Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahepAdhyAya zrImAna che. yazavijyajI upAdhyAya viracita - zrI. w dravya guNa paryAyane sa, (bhAvArtha ane vivecana sameta vivecana kartA mehanalAla vi. amarazI zeTha. adhIpatI jena vijaya taraMga vigere (sarva haka svAdhina) zrI jena vijaya presa, saMvata 164, sane 1908. * jas - ka * *
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ upaghAta. nyAya vizArada mahAmahopAdhyAyajI zrImAna yazevijayajI mahArAjanuM nAma bhAgyeja keI nathI ajJAta haze, temaNe saMkhyAbaMdha graMtha lakhI jona kemapara je mahada upakAra karyo che te sarva vidita che. dareka viSayamAM teo kevA prakAranI ane sAdhAraNa zakita dharAvatA hatA te tenI judA judA viSayapara lakhAelI uMca prakAranI kRti parathI spaSTa jaNAI Ave che. Adhunika samaye jaina vidvAnane prAye kaLIkAla sarvajJa zrImAna hemAcAryajI ane zrImAna yazavijayajI upAdhyAyanuM sAhItyaja upakArI thatuM hoya ema jovAya che. A baMne jhagajhagatA kehIgurathIja jaine sAhitya hAla geravatAne dhAraNa karI rahyuM che. - nyAya zAstramAM zrImAna yazavijayajI upAdhyAya kevA pravINa hatA te temane kAzInA paMDIte taraphathI nyAyavizAradanI padavI maLelI che te parathI pratyakSa thAya che. nyAyanA viSayamAM temanA kALamAM tenI barAbarI karI zake, te kaI paMDIta nA hete evuM te vakhate siddha thayuM hatuM. nyAyanA viSayamAM teoe aneka apurvagraMze lakhelA che, te paikI A dravyaguNa paryAyane rAsa" e paNa ghaNe gahana ane apurva graMtha che Arasane vijayadravyAnuyegane anyAyanehevAthI ghaNe gahana che. chatAM te eka tadana sAmAnya bhASAmAM rasa rUpe lakhele che. e viSe eka evI daMta kathA che ke anya matanA acAe jainenA rAsanuM upahAsya karyuM hatuM tethI zrImA ne yazavijyajI upAdhyAye A nyAya ane dravyAnuyegane rahe, vi, eka sAdA rAsanA AkAramAM racIne taiyAra karyo * ne vidvAnone paNa temaNe herata pamADI dIdhA.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina kAmamAM nyAyanA abhyAsI bahuja juja che ane temAM khAsa karIne AvA rAsa rUpe lakhAelA graMthanuM adhyayanakavacitajakarAya che tethI AvA graMtha para bhAvA ane sAdhAraNa rIte vistAra purvaka vivecana lakhAya te AvA uttama viSayanI jIjJAsuone saralatA thAya evA hetuthI amee A graMtha para vivecana lakhI mULa ane bhASAnI sAthe pragaTa karela che vivecana lakhavAnu` sAhasa karyAM pachI mane mArI sthiti kaDha'gI jaNAelI che kAraNa ke nyAyanA viSayamAM caMcu praveza karavA je TalI paNa mArI zikita nathI tema chatAM mAtra utsAhune laine A gahana graMthanA viSayane anI zake teTaleA spaSTa karyoche. dravya guNu ane paryAya, tenA bheda, naya bhaMga pramANa vigere AkhAne A graMthamAM ghaNI sArI rIte varNavelache tema chatAM A viSaya evA che ke mArA jevA sAdhAraNa zakitavAlA nI gabhIra bhula paNa rahI gaI hAya eTaluMja nahi paNa vidvAnone te kadAca upahAsya karavA jevuM paNa lakhAi gayuM hAya tA huM te sanI kSamA cAhuM chuM ane A viSayanA saMbaMdhamAM mArI alpajJatA jAhera karU chu. A bhASA rUpe racAelA graMthaparathI zrIyuta bhoja kavIe dravyAnuyAga tarka NA nAmanA saMskRta graMtha lakhele che ane tenA para TIkA lakhelI che tenI sahAyatA amee vAravAra lIdhelache ane ghaNI jagyAe temaneja AdhAra bhuta gaNela che tethI e graMtha amene ghaNuM! upakArI thayA che. jInezvaranI AjJA virUddha je kAMi lakhAyu hoya - mithyA - lI vivecana karatAM. duSkRta thaze.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukrama DhALa viSaya - pAnuM pahelI-vyAnuganI prazaMsA.... ... ... ... 1 bIjI-dravyaguNa ane paryAyanI samajaNa... ... 11 trIjI-dravyaguNa ane paryAyanI abhedatA.. ... ... 33 cithI-bheda abhedanI zaMkAnuM nivAraNa ane sapta saMgInI thApanAnu . papa pAMcamI-dravyArthika nayanA bheda... ... ... ... 90 chaThI-paryAyArthika nayanA bheda ane sAta naya. . 103 sAtamI upanaya ane tenA bheda.. ... ... AThamI-nizcaya ane vyavahAra nayanA bheda.. navamI-tripadInuM spaSTIkaraNa.. . . . . 178 dazamI-ddhavyanuM svarUpa... ... ... ... agyAramI-guNane bhedanuM svarUpa... . .. bAramI-svabhAvanA bheda.. ..... teramI-nayathI svabhAvanuM nirUpaNa. ... cidamIparyAyanA bheda... ... ... paMdaramI-prazastI... ... ... ...
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zeDa uttamacaMda paramANuMda janma saM. 1933
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahama zeTha uttamacaMda paramANaMda. mAMgarela. zeTha uttamacaMda paramANuMda mAMgarelanA vatanI hatA ane rojagAra arthe muMbaImAM rahetA hatA, teozrIne jana saMvata 1933 nA zrAvaNa vada 8 ne reja thaye hate. te zAte dazA zrImAlI custa jaina hatA. temanuM kuTuMba mAMgare mAMthaNuM mAna pAmeluM ane AgevAna che. zeTha uttamacaMda pitAnI nAnI vayathI ghaNA caMcala ane cAlAka hatAM. skulamAM sAre abhyAsa karyA pachI 19 varasa nAnI vaye temaNe pitAnA moTA dhaMdhAno je uThAvI lI hatuM ane 1lpara mAM temanA pitAzrInuM maraNa thavAthI temAM badhe kArabhAra pitAne zIra lIdhe have teo svabhAvanA lAbadhA zAMta ane madhura hatA ke temanA samAgamamAM AvA dareka mANasane temaNe cAha meLavyuM hatuM. zerabajAramAM te eka AgevAna dalAla tarIke prakhyAta thayA hatA pitAnI dahe lImAM teo ghaNA AgaLa vadhI gayA hatA ane temAM asAdhAraNa zaktine mATe siAthI ajAeba thavA jevuM banyuM hatuM ke chelA ekaja varasamAM temaNe 75 hajAra : meLavyA hatA paraMtu kamanasIbe teone potAne upabhoga le nuM banI zakyuM nahi. zeTha uttamacaMda ghaNu ja nAnI vaye eTale tA. 30 eprIla 1906 nA roja 30 varasa { ra yuvA che * * -
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarI gayA hatA. zeTha uttamacaMda paramANu dane yAtrA karavAne ghaNA prema hatA mane ATalI nAnI uMmaramAM temaNe lagabhaga dareka tI'nI trA kIdhI hatI, potAnA moTA dhadhadha cheDIne teo peAtAnA TuMba sAthe zIkharajI ane khIjA duranA tItha sthaLeAe jAtrA ravA gayA hatA. zIkharajIthI pAchA pharatA kalakattAmAM te kAeka AjArI thaI gayA hatA ane gabhIra hAlatamAM temane tre muMbaImAM lAvatA cAra divasamAM teneA svargavAsa / hatA. zeTha uttamacaMdra niyamita pujA pATha karatA hatA, jAhera savAlamAM te AnaMda letA hatA jaina mitra // ane mAMgarola jaina sabhAnA teo lAipha mekhara hatA / mAMgAla zrImALI samAjanA te peTrana hatA. teo 1 sakhAvatane cAhanArA hatA ane kei paNa mANusa tenI thI nIrAza thaIne pAchA jatA nahI. teo svabhAvanA lA badhA namra hatA ke temaNe pAtAnI jIMdagImAM kAinA gusso karyA hAya ema jANavAmAM nathI. AvA naravIra huM AyuSya jo lakhAyu` hAta teA temanA hAthI aneka thayA hAta paraMtu bhAvine te gamatu' nahAtu, AvA yuvakana 3 pratyuthI mAMgarolane ane jaina sAMdhane mATI khATa che. zeTha uttamacaMda paramANuH potAnI pAchala judA judA mAM rUA. 4000 kADhI gayAche. teenI pAchala eka vidhavA nAnA putra ane eka putrI teo mukI gayAche. paramA'pR . AtmAAMtI Ape.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kavya guNa paryAyano rAsa - DhALa pahelI. copAI. (graMthakAra maMgalAcaraNa kare che) zrI gurU jItavijaya mana dharI zrI navijya surU AdarI Atama arathI ne upakAra karUM kanya anuyoga vicAra. 1 bhAvArtha-Dita zrI jItavijayajI ane paMDIta zrI jayajI e baMne saddagurUnuM citamAM smaraNa karIne hita karavAnA atha evA jInA upakArane mATe tumane vicAra karuM chuM. (1)
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivecana-anuga eTale sUvAtha vyAkhyAna, te cAra prakAre kahyAM che. (1) caraNa karaNanuga eTale AcAra saMbadhI upadeza jemake AcAraMga sUtra (2) gaNItAnu vega eTale saMkhyAzAstra jemake caMdrapraptI ane sUryaprajJa patI sUtra. (3) kathAnuga eTale jemAM dharma kathAo ane draSTAMtanuM vyAkhyAna hoya che jemake jJAtA sUtra. (4) dravyAnuyoga eTale Sa dravya saMbaMdhi vicAra jema ke sUtra kRtAMga sUtra ane samati tatvArtha. A cAra anugamAMthI pa dravyanuM jethI sUkSmajJAna thAya te dravyAnuga tene vicAra dravya guNa paryAyanA rAsanI zrImad nyAyavizArada mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja AtmAnuM hIta karavAne jeo udyamavaMta che evA para upakAra buddhIthI racanA kare che. (1) (kanyAnuga vinA caraNa karaNAnuM paNa niSphaLa che te dekhADe che.) vinA dravya anuga vicAra caraNa karaNane nahi ke sAra
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sammati the bhASya ImyuM te te buddha jana manamAM vasyuM che2 A bhAvArtha-saMmati graMthane viSe evI rIte kahyuM che ke dravyAnuganA vicAra vagara, mAtra caraNakaraNanuM gine vicAra karo temAM kAMI sArabhuta nathI. jeo paMDita che teonA manamAM e vAta barAbara vasI che. (2) - vivecana-dravya saMbaMdhI kAMIpaNa vicAra karyA vagara phakata AcAra ane kriyAmAM rakata rahevAthI kAMI sAra nathI, A pramANe prakaraNamAM mukhya evA sammati tatvArtha graMthamAM lakheluM che. ane jeo vidvAna che, tatvajJAnanA jANa che. teonA manamAM e vAta barobara kaselI che, (dravyAnuyoganI vizeSatA batAve che.) zuddhA hArAdika tanu yoga meTe kahIo dravya anuga e upadeza padAdika graMthe sAkha lahI cAla zubha pAthe parA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvAya--AhAra vigere zuddha grahaNa karavu te nAnA yoga che. paraMtu dravyAnuyAmanA vicAra te moTA kIdhA che.. upaderApadmAdika graMthane vize tenI sAkSI joine zubha yuthane viSe cAlavu vivecana-khetAlIsa dveSa rahIta zuddha ADAra levA, sAmAyakAki krIyAo karavI e badhA nAnA cAga che, paraMtu sva paranuM jJAna thAya evA je dravyAnuyAganA vicAra te ceAga badhA yeAgamAM sauthI mATe kahevAya che. jene SaD drabyanuM jJAna nathI ane jJAnane gANu gaNI krIyAne prAdhAnya pada Ape che te badhA azuddha mArgamAM gamana kare che paraMtu jIvA jIvArdika dravyanu je jJAna thavu te zubha mArga kahyA che. upadeza parA dika graMthane viSe tenI sAkSI che. (dravyAnuyogamAM raMga lAgavAthI AdhAkarmAdika DhASa lAgata. nathI. ) e yAge jo lAge raga AdhA karmAdika nahi bhaga
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMca kapa bhAgye Ima bhaNyu sadagurU pAse Isyu meM suNyuM // 4 // bhAvArtha-dravyAnuyogane viSe jo kharekharo raMga lAge te AdhA karmAdrika doSa na lagADaeN pAkalpa bhASyamAM e pramANe kaheluM che ane sadagurU pAsethI eja pramANe sAMbhaLyuM che. (4) vivecana-jene SaDvavyanA vicArarUpa dravyAnuyegane raMga lAgelA che ane AtmasvabhAvamAM lInatA che tene koI kAraNasara kadAcIta AdhAkakrika AhAranA doSa lAge tApaNu cAritranA bhaMga thato nathI. AvA adhIkAra paMcakalpa bhAgya nAmanA graMtha che tene viSe che temaja prazama ratI graMthamAM kahyuM che keH-- kiMcicchuddhaM kalapyama kalapyam syAda kalapyamapi kalapyam piMDa zayyA vastraM pAtraM dravyAnuyoganA ANatA hoya tevA gItArthane mATe A apekSA alpa * je che kAraNa ke jeo dravyAnuyAganu jJAna nathI te kalpa zu zuM te kaLI zakatA nathI.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ vA menAvA II ? / dezakAla puruSamavasthA mupayoga zuddhi pariNAmAn prasamAkSya bhavati kalapyam naivatA te cim /2 Ane bhAvArtha e che ke deza, kAla, purUSa ane ava sthAne vicAra karIne upayoga purvaka zuddha parINAmavALAne kAMIka zuddha zuddha temaja akalpita evA AhAra, varu, pAtra, zayA vigere kalpa che, e kAMI ekAMta nathI ke je kalpita hoya teja kalpa, vaLI sadagurUe upadeza kare che temAM paNa emaja sAMbhaLavAmAM AvyuM che. (bAhya vega ane dravya enugo bheda batAve che) bAhya kriyA che bAhIra yoga aMtara kriyA dravya anuga bAhyahIna paNa jJAna vizAla bhale kaho munI upadezamAla japA
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha-AvazyakAdika bahAranI kriyA che te bAhyaga che ane aMtara kriyA che te dravya anuyoga che. bAhya kriyA hIna heya paNa jJAnamAM vizALa hoya te munIne upadezamALAmAM utama kahyA che. (5) vivecana-ajJAnapaNe karelI sAmAyaka pratikramaNa A dika je aneka prakAranI bAhya kriyAo che te bAhAga kahevAya che ane svasamaya parajJAna, AtmIka anubhava ane nija rUpamAM ramaNatA rUpa aMtara kiyA te dravyAnuga kahevAya che, je mahAmunInI bahAranI samajaNa vinAnI kriyA mAM eAchA paNuM hoya paraMtu jJAnAvaraNIya karmanA kSapaza mathI jeonuM heyaya upAdeya rUpa jJAna ghaNuM vizALa hoya teone upadeza mALAmAM uttama prakAranA munI kahyA che. evA munIne dIyAe karIne hIna joIne tenI avajJA karavI nahi paraMtu tene jJAnayoge karIne mahApurUSa mAnavA. (5) (vyAdika jJAna mokSanuM kAraNa che te kahe che.) dravyAdIka ciMtAe sAra zukala dhyAna paNa lahIe pAra
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ te mATe ahIja Adara sadagurU vINa mata bhulyA phare dA bhAvArtha-dravyAdikanuM cIMtana karavAthI zukala dhyAnano paNa pAra pamAya che, mATe e ja dravyAnuyogane Adara kare ane gurU vagara bhulA paDyA bhaTake nahi. vivecana-padravya ane Atmika guNenI ciMtavaNa jeone hara hameza thatI hoya teo zukala dhyAna ke jemokSanuM dvAra che te prApta kare che, pravacana sAradvAramAM kahyuM che ke Atma dravyaguNa paryAyanI bheda ciMtavaNathI zukala dhyAnane pile pAye siddha thAya che ane abhedapaNe ciMtavana karavAthI zukala dhyAnane bIje pAye siddhathAya che, tathA zuddha dravya guNa paryAyanI apurva bhAvanAthI siddhinI samAptI thAya che, je zukala dhyAnanuM phaLa che. (dravyAnuyogane adhikArI koNa te kahe che.) ehane jeNe pAmetAga odhe ehane jehane rAga
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ e be viNa trIje nahi sAdha bhAsyo saMmati aratha agAdha - bhAvArtha-jeo dravyAnuyogane tAga eTale aMta prApta karI zakyA che ane jene sAmAnya prakAre dravyAnuyogane rAga che te be sIvAya trIje koI sAdhu nathI, e pramANe agAdha arthavALA saMmati graMthamAM kaheluM che. (7) vivecana-je manuSya dravyAnuyoga eTale AtmavicAraNuM tene pAra pAmI gayA che ane sAmAnya rIte AtmajJAna meLavavAne atIze utsuka ane utsAhavaMta che tevA be prakAranA manuSya sivAya bIjA manuSyane sAdhu kahI zakAya nahi, e viSe agAdha arthavALA saMmati graMthamAM kahyuM che mATe mukhya vastu te SaDu dravyanuM jJAna che ane evA jJAna vinA cAritra hoyaja nahi. (7) (dravyAnuyogamAM lIna evA sAdhueja AdhArarUpa che) te kAraNa gurU caraNa AdhIna samaya samaya INa yoge lIna
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu je kiriyA vyavahAra tehija ama meTe AdhAra 8 bhAvArtha--jeo sadagurUnA caraNane AdhIna thaine samaye samaye A yogane viSe lIna rahe che te sAdhu purU kiyAnA vyavahAramAM draDha thAya che ane teo amene AdhArarUpa che.(8 vivecana-e dravyAnuyoganI leza mAtra prAptI pitAnA AtmAnuM ghaNuM kalyANa karI zake che tethI sadagurUnA caraNamAM AdhIna thaIne samaye samaye eja yogamAM je sAdhu lIna. thAya che tevA kriyA vyavahAra yukta sAdhuo ane moTA AdhArarUpa che. e mahApurUSe IcchA bhegane utpanna kare che tevIja rIte huM paNa paropakArane arthe dravyaguNa paryAyane rAsa racI upakAra arthe prayatna karuM chuM. (8) (dravyaguNa paryAyano rAsa zAmAMthI uddharyo che te kahe che.) saMmatitatvArtha mukhya graMtha meTa je pravacana nigraMtha
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 tehanA leza mAtra e lA paramAratha gurUvayaNe kahayA. ghaNA bhAvArtha--saMmati tatvA e mukhya ane nitha cana rUpa mahAna graMtha che, temAMthI leza mAtra sAra A sthaLe kahayA che, vIzeSa paramArtha tA gurUnA vacanamAM rahelA che. ( 9 ) DhALa mIjI dhanya dhana saprati sAcA rAjA. e dezI. (nija svabhAva rUpa dravya karyu te kahe che) guNa paryAya taNuM je bhojana eka rUpati huM kAlere, tehu dravyanija jAtI kahIe jasa nahI bheda vIcAlere. jIna vANI raMge mana dhariye // 1 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha-guNa ane paryAyanuM je sthAnaka che te je mA SNasane traNe kALane viSe ekapaNe rahe che tene svajAtI dravya kahevAya che. jenA vacamAM bheda bhAva heya nahi, mATe jIne dhare bhagavAnanI dravyArthIonayavALI vANI snehapUrvaka manane viSe dhAraNa karIe. (1) vivecana-je dravya guNa ane paryAyanuM sthAnaka che ane je atIta, anAgata ane vartamAna e traNe kALane viSe ekaja svarUpamAM rahe paraMtu paryAyamAM jema pheraphAra thAya che tema te pite pitAnA svasvabhAva mukI parabhAva pANuM aMgIkAra na kare tevA prakAranA dravyane nija jAtI eTale vavabhAvarUpa dravya kahevAya che. jevI rIte jJAnedika guNa paryAyanuM bhAjana jIva dravya gaNAya, rUpAdika guNa paryAyanuM sthAna pudgala dravya gaNAya, ghaTAdi guNa paryAyanuM bhAjana mATI dravya gaNuya e pramANe jeje guNa paryAyanA sthAnaka rUpa dravya che te traNe kALa ne viSe je eka rUpe rahete te nija jAtirUpa dravya kahevAya temAM kaI jAtane aMtara rahI zaktA nathI. mATe jInezvara mahArAje je vacane kahelA che tenA para zraddhA rAkhavI. (1)
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 (guNu kAne kahe ane paryAya kone kahe te kahe che.) dharama kahIje guNa sahabhAvI kramabhAvI paryAyAre; bhinna abhinna trividha tiya lakSaNa ekapadArathapAyAre--jIna // 2 // 2 // bhAvArtha--dravyanA svabhAvIka dharmane dhAraNa kare te guNa kahevAya ane krama bhAvI dharma te paryAya kahevAya che dravya, guNa ane paryAya ema traNa prakAre bhinna che tathA lakSAdikathI abhinna che. ( 2 ) vivecana-jIvadravyane upayAga guNu che. pudgala dravyane grahaNa guNu che, dharmAMstakAyanA gatI hetu guNu che adharmIsta kAyanA sthiti hetu rUpa kAraNu gugu che, AkAzAstIkAyane avakAza ApavAne guNa che, temaja kALanA parAvartana guNu che, have jIvanA naraka manuSyAdri paryAya che, pudgalanA traNa gaMdha, rasa ane sparzati paryAya che, ane AkAza dhausta kAya, adhamAstIkAyanA jIva ane pudgala sAthe jIva ane pudgalanI mIyA anukULa je sahAya te tenA paryAya kahevAya
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 . jema eka mANasa jyAM beThe hoya tyAM AkAza ane adharmastikAya saMga rUpe rahe tethI te saMgAkAza ane saMgIka adharmAstikAya kahevAya che have jayAre te mANasa tyAMthI anyatra jAya tyAre AkAzAstIkAya ane adharmastakAya vibhAga rUpe rahe che ItyAdi paryAya kahevAya che. te paryAye saMkhyAthI lakSaNathI pradeza vibhAgathI ema traNa prakAre che, ane upacArathI nava prakAre che, ane saMpUrNa lakSaNathI dravya utpAda vyaya ane pravyi rUpa traNa prakAre che te dravya guNa paryAya rUpa paraspara kaMthacita bhinna che ane karthacita abhinna che. (2) (dravya guNa paryAyane bheda kahe che) jema motI ujavalatAdikathI matI mAlA aLagIre, guryApa vyakitathI jANe dravya zakita tema valagIre--jana all
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha--jema metI thakI ane motInI ujavaLatA dikathI matInI mALA aLagI che tema kathanI zakti guNa paryAyanI vyakitathI aLagI che ane amuka aMze bhegI che. (3) vivecana-matInI mALA e eka dravyane sthAne che, metInI ujavaLatA te guNane sthAne che ane metI te paryAyane sthAne che tevI ja rIte dareka padArthamAM dravyaguNa paryAya ghaTAvI zakAya. dareka vyakatImAM guNa paryAya jANI zakAya che jema ke dhaTAdi dravyamAM sAmAnya ane vizeSa baMne upaga che, sAmA nya upayoge badhA ghaTamAM mATI sAmAnya dekhAya che ane ghaTAdika vize bhAse che temAM je sAmAnya te dravya jANavuM ane vizeSa te guNa paryAya jANavA. (3) ( dravyanA be prakAra kahe che.) uradhatA sAmAnya zakita te pa2va aparaguNa karatA piMDakusUlAdika AkAre jema mATI aNu pharatI-jInAkA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 bhAvArtha--uddhatA sAmAnya rUpa zakita eTale je agA u heya temAM bIjA guNane kare ane sarvamAM pite ekarUpe rahe jevI rIte mATInA keThI vigere ghaNuM AMkAra thAya che. paNa temAM mATI pitAnA rUpe rahe che paNa pharatI nathI. (4) . vivecana-dravyanA be prakAra che temAM pele bheda uddhatA sAmAnya rUpa dravya zakatI. jevI rIte mATIne piMDa ane keThI. pramukha mATInA aneka AkAra badalAya che paNuM temAM je mATI rahelI che te badalAtI nathI ane te mATIne uddhatA sAmAnya kahe che. eTale mATI rUpa dravya te badhA paryAyamAM sAmAnya paNe raheluM che. je piMDa ane keThI rUpa paryAyamAM mArI sAmAnya na hoya te ghaTA dika paryAyamAM paNa mArI dravya anugata na hoya tethI sava vizeSa rUpa thatAM zrAddhamata je kSaNIkavAdI che te siddha thAya che. mATe ghaTAdi dravya ane temAM sAmAnya raheluM mATI adi dravya paraMparAthI uddhatA sAmAnya avazya mAnavuM joIe. vaLI ghaTAda je dravya che te raktAdi raMga rUpa cheDA paryAya ne paNa vyApe che ane mATI Adi dravya te ghaTAdi ane raktAdi aneka paryAyamAM vyApI rahe che tevI ja rIte jIva nara nArakAdikapaNuM pAme te dravyane vizeSa jANa e savA naigama nayane mata che. ane zuddha saMgraha nayane mate te sadA tivAde ekaja dravya Ave ema samajavuM. (4)
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17. badhe ahaMbhAva rAkhe che te zuM tArI mukhaI nathI! koI paNa cIjamAM kAMIka guNa hoya! te te grahaNa karavuM joIe, paraMtu tuM te anaMtarAnane dhaNuM thaIne maLamutrAdIthI bharelA zarIrane ja kahe che ke e te huM chuM. A te zuM tAre maha? keTaluM badhu ajJAna! jema gharabAra, vasa, alaMkAra ItyAdI vastu e AtmAthI bhinna che, tevI ja rIte A zarIra paNa AtmA thI juduM ja che. pati, purANa, zeTha sAhukAra, rAjA, rANI, e sarva phakta zarIranAja kalpita nAme che, AtmA nA nathI. temAMnuM eka sAruM yA narasuM nAma daIne belAya che, te tu tArU pitAnuM rUpa mAnI zA sArU sAcuM-khoTuM mAnI le che? zarIrane vaLagI rahelA A dhana dhAnya, kuTuMba-parivAra, sagA saMbaMdhI, nyAta jAta, te sarvane pitAnA kema mAne che? page paherelA khAsaDAne vaLagelA kAdava, chANa vigere vastu mane potAne vaLagI che, ema mAnavuM e eka bhrama che--kAraNa ke pagamAMthI, khAsaDuM kADhI nAMkhavAthI, tenI joDe vaLagI rahela, kAdavAdi padArtha paNa dUra thaze. tevI ja rIte, jyAre A AtmA zarIrane mukI cAlyA jaze, tyAre tene valagI rahelA, sagA saMbaMdhI, kuTuMbaparivAra te sarva zarIra sAthe ja cAlyA jaze. mATe emAMnI kaMI vastu tArI nathI ema khAtrI purvaka samajaje ! sarva padArtho pita pitAne svArtha sAdhavA mATe ja che, jyAM sudhI teone - svArtha sadhAze, tyAM sudhI ja tArI prazaMsA karaze. jyAre svAtha, sAdhita nahIM thAya tyAre tArI niMdA karaze. mATe temanI karelI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 stuti ane niMdA ane mithyA che-ema samajaje ! game tevI sArI sugadhI vastu eTale kezara-kasturI, barAza, attara, maMjana, dudha, sAkara mevA vigere sarasa cIjone paNa, zarIranI sAthe saM baMdha thatA, kharAbamAM kharAba, azucI rupe pariName che evuM mahAdurgadhIthI bhareluM tathA dethI bhareluM pAparUpa, nAzavaMta, mahAmalIna, mAMsanA cArUpa A zarIrane tuM kahe che ke e te huM chuM A tAruM keTaluM badhuM ajJAna che? tuM te AtmA che, saccidAnaMda eja tArUM svarUpa che. jJAnAdi tArA anaMta guNa che. te sarvane bhulI jeI mahA dukhanA sAgara rUpa, evA ahaMbhAva ane mamatva bhAvane pakaDI rAkhI, pazu paMkhInI mAphaka, tridina zA sArU herAna thAya che? kaI kaheze ke zuM karIe bhAI ! AmAMthI te have kevI rIte mukta thaI zakAya ? utara- -- jema keI eka mANasa, lAkaDAnA thAMbhalAne sajaDa bAtha bhIDI buma pADe ke bhAIo? huM zuM karuM? mane AthAMbhale choDate nathI- le ke tene dekhI zuM kaheze ? ete mahA mUkhe che? pite cetana thaIne jaDane bAjhI rahe che, chuTA thavAnI sattA hevA chatAM kevuM DhaMgI rUdana kare che? tevIja rIte tame paNa A zarIra rU5 jaDane bAjhI rahI, vyartha buma pADe che, ke zuM karIe? mukata thavAtuM nathI. Ate zuM tamArI buddhI che ? ApaNI ekAda vastu purva dizAmAM guma thaI hoya ane tenI zodha karavA mATe ApaNe pazcimamAM ne pazcImamAM cAlyA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 karIe to zu te cIja prApta thaI zakaze nahIM. ulaTa tethI vadhAre ne vadhAre antara paDatuM jaze. tevI ja rIte ApaNe saMsAra saMbaMdhI, vepAra rojagAra vageraupAdhIomAM hamezAM vadhAro karatA jaIe, ane vaLI belIe ke "zuM karIe bhAI! Atma sAdhana karavAno samaya maLatuM nathI." e te zuM tamAre bacAva che? tamArUM te kahevuM tadana mithyA che. ulaTuM lAbhathI lebhanI vRddhija thatI jAya che. te pachI AgaLa jatAM Atma sAdhana karavAne samayaja kayAre maLavAno che? mATe atyA rathIja samajocete !!! lebane chata kaThIna che, te karatAM mAnane jItavuM e vadhAre kaThINa che. dravyAdi vastu meLavavAmAM e be do meTAM che, te jItavA ghaNuM kaThaNa che. mATe je vakhate jeTaluM maLe, teTalAmAMja saMtoSa rAkhI, Atma sAdhana karavAmAM dhyAna ApavuM. manuSya sarva karavA samartha che. juo ! A sUrya, caMdra, samasta jagatane prakAza kare, evA samartha teja svI che, ema pratyakSa najare paDe che. paraMtu teonI pahelAMnI sthIti yAda karaze to mAlUma paDeze ke teo pahelA manuSya hatA, ane temaNe manuSya-dehamAMja, evuM nAma-karma upArjana karyuM ke Aje sarva jagatane prakAza karavA zakti dharAve che. mATeja zAstrakAra punaH punaH kahe che ke A manudhya-jIMdagImAM harakeI kArya sahelAIthI udyama purvaka sAdhI zakAya che, mATe niraMtara zubha-karmamAM udyamavaMta rahI dharma sAdhana karavA, hiMmata ane zraddhA purvaka maMDayA rahevuM -
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 dhanaM na keSAM nidhanaM gataMvai, niyananataMtrai, daridriNaH ke dhanino na jAtAH / duHkhaika tau tu dhane'ti tRSNAM, tyaktvA sukhI syAditi me vicAraH // 7 // bhAvArtha:--kAnuM dhana nAza nathI pAmyuM, ane kayA daridra purUSo dhanavAna nathI thayA? dhanane viSe atI tRSNA eja duHkhanA hetu che mATe tRSNAnA tyAga karI sukhI thA. ( 7 ) vIvecanaH--kAnu* dhana nAza nathI pAmyu* ? kayA dhanavAna purUSa darIdrI nathI thayA ? temaja kayA daradrI dhanavAna nathI thayA ? lakSmI caLache-kAine tyAM acala teA rahetIja nathI, kharU kahIe tA teja eka duHkhanuM kAraNa rupa che mATe he jIva! ati tRSNAnA tyAga karI sukhI thA ? lakSmI, jyAre pAse nathI hAtI tyAre jeTaluM duHkha nathI thatuM tethI vadhAre du:kha lakSmI AvIne cAlI jAyache tyAre thAya che. eTale ke lakSmI na DhAtI ane jeTale sukhI hatA teTale sukhI te vakhate nahIMja rahe ? mATe je vakhate lakSmI maLe teja vakhate evA vicAra karavA ke A lakSmI maLI che teA kharI, paNa nArAvata che, tucchache, pariNAme atyaMta duHkhadAyI che. prathamathI emaja samajIe lakSmI prApta karIza to A brAhmaNanI mAphaka vadhAre du:khI nahIM thaIza--brAhmANanI kathAH--
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra. ne te jIe kahyuM chi thaI koI eka garIba paNa jarA vidvAna brAhmaNa nadI kAMThe kaI gAmamAM rahete hate. nAnA gAmaDAomAM zrI bhAgavatnI kathA vAMcI pitAnI AjIvIkA calAvatuM hatuM. eka divase gAmaDAmAM khUba bhaTaka paNa keIe kathA nahI vaMcAvavAthI nirAza thaI ghare pAche javA nIkaLe. gAmanA pAdaramAM AvyuM eTale saMdhyA samaya thaI gaye, te vakhate tene laghuzaMkA (pazAba) karavAnI IcchA thaI AvI paNa vicAra karyo ke zAkAe kahyuM che ke, gAmane pAdara laghu athavA dIrdha zaMkA karavI te meTuM apazukana gaNAya che, mATe tyAMthI dUra javA nIkaLe. nadIne pula oLaMgIne eka nAnI ketaramAM je pise che ke eka bhekhaDa paDI. sad bhAge temAMthI te bacI gayo ane koIe tyAM senAnI maharethI bharelI eka trAMbaDI dATI haze te najare paDI, ati AnaMdathI laI pitAne chetI A mAM lapeTI khuba khuzI thate pitAne ghera javA mAMDayuM, pula upara AvyuM eTale vicAra karavA lAgyuM ke A vakhate kaI nadImAM nathI, mATe jarA A trAMbaDIne kAdava lAge che te sApha karI lauM ema vicArI dhevA mATe nadImAM gaye, kaI jue nahIM teTalA mATe khUba dUra gaye. aphasosa! je jenA bhAgyamAM nathI te keTI upAye paNa pAse rahI zatuM nathI ! garIba bIcAre brAhmaNa je chevA jAya che ke trAMbaDI hAthamAMthI sarakI !!! ane nadInA uMDAmAM uDe taLIye jaI pahoMcI pANI paNa nadImAM bAre mahInA bharapUra rahetuM? teja vakhate brAhmaNanu kALajuM khazI gayu? gAMDAnI mAphaka "dhatA gaI?
