI te garamInI jagyA choDIne ThaMDInI jagyAe jaI zake ja paDe. narakanAM jIvo ApaNI jema satya-asatya, du:kha-sukha, kiyA-akriyA che. A kArya kAraNabhAva che. tethI hetuvAdopadezikI saMjJA beIndriyAdijIvomAM Adi badhuM vicArI zake, emanI pAse vacanayoga che, paraMtu artha, kAma ke dharma paraSArtha na hovAthI potAno vikAsa na karI zake. narakanA jIvone eka , - potAnAM zarIranAM pAlana mATe ISTa - aniSTa ane te samaya mATe kSaNa mATe paNa du:khamukti nathI. vicArIne varte - te beIndriyAdi jIvo hetavAdopadezikI saMjJAvALAM che, bhale jayAre manuSya yoni ja evI che ke svecchAe sukha cheDI zake ane teo lAMbA samayanuM vicArI nathI zakatA. paNa ApaNe jANIe chIe svecchAe du:kha bhogavIne karmanI nirjarA karI zake. te ja kAraNe jIva phakta ke' jetao" - pakSIo pazuo Adi paNa sUryano asta thavA mAMDe manuSya yonimAM ja mokSa prApta karI zake. jo phakta du:kha bhogavavAthI mokSa ke eka jagyAe besI jAya che. te eka rItanuM saMjJIpaNuM che ne te kArya-kAraNa thatuM hoya to nArakInAM jIvone mokSa pahelo thAya. AthI ja manuSyayonimAM'bhAvarUpa hovAthI hetuvAdopadezikI che. paraSArthathI game tevA AkarAM karmo khapAvavAno prayatna karI zakAya che, navAM v$ 1 beindriyathI laIne asaMjJI paMcendriya sadhInAM jIvone potAnAM jIvana kamane AvatAM rokI rAkAya che. , ' , ' ' . ' kheb * e'' . " - paraSAvahyA che Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tyAM sudhI upara tyAMthI ja parata sAdhana aMtarAtmA-parasa tA. 16-12-91 prabuddha jIvana aMtaranuM asAdhAraNa kAraNa to manuSyamAtrane sarakhuM maLyuM che paraMtu samatA e svarUpa nathI, bhAva che. jayAre samatva e sthiti che, zuddha svarUpa . tene pragaTa karavA mATe mana, vacana ane kAyAnAM yogathI saMzodhana karavAnuM che. che. satyanuM zodhana e saMzaya ke zaMkA nathI, paraMtu tenI prApti mATe manana dharma karavA mATe sau prathama dehathI ja roga choDavAno che, tyAMthI ja karavuM e ja saMkalpanuM zodhana che. e karatAM karatAM ja mana zuddha thatuM jAya vairAgya zarU karavAno che. A saMsAramAM deha che tyAM sudhI Idriyane mana sAthe che. Ane bhagavAne dIrdhakAlikI saMjJA kahI che. hetavAdopadezikI saMjJAthI e jIvavuM ja paDaze, paraMtu sAdhanA karIne, jJAna meLavIne kuzaLatAthI UMcI saMjJA che. aMtarAtmA-paramAtmAne zodhavAnAM che, bahArano saMsAra ane ahamabhAva sameTavAno kALa eTale samaya. anaMta bhUtakALa che ane anaMta bhaviSyakALa che. che. anaMtA jIvo phakata AhArathI ja jIve che. tene bhUta tathA bhaviSyano vicAra badhAM rAga kharAba nathI, badhAM vilpo kharAba nathI. dayA, dAna e nathI, jayAre saMtI paMcendriya jIvo pAse AhArathI UMco evo bhUta tathA rAgano vikalpa ja che. paraMtu e kharAba nathI. pahelAM sukha - du:khathI upara bhaviSyano vicAra che. cakravartI mahAna rAjA kahevAya, kAraNa ke rAjA kSetra UThavAnuM che. zarUAtathI guNa-doSathI para nathI thaI zakAtuM. zarUAtamAM to para vijaya meLave che. je vyakti kALa para vijaya meLave che, anetA bhUta guNo keLavIne gheSone kADhatAM javAnA che. guNano upayoga to doSarUpI mela - bhaviSyano vikalpa kare che tene mahAtmA kahevAya. eka kALa zabdamAM badhAM kADhavAnAM sAbu tarIke karavAno che. dayA-dAna e guNa che to A vilpamAM dravya-kSetra-bhAva AvI jAya che. kALa ja kamabaddha, kSaNika, asthira che, AkAza nirvikalpatA kayAM karavI e vicAravAnuM che. dAna ApanAre dAna lenAramAM sthira che ema jayAM sudhI ApaNe kALamAM jIvIe chIe tyAM sudhI ApaNe hInatAno bhAva na Ave teno khyAla rAkhavAno che. dAna ApIne dAnanuM jJAna paNa kramabaddha, kSaNika ane asthira che. tethI ja A saMjJAne dIrdhakAlikI abhimAna nathI karavAnuM kIrtinI apekSA nathI karavAnI. ApaNe bIjAnA saMjJA kahI che. ene dIrdhakSetrI saMjJA nathI kahI. dIrdhakAlikI saMjJAmAM anAdi upakArathI jIvIe chIe e bhUlavuM na joIe. mATe paropakAra jo ApaNA anaMta kALa che. e kALa ApaNe vartamAnamAM bhAvavAno che, mATe brahmavAkya banI jAya to dAnano guNa keLavyo gaNAya. kALamAM ja saMsArI jIvane pagala Ave kAraNa ke temAM utpAda-vyaya kRtaLI mANaso bIjA pratye hajAro doSa sevaze. kRtajJa haze to potAnAM vinAzI dazA che. dharma, adharma ne AkAzamAM avinAzIpaNuM, akAla tatva Sa joze. A badhAM vilpo karavAthI ApaNI dRSTivAdopadezikI saMjJA khIlaze. che. siddha paramAtmAmAM tethI trikAlika - aikaya bhAva kahyo che. Ama kALa A saMjJA ApaNane janmanI sAthe ja nathI maLatI. matijJAnano vikAsa nuM svarUpe nAzavaMta che. te dIrdhakAlikI saMjJAthI samajavAnuM che. kALa eTale karatAM karatAM ja A dRSTi prApta thAya che jJAnano vikAsa e ja manuSyabhavanI asata, ebhAvarUpa, micyA. sArthakatA che. bhagavAnanI vANIno vikalpo eTale ja dRSTivAdopadezikI saMjJA. zarIra, Ikriya ane prANa ApaNo AtmA paranAM AvaraNo che, mana dvAdazAMgInuM zravaNa karIne tenA para ciMtana karI zakAya. ane buddhi ApaNAM AtmAmAMthI nIkaLelI vikRtio che. atyAre ApaNI dRSTivAdopadezikI saMjJA eTale cauda pUrvanuM jJAna. A laukika kSetranuM aMtima aMdara paDeluM kevaLajJAna anaMtI zaktivALuM hovA chatAM avarAyeluM che. e jJAna che. sTeje prazna thAya ke cauda pUrvanAM jJAnIne paNa ajJAna kyuM ? jANavA chatAM paNa IcchArUpI vikRtione kAraNe icchAo AkAzarUpa banIne tyAM paNa mohanIyanAM badhAM bhedono viveka nathI. syulibhadranuM dRSTAMta bahu ApaNo aMtarAtmAne baje kare che. Aje A vaijJAnika yugamAM ApaNI jANItuM che. potAnAM daza pUrvanAM jJAnanuM ahama karavA gayA to AgaLa na buddhi paMcamahAbhUta tarapha vaLI che. tethI cittanI caMcaLatA vadhI, hadiyonAM vadhI zakyA. zeya padArthano suMdaramAM suMdara rahasyapUrvaka viveka karI zako to bhoganI sAmagrI vadhI, tethI citta temAM vaLyuM. Ama dIrdhakAlika saMjJA manuSya ja mohanIyano bhAva pharI jAya. yonimAM UMcAmAM UMcI maLI hovA chatAM dharma dUrane dUra jato jAya che tema Aje ApaNane bhagavAnanI vANI maLI eTalA mAtrathI ApaNe potAnI chamAM e ja saMjJA dvArA mULamAMthI saMzodhana karavAnuM saMbhavita che. vikRtinAM jAtane je samakitI tarIke oLakhAvIe to te sAcuM nathI. mohanIyano mULamAM rahelI prakRtine smaraNamAM rAkhIne vikRtine kADhavA mATe satata prayatna viveka karIe to ja samyaka jJAna thAya. mohanIyanAM vivekathI ja satyAsatyanI karIe tenuM nAma sAdhanA. sAcI samaja prApta thAya che. saMdhyA samaye jema prakRtinI vRtti zAMta thAya dhAtikamoM badhAM vikRtine AbhArI che. zArIra, idriya ane prANa e che tema ApaNI rasavRtti zAMta thAya che. mana vAsanAhita banI jAya che adhAtikarmo che, tethI ja vikRtione dUra karIe to mohanIya karmano nAza tyAre ja svarUpano sAkSAtkAra thAya che. tyAre jJAnanA AvaraNano sarvathA thAya. mohanIya karmanA nAzathI badhAM ghArtikarmo jAya ane kevaLajJAna thAya. nAza thAya che. te jJAnane sAyika jJAna kahevAya che. evAM dIrdhakAlikI saMjJAmAM anaMta bhUta ane anaMta bhaviSyano vicAra phakata mAnavI kSAyikajJAnavALA te kevaLI bhagavaMta che. temane saMsI na kahevAya kAraNa ke ja karI zake che. zarIra karatAM indriyonI sukSmatA vadhAre, IdriyothI mananI temane to sarvapadArthanuM sarvadA jJAna che, eTale ke temane smaraNa ciMtana sUkSmatA vadhAre, manathI buddhinI sUkSmatA vadhAre, tethI ja manuSyayonimAM buddhinI nathI hotAM. sUkSmatA jo aMtarAtmA tarapha vaLe to siddha thavAya, paramAtmA banAya. saMjJA eTale atIta arthanuM smaraNa ane anAgata arthanuM ciMtana. e svAdhyAya ane sAdhanA dvArA ja paramAtmapada prApta thaI zake; A mATe temane nathI hotAM mATe ja kevalI bhagavaMta saMjJArahita hoya che. daSTivAdopadezikI saMjJA ghaNI upayogI che. n saMkalana : uSAbahena mahetA daSTivAdopadezikI saMjJA : daSTivAdopadezikI saMjJA eTale dRSTi ' ' sahayoga kuSTha yajJa TrasTa (rAjendranagara) nI mulAkAta | vAda + saMjJA. ApaNI dRSTi pAchaLa zrotrendriya ne saMjJIpaNAnuM baLa che. ! saMdhanA upakrame saMghanA sabhyo tathA dAtAo mATe sahayoga kuSTha yajJa TrasTa dharmanI ArAdhanA ApaNe bhAvathI karIne, sAdhanA karIne