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 22 eTalAja zabda bakavA lAge? nirAza thaI rAtre ghera A.. vyA tyAre gharanA mANase e khabara aMtara puchavA mAMDI dhotA gaI" te rIvAya bIjo pratyuttaraja na maLe ? je puche tene teja zabda ? chevaTe cit zrama thavAthI gurI purIne maraNane zaraNa thaye ! eTalAja mATe zAstrakAre kahe che ke dhanavAna daraddhi thAya ane daradridhanavAna thAya, mATe dhanamAM je atI tRSNa rAkhavI te kevaLa duHkhanuja kAraNa che, eja dhana upArjana karavAnI IcchAmAM, keTalAeka deza dezAMtara bhaTake che, anaMta prakAranA duHkha sahana kare che, laDAIomAM mAthA kapAvAne paNa kabula thAya che. keTalAeka jInI pAse jIve tyAM sudhI sukhe anna vasa maLe eTalu dhana hoya che chatAM tene vadhAravAmAMja anaMta kaSTa sahe che paNa samajato nathI ke tRSNa AkAza mAphaka anata che. zAstrakAre vAra vAra kahe che ke he jIva! dhanane viSe rahelI atI tRSNAne vicAra karI, je tyAga karIza teja tu sukhI thaIza anyathI sukha maLavuM gagana kusumavat samajaje? kAraNa ke jema jema lAbha vadhatuM jaze tema tema te lebhanI vRddhI paNa sAtheja rahelI che sarva anarthanuM muLa paNa te lebhaja che. ThIka kahyuM che ke romana lim II, je tArAmAM lebha hoya te bIjA avaguNonuM tAre zuM kAma che? eTale ke lebhamAMja saghaLA avaguNa vyApI rahayA che, jagatamAM kahe vAya che ke-naMdarAjA jeTaluM dhana keInI pAse nahIM hatu paNa
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 chevaTe te rAjAne bhIArI thavu paDayu* ane narka gatine pAmyA, mATe vIcAra karA ke mArU* ganu zu che ? huM lakSAdhipatI te thavAnAja nathI--kadAca kroDAdhIpatI thavAnu* mArA bhAgyamAM hAta te hu... AvA garIba kuLamAM zA mATe janma pAmata ? koi ucca ane paisAdAranI kukhamAM janma na pAmata ke garbha -zrImaMta ? tA kahevAta ? mahenataja karyA vInA dhanavAna thate ? ematA che nahIM; mATe zA sArU have hAthe karIne dhana kamAvAnI tRSNAmAM vadhAre ne vadhAre duHkhI thayA kare che? purva karmAnusAra jeTalu* dhana prApta thayu che, tenuM yukti purvaka rakSaNa karI kUDa-kapaTAne dezavaTA dai, dhArmika kriyAonA dhyAnamAM rahevu eja zArAMza che!!! saMsAra duHkhAnna paro hi roga samyag vicArAtparamauSadhaMna // tadroga duHkhasya vinAzanAya sacchAstrato'yaM kriyate vicAra ||8|| bhAvArthaH--saMsAra sabaMdhI aneka duHkho sivAya mIjo roga nathI, samyaka prakAre vicAra karavA tenA jevu kAi oSadha nathI, te ( saMsAranA) rAganA vinAza karavAne sat zAstrAthI A pramANe vicAra karavAmAM Ave che, (8) vivecanaH--saMsAranA rogathI vadhAre duHkhadAyaka bIjo eke rAga cheja nahIM. saMsAra eTale janma-maraNu, tenuM je
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 dukha tenAthI bIje duHkhadAyaka vyAdhi paNa che nahIM tene sa mya prakAre vicAra kare tenA jevuM bIjuM auSadha paNa nathI. samya vicAra eTale zuM? zAstramAM tene vicAra nIce pramANe kahyA che. samyaka vicAra eTale samyapha jJAna have samyaka jJAna e Tale zuM? AtmA ane dehanI bhinnatA saMpUrNa aMze sama javI enuM nAma samyapha jJAna. dehanA je je bhAve jaDa mithyA 5 ItyAdi zAstromAM kahyAM che te bhAve AtmAnA nahi samajatAM dehanA samajavA ane AtmAnA bhAve jevA ke anata jJAna, darzana, cAritrA di bhAve dehanA nahIM samajatA AtmAnA samajavA enuM nAma samyagra jJAna !! jyAM sudhI tuM dehane tAru pitAnuM rUpa mAne che tyAM sudhI saghaLA duHkho tane che. jyAre samyaka jJAnathI ema jaNA che ke huM AtmA, dehathI atizaya bhinna chu. ane satarUpa caitanyarUpa, AnadarUpa huMja chuM. paNa A dehane kAMija saMbaM dha nathI, ema jyAre samajAze tyAre saghaLA sukha vinA prayatna tane Apo Apa prApta thaze. je keI, ghaDImAM pitAne deharUpa mAnI stri, dhana, viSayAdikamAM Asakta thAya ane ghaDImAM pitAnA AtmAne siddharUpa mAnI, jJAna, vairAgya, dharma thAnAdimAM Asakata thAya, evA gaDabaDIyA puruSane samyaka jJAnanI prApti thavI durlabha che
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 je kAi paraleAkamAM sukhI thavAnA sAdhana mATe niraMtara prayatna karyA karaze teneja e samyak jJAnanI siddhI thaze pariNAme mahAsukhI thazeA. jue! A laiAkika vidyA paNa ghaNA varSoM sudhI prayatna karavAthI siddha thAya che, te A alaikika samyak jJAna rupa brahmavidyA sahelAIthI kayAMthIja prApta thai zake. te alaiAkika vidyAne meLavavAne sAthI saraLa rastA eja che ke te vidyAnA jANu evA sadgurUnA satsaMga niraMtara rAkhavA. gurU paNa te vidyAnA khapI hAvA joie. te vidyA prApta karavAnA pahelA prArabha e che ke, sarva kArye paDatA mukI ne cAgya samaye gurU mahArAjanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA javuM. vaLI te vyAkhyAna sAMbhaLavAmAM paNa e bheda che. keTalAeka jI vA cALaNInA svabhAva vALA hoya che, ane keTalAeka jIvA supaDAnA jevA svabhAva vALA haiAya che. cALaNI eTale ke jema sAra sAra vastune paDatI mukI kAMkaNa ane stara jevI kharA A vastuneja pakaDI rAkhe che-tevA prakAranA jIvA paNa thAya che eTale vyAkhyAna dvArA sAMbhaLelA vAkayeAmAMnI sAra vastune pheMkI daI, gurvAdikanA avaguNu tathA prasaMgApAta kahevAyelA zrRMgAra rasanuM ja gRhaNa kare che. anesupaDA jevA eTalA mATe ke kharAba kharAba vastune pheMkI dai sAra sAra vastuneja saMgrahI rAkhe che. keTalAka jIvA tevA paNa hAya che. eTale upara kahI gayA te cAlaNInA lakSaNathI ulaTIja rIte varttanAza hAya temane samyak jJAna jaladI prApta thAya che e niHsa zaya samajavu.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 mATe zAstrakAra kahe che ke satzAstra sAMbhaLI, huMsanI mAphaka sAra grahaNu karI samyak jJAna sabaMdhI vicAra karI draDhatA karavI. ane eja paraparAe meAkSanI prAptinA saraLa rastA che, te barAbara dhyAnamAM rAkhavA, sArAMza:-sata zAstramAM kahelA vicArenu, kSIra nIranI viveka buddhianusAra manana karI te pramANe vartana karavu'~~~~ anityatAyA yadi cetpratIti statvasya niSThA ca guruprasAdAt / sukhI hi sarvatra jane vane vA nocene cAtha janeSu duHkhI // 9 // bhAvArtha:-saMsAranA anityapaNAmAM jo pratiti hoya, gurUnA prasAdathI tatvapara zradhdhA hoya, vastImAM ke vanamAM sava ThekANe sukhamAnavAmAM AvatuM hoya paraMtu koi ThekANe duHkha mAnavAmAM AvatuM na hoya teneja sukhI jANavA. (9) vivecanaH--jJAnAbhyAsamAM paNa prathama anitya bhAvanAnA vicAra karatAM zIkhavuM. tenI ghaNI AvazyakatA che. tenA pramA NamAM granthakAra dekhADe che ke jo gurunA upadezathI--prasAdathI sa'sAra samadhI viSaya bhAgAdi tamAma vastumAM anityatAnI pratIti thAya ane tatva vastune viSe niSThA--sthIti thAya, te sarva sthaLe, leAkamAM ke jaMgalamAM te jIva sukhI thAya che. ane jyAM
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra7. sudhI ema na thAya, tyAM sudhI gharamAM raho ke jaMgalamAM paNa sarva sthaLe duHkhIja thayA kare che. tenA duHkhane ata kadI A vate nathI, juo cho ke saMsAramAM eka dukha puruM thavA pAmyuM nahi eTalAmAM te bIjA daza duHkha AvI paDe che. vaLI jenA upara gurUne prasAda thaye heya che te dehAdikanI anityatAne viSe A prakArano vicAra kare ke je anAdikane pahelA paheramAM game tevA saMskAra (vaghAra pramukha) karyA hoya che, te paNa te anAdine cAra pahora pachI svAda palaTAI jAya che valI jema jema vadhAre kALa ja jAya che tema tema teja suMdara anna virasa thatuM jAya che ane chevaTe evuM durgadhI bharyuM anna thaI jAya che ke tenA sAmuM jovAnI rUcI paNa thatI. nathI temAM jIvaDAo paDe che have vicAra kare joIe ke teja annathI piSAeluM, utpanna thayeluM, puSTa thayeluM A zarIra temAM sArapaNuM kyAMthI hoya? naja hoya, mATe A, saMsAra kevala asAra rUpaja che. vaLI jema meTA AyuSya vALA eTale corAzI lAkha purva varSanuM AyuSya vALAnA jyAre AyuSyanI samApti thAya che, tyAre jevA tene cinha. thAya che, tevAja cinha ApaNane niraMtara thayA kare che. ghaDImAM zvAsa upaDe che, ghaDImAM kapha bele che, ghaDImAM garama thAya che, ghaDImAM bheya le che, ItyAdi AvA prakAranA cinha dekhI sarva loka bolavA lAge che ke "A pahora yA be paheramAM mA raze tevI rIte vadhAre AyuSya vALAne te hisAbe maratA maratA se pacAsa varSa vIti jAya, tevA se pacAsa varSa
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNA AyuSyanA che. jemAM A prakAranA zabda vaparAya che. A ja te mAthu dukhe che. Aja te cUMka Ave che, kalara thA ca che, zarIra phATe che, tAva Ave che, khAdhu pacatuM nathI, AMkhe dukhe che, kAnamAM vega Ave che, dAMta dukhe che, hAthapaga tuTe che ItyAdi AvA prakAranI buma pADatA mAMDamAMDa pacAsa varSa jIvIe chIe. juo te kharA ke ATalA nAnA AyuSyamAM paNa chava kevA ahemamatvane sevyA kare che? keTalA badhA pApa karma kare che? keTalI moTI jIvavAnI AzA ethI kAnakaTI ne saMhAra karI meTI havelI, meTa meTA makAna, meTI mIle baMdhAve che? manamAM jANe che ke ApaNe te maravuM ja nathI, AvA AvA mithyA kutarko karI, temAM ne temAMja ra pa rahI, pazu paMkhInI peThe vRthA aMdagI gumAve che. mAhIra nidrA mA maithura sAmAnya me sumi navAgAma e pramANe barAbara pazu pakSIonI ceSTAo pramANeja jIdagI purI kare che, A mahA durlabha evI mAnuSya jIdagI prApta thayA chatAM vaLI utta ma prakAre kalyANa karanArI sAmagrIo malyA chatAM, ahahe ? kevA pramAdamAM paDI, pitAnI kIrti A lekamAM vadhe eTalA mATe pitAne svArtha bagADI, mithyAbhImAnane lIdhe pitAnuM catAmaNI ratna samAna AyuSya gumAvI de che. vaLI rAta dina gadheDA kutarAdikanA jevI, viSaya saMpAdananI kriyAomAMja maM DilA, paNa uparathI moTA moTA zaTha, sAhukAra nAma dharAvatA dhana vaMta meTA pratiSThata, meTA purUnI paMktimAM dA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ khala thanArAo garIba karatA paNa koTI gaNu pApa karatA madanmatapaNAthI pAchuM jotAM nathI ? ahe che , eTale paNa vicAra karatA nathI ke ApaNe phakata thoDA vakhatanI jIMdagI mATe keTAnakoTI sukSama ane meTA jI. ne niraMtaraMsaMhAra thayAja kare evI kriyAo zuM karavA karavI paDe ! e vicAraja temanete utpanna thatuM nathI? A keTaluM badhu zocanIya che mATe graMthakAra kahe che ke " anityatAnI bhAvanA vInA tatva niSTA kadI thatI nathI-" mohAndhakAre bhramatIha tAvat saMsAra dukhaizca kadarthyamAnaH yAca dvivekArka mahodayena / yathAsthitaM pazyati nAtmarupam // 10 // - bhAvAtha: jayAM sudhI viveka rUpa sUryanA udayathI A tmAnuM yathAsthita svarUpa na jaNAya tyAM sudhI ja saMsAranA dukhathI pIDita thayo thake jIva meharUpI aMdhakArane viSe bhramaNa kare che. (10) - vivecana-saMsAranA duHkhethiI pIDA pAmate jIva jyAM sudhI viveka rUpa suryanA meTA udaya vaDe pitAnA vAstavika svarUpane nathI dekhate tyAM sudhI saMsAra saMbaMdhI bhramaNanuM kadI nivAraNa thatuM nathI. jema potAnA baMdhAvelA mahelamAM
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 aMdhArI rAte pharatA, dIvA vInA vacce ubhA karelA moTA thAMbhalA sAthe potAnuMja mAthuM phuTe che, tema peAtAnA hRdayamAM eka jJAna rUpI dIvA prakaTa na karyAM hAya tyAM sudhI, sa`sAM 2mAM svAbhAvika AvatA dukhe vaDe petAne mahA duHkhI mAnI lai, tamAma dharma dhyAnAdine mukI daI avaLe mArge caDI jAya che--eTale ke meharUpa aMdhakAramAM nimagna thai jAya che. saMsAramAM badhI vAtanuM ThIkaja kayAMthI hAya ? mATe koI janme ne kAi mare che, koi rAMDe che kAi mAMDe che evu teA koi ghara nathI, ke kei sthAna paNa nathI ke jyAM janma-maraNa thayA karatuM na hrAya ? teTalA mATe A sa'sAramAM navA navA prakAranA du:khAnA dhakkA lAgyAja kare che. temAM jo vivekarUpI sUryanA udaya thayA tA keTalAeka duHkhA seva nAzI jAya che. tethI dharma karaNI karavAnA paNa avakAza maLe che. vivekahIna purUSAne gharanA, bahAranA, peAtAnA, anyanA, vepAranA rAjagaranA ema anata prakAranA kAmakAja karavAthI pANI pIdhA jeTalI paNa nivRtti maLI zakatI nathI teA tene pAralaiAkika sukhamATe dharma karaNI karavAnA samayaja kyAMthI maLe ? paNa vicAra karI ke cakravatIe paNa rAjya sabaMdhI aneka kAryo karavA chatAM dharmakaraNI temAM muLa mUkatA nahatA. kAraNa e hatuM ke temanAmAM viveka hatA. ApaNe pazu ApaNA nAnA gharanu` rAjya calAvavAmAM paNa viveka rAkhavA joIe. eTale gharamAM rahenAra mANasAne ghara dhadhA vaheMcI ApavA. je jene ceAgya heAya te ya
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene kArya seMpI devuM. eka maNa bhAra je je ekaja mANasane ucaka paDaze, te vadhAre bhAra lAgaze. paNa jo te eka maNa baje ATha-daza mANase vaheMcI leze te jarUra teone theDIja mahenata paDaze. saMsAranA kAryomAM paNa tema karavuM jeIe. je kALe je kArya karavAnuM hoya che te kArya teja vakhate karavAnI yukitao ApoApa jaNAI Ave che. tethI te saMsAramAM sukhIpaNe varte che. avivekI sarva kAryamAM kuTAI mare che. paNa te kAryane aMta lAvI zakatuM nathI. vaLI zubha ane zubha kAryane paNa samajI zakatuM nathI. have vivekavAna mANasa kevIrI te potAnA kAryamAM AgaLa vadhe che te kahe che: dharma, artha, kAma, mokSa e cAre purUSArthanA kAme pitapitAnI ghaTatI veLAe sAdhyAkare e vIvekanuM lakSaNa che. ane tethI karavA dhArelA kAryo paNa jaladIthI ane Isita phaLa ApanArA thAya che. jema ghaDIyALane cAvI devAthI, te rAtrI dina cAlyA kare che, ane tenI sAthe cakra paNa niyamita rIte pharyA kare che. tevI ja rIte saMsAra saMbaMdhI kAryo cAlyA kare ane pitAne paNa avakAza maLe, ema vicAra karI je yukita purvaka cAle tenuM nAma vivekI. te paNa nItinA niyamone anusarIne cAle che, nItine mArga upara cAlanAranI A lekamAM temaja para lekamAM kIrti thAya che. purUSArthanI siddhI paNa nItInA mArgamAM cAlanAnIraja thAya che anItithI cAlanArane eka paNa purUSArtha siddha thatuM nathI.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa ke acara pAsethI navA janmane 32 A lekamAMtemaja paralokamAM tenI niMdAja thAya che, vivekI purU pitAnA svAbhAvika Atma svarUpane jANI zake che, kahI zake che. temaja zarIranA svarUpane jANe che. pachI AtmAnA guNa Atma jJAnanA abhyAsa vaDe siddha kare che. ne deha ane AtmAnI bhinna bhinna cekhI vyakti karavI te gurU pAsethI zikhyA vinA AvaDatuM nathI. kAraNa ke A jIvane anA dikAlane anaMtA janmane eja abhyAsa draDha thaye che ke "A deha eja huM AtmA chuM" mATe dehanA sukhathI sukhI chuM, ane dehane dukhe karI duHkhI chuM evA draDha saM skAre jAmI gayA hovAthI dhIme dhIme, sapurUSanA niraMtara samAgama vaDe tevA duHkha rUpa saMskArane dura karavA prayatna karavA ane ethI ja sukhI thavAze. artho hyanartho bahudhA mano'sti, strINAM caritrANI shbopmaanii|| viSeNa tulyA viSayAzca teSAM // cepa - svAmaDhavAnubhUti . ?? . bhAvArtha-jenA hRdayamAM svAtmAnubhava jJAnane lavamAM tra udaya pAme heya che, tene je artha che teja anartha rUpe jaNAya che. tenuM ja mana sthira ekAgra thAya che. tene ja strIenA caritra zaba jevA jaNAya che. ane tene ja paMca iMdriyonA paMcaviSaya viSarUpalAge che, paNa anyane nahIM (15)
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema judA judA bheda samajIne duramatI rUpevelIne chedavAvALI suktane vadhAranArI zubhamatIne dhAraNa kare. (16) DhALa trIjI zALIbhadra bhegIre heya--e dezI. ekAMta je bhASiejI dravyAdikanere bheda te para dravya pare hue guNa guNI bhAva uchedare bhavikA ghAre guNa upadeza-vA bhAvArtha- ekAMta paNe dravya, guNa ane paryAyane paraspara bheda kaheze te para dravyanI jema sva dravyanI sAthe paNu guNa ane guNInA bhAvane nAza thaI jaze mATe guNa ane guNIne abheda che te he bhavya! gurUnA upadezathI samajI levA. (1)
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 vivecana-jevI rIte jIva dravyanA jJAnAdika guNa che tene guNI jIva dravya che, temaja pudagala dravyanA guNa rUpa dika che tene guNI pudagala dravya che, have je dravyathI guNa ane paryAya paraspara bhinna hoya te jema pudagala ane jIva dravya eka bIjAthI judA che tema jIva dravyanA guNa paryAya jIva dravyathI judA thaI jaze ane tethI guNa ane guNane parasparane saMbaMdha raheze nahi ane zAsa vyavasthA evA prakAranI che ke jJAnAdika jIvanA guNa che, ane rUpAdi pudagala dravyanA guNa che, have dravyathI guNane jo judA mAnI e te upara kahelI zAstra vyavasthAne lepa thaI jaze. ane amuka dravyanA guNa che e bhAva raheze nahi mATe dravyathI guNa ane paryAya abheda rUpa jANavA. e abheda nayane vi cAra saddagurUnA upadezathI samaja. (1) dravya guNa paryAyane che abheda saMbaMdha bhinna haja kadipajI te anavasthA baMdhane-bhavikA rA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 bhAvArtha--dravyanI sAthe guNa ane paryAyane je saMbaM gha che te abheda rUpe che, tene jo bhinna rUpe mAnIe te anavasthA doSane prabaMdha thaI jAya che. (2) vivecana jaina zAstramAM dravanI sAthe tenA guNa paryAya paraspara abheda saMbaMdha kahe che kAraNa ke je dravyane guNa paryA ane samavAya saMbaMdha bhinna che ema kalpanA karIe anava sthA dezanuM baMdhana thAya eTale guNa ane guNanA paraspara saMbaMdhanI je vyavasthA zAstromAM kahI che te rahe nahI ane emate thaI zake nahi. guNa paryAyane samavAya saMbaMdha je dravyathI alaga hoya te samavAyane paNa bIjAnI sAthe saMbaMdha joIe, vaLI te saMbaMdhane paNa bIjAnA saMbaMdhanI a kSiA rahI jAya ema gaNatA kaI jAtanI sthiti rahe nahi mATe ja samavAyanA svarUpa saMbaMdhane dravyathI abhinma mAnI ete guNa ane guNane svarUpa saMbaMdha babara maLI Ave che, ane bIjAnA saMbaMdha nI apekSA rahetI nathI. (2)
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 (jo abheda na mAne tA Adha Ave te kahe che.) suvarNa kuMDalAdi huejI ghaTa rakatAdika bhAva e vyavahAra na sabhavejI jo na abhedasvabhAvare--bhavikAur bhAvA--suvaNa te kuMDalAdi aneka rUpavALu thayu' ane ghaTa rakatADhika bhAvane pAmyA te vyavahAra jo krUnya ane guNanA abheda svabhAva na heAyatA saMbhave nahi. ( 3 ) vivecana--je seAnuM che te kuMDala vigere AbhuSaNa rUpane prApta kare che, tyAre te suvarNanuM kuDala evuM nAma paDe che paNa temA drazya tA suvarNaja che. temaja vaLI ghaTa che te prathama zyAma hAya che pachI jyAre te pAke che tyAre temAM rakatAdi bhAva thAya che tyAre paNa te ghaTa te rakatAdvipaNAthI judo thata nathI. arthAt vanA ane guNane bheda thavA chatAM muLa dravyanA bheda thaI zakatA nathI. jo abhedya vabhAvathI dravya guNa paryAyanA bheda na hAta tA upara kahelA suvarNanA A lAka prasiddha vyavahAra thaI zakata nahi, tethI karI dravya
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 guNa ane paryAya abhinna kahelAM che te yathArtha che. nAma jIdA judA che paNa te abhinna che ema samajavuM. ( 3 ) (vaLI bIjI rIte abheTa nahi mAnavAthI khAdha batAve che) khaMdha dezabhede huejI amaNI gurUtAre khaMdha pradeza gurUtA pariNamejI khadha abheda sabadhare--bhavikA / jA bhAvArtha.jo khadha ane dezanI bhinnanA mAnIetA khUdhamAM khamaNI gurUtA thavI joie paraMtu khaMdhamAM adhika gurUtA jaNAtI nathI mATe deza ane khadha paraspara abheda rUpa che. ( 4 ) vivecana--khAdha che te avayavI che ane deza avayavarUpa cheDave jo avayavI je kAMdha te deza je avayava tenAthI bhinna heAyate skaMdhane bamaNA bAjo thai jAya jemake seA taMtuthI khanelA vajramAM jeTale bhAra che. teTaleja bhAra se| taMtu judA hAya tyAre paNa hAya che, huve jo taMtu ane vastrane abheda mAnIe
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 te taMtu vastra rUpe thavAthI vasamAM bamaNe beja thaI ja joIe, paNa tema te thatuM nathI. vaLI keI navIna niyAyikanuM ema kahevuM che avayavanA bejA karatAM avayavIne bejo ghaNe e heya che tethI karIne tenA matamAM be pradezayukta avayavI (skaMdha)mAM adhIka beje na joIe, kemake be pradeza Adiyukta skaMdhamAM eka pradeza AdinI apekSAthI ane vayavInuM dharma paNuM raheluM che tathA eka pradezavALA paramANu mAM je utkRSTa gurUtva mAnIe te rUpAdika vizeSaNa paNa paramANuMmAM mAnavA joIe ane dvipradezAdika skaMdhamAM rUpAdi nahi mAnavA joIe. ane je abheda saMbaMdha mAnIe te pradeza (avayava)ne je bhAra che teja kaMdha (avayava) nA bhAra paNe parIName che jyAre taMtuo paTa rUpa paNane pariName che arthAta taMtuo paTa rUpe thaI jAya che tyAre A pramANe gurUtA athavA pradeza vRddhIne je doSa kahe che te lAgI zaktA nathI, evuM tAtparya che (4) (jeo vyAdikane abheda nathI mAnatA teone elaMbhe Ape che.) bhinna dravya paryAyane
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 bhavanA dikanere eka bhAre kima dAkhe nahijI eka dravyamAM vivekare-bhavikA pa bhAvArtha_bhinna dravyanA paryAyarUpa je ghara tene je eka ghara ema kahe che te eka dravyamAM dravya guNa paryAya ne abheda che ema viveka zA mATe nathI kahetA? (5) * vivecana-eka ghara che temAM judA judA pASaNa, kASTa, jaLa vigere ghaNuM dravya maLelA che te dravyanuM paryAya rUpa je ghara tene eka rUpa kahe che te ema kema nathI kahetA ke eka dravyamAM guNa paryAyanuM abhinna paNuM che? kAraNake je AtmA rUpa dravya che teja AtmAnA jJAnAdi guNe che ane deva, manu dhya Adi je jIvanA paryAya che te AnAdi siddha vyavahAra che je ke dravya, guNa ane paryAya evA judA judA nAmathI dravya guNa ane paryAya judA hevAnuM bhAna thAya che te paNa guNa dra vyamAM samAI jatA hovAthI teo bhinna rUpa nathI. (5)
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vaLI paNa dravya, guNa ane paryAyanuM abheda paNuM batAve che) guNa paryAya abhedathIjI dravya niyata vyavahAra pariNati je che ektAjI teNe te eka prakAra-bhavikA / 6 bhAvArtha-dravyane je nizcaya vyavasthA purvaka vyavahAra thAya che te guNa ane paryAyanA abhedapaNane lIdhe ja thAya che. dravya ane guNa paryAya parINAme eka rUpa hevAthI traNe eka prakAreja che. (6) - - - vivecana-jIva dravya ajIva dravya ItyAdika dravyane je vyavasthA sahita vyavaDAra thaI zake che te guNa ane paryAyanuM abheda paNuM hovAthI ja thaI zake che. je ema na hoya te guNa paryAyathI rahita jIva dravyane deva manuSya evA vizeSa nAma kevI rIte ApI zakta, pudagalane raktaghaTa, pIta ghaTa evA nAmathI kevI rIte kahI zakAta, tethI karIne dravya, guNa ane paryAya evA traNa nAma che paraMtu mULa sva bhAve temAM ekapaNaneja vyavahAra che kAraNake parINatI eka rUpe che, udAharaNa tarIke asmiA dravyanA jJAnAdi guNa
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ parINAma che temAM AtmAne jJAnAdiguNa sahita vyavahAra che. ane paryAyamAM paNa dravya yukta paryAyane vyavahAra hoya che mATe traNene eka ja prakAra che. jevI rIte ratna, tenI kAMti A ne javara nAza karavAne tene guNa e traNe parINatImAM eka rUpa che tevI ja rIte dravya guNa tathA paryAya eka rUpa che A thata parINatImAM eka rUpa hevAthI dravyadika traNe eka prakAra vALA che. [6] - - (vaLI abheda nahi mAnanArAne deSa batAve che) jo abheda nahi enejI te kAraya kima hoya achati vastu na nIpaje che zazaviSANu pare ya-bhavikA kA bhAvArtha- dravyaguNa paryAyane abheda na hoya te teenAthI kArya kevI rIte thAya che? kAraNa ke sasalAMnA zIMgaDA nI peThe je asata vastu che tenAthI kAryanI utpati kevI rIte thAya. (7)
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivecana--je dravyaguNa paryAyane bheda heya te kArya kAra Nane paNa bheda hai joIe ane je kAryakaraNa arasaparasa judA hoya te kRtikAdika kAraNathI ghaTAdika kArya kema thaI zake? kAraNake kAraNamAM kAryanI zakti hoya te ja kArya thAya, ene nizcaya ja che ke jyAM kAryanI zakitaavidyamAna hoya tyAMthI te padArtha kadApi utpanna thaI zakato nathI. jevI rIte sasalAnA zIMgaDA ane vidyamAna vastu che arthAta zazarUpa kAraNamAM zIMgaDArUpa kAryanI zakatI ja nathI, tethI zaza zIga rUpa kAryanI utpattIne abhA vaja dekhAya che. kahevAne Azaya e che kAraNamAM kAryanI zakitane svIkAra karavAmAM Ave te kArya kAraNane abheda sa. haja jaNAI Ave che. dravya kAraNarUpe raheluM ja hatuM ane jyAre kAryanI utpatti kAraNamAM thaI tyAre te dravya mAtra paryAya rUpe thaI gayuM, vAstavika rIte kAraNathI kArya abhinna rUpeja che, jevI rIte ghaTAdika kArya mRttikAthI utpanna thAya che te zuM mRtikAthI ahina che temaja dravya guNa paryAyanuM abhi. na paNuM jANavuM. (7) (kAraNamAM jo kAryanI satA hoya te kAraNamAM kArya dekhAtuM kema nathI evI zaMkAne utara Ape che)