karavAnI che. (rAjendranagara, ji. sAbarakAMThA) nA AzramanI mulAkAtano kAryakrama zanivAra, sAdhanAnuM evuM svarUpa hoya tevuM ja jo sAdhanAmAM Utare to sAbathI abheda ravivAra, tA. 7, 8 mArca, 19 nA roja yojavAmAM Avyo che. thavAya. sAdhanAmAM avikArI guNa ja Utaravo joie. muMbaIthI zukravAra, tA. 6ThThI mArce zatre vaDodarA ekaspesa Trena dvArA vaDodarA avikArI guNa UtaravAthI mohanIya karmano nAza thAya. pachI jJAnAvaraNIya javAnuM raheze ane vaDodarAthI ravivAra, tA. 8 mI mArce rAtre vaDodarA ekaspesamAM karmano nAza thAya. ApaNuM jJAna avinAzI, svAdhIna ane pUrNa banI jAya.. nIkaLI muMbai pAchA pharavAnuM raheze, vaDodarAthI rAjendranagara javA-AvavA mATenuM tethI ja ApaNAmAM vItarAgatA upara khUba bhAra mUkyo che. tethI ja jainadarzanamAM basanI vyavasthA karavAmAM Avaze. tathA bhojana ane utArAnI vyavasthA paNa karma tathA upAsanAne mahatva ApyuM che. mana, vacana, ane kAyAnAM yogathI karavAmAM Avaze. koinuM bura na karavuM ane potAno ahama choDIne adRSTa tatvano svIkAra | saMdhanA je sabhyo ane dAtAo A mulAkAtamAM joDAvA IktA hoya karIne teno Azaro levo joie. karmayogathI jIvana vivekI bane che. upAsanAthI nimaNe potAnAM nAma (umara varSa sAthe) tA. 30 mI Disembara, 199 sudhImAM ahama maMda thaI jAya che. A banne ApaNI unnatino pAyo che. vyakitadITha ru. 100/- bharIne saMdhanA kAryAlayamAM noMdhAvI devA vinaMtI che.] ahamanI parAkASThA paNa manuSya yonimAM ja che. te kADhavA mATe paNa je vyakti taraphathI rU. 1oo/- nI rakama AvI haze teonAM nAma ja chevaTano. manuSya yoni ja samartha che. ApaNAM zarIrane mRtavata samajIne pratikANe jIvIe | gaNAze ane phakta temanI ja javAbadArI kAryAlayanA mAthe raheze. ' to ahamano nAza thAya che. ApaNe dehane cetanarUpa samajIne jIvIe chIe TrenanAM javA AvavAnA rijharvezananI anukULatA rahe te mATe veLAsara nAma noMdhAvavA vinatI che.. - maMtrIo tethI mohabhAvo sarajAya che. mamatva TALavA mATe samatA e sAdhana che. lI. thI je vi idhAmo nA amala mAnI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1ra-91 ' gujarAtI viSayanAM adhyayana-adhyApanano koyaDo n che. sumana zAha , gujarAtI sAhitya ane tenA vivecananA to Aje keTalAka prANaprazno to vidyArthInI noTabukamAM vyAkhyAnanoMdha rUpe zuM ane keTaluM Tapake che te che ja, paraMtu koleja kakSAnuM ApaNuM gujarAtI bhASA-sAhityanuM adhyayana-adhyApana savAla che. ghaNA to noTabuka paNa nathI lAvatA ane jeo lAve che emanI paNa eka moTe gambhIra koyaDo che. evuM kahI zakAya ke gujarAtI sAhityanuM noTabuko moTe bhAge korIne korI ja rahI jAya che. vargamAMthI vidyArthIne pravartamAna adhyApana pANIpAtaLuM ane bhrAnta thai gayuM che, emAM zikSaNano adhyayanasAmagrI jevuM kazuM cokakasa nathI maLatuM enuM eka kAraNa ApaNI adhyApanalakSI pAyo ja dodaLo rahI gayo che. khAsa to e abhAvagrasta jarIpurANI vyAkhyAnapaddhatimAM paDeluM che. che. emAM Avazyaka paryApta vaividhyapUrNa ane ucita adhyApanasAmagrInI vyAkhyAnanoMdha rUpe kazuM pAmyA pachI lAibrerImAM jaikarI nirAMte - ja gerahAjarI che, anna che. e jANe adhyApanasAmagrI vinAnuM ja adhyApana svAdhyAyano zubhAraMbha karI zakAya. pUraka vAcana mATe vivecanagrantho, siddhAnta na hoya !. - - grantho ke saMdarbhagrantho joI zakAya ane chelle badhuM vicArIkarIne lakhI chellAM trIsa varSamAM saMkhyAbaMdha kolejo ane yunivarsiTIo sthApIne nAkhIne adhyayanasAmagrI taiyAra karI zakAya. evuM ucca staranuM adhyayana ApaNe zikSaNa-vyApa to siddha ryo che paNa zikSaNanuM UMDANa siddha karavAnuM Aje ApaNe tyAM praznArtha heThaLa AvI gayuM che. evuM lAge che jANe bAkInuM bAkI che. badhI vidyAzAkhAomAM banyuM che tema mAnavavidyAomAM vidyArthInI evI pAtratA kayAreya keLavAI nathI, e jANe jAte adhyayana ya adhyApananuM stara sAmAnyapaNe ni:sAmAnya ja rahyAM che. temAMya sAhityanuM karavAnI sajajatA vinAno ja rahI gayo che. gujarAtIno vidyArthI eTale zikSaNa to khAsse nIcuM, kAmacalAu ane prAthamika dazAmAM rahyuM che. vAta evo koro, abudha, bicAro ane jANe kazI vazekAi vinAno. svAbhAvika gujarAtI pUratI sImita rAkhIe to joi zakAya che ke gujarAtInA viSayamAM che ke evo khAlI vidyArthI "pula nIce maLatI' 'gAIDo para badho madAra ema. e. ke pIecaDI thayelA pAse paNa sAhityalAnI suvAMga samaja, bAMdhe ane mAtra ene sahAre ja parIkSA pAra karavAnuM kere. Ajano adhyApaka aitihAsika daSTimatinI sUjhabUjha, are sarakhI mAhitI paNa nathI. e bhaNyo A mATe keTalo javAbadAra che te Ama to dareke jAte nakakI karI levAnI tethI enI sAhityaruci keLavAI, enuM klAsAmarthya viruM ane sAthe ja bAbata che, chatAM eTaluM cokakasa kahI zakAya ke gujarAtInA adhyApako vidyArthIne eNe lekhana ane vyAkhyAna kAjenuM suMdara bhASAprabhutva hAMsala karyuM ema enI A samUDha parIkSAthIvRttimAMthI choDAvI nathI zakayA. AnA ilAja nathI kahI zakAtuM. parIkSAmAM uttarapatro jovAthI athavA to adhyApaka thavAne rUpe keTalAka adhyApako na - zaramA thaIne vidyArthIone vargamAM bedhaDaka noTo inTaravyuM ApavA AvelA koipaNa yunivarsiTInA prathama varga ke suvarNacandraka utarAve che. paraMtu evA jIvadayALu, kharekhara to AtmadayALu, adhyApako pAmelA UMcAmAM UMcA vidyArthIne cAra savAlo pUchavAthI A hakIkatanI tarata pravartamAna karuNatAmAM adazya svarUpano vadhAro karI rahyA che. kemake vidyArthI khAtarI thaI jaze. ethI nitAnta paropajIvI banI jAya che ane evo pachI viSayane jAte mAM pelA vyApane kAraNe chellA traNa cAra dAyakAmAM viroSata: gujarAtamAM keTalo nyAya ApI rAkvAnA ? noTo utarAvI devAthI hakIkatane lAcArIne gujarAtI viSaya lenArAMonI saMkhyAmAM ane tethI temane bhaNAvanArAM adhyApakonI lAcArIthI guNAkAra ja thAya che. to AnA sAme cheDe, keTalAka tejasvI saMkhyAmAM uttarottara vadhAro ja thayA ryo che. gujarAtanuM adhyApanakArya eTale adhyApako potAnA amuka uccagrAhane kAraNe noTo nathI utarAvI zakatA. teo te ja Aje AchIpAchI sajajatAthI ya nabhI jAya che. thoDI haiyAsajha thoDI icche che ke vidyArthI emane niyamita sAMbhaLe, vyAkhyAnanoMdho kare. emanA bolavAnI phAvaTa, thoDo sAhityazokha, thoDI mAhitI ane thoDI AjanA jIvaMta sattvanuM sAnnidhya race ne te mATe jarUrI evo niraMtarano saMparka kare. vidyArthIne vaza vartavAnI taiyArI-ATalAM vAnAMthI gujarAtInA sarerAza adhyApakanI ATalI emanA du:sAdhya paNa gauravapUrNa evA mArgadarzananI pUrvazarata che. - kArakirdI ArAmathI cAlyA karatI hoya che. vargane svarga lekhavAnI kavijhaMkhanA paraMtu sAmprata dezakALamAM gurunI evI preraka chatrachAyA heThaLanA kharA svAdhyAyano ApaNI kolejomAM Aje Ama enA dInahIna svarUpamAM jANe pUrepUrI mArga saune kaThina ane avAstavika lAge che. evo sAco guru-ziSya saMbaMdha phaLI che ! " Aje to virala ane bhaMgura che. vaLI eTalo ja vahnarebala, AkramaNabhogya, ' , e svargIya vargamAM taduparAMtanuM zuM cAlatuM haze evo saheje ya prazna banI zake che, thAya. gujarAtamAM evI bhAgyeja koi koleja haro jayAM mukhya viSaya tarIke A saMjogomAM vidyArthIne upakAraka adhyayana sAmagrIno mudo to addhara : gujarAtI na hoya. lagabhaga dareka kolejamAM gujarAtInA vidyArthIonI saMkhyA ja rahI jAya che. tapAsa karIe to evuM jovA maLe ke khuda adhyApaka pAse 'paNa ghaNI moTI hoya che. chatAM anya viSayanA vidyArthIonI tulanAe ja svAdhyAyanI karI potIkI paripATI nathI, adhyayanasAmagrI nathI, adhyApana moTA bhAganA to sAmAnya staranA hoya che. ghaNA to pote bIje kaze nahI sAmagrI nathI. evuM lAge jANe kUvo ja khAlI hoya, pachI havADAmAM zuM cAlI zake evI ApasamajathI AvelA hoya che, samAjanA keTalAka zikSito Ave.... ' mAne che tema temaNe paNa mAnI lIdhuM hoya che ke gujarAtImAM te vaLI gujarAtInA moTA bhAganA adhyApako vargakhaMDamAM jatAM pahelAMnI pUrvataiyArI zIkhavAnuM zuM che? vaLI AjanA koipaNa vidyArthInI jema gujarAtIno vidyArthI anya adhyApakonI jema karatA ja hoya che. potAnI saghaLI sAmagrI mATe paNa parIkSArthI che, ane niyata pAThyapustako nahI lAvanAro che e paNa teo siddhaprasiddha sAhityavivecana para madAra bAMdhIne beThA hoya che. gujarAtI " eTaluM ja sAcuM che. sAhityakalA jevA gahana ane saMkula viSayamAM vidyArthInI uparAnta, teo saMskRta ane aMgrejImAMthI paNa kiMcita vAcana sAmagrI ' ' kharI jijJAsA ane nijI lagana mahatvano bhAga bhajave che. tene sthAne meLavI letA hoya che. sAhityanA adhyApaka e rIte sAhityanA vivecanane sAhityano Ajano vidyArthI Ama ApaNe tyAM Agantuka che, AvI paDelo potAno svAdhyAyaviSaya banAve te barAbara che, bilakula barAbara che. chatAM che che. evA loTa sAthe varga cAle to paNa kevo cAle ? ApaNe yAda rAkhavuM joie ke badhuM vivecana enA e rUpe vargavyAkhyAno , , che ApaNA ucca zikSaNamAM hajI vyAkhyAnapaddhati ja mukhya che ane tenI mATe upakAraka nathI hotuM. ene sIdhesIdhuM vidyArthIone pIrasI na devAya.' e ja bolabAlA rahI che. pAchuM sAhityanA adhyApanamAM to vyAkhyAnane ja e saMjogomAM sAhityavivecanane sAhityaadhyApanathI juduM tAravavA sAravavAnI sarvathA AvakArya lekhavAnuM valaNa pahelethI jAmeluM che. eTale ApaNo varga. . khAsa jarUra che. hakIkata to e che ke sAhityanA adhyApake vivecanano mArI bhAgye ja InTaraekiTava hoya che; emAM vidyArthI bole, pache, rIke-Toke, asammata' mULAdhAra svIkAryA pachI paNa adhyayana mATenI sAmagrI to jAte ja taiyAra che thAya, carce e bIjI dharI dI karatI. je nathI; gujarAtI sAhityanA moTA karI levAnI hoya che. '' '' ' , kema ke '' che . ! " 25 8 - - bhAganA adhyApako vyAkhyAnapaddhitinI phAvaTavALA che ema jarUra kahI zakAya. vivecana ane adhyApana baMnemAM sAhitya samAna viSaya jarUra che, paratuM ( 1 ka , , pravRtti tarIke bane 'ThIka ThIka judAM che, kema ke baMnenAM dhyeya khAsa arthamAM * * * * * * * * *te Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-91 prabuddha jIvana judAM che. ApaNe tyAM sAhityaadhyApanane sAhityavivecanathI judI, zaikSaNika AbhAsa vadhu che. dRSTie jovAnuM banyuM nathI. sAhityakalAnI ucca kakSAnI keLavaNI eka judI ApaNA vidyArthIne to A koyaDAnI kazI mAhitI ja nathI. paraMtu ja vastu che e vAta para Aje to eTale bhAra mUkIe eTalo ocho ApaNI yunivarsiTIonAM sattA maMDaLone, khAsa to gujarAtInA viSayanI che. vivecanasAmagrImAMthI adhyApanasAmagrI racIne vargamAM tenuM vidyArthI jonuM abhyAsasamitione AnI keTalI jANa che te eka savAla che. ane jo vitaraNa karavA mATe adhyApake AkhI vAtanuM nizcita paddhatinuM prAyojana karavuM jANa che, to te aMge temanI zI dAnata che te bIjo savAla che. eTale rahe che. kazopaNa sudhArAnI AzA rAkhavI Ama to vyartha che. nahI te AjanI avasthAmAM che tevAM naDataro kadI naSTa thAya ja nahI. chatAM kazA sahaja anaupacArika chatra heThaLa sAhitya ane zikSaNanA khAsa to, vidyArthI lagabhaga kazI ja adhyayanasAmagrI vagarano eTale ke adhyApakanAM cintALu saunuM sannidhAna racI zakAya, to saMbhava che ke rasto jaDI Ave. vyAkhyAnone mAtra rajIsTarDa zrotA banI rahe. svIkArI laIe ke gujarAtIno evo vidhAyaka ane cokakasa rasto adhyApanasAmagrInA sarjana vaDe karI zakAya. Ajano sarerAzA adhyApaka potAnI sajajatAne sAru tamAma upalabdha vivecane nIvaDelA ane sAkAMkSa sau bhegA maLIne gujarAtI sAhityanA adhyayana-adhyApanane jato haze. kadAca potAne upalabdha joto haze. paraMtu je kRti ke je muddA mATenI vidyArthI jogI sAmagrInA karAka arUDha zailInA sarjananuM ane prasaraNanuM vize kazuM upalabdha ja na hoya tyAM zuM karato haze ? dhAro ke upalabdha prAyojana-Ayojana karavA cAhe, to azakaya nathI. sAmagrI ane aparyApta ane asvIkArya lAge to zuM kare ? zuM te tene evI sAmagrI vaDe gAIDo eka tarapha ane bIjI tarapha vivecana-jevA vidyArthInI jema opazanamAM kADhI nAkhI zake ? viSayano mAsTara' ane baMne aMtimomAMthI chUTIne sAhityanA adhyApanakendrI marmamAM jAtane navesarathI vaLI adhyApaka evI paropajIvI dazAmAM keTaluM Take ? vaLI gujarAtI joDI zakAya. kaMI nahIM to e vaDe AbhAsI adhyApananA aMtimathI kendra bhASAnA sAhityane zikSaka vivecanano zuM mAtra evo vitaraka che ? para tarapha pAchA to vaLI ja zakAya. e sAmagrI zikSaNadaSTie pUrI sucittita bhASAnI kRtio hoya ane anuvAdo ya na thayA hoya, athavA anuvAdo hoya, vimarzaparAma pAmI hoya. abhyAsakramone ja lakSamAM le ane parIkSA. thayA hoya paNa vivecano aMgrejImAM ja upalabdha hoya tyAre zuM hAtha joDIne sahitanA tamAma abhita dhyeyone dhyAnamAM rAkhe. sAhityakSAnA gujarAtI besI rahevuM ? sAhityavivecana, bhASAvijJAna, AdhunikatA ke tulanAtmaka ane vaizvika baMne parimANonuM sAyujaya racato pariprekSya rAkhe. sAhityanI sAhityanA prasaMgomAM A prazno ApaNe tyAM tIvra banI jAya che. uparAnta, jIvanalakSI bhUmikAno ane tenA jJAnalakSI sva-rUpano pAko khyAla rAkhe to sAme pelo parIkSArthIvRttino vidyArthI to beThelo ja che - evo ja ayi, saMbhava che ke vargamAM navA ja ajavALAM patharAya. evo ja AdAtuM. A saMjogomAM adhyApaka adhyayana-adhyApananI AgavI jJAna-saMjJAnanI suMdara suMdara cIjo adhyApaka ane vidyArthI baMne vaDe paripATIe sAmagrI sarajI levI rahe. nahI te adhyApanane AjanI lAcAra jayAM bhogavAtI hoya, kazIka sahiyArI bhUmikAe bhogavAtI hoya, ane bhogavAyA ane dilacorIbharI, khAsa to nAsIpArasI peranArI vadhya avasthAmAMthI mukata pachI navI sarajAtI rahetI hoya tevA vargane svarga hI rAmAya. bAkI to karavAnuM azakyanuM azakya rahe. A dayAjanaka avasthAnuM sIdhuM pratibimba ApaNI yunivarsiTIonA abhyAsakramomAM temaja vividha parIkSAonAM praznapatromAM tarata paDe che. ApaNI abhyAsasamitio potAnA sImita jJAnane AdhAre ja badhA nirNayo kare | mahAvIra vaMdanAno kAryakrama ane saMghanA che ane temAM sva-arthI vyavahAravAda moTuM sAdhana rahyAM che. amuka kRtione sAmagrInA abhAvane kAraNe "agharI' gaNIne bAjue mUphI devAya che, to sabhyonuM vArSika snehamilana sarasvatIcaMdra' jevI kRtione sAmagrInI su-upalabdhine lIdhe vAraMvAra rakhAya Arthika sahayoga : che. keTalAka pAThyapustako to abhyAsakramamAM niyata thAya te pahelAM ja lakhAI . zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAi khaMbhAtavAlA | gayAM hoya che ! A ja dhAraNa kartAone paNa lAgu paDAya che. samitionI "zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo mATe mahAvIra vaMdanAnA kAryakrama * buddhimatie karIne ja sAhityakAronI kakSAo nakakI karAya che, temanI samaje sAthe vArSika snehamilana ravivAra, tA. 5 mI jAnyuArI, 199 nA karIne ja badhuM ziSTa, praziSTa ke aziSTa banI jAya che. praznapatranI racanA roja nIce pramANe yojavAmAM AvyuM che. ja evI karavAmAM Ave che ke pelI agharI kRtine ArAmathI opzanamAM kADhI nAkhI zakAya. sAhityavivecana vagere zAstra ke siddhAMtanA mAmalAomAM n mahAvIra vaMdanA - bhakita saMgIta : savAranA 10-30 thI to vaLI sAva ja vyavahAruM valaNa apanAvAya che. kALa jUnA muddAomAM ! I 12-00 rajUAta : zrImatI mIrAMbahena zAha e vAnAM ApaNe tyAM varasothI zIkhavAyA kare che. vaLI jeTalAM ochAM 1 buphe bhojana : baporanA 12-15 klAke zIkhavAya che tethI anekagaNAM ochAM pUchAya che. vivecana, bhASAvijJAna, 1 sthaLa : biralA kIDI kendra, copATI, muMbaI - 400 007. AdhunikatA ke tulanAtmaka sAhityano vikAsa vadhAre to pazcimamAM che. eTale nirubahena esa. zAha : nirubahena esa. zAha ene AMbavA - pAmavA mATe gujarAtInA adhyApaka pAse aMgrejInuM saMgIna I saMyojaka pravINacaMdra ke. zAha jJAna hovuM anivArya banI rahe che. e mATe to gujarAtInA adhyApake nA mAnArha maMtrIo vizvasAhityanA adhyApakane chAje tevo vidyAvyAsaMga keLavavo paDe ema che. [ agatyanI noMdha : A muzkelI TALavAne AjanA amuka sAhityavivecakonI jema AjanA keTalAka adhyApako paNa pazcima-virodhI mAnasikatAno Azaro levA meDayA che. ghara (1) A vArSika sneha milanano kAryakama phakata saMghanA sabhyo mATe dIvaDA zA khoTAvALuM mAnasa abhyAsakramomAMya cAlu thaI gayuM che. sAhitya | kalAvicArane anivAryapaNe upakAraka saMtavijJAna, bhASAvijJAna, tatvajJAna