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 dravya rUpa chati kAryanIjI tire bhAvanI zakita AvI bhave nIpaje guNa paryAyanI vyakitare-bhavikA pATA bhAvArtha-kAryarUpa kAraNamAM kAryanI dravyarUpe tibhAvanI zakita che. guNaparyAyanI vyakitathI sAmagrI maLe tyAre pragaTa bhAve kArya utpanna thAya che. (8) vivecana-jyAM sudhI kArya utpanna nathI thayuM hatuM tyAM sudhI kAraNamAM sa-tArupe davyanI tIbhAvanI zaktI rahelI hoya che, ane teja zaktimAM jyAre saMpurNa sAmagrIne ga. thaI jAya che tyAre guNa ane paryAya pragaTa thavAthI pitAnI meLe prakaTa thAya che ane kArya jaNAI Ave che, ahIM A kAryanA paryAyanI samAnatAthI tIrabhAva ane AvIbhavane paNa kAryanAniyAmakasamajavA joIe kAraNa ke tethI karIne AvIbhavane sat asat vikalpathIdUSaNa lAgatuM nathI, tIrabhAva ane AvIbhava ne anusarIne paryAyanI kalpanA karavAmAM Ave che. udAharaNa tarIke ghaTa rUpa kArya nahi dekhAvAthI mRtikAnA pIMDamAMthI ghaTa nI je zakti rahelI che te sAmAnya zakatI che. kuMbhakAra, cAka,
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ daMDa vigere kAraNenA samUhathI raktAdi guNa ane pRthu bubu - grIvatvAdi paryAya rUpe pragaTa thAya che, ane tyAre ghaTa rUpa kAryane vyavahAra thaye evI rIte kAraNamAM kAryane upacAra samaje. (8) (be gAthAthI nAyika matanuM samAdhAna kare che.) taiyAyika bhAse IsyuMjI jIma achatAnure jJAna have viSaya atItanujI tima kArya sahinANu--bhavIkA bhAvArtha taiyAyika matavALA ema kahe che ke jema achatA padArthanuM jJAna atIta padArthanA viSaya rUpa thAya che tema evidyamAna ghaTa Adi kArya paNa nizcaya pUrvaka thAya che. (9) viveTana-yAyika mata vALAnuM kahevuM evA prakAranuM che ke jevI rIte asat eTale avidyamAna ghaTa AdI padAthanuM 1 peTALa kAThe vigere
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 jJAna atIta eTale bhUta padArthanA viSaya vALu thAya che tevI rIte kAraNamAM avidyamAna rUpa ghaTa Adi kArya kRttikA ane kuMbhakAra Adi sAmagrIthI utpanna thAya che kAraNa ke jayAre asat padArthanuM jJAna thAya che tyAre avidyamAna padArthanI utpati kema na thAya arthAta thavI ja joie daMDa caku vigerene ghaTanA kAraNa rUpa ame je kahIe chIe temAM te lAghava che ane jenA mata pramANe te daMDAdikaja ghaTa nA pragaTapaNAnA kAraNa rUpa kahevAya che te te garavA rUpaja che. vaLI ghaTanI pragaTatAnA kAraNa rUpa te netra che paNa daMDa vigere nathI tethI kAraNathI kAryane je bheda ame mAnIe chIe teja satya che. tathA dravya rUpa ghaTanI abhivyaktinuM kAraNa daMDane abhAva che paNa daMDa nathI, ane ghaTanA pragaTa thavAmAM netrAdikane je kAraNa mAnavAmAM Ave che tethI geravamAM ghaTADe nathI thate ema samajavuM. A pramANe taiyAyikonuM mAnavuM che. (have uparanI mAnyatAnuM samAdhAna kare che.) te mithyA nahi sarvathAjI achate viSaya atIta
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 paryAyAratha te nahi dracAratha che nityare--bhAviko 10 bhAvAryaatIta viSaya (je ghaTAda) te sarvathA mi sthA nathI kAraNake paryAyArthathI je anitya hoya che te dravyA dika nayathI nitya hoya che. 10 vivecana niyAyikanuM uparanuM je kahevuM che te mithyA che kAraNake atIta viSaya vALA je ghaTAdine sarvathA asat na thI kAraNake atIta viSaya vALe ghaTa paryAyArthika nayathI nathI samajavAne vaNa dravyothIka nayathI te nitya che ema sama javAnuM che tAtparya e che ke ghaTa ne nAza thaI gayA pachI 5 paNa te mRttikArUpe vidyamAna rahe che. te dravya sarvathA na hai ya te sasalAnA zIMgaDA nI peThe sarvathA abhAva thaI jAya e ne je padArtha sarvathA avidyamAnapaNe jJAnamAM bhAse che te padArthamAM vidyamAnapaNuM kevI rIte AvI zake ! arthAta naja avIzake tethI karIne kAMi bhUta viSaya che te sarvathA asata nathI, paraMtu sat rUpeja pravarte che. ahiMA e samajavAnuM che ke je vastu dravyArthika nayathI nitya paNe vite che te vastumAM AkArane abhAva hovAthI paryAyA
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. nayathI anitya paNuM dekhAya che paNa kharuM jotAM te dravyamAM samavAyI bhUta viSaya padArtha rahelo che te kAraNane udaya thavAthI kAryapaNAne prApta thaI ne dekhAya che tethI karIne sat padArthanIja utpati thAya che paNa avidyamAna padArthanI utpati nathI ema nizcayathI samajavuM (10) (jJAnanA svabhAvathI achata artha samajAya che ema * te kahe che.) achata bhASe jJAnanejI je svabhAve saMsAra kahejo jJAnAkAra tejI jIpe yogAcAra-bhavikA bhAvArtha--jo jJAnanA svabhAvathI ja asata padArthane - bhAsa thatuM hoya te A samasta saMsAra pAnA para pramANeja pariNamI jAya ane ethI pagAcAra nAmane trIje baddha mataja siddha thaI jAya. (11) vivecana-atIta padArthane bhAsa jJAnanA ravabhAvamAM kAMIpaNa thaI zake nahi kAraNa ke ema mAnavAthI A saMsAra
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48. nA samasta padAthane jJAnamAM bhAsa tha joIe paNa tema te nathI kAraNa ke anAdinA ajJAnane laIne bAhyAkAra asata rUpe ja jaNAya che. jema svapnamAM jeje padArthane bhAsa thAya che te te vakhate sat lAgavA chatAM asat hoya che tema anAdi nI ajJAna vAsanAne lIdheja asata padArthane jJAnathI jANe bhAsa thatuM hoya evuM dekhAya che paNa vicAravAnuM e che ke je asat padArthane bhAsa thavAnuM kAraNa jJAna hoya te A AkhuM jagata jJAnAkAra paNeja thaI jAya kAraNa ke bAhya draSTIthI de. khAtA saghaLA padArtha asat che ane brAhyAkAra rahita zuddha jJAnamAMja achatA padArthane bhAsa thAya che ema je kahevAmAM Ave te anAdinI ajJAna vAsanAne abhAva siddha thaze ane tema mAnavA jatAM te yugAcAra nAmane biddhane trIjo mata siddha thaze kAraNake bAhyAkAra rahita zuddha jJAna buddhaneja hoya che paNa tema mAnavuM vAstavika nathI mAtra bAhya AkAramAM anAdi nI ajJAna vAsanAne lIdheja asata padArthane bhAsa thAya che. eTale samajavAnuM e che ke bhUta kAla viSayaka padArtha jJAnamAM asat padArthane bhAsa nathI thate paNa sat padArthanA aneka kAraNe je tire bhAva zakti rUpe guptapaNe rahelA che tenAthI bahAra dekhAtA Akara utpanna thAya che tethI mULa dravya rUpathI
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ te kaI padArthanI utpatti nathI thatI temaja nAza paNa nathI thate kAraNa ke dareka paryAyamAM dravyane anvaya saMbaMdha spaSTa paNe dekhAI Ave che mATe dravya padArthamAM te utpattie na thI ane vinAza paNa nathI ane paryAyathI te sarva padArthanI utpatti ane nAza baMne thAya che ane je paryAya dravyamAM sa paNe che te paryAyamAM nizcaya rUpane anubhava thaI zake che pa Na je paryAya dravyamAM asapaNe che te paryAyamAM je anubhava thAya che te calAyayAna rahe che kemake zaMkha tadana urvIla hoya che chatAM kamaLAnA rogane lIdhe zaMkha pILA raMgane dekhAya che ane teja kamaLAne roga dUra thA ya che tyAre zaMkhanuM muLa ujavaLa rUpa dekhAya che kAraNake zuM khamAM pitAdi paryAyane anubhava te avicaLapaNe nathI 5 Na calAyamAna rUpe che kemake zaMkhamAM nirdoSapaNe je u javaLa akiAra dekhAya che tene vinAza ane kamaLAnA regathI je pILA paLuM dekhAya che tenuM upajavuM te pILApaNAnA paryAya thI nathI thatuM paNa jayAre netrane rega dUra thAya che tyAre Apo Apa brAMntine vinAza thaI jAya che ane ema thavA mAM hetune abhAva nathI kAraNa ke vastumAM je kRtrimi svabhAva che emAM bIjA padArthane vyApAra kAMI paNa karI zakatA nathI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 paraMtu je kAraNathI kRtrima svabhAva utpanna thayA hoya che te kAraNanI nivRtti thae te paryAya svayameva naSTa thai jAya che.(11) (duSTAMtathI uparanI Agata siddha kare che. ) hamaNA jANyA arathanejI ema atIta je jaNAya vartamAna paryAyathI je vartamAnatA thAyare--bhAvikA 512aa bhAvArtha--hamaNA atIta padArtha jANyA ema je kahevAya che te vartamAna paryAyathI tA vartamAnapaNuMja thayuM ema samajavuM. ( 12 ) vivecana--jo e padArthanuM sarvathA jJAna thatuM hoya to atIta padArtha ghaTAdinI mane hamaNA khabara paDI ema AkAranI pratIti kema thAya che kAraNa ke tenu te sarvakALe jJAna hAvu ja joie paNa tema nathI thatuM mATe bhuta pArtha pa| vata mAna paryAyathI vartamAna paNe jaNAya che. dravyathI satarUpa atIta ghaTa ne viSe vartamAna jJeya AkAra rUpa paryAyathI humA atIta gha
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 ranuM jJAna thAya che athavAta nigama nayathI vartamAna paNAne temAM Aropa karIe tyAre atIta padArthanuM jJAna thAya che paNa sarvathA jJAna ravabhAvathI achatA padArthanuM jJAna nathI thatuM. (12) (vaLI bhedabhAva darzAve che. ) dhamI achata dharmano ja achate kALe sahAya sarva kALa nirbhaya paNe to sasaziMga jaNAyare-bhavikA-13 bhAvArtha--jo (atIta ghaTarUpa) dhamAM asata havA che tAM tene (AkAra rU) gharma paNe sarva kALe bhAse che te sasalAne ziMgaDA paNa nirbhayapaNe sarva kALane viSe jaNAtA hovA joIe paNa tema nathI thatuM. (13) vivecana-atIta ghaTa je dhamI avidyamAna hoya tyAre avidyamAna AkArarUpa je dharma te ghaTAbhAva kALamAM vidyamAnarUpe
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ para dekhAya che AvI rIte je kahevAmAM te te sasalAnA zIMgaDA je sarva kALane viSe nirbhayapaNe dekhAtA nathI tenuM astitva kema jaNAvI zakAtuM nathI kAraNa ke traNe kALane viSe avidyamAna padAIno saMbhava tame batAvo che ane asat ghaTanI utpati mRttikAthI tathA bhUtakALanA asat ghaTanuM astitva tame mAnI lIdhuM che te pachI asat evA sasalAnA ziMgaDAne paNa batAvI. ApavA joIe. (13) (asat vastune bedha ane utpatti na hoya te kahe che.) te mATe achatA taNeja bodha na janama na hoya kAraya kAraNane sahajI che abheda Ima joya-bhavikA che 14 bhAvArtha...tethI karIne at padArthane bedha ane u. patine saMbhava thaI zakate nathI jevI rIte kArya kAraNane abheda nizcayapurvaka che temaja dravyaguNa paryAyane paNa abheda che. 14
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 vivecana--agAu jaNAvI gayA te hetuoe karIne have ema siddha thAyache ke je padArtha asat che tenuM jJAna kAi paNa kALane viSe thaI zakatuM nathI temaja avidhamAna padArthanI utpa tine paNa kadApi sa'bhava jaNAtA nathI. arthAta sat padArthanuM ja jJAna ane sat padAnIja utpati sabhaveche. kArya ane kAraNa nA nizcayathI jema khabhe che temaja dravya guNu ane paryAyanA paNa nizcayathI abhedaja jAya che. mATe nizcayathI te traNene abheda svIkAravA ane je bheda jaNAya che te mAtra vyavahArathIja che. bIjI DhALamAM bheda jaNAtmyA hatA ane A trIjI DhALamAM abheda pakSa batAvyA tenuM kAraNa upara kahyuM teja che. (14) (vyavahAra ane nizcaya ane nayanA matane batAvIne sthita pakSa kahe che.) bhede bhaNe naiyAyikAjI sAMkhya abheda prakAza jaina ubhaya vistAratAjI pAme sujaza vilAsare-bhavikA uipA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54. bhAvArtha_taiiyAyiko bheda pakSane vikAra kare che ane sAMkhya matavALA abheda pakSane mAnya rAkhe che paraMtu jaina matAvalaMbIe te bheda abheda baMne pakSane vistAra kare che ane tethI tenA uttama jazane A jagatamAM vistAra thaI rahyA che. (15) vivecana-bIjI DhALamAM dravya guNa ane paryAyane je paraspara bheda batAve tenuM ekAMte grahaNa karanAra taiyAyika mata vALAo che ane trIjI DhALamAM kArya kAraNa tathA dravya guNa paryAyane abheda batAvyuM tenuM ekAMte grahaNa karanAra sAMkhyA mata vALA che ane tethI teo baMne ekAMta vAdI ane pakSa pAtI hevAthI satya mArgathI dura rahenArA che. paraMtu apekSAne barAbara samajanAra jaina matavALAe vyavahAra ane nizcaya baMne nayane paNa samajIne dravya guNa paryAyanA bheda ane abheda baMne pakSane svikAra kare che ane tethI apekSita vacanane mAnya rAkhanAra jaina matane sujaza sarva sthaLe vijayavaMta thAya che. naiyAyikanuM ema mAnavuM che ke kArya asata dekhAya che ane kArya kAraNa tathA guNa guNIne parasapara bheda che ane sAMkhyamatavALAnuM ema mAnavuM che ke sata kArya dekhAya che ane kArya kAraNa tathA guNaguNIne sarva
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa thA abhedaja jaNya che. A pramANe baMne matanI mAnyatA che. paNa pakSApakSe te satya nathI, jaina matanuM te ema mAnavuM che ke kArya karthacit sat ane kaMcita asat dekhAya che ane kArya kAraNa tathA guNaguNane kaMcita bheda ene kathaMcita abheda jaNAya che. A pakSapAta rahIta syAdvAdamatate jenane mAnya che ane teja sarva sthaLe vijayavaMta che. eka sthaLe kahyuM che ke - ya eva doSAHkila nityavAde vinAzivAdopa samAsta eva paraspara dhvaMsiSu kaMTakeSu jayatya dhRSya jinshaashnNte|| .. artha--je deva hameza nitya vAdamAM che teja deSa sarva thA ekAnta vAdathI anitya vAdamAM paNa jaNAya che tethI karI ne paraspara nAza karavA vALA kaMTaka samAna aneka matamAM anekAMtavAdI evuM jenazAzana prabalapaNe jayavaMta varte che. (15) DhALa cethI naMdanakuM trisalA hulAve-edezI. (bheda ane abhedanA virodhanI AzaMkA TALe che )
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ bheda abheda ubhaya kimamAne jyAM virodha niraghAre re eka ThAme kaho kima karI rahe Ata ane aMghAra re zrata dharme mana draDha karI rAkho jIma ziva sukha phala cAkhe re 1 bhAvArtha-(AzaMka) jyAM pratyakSa virodhane niradhAra jaNAya che evA bheda ane abheda baMnene ekaja sAthe kema mAnya rAcho kAraNa ke aMdhakAra ane prakAza banene ekaja sthaLe saMbhava kevI rIte thaI zake? AvI AzaMkAvALAo e zruta dharmane viSe (pitAnI ajJAnatAne lIdhe zaMkA nahi karata) draDha mana rAkhavuM kAraNa ke tethI uttarottara mekSapadane prApta karI zakAya che. (1) vivecana-bIjI DhALamAM dravyaguNa paryAyane bheda batAvyo ane trIjamAM abheda batAve have bhedabhedanI mAnyatA satya che e batAvatA A cethI DhALa kahe che. keTalAeka paramata vAdionuM ema kahevuM thAya che ke jemAM pratyakSa paraspara virodha
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa7 jaNAya che evuM bheda ane abhedanuM eka sthaLe hovuM kema saMbhavI zake? kAraNa ke bhAvabhAvarUpe baMnene virodha ja jaNAya che jyAM dravyAdikane bheda hoya tyAM abheda na hoI zake ane jyAM abheda hoya tyAM bheda na hoI zake. eTale jevI rIte ekaja sthaLe aMdhakAra ane prakAza baMne sAthe rahI zakatA nathI tema bheda ane abheda ekaja dravyamAM rahI zakeja nahi. AcAraMga sUtramAM paNa kahyuM che ke tithya samAvevi - pALe na camate samArdi eTale zaMkA sahita cAritravaMta AtmA samAdhine prApta karI zake nahi mATe jyAM sudhI zrata dharmane viSe zaMkA hoya tyAM sudhI cAritra phaLe nahi tethI karIne sadda gurU mukhe zaMkAnuM samAdhAna karI zrata dharmane viSe draDha mata vALA thavuM joIe ke jethI uttare-tara mekSarUpa sukhanA phaLane prApta karI zakAya. (1), (have uparanI zaMkAnuM samAdhAna kare che.) evI ziSyanI zaMkA jANI paramAratha gurU bolere
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 . avirelve savI ThAme dIse daya gharma eka tolera-zrata che rA - bhAvArtha ziSyanI uparanI zaMkA jANIne gurU te zaMkA nA samAdhAna rUpa paramArthane kahe che. jo ke dekhavAmAM virodha jaNAya che paNa bhedabhedane virodha nathI kAraNa ke bheda ane abheda e baMne dharma sarva sthaLe avirodharUpa ane ekatAe ja jaNAya che. (2) vivecana-bheda ane abheda ekaja dravyamAM na hoI zake evI je zaMkA uparanI gAthAmAM kahI te ziSyanI zaMkAnuM samAdhAna karatAM gurU kahe che ke yadyapi ghaTa ane ghaTA bhAvane paraspara virodha dekhAya che paraMtu bheda ane abhedanA dharmane paraspara virodha nathI kAraNa ke sarva sthaLane viSe bheda abheda rUpa bane dhame virodha rahita paNe ane ekAzrayI paNeja rahI zake che ! je kaI ema kahe ke dravyAdikane bheda svAbhAvika hovAthI satya che ane abheda upAdhika hevAthI asatya che te te mAtra anubhavanIja khAmI jaNAya che kemake vyavahArathI ane para apekSAthI baMnene guNAdikane bheda tathA guNAdikane abheda heya evuM vacana nathI paraMtu ekaja AzrayamAM rahevA vALA
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 avirodhaja jANavuM joIe evuM bheda ane abhedane tAtparya che. (2) (vaLI bheda abhedano virodha dura kare che.) eka ThAme savijananI sAkhe pratyakSe je lahiye re rUpa rasAdikanI pare tene kaho vireAdha kema kahIe-zrata 3 bhAvArtha-sarva manuSyanI sAkSIe ekaja ghaTamAM rakata tyAdi rUpa rasAdika je pratyakSa dekhAya che to pachI ekaja dravyamAM bheda abhedane virodha kema kahI zakAya. (3) - vivecana-ghaTa dravya che ane teja dravyamAM rakatatva zyAma Adi guNa paryAya pratyakSa rIte dekhAI Ave che eTale paryAyanI apekSAe je joIe te rUpa rasAdika bhinna joI zakAya che paNa kharuM jotAM ghaTa dravya ekaja che ane rUpa rasAdika paNa. te ghaTamAM ja che tethI ekaja dravyamAM bheda abheda hevAnuM te. leka vidita vyavahArathI pratyakSa che. eka kerI heya
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ temAM rUpa rasa paNa AvelA che have guNa paryAya thI joIe teM rUpa rasa judA pADI zakAya ane mULa dravyamAM te dravya ane paryAya badhuM samAeluM che tethI abheda paNa che mATe bhedabheda baMnene ekaja dravyamAM pratyakSa saMbhava dekhAya che ane jyAM pratyakSa pramANa che tyAM parAkSa pramANanI ke udAharaNanI jarUra rahetI nathI. mATe aMdhakAra ane prakAzanuM je draSTAMta anumAna siddha che te A pratyakSa pramANa AgaLa mAtra anubhavanI ja khAmI batAve che. (3) (pudgala dravyathI bhedaabhedane pratyakSa abhilApa kahe che) zyAma bhAva je ghaTa che pahelA pachI bhinna te rAte ghaTa bhAve navI bhinna jaNAya ! zI vIredhanI vAte-zrata pAka bhAvArtha-je ghaTa prathama zyAmabhAvavALe have te pachI jyAre rAta thae tyAre te bhinna ja jaNAya che ane baMne kALane viSe ghaTa bhAve te abhinaja jaNAya che te pachI ahiA virodhanI zI vAta che? (4)
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivecana-ghaTa pudagala dravya che te mULa te kALA raMgane. hoya che teja ghaTa jyAre bhaThThImAM pAke che tyAre pitAnI meLeja rakata bhAvane pAme che ane tyAre tene rakata ghaTa evuM bhinna nAma apAya che. have je ghaTa prathama zyAma kahevAte hate teja rakta ghaTa kahevAya cheAvI rIte bheda hovA chatAM. mULa ghaTa dravya e baMne nAmathI kaI rIte bhinna nathI arthata. zyAma ane rakata evA nAmathI bheda jaNAya che ane te baMne paryAya mULa ghaTa dravyanI sAthe hovAthI ghaTathI abheda rUpe che. AvI rIte ghaTanI sAthe bheda abheda hovAmAM koI paNa virodha jaNAtuM nathI. AvI ja rIte jema ghaTamAM rAte ane kALe baMne judA judA paryAya nAma paDI javA chatAM mULa ghaTamAM bheda paDe nahi temaja dravya guNa paryAyane paNa paraspara bheda mAnavAmAM koI virodha jaNAtuM nathI-ghaTanA dRSTAntathI davyA. dikanI parapara aiyatA samajI zakAya che. (4) bAla bhAva je pANI dIse tarUNa bhAva te nyAre devadata bhAve te ekaja
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ avire niradhAro-zrata che 5 che (Atma dravyamAM bheda abheda batAve che.) bhAvArtha-je prANI bALaka bhAve dekhAya che teja prANI tarUNa bhAvathI bhinna che ane devadatta bhAve eTale manuSyanA bhAve te abhinna che mATe AvI rIte ekaja drazyamAM bheda ane abheda hevAne avire nizcaya pUrvaka mAne. (5) vivecana--eka mANasa jyAre bALaka avasthAmAM hoya tyAre tene bALaka kahevAmAM Ave che ane teja manuSya jyAre tarUNa avasthAne prApta thAya che tyAre bALaka mATIne tene tarUNa kahevAmAM Ave che. have je ke bALaka ane tarUNa evA be nAma paDavA chatAM te nAmane svAmi te ekaja che te paNa e bheda pratyakSa jaNAya che ane kahevAya che. jemake eka mANasanuM nAma devadatta heya jyAre nAne heya tyAre te bALaka kahevAya che, mATe thAya tyAre yuvAna kahevAya che ane gharaDo thAya tyAre vRddha kahevAya che. abhyAsa karate hoya tyAre vidyAthI kahevAya, vyApAra kare tyAre vyApArI kahevAya che ane hado bhogavato hoya te amaladAra kahevAya AvI rIte devadata . ekaja nAma hovA chatAM tenA jude jude vakhate judA judA
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma paDe che ane e badhA nAmane paraspara bheda pratyakSa dekhAI Ave che tema chatA devada-ta paNAmAM A badhA nAme abhedapaNe rahelA che ane teja pramANe dravyAdikamAM che temAM je bhedane abheda kahevAmAM Ave che te mAtra apekSAthI che ema A uparathI spaSTa jaNAI Ave che ane e apekSita vacana teja syAdvAdanuM rahasya che, ekAMta vAdiothI te samajavuM azakya che. (5) (bheda hoya tyAM abheda hoyaja nahi AvIprAcina niyathikanI zaMkA dura kare che ) : dharma bheda je anubhava bhAse dhamAM bheda navI kahIe bhinna dharmanuM ekaja dhama jaDa cetana paNa lahIere tane 6 bhAvArtha- (padArthane) dharmamAM bheda che ema je anu bhavane bhAsa thAya che tevA bhAsathI dhamImAM bheda hevAnu. kahevAya nahi kAraNake bhinna dhamanuM dhamI je ekaja
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 hete jaDa ane cetana bhinna dharma vALA havethI tenuM dha mIpaNuM ekaja thaI jaze. (6) | vivecana--je ke anubhavathI zyAma ghaTa rakta ghaTa nathI ane rakta ghaTa zyAma nathI e bhAsa thAya. che paraMtu kALA ghaTanI ane rAtA ghaTanI baMne dazAmAM vartamAna ghaTa dravyanI bhinnatA nathI dekhAtI evuM je pratipAdana karavAmAM Ave che eTale dharma bhedathI dhamane bheda, na hoya ema je mAnavAmAM Ave te jaDa ane cetana bhinna dharmavALA hovA chatAM tenuM dharma eka hevAne nizcaya thai jAya che. kadAca ema kahevAmAM Ave ke jaDa cetanane je bheda, dekhAya che te te jaDatva ane cetanatva e baMne dharmane bheda, jaNAya che paraMtu jaDa cetana dravyane bheda nathI AvI rIte jaDa te cetana nathI ane cetana te jaDa nathI ema kahevAmAM Ave te paNa jaDa cetana ane zyAma rakata e baMne sadaza, ja dekhAya che ane pratyakSa siddha arthamAM kAMI paNa bAdhakane. prasaMga dekhAtA nathI kemake anubhava pramANathI aprApta vastumAM nyAyanI pravRtti thaI zakatI nathI mAtra saMdigdha vastunI sidvimAM nyAyanI jarUra rahe che mATe dharmano bheda anubhavathI
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 jaNAya che ane dhamane bheda nathI mAnavAmAM Avate te bhina dharmavALA jaDa ane cetananA dhamAM eka thaI jAya che. (6) bhedabheda tihApaNa kahetAM vijaya jaina mata pAre bhinna rUpamAM rUpAMtarathI jaga abheda paNa Ave-zrata e cho bhAvAtha-jaDa ane caitanyamAM paNa bhedA bheda kahetAM jaina mataja virya pAme che mATe bhinna rUpaje chavA java te mAM rUpAMtarathavAthI AkhA jagatamAM abheda paNuM Ave che (7) vivecana-vaLI paNa jyAM naiyAyike jaDa cetanamAM ekAMta bheda batAve che temAM paNa jaDa ane cetanamAM bheda ane abheda ane batAvi zakavAthI jainamataja vijayI nivaDe che. jemake jIva ajIva Adi je bhinnarUpe che temAM rUpAMtara dravyatva padArthava AdithI jagatamAM abhedapaNuM AvI jAya che. AthI bheda abhedanuM sava jagatamAM vyApakapaNuM ja kaheluM che arthAt
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva padArtha ajIvathI bhinna che te paNa temAM rUpAMtara lakSahuthI vyApakapaNuM hovAne kAraNane lIdhe jagatamAM abhedane paNa saMbhava jaNAya che. tAtparya e che ke gharma bhedathI je bhedamAMja vyApakapaNuM kahyuM che te jIva ane ajIva baMne dravya hovAthI dravyatvarUpathI jaDa cetanamAM paNa abheda vyApakapaNuM vidyamAna che. je ke jaDatva ane cetanava paryAyathI bhinna che te paNa te baMnene vyApaka dravya gaNatAM jagatamAM abheda paNa jaNAya che. (7) (vaLI paNa teja vistArathI jaNAve che). jehane bheda abhedaja tehano rUpAMtara saMyutane re rUpAMtarathI bheja tehane muLa hetu naya zatare-zrata hatA bhAvArtha--jene bheda che tene ja rUpAMtara sahita abheda jaNAya che ane vaLItene rUpAMtarathI pAche bheda thAya evI rIte bheda abheda che te zatanayane mULa hetu che. (8)
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivecana-je padArthane vartamAna paryAyathI bheda jaNAya che teja vastu jyAre pAMtara sahita thaI jAya che tyAre tene abheda paNa thaI jAya che jema ke pitapatAnA paryAyathI thAsa, kesa, kuMzula e badhA ghaTanA bheda che vaLI teja sthAsakuzula Adi tipitAnA paryAyanI sAthe joDavAmAM na Ave te mula mRttikArUpa dravyarUpa hevAthI abhinna paNa thaI jAya eTale bheda rahe nahi. valI tenuM rUpAMtara thavAthI pu naH bheda thaI jAya che jemake sthAsa kuzulAdi paryA ca sahita mRttikA dravyathI ene bheda che. AvI rIte je A bhedane abheda che teja abheda se mULa nayanuM kAraNa che ane nigama saMgraha Adi jyanA je sAtase bheda thAya che te saghaLA bheda Aja rItIthI dravya paryAyanA arpaNa ane anapaNathI eTale kadAcita dravyArthika janAthI ane kadAcita avivikSA karavAthI paryAyanI janAthI zatAra naya cakrAdhyayananA madhyagata pUrva kALamAM hatA te have dvAdazAniya cakanA madhyamAM "vidhividhividha " ityAdi rItIthI eka eka nayanI vacamAM bAra bAra bheda thAya che tethI karIne samyaka prakArathI kahelA pAThamAM saMkhyA kahI che te samajIne nayagama bhaMganI cejanA karavI joIe. tAtparya e che
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ jene paryAyatarathI bheda che tene ja vaLI rUpAMtara thavAthI abheda ane pharI vaLI tene bheda ema se naya thAya che. (8) (nayanA aneka bheda darzAve che.) kSetrakALa bhAvAdika yuge thAya bhaMganI joDI re saepe eka ThAme kahIe sapta bhaMganI jeDI re-zrata phA A bhAvArtha-jema dravyAdika vizeSa paNe bhaMga thAya temaja kSetra kALa bhAvAdikanA page paNa kroDa bhaMga thAya che paNa ahIMyA saMkSepathI sasta bhaMgI batAvIne ekaja sthaLe kahIe chIe. (9) vivecana-jema dravya paryAyathI aneka bhaMga thAya che te maja kSetrakALa bhAva AdIthI paNa aneka bhaMga thavAno saMbhava che. kemake dhaTa dravyane sva paNe kahIe te kSetrAdika ghaTa bI- . jA gaNAya ema pratyeka kreDe game sapta bhaMgI thaI zake. jemake (1) "ghaTasthA?i " pitAnA dravya kSetrakALa bhAvanI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ apekSAthI kathaMcita ghaTa che (2) ghaTasthApatyeva paradravya kSetra kALabhAvanI apekSAe ghaTa kathaMcita nathI. (3) "cAvavA va" ekaja samaye astinAstinI vivakSA nahi karI zakAtI hovAthI ghaTa kathaMcita avAo che. (4) "yAta pUrva nANyeva svarUpathI astitva ane pararUpathI nAstitva hevAthI ghaTa karthacat che ane kacatu nathI. (5) "ati vaya vaLya', eka aMza sva svarUpathI ane bIjo aMza eka ja samayama baMne rUpathI vivakSita karatAM ghaTa che paNa avAcya che. ema pAMcame bhAge thAya che. (6) sthApti thavA anya dravya kSetrAdithI ghaTa nathI ane bIjo aMza ubhaya rUpathI vivikSita karatAM avAcya che tethI ghaTanuM asatva ane avAgyapaNuM thAya che. (7) "yati nAsti vizva" svadravya kSetrAdithI ghaTanuM sapaNuM, paradravya kSetrAdithI asa paNuM tathA astinAsti baMne rUpathI ghaTa avAcya che e sAtame bhAge thaye. A pramANe saptabhaMgI thAya che TukAmAM kahie te je ghaTa leka prasIddha dekhAya che tenI ApramANe sapta bhaMgI thaI zake (1) sva dravya kSetrakAla bhAvathI ghaTa che (2) para dravya kSetra kAla bhAva thI ghaTa nathI (3) ekaja vakhate be paryAya nahi kahI zakAya tethI
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 70 avAcya che (4) eka aMza svarUpe ane eka aM za para rUpe kahIe tyAre ghaTa che ane nathI (5) eka azaM" svarUpe ane eka aMza yugapat ubhayarUpe kahIe tyAre ghaTa che paNa avAcya che (6) eka aMza pararUpe ane eka aMza yugapatuM ubhaya rUpe kahIe tyAre ghaTa nathI ane avA e che (7) eka aMza svarUpe, eka aMza para rUpe ane e ka aMza yugapat ulya rUpe kahIe tyAre ghaTa che nathI ane avAcya che. A pramANe sapta bhaMgI saMkSepamAM kahI che (9) (have sapta bhaMgInA bheda abheda kahe che) paryAyAratha bhinna varatu che dravyArathe abhine re kame ubhaya naya jo arpije te bhinnane abhinna-zruta gha1nA bhAvArtha-paryAyArthika nayanI apekSAthI sarva vastu bhi na che ane vyAthika nayanI apekSAthI abhinna che ane kamavAra baMne naya joDavAthI kathaMcita abhinna che. (10)
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivecana-have mULa be nayanI apekSAthI rasaptabhaMgInA bheda abheda kahe che. (1) paryAyArthika nayanI apekSAthI dravya guNa paryAya yukta sarva padArtha bhinna che ane (2) kavyArthika nayanI apekSAthIdravyaguNa paryAyayukata sarva padArtha kathaMcita abhinna che kemake dravyanAMjeguNaparyAya che teAvibhaoNvaanetibhAvarUpeie maAgaLa kahevAI gayuM che. anukrame jyAre dravyArthika ane payayArthika baMne nayanI yojanA karIe chIe tyAre kaMcita bhinna ane kathaMcita abhinna thaI jAya che kemake paryAyathI bhinna che ane dravyathI vastu abhinna che. (10) je ekadA ubhaya naya grahie te avAo te kahIe re eke zabda ekaja vAre deya artha navi kahIere-zrata che 11 bhAvArtha...jo ekaja vakhate baMne nayanuM grahaNa karI e te sarva vastu avAcya thaI jAya kemake ekaja zabdathI ekaja vakhate be artha kahI zakatA nathI. (11) D]
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 02 vivecana--ceAtheA avAcca bheda khatAve che jo eja samayamAM paryAya tathA dravya rUpa ane artha kahevAnI icchA karIe te te padArtha avakanya dazAmAM AvI jAya che kemake e te saheja samajAya tevu che ke ekaja vakhate ane ekaja zabdavatI ane arthanu kathana koI kALe thai zakatuM nathI, samuThThAla'bana jJAnathI eyaktine kDI zakAya che paNa tenA judA judA artha ekaja vakhate kadI kahI zakAyaja nahi mATe ane nayanA athaeNnI apekSAthI avAcya che. (11) e ( pAMcamA bhAMgA kahe che ) paryAcAratha kalpa na uttara ubhaya vIvakSA sadhire bhinna avAcya vAstu te kahI syAtakArane adhire--zruta rA bhAvArtha--prathama paryAyArthe nayanI kalpanA karIne pachI ane nayanI jo vivakSA karavAmAM Ave te vakhate te vastu paryAyathI bhinna ane ane nayathI 'thacit avAsthya thaijAya(12)
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 vivecana have pAMcame svAdasti avaktavya bheda kahe che (5) prathama te paryAyArthika nayanI kalpanA karIne vastune bhi na kahevAmAM Ave ane pachI vyArthika ane paryAyArthikae baMne nayanI vivakSA karavA jatAM vastu avAcya thaI jAya tyA 2 paryAyathI te vastu bhinna gaNAya ane baMne nayathI avAca thaI jAya tethI pAMcame bhAge siddha thaI jAya eTale kathaMcita bhinna che ane karthaciMta avakatavya che. (12) (have che ane sAtame bhAge kahe che) dravyArathane ubhaya grahyAthI abhitra teha avAcA re kama yugapata naya ubhaya grahyAthI bina abhinna avAra-mRta che 13 che o bhAvArtha dravyArthika nayanI kalpanA karIne pachI baMne nayanA pejanA karavAthI vastu abhinna thAya ane avAgya paNa thAya ane je kramavAra bane nayanI judI kalpanA karIne pachI baMnenI sAthe ja vivakSA karavAmAM Ave te bhinna abhinna avaktavya thaI jAya. (13)
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 - vivecana-have chaThe bhAge kahe che. (6) je prathama dravyA rthika nayanI sarva vastumAM kalpanA karavAmAM Ave te abhinna paNuM jaNAya ane pachI ekaja kALamAM dravyA rthika ane paryAyAthIMka ema baMne nayanI sAthe sarva va tumAM vivakSA karavAmAM Ave te vastu avAcya thaI jAya. tethI dravyArthika nayathI abhinna ane baMne nayathI avaktavya ema yejanA karatAM chaThe syAta abhinna avaktavya bhAMge siddha thayo. (7) ane jayAre anukamavAra dravyArthika naya ane paryAyAthika nayanI vivakSA karavAmAM Ave ane tarataja dravyArthika tathA paryAyAthika bane nayanI pejanA karAya tyAre bhinna abhinna ane avakatavya ema sAtame bhAge thaI jAya che. A pramANe jema bhedabhedanI eka paryAyamAM saptabhaMgI jeDI tema sarvatra joDI devI have A pramANe saptabhaMgIne vicAra karatA kaI ema zaMkA kare ke jyAM be nayanA viSayane ja vicAra hoya tyAM te eka bIjAnA paiNa mukhya bhAve saptabhaMgI thAya paNa jyAM pradeza prasthAdi (avayava avayavI) ne vicAra heya. tyAM te pAMca cha sAta Adi nayanA judA judA vicAra hoya ane tethI vadhAre bhaMga thaI jAya te pachI sapta bhaMgIne niyama kevI rIte rahI zake! A zaMkAnA javAbamAM ema ja IkaII
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ G5 veluM che ke tyAM paNa eka nayAthanuM mukhya paNe grahaNa karIne bIjA sarvane niSedha karI pratyekanI aneka sapta bhaMgI karI zakAya. ema kahyuM paNa che ke jethI saMpUrNa nayanA arthanuM kathana karavAmAM Ave tenA paryAyAdhikaraNa vAkyane paNa pramANa vAkaya kahe che. AvA prakAranA lakSaNAthI jayAM saMpurNa padArtha nuM vivecana thAya che tyAM tyAta zabda karIne yukta saMpUrNa nayanA arthanA samUhanuM dhAraNa karavuM eka bhaMgamAM niSedha - thI. tethI karIne vyaMjana paryAyane ThekANe be bhaMga paNa artha siddhi saMmati graMthane viSe darzAvI che. temAM ema kahyuM che ke sapta vikalpa sapta prakAra vacana patha sapta bhaMgI rUpe vacana mArga te artha paryAyamAM thAya che ane vyaMjana paryAya je ghaTa kuMbhAdi zabda vApaNuM tene viSe savikala5 vidhi rUpa ane nirvikapa vidhirUpa ema be bhAMgA thAya che paNa avakata vyAdi bhaMga ahIMA nathI thaI zakatA. eTale tAtparya e che ke sAta prakAranA bheda sahita je vacana che teja sapta bhaMgI rU5 vacana mArganA te vacana astitva nAstitvAdi viSayamAM pravate che ane vyaMjanaparyAya je ghaTa kuMbhAdi zabdanI vAcyatA che tyAM savikalpavidhirUpa ane nirvikalpa vidhirUpa beja bhaMga thAya che paNa avaktavya zabda viSaya kahevAvALAne virodha AvI jAya che
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA savikalpa zabda samabhirUDha nayanA mate ane nirvikalpa zabda evaMbhUta nayanA mate ema be bhaMga jANavA. prathama je cAra artha naya che te vyaMjana paryAya mAne nahi mATe te nayanI ahiM A pravRtti nathI A saMbaMdhi vizeSa samajaNa anekAMta vyavasthAthI jANI zakAya. (13) sapta bhaMganA draDha abhyAsI je paramAratha dekhe re jaza kirati jaga vadhe tehanI jaina bhAve tasa lekhera-zuta 14 bhAvArtha-A saptabhaMgI nyAyane je manuSya daDha abhyA sI thaze ane je paramArthane jANaze tene jaza ane kIrti jagamAM traddhine pAmaze ane tenuM jainapaNuM tyAreja saphaLa thaze. (14) vivecana-have AkhI DhALane phalItArtha kahe che. sakalAdezI, vikalAdezI, naya, saptabhaMga, pramANe, lakSaNa ItyAdi sUma rIte abhyAsa karIne je prANI chavA jIvAdi paramArtha samaja ze tene syAdvAda parIkSAnuM sukSma jJAna thaze ane
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI uttarottara uMca padane prApta karI tenA jaza ane kIrtI vadhaze. ane evA tarka vAdamAM jaza vadhavAthI te ne jena bhAva saphaLa thayele kahevAze kAraNake nizcaya nathI. parIkSAnane ja samyakatva syAdvAda kahela che ane jene syAdvA. da nuM svarUpa samajAyuM tene pachI koI paNa viSaya mAM zaMkA nuM kAraNa rahetuM nathI. (14) A pramANe cethI DhALamAM bhedo bhedanuM svarUpa ane sapta bhaMgInuM sthApana darzAvyuM. DhALa pAMcamI. AdI ANaMda mayA kare-e dezI. eka arathe traya rUpa che dekhe bhale pramANe mukhya vyakti upacArathI naya vAdi paNa jANe jJAna draSTI jaga dekhIe. 1 bhAvArtha_ekaja padArtha sata pramANane joIne traNa prakArane. thaI jAya che. ane naya vAdi paNa tene mukhya ane upacAra
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 vRttithI traNa prakAre jANe che. mATe A jagatamAM jJAna draSTI vaDe jovuM joIe. (1) vivecana-pAMcamAM DhALamAM naya ane pramANa saMbaMdhinA vicAre darzAvavAmAM Ave che. ghaTa paTAdi ke jIva ajIva Adi eka padArtha dravya guNa ane paryAya vaDe karIne traNa pra kare che jemake (1)ghaTa Adi vastu kRtikAdi rUpathI dravya che (2) ghaTAdikamAM rU5 rasAdithI vivakSA karIe arthAta zyAma rakta evI rIte joIe te te guNa rUpa che ane (3) ghaTaAdi rUpanI sajAtiya dravyatvapaNe vivakSA karatA te paryAya che. A pramANe ghaTaAdi traNa prakAre thAya che temaja jIvAdikane paNa jANavuM joIe (1) jIva AtmA rUpathI dravya che (2) jJAna da rzanAdi vivakSAthI jIva guNa che(3)ane deva manuSyAdiparyAyanIviva kSA karatAM jIva paryAya rUpa che. eka padArtha traNa prakAre joI zakAya che temAM syAdvAdarUpa pramANanA vicAranI AvazyakatA che kemake sapta bhaMgarUpa je pramANa che tethI karIne vastunA traNa prakAra mukhya vRttivaDe jANI zakAya che ane navAdi je ke eka ja aMzanuM grahaNa karatA hovAthI vacanarUpa zaktithI ekaja ane kahe che te paNa upacArathI arthAt lakSaNa zaktithI eka arthamAMthI jANI zakAya che. jo ke eka ja kALamAM be
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 vRpti thaI zakatI nathI te paNa te vacana nizcayarUpa nathI kAra Na ke gAya matsya dha e vAkyamAM matsyane lIdhe gaMgAmAM vAcakatA zakti ane zeSane lIdhe lakSaNa zakti che evI rIte abhidhA tathA lakSaNa baMne prakAranI vrati eka kALane viSe hAI zake che. ahIM ApaNe mukhyapaNe tathA gaNapaNe anaMta dharmAtmaka vastu svarUpa jaNAvavAne eka nayanA zabdanI be vRti mAnavAmAM virodha nathI athavA nayAtmaka zAstrane vi kamika be vAkya karIne e artha jANI zakAya che athavA e kArya bedhaka zabdathI eka baMdha thAya che ane anya zabda thI anya arthane baMdha thAya che ema aneka bhAga samajavA AvI rIte jagatanA bhAva jJAna draSTI vaDe jevA joIe. (1) [ vaLI paNa eja spaSTa kare che. ] mukhya vRti dravyArathe tAsa , abheda vakhANere bheda paraspara ehane te upacAra jANere-jJAnArA
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha-mukhya gati [zakita sabdArtha ] vALe je - dravyartha jyate dravyaguNa paryAya traNamAM abheda vakhANe che. ane e traNemAM paraspara bheda che te upacArathI jANI levuM.[2] vivecana-abhiyA zakti ane lakSaNa zakti ema be prakAranI vRti AgaLa kahI temAM pahelI abhidhA zakti vaDe. karIne dravyArthika naya dravya guNa ane paryAya e traNemAM A bheda darzAve che arthAta guNa paryAyathI bhinna je mRttikA dravya che. temAM paNa ghaTAdi padanI zakti rahelI che ema jotAM traNemAM dravyArthika nayathI abheda dekhAya che. ane teja dravyArthika naya upacArathI eTale lakSaNa zakti vaDe paraspara bhedapaNuM batAve che kemake dravyathI bhinna je kabu grIvAdika padanI lakSaNa che ane mukhya arthane saMbaMdha rahetAM thakAM je prayajana purvaka tathA vidha vyavahArane anusarIne lakSaNa zaktinI pravRti thAya te te durghaTa nathI. ema kahyuM paNa che ke mukhya arthane bAdha AvatuM hoya te te mukhya arthanI sAthe saMbaMdha rAkhavAvALA arthamAM jyAM artha lakSita thaI zake te Arepita kriyAne lakSaNa zakti kahe che. jemake vAMkAe pada mAM gaMgAne mukhya artha pravAha che paraMtu e mukhya arthamAM
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghoSanI adhIkaraNatAne bAdha che tethI karI gaMgAnI sAthe saMbaMdha rAkhavAne bIjo artha je gaMgAtaTa temAM gagA zabdanI la kSaNa thaI tyAre jAya che. e padane artha TTe e A nvaya thaI gaye tevI ja rIte ahIMA paNa upacAra samajI le. (2) (vaLI paNa eja arthane draDha kare che) mukhya vRti thakI lekha paryAyArathe bhedare upacAre anubhavabale mAne teha abheda-Ana kA bhAvArtha-mukhya vRti thakI paryAyArthika naya bheda bhAvane ja mAne che paraMtu upacAra ane anubhava baLathI te traNemAM abheda mAne che. (3) vivecana-jevI rIte dravyArthika naya mukhya vrattithI abheda bhAva jaNAvate have tema paryAyArthika naya mukhya vRtivaDe karIne
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva dravyanA guNaparyAya bhedapaNe jaNAve che. jema ke (1) mRtikAdi dravya che (2) zyAma rakatAdiguNa che ane (3) ghaTa AdinA kabugrIvAdi paryAya che. Ama dravyaguNaparyAya mukhya vRttivaDe karIne judA jaNAya che paNa je upacAra tathA anubhava baLathI joIe te paryAyArthika naya paNa e traNemAM abhedapaNuM mAne che kAraNa ke kRtikA ane ghaTa abhinna ja che. mattikA vagara ghaTanI utpati ja thaI zake nahIM ane rakatapItapaNuM AvI zake nahi. tethI karIne lakSaNa tathA jJAnathI ghaTa Adi padArtha mattikAdi dravyathI abhinnarUpa ja che. lakSaNA pravRttithI ghaTa AdiparyAya mRtikAdi dravyamAM mAnI levAmAM kaI paNa jAtane deSa nathI evuM tAtparya che. (3) (vaLI bheda darzAve che) daya dharma naya je graha mukhya amukhya prakAro re te anusAre kalpi tAsa vRtti upacAra re-jJAna pAkA
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha...bheda ane abheda bane dhama mukhya prakAre ke gaNatAthI draSyArthika ke paryAyArthika je naya gRhaNa kare tada anusAra dravyaguNa paryAyanI vRttithI tenI upacAra kalpanAnuM vidhAna thAya che. (4) vivecana-dravyArthika ke paryAyArthika game te naya bheda tathA abheda svarUpa dharmane pradhAnapaNe athavA gANutAthI grahaNa kare tyAM mukhyatA (sAkSAtmakata) tathA gaNatA (vyavahita saMketa) anusAra dravya guNa paryAyanI vRtithI upacAra kalpanA karI zakAya che. tAtparya evuM che ke dravyArthika naya pradhAnapaNe abhedanuM pratipAdana kare che. ane gaNatAthI te bhedanuM paNa pratipAdana kare che. tevI ja rIte paryAyArthika naya mukhyapaNe bhedanuM ane gaNapaNe abhedanuM pratipAdana kare che. jevI rIte gaMgApadane sAkSAt saMketapravAharUpa arthamAM che te mATe mukhyatAthI te pravAha rUpe zakti che tathA gaMgAnA tire zeSa che ema ka hevuM te gANa eTale vyavahita saMketa che mATe te upacAra thaye kahevAya, evI ja rIte dravyAthika nayane saMketa abheda rUpamAM che ane lakSaNa zaktithI vyavahita saMketa arthAt bhe darUpa arthamAM che arthAt bheda rUpa artha pratipAdana karavAne mATe daLyArthika nayanI upacArathI pravRti thaI. temaja paryAyA
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 rthika nayanI mukhya zakti ane upacAra zakti nuM grahaNa karI ne bhedyAbheda naya viSayamAM ceAjanA karavI joIe. arthAt paryA cArthika naya mukhya vRttinI zaktithI bheda rUpa arthane kaheche a ne upacAra eTale lakSaNA zaktithI abhedya rUpa arthane kahe che. (4) ( eka naya ekaja viSayane grahaNa kare tene duSaNa Ape che ) bhinna viSaya naya jJAnamAM jo savathA na bhAse re tA svatatra bhAve rahe mithyA draSTi pAse re.--jJAna ApA bhAvArtha--jo nayanA jJAnamAM nayathI bhinna viSaya sadA sathA naja bhAse ema mAnavAmAM Ave te ekaja naya bIjA nayAthI vimukha paNe svataMtra rahe ane tethI ekAMtane lIdhe tene mithyAdraSTInuM pAsu rahe. (5) vivecana--amuka eka nayanA jJAnamAM te nayathI bhinna khIjA nayano viSaya mukhya paNe te nahi paNa gaNapaNe paNa
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 na dekhAya ema je mAnavAmAM Ave te eka naya ekaja viSayane niraMtara grahaNa karI ekAMtapaNe svataMtra rahe ane evI ekaja nayanI ekAMta svataMtratA te syAdvAda matathI virUddha ekAMtavAda thaye kahevAya. tethI te eka naya durnaya rUpane dhAraNa kare paNa kadApi sunaya thaI zake nahi mATe ekAMta paNe eka naya ekaja viSayane grahaNa kare ema mAnavuM ke beTuM che. (5) eha vizeSAvazyaka saMmatimAM paNa dhAre ema nathI savisaMve bheda abheda upacArAre-jJAna 6 bhAvArtha-vizeSAvazyaka ane saMmati graMthamAM paNa e vija artha kare che eTale sunayanA vicArathI bheda abheda baMnene upacAra sarva rIte saMbhave che. (6) vivecana--vizeSAvazyaka nAmanA graMthamAM tathAsaMmati graMthamAM paNa eja abhiprAya che ke je ke vyArthika ane paryAyArthika e be mULa nayathI padArthanuM svarUpa jANuM zakAya che te paNa
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ je nava mAtra potAne ja viSaya pradhAnapaNe grahaNa karIne parasaparanI apekSA nathI rAkhate te durnaya eTale mithyAtvI samaja che. sunayanuM lakSaNa evuM che ke te svArthane grAhI paNa ItarAMzane apratipakSI hoya ane durnaya nuM evuM lakSaNa che ke te svArthane grAhI che ane bIjA naya nA aMzane paNa prati pakSI arthAta niSedhaka che. sunayaja mAnya hoI zake mATe A pramANe nayanA vicArathI dravya guNa paryAyanA paraspara bheda ane abheda vyavahAra grahaNa karavA ye gya che. syAdvAda matanI eja khubI che ke te eka nayathI 5dArthane mukhya mAne che paNa sAthe bIjA nayanA viSayane tiraskAra nahi karatAM geNa paNe tenuM paNa grahaNa kare che ane tene thIja jaina darzanamAM sarva darzanano samAveza thAya che badhA darza na ekAMta paNe pitAnAja viSayane mAnya rAkhe che tyAre jaina darzana rUpa sAgaramAM badhA darzana rUpa nadio AvIne maLe che eTale saine pita pitAnAyanI apekSAthI aMzagrAhI mA nI tenuM grahaNa apekSAthI thaI zake che. (6)
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ . -:III chAMDa mAraga e sama upanaya mukhya je kalpere teha prapaMca paNa jANavA kahIe te jema japere-jJAnAkA bhAvArtha -A sarala mArgane tajIne jeo (digabarI) upanayane mukhya tarIke mAne che, e paNa prapaMcaja che chatAM jema teo upanayane kahe che tema ahIMA kahIe chIe (7) vivecana-pUrvokta sarala naya nigama mArgane tajIne upacAra Adika DaNa karavAnI IcchAthI je digaMbarIo upanayanI mukhya tarIke kalpanA kare che te jo ke che te phekaTavAda vivAda te paNa digaMbara mata zvetAmbara matanI najIkamAMja hevAthI tenuM kathana je pramANe kahyuM che te pramANe AhIM kahevAya che. upanaya eTale je nayanI samIpamAMja rahe te arthAta nayane maLatA hoya te. (7) (naya upanaya kahe che) nava naya upanaya tIna che
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ tarka zAstra anusAra re adhyAtama vace valI nizcayane vyavahAra re-jJAna pa8 bhAvArtha-take zAsanA anusAre naya nava ane upanaya traNa che. adhyAtamanA matathI te nizcaya ane vyavahAra e beja naya kahyA che. (8) vivecana-digambarIonA mate tarkazAstrane anusAranava naya kahyA che jenA nAma 1 dravyArthika 2 paryAyArthika 3 nigama 4 saMgraha 5 vyavahAra 6 jusUtra 7 zabda 8 samibhirUDha ane 9 evaMbhUta ane traNa upanayanA nAma 1 sabhuta vyavahAra ra asabhuta vyavahAra ane 3 upacarita sabhutA vyavahAra. A pramANe digaMbarenA nyAya zAstramAM nava naya ane traNa upanaya kahyA che. ane bIjo eka adhyAtmaka nAmane mata che temAM te vyavahAra ane nizcaya e beja naya kahyA che. eTale nizcayathI jIva che te siddha rUpa che ane vyavahArathI karmathI baMdhAelo hoya tene jIva kahe che ane te jIva karmathI mukata thAya che tyAre tene ziva rUpa kahe che. (8)
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 ( have e nava nayanuM anukrame vivaraNa kare che. ) pahelA dravyAratha nayA daza prakAratasa jANA re zuddha akampAdhithI dravyArthi ka re ANeAre--jJAna prakA bhAvArtha--e nava nayamAM prathama dravyAIka naya kahyA che te darA prakAre jANavA. jemAM akaupAdhithI zuddha dravyA zrI naya prathama bheda jANavA (9) vivecana--have e nava upanayanuM vistArathI vivaraNa karatAM prathama je dravyArthika naya kahyA tenA dRza prakAra kahe che. kA~pAdhithI rahita zuddha drabyArthika naya e pahelA prakAra che. je pAta peAtAnA svabhAva tathA vibhAva paryAyathI drave che, dravaze ane dravatu' hatu' te drazya kahevAya che dravyanA bIjA aneka artha kahyA che (1) je paryAyane grahaNa kare ane tyAga kare te dravya (2) je peAtAnA paryAyane prApta karI cheDI de te dravya (3) dru eTale sattA ane tene je avayava te dravya che. (4) sa-tAnA je vikAra teneja dravya kahe che. (5) rUpa rasAdika je
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa che tene saMbhAva eTale samUha je ghaTAdi padArtha che te dravya che. (6) je thavAnuM che te bhAva che ane te bhAvI padAIne gya je padArtha che te paNa dravya che jemake rAjakumAra dravyamAM rAjA paryAyanI yeyatA che. (7) evI rIte je bhAva pUrve thaI gayA che te paNa dravya che. AvI rIte dravyanA ghaNA lakSaNa che. ane dravyanuM je prajanate dravyArthika kahevAya. ane zuddha eTale upAdhithI rahita je dravyArthika naya che te zuddha dravyA rthika naya kahevAya che. (9) (gyArthika nayanI zuddhatA batAve che ) jIma saMsArI prANIyA siddha samovaDa gaNIye re saheja bhAva Agala karI bhava paryAyana gaNIye re--jJAna 1 bhAvArtha--jevI rIte saMsArI ane siddha samAna gaNIe te zuddha kayArthi eTale sahaja bhAva je zuddhAtama svarUpa teja AgaLa karavuM ane aneka bhava paryAyane na gaNa vA, (10)
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivecana-naraka, tiryaMca, manuSya ane deva e cAre gatI te saMsAra kahevAya che ane temAM je jIvenuM gamanA gAmanA thAya te saMsArI jIva kahevAya che. e saMsArI jIva zuddha nizcaya nayathI ATha rUcaka pradeza pramANu nirmaLa che ane tethI te saMsArI jIva siddha samAna che eTale AThe karmathI rahita che. A zuddha dravyArthika naya samajavo. tAtparya evuM che ke jIvanI anAdi kALanA saMsAranI gaNanA nahi karatAM jIvanuM bAhAthI avidyamAna siddha svarUpa che te atyaMtaramAM vidyamAna hovAthI tenuM ja grahaNa karavuM ane ema mAnavAthI saMsArI AtmA te siddha samAna che ema zuddha dravyArthika naya samaja. dravya saMgrahamAM kahyuM che ke cAda guNasthAnaka ane cauda mArgaNAnI apekSAthI saMsArI jIvamAM azuddha nayanI vivakSA thAya che paNa mAtra bhAvanuMja grahaNa thAya te AtmA zuddha nayanI vivekSAthI siddha samAja che. (10) (have bIjo bheda kahe che ) utpAda thaya gaNatA sattA mukhyaja bIje
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ bheda zudhdha dravyArathe draya nitya jIma lIre-jJAnanA bhAvArtha--utpAda ane cayanI gaNatAthI ane satA nI mukhyatAthI bIjo bheda zuddha dravyArthine jANavA ane e bIjA bhedathI dravya ne nitya mAnavuM (11) vivecana-pATuM vyayabraSyiyukta tatasata evuM tavA thanuM vacana che. eTale je padArthanI utpati, vinAza, a ne sthIratA che te padArtha che. have divyArthika nayanA A bI. jA bhedamAM utpAda ane vyayanI gUNatA ane sattAnI eTale nityapaNAnI mukhyatA batAvI ane jyAre utpAda ane vyayane gaNa manAya tyAre te kevaLa sattA mAtra mAnya rahe che ane tethI A nayathI dravyanA nitya svarUpanuM grahaNa thAya che ane je nitya che te traNe kALamAM nizcaya svarUpe rahe che ane te lAge che paNa ThIka kAraNa ke kSaNa kSaNamAM vinAzazila paryA nuM parINAmIpaNuM hoya che ane te paryAmAM anityapaNAnI upalabdhi jaNAya che paraMtu jIva pudagalAdi dravyanI je sattA che te sadA agyabhicAriNI che arthAt nitya bhAvanA AzrayathI dravyanI sattA traNe kALamAM avicalita