ke - (2) pratyeka sabhyane phakata eka ja praveza kArDa ApavAmAM Avaze. manovijJAna AjanA koipaNa bhASAnA sAhityaadhyayanano temaja adhyApanano || | . (3) moDAmAM moDuM tA. 30-12-sudhImAM snehamilana aMgenuM (3) mADImAM pAyo che. jayAre ApaNI pAse evo pAyo ja nathI ! athavA kaho ke ! pavezakArDa saMdhanA, kAryAlayamAMthI meLavI levuM. jeTalo kaMI che tene ApaNe ApaNI prakAra prakAranI maryAdAo vaDe naSTabhraSTa || (4) biralA krIDA kendranA sabhAgRhamAM beThakonI saMkhyAnI maryAdA | karI vera-vikhera karavA beThA chIe. pariNAme ApaNe AvAM AvAM durito || chAvAyA varSa ua || hovAthI vahelo te pahelAnA dhoraNe praveza kArDa ApavAmAM Avaze | ane abhAvothI grasAyeluM, vaLI suyogya adhyApanasAmagrInA sahayoga vinAnuM || || 5) pravezakArDano upayoga phakata saMdhanA sabhya. ja karI zakaze. sAhityaadhyApana eka koyaDo banI gayuM che. adhyApana karatAM to e adhyApanano Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) prabuddha jIvana tA. 16-12-91 paraMparAno dRSTipUta viniyoga : " jaMbusvAmI rAsa " n Do. baLavaMta jAnI . keTalIka vilakSaNa rAsakRtiothI jainakathA sAhitya samRddha che. emAM mahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta jaMbusvAmI rosanuM paNa sthAna che. bhAratIya kathAsAhityamAM temaja jaina kathAsAhityamAM avAMtarakathAnI eka jainakathA sAhitya bahudhA caritrAzrIta che. svAbhAvika che ke A caritro dhArmika, sudIrdha paraMparA che. paraMtu mukhya caritranA jIvanano mAtra eka ja prasaMga ane aitihAsika ke laukika paraMparAnAM hoya. emAM aitihAsika ke laukika paraMparAnA enI AsapAsa trevIsa jeTalI kathAo guMthAyelI hoya, ema chatAM ekasUtratA caritrone to lpanAnA baLe, varNananI vividha iTAnA baLe ke pracalita paNa jaLavAI hoya e virala che. ahI yazovijayajIe AvuM viralakathAnaka lokamAnyatAo athavA datakathAonA baLe cittAkarSaka rIte kathAmAM prayojI rAsagRti mATe pasaMda kyuM che. rAkAya paraMtu dharmacaritrane citAkarSaka rIte rAsakRtimAM prayojavuM agharuM che. zreNika rAjAnA praznanA uttara rUpe mahAvIra prabhu pote svamukhe vidhenmAlInI 'dharmacaritramUlaka rAsakRtiomAMthI A kAraNe ja bahu ochI rAsakRtio kathA kahe che. guptamatinA be putro, RSabhakta, jInadAsanI sevA RSabhadata hRdayasparzI banI che. dharmacaritramUlaka rAsamAM hakIkatone vaphAdAra rahIne kathAnuM kare. emAM pAchI magadhadezanA saMgrAmamAM rASTrakuTa-revatInI avAMtara kathA AraMbhAya, nirmANa karavAnuM hoya che, emAM jo enA racayitA pAse kathanakaLAnI AgavI A kathAmAM bhavadeva ane bhavadatta e be caritro kendrasthAne che. bhavAdane hathoTI hoya to ja emAMthI kathArasa niSpanna karAvI zake. dIkSA laIne Agamano abhyAsa karyo. koi mULa potAnA anujabaMdhune dIkSA yazovijayajI evA eka dRSTipUta sarjaka che. hakIkata niSTha - paraMparA apAvavAmAM asaphaLa rahyA eTale bhavadattamunie Takora karI. bhavadattamunie sthita kathAne potAnI rIte prayojIne emaNe jaMbusvAmI rAsa' kRtinuM nirmANa potAnA anujabaMdhune dIkSA levarAvavAnuM bulyuM, jayAre bhavadanamuni vihAra kyuM che. yazovijayane jJAnanI aneka vidyAzAkhAono abhyAsa hato. jJAnanI karatA karatA bhavadeva pAse pahoMce che. tyAre bhavadevanA nAgilA sAthe lagna lagabhaga badhI ja zAkhAothI teo abhijJa hatA. emanI e abhijJatAno thatA hoya che. bhavadatta A prasaMge yutipUrvaka pAchA phare che. bhavadeva ane lAbha jebusvAmI rAsane maLyo jaNAya che. Ama sarjakanuM bahupariNAmI nAgilA AthI bhavadattamuninI pAchaLa-pAchaLa nIkaLI paDe che. bhavadevane vyaktitva kRtine AgavuM parimANa arpatuM hoya che, eno paricaya paNa ahIMthI bhavadate potAnuM eka pAtra ucakvA ApyuM. chevaTe badhA pAchA pharyA, paNa maLI rahe che. ziSTAcAranA bhAgarUpe bhavadava to bhavadaranI pAchaLa- pAchaLa pAtra ucakIne jainarAsasAhityanI paraMparAmAM jaMbavAmI rAsa be - traNa bAbate cAlatA ja rahyA. rastAmAM bhavadattamunie pUrvAzramanI badhI vAto mahatva dhAraNa kare che. ukheLI, e rIte rasto pasAra thaI gayo. guru pAse pahoMcIne bhavadara munie ' (1) jena sAhityamAM jaMbusvAmI kathAnakanI ghaNI paraMparA pracalita kahAM : ke ' mAro anujabaMdhu dIkSA levA utsuka che. * bhavadevane pUchyuM. che, paNa emAMthI be paraMparA vizeSapaNe pracalita che. eka saMpadAsa gaNinI bhavadevane Acarya to thayuM ke mArA vize khoTuM bolIne kema mane dIkSArthI vasudevahiDI ane bIjI, hemacaMdrAcAryanI triSaSThirAlAka puraSacaritranI. tarIke oLakhAvyo hato ? paNa potAnA moTAbhAIne kaMI khoTA paDAya evuM A banne paraMparAmAMthI yazovijayajI hemacaMdracAryanI paraMparAne anusaryA che. vicArIne hA kahI dIdhI. ane dIkSA paNa lIdhI. pachI thoDA varSo bAda mAtra anusaryA nathI, emaNe potAnI rIte kathAnuM nirmANa karyuM che. emanI bhavadana muni to ugra tapazcaryA karIne anazana AcarIne devalokanA deva thayA. padyamAM, mULa kathAne DhALavAnI kathanakaLAzaktine kAraNe dharmacaritramUlaka A bAju bhavadevanA manamAMthI nAgilA dUra thaI na hatI. eTale have bhAInA kathAnakvALI kRti rasaprada AsakRti banI zakI che. kALadharma pAmyA pachI dIkSAno veza tyajIne nAgilAne meLavavAnA hetuthI ' (2) bIja dRSTibiMduthI joIe to jaMbusvAmInuM caritra rAsakRtine poSaka bhavadeva nAgilAnA nagaramAM Ave che. nAgilAne potAnA mananI vAta jaNAve nithI. emAM kathAno kramika vikAsa nathI, jaMbusvAmIno uchera, lagna, dIkSA che. nAgilAnA upaderAthI bhavadeva dIkSAno sAdhuveza choDatA nathI ane vratanAM levAnI icchA, kuTuMbIjanonI anicchA, jaMbusvAmInI dalIlo, aMte saMmati AcaraNa tarapha vaLe che. pachI to nAgilAe paNa dIkSA lIdhI. maLe. anya caritro paNa dIkSA levA tatpara thAya. A sivAya kazA kAraNopratyAdhAto bIjI bAju bhavadananA jIve devalokamAMthI avIne paMDarINiI nagarImAM ke saMgharSa nathI, paraMtu yazovijayajI ahI kathAnA tatvonuM umeraNa karI zakyA vajadara rAjAnI yazodharA rANIne tyAM putra rUpe janma lIdho. enuM nAma che. sAmasAmA be pakSo UbhA karyA che. eka pakSe ghaNAM badhAM che. jeo sAgaradana rAkhyuM. aneka rANIone paraNIne vAdaLAnA darzanathI vairAgya pAmIne bhogavilAsa jevI sthaLa bAbatonI tarapheNa kare che ane bIjA pakSe mAtra dIkSA laIne te avadhijJAnane pAmyo. ' - jaMbukumAra ekalA ja che, teo saMyama-vairAgyano mahimA gAya che. A sAmasAmA bhavadevano jIva vItazoka nagarInA padamaratha rAjAnI rANI vanamAlAne mukAbalAne kAraNe bhAvakane kathAmAM rasa paDe che. banne bhAvane poSaka evI tyAM putra rUpe avataryo. enuM nAma zivakumAra rakhAyuM. tarkapUrNa dRSTAMtakathAo kamaza: caritro dvArA prastuta thAya che. bhAvaka emAM zivakumAre sAgaradana muni pAse dIkSalevAnI icchA vyakta karI, mAtA-pitAnI khUMpato jAya che. e rIte jaMbusvAmI rAsa' e dRSTAMtakathAonuM aTavI anujJA na maLavAthI dIkSA na lIdhI. pUrvabhavanuM jJAna thayuM ane aMte vratAcaraNa che, paNa e aTavImAM jaMbukumAra kendrasthAne rahyA che. AthI anekAneka karIne manathI sAgaradamunino ziSya banIne samaya pasAra karIne aMte devalokane daSTAMtakathAone ekasUtratA prApta thAya che. Ama jaMbukumAra e kathAne ekatA pAmyo. te pachI vidyumbhAlI rUpe janmyo. arpanAra caritra tarIkenI mahattA ghAraNa kare che ane emAMthI rAsakRti nirmANa vaLI pAchI avAntara kathA. jemAM khoDInapura nagaranA somacaMdra rAjA pAmI che. , ane dhariNI rANI, enA prasannacaMdra, valkalagiri. e caritronI kathA cAle. 8 (3) samagra kathAne yazovijayajIe pAMca adhikAramAM vibhAjita karI Ama zreNikarAjAnA praznanA utara rUpe jaMbukumAranA pUrvabhavanA caritrane sparatI che. emAM sthAo prastuta karavA mATe yazovijayajI kathanakendro badalatA rahe cAra kathAo mahAvIra bhagavAna pote kahe che. RSabhadata. jInadAsanI kathA che. A badhI kathAone vividha DhALa, dezI, duhI ane copAI baMdhamAM che, emAM avAMtakathArUpe bhavadana-bhavadevanI kathA ane emAMthI DhALI che, A rIte kathAnuM nirmANa ane enI abhivyaktinuM svarUpa kendramAM sAgaradata-zivakumAranI tathA bIjI eka prasannacaMdra ane rAjarSinI kathA phUTI rahela tarkapUrNa dalIlo tathA saMgharSanuM tatva rAsakRtine rasaprada banAve che. nIkaLe che. e rIte prathama adhikAramAM cAra kathAo eka mukhyakathAmAMthI Ama, kathAnuM svataMtra rIte nirmANa, dRSTAMtakathAono daiSTipUta viniyoga avAMtara kathArUpe pragaTIne vikasatI jovA maLe che. ane kathanakaLAnI UMDI sUjha ema be - traNa bAbate jaMbusvAmI rAsa' bIjA adhikAramAM jaMbukumAranA janma, uchera ane lagna sudhInA kathAnaka mane madhyakAlIna rAsakRtionA itihAsamAM mahatva dhAraNa karatI kRti jaNAI pachI prathama rAtrIe zayanakakSamAM prabhava nAmano cora praveze che ane amuka che. A traNeya muddAo vigate joie. vidyA zIkhavIne enA badalAmAM bIjI vidyA zIkhavAnI spRhA vyakata kare; che. paNa ene khyAla Ave che ke jaMbukumAra to dIkSA levAnI icchA dharAve mogavilAsamAM be pakSo UbhA karI kathAnA tatvone kAraNopratyAdhAno che vigate jaiza mahatva dharA jaMbusvAmI nAra Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-91 che eTale ene aTakAvavA mATe saMsAranA sukhane bhogavavAnuM kahe che. jenA pratyuttara rUpe jaMbukumAra eka pachI eka ema traNa coTadAra kathAo kahe che. madhubiMdunI, kuberadattanI, ane mahezvaradattanI ema traNa dRSTAMtakathAo dvArA jaMbukumAra tarkabaddha rIte vairAgyanI mahattA rajU kare che. e rIte bIjA adhikAramAM jaMbukumAranA mukhe traNa kathAo nirUpAi che. prabuddha jIvana trIjA adhikAramAM jaMbukumAranI ATha patnIomAMthI traNa patnIo dIkSA na levA mATe samajAve che ane e mATe poSarUpa dRSTAMtakathAo kle che. A traNeyane jaMbukumAra eka pachI eka pratyuttara rUpe vairAgyabhAvane dRDhAvatI kathAo kahe che. Ama kula cha dRSTAMtakathAo A trIjA adhikAramAM jaMbukumAranI traNa patnIone mukhe tathA jaMbukumAra mukhe nirupAi che. cothA adhikAramAM bAkInI bIjI cAra patnIo jaMbukumArane dIkSA na levA samajAvavAnA bhAga rUpe dRSTAMtakathAo kahe che, jenI sAme pratyutara rUpe jaMbukumAra paNa cAreyane eka pachI eka kathAo kle che. Ama ahI ATha thAo nirupAyela che. pAMcamAM aMtima adhikAramAM AThamI patnI jayazrI jaMbukumArane dIkSA na levAnuM samajAvatA nAgazrInI kathA kahe che jenA pratyutara rUpe jaMbukumAra lalitAMgakumAranI kathA kahe che. samagra rAsamAM vairAgyano mahimA rajU karatI agiyAra dRSTAMtakathAo jaMbukumAranA mukhe raju thai che. traNa prabhavacoranI samakSa ane ATheya patnIo samakSa eka-eka maLIne kula ATha. uparAMta cAra mahAvIra bhagavAna murkha, ane ATheya patnIo dvArA eka-eka maLIne ATha. ema badhI maLIne kula trevIza dRSTAMtakathAo ahIM che. A badhI kathAo bhAvazabalatA ane saMgharSathI pUrNa hoI svataMtra kathA tarIke paNa rasaprada che. paraMtu enuM svataMtra kathA tarIkenuM mUlya bhAvakacitramAM aMkAtuM nathI. kAraNa ke kendrasthAne jaMbukumAra che. bIjI kathA mATe kutuhala rahe che. ane ema 'jaMbukumAra rAsa'eka thAkRti tarIke vikase che. Ama yazovijaye paraMparAne anuSaMge potAnI rIte rAsakRti mATe AvuM kathAnaka pasaMda karIne aMte emAMthI kathAnuM nirmANa karI zakyA, e madhyakAlIna gujarAtI rAsasAhityanI paraMparAmAM viSayasAmagrInI dRSTie mahatvanuM udAharaNa che. (2) * jaMbusvAmI rAsa'nuM kathAnaka Ama dRSTAMtakathAothI sabhara che. paraMparAmAMthI prApta A badhI kathAone emaNe potAnI rIte padyamAM DhALI che. e rIte yazovijayajI dvArA puna:abhivyakti pAmelI A thAo emanI dRSTipUta viniyogazaktinI paricAyaka che. dRSTAMtakathAonA caritronA varNanomAM ke prasaMgAlekhamAM anesthAne potAnI sargazaktino paricaya temaNe karAvyo che. lalitAMgakumAranuM Alekhana, jaMbukumAranA dIkSA prasaMganuM Alekhana, tathA e mATe saMghanuM rUpaka prayojyuM che e badhAne AnA udAharaNa rUpe nirdezI zakAya. A badhI daMSTAMtakathAono viniyoga padyavArtAmAMnA bhAvakanI utsuktAne kutuhalane vadhAravA ke poSavAnA paribaLa rUpe ja mAtra nathI. kathAo coTadAra, rasaprada hovA chatAM hakIkta enI sAme bIjI zI thA haze ? e muddo vicAra - bhAvakanA cittamAM satata uddabhavato rahe che. eTale A badhI kathAo mULakathAne vikasAvanAra paribaLarUpa - prasaMgarUpa-thAo tarIke ahIM viniyoga pAmI che. Avo bhAva jALavI rAkhavAmAM yazovijayajInI mULa kathAnAyaka kendramAM rahe tevuM vAtAvaraNa nirmANa karI zakyAnI dRSTi sUjha kAraNabhUta che. jaMbukumAranI dIkSA levAnI icchAthI te enI paripUrNatA sudhInI ghaTanA ahIM kendramAM che. A mATe avAMtarakathAonI hAthavagI paraMparAne potAnI rIte prayojI, emAMthI yazovijayajInI sarjakdaSTino paricaya maLI rahe che. avAMtarakathAo mAtra kthArasa tarIke nahIM paNa abhivyaktinA eka bhAga rUpe arthapUrNa banI rahe ane sAthosAtha mULa kathAne vikasAvanAra paribaLa banI rahe e rIte ahIM khapamAM levAi hoi enuM vizeSa mahatva che. (3) yazovijayajIe dRSTAMtakathAone AdhAre kthAnuM nirmANa karyuM. e kharuM paraMtu e kathAnI abhivyaktinuM svarUpa paNa abhyAsano viSaya banI rahe e kkSAnuM che. emAMthI yazovijayajInI kathanakaLAnI sUjhanuM darzana thAya che. samagra kyA pAMca adhikAramAM vahecAyelI che. A pratyeka adhikAra 13 DhAlamAM vaheMcAyelA che. prathama adhikAramAM pAMca DhAla che. bIjAmAM ATha, trIjAmAM nava, cothA ane pAMcamA adhikAramAM sAta-sAta ema kula chatrIsa DhAlamAM kathA rajU thayelI che. vacce - vacce duhA ane copAio che. bahudhA dharma-upadeza ke sarjakane abhipreta anya muddAo A copAi ke duhAbaMdhamAM abhivyakata thayela che. thAprasaMga pUrNa thAya tyAM DhAla pUrNa thAya che. keTalIka lAMbI kathAo be-traNa ke cAra DhAla sudhI paNa vitastarela che. padmamAM-DhAlamAM-mAtra kathAnaka ja rajU thayuM che evuM nathI. vacce vacce kthAMtargata pAtranA sukha, du:kha, viraha Adi bhAvone upasAvatA varNano paNa sarjake prayojela che, evuM nathI. vacce vacce kathAMtargata pAtranA sukha-du:kha, viraha Adi bhAvone upasAvatA varNano paNa sarjake prayojela che. pAtranA vividha prakAranA vartaNUMka - vyavahAranA varNano paNa sarjaka karyA che. prabhava cora, kuberadatta, vidhunnAlI, nAgilaka, durmilA ityAdi caritrone AnA udAharaNa tarIke darzAvI zakAya. A varNano caritronA cittanA bhAvane tAdza kare che, e kAraNe kathAkRti bhAvapUrNa ane hRdayasparzI banI che. Ama padyamAM potIkI rIte arthapUrNa varNano yazovijaye prayojayA che. bodha - upadeza mATe bahudhAM duhAbaMdha khapamAM lIdhela che. dharmano mahimA, je AgalI DhALamAMthI kathAmAM nihita hoya che, e ahIM tArasvare pragaTa thAya che. DhAlane dezImAM DhALela che. kyAMya dezInuM punarAvartana nathI, te samayanI pracalita dezIonI pasaMdagI ane emAM paNa amuka prakAranI bhAvapUrNa kathA mATe ene anukULa dezInI pasaMdagI yazovijaye karelI jaNAya che. dezIvaividhya Ama sUjhapUrvakanuM che. A kRtinI geyatAnuM e sUcaka che. trIjA adhikAranI pAMcamI DhAlamAnI zAMti sadA manamAMi vasai" e dezImAM padmasenAe kahelI nupUrapaMDitA ane ziyALanI kathAno prAraMbhano bhAga samucita rIte nirupAyela che. e ja rIte cotho adhikAranI trIjI DhAlanI buddhisiddhinI kathA mATe pasaMda karelI dezI beDalai bhAra ghaNo chai eja, vArtA kema karo cho ? * paNa arthapUrNa jaNAya che. A dezI vaividhyamAMthI yazovijayajInI tatkAlIna pracalita gIto taraphanI prIti - sUcino paNa paricaya maLI rahe che. . Ama yazovijayajInI kathanakaLAnI sUjhano paNa jaMbusvAmI rAsa' mAMthI khyAla Ave che. A rIte 'jaMbusvAmI rAsa" kathAnuM nirmANa, e mATe dRSTAMtakathAono sUjhapUrvakano viniyoga ane arthapUrNa evI naLA ema traNa bAbate madhyakAlIna gujarAtI rAsa paraMparAmAM mahatvanI kRti lAge che. paraMparAthI paricita evA sarjaka eno dRSTipUta rIte viniyoga kare ane emAMthI eka potIkI racanAnuM sarjana kai rIte zakya bane che, e dRSTibiMduthI paNa A sakRtinuM mUlya che. Ama yazovijayajIe triSaSThisalAkApuruSa caritra' mAMnI kathAne potIkI pratibhAno pAsa ApIne jaMbusvAmI rAsa' kRtinuM nirmANa karyuM jaNAyuM che. saMdarbha sAmagrI : jaMbusvAmI rAsa'- saMpAdaka : Do. ramaNalAla cI. zAha madhyakAlIna gujarAtI kathAsAhitya - Do. hasu yAjJika 'ArAmazobhA rAsamALA' - pro jayaMta koThArI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanAM navAM prakAzano zrI dIpacaMda tribhovanadAsa graMtha zreNI 7-8 jinatattva bhAga - 4 13 mUlya rU|. 20/-* prabhAvaka sthaviro bhAga - 2 mUlya rUA. 20/-. * baMne graMthanA lekhaka Do. ramaNalAla cI. zAha * prakAzaka va zrI muMbai jaina yuvaka saMgha 385, saradAra vallabhabhAi paTela mArga, muMbai-400 004 phona : 35296 ] . Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddha jIvana nizcaya be tattvadhArA ApaNane bhAratavAsIone gaurava che ke jayAre jagata pattharayugamAM jIvatuM hatuM ane manuSya AhAra kevI rIte meLavavo, kema pakvo, ghara kema bAMdhavuM, pANI kema kADhavuM - evA prAthamika praznomAM paDayo hato. tyAre bhAratanA RSimunio AtmA, paramAtmA, brahma, jagata ane nabhomaMDaLanI utpattinA praznonI carcA karatA hatA. paNa ApaNe e gaurava gAthA gAIne kyAM sudhI besI rahIzuM ? je phakta bhUtakALane vAgoLIne besI rahe che teno vartamAna vaNasato jAya che ane bhaviSya hAthamAMthI sarI jAya che. Ajano vartamAna kAlanuM bhAvi che. tenI avagaNanA karanAra samAja ke deza samRddha thai zakto nathI ke AgaLa vadhI zakto nathI. - LcandrahAsa trivedI ApaNe jarA vicAra karIe ke tattvajJAnanI khoja kema zarU thai ? jIva mAtra sukhano icchuka che ane sukhanI zodha mATe te niraMtara pravAsa karyA kare che. sukha prAptimAM sAdhanonuM ghaNuM mahatva raheluM che. eka to evAM sAdhano meLavavAM mUkela ane jo maLI jAya to vaLI bhogavavAno samaya na maLe. vaLI samaya maLI jAya to paNa e sukha-saMpatti lAMbo samaya na rahe. Ama sukhanI ADe ghaNA aMtarAyo paDelA che. to sukha meLavavuM kyAMthI ane e paNa aMtarAya vinAnuM sukha hoya ane zAzrvata TakI rahenAra hoya. Ama sukhanA ciMtanamAMthIja dRSTAone dharmano mArga maLyo. mahAna AcArya haribhadrasUrie kahyuM che ke je sukhamAM du:kha bhaLeluM hoya tene sukha kema kahevAya ? dUdhanA kaTorAmAM viSanuM eka biMdu paDeluM hoya te dUdhane amRta kevI rIte kahevAya ? te kema pIvAya ? Ama eka rIte joie to saMpUrNa sukhanI - zAzvata sukhanI zodha karatAM karatAM tatvaciMtako dharmane ovAre AvI pahoMcyA. jagatamAM dharmane nAme aneka cokA paDayA che ane sau pota-potAnA dharmane prAcIna temaja satyano dyotaka gaNe che. ApaNe e badhAnI carcA na karatAM dharmanI be mahAna dhArAonI ja vAta karIe. A be dhArAomAM ghaNA saMpradAyo eka ke bIjI rIte samAi jAya che. pUrvanI dharmadhArA ane pazcimanI dharmadhArA. A bannemAM pApa karma ane pUNya karma upara ghaNo vicAra thayo che. pAzcAtya dhArAne evuM lAdhyuM ke pApa eja du:khanuM kAraNa che mATe pApathI dUra raho ane pApane vila karavA pUNyano sahAro zodho. pUNya ja sukha lAvI Apaze. to pachI pUNyanI pravRttio zarU karaze. pUNyanI pravRtti eTale sevAnI pravRtti - sahAyanI pravRtti. tethI pAzcAtya dharmadhArAe vividha mizano heThaLa sevA ane sahAyanI pravRttio zarU karI ane duniyAbharamAM isAi ane anya dharmonAM mIzanarI kendro khUlI gayAM. A mIzanarI pravRttie .lokakalyANano mArga mokaLo karyo. bhUkhyAMne anna, nAgAMne vastra, mAMdAne davA ane sAravAra, be-gharane ghara ane noMdhArAne AdhAra ApatI. A mIzanarI pravRttio duniyAbharamAM chavAI gaI. potAno deza veza--AbohavA-sagAM-vhAlAM choDIne paradezanAM ajANyA ane ghaNIvAra bhaya bharelAM sthAnomAM sevA mATe patharAi jatA ane jIvana samarpIta karatA kAryakarone joine koipaNa mAnavapremI temanI sevAne bIradAvyA sivAya rahI zake nahi. svAbhAvika rIte ja sAtho sAtha dharmanA prasAranuM kArya paNa cAlyuM. je srotamAMthI A pravRttino pravAha nIkaLyo hoya ane je bhAvanAthI kAryakaro raMgAyelA hoya tenI teo avagaNanA kevI rIte kare ? Ama dIna-dukhIyAo sudhI prabhuno saMdeza pahoMcADavA mIzanarIo gAmaDe gAmaDe, jaMgale - jaMgale ane dUra dUranA pahADo sudhI pharI vaLyA. zALAo - kolejo, ispitAlo, carca, hosTelo A badhAM temanI sevA pravRttinA dyotaka kendro banI rahyAM. Ama pAzcAtya dharmadhArA - tatvadhArA sevA - pravRtti tarapha jhUkI - jene keTalAke ekazana oriyenTeDa gaNI. A sevA - pravRtti jANatAM - ajANatAM vyavahAranI bhUmikAne prAdhAnya ApIne AgaLa vadhI. bIjI bAju pUrvanI tatvadhArAe pUNya ane pApanI vAta svIkArI to kharI paNa teo sukhanI zodhamAM tenA aMtima caraNa upara AvI pahoMcyA. jyAM temane lAgyuM ke sukha, sAdhanomAM nathI - saMpattimAM nathI, paNa e badhAthI mukta thavAmAM che. chevaTe sukhanAM sAdhano ja du:khanAM sAdhanomAM = tA. 16-12-91 ane vyavahAra pariName che. ane saravALe du:khanIja niSpatti thAya che saMpUrNa sukhanI prApti mATe A dharma-dhArAe muktino Adarza sthApyo ane tenI siddhi mATe temaNe jJAna ane ghyAnanI mahattA AMkI. A mArgane adhyAtma mArga - jJAna mArga kahevAmAM Avyo. je mahad aMze " noleja oriyenTeDa " gaNAyo. Ama pUrvanA jagatane jJAna mArge raMgavAmAM bhAratIya saMskRti ke vaidika dharmano phALo nAno sUno nathI. bhAratanA mahAna ane amara graMthonuM nAma ja - veda - che. veda eTale jANavuM. teno artha ja jJAna. konuM jJAna ? AtmAnuM jJAna. potAnA svarUpanuM jJAna. AvuM jJAna phakta mAhitI meLavavAthI na maLe. A jJAna anubhavagamya che ane keTaleka aMze indriyAtIta che tethI temAM dhyAnanI anivAryatA rahI. Ama bhAratIya - pUrvanA tattvajJAnano pAyo jJAna ane dhyAna upara maMDAyo. A dhArAe pApa ane pUNyanI vAta svIkArI paNa pUNya pravRttithI pApa viphala thai javAnI vAta ghaNe aMze mAnya na rAkhI. vedAMta to tyAM sudhI vAta karI ke ajJAna ja sarva ghyAnonuM mULa che. avidhAja du:khanuM kAraNa che, ane vidhAthI ja duHkhano nAza thAya. avidyA jatAM sukhano sUrya ApoApa prakAzI uThe - pachI tene sukhanI zodha karavAnI ja na rahe. vedonI ane zrutinI vaicArika krAnti saMketa Ape che ke ajJAnInI pUNyakarmanI kimata ghaNI alpa che, jJAnavinAnuM pUNyakarma nirarthaka che. pUNyathI duHkha dUra thAya te bhrAnti che. pUNyakarmathI sukhanuM AzvAsana maLe paNa sukha nahi. sAcuM - zAzrvata sukha mAtra AtmajJAnamAMja che. A vAta nizcita che, satya che tethI tene nizcayanI bhUmikA kahevAmAM Ave che. eno artha e nathI ke pUrvanI tattvadhArAe sevA-pravRttinI sadaMtara avagaNanA karI. svAmI vivekAnaMda A bAbata vadhu sajAga hatA. tethI temaNe rAmakRSNa mIzananI sthApanA karI sevA pravRttio hAtha dharI. banne tatvadhArAonA guNadoSanI carcAmAM ke yathArthatAnI vAtamAM ApaNe vadhAre UMDA nathI UtaravuM kAraNa ke banne dhArAone pota potAnI pArzva bhUmikA che ane pota potAnI rIte tathA te kharI paNa Thare. paNa banne vAto ekAMtika lAge che. AtmAnI - paramAtmAnI vAto karanAra ke ciMtana karanAra dehadhArI ja hoya che. jJAna ane dhyAnamAM rata rahenArane paNa dehanA dharmo AhAra - vihAra - nihAra sAcavavA ja paDe che. dehane DhAMkvA vasa ane mAthu DhAMkvA chAparuM paNa joie che. jayAM sudhI deha che tyAM sudhI tenA dharmo rahevAnA ane tenI avagaNanA kema thai zake ? jJAna ane dhyAnanI vAta, AtmAnA svarUpanI vAta eka satya che. nizcaya che. jayAre dehanI vAta zarIranI jarUrIAtonI vAta e paNa satya che. ApaNe je dezamAM rahIe chIe, je samAjamAM jIvIe chIe te vAstaviktA che ane temAM avasthita rahIneja, ApaNane maLelA manuSya deha dvArA ja AtmAnI unnatinI chalAMga mAravAnI che tethI tene avagaNIne ApaNe keTalA AgaLa vadhI zakavAnA ? A vyavahAranI bhUmikA che. satyanI bIjI bAju che. Ama nizcaya zikhara che to vyavahAra tenA upara lai janAra keDI che. nizcaya Adarza che paNa jayAM sudhI deha che tyAM sudhI vyavahAra paNa rahevAno. ekanI avagaNanA karIne bIjAne sAdhI zakAya tema nathI. vyavahAra vinAno nizcaya havAmAM laTakI jAya to nizcaya vinAno vyavahAra sukAna vinAnA vahANa jevo che, jene koi kinAro ja maLato nathI, jethI bhaTakI jAya che. Up n m sAbhAra svIkAra E RSimaMDala stotra eka svAghyAya* lekhaka : AcArya zrI yazodevasUrijI * pRSTha - 96 * mUlya rUA. 12/- * prakAzaka : zrI muktikamala jaina mohana jJAna maMdira, rAvapurA, vaDodarA - 390001 jJa kavinI chavi (kAvya saMgraha) * le. ratubhAi desAi *pRSTha 96 * mUlya rUA. 50/-- * prakAzaka : parimala prakAzana, 'pArvatI', hanumAna roDa, vilepArle, muMbai 400 057. jJa bhArata darzana - 4 (jJAna gaMgotrI graMtha zreNI) saMpAdako : zrI bhogIlAla gAMdhI / mukuMdarAya muni/ dineza zukala * pRSTha - 216 * mUlya rU|. 40/- * prakAzaka : saradAra paTela yunivarsiTI, vallabha vidhAnagara-388120. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (vAMsaLI karI a rvaka parezAna parathI ja kare che... vaMza nuM bIjI tarata je vyavahAramAM vAta e che ke ApaNe A mULa saMskRta tA. 16-12-91 prabuddha jIvana vAMsanI vaMzAvaLI In pravINacandra che. rUpArela prAcInakALathI vAMsa to ApaNA jIvana (tathA mRtyu eDe paNa) ane pIThamAM karoDastaMbha dharAvanAra prANI "pRSThavaMzI' (VERTIBRATE) , saMkaLAyelo rahyo che, ne hajuye ApaNA rojiMdA jIvananA upayogathI mAMDIne kahevAyo che. sAMskRtika kSetre - kalAkArone kavionI racanAomAM paNa e sAruM sthAna karoDa, ApaNAM zarIranI pAchaLa, pIThanA bhAgamAM ja hoya che ne ! pAmyA kare che. eTale pachI dhIme dhIme, zarIrano pAchaLano bhAga eTale ke pITha, te paNa 1 vAMsaLI-baMsI : bhAratanA saMskArajIvanamAM baMsI- (karoDa mATenA saMskRta vaMza zabdanA saMdarbhamAM) vAMso kahevAyo. eTaluM ja vAsaLI anokhuM sthAna dharAve che. kanaiyAnI kalpanA "vAMsaLI vagara kadI nahI A arthapravAsa AgaLa vadhatAM "vAMsAnI tarapha evA arthamAM - "vAMso thaI ja na zake ! samagra kRSNalIlA, jANe vAMsaLI ne ja kendramAM rAkhIne parathI - "vAMsa', eTale ke pAchaLa evuM paNa thayuM "vAMse vAMse eTale racAi che. saMgItakSetre paNa vAMsaLInA mUdu-madhura dhvaninuM aneruM sthAna che. pAchaLa - pAchaLa ! gopIone potAnA sUrathI ghelI karI mukatI A vAMsaLI, mULa to 1 vaMDI-dhaMjI : zaheranA lokomAM alpa paricita evo zabda vAMsa' mAMthI ja banatI; eTalesto ethI lAcArIpUrvaka parezAna thaI doDatI "vaMjhI', gAmaDAnA- kasbAnA lokomAM sAro evo paricita che. gharanA chAparAmAM, gopIo, dhaNIvAra "vAMsa' ne ja nAza karavAnuM vicAratI. A parathI ja naLiyA mUkvA mATe, vaLInI ADe lagADAtAM vAMsanA khapATiyAne "vaMjhI" hindImAM A prayoga pracalita che - na rahegA bAMsa na bajegI bAMsarI. kahe che. 1 vAMsa : A "vAMsa' zabdanA mULamAM che saMskRta zabda "vaMza' saMskRta "verA' nuM prAkRtamAM "vaMsa* thayuM; te parathI ApaNe tyAM, eka prAkRta bhASAmAM "vaMsa* banyA pachI, ApaNe tyAM e vAMsa, hindI--paMjAbImAM tarapha "vAMsa' rUpa banyuM to bIjI tarapha "vaMjha' rUpa paNa banyuM. (paMjAbImAM bosa", baMgALImAM "bApA", asAmImAM "bAMha" ne marAThImAM "bAMsA' paNa A "vajha' rUpa che. A "vaMjha" rUpe ApaNane "vaMjhI' zabda Apyo ne "vAsA' banyo che. - vAMsaLI AvA (saMskRta) vaMza mAMthI banatI hovAthI saMskRtamAM paNa paNa khAsa noMdhavA jevI eka vAta e che ke ApaNe A mULa saMskRta [, e vaMzI kahevAI che jeNe prAkRtamAM vaMsIH rUpa dhAraNa karyuM. e vAMsa vaMza' zabda, enA rUpamAM jarAye pheraphAra karyA vinA "vAMsa' sivAyanA arthamAM nI banatI eTale ApaNe tyAM e gvAMsaLI" kahevAI; lADa-vahAlamAM kavioe paNa vAparIe chIe. * ene vAMsalaDI paNa kahI che. hindImAM e baMsI" tathA "bAMsurI" kahevAI vaMzavRkSa-vaMzavelo : eka jamAnAmAM rAjAonA ke moTA mANasonA na ne baMgALImAM "bAMsurI" kahevAI. marAThImAM eNe bAMsarI nAma dhAraNa karyuM. jANItA parivAro mATe ApaNe "verA' rAbda vAparatA - jema ke solaMkI | pNa : "vAMsaLI mATe ApaNe tyAM (savizeSa to sAhityamAM). vaMza, gupta vaMza vagere; paNa have to koIpaNa parivAranA putra pautra AdinI '"veNuM nAma paNa vaparAya che. A nAmanA mULamAM paNa vAMsano ja artha paraMparAne paNa ApaNe vaMza* kahIe chIe. amukano "vaMzaja' eTale enA che. saMskRtamAM vAMsa mATe veNa' zabda paNa che. vaNavana" eTale vAMsanuM parivArano enA vaMzano ! AvuM zI rIte banyuM haze ? ' vana ! saMskRtamAM paNa veNa' zabda vAMsaLI mATe paNa vaparAyo che, ApaNe vAta ema che ke vAMsanA lAMbA soTAmAM amuka amuka aMtare satata tyAM e mAtra vAMsaLInA arthamAM vaparAya che ! alabatta, hajuye veNavana' gAMTha AvatI rahe che. AvI e gAMThonI paraMparAnA sAdezyathI, saMskRtamAM jevA prayogomAM veNu' zabda vAMsanA arthamAM vaparAyo che basa ! RSio ane AcAryonI paraMparAnA arthamAM A vaMza rAbda vaparAyo, evuM Ama mULa to vAMsaLI ke veNa, vAMsanI ja banatI (eTale manAya che. "vaMza bAbaNa' graMthamAM prAcIna AcAryonI AvI samayAnukrame vAMsaLIne veNa kahevAI); paNa pachI A vAMsaLI ke veNa eTale eka vizeSa apAyelI paraMparA che, prakAranuM vAdhe, evo artha thatAM, pariNAma e AvyuM ke te pachI dhAtunuM A arthavikAsa AgaLa vadhyo ne rAjaparivAro ne mahatva dharAvatA baneluM A prakAranuM vAdhe paNa bAMsaLI kahevAyuM ! ne have to plAsTika anya parivAronA putra pautra AdinI paraMparA mATe paNa vaMrA' zabda vaparAto; nI paNa "vAMsaLI' (?) banavA mAMDI che.. ne pachI to koi paNa kuTuMba - parivAra - kuLanI paraMparAnA vistAra mATe - have koI paNa vastu ke padArthanuM baneluM AvuM vArthe vAMsaLI' kahevAya vaMzavelo, vaMzavRkSa vagere prayogomAM A vaMza zabda vaparAyo. vaMzanI kramAnusAra che eTale kharekhara vAsa nI banelI vAMsaLIne ApaNe vAMsanI yAdI Ama 'vaMzAvalI' kahevAI. vAMsaLI ' kahevI paDe che, - Ama karavAmAM punaraSita thAya che, chatAM ! A che "vaMrA' zabdanI arthaparaMparAnI vaMzAvaLI ! AmAM, ApaNe n rojiMdA jIvanamAM : ApaNA rojiMdA jIvanamAM A vAsa' joDe noMdhelA rAbdo uparAMta anya keTalAka nAnA prayogo paNa umerI zakAya saMkaLAyelI keTalIka bAbato noMdhI laIe. kharA !" vAMsane kApI-cholIne, enI TopalIo vagere banAvanArane ApaNe [n n 1 , vAMsaphoDo' kahIe chIe. vAMsanuM vana, vAsa vecavAnI dukAna ke vAMsanuM bajAra vAMsoDa kahevAya che. laMbAInA mApa mATe, vAMsanI amuka cokakasa laMbAI java. pU. viSNuprasAda trivedI (5STha 6 uparathI) dhoraNa tarIke svIkArI lagabhaga dasa (kyAMka ATha ke sAta paNa) hAthanI laMbAInuM hoya to Take nahi. viSNubhAInA ghare nidA kuthalInuM vAtAvAraNa na hoya. ekama eka jamAnAmAM vAsiyuM' nAme oLakhAtuM hatuM. . emane tyAM haMmezA zubha ane sAtvika vAto cAlatI hoya." Ama viNabhAI 1 vAMsakapUra : paripakva vAMsanA polANamAM eka prakAranA kudaratI sapheda eTale eka jaMgama tIrtha. maMdira, majIda, guradvArA vagere sthAvara tIrtho gaNAya padArthanA thara jAmelo maLe che. A padArtha ApaNA dezI auSadhomAM vaparAya che ane haratA pharatA sAdhuo, saMnyAsIo, mahAtmAo jaMgama tIrtha gaNAya che. saMskRtamAM e vaMzalocana, vAkapUra, vaMzamocana vagere nAma oLakhAya che, viNabhAI jaMgama tIrtha hatA. paraMtu teo sthAvara jevA hatA, kAraNa che. ApaNe tyAM e vAMsakapura ne vaMzalocana nAme oLakhAya che. hindImAM ke bAremAsa ane covIse kalAka jayAre jaie tyAre viSNubhAI emanA ene baMsalocana kahe che. ghare avazya hoya ja. 1 vAMso-vAMse : A vAMsa' zabdanA lakSaNothI thayelA upayoga paNa 5. viNabhAInA svargavAsathI jANe ApaNe suratanuM eka tIrthakSetra noMdhavA jevA che. ApaNI pIThane akakaDa UbhI rAkhanAra karoDarajaju bhale lupta na thai gayuM hoya evuM lAge che. ! nAnI paNa vAMsanI jema soTA jevI ja che ne ! eTale vAMsanA soTAnI emanA pavitra AtmAne vinamra bhAve, nata mastake zraddhAMjali arpa sarakhAmaNImAM - sAdRzyathI-e paNa saMskRtamAM "vaMza' nAme oLakhAI che. eTalesto, ApaNe tyAM prANIvijJAnamAM (pIThamAMno) karoDastaMbha te pRdhvaMza LL ramaNalAla cI. zAha (5% 6 uparathI). 1 vAMsakapUra? zivAsi nAme oLakhAtuM hatuM. thalano laMbAInuM hoya to te nahi. vizALa Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 prabuddha jIvana * tA. 16-12-91 mokSanI bhAvanA mATe hitazikSA ArAdhanA dvArA vize pati sAdhudharma eTale mane muktie jai zake nahisArA ke sAcA sAdhu ' ja na . 'T 5. pU. sva. vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAja Aja sudhImAM thayelA anaMtA arihaMta paramAtmAo jagatanA bIjA naMbaramAM jeo pAMca mahAvrata svIkArIne khAvA-pIvAmAM paDI saghaLAya jIvone molamAM pahoMcADavAnI icchAthI dharmatIrtha sthApIne mokSamAM jAya che, pAMca mahAvratano, A veSano upayoga khAvA-pIvA mATe moja majA gayA ane emanA upadezane jeNe jeNe jhIlyo ane pUrNapaNe ArAdhyo mATe kare che, te "bhakSikA jevA che, te paNa nakAmA thaI jAya che ane 'e badhAya mokSamAM gayA, Aja sudhImAM jeTalA arihaMto mokSamAM gayA enA zAsana mATe bhArabhUta bane che. karatAM kaiguNA bIjA AtmAo siddhipadane pAmyA, Ama chatAM ApaNe trIjA naMbaramAM jeo mahAvrato laIne vizeSa zakitanA abhAve tenI badhA hajI A saMsAramAM rakhaDIe chIe enuM kAMI kAraNa ? vizeSa prabhAvanA nathI karI zakatA paNa khAvA-pIvA, mojamajAmAM na paDatAM Aje ApaNo bhAremAM bhAre puNyodaya che ke ApaNane dharmasAmagrI mukitanA dhyeyane siddha karavA kaTIbaddha rahe che ane svIkArelAM mahAvratonuM saMpanna manuSyabhava maLyo che. A manuSyabhava durlabhamAM durlabha gaNAya che, sAruM pAlana rakSaNa kare che te "kSikA jevA che, e badhA uttama che ane te zAthI, e khabara che ? bhautika sukhanI dRSTie ? nA.... jo sukhanI e potAnuM avazya lyANa kare che, ene joie paNa ghaNAnuM lyANa thAya dRSTie ja vicAravAnuM hoya to to Rddhi vagere devalokamAM ghaNAM che, paNa che. zAstrakAroe deva janmane durlabha na kahetAM mAnavajanmane ja durlabha kahyo, kAraNa jyAre keTalAka to evA hoya ke pote je mahAvatone pAmyA che. tenI ke muktimAM javuM hoya to manuSya bhavamAMthI ja javAya A manuSya bhavamAMthI zreSTha ArAdhanA dvArA viroSa zakitao pApta karIne aneka AtmAonA hRdayamAM paNa mukitamAM javuM hoya to sAdhu dharma pAmavo paDe. kAraNa ke sAcA sAdhu dharmabIja vAve che. mahAvato pratye ananya sadbhAva pedA karAve che. aneka dharma pAmyA vinA kadi koI muktie jaI zake nahi. sAdhu dharma eTale sarvavirati. AtmAone mahAvato pamADI enA sArA ArAdhaka banAve che. A rIte sAdhudharma eTale mana, vacana, kAyAthI, paMcamahAvratanuM pAlana sva-paranuM kalyANa sAdhanArA sAdhuo "sehiNI jevA zreSTha che. bhagavAnanA saMghamAM koNa hoya ? sAdhu, sALI zrAvaka ane zrAvikA. jemaNe mahAvato lIdhAM che teoe ene sArI rIte pALI, yogyatA emAM sAdhu-sAdhvI eTale jeo A saMsAra choDIne mokSanI ArAdhanA karavA meLavI aneka jIvone pamADavAnI mahenata karavAnI che, jenAmAM evI vizeSa mATe taiyAra thaI gayAM ane zrAvaka zrAvikA eTale jene saMsAra choDavAnI zakti hoya temaNe paNa potAnA lyANa mATe sArI ArAdhanA karavAnI IcchA chatAM saMsAramAM rahevuM paDe paNa na chUTake rahe.... jyAre chUTe ? kyAre che. jo ATaluM paNa thAya to paNa kAma thaI jAya. chUTe? kayAre amane sAdhupaNe maLe ane kyAre ame vahelA moze pahoMcIe AthI jeNe jeNe Aje ke Aja pUrve sAdhupaNuM svIkArI pAMca mahAvrato AvI bhAvanAvALA hoya. svIkArelAM che, te badhAja e nirNaya karo ke je mahAvrato svIkAryA che tenI paMcamahAvata kevI rIte ArAdhavAM joie e samajAvavA mATe mahApuruSoe jIvanamAM kyAreya paNa upekSA na thAya, A mahAvatono upayoga khAvA-pIvA, eka kathA kahI che. moja-majA mATe na thAya. koIpaNa bhoge svIkArelAM mahAvratonI lerA paNa eka sAro-sadagRhastha hato, ene cAra chokarA hatA ane gharamAM cAra viDaMbaNA na thAya. prANanA bhoge paNa enuM aNIzuddha pAlana thAya ane vahuo AvI. AgaLanA jamAnAmAM niyama hato ke jenAmAM je yogyatA jenI jenI viroSa zakti hoya teo A mahAvratonuM evI uttama rIte pAlana hoya te mujaba tene kAma soMpAya. A yogyatAnI parIkSA karavA mATe dareka kare ke anekane A mahAvato sArAmAM sArI rIte pamADI zake. jo Avo dikarAnI vahuone cokhAnA pAMca pAMca davNA ApyA ane kahyuM ke jayAre nirNaya karanAra dareke khAvA-pIvAdinI tamAma majA vagere choDIne apramattapaNe mAMgu tyAre tame mane Apo. sAdhupaNuM pALavAnuM che ane bhagavAnanI AjJAne darzAvanArAM zAonA svAdhyAyamAM che ' e pAMca dANA laine cAreya vahuo gaI. be cAra varSa javA dIdhAM.... lIna rahevAnuM che. ATalI hita-zikSA sAdhu-sAdhvI mATe che. pachI moTI sabhA bharI ane cAreya dikarAnI vahuone bolAvIne kahyuM ke - have jeo karmayoge saMsAra choDI zakyA nathI ane sAdhupaNuM laI zakyA tamane je cokhAnA pAMca dANA ApyA hatA te have pAchA lAvo * moTA nathI. ethI jene saMsAramAM rahevuM paDayuM che. te zrAvaka zrAvikA saMsAramAM che chokarAnI vahue kahyuM ke e to meM phekI dIdhA, joie to bIjA koThImAMthI kadi paNa rAjIthI na rahe. kyAre chUTe? kayAre chUTe ? jyAre sAdhupaNuM lAvI ApuM, bIjI kahe che ke huM khAI gaI, eTale huM paNa jo joIe maLe ane kyAre huM vahelAmAM vahelo mokSe jAuM ? A bhAvanAmAM rame to koThImAMthI bIjA lAvI ApuM. trIjI ema kahe che ke meM mArA alaMkAranA to kAma thaI jAya. DabbAmAM sAcavI rAkhyA che. hamaNAM ja ene pAchA lAvI ApuM chuM cothIe jeNe jeNe sAdhupaNAno svIkAra kyo che, te dareke svIkArelA sAdhupaNAne ema kahyuM ke - " tame mane je pAMca dANA ApyA hatA, tene meM mArA sAcavavAnuM che. jeo saMsAramAM beThelA che ane majA kare che temanI sAdhune pIyara malyA hatA ane te lokoe varasovarasa atyAra sudhI ugADyA sadAya dayA AvavI joIe.manamAM thavuM joIe ke bicArA marIne kyAM ane eTalA badhA cokhA thaI gayA ke gADAM moklo tyAre Avaze. jaze ? emane to eTaluM ja kahevAnuM che ke tamAre zakya hoya to sAdhudharma A e sadagRhastha pahelI putravadhUnuM nAma "ujajIkA' pADayuM "ujajIkA' ja svIkAravo joie. jo na ja svIkArI zakAya to zakitamujaba zrAvakapaNe eTale pheMkI denArI. ene kahyuM ke AjathI tAre gharano kacaro kADhavAnuM kAma evuM pALavuM joIe ke sAdhupaNe pALavAnI zakita pedA thAya, jo koI vighna karavAnuM che. bIjI khAI gaI. enuM nAma "bhakSikA' rAkhyuM. "bhakSikA' eTale na naDe to tarata ThekANuM paDI jAya. khAnArI.... ene kIdhuM - tAre rasoDuM sAcavavAnuM.... trIjIe sAcavI rAkhyA ApaNe badhAe vahelAmAM vahelA molamAM javuM che. sAdhu-sAdhvIe hatA eTale enuM nAma "kSikA' pADayuM..... rasikA eTale rakSaNa karanArI sAdhupaNAnA AcArane, sAdhu jIvananI maryAdAone jALavIne evI ArAdhanA ene gharanA rakSaNanI-sArasaMbhALanI javAbadArI soMpI ane cothI putravadhunuM karavAnI ke vahelI take mokSamAM pahoMcAya. bhale A bhavamAM ahithI moze nAma rohiNI' rAkhyuM ane ene AkhA gharanI mAlika banAvI. ene pUchayA javAya nahi paNa jema keTalAya mahAtmAo ahIMthI mahAvidehamAM jaIne sivAya koie kazuM karavAnuM nahi. gharanA AgevAna mAlike A prakAre vyavasthA molamAM gayA tevI rIte ApaNe paNa badhA IcchIe ke ahiMthI mahAvidehamAM karI. janma thAya, tIrthaMkara bhagavAnano yoga maLe, tyAM ApaNane sAdhupaNa teja rIte bhagavAna ApaNane kahe che : A sAdhupaNuM pAmyA eTale maLe ane enI utkRSTa ArAdhanA dvArA jhaTa mokSamAM javAya.' tamAre zuM karavAnuM ? kahayuM che ke ekavAra bhAvathI sarvavirati pAme te sAta ATha bhavamAM : pAMca mahAvrata laIne, bAjumAM mUkyAnAM ? enI upekSa, viDaMbaNA molamAM jaI zake che, to ApaNe A bhavamAM cAritra dharmanI zuddha rAdhanA karavAnI.... ? pAMca mahAvratono bhaMga thAya te rIte moja majA karavAnI ? karI, bane to AvatA bhavamAM mahAviMdehamAM jaI tIrthaMkara paramAtmAnA yogane je loko A pAMca mahAvrato laIne, mahAvrato barAbara na pALe. enI upekSA, pAmI ane mokSamAM javuM che. e na bane to trIjA bhave, pAMcamA bhave viDaMbaNA kare ane enA bhoge moja majA kare, jema tema vartana kare e chevaTe sAtamAM bhave ! sAta ATha bhavathI vadhAre have saMsAramAM rahevuM nathI. ujajIkA' jevA che. te nakAmA thaI jAya che, zAsanane vagovanArA bane AvI bhAvanA cAreya prakAranA zrIsaMdhamAM badhAnI hovI joie. AvI bhAvanA che. te sva-paranuM ahita kare che. sau rAkhe, AtmakalyANamAM udyama kare ane sau vahelAmAM vahelA moze pahoMce evI bhAvanA che. mAlika : zrI muMbai jaina yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, * * sthaLa : 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbai - 40eocja phona : 350296, mudraNasthAna : rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 29, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-40008. phoToTAipaseTiMga : mudrAMkana, muMbaI-400 092. che e mokalyA ja zokha thai nAma para carI lo eTale ApaNe AcArane sAta