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpe rahe che. A pramANe dravyanA niyapaNane lIdhe satA grAhaka zuddhadra yAthika naya nAme bIjo bheda thaye. 11 (have trIjo bheda kahe che.) have trIje zuddha dravyArathI bheda kalpanA hIne re jIma nija guNa paryAthI kahIedravya abhinno re-jJAnAvarA bhAvArtha-zuddha dravyArthika nayane trIjo bheda kalpanAthI rahita che. jema drazya che te pitAnA guNa paryAyathI abhinna kahevAya che. (12) vivecana-jemAM bhedanI kalpanA nathI e dravyothIka nayane trIjo bheda "bheda kalpanA rahita zuddha dravyArathika e pramANe thAya che. jevI rIte jIva dravya tathA pudagalAdi dravya pita pitAnA guNa paryAyathI ane bhinna che tevI rIte jemAM bheda kalpanA nathI te trIje bheda ka
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 hyo che. joke dravyane guNa paryAyathI bheda jaNAya che te paNa bhedanuM arpaNa nahi karatAM mAtra abhedanuM ja grahaNa karIe te A trIjo bheda siddha thAya che ane tethI je dravya che te ja guNa ane te ja paryAya che kAraNake tadAtmaka paNuM che. jema e ka moTA vastrane phADIne temAMthI nAnuM vastra kADhayuM hoya te te nAnuM vastra meTA vastrane paryAya hovAthI temAMja samAI zake che tevI ja rIte jeTalA guNa ane paryAya che te saghaLA tadAtmakapaNAthI dravya rUpaja che. bheda ane abheda A sthaLe vivalAne anusAre jANavA joIe arthAta jyAre dravya paNAthI vivakSA karavAmAM Ave tyAre drayapaNAthI guNa paryAya abhinnaja che ane jyAre paryAya rUpathI vivakSA karIe tyAre dravyathI guNa paryAya bhinna che. (12) azudhdha kapAdhithI cethe ehano bhedare karmabhAva maya AtamAM jIma dhAdika vedare--jJAna 13
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhAvArtha-dvavyArthikane ce bheda kapAdhinA kAraNane lIdhe azuddha kahyA che jema krodhAdika nA kAraNe AtmA karma bhAvamaya jaNAya che tema eTale krodhI kahevAya che. [1] vivecana--davyArthika nayane ce bheda kapAdhi sahita Atmika dravya hoya tene kahe che. jyAre AtmA karmane grahaNa kare che. tyAre te karmopAdhi sahita kahevAya che ane karmanA saMgathI Atmika dravyamAM azudhdhatA utpanna thAya che. AvI kapAdhi sahita thaelI je Atmika dravyanI azudhdhatA te dravyArthikane ce bheda kahe che. A cethA bhedanuM lakSaNa evuM che ke jema AtmA karmabhAva maya thAya che eTale karmanI prakRti Atma pradeza sAthe ekatra thAya che tyAre AtmA tAdzarUpa arthAt karma svarUpa dekhAya che. kaMpanI karma prakRtinA udayathI AmA krodhI kahevAya che, mAna karmanA udayathI jIva mAnI kahevAya che evI ja rIte je vakhate je dravya je bhAvathI pari ta thaI jAya che te vakhate te dravya tabhAva pa samajo joIe. jemake agnimAM paDeluM leTuM agnInI sAthe ekarUpa thAya che tyAre te loDhAne paNa agni kahevAmAM Ave che, tema AtmA karmonA Udaya anusAra kedhI, viSayI, ema judI judI rIte kahevAya che. ane AvAja kAraNa sara Atmika dravyanA ATha karmanI upAdhIthI ATha bheda kahyA che. 1]
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (have pAMcame bheda kahe che.) teha azudhdha valI pAMcama vyaya utapati sApe utpAda vyayadhuva eke samaye dravya jIma pere--jJAnAkA bhAvArtha--utpatti ane nAzanI apekSAthI azuddha dravyArthikanaya nAmane pAMcame bheda kahe che kAraNa ke AtmA dravya ekaja samaye utpAta, vyaya ane daivya yukta che. [14] vivecana--dravyArthika nayane pAMcame bheda utpati ane nAzanI apekSA rAkhavAvALo hovAthI azuddha dravyAthika nAme che kAraNa ke ekaja samayamAM dravyane utpAda, vyAM ane dhruva thAya che. keI kaheze ke eka ja vakhate e traNe utpAda caya daivya svarUpa ekaja padArthamAM kevI rIte thaI zake che? te tene javAba e che ke suvarNa dravyamAM kaDAnI utpati thA ya che te ja samaye purva paryAya je keyUra [ bAjubaMdha] tene nAza thAya che paNa e bane purvApara paryAyamAM suvarNa te eka dhruva [ nitya] svarUpathI vidyamAna che. vaLI utpAda, vyaya
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane daivya rUpa mAnavAthI pramANa vacana thAya paNa naya vacana na thAya ema mAnavuM e paNa khoTuM che kemake mukhya ane gaNa bhAvane grahaNa karIne A lakSaNenuM grahaNa thavAthI se pitA pitAnA arthanA grahaNamAM mukhya naya che paNa para arthamAM nathI (1) (have chaThe bheda kahe che) graho bhedanI kalpanA chaTha teha azudhare jIma Atamika belIe jJAnAdika guNa zudhdha re-jJAna 1pa bhAvArthabhedanI kalpanAne grahaNa kare te chaTho azuddha dravyArthika naya kahe che jema jJAnAdika zuddhaguNe AtmAnA kahevAya che tema. (15) vivecana-je dravya, bhedabhAvanI kalpanAne grahaNa kare te chaThe azuddha dravyArthika bheda samaja. jema gAmanA guNa eTale AtmAnA zuddha guNe A sthaLe AtmA ane tene guNene
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ judA darzAvyA jemake "milo: putra eTale bhikSunuM vAsaNa. have vAsaNa ane bhikSu jema judA kIdhA tema AtmA ane tenA guNone chaThI vibhakitathI judA pADayA te bhedabhAvanI kalpanA kahevAya have kharuM jotAM bhikSu ane pAtrane je bheda che te bheTa AtmAne ane tenA jJAnAdika guNane nathI tethI A kalpita bheda mAnavAmAM Ave che ema belAya che kharuM paNa svabhAvika bheda nathI kAraNake guNa guNa eka bIjAthI judA nathI. (5) have sAtame bheda kahe che.. anvaya dravyArthika kahyuM sapta eka svabhAvo re dravya eka jIma bhASiye guNa paryAya svabhAva--jJAna 1dA bhAvArtha-sAtame bheda anvaya dvavyArthika kaha che. kAraNake guNa ane paryAyanA svabhAvathI yukta dravya ekaja svabhAvavALuM kahevAya che. [16]. vivecana-anvaya dravyArthika nAmane sAtame bheda eka
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAva kahe che. jema eka dravya, guNa ane paryAye karIne yukata che arthAta ekadravyaguNa paryAya svabhAvaja che jemake ghaTadravya che tene rUpaAdika guNa ane kaMbugrIvadi paryAyamAM anvayache kAraNa ke guNa paryAyanA rahevAthI ghaTa Adi dravya avazya rahe che ane te - anvaya kahevAya che. jenA rahevAthI jenI utti thAya te tene anvaya che. jemake daMDanI sattAmAM ghaTanI utpati che eTale daMDa hoya te ghaTanI utpatti thAya che mATe A anvaya kahevAya che. dravya svarUpane saMpUrNa rIteguNa paryAyamAM anvaya che tethI karI ne jyAre dravya svarUpa jaNAya che tyAre dravyarthanA Adeza thI te dravyanI sAthe anugata jeTalA guNa paryAya che te paNa jANI zakAya che. mATe eka svabhAvanA anvayathI A anvaya dravyArthika nAmane sAtame bheda samaje. (16) (have AThamo bheda kahe che.) svadravyAdika grAhako bheda AThamo bhAre svadravyAdika cArathI
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 chata artha ma dAkhere-jJAna 17 bhAvArthava-davyAdika grAhaka nAmane AThame bheda dra vyArthine kahe che. sva dravyAdika catuSTayanI apekSAthI ghaTa Adi padArthane sarUpa arthaja dekhAya che. (17) vivecana--pita pitAnA dravya Adine grahaNa karavA vA AThamo dravyArthika nayane bheda kahyA che. kAraNake ghaTa A di padArtha svadravya, svakSetra, sva kALa tathA svabhAvathI sat rU pa paNeja dekhAya che. svadravyathI ghaTa mRttikAthI baneluM che, sva kSetrathI pATalI para che, svakALathI ghaTa amuka Rtune che ane svabhAvathI ghaTa zyAma ke rakata che A pramANe dravya kSetra kALa ane bhAva e cAremAM ghaTa dravyanI satA pramANe karIne siddha che. mATe "svadravyAdigrAhaka dravyArthika naya" nAmane AThame bheda jANa. (17) (have navame bheda kahe che.) para dravyAdika grAhako navama bheda te mAhire
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' 101 para dranyA krika cArathI artha chatA kima nAhi re--jJAna 5 185 bhAvArtha--navamA bheda ' para draSyAdrika grAhaka ' nAmano che. ane para dravyAkrika catuSTayathI padArtha ( dhaTADhi ) asat rUpa artha karIne siddha che. ( 18 ) ( vivecana--drayArthika nayane navame bheda AThamA bhedathI ulaTA eTale " para dravyAdi grAhaka " nAmane che. ane para dravya, parakSetra, para kALa ane para bhAva ema catuSTayathI ghaTa Adi padArtha asat hAvAnuM siddha che jemake ghaTanI apekSAthI paTa dravya para che mATe para drazyathI ghaTa asat che, parakSetrathI ghaTa mathurA ke pATalIpura jayAM banatA heAya tenAthI khIjA gA manA kahevA te kSetrathI asat, ghaTa jo vasanta rUtumAM utpanna thaye hAyatA griSma rUtuthI e ghaTa asat che ane bhAvathI te zyAma ghaTa raktAdipaNAthI asat che. mATe para drayAkrikathI dravya asat arthamAM jaNAya che tethI navameA bheda para draMnyAdri grAhaka dravyArthika kahayA che; (18)
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 (have dazame bheda kahe che.) paramabhAva grAhaka kahe dazamo jasa anusare re jJAna svarUpI AtmA jJAna sarvamAM sAre jJAna-gAlA bhAvArtha-dazame bheda paramabhAva grAhaka nAmane kahe che jenA anusAra AtmA jJAna svarUpI kahevAya che ane jJAna te sarvamAM zreSTa che. (19) vivecanadravyArthika nayane dazame bheda paramabhAva grAhaka nAmane che. jema AtmAne jJAna svarUpI kahe te paramabhAvanuM grahaNa karyuM kahevAya. joke jJAna dazana cAritrAdi AtmAnA anaMta guNe che te paNa te sarvamAM jJAna guNa saithI zreSTha che kAraNake je jJAna haze te AtmAmA bIjA guNene jANI zakAze ane jJAna guNaja vAraMvAra upasthita rahe che tethI AtmAne parama svabhAva jJAna guNaja che AvI rIte bIjA dravyane paNa asAdhAraNa guNa rUpa parama bhAvanuM grahaNa karI levuM joIe A pramANe
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 parama bhAva grAhaka dravyArthika" nAmane dazame bheda kahe, gAthAmAM yaze vijayajI upAdhyAye pitAnuM nAma darzAvyuM che. e daze bheda prathama je vyArthika naya kahe che tenA thayA. DhALa chaThThI. eka vAra darizana Apa gurUjI--e dezI. (have paryAyArthika nayanA bheda kahe che.) Sa, bheda naya paryAya ara pahele anAdika nityare pudagala paryAya kahIe jImamerU giri mukha nityare- 1 bahu bhAte phelI jaina zelI sAcaDuM mana dhAre khATaDuM je kAMI jANe tihAM citta nivAra-baha- 2
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 bhAvArtha-paryAyArthika nayanA cha bheda kahyA che temAM (1) anAdi nitya zuddha paryAyArthika e nAmane bheda che jemake parvatemAM mukhya e merU parvata pudagalane eka paryAya che te chatAM te anAdi ane nitya che. (1) AvI rIte jaina mArganI zilI vividha prakAre vistArane pAmI che mATe temAM manane je satya jaNAya te dhAraNa karI rAkhavuM ane je kAMI asatyarUpa lAge te taraphathI cittane rekavuM. (2) vivecana-pAMcamI DhALamAM dravyArthika nayanA daza bheda kahyA have A chaThI DhALamAM paryAyArthika nayanA cha bheda kahe che. e cha bhedamAM pahele bheda "anAdinitya zuddha paryAyArthikae nAmane che. jenI Adi eTale zarUAta na hoya te anAdi kahevAya tathA jenI utpatti ke vinAza nahi thatAM traNe kALamAM nizcalarUpe rahe te nitya kahevAya che. je padArtha anAdie hoya ane nitya paNa hoya te anAdi nitya kahevAya che je paryAya avinAzI ane nitya hoya te paryAya anAdi nitya zuddha paryAyArthika naya tarIke samaje jemake merU parvata pudgala dravyane paryAya che ane te pravAhanI apekSAe anAdi ane nitya che kAraNa ke te zAzvate che je ke asaMkhyAta kALe anya anya pulanuM saMkramaNa thAya che paNa
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 tene je AkAra che tete ene eja rahe bIjA udAharaNa tarIke ratna prabhAdika pRthvI ke zAzvati pratimAo gaNuM zakAya. e badhA anAdi ane nitya paryAya che A uparathI pahele bheda anAdi zudhdha paryAyArthika nAmane thaye. (1) naya ane bhaMganuM sUkSma svarUpa jemAM raheluM che evI janezvaranI vANI te Avo nayanA aneka bhede karIne bahuja vistArane pAmI che. temAM je je apekSA darzAvelI ho ya te te apekSAnuM puratuM lakSa pahoMcADIne dIrdha vicAra pUrvaka je satya lAge te turata hRdayamAM dhAraNa karI levuM ane je zaM zaya yukta lAge tene te vakhate niSedha nahi karatAM pitA nA manane te taraphathI bIjI bAju tarapha derI javuM. kahevAne tAtparya e che ke je zabda phera jaNAya te te khoTu mAnI dveSa karavAnI bhula na karavI paNa arthane vicAra karI yathArtha svarUpa samajavuM. (rara) (have bIjo bheda kahe che) sAdi nitya paryAya arthe jIma siddhane pahajAre
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 106. grahe zuddha anitya sattA gaNa vayauccAo-bahujArA bhAvArtha-(2)bIjo bheda sAdi nitya paryartha naya jANuM udAharaNa tarIke siddhane paryAya samaja ane sattA ne geNa mAnI jemAM utpAda ane yaya mAnavAmAM Ave te anitya zuddha paryAyArthika nAmane trIjo bheda kahe che. (3) vivecana-paryAyAcika nayano bIjo bheda sAdi nitya paryAyArthika samaja. eTale je paryAyana Adi hoya ane te je nitya paNa hoya te sAdi nitya paryAyArthika kahevAya, jemake je jIva mokSane prApta kare che te jIvanI mekSamAM javAnI Adi thAya che paNa mekSamAMthI te jIvanuM AvavuM nahi hovAthI te sAdi nitya kahI zakAya trIje bheda (3) gamana nahi anitya zuddha paryAyArthika nAmane che eTale jethI paryAya niraMtara anitya hAya arthAt te sa-tAmAM gaNa hoya ane utpatti tathA vinAzathI niraMtara anitya rahe. je je vastu vartamAna kALe vidyamAna che tene utpAda bhayanI prAdhAnyatA mAnavAthI anitya zuddhaparyAyArthika nAmane trIje bheda kahyuM che. (3)
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 107 (have ce bheda kahe che) jema samaya paryAyanAzI chati gahata nitya azudhdha eka samaye yathAparyAya tRtIyarUpe rUddha-bahu kA bhAvArtha-paryAyarthika nayane ce bheda satA grAhaka nigya azuddha nAmane che. jema eka paryAya vinAzI che ema kahe vAya che paNa sanatAne vinAza kahevAtuM nathI. vaLI eka samayamAM utpAda dravya ane pravya yukata traNa lakSaNathI e e paryAya hoya che. (4) - vivecana-paryAyArthika nayanA cothA bhedanuM nAma sattA grAhaka nitya azuddha paryAya che. eka samayamAM paryAyate utpAda thaya tathA dhrAvyarUpa traNe lakSaNe karIne yukta hoya che kAraNake ghaTamAM jyAre pUrvaparyAya zyAmapaNuM naSTa thAya che tyAre utara paryAya rakatapaNuM utpanna thAya chehave ahIMA rakata paryAyane utpAda zyAma paryAyane vyaya ane ghaTa dravyanuM dhravyapaNuM e traNe lakSaNa eka samayamAM hoya che, paryAya
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 nuM zuddha svarUpa sattA heya che te sanatAnuM jyAre grahaNa thAya che tyAre nitya azuddha payayArthika nAmane ce bheda sidhdha thAya che. kharI rIte paryAyamAM sanatAnuM darzana hoya nahi chatAM ahIMA sanatAne mULapaNe dekhADI tethI te nitya azudhdha 5yArthika naya kahevAya. (4) (have pAMcame bheda kahe che.) paryAya aratha nitya zudhdha rahita karmo pAdhi jema siddhanA paryAya sarikhA bhava jaMtunA nirUpAdhi re bahu lA bhAvArtha -ka pAdhi rahita nitya zuddha paryAyArthika nAmane pAMcame bheda kahyA che. udAharaNa tarIke jema saMsArI jIvanA paryAya sidhinA che jevA kahevAya tema (5) vivecana-paryAyArthika nayane pAMcame bheda karmopAdhi rahita nitya zuddha paryAyArthika nAma che, je paryAyamAM karmanI upAdhi hoya chatAM tenI vivaphA nahi karatAM tenA zuddha ane
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 nitya paryAyanIja vivakSA karavI te nitya zuddha paryAyArthika kahevAyache. jemake saMsArI jIvakarmanI upAdhie karIne yukata hAya chete paNa te karmane vivakSA nahi karatAM tenI sattAmAM rahelA jJAna darzana cAritrAdi mULa guNa je siddhanA jIve jevAja che tenIja vivakSA karIe ta te kaupAdhirahita zuddha paryAyArthika naya kahevAya, bhAvArtha e ve che ke saMsArI jIvane ATha karma lAgelA che ane tenA vi cAra karIe teA jema lIlAM lAkaDAthI utpanna thaelA dhUmADA upAdhi rUpaja che tema sahaja zuddha svabhAvI AtmAmAM karmanija guNa nahi hAvAthI upAdhi rUpaja che tethI karIne jo ke sa'sArI jIva te karmathI yukata chete paNa jyAre te bhavI jIvane karmathI rahita svarUpamAM vicArIe chIe tyAre te siddharUpa dekhAya che. tAtpa evuM samajavuM ke karma rUpa upAdhibhAvane vivakSita na gaNIe ane jJAnadarzana cAritrane vivakSita gaNIe tA nitya zuddha paryAyArthika nAmanA pAMcamA bheda siddha thAya che (5) ( have chaThTho bheda kahe che. ) paryAya aratha anitya azudhdhA karmAyAgira sApekSa
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 saMsAravAsi jIvane jema janma maraNa vyAdhi-bahu bhAvArtha- bheda "anitya azudhdha paryAyAthaka nAmane che ane temAM kapAdhinI apekSA che jema saMsAjIvone anitya ane azuddhi e janma maraNane vyAdhi che tema. (6) vivecana-pAMcamA bhedathI viparIta arthavALe cheThe bheda anitya azuddha paryAyArthika nAmane che eTale pAMcamA bhedamAM jema kapAdhinI vivakSA nahatI tema chaThA bhedamAM karma upAdhi nIja vivakSA karavAnI che. pAMcamA bhedamAM nitya ane zuddha muLa guNanI apekSA hatI tyAre chaThAbheda anitya ane azuddha paryAyanI apekSA che. jevI rIte saMsArI jInA janmamaraNa karmarUpa upAdhinI apekSAthI che tathA temAM vartamAna paryAya anitya che ane karmanA saMgane laIne azuddha paNa che tethI te anitya ane azuddha paryAya kahI zakAya che mATe kapAdhinI apekSA vALe je anitya ane azuddha paryAya hoya te paryAyA rthika nayanA chaThA bhedamAM gaNI zakAya che. (6) '
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 111 (have nigamanaya kahe che.) bahumAna cAhika kahe naigama bheda tasa che tIna re vartamAnaropa karavA bhUta arthe lIna-baha kA bhAvArtha-nigama naya bahu pramANu (sAmAnya vizeSAdi) gRhyuM che ane tenA traNa bheda che. pile bheda negama bhUtArtha nAmane che te vartamAnanuM AropaNa karavA tatpara rahe che. (7) vivecana-dravyArthika ane paryAyArthika ema be muLa naya ane tene bheda kahyA, have je sAta naya che tenuM bheda sahita varNana kare che temAM pele nigama nAmane naya che. nigama naya ghaNuM pramANavALe kahevAya che kAraNa ke te sAmAnya vizeSAdi ghaNA prakAranA jJAnane grahaNa karavA vALe che. nigama-naikagame eTale jemAM ekaja arthanuM grahaNa nathI te. temAMthI kakArane lepa thavAthI naigama nAma thayuM. arthAt je aneka prakAranA pramANane mAnya rAkhe te nigama A nigama nayanA traNa bheda che temAM pelA bhedanuM nAma bhUtAdi
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 nagama che. te eTale je bhUta padArthamAM vartamAnanuM AropaNa karavAna tatpara rahe te pahelA bhUta naigama. (7) bhutanegama kayA pahelA divAlI dina Ajare yathA svAmI vIre jInavara lahie zivapura rAjare--bahu ghaTA bhAvArtha--bhUta negama nAmanA je pahelA bheda kahyA che te samajavAne bhUta kALamAM vartamAmAnanu evI rIte ApaNa thAya ke jema Aje divALIne divase zrIvIra prabhu mokSa padane pAmyAM. ( 8 ) vivecana--have pahele bhUtAdi naigama nAmanA bheda samajavAne draSTAMta kahe che. zrIvIra prabhu jo ke cothA ArAne aMte divALInA divase mokSe gayA che tApaNu vamAnakALe divALI nA divasa Ave tyAre ema kahI zakAya che ke zrIvIra prabhu Aje divALIne divase mAkSe gayA, AmAM bhUtakALanA viSayamAM vartamAnakALanuM ArepaNu thayu, Aropa tA je padArthamAM kALA vacchedanA vicAra hAya temAM thai zake kAraNa ke jo ema na
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ (113 ApaNuM thAya ane chIpamAM cAMdinuM Are paNa thaI bAya. mATe vartamAnakALamAM bhUta kALanuM smaraNa karAve te bhUtanaigama kahevAya. jenI pratIti ane saMbhava hoya tene bhUtakALamAM vartamAnanuM are paNa thaI zake evuM tAtparya che. (8) (have nigama nayano bIjo bheda kahe che. ) bhutavata kahe bhAvi naigama bhAvi jema jIna siddhare siddhavaMta che. vartamAne kAMI siddha asi-bahAlA bhAvArtha-jema jInevera bhagavAnane siddha kahI zakAya tema bhAvI vAtane bhutavata mAne te bIje bhAvi begama nAmane bheda che ane trIjo vartamAna nagama nAmano bheda che temAM siddhavata ApaNuthI kevaLI siddha che ema kahevAya che. (9) vivecana-naigamanane pahelo bheda bhUta nagama nAme kache ane bIjA be bheda kahe che. bIje kSetra bhAvinegama nAma
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 ne che eTale je bhaviSyamAM thavAnuM hoya temAM thaI gayAnuM AropaNa karavuM te. jemake jInezvara kevaLI bhagavAna che. ane teo siddha thavAnA che ema nakakI che tethI tene siddha tha. mA agAu siddha kahI zakAya che tethI bIjo bheda bhUtavat bhAvinigama siddha thAya che. ane trIjo bheda vartamAna baigama che tene artha bhAvimAM vartamAnanuM AropaNa karavuM te thAya che jemake teramA guNa sthAnake vartatA evA kevaLIne vartamA na siddha tarIke kahI zakAya che. bhAvArtha e che ke vartamAna kALamAM jana avasthA che, thoDA kALa pachI teo siddha avasthAne prApta thavAnA che jo ke vartamAna jana avasthAmAM siddha avasthA prApta thaI nathI te paNa ApaNI kevaLI siddha che ema kahI zakAya che, A apekSAthI jIteMdra bhagavAna keTaleka aMze siddha ane keTaleka aMze asiddha ema siddha siddharUpa che te paNa vartamAna nagamathI tene siddha samAnaja samajavA joIe. (9) (nagama nayanuM vaLI udAharaNa Ape che) bhASiye jIma bhakta pazcime vartamAna rapa re
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 kare kiriyA bhUta laI bhUta vacana vilepare bahu 1nA bhAvArtha-vartamAnanA ArepaNathI jema (kAMIka rAMdheluM hiya tepaNa) ema kahevAya che ke seI rAdhi le che. AmAM bhUta kriyA ne grahaNa karIne bhutakAlika vacanane nAza thAya che. (10) vivecana-vartamAna nigama udAharaNathI samajAve che. Arepa karavAthI bhUta ane bhAvi baMne vartamAna paNAne prApta thaI jAya che. jemake ema kahevAya che ke rasei raMdhAya che. Ama kahevAmAM te vartamAnakALanI pratIti thAya che te paNa teja vakhate rasoIne kAMIka bhAga raMdhAele che ane kAMIka bhAga haju pAkelenathI tema chatAM pUrvApara avayava bhutakiyA samuha ne grahaNa karIne ema kahI zakAya ke rasoI raMdhAya che paNa raseI raMdhA gaI ema te vakhate kahI zakAze nahi, naiyAyika te aMtima kriyAnA nAsa sudhI vartamAnapaNuM mAne che ane kahe che ke 2 seIne kAMIka aMza pakava che ane kAMIka aMza apakava che tethI tevI sthitimAM "rasoI raMdhAya che" emaja kahI zakAya Ama mAnavuM bhula bhareluM che kAraNa ke elAmAM chelI kriyAne
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 hajI thaelI hAtI nathI mATe te sthaLe te bhAva nagamathI vamAnanu' ArepaNuja zreSTa samajavu joie mATe bhUta kri yA lAvIne bhUta vAkayanA lepa karave te aAgya che. ( 10 ) ( have saMgrahu naya kahe che. ) sagrahe naya saMgrahA te dvividha Adha vizeSa re drazya savi avirezadhiyA jema tathA jIva azeSa re--mahu // 115 bhAvArtha--je sa Mgrahe te saMgrahanaya kahevAya tenA sAmAnyU ane viroSa evA be bheda che, sadhaLA dravya adhi svabhAvavALA che ema kahevu te sAmAnya saMgraha ane saghaLA jIva avidhi svabhAvavALA che ema kahevu te vizeSa saMgraha (11) vivecana--je vastu padArthanA sagraha kare te sagrahanaya kahevAya. tenA be bheda che (1) sAmAnya saMgraha ane (2) vizeSa
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 saMgrahu. A udAharaNa evuM che ke dharmAstikAya Adi chae dravya eka bInanI sAthe avirASipaNe varte che. kAraNa ke eka dravyanA sadbhAvamAM chae dravyanI prAptI thAya che mATe te sAmAnya sagraha bhedya kahevAya ane jyAre ema kahevAya ke sarve jIvA aviredhi che tathA saMsArI ane siddhanA jIvA anata che, caitanya lakSaNa cukata hAya te jIva kehevAya, e jIvanA pAMcase tresaTha bheda thAya che chatAM saghaLA jIvA avidhi che arthAta jIvane dhAraNa karavAmAM koi paNa jIvane virodha nathI AvatA. A pramANe cha dravyamAMthI eka jIva dravya vizeSanuM grahaNa karavAthI khIjo bheda sidhdha thAya che. sAmAnya mAtrane ghaNu karavA vALuM je jJAna te saMgRha kahevAya, eTale jemAM saMpurNa vizeSAnuM rahita paNuM hAya te sAmAnya kahevAya. athavA je ekIbhAvathI pinDI bhUta vizeSa samUhane grahaNa kare te saMgraha samajavu eTale pAtapeAtAnI jAtIne je iTa che te dvArA saMpurNavizeSanu je ekaja rUpathI grahaNa karAya te saMgraha. evA saMgraha nayanA be bheda che. (1) parasaMgraha ane (2) apara saMgraha temAM je sapUrNa vizeSAthI udAsIna rahIne mAtra sattAneja zuddha drazya mAne te parasaMgrahu kahevAya, jemake saMsAra sattAne lIdhe eka che ane satapaNAmAM vizeSa
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 nahi hovAthI athavA sattArUpa jJAna te saghaLA padArthamAM che ema mAnavAthI jJAna saghaLA padArthomAM che tethI sarva sattArUpa ekatva che ane sattArUpa ekatvathI saghaLA padAthene saMgraha thAya che. tAtparya evuM che ke parasaMgrahamAM eka sarUpapaNane grahaNa karavAthI jagatanA saMpUrNa padArthanuM grahaNa thAya che ane saMgraha nayanA anusAre A saMpUrNa vizva sat svarUpathI eka kahevAya che. (11) (have vyavahAra naya ane tenA bheda kahe che) vyavahAra saMgraha viSaya bhedaka temaja dvividha prasiddha re dravya chavAjIva bhANe jIva bhaviyA siddha bahu 1rA bhAvArtha-saMgraha nayanA viSayane bheda darzAvanAra vyavahAra naya kahevAya che. tenA paNuM saMgraha nayanI peThe be bhe da che (1) sAmAnya eTale jIvAjIva dravya che ane (2) vizeSa eTale jIvamAM saMsArI ane siddha paNa che. (12)
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 - vivecana-saMgraDa nayanA bhedaka viSayane darzAvanAra vya vahAra naya kahevAya che. jenA dvArAe saMgraha naya nA viSayane vyavahAra thAya te vyavahAra nayanA paNa be pra kAra che (1) sAmAnya saMgraha nayane bhedaka vyavahAra naya ane (2) vizeSa saMgrahane bhedaka vyavahAra naya che. have be bhedane mATe udAharaNa kahe che. sAmAnya saMgraha bhedaka vyavahAra nayanuM udAharaNa evuM che ke jIva ane ajIva evA be dravya che. keI kaheze ke jIva ane ajIva bane paraspara virUddha dharmavALA che chatAM baMnenI dravya saMjJA kema thaI zake? tenA javAbamAM samajavAnuM che ke dravyane artha e che ke je aneka payayamAM prApta thaI jAya te dravya ane te pramANe jIva ane ajIva baMne sAdhAraNa dravyapadathI grahaNa karAya che jemake jIva nA deva manuSya tiryaMca nArakI vigere paryA che tema ajIva suvarNa mRttikAdi dravya paNa ghaTa, kuMDaLa, zarAba Adi paryAyamAM prApta thAya che. jIva ane ajIva baMnenA paryAyamAM dravya anugata che. mATe dravya evuM pada jIva ajIva baMnene mATe sAmAnya saMgraha che. mATe prathama bheda sAmAnya saMgraha bhedaka vyavahAranaya samaje. bIjo bheda vizeSa saMgrahu bhedaka vyavahAra naya kaho che tenuM tAtparya evuM che ke jIva dravyanA saMsArI
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 ane siddha evA be bheda pADatAM sAmAnyamAM vizeSa vyavahAra naya thAya che. AmAM paNa saMsArI jIvane sAmAnya mAnI tene deva manuSya tiryaMca vigere vizeSa bheda thaI zake. devane sAmAnya gaNI vaimAnika vigere cAra ne vizeSa vyavahAra kahevAya. evI rIte uttarottara vivakSAne anusAre sAmAnya vizeSanI bhAvanA karatA javI joIe. A vyavahAra nAnuM evuM prajana che ke sAmAnya saMgrahathI vyavahAra cAlI zakatuM nathI. kemake dravyane paryaya vagara kevaLa dravya gaNavAthI leka vyavahAra cAlI zakato nathI mATe "gya lAve ema kahevAthI evI AkAMkSA jarUra thAya che ke kayuM dravya? jIva ke achava? javamAM paNa saMsArI ke siddha? saMsArImAM manuSya deva vigere ema utaretara paryAe thaI zake. Aja rIte sarvatra sAmAnya vizeSa bhAvanI vyavasthA samajI levI. (12) (have jusutra naya kahe che) vartata Rju sutra bhAse artha nija anukULare
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121. kSaNika paryaya kahe suSima manuSyAdika skUlare_bahulakA bhAvArtha-vartamAne vartate pitAne anukuLa artha bhAse te jusutranaya kahevAya che tenA be bheda (1) sUkSma sajI sUtra te kSaNika paryAyane mAne ane (2) sthUla trAjusutra te manuSpAdikabhava AmI paryAya skulapaNe mAne che. (13) vivecana-have cothe rAjusUtra naya kahe che. trAjusUtra naya nizcayapaNe bhUta bhaviSyathI rahita kevaLa vartamAnakALane ja svikAra kare che. temAM paNa pitAnA AtmAne anukULa kAryanA pratyayane mAne che. paNa para pratyayane mAne nahi. tenA be bheda kahyA che (1) sUkSma kAju sUtra eTale te sUkSma paryAyane mAne che. kemake A nayanI apekSAe sarva paryAya kSaNika che utpAda, caya ane dhruva dareka padArthamAM kSaNe kSaNe thAya che ane tethI vartamAna kALe je paryAyanI sthiti vatati hoya tene A naya grahaNa kare che. anyanI apekSAthI avasthAntarane bheda hovAthI nija vartamAna paNe te paryAyanI kSaNika sthAyikatA mAnavI eja ucita che mATe je paryAya vartamAna kALe vartate hoya te ja anukULa vartamAna paryAyane grahaNa kare te
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 sUkSama rUju sUtra ane (2) skUla rUkyuM sUtrane artha e che ke te thulapaNe vartamAna manuSyAdi paryAyane mAne che, pa Na atIta ane anAgata nAraka tiryaMca Adi paryAne mAne nahI. vyavahAvAra naya che te te traNe kALanA paryAyane grahaNa kare . che tethI karIne skula bAju sUtra nayanI sAthe vyavahAra nayane saMkara deSa thAya che ema samajavuM nahi. kemake bhUta bhaviSya nI kaDAkUTathI rahita evA sarala kevaLa vartamAna kSaNa sthApi paryAya mAtra sUcita karavA rUpa je nayane mukhya abhiprAya che teneja Aju sUtra kahe che (13) (have zabda naya ane samabhirUha naya kahe che.) zabda prakRti pratyayAdi sidhdha mAne zabda re samadhirUDha vibhinna arthaka kahe bhinna ja zabda-bahu 14 bhAvArtha-prakRti, pratyaya dhAtu AdithI je zabda siddha heya tene pAMca zabdanaya mAne che. ane chaThe samadhirUDha
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123' nayanuM evuM mAnavuM che ke je mitra zabda heya tene artha paNa bhinna heya. (14) - vivecana--pAMca zabdanaya te prakRti, pratyaya ane dhAtu vaDe je zabda siddha thatuM hoya tene ja grahaNa kare che ane liMga, vacana tathA dhAtu AdinA bhedathI arthane paNa bheda mAne che. jema taTa narajAti, taTI nArIjAti ane taTas e nAnyatara jAti ema rUpa thAya che. have ahiMA traNe lIgamA zabda svara rUpane bheda thavAthI ane bheda thaI jAya che. ane Apa tathA jala e baMne zabdano artha che ke ekaja che te paNa apa zabda strI lagI ane nitya bahu vacana che, jaLa napuMsaka liMgI ane eka vacana che tethI bahu vacana ane eka vacananA bhedathI artha bheda che. zabda naya jusUtra nayane kahe che ke je tame kALanA bhedathI padArthane bheda mAne che te liMga vacana AdinA bhedathI upasthita je padArtha bheda che tene kema nathI mAnatA? arUpI padArtha paNa vacanathI kahI zakAtA nathI chatAM tenI amuka saMjJA karIne kathana thAya che. te ne zabda nayamAMja samAveza thAya che. chaThA samadhirUDha nayane. artha e che ke te zabdane bhinna mAne che ane arthane paNa bhinna mAne che kAraNake zabdane bheda thavAthI arthane paNa
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ bheda thaI jAya che. A pramANe mAnIne samabhirUDha naya zabda nayane kahe che ke jo tame liMgAdika bhedathI artha bheda mAne che te zabda bhedathI arza bhedane kema nathI mAnatA? jue ke ghaTa zabda bhinna arthavAcaka che ane kuMbha zabda bhinna arthavAcaka che. kemake zabda bhedathI ghaTa ane kuMbhanA arthamAM bheda che ane zabda tathA athanI je ektA dekhAya che te zabda AdinayanI vAsanAne lIdhe che arthAt te ektA zabda nayane ja bheda che. samadhirUDha nayanuM lakSaNa evuM che ke te paryAya zabdomAM vyutpattinA bhedane AharU kare che jemake zakranI vyutpatti aizvaya saMyukta arthane sUcave che. (nIti kRti ) (Duta urSa nAnAti dra) A pramANe vyutpatti parathI je artha nikaLe te samabhirUDha mAnya rAkhe che zabda nayate paryAyanA abhedamAM paNa liMgavacana Adina nimitathI arthabheda mAne che ane samabhirUDha naya te paryAyanA bhedamAM bhinna bhinna ane vikAra kare che jemake kuMbha ane ghaTatuM AgaLa draSTAMta ApyuM che. tema ane abheda paryAya vAcaka zabdane je artha niSTa abheda che te te arthathI jaNAI Ave che jemake zaka, iMdra Adi zaane te te kAryamAM bheda rahe che te paNa teone zacIpati eve ekaja artha thAya che. (14)
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 (have sAtame evabhuta naya kahe che) kiyA pariNata artha mAne sarva eva bhUta re. nave nayanA bheda eNI pere aThAvIsa prabhUta re_bahApA bhAvArtha-paraNita kriyAnI vakhate je artha thAya te mAne te sAtame evabhuta naya che AvI rIte nave nayanA aThA vIsa bheda thAya che. (15) - vivecana have sAtamA evaMbhuta nayanuM svarUpa kahe che. evabhuta naya te ja vakhate je kriyA je pariNAmane pAmelI hoya te pariNAmanI sthitine mAnya rAkhe che jema ke rAjA jyAre sihAsane beThe hoya, chaMtra cAmare karIne saMyukata hoya tyAre tene rAjA kahe paNa sAmAnya manuvyanI sthitimAM hoya tyAre tene rAjA kahe nahi. samabhirUDha ane evaMbhUta e bemAM e bheda jaNAya che ke samabhirUDha te rAjA zabdanA arthathI tene game te vakhate rAjA tarIke graNa kare che ane evaMbhUtanaya te rAjApaNAnA sAhityarUpa
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra kriyAmAM jyAre pariNata ya tyAre rAjA kahe che pazu snAna karatA hAya ane kAMi rAjApaNAnuM sAhitya na Aya tyAre rAjA kahe nahi matalakha ke jemAM kriyAnu pradhAnapaNuM hAya tene eva bhUta naya mAnya rAkhe che ane jAti, guNa, saMjJA, knya tathA kriyA ema pAMca prakAre je zabdanI pravRtti kahelI che te tA. kevaLa vyavahAra nayathIja che. pazu nizcaya nayathI nathI evuM A nayanuM mAnavuM che. tAtparya evuM che ke zabdanI te kriyA vAcakatAne anusAra pravRti hovI joie kAraNa ke iMdra aizvarya yukata hoya che chatAM jyAre te aizvaryanA anubhava karatA hAya tyAreja tene iMdra kahI zakAya. ApramANenave nayanA aThAvIsa bheda kahyA che jemake dravyArthika nA daza bhedga, paryAyAthikanA cha bheDa, negamanA traNa, saMgrahanA be, vyavahAranA be, rUjI sUtranA be, zabdanA eka, samabhirUDha nA eka ane eva' bhutanA eka ema aThAvIsa bheda maMkSepathI kahyA che. (15) (huve nave nayanI samApti kahe che) navenaya ema kathA upa naya
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 tIna kahIye sArare sAco mRta aratha parakhI lo yaza vistAra-bahu che 16 ! bhAvArtha- e pramANe zAstranA sAra bhuta evA nava naya ane traNa upanaya kahA che te anusAra AgaLa satya artha samajI tenA vistArane prApta kare athavA kIrtane vistAra kare. (16) vivecana-e pramANe nava naya ane tenA bhedanuM svarUpa saMkSepathI kahyuM che jene zAstromAM A nava naya ane traNa upanaya (je AgaLa kahevAze) mukhya viSaya tarIke gaNAya che, tenuM svarUpa samajavAthI padArthanuM svarUpa yathArthapaNe samajI zakAya che mATe te bahuja upayogI che Avazyaka niryuktimAM kahyuM che ke "draSTivAda nAmanA aMgamAM sutra ane atha kahevAne mATe A nayanuMja prarUpaNa che" mATe te ghaNuM sAra bhUta che. tethI kRta zAstrane satya artha samajI bahu kRta paNAnA yazane vistAra pAme. nAmanA
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 DhALa sAtamI. thaka upanuM sAra ree zI, have upanaya ane tenA bheda kahe che. saddabhUta vyavahAra, bheda prathama tihAM dharma dharmanA bhedathI e che zuddha azuddha dvibheda, zuddha azuddhanA neha arathanA bhedathI e para - bhAvArtha-traNa upanayamAM pahelA saddabhUta vyavahAra kahe che. ane te dharma ane ghamIne bhedane dekhADe che. enA vaLI be bheda che (1) zuddha ane (2) azuddha te arthanA bhedathI kahevAya che. vivecana-AgaLanI DhALamAM nava naya ane tenA bheda kahyA. have traNa upanayanuM nivAraNa kare che. e traNa nayamAM pahele naya sadabhUta vyavahAra nAmane che. dharma ane dhamI vacce
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ je nayanI samIpamAMja rahe te upanaya kahevAya che. ne have pa helAM saddabhUta vyavahAramAM je dharma ane dhamanI vacamAM A sAdhAraNa kAraNa rUpa che te dharma kahevAya che, ane e dharma jene hoya te dhamI kahevAya. have dharma ane dhamInA bhedathI utpana thaele saddabhUta vyavahAra nAmano pahelo bheda che tenA paNa be prakAra kahelA che zuddha ane azuddha. je zuddha dharma ane zuddha dharmanA vyavahArathI utpanna thAya te zuddha sadbhuta vyavahAra kahevAya ane je azuddha dhamInA vyavahArathI utpanna thAya te azuddha vyavahAra kahevAya che. sadabhuta te eka dravyaja che temAM bhinna dravyanA soganI apekSA nathI. ane je vyavahAra che temAM bhinna dravyanA saMganI apekSA rahelI che A pramANe sadabhUta vyavahAra zabdanI vyutpatti athavA artha thAya che. (2) - (have zuddha saddabhuta vyavahAranuM udAharaNa kahe che.) - jema jaga kevaLa jJAna, Atama dravyanuM maI nANAdika tehanuM e che ke
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ :30 guNa paryAya svabhAva, kAraka tanyane aratha bheda che ehane e. ke 4 bhAvArtha-jevIrIte saMsAramAM kevaLa jJAna e Atma drayane eka guNa che tevI ja rIte matijJAnAdi paNa AtmAnAja guNa che. (3) guNa guNa paryAya paryAyi, svabhAva ane svabhAvI, kAraka ane kArakavAna, e saghaLA dravyanA anugata le che ane te upanaya ne atha jANe. (4) vivecana-zuddha sadabhUta vyavahAranuM udAharaNa kahe che. jemake kevaLa jJAna che te zuddha guNa che ethI parama zuddha bIjuM kazuM nathI ane e zudhdha guNa te AtmAne che have tene viIja rIte mati jJAnAdika bIjA je azuddha gaNe che te paNa atmAnA ja che. kevaLa jJAna che te zuddha AtmA che mATe zuddha saddabhUta vyavahAra samaje ane kevaLa jJAnanA AvaraNa sahita evuM je mati jJAna che te zuddha Amika dravya nathI. vyavahArathI AtmAne te paNa guNa che mATe te azuddha sadda bhuta vyavahAra samaje. (3) rUpa che te guNa che ane ghaTa che te guNI che. mudrA kuMDala vigere paryAya che ane suvarNa paryAyi che. jJAna svabhAva che ane jJAnane dhAraNa karanAra che te sva
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 bhAvi che. cakradaMDa vigere kAraka che ane kArakavAna athavA kArakI kubhAra che, athavA bIjI rIte guNa guNa, kriyA diyAvAna, jAti vyakti, tathA nitya ane tenuM vizeSa e badhA eka dravyanA anugata bheda kahevAya che. ane te sarva upanayaneja artha samaje. avayava Adi anukrame avayavI AdInA A zraye rahe che paNa jyAM sudhI nAza nathI thatuM tyAM sudhI ava cava avayavIne AzrIne rahe che paNa vinAzane prApta thAya che tyAre te anAzrita paNeja rahe che. (4) (have bIjo a dbhuta vyavahAra nAmane bheda kahe che) asalkata vyavahAra, para pariNati bhale dravyAdika upacArathIe- 5 drave dravya upacAra, pudagala jIvane chama kahIye jIna Agame e 6 che * bhAvArthadvavyAdikanA upacArathI paradravyanA pari Namana saMsargathI utpanna thaele asadbhuta vyavahAra samaje (5) prathama bheda-jana AgamamAM kahyA pramANe 5 galamAM jIvane mAne te drae dravyane daMpacAra che. (6)
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13ra vivecana-have bIjo upAya je asaddabhUta vyavahAra te ka he che arthAt je dharma adharmAdi dravya tenA upacArathI je pa 2 vastunuM pariNamana che te pariNamananA saMsargathI utpana tha ela asaddabhUta vyavahAra kahevAya che. jemake AtmA zuddha spha TikamaNI samAna che te AtmabhAvathI para vasatuM karma che ane te karma pudagalanI pariNati paMca vada raidrAbhika che. e paMca varNa rizadra svarUpa pariNatine saMbaMdha jIva pradezane saMsarga tha te che evI rIte para pariNati janya asaddabhUta vyavahAra nAmane bIjo bheda kahe che. ane te asaddabhUta vyavahAra nava prakAre che. tenA nAma (1) dravya mAM dravyane upacAra (2) guNamAM guNane upacAra (3) paryAyamAM paryAyane upacAra (4) dravyamAM guNane upacAra (5) dravyamAM paryAyane upacAra (6) guNamA dravyane upacAra (9) guNamAM paryAyane upacAra (8) paryAyamAM dravyane upacAra (9) paryAyamAM guNane upacAra A sarva bheda asaddabhuta vyavahAranA hovAthI temAM asaddabhuta vyavahArane artha samaja joIe. asalkatamAM upacAra aMtaragata hevAthI tene jude nayaga nathI. kemake mukhyanA abhAvamAM projana tathA nimitta mAM upacAranI pravRtti heya che ane e upacArapaNa eka vyAtirUpa
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 saMbaMdha che. jema piraNAma pariNAmi bhAva saMbaMdha, zraddhA zraphreMca bhAva sabadha, tathA jJAna jJeyabhAva saMbaMdha, jethI bhedanA upacArathI vastunA vyavahuAra karavAmAM Ave te vyavahAra kahevA ca che jema guNa guNInA vyavAra, saMjJA sagInA, svabhAva ane svabhAvavALAne, kAraka ane kArakInA tathA kriyA ane kriyAvAMna nA paraspara bheda hAya tApaNa te abhedaja darzAve che te sadbhUta vyavahAra che ane zuddha guNa guNI, tathA zuddhe dravya ane pa rcAyanA bhedanuM kathana che te zuddha sadabhuta vyatrahAra che temAM 5 chu je upAdhi sahita guNa guNInA bheda viSaya che. te upa carita sadbhuta vyavahAra che. jemake jIvane matijJAna AddiguNa che. ane upAdhi rahita guNu guNInA bheda nuM kathana kare te anuparita sadbhuta vyavahAra che jemake jIvanA kevaLa jJAnAdi guNu che eTale pUrvamAM jIva karma Agni upAdhi sahita che ane atamAM jIva kati upA Si rahita vivakSita che. tethI kevaLa jJAna Adi tenA guNNAnA eka anupati sadbhuta upanayathI darzAvela che.tathA azuddha guNu ane guNI ane azuddha dravya paryAyanA bhedanu je kathana che te azuddha sadabhuta vyavahAra che. e pramANe khIjA paNa prayAga anusAre samajI levuM. (5) huve asad bhuta vyavahAra
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 nAnavabhedavivarIne kahe che, temAM pahelebheda dravyamAMdravyane upacAra nAmane che. guNa paryAya saMyukta je dravya temAM bIjA dravyane upa thArakaratadravyamAMdravyane upacArakahevAya jemake zrIjInagama mAM pudgala ane jIvanI ekatA che. arthAt jIva pudagala rUpa che. have jIva ane pudagala baMne dravya che tethI dravyamAM dravya ne upacAra thavAthI jIva pudagalamaya kahevAya che. ema asa dUbhUta 05vahArathI manAya che. jo ke paramArthathI te tema nathI. vadhAre spaSTa rIte samajavAnuM kSIranIranuM daSTAMta kahyuM che jema ke pANI rahIta dUdha kahevAya che ane pANI sahita dudha hoya te paNa tene dudhaja kahevAya che. evI ja rIte ahIMA paNu jIva dravyamAM pudagala dravyane upacAra karyo che. tAtparya evuM che ke pANI dudhamAM maLavAthI dudha rUpa thaI jAya che ane dudhanA nAmathI ja tenuM grahaNa thAya che tevI ja rIte jIva pudagala sAthe maLI javAthI pugala rUpa samajAya che mATe dravya mAM dravyane upacAra thavAthI te asad bhuta vyavahArane pahele bheda kahevAya che (6). (have bIjA ane trIjo bheda kahe che) kAlI leDyA bhAva, zyAma guNe bhalI guNa upacAra guNe kahe e kevA
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 - paryAye paryAya, upacAre velI hayagaya khaMdha yathA kahyA e II bhAvArtha-bhAva lezyA AtmAne arUpI guNa che te paNa tene kRSNa nIlAdika kALI lezyA kahevAya che ane te kALApaNuM pudagala dravyane guNa che tethI Atma guNamAM pudagala guNane upacAra tha (7) paryAyamAM paryAyane upa cAra te trIjo bheda, jemake Atma dravya paryAyanA jevaDAja ghoDA ane hAthI nA paryAya skadha thAya che. (8) vivecana-ad bhUta vyavahArane bIjo bheda guNamAM guNane upacAra kare te che. guNa che te rUpa vigere che temAM bIjA guNane Arepa kare te guNamAM guNane upacAra kahevAya. jemake bhAva lekSAmAM dravya lazyAne upacAra thAya che eTale bhAva lezyA che te AtmAne arUpI guNa che ane te AtmAnA rUpa rahita guNane kRSNanala ItyAdi rUpathI kahevAya che ane kRSNa nIlapaNuM te pudagalathI utpanna thaelA guNanA upacArathI che. mATe bhAva lezyAne dravya lezyAthI kahevI te AtmAnA guNamAM pudgalanA guNane upacAra samAja che. kemake bhAva lezyA te AtmAnA arUpI guNa
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 che ane kruSNe nIla Adi pudagalanA guNu che. (7) trIjo bheda paryAyamAM upacAra karavA te che. Atma dravyanA manuSya Adi paryAyamAM paryAyanA upacAra mhevAya che. jemake Atma dravya paryAyanA hAthI gheADA Adi paryAya ka'dha, upacA rathI AtmAnA samAna jAtIya ( tulya ) je dravya paryAya che te nA dha eTale pradezaja kahevAya che ane te AtmAnA paya canI upara pudgalanA paryAyane upacAra karavAthI vyavahuAranI apekSAe te sadha nyapadezita thaya che e trIjo bheda paryA yamAM paryAyanA upacAra thayA. (8) (have dravyamAM guNanA upacAra, dravyamAM paryAyanA upacA 1, guNamAM dravyanA upacAra ane paryAyamAM dravyanA upacAra e bheda kahe che ) dravye guNa upacAra, valI paryAyane gAra deha huM kheAlatAM e // 9 // guNe ndraya upacAra, paoNya dravyanu gAra deha jIma AtmAe / / 10 /
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 bhAvArthahuM geravarNa vALe chuM ema Atma dravyamAM guNane upacAra te the dramAM gurunA upacAra rUpa bheda the ye ane deha rUpa chuM ema samajavuM te Atma dravyamAM paryAyane upacAra che, e pAMcame bheda thaye. (9) guNamAM drayane upacAra jemake AtmA gAravaNuM che e cheDe bheda ta thA sAtame bheda je paryAyamAM dravyane upacAra te ema ke deha te AtmA che. (10) vivecana-kavyamAM guNane upacAra e nAmane the bheda kahe che. jemake huM geravarNa chuM ema kahevAmAM huM te Atmadravya che ane gAra eTale ujavaLa paNuM te muddagalane guNa che tene upacAra huM je AtmA temAM thaye tethI gAra chuM ema kahevAvAmAM dravyamAM guNane upacAra thaele samajAya che. tathA pAMcame bheda dravyamAM paryAyane upacAra che tenuM udAharaNa evuM che ke huM zarIravALe eTale dehI chuM. have huM te Atmadravya temAM deha te pulane paryAya tene upacAra thaye tyAre huM dehI chuM ema kahevAyuM A pramANe dravyamAM paryAyane upacAra e nAmane pAMcame bheda thayo. (9) chaTho bheda guNa mAM dravyane upacAra eTale gArapaNane je guNa temAM Atma dravyane upacAra che jemake "A gaira dekhAya che te AtmA" e
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 vAkyamAM garapaNAne uddezIne AtmA rUpa dravyanuM vidhAna kareluM che te garapaNA rUpa muddagala dravyanA guNa upara Atma dravyanuM upacAra paThana che have sAtame bheda paryAyamAM dravyane upacAra kare te che. jema "A deha te AtmA che' A vAkyamAM viSaya bhula je dehane AkAra te pudagalane paryAya che temAM Atma dravyane upacAra kare che eTale deha teja A tmA che. ahIMA deharUpa pudagala paryAyanA viSayamAM pudagalathI bhinna je Atma dravya che tene upacAra kare che. e paryAya mAM dravyanA upacAra rUpa sAtame bheda che. (10) (have AThamo ane navame bheda kahe che) guNa pajava upacAra, guNano pajave jIma mati tanu tanu ati guNee 115 asaddabhuta vyavahAra, ema upacArathI eha trividha have sAMbhalo e 12 bhAvArtha AThamo bheda guNamAM paryAyane upacAra e nAmane che jema mati jJAna te zarIra che. ane navama bheda
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 paryAyamAM guNane upacAra e nAmane che eTale zarIra te ma ti jJAna che. (11) ema upacArathI asabhuta vyavahAra nava prakAre kaho che have tenA traNa bheda che te sAMbhaLo (1) vivecana-AThame bheda je guNamAM paryAyane upacAra ka hyA che tenuM udAharaNa evuM che ke mati jJAna che te zarIraja che eTale mati jJAna te zarIra janya che tethI karIne mati jJAna rUpa viSayamAM zarIra rUpa pula paryAyane upacAra kare che. have navame bheda paryAyamAM guNane upacAra kare te che. jema pUrva prAga matijJAna che teja zarIra che tethI viparIta je zarIra te matijJAna rUpa guNa che ema samajavuM te navame bheda thAya che. ahIMA zarIra rUpa paryAyanA viSayamAM matijJAna rUpa guNane upacAra che. AmAM sahabhAvI te guNa che ane kamabhAvi te paryAya che. sahabhAvI eTale sAthe rahevApaNuM te dravyathI che ane kamathI hevApaNuM te paNa dravyathIja che tethI karIne guNa te dravyanA ja che. ane paryAya paNa dravyanAja che. guNa ane paryA thane tathA paryAya ane guNane paraspara upacAra vyavahAra karavAmAM Ave che. matijJAna che te AtmAne eka utpana thaele guNa che ane zarIra pugala dravyanuM samavAyI kAraNa che jema mRttikAnA pinDamAM ghaTatuM samavAyI kAraNa paNuM che. ane evI sthiti
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 thayA pachI upacAra thai zake che. kemake paranI sAthe paranA upacAra thAya che ane svanI sAthe svanA upacAra thatA nathI. (11) A pramANe asadbhuta vyavahAranA upacArathI nava prakAre kahyA che ane asadbhuta yavahAranA khIjA traNa bheda have AgaLa kahe che te dhyAnapurvaka sAMbhaLeA, (12) (addabhuta vyavahAranA bheda kahe che) asaddabhuta nijajAni, janma paramANue bahu pradezI bhASiye e 5135 tevI jAti jANeA, jIma murata mati murata dravya UpanIe // 14 // bhAvArtha pahelA bheda svajAti asaddabhuta vyavahAra nAmanA che jemake paramANue bahu pradezI kahevAya che (13) bIjo bheda vijAtIya asadabhuta vyayahAra nAmanA che te jema mumata dravyathI utpanna thaelu matijJAna te mUrtima taja kahevAya. (14) vivecana--have asadbhuta vyavhAranA traNa bheda kahe che. temAM pahelA bheda svajAtIya asadbhUta vyavahAra nAmanA che
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ii ekaja svabhAvanA paramANu maLavAthI te paramANuo bahu pradezI kahI zakAya. joke paramANu avayava rahita padArtha che ane tethI temAM pradeza havAne saMbhava nathI te paNa bahu pradezanA sa sargathI paramANuo paNaha pravezI kahI zakAya che jemake be aNune dha, traNa aNane aMdha vigere. (13) bIje bheda vijAtI ya asaddabhuta vyavahAra nAmane che. eTale anya jAti je asadabhuta vyavahAra karate hoya te vijAtIya asaddabhuta vya vahAra nAmane bheda che. jemake mati jJAna che te che ke AtmA nA guNa che ane tethI te arUpI che ane pudgalathI utpanna thayela guNa nathI te chatAM murta evA viSaya, leka ane manaskAra AdithI utpanna thayela che mATe te mutI saMta che eTale temAM pudgala guNane upacAra karavAmAM Avela che. ane A upacAra cetana dharmane vijAtIya mutamaMta pudagala guNa che. mATe vijAtIya asaddabhuta vyavahAra kahevAya che. (14). (have trIjo bheda kahe che) asada bhuta deu bhAta, jIva ajIvane - viSaya jJAna jema bhASie che 15
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka 142 upacaritA sata, karI upacAre jeha eka upacA rathIe 16aaaa bhAvArtha-svajAti ane vijAtIya baMne prakArathI trIjo asad bhuta vyavahArane bheda thAya che. jemake viSaya jJAnate che va ane ajIva baMnene che. (15) je eka upacArathI bI jA upacAranuM vidhAna thAya che te upacarita asaddabhuta 05 vahAra kahevAya che. (16) .vivecana-svajAti ane parajAti e baMne saMbaMdhayukta thavAthI trIje asadabhuta vyavahArane bheda thAya che jema ke "matijJAna java ajIva viSayaka che" A vAkayamAM chava te matijJAnanI svajAti che kemake Atma jJAnasvarUpIja che ane ajIva te matijJAnane vijAti che. jemake "A ghaMTa che" evuM jJAna te matijJAna Adine viSaya bhuta che te paNa te vi jAti che kAraNa ke A jJAnamAM jaDa ane cetanane saMbaMdha che A jIva ane ajIvane viSaya viSacIbhAva nAmane upacari ta saMbaMdha che ane tene sajAti vijAti saMbaMdhI asadbhuta vyavahAra che. ane tethI asalkatanuM bhAna thAya che. ema samajavuM che. ema kahe che. svAti
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 aMzamAM asadabhuta kema na hoya? te samajavuM ke vijAtIya aMza (jaDatA aMza)mAM viSayapaNunA saMbaMdhathI upacarita ja anubhava thAya che. mATe vyavahArathI je kaheluM hoya te ja vicAravAnuM che. (15) ane jemAM eka prakAranA upacAra karavA pachI bIjA upacAranuM vidhAna thAya te upacaritapaznad bhuta vyavahAra thaI jAya che. (16) (have tenuM udAharaNa kahe che) teha svajAti jANere, huM putrAdika putrAdika che mAharAe che 17 vijAtithI te jANere, vastrAdika mujha gaDha dezAdika ubhayathIe 18 bhAvArtha-huM putrAdika chuM ane putrAdika te mArI che ema kahevuM te svajAti upacarita asalkata vyavahAra sama ja (17) vastrAdika mAre che ema kahevuM te vijAtIya u pacarita asaddabhuta vyavahAra che ane A gaDha deza mArA che ema kahevuM te svajAti vijAti upacarita asadabhuta nya vahAra che, (18)
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 | vivecana-svajAti upacarita asadabhuta vyavahArane A rtha ema samajavAne che ke jemAM pitAnI zakitathI upacarita asadabhuta vyavahAra hoya te udAharaNa tarIke e ma kahevuM ke putra Adi je kahe te huM ja chuM, mArAmAM badhuM AvI jAya che. ahIMA huM kahuM chuM tene artha huM AtmA tha ane putrAdi te para paryAya che tethI huM putrAdi chuM e saMbaMdha kalpanA rUpa che. vaLI A putra mitra strIAdi saghaLA mArA che arthAt e saghaLA mArI sAthe saMbaMdha rAkhanAra che have ahiM A putra AdinA viSaya huM ane mArA paNane je kathana che te upacaritathI upacAra kare che te ema ke svavIryanA parINAmane lIdhe putra Adi pitAnA AtmAne ja bheda che ane tethI putrAdi judA che te paNa paraMparAthI abheda saMbaMdhane upacA 2 karI zakAya che ane putrAdi pitAnA zarIranA paryAyarUpa hevAthI pitAnI ja jAti che paNa huM ane mAruM e vyavahAra te kalpa nAthI ja thAya che je tema na hete pitAnAja zarIrathI utpa na thaelI jU vigere paNa zarIra sAthe saMbaMdha dharAve che te temAM putrAdi vyavahAranuM kathana kema nathI karAtuM.? mATe huM ane mArUM e mAtra kalpanA che. (17) ane huM vasAdi chuM ema kahevuM te saMbaMdhI paNAnuM vAcaka che ane vastrAdi e
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 - saMbaMdha vAcaka che. tathA vastrAAdi huM chuM ema upacArathI mAneluM che, saMbaMdha ane saMbaMdhInI kalpanA hevAthI vyatikara asaddabhuta vyavahArane te viSaya thAya che eTale vastrAdi jaDamAM Atma buddhi ema vasaAdinuM ulaTuM jJAna thAya , che ane A vastrAdi saghaLA mArA che emAM vasAAdi pudagala paryAya che ane temAM mArApaNuM te te bhejya sejaka athavA bhega bhegInA upacAranI kalpanA che. arthAta vasaAdi bhejya che ane AtmA tene bhogavavA vALe che A kalpanAja che kAraNa ke je kalpanA na hoya te valkala je vRkSanI chAla athavA bIjA pAMdaDA je zarIrane AcchAdana karI zake che temAM A huM chuM athavA mArA vastra che ema kahevAtuM nathI A uparathI je vastromAM bhejya bhejaka bhAva raheluM che teja vijAtIya AtmA AdimAM nija saMbaMdhathI upacarita che evuM tAtparya samajavuM. ane trIje svajAti vijAti upacarita A sadabhUta vyavahAra kaho temAM gaDha dezanuM draSTAMta ApI sama jAve che jemake gaDha deza te huM chuM ane gaDha deza te mArAM che ema kahevAmAM svajAti vijAti upacarita asadabhuta vyavahAra che kAraNa gaDha ane deza vigere jIva ane ajIva banenA samudAya rUpa che
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 gaDha ane deza ajIva paNa che ane temAM cha paNa rahelA che, mATe temAM jIva ane ajIvane svajAti ane parajAti upacarita che (18) (upanayanI samApti kahe che) upanaya bhASyA ema, adhyAtama naya karI parikSA jaza laho e 15 bhAvArtha e pramANe A DhALamAM traNa upanaya ane te nA bheda kahyA have AgaLanI DhALamAM adhyAtma naya kahyA che te samajI tenI parIkSA karI jazane prApta kare, (19) DhALa ADamI, jAyA tuja viNa ghaDI cha mAsa--e dezI. (have nizcaya ane vyavahAra naya kahe che.) deya mula naya bhASIyA re nizcayane be va hA 2
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 nizcayane kividha kahyuM re zuddha azuddha prakAra re prANI parakho AgamabhAva.- 1 bhAvArtha- mULa nayato beja kahyA che jenA nAma ni. zraya ane vyavahAra che. temAM nizcaya naya be prakAra kahe che (1) zuddha nizcaya ane (2) azuddha nizcaya, A nayanA bheda samajIne he prANI? tame AgamanA hetune jANe. (1) - vivecana-AgaLanI DhALamAM nava naya ane traNa upana canuM svarUpa batAvyuM have A DhALamAM adhyAtma bhASA anusAra mULa beja naya che te kahe che temAM (1) nizcaya ane (2) vyavahAra, tatvane jethI nizcaya thAya te nizcaya naya ane vastu padArthane vyavahAra karavAmAM Ave te vyavahAra naya. nizcayanaya nA vaLI be bheda che jemAM (1) zuddha nizcaya naya. ane (2) azuddha nizcaya naya. jenuM svarUpa AgaLa kahevAze. (1) (zuddha ane azuddha nizcayanuM svarUpa kahe che) jIva kevalAdika yathAre zuddha viSaya nirUpAdhi .
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 mai nANAdika AtamAre azuddha teha sApAdhara-prANIurA bhAvArtha--upAdhi rahita paN jIva kevaLa jJAnAdi rUpa che te zuddha nizcaya, ane upAdhi sahita paNe jIva mi jJAna Adi rUpa che e azuddha nizcaya naya samajavA. (2) vivecana--karmanI upAdhithI kevaLa rahita arthAt kevaLa jJAna maya jIva anupAdhika che eTale jIva zuM che ema kahevu te zuddha nizcaya nayathI kahevAya che tathA bIjo azuddha nizcaya bheda che temAM mati jJAnAdika AtmA kahevAya che eTale karmarUpa upAdhie sayukata hAya ane matijJAnA varaNIya karmonA kSayathI je jJAna thAya te jJAnI AtmA matIjJAnI kahevAya arthAta matijJAna te jIva che ema azudha upalakSita thAya che; kemake matijJAna che te seApAdhika eTale karmAM janya che. tAtparya evuM che ke kevaLa jJAna che. te zughdha guNa che tethI karIne tevA zuddha guNe karIne yukata evA AtmA paNa zuddha che ane tethI tene zuddha nizcaya kahevAya che mati jJAna Ai Y che te azuddha che mATe azuddha guNe karIne yukata evA AtmA azuddha gaNAya che tethI te azuddha niSe
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 ca kahevAya che. nizcaya zabda AtmAne lAgu thAya che ane zuddha te karmanA AvaraNane kSaya tathA azuddha te karmanA Ava raNanuM havApaNuM che. zuddha ane azuddha baMnenI sAthe nizcaya zabda joDavAthI ema sUcavAya che ke kevaLa jJAna AtmAne guNa che ane matijJAna paNa AtmAne ja guNa che. A hetuthI zuddha ane azuddha baMne nizcayanA bheda kahelA che. (2) * * (have vyavahAranayanA bheda kahe che.) daya bheda vyavahAranA saddabhutA saddabhuta eka viSaya sad bhUta che para viSayo sad bhutare-ANI 3 bhAvArtha-vyavahAra nayanA paNa be bheda che (1) sabhuta vyavahAra ane (2) ad bhuta vyavahAra temAM e ka dravyane AzrIne rahe te saddabhuta vyavahAra ane para dravya ne AzrI rahe te asadbhuta vyavahAra samaje. (). vivecana-vyavahAra nayanA paNa nizcayanI peThe beja bhe da che (1) sadabhUta vyavahAra ane (2) asadabhUta vyavahAra. A
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 saddabhUta vyavahAra eka dravya viSayaka che eTale eka dravyane AzrIne ja rahe che ane bIje je asadabhUta vyavahAra nAmane bheda che te para viSayika eTale para dravyane AzrIne ja rahe che. (3) (saddabhUta vyavahAranA bheda kahe che.) upacaritAnupacaritathIjI pahela deya prakAra saMpAdhika guNa guNa bhedare je animitta upacAra-prANA bhAvArtha-sadabhuta vyavahAra nAmane pahele bheda te be prakAre che (1) upacarita sadabhuta vyavahAra ane (2) anupa carita sadabhuta vyavahAra je pAdhika guNa guNIne bheda dekhADe te prathama upacarita sadabhuta vyavahArane bheda che. (4) - vivecana--eka dravya Azrita je saddabhuta vyavahAra che tenA be prakAra che tenA nAma (1) upacarita saddabhUta ane (2) anupacarita sadabhuta e prakAre che. have AmAM upAdhi sahita guNa ane guNane bhedathI prathama bheda thAya che jemake navazya mati jJAna
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 eTale jIvanuM matijJAna have matijJAna te AtmAnuM AvaraNa yukata ane maLasahita jJAna che. eTale te upAdhi sahita che ema upacArathI kalpanA thAya che A uparathI pahelA bheda upa carita sadbhuta vyavahAra thayA (4) ( have sadbhuta vyavahAranA bIjo bheda kahe che) nirUpAdhika guNa guNIbhedera anuparita saddabhuta kaivala jJAnAdika guNAre AtamanA addabhutare--prANI // 5 // bhAvArtha--bIjo anupacarita saddabhuta bheda nirUpAdhika guNa guNInA bhedathI jANavA jemake kevaLa jJAnAdi AtmAnA saddabhuta guNA che. (5) * vivecana--anupacarita sadbhuta vyavahAra nAmanA je bIjo bhedya che te anupAdhika guNa guNInA bhedathI sidhdha thAya che jemake kevaLa jJAnAdi guNu sahita je AtmA che te nir pAdhika (kathI rahita thaele) AtmA che. kAraNake je ATha
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 karma che te AvaraNathI upAdhi yukta thaele mati jJAnAdi guNa che tethI AtmA upAdhi saMyukta mati jJAnI gaNAya che. ahIMA kAraNanA abhAvathI kAryane paNa abhAva thAya che e nyAyathI upAdhI sahita matijJAnAdi guNanA abhAvathI upAdhi sahita guNI AtmA paNa rahetuM nathI mATe upAdhithI vata guNa guNanA bhedanI bhAvanAthI bIje anupacarita sabhUta vyavahAra siddha thAya che kaI ema kahe ke kevalaAdi ema je Adi pada ApeluM che te kema hoI zake? kAraNa ke kevaLajJAnane akaja che tene javAbamAM ema samajavAnuM che ke jo ke kevaLajJAna ekaja che paNa kevaLajJAnathI utpanna thaeluM je anaMta sukha, anaMta vIrya Adi guNa che te guNe nI vivakSAthI kevalAdi ema kahyuM che. (5) (have asaddabhUta vyavahArane bheda kahe che.) asadabhUta vyavahAranA emaja bheda che dAya prathama asaMzleSita gejI deva data ghana jayare re-prANI che 6.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa3 bhAvArtha_evI ja rIte asadabhuta vyavahAranA paNa eja bheda che (1) upacarita asadabhuta ane (2) anupacarita asadabhuta temAM pahele bheda asaMzleSita cegathI eTale kalpita saMbaMdhathI heya che jemake devadatanuM ghana. (6) vivecana-jevI rIte saddabhuta vyavahAranA be bheda che tevIja rIte asaddabhuta vyavahAranA paNa be bheda che (1)upacarita asabhuta vyavahAra ane (2) anupacarita asadUbhuta vyavahAra, have asaMleSIta vegathI eTale kapita saMbaMdha mAnavAthI upacarita asalkata vyavahAra thAya che jema devadata nuM dhana" ahIMA devadattane dhananI sAthe sva svabhAvi rUpa saMbaMdha mAnavAmAM AvyuM che te kalpita che mATe upacati mAnavAmAM Avyo che kemake devadata ane dhana e baMne eka dravya nathI ane bhinna dravya hevAthI devada-ta ane dhanamAM sabhUta saMbaMdha nathI mATe te upacarita asaddabhuta vyavahAra samaja(6) (asaddabhuta vyavahArane bIjo bheda kahe che) saMzleSita ge bIje re - jema Atamane deha
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 naya upanaya nayacakramAre kahyA mula naya ehare--prANI ! chalt bhASA--mIjo bheda sazleSita yAge eTale karmAMnA sabaMdhathI kahuce che jema AtmAnu' zarIra. A rIte naya tha kramAM naya upanaya ane e muLa naya karIA che (7) vivecana--anupa carita asadbhuta vyavahArane bI.je bheda sazleSita eTale karma janya hAya che jemake " jIva deha sthita che " ahIMA AtmA ane dehane saMba`dha devavrutta ane dhananA sabaMdha jevA kalpita saMbaMdha nathI, kemake yAvat jIva sthAyi hAvAthI anuparita che. dehanI hayAti sudhI jIva tenI sAthe rahevAnA che paNa dhana devada-tanI sAthe sthAyi hevAnuM nathI. asadbhuta vyavahAranA bheda kahevAnu kAraNa e che ke jIva ane deha baMne judA viSaya che chatAM sabaMdha dharAve che. A pramANe purvakathita lakSaNa sahita naya upanaya ane e muLa naya kahyA che.zrI devasena nAmanA digambara AcArya kRta nayacakra zAstramAM paNa Aja pramANe ya upanaya ane mULa naya hyA che temAM jarA paNa visaMvAda paNAnuM kathana nathI. (7)
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 ( have tAMbara ane digaMbaramAM avidha batAve che) viSaya bheda yadyapinahIre IhAM amAre thula ulaTI paribhASA IsI te paNa dAje mulare-prANI mAtA bhAvArtha-joke amAre kavetAMbarene digaMbara sAthe viSayane mATe bheda nathI topaNa pAThanI zilI viparita karavA. thI kheda thAya che (8) vivecana-je ke digaMbara ane tAMbara vacce dravyAdika padArthanA jJAnamAM upayogI nayanA vicAramAM viSayane A thata arthane bheda nathI. mAtra zabdanI racanAmAM kAMI pATha bhe da jaNAya che paNa te pATha bheda tarapha lakSa rAkhavAnuM nathI. kAraNake naiyAyikene te arthathIja prajana che. naiyAyike te mATe zabda te prayajana vagaranA che chatAM devasena AcArya A utkrama zilI arthAt arthanI samAnatA ane zabdanI asamAnatA rUpa viparIta bhASA karIne vRthA saMtapta thAya che ane e joIne amArUM aMtaHkaraNa duHkhita thAya che kAraNa ke jIna bhagavAna
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 nA yata siddhAMtathI siddha je zuddha paribhASA che tene tyAga karIne devasena AcArya nayacakra nAmaka graMtha racIne viparIta paribhASAnuM nirUpaNa kare che (8) ( have boTika matanI viparIta paribhASA kahe che) tatvArthe naya sAta che re A dezAMtara paMca aMtara bhAvita uddharI re navane kiye prapaMca re-prANI hA bhAvArtha-tatvArtha sUtramAM sAta naya kahayA che ane A dezAMtarathI pAMca naya kahyA che. A zAstranI rIta mukIne dravyArthika ane paryAyArthika e be naya judA gaNI nava naya kahevA e ke prapaMca te vicAraze. (9) vivecana-tatvArtha sUtramAM muLa sAta naya kahyA che ane mata matAMtarathI pAMca nayanuM paNa pratipAdana kareluM che. zabda samabhirUDha tathA evaMbhuta e je traNa naya kahyA che tene eka zabda nayamAM samAveza thAya
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 che tethI naigama, saMgraha, vyavahAra, majusuma ane bAkI traNane eka zabda naya ema pAMca naya thAya che. te eka eka nayanA se se bheda che tethI temAM sAta naya che tenA sAtaso bheda ane pAMca nayanA pAMcase bhedanI kalpanA thAya che, Aja viSaya AvazyakamAM paNa kahe che mATe AvI rItanI je zAstranI paribhASA tene tyAga karIne je dravyArthika ane pa yArthika naya A nayama aMtaragata che tene judA karI devasana AcArya nava naya kahe che te svapala kalpita prapaMca che. (9) (vaLapaNa eja carcA kahe che.) pajayastha dravyArAre jo tame alagA dITha ampiyaNa sthiya bhedathIre kema agyAra na Thare-prANa 1 bhAvArtha-je tame paryAyArthika ane vyArthika e be nayane sAta nayathI judA joyA te arpita ane anati na kahyA. (1)
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 vivecana-je dravyArthika tathA paryAyArthika naya judA rUpe dekhAvAthI tene judA gaNInavanaya tame kahyA te pachI apita ane anarpita bhede sAthe joDIne agyAra naya kema na kahyA, kAraNa ke naigama saMgraha ane vyavahAra e traNa bhedathI dravyArthika naya traNa prakAre che ane trAju sUtra, zabda, samabhirUDha tathA evuM bhuta e bhedathI paryAyAthIkanaya cAra prakArane che, eja rIte apati ane anapata rUpa je be bheda che te sAmAnya ane vizeSanA paryAya che ane dravya tathA paryAyamAM rahe che jemake sAmAnya be prakAranA che (1) uddhatA sAmAnya ane (2) tirthaka sAmAnya. AmAMthI uddhatA sAmAnya te dravyarUpa che kAraNa ke te saghaLA paryAyamAM sAdhAraNa rUpathI rahe che ane tiryaka sAmAnya pratIti jema ghaTa paTa Adi tenA sadRza pariNAma lakSaNa vyaMjana paryAyamAM ja rahe che kAraNake sthala rUpathI kALAMtare rahevAvALuM ane zabdanA saMketa gocara vyaMjana paryAya che e pramANe pravacanIkenI prasiddhi che ane vaizAdRzya rUpa vivarta lakSaNa sahita vizeSa che te paNa paryAyamAMja aMtaragata thAya che tethI karIne sAmAnya vizeSathI adhika nayane avakAza rahe nathI. (10)
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 saMgraha vyavahArAdikere jo tame bhale teha. Adi aMtanaya thakamAM kema navI bhale ehare-prANI 11 bhAvArtha-o saMgraha ane vyavahAra nayamAM arpita ane anarpitane samAveza karaze to Adi ane aMta naya mAM dravyArthika ane paryAyArthine kema samAveza karAta nathI. (11) vivecana -je A arpita ane anapita nayanuM saMgraha sthA vyavahAranayamAM saMmelana karavAmAMAvete dravyArthika ane paryAyArthika nayanuM paNa anukrame prathamanA traNa ane pAchalanA cAra nayamAM kema saMmalena nathI karAtAM? jo ema kahe ke arpata vizeSa rUpa che ane anapata sAmAnya che tethI apIlane vyavahAra Adi vizeSa nayamAM samAveza thAya che ane anapatane saMgraha nayamAM samAveza thAya che. Aja pramANe dravyothIka ane paryAyAthaka nayane kema samAveza na thAya? zrI jInavANI rUpa si dvAMtamAM sAta nayanuM ja kathana che. teno tyAga karIne nava naya. kahevA te yukata nathI. ane dravyothIka tathA paryAyAthI nayane
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 . anukrame prathama traNa ane aMtanA cAra navamAM samAveza thaI zake che tene judA karavA te paNa piSTapeSaNa jevuM ja che. (11) (dravyArthika ane paryAyArthikane kevI rIte aMtarabhAva thAya che te kahe che) pajava naya tia aMtamAre prathama dravya naya cAra jana bhadrAdika bhAviyAre mahA bhASya suvicAra-prANI che. 12 bhAvArtha--aMtanA traNa naya paryAyArSika nAmanA che ane prathamanA cAra naya dvavyArthika che, zrI janabhadra kSamA zamaNuM gaNIe mahA bhAgyamAM kaheluM che. (2) vivecana-aMtanA traNa naya eTale zabda, samabhirUDha ane evabhuta e traNa naya paryAyArthika kahevAya che tathA AdinA cAra naya je nigama, saMgraha, vyavahAra ane aju sutra te dravyArthika kahevAya che. vizeSAvazyaka sutranA mahA bhAgyamAM zrI janabhadra kSamAzramaNa gaNIe
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 eja pramANe kahelu che arthAt cAra naya dranyArthika che ane traNa naya paryAyArthika che. 12 // siddhasena mukha ema kahere prathama nya naya tIna tasa Rnu sutra na saMbhavere drAzyaka lInare--prANI 5135 bhAvArtha-siddhasena paNa AdinA traNa nayane dranyArthi naya kahe che ane bAkInA cAranaya paryAyAthiMkanaya kahevAya chedra nya nA vartamAna paryAya kahevAthI rUjusutramAM dravyArthika nayanA sabhava rahetA nathI. (3) vivecana---vaLI mallavAdi ane tArkIka zAmaNI je siddhasena divAkara che te prathamanA naigama, saMgraha ane vyavahAra e traNa nayane drabyArthIka naya kahe che ane antanA cAra nayane paryAyAIka kahe che. khIjA AcAryAM paNu temaja kahe che. phreyArthIka nayanA matamAM saghaLA paryAya nizcayarUpe kalpita che kemake saghaLA paryAyamAM anugAmidravya samAviSTa thAya che jemake
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 kaMDalamAM suvarNadravya paryAyAthI nayanA mate dravya paryAyathI bhinna nathI kemake paryAyathI je artha kriyA draDha che te artha yiAne nitya upayoga kayAM thAya che? arthAta suvarNana kuMDala Adi ane mRttikAnA ghaTa AdithI je AbhUSaNa ane ghaTa dhAraNa ArirUpa artha kriyA draDha che te nitya nathI kemake paryAne nAza thavAthI suvarNa tathA mRttikarUpa dravya zeSa rahe che. dravyA rthika nayanuM A lakSaNa che tethI karIne atIta ane anAgata paryAnA pratikSepI zuddha artha paryAyane mAnavAvALe jAsUtra naya dravyArthika kevI rIte thaI zake e A AcAryone abhiprAya che tethI karI te AcAryanA matamAM Aju satra naya vyAvazyakanA viSayamAM lIna nathI thaI zaktA. mATe kSaNika dravyane kahevAvALe te sUkSma jIju sUtra che ane vartamAna paryAya ne prApta thaela dravyane kahevAvALA sthala sUtra che. evA trAju sUtrane dravyArthika naya kahevuM joIe e siddhAM ta vAdine mata che. (13) (zaMkAnuM samAdhAna kahe che) . Ima aMtara bhAvita tAre kema alage upadeza
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca thakI jema sAtamAMre viSaya bheda nahi leza-prANI che 14 bhAvArtha--evI rite dravyArthika ane paryAyArthika naya sAta nayamAM aMtara bhuta thAya che chatAM tene jude upadeza kema kare che? temaja mAtaramAM pAMca naya che temAM be naya meLavI sAta naya jema kahevAya che tema dravyArthika ane paya yArthine jude upadeza kema na thAya? ema je kaI kahe te te yukta nathI kAraNa ke zabda, samabhI rUDha tathA evaM bhUtane jema viSaya bheda che tema dravyArthika tathA paryAyArthikane leza mAtra viSaya bheda nathI (14) vivecana--agAu kahyA pramANe sAta naya athavA matAM tarathI pAMca nayamAM jene samAveza thAya che evA je dravyothaka ane paryAyArthika na tenuM judI rIte nirUpaNa kevIrIte thaI zake arthAt dravyArthika ane paryAyArthika sAta athavA pAMca nayathA abhinna che ema kahevuM ayukata che kAraNa ke naigama saMgrahaAdimAM tene aMtara bhAva che. je ema kahevAmAM Ave ke a nya matamAM pAMca naya kahyA che temAM samabhirUDha ane evabhuta ne meLavavAthI sAta naya gaNAya che temaja teja pAMca nayamAM dravyArthi
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 kaane paryAyArthika naya meLavavamAM zI harakta che? paNa e kahevuM nathI kemake zabda ane samaMbhirUDha nayamAM je viSaya bheda che tevI rIte dravyArthika ane paryAyArthika nayamAM viSayabheda dekhAte nathI. eTale te sAta nayathI abhizaja che. zabda Adi naya bhinna viSayaka che. dravyArthika nayana daza bheda kahyA che te sarve zuddha azuddha saMgraha nayamAM aMtaragata thAya che ane paryAyArthika nayanA che bheda che te upacarita anupacarita vyavahAramAM ane zudhdha azuddha rujusutra nayamAM aMtarabhuta thAya che tAtparya evuM che ke, gatArtha viSayane je bhinna mAnIne nayanA bhedanI kalpanA karIe te muLa sAtanI mAnyatAnI prakriyA truTI jAya che (14) -- - (vaLI paNa zaMkAnuM samAdhAna kare che.) . saMgraha ne vyavahArathI re nagama kiMhA eka bhinna teNe te alage tehathI re e te deya abhinna re -mANInapA
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha-saMgraha ane vyavahAra nathI te naigama naya koI vakhata bhinna dekhAya che tethI saMgraha ane vyavahArathI asaMlagna viSayane dhAraNa karavA vALA nigama A baMnethI pRthaka che ane drArthIka tathA paryAyAthIMka e baMne sAta nayathI kaI paNa sthale bhinna viSayaka nathI. 17 vivecana-- ke saMgraha ane vyavahAranayamAM nigama nayanA sAmAnya ane vizeSa naya e baMne paryAya aMtara bhUta thaI jAya che te parNa kaI kaI pradezAdI draSTAMta sthAnamAM saMgraha tathA vyavahAra nathI naigama naya bhinna viSaya vALa paNa thaI jAya che. tethI karIne koI koI ThekANe bhinna viSayavALe te he vAthI nigama nayane jude pratipAdana kare che parAtu dravyArthika ane payayAthIka nayata nigama saMgraha Adinaya vaDe bhinna viSayanA dhAraka thaI zakavAne jarApaNuM saMbhava nathI kAraNa te sAte nayathI abhinna che. mATe te sAta nayathI A be naya judA karIne nava bheda kevI rIte kahi zakAya? (vaLI paNa eja artha kahe che) Ima karatAM e pAmIe sarva vibhakata vibhAga .
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 jIvAdika premakAna hire ihAM prayAjana lAgare--prANI / / 16 bhAvArtha--ema karatAM eTale sAta nayanA nava naya kahetA pharI bhAga karavA jevu ka'i paNa prayAjana ja tA jenA bhAga karelA che tenA thAya che jIvAdikanI peThe ahIM NAtuM nathI. (16) vivecana--sAta nayane badale jo nava naya kahevAmAM A ve tA jenA eka vAra vibhAga karelA che te padArthane phrIthI vibhAga karavA paDe che ane tyAre jIvAdikanI peThe arthAta jI va ane ajIva evA dravyayanA bhAga karI pharI jIvanA saMsa rI ane siddha evA be bhedde kahelA che ane ematA pAMcase tresaTha bheda jIvanA kahelA che. evIja rIte dravyArthika ane paryAyAthIka e mULa be bheda che temAM naigama AdithI drabyArthI kane traNa prakAranA kahIe ane Rnnu sutra agni bhedathI paryAyA. thIka cAra prakAranA che ema kahevu te yAgya che paNa sAta ya mAM e naya vadhArIne nava naya che ema kahevu tetA savathI mithyAja jANavu' jIva jema sa`sArI ane siddha kahyA che te chatAM jIva e trIjo bheda kahevAtA nathI temaja dravyArthIka kahe
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 tA naigamAdi traNa naya AvI jAya che ane paryAyArthika kahe tA sajusutra Adi cAra nayane samAveza thAya che paraMtu jIva, saMsArI ane siddha ema traNa bhAga nahi thatAM saMsArI jIva ane siddhanA jIva ema baMne bhedamAM jIva sAtheja che jude bheda nathI. tema A baMne naya sAte nayanI sAthe che paNa judA nathI vaLI ema kahe ke jIva ajIvamAM AAvAdi tatvanuM grahaNa thaI jAya che chatAM te judA kahelA che tema dravyathIka paryAyAthIka naigamAdi nayanuM grahaNa thAya che chatAM tene judA kahI zakAya, Ama mAnavuM bhula bhareluM che kAraNa ke ahIMA jIva ajIvanA jevuM prayeAjana nathI. kAraNake AzravAdi judA tatva kahyA che te vyavahAra mAtrathIja che. tAtparya evuM che ke je bhedamAM prabaLa hetu na hoya te bheda vyartha ja che. jIva ajIvamAM tane samAveza thavA chatAM judA ta kahevAnuM prajana evuM che ke jIva ane ajIva e be mukhya dravya che, baMdha spaMga karavA ane mekSa grahaNa karavA yogya che ane Azrava baMdhanuM kAraNa che tethI Azravane paNa heyarUpa kahevuM joIe. ane mekSate mukhya padArtha che kAraNa ke tene mATe te saghaLA padArthonuM nirUpaNa che ane teja upAdeya che mATe mekSanA kAraNe je saMvara ane nirjarA tenuM paNa nirUpaNa
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 kareluM che evI rIte jIva, ajIva, Azrava, baMdha, saMvara, nirjarA, ane mokSa e sAta ta kahevAnuM prayojana che. A ne eja prayAjana anusAra subha baMdhanuM kAraka punya ane A subha baMdhanuM kAraNa pApa ema judA kahevAthI nava tatva thaI zake che. dravyArthika ane paryAyArthika nayathI naigama Adine bhinna upadeza karavAnuM kAMI prayajana nathI. (naya sAta ja kahyA che) bhinna prayajana viNa kahyAre sAta muLa naya sutra teNe adhikuM kema bhASiyere rAkhIye nija ghara sutra-prANI bhAvArtha-bhinna projana vagara zAstramAM mULa sAta naya kahyA che mATe tenuM ullaMdhana karIne nava naya kema kahI zakAya? mATe pitAnAja gharanuM sUtra rAkhavuM vivecana-kAMI paNa bhinna kAraNa darzAvyA vinA zAsanamAM sAta naya kahyA che te sUtra satta mura navApAttA maLa naya sAta
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ema spaSTapaNe sUtramAM kahyuM che. te pachI sUtranA vAkayanuM ullaMghana karIne sAtathI adhika naya che ema kevI rIte kahI zakAya. mATe ApaNA zAstra vacananI rakSA karavAne mATe sAta naya che. emaja kahevuM joIe. paNa sutranuM ullaMghana karavuM nahi. (17) (emAM sAkSI batAve che.) daza bhedAdika paNa Ihire upalakSaNa karI jANa nahite kahe aMtara bhare pradezArtha kuNa ThANa-prANI 18 bhAvArtha--dvavyArthIkanA daza bheda kahyA che te paNa upalakSaNathIja samajavAnuM che kAraNa ke nahi te pradezArtha naya ne zemAM aMtara bhAva thaI zake? vivecanadevasenajInA racelA naya cakra graMthamAM dravyA thikanA daza bheda kahyA che te upalakSaNathI ja samajavA jaie arthAt A bheda digdarzana mAtra che ethI bIjA ghaNA bheda paNa thaI zake che ane je te daza bhedane upalakSaNa mAtra na mAnIe
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 te pradezArtha nayanA kayA nayamAM atarabhAva thaI zake? vaLI prakArAMtarathI khIjA aneka bheda thai zake che (1) azuddha (2) azuddhatara (3) azuddhatara (3) azuddhatama (4) zuddha (pa) yuddhatara (6) zuddhatama ema aneka bheda che te sanA saMgraha kayA nayamAM karI zakAze? mATe A je daza le che te paNa upalakSaNapaNeja mAnavA joIe. (18) ( upanayanA paNa vyavahAramAM samAveza thAya che) upanaya paNa alagA hire je vyavahAra samAya nahi tA bheda pramANanAre upa pramANa paNa thAyare-prANI // 19 // bhAvArtha je upanaya kahyA che te juThThA nathI kAraNa ke tenA vyavahAramAM samAveza thAya che, jo ema na heAya tA pramANanA bheda upapramANa paNa thAya. (19) vivecana--je traNa upanaya kahyA che te vyavahAra nagamAdi nayathI nuDhDhA nathI tattvArtha sutramAM vyavahAranuM lakSaNa
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 paNa evuM ja kahyuM che ke je bahudhA upacArathI pUrNa heAya athatuM jemAM upacAra adhika hoya te te saMkSipta akSaramAM vistAra sahita arthanA dhAraka thAya che. ema chatAM je nayanA bhedane upanaya karI mAnIe te para vyavasAyi jJAna pramANe, e lakSaNe lakSita jJAna rU5 pramANane eka deza mati jJAnA dika athavA deza avagrahAdika tene upapramANa kema nathI kahetA? mATe naya upanayanI je prakriyAkarI che te ziSyane samajAvavA mATe che. vyavahArane nizcaya thakIre sya upacAra vizeSa mukhya vRtti jo ekanAre te upacAri zeSare-prANuM che 20 bhAvArtha-nizcaya nayathI vyavahAra nayamAM upacAranI vizeSatA zI che? je ekanI mukhyatA thAya che te anyanuM upacAripaNuM thAya che (20) vivecana--nizcaya nayathI vyavahAra naya sAthe upacAranI vizeSatA kevI che te jANavAnI IcchAthI kahe che ke vyavahAra
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17ra nayamAM upacAra che, ane nizcaya nayamAM upacAra nathI eTalI vizeSatA che arthAta ekanayanI mukhya vRti rahe che tyAre anya naya nIupacAra eTale gaNu vRti rahe che. syAdvAda ratnAkaramA AvAta che jemake tipitAnA arthanI satyatAnuM abhimAna saghaLA nAmAM paraspara hoya che ane satyatA te samya drazananA saMgathI thAya che. mATe tAtparya evuM che ke jyAre eka naya mukhyapaNe hoya tyAre bIjA naya gaNapaNe hoya ane e gaNapaNuM teja upacAra che udAharaNa tarIke nizcaya nayathI "AtmA" e zabda che tenuM muLa svarUpa siddhanA jevuM che te AtmA sAthe je jaDapaNanuM saMbodhana te gANuthI che. vyavahArathI AtmAne saMsArI kahevAya che ane janma maraNa Adi karate te deva, manuSya, tiryaMca nArakI vigere rUpathI kahI zakAya che. vyavahAra dazAmAM anaMta guNadipaNuM je nizcayathI kaheluM che te gaNa dekhAya che. (20) teNe e bhASya bhAkhyuM re Adariye niradhAra tatva aratha nizcaya grahare jana abhimata vyaSahAra prANI mArA
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 bhAvArtha mATe bhAgamAM je pramANe kaheluM che ke "nizcaya naya tatvArthane kahe che ane vyavahAra naya manuSyanuM kahelukahe che. tene nizcaya pUrvaka svIkAra kare joIe (21) vivecana-ethI karIne bhASya eTale vizeSAvazyakyAM vyavahAra ane nizcayanayanA je lakSaNe che tene nizcaya purvaka Adara karavuM joie. bhASyamAM nizcaya ane vyavahAranA lakSaNa A pramANe kahayA che. nizcaya naya che te te tatvArthaneja kahe che eTale yuikta purvaka je artha siddha che tene ja kahe che ane vyavahAra naya te lekene je ISTa che te kahe che kAraNake lekene je abhimata che teja vyavahAra kahevAya che mATe vyavahAra che te pramANe bhUta nathI paNa tanasvArthanA je grAhaka che teja pramANa gaNI zakAya che pramANunA saMpUrNa tatvArtha grahaNa karAvavAvALo nizcaya naya che ane pramANunA eka deza tatvArtha ne grahaNa kahe che tete vyavahAra kahevAya che, nizcaya ane vyahArane A pramANe viveka che, bAkI vyavahAra ane nizcaya naya nA viSayane bhinna ja che. mATe A pramANe nizcaya ane vyavahArane samajavA joIe.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 ( have upacAra viSe kahe che) abhyaMtaratA khAdyane re je bahu vigati abheda niramaLa paraNatidravyanIre e savI nizcaya bheda re--prANI rA bhAvArtha bAhya arthane upacAre abhyaMtarpaNa... hAya che aneka vyakitanA abheda dekhAya, ane je drazyanI nimaeNLa pariNati che te sarva nizcaya nayanA viSaya che. (22) vivecana--khAdya padArthanuM je abhya'tarpaNa. eTale aMtaragapaNuM che te nizrcaya nayanA viSaya che jemake samAdhi, naMdanavana, bheAli, samatA, jJAna, mahA vimAna vigere, ane pu'DarIka adhyayana vigere paNa eja rIte samajavu ane mahu vyakita gata je aneka viSaya che tenuM bheda rahitapaDyuM te paNa nizcaya nayaneAja viSaya che jemake o AvA ityAdi sUtra che. tevIja vaidAMta darzana paNa zudra saMgrahu nayanA AdezarUpa hAvAthI zuddha nizcaya nayanA artharUpa saMmati graMthamAM kahyuM che. ane je dravya eTale
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 padArthanI nimaLatA che te paNa nizcaya nayane ja viSaya che ahIMA je nirmaLatA kahI che te pariNAmanI nirmaLatA samajavAnI che. AvI rIte atyaMtaratva Adi ni. zraya nayaneja viSaya che. jevI rIte lakattara artha prApta thAya che tevIja rIte nizcaya nayanA bheda thAya che ane e ja hetuthI leketara arthanI bhAvanA prApta thAya ema jANavuM joIe (rara) (have vyahAra nayane viSaya kahe che) jeha bheda che vigatino je utkaTa paryAya kAryanimi-ta abhinnatAre e vyavahAra upAyare pANuM 23 bhAvArtha--je vyakitane bheda hoya che, je utkaTa paryAya che tathA je kArya kAraNanI ekatA che te sarva vyavahAranA bheda che. (25) vidhacana-je vyaktinA bheda che tene nizcaya rUpathI vyavahAranA bheda jANavA jemake aneka dravya che, aneka jIva
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 che. ityAdi rItIthI vyavahAra nayanA artha che tathA je nizcaya nayamAM udhRta paryAya che te paNa vyavaDAra nayanA bheda che. e hetuthI ema paNa kaheluM che ke nizcaya nayathI bhamara paMca varNa arthAta pAMca raMganA che. ane vyavahAra nathI te mAtra kALA raMganAja che. ItyAdi rItIthI siddhAMtamAM prasiddha che utkI paryAya che te paNa vyavahAra nayane ja bheda che ane je kArya kAraNa tathA nimitta nimittanI ekatA che te paNa vyavahAra nayaneja viSaya che jemake Ayuvrata che, ahiMA dhRtarUpa je AyunA kAraNarUpa kaheluM che temAM AyurUpatA mAnI che. athavA jevI rIte parvata baLe che, mAcaDe mAMca zabda kare che, bhAlA ghuse che, gaMgAmAM zeSa che ItyAdi je rUpI viSayaka aneka vyavahAra bhASA che te sarva vyavahAra nayanA viSayane dhAraNa karavAvALI ja jANavI. tAtparya evuM che ke je vyakita. ne bheda che tathA je utkaTa paryAya che ane je kArya kAraNanI ekatA che ItyAdi sarva vyavahAra nayanAja bheda che. (23) (have saMkSepamAM samAdhAna kare che.) emabahuviSayanirAkArIre karatAM tasa saMkoca
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 kevaLa bAla bedhavAre . devasena A leca re-prANI pArakA | bhAvArtha_evI rIte nizcaya ane vyavahArAdi nayanA dhaNA arthane TALIne tathA tene saMkeca karIne devasena A cA kevaLa bALakane baMdha karavAne vicAra rAkhe che.(24) vivecana-evI rIte ghaNA arthane dhAraNa karavAvALA je nizcaya ane vyavahAra naya tene tyAga karI ne ane pharI teja na yane saMkSepa karIne pAMca ke sAta nayane badale naya nava che ema adhikatA karIne maMda buddhivAlAene samajAvavAne mATe nayacaka graMthana kartA zrI devasena AcArya A racanA karelI che je zAstrathI virUddha hovAthI pitAnA graMthanuM gairava batAva vAne prapaMca hevAne saMbhava che. (24) (upasaMhAra kare che.) ema bahuvidha naya bhaMgasure eka trividha payastha
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 para harakhe haiyaDale sujaza lahI paramaththa-prANI garapA bhAvArtha e rIte bahu prakAre naya ane bhaMgathI dravya guNa paryAyarUpa ekaja artha jANe ane te jANI tene paramArtha grahaNa karIne hRdayamAM harSita thAo. vivecana-A prakAre zrI jInezvara mahArAje kahelA sUtranA kramavAra je naigama Adi sAta athavA pAMca nayanA aneka bheda rupa samUhathI IcchAnusAra kaI paNa eka jIvaAdi padArthane dravya guNaparyAya rUpa nizcaya karIne bahu prakAranA naya gamabha gane samaje ane tene paramArtha grahaNa karI sujasa pAme tathA hRdayamAM AnaMdane prApta kare (25) DhALe navamI. Ima dhane dhaNane paracAve--e dezI. eka aratha tihuM lakSaNe jema sahita kahe jInarAjare
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 tema sahaNa mana ghAratAM * sIje saghaLA zubha kAja re janavANuM prANuM sAMbhaLe-AlA bhAvArtha--jevI rIte jInezvara bhagavAna ekaja padArtha ne traNe lakSaNe karIne yukta kahe che tema manane viSe sadaNA ne dhAra karavAthI dareka zubha kAryanI siddhi thAya che, he bha vya prANuM? tame jInezvara mahArAjanI vANIne sAbhaLo (1) vivecana-ekaja padArtha jIva ke pudgala, ghaTa ke paTa jevI rIte traNa lakSaNe karIne saMyukta hoya che eTale utpati, vinAza, ane caitra e traNe lakSaNa dareka padArthamAM hoya che e ma zrI jInezvara mahArAje tripadimAM kahyuM che. navA juve vA vimevA kathaMcita utpanna thAya che, kathaMcita vyi paNe rahe che ane kathaMcita naSTa thAya che. A rIte dareka padArtha traNa prakAranA che. A tripadinA arthane graDaNa karI temAM zraddhA rAkhanAra bhavya prANu abhiSTa padArthane prApta kare che arthAta samyagdarzana pAmIne mokSane paNa prApta kare che. koI padAthe nitya che, koI padArtha anitya che, ema je taiyAyikenuM
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevuM che te jana mata pramANe yogya nathI kAraNa ke amuka padArtha ekAMta nitya ane amuka padArtha ekAMta anitya mAnavAthI leka yuktithI paNa temAM virodha Ave che tethI karIne dareka padArtha utpAda, vyaya, ane daivya rUpa traNe lakSaNe karIne saMyukata che ema ja samajavuM joIe. zrImAna hamAcAryajI e kahyuM che ke dIpakathI te AkAza paryata samasta padArtha eka svabhAvane dhAraNa karavA vALA che ane svAddhAda mudrAnuM ulaMghana karatA nathI. mATe temAMthI amukane nitya ane amuka ne anitya kahevuM te virodha darzaka che. (have trividha lakSaNa rUpa arthanuM vivaraNa kare che) utpAda vyaya dhruvapaNe che samaya samaya pariNAmare SaTa dravya taNe pratyakSathI navirogha taNe e ThAmarejanA rA bhAvArtha--utpAda vyaya ane daivya rUpa traNe lakSaNa ka rIne e dravyane pariNAma samaye samaye pratyakSapaNe dekhAya
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 che emAM jarApaNa virodha jevu nathI. ( 2 ) vivecana--kSaNe kSaNe utpAda vyaya ane caitya e traNe la kSaNe karIne chae drazyanA parINAma thAya che. have kAi kahe ke jyAM utpAda tathA nAza che tyAM dhAnya nathI, ane jyAM dhrAnya che tyAM utpAda tathA vyaya nathI, jayAM chAyA che tya tApa nathI ane tApa che tyAM chAyA nathI tevI rIte utpAda, nyaya ane dhAnya ekaja sthaLe rahyAM zake nahi. A za'kAnA u-taramAM samajavAnuM ke jema uSNu tathA zIta sparza parasparanA parIhArathI kramavAra agniI tathA jaLamAM dekhAya che arthAt eka khIjAnA tyAgathI uSNu pa agnimAM ane zIta sparza jaLamAM dekhAya che ane te ane sparzanA kAipaNu eka sthAnamAM saMgraha karAMe te virudha Ave che paraMtu A sthaLe tA sarvAM lakSaNa eka vastu mAM pratyakSa rUpathI dekhAya che ane eka bIjAne dUra karavAthI koipaNa eka paTTA mAM kevaLa eka utpAda vyaya ane drAvya e traNe lakSaNa pratyakSa pramANathI dekhAtuM nathI teA pachI A virodha kevI rIte kahI zakAya? mAtra anAdikALanI ekAMtanI vAsanAthI prANI paraspara virodha dekhe che paraMtu paramAtha thI jo vicA 2 ka2tA kAipaNa jAtanA viredha nathI, kemake samayanA nizcayathI
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 je thAya che teja virodha dUra karavAne kAraNa rUpa che. (2) (karI paNa teja kahe che.) ghaTa mukuTa suvarNaha arthiyA vyaya utpatti thiti peaMtare nija rUpe hove hemathI dukha harSa upekSA vaMtare mArA bhAvArtha-dukha tathA harSathI mukata ane upanti, nAza ane rithati e traNe jemAM che evA suvarNa ghaTa suvarNa mukuTa ane suvarNa e traNe rUpa badalatA hovA chatAM temAM suvarNa , potAnA svarUpe sthita che. (3) vivecana-juo ke ekaja hema dravyane viSe ghaTAkAre nAza ane mukuTAkAre utpati tathA hemAkAre sthiti e traNa lakSaNa pratyakSa dekhAya che kemake hema ghaTa bhAMgIne hema mukuTa thAya che, temAM jene nAza tene duHkha ane jenI utpati tene harSa paNa thAya che ane suvarNa ke je niraMtara pitAnAja rUpamAM sthita che tene sukha ke duHkha kAMI nathI AvI rIte
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 sarvasva utpAda vyaya ane daitrya paryaya dravya rUpathI jANavuM joIe suvarNa je dravya che te nitya che ane tenA paryAya je ghaTamukuTa te adhuva che tethI samajavuM joIe ke je dravya che te nitya che ane tenA paryAya anitya che. (have utpAda ya ane dhruvane abheda saMbaMdha dekhADe che) ghaTa vyaya te utpatti mukuTanI dhruvatA kaMcananI ekare dala eke varte ekadA nija kAyazakita anekare-jana bhAvArtha-hemanI ghaTanA vyaya ane temanA mukuTanI utpati e baMne eka kAraNa janya che tathA baMnemAM suvarNanuM dhruvapaNuM che AvI rIte ekaja padArthamAM ekaja kALe aneka kAryanI zakita rahelI che. (4) vivecana--je suvarNanA ghaTane nAza teja suvarNanA muka TanI utpati che kemake ghaTane nAza ane mukuTanI utpatie
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 ane kArya ekaja kAraNathI utpanna thayA che nyAyane e si ddhAMta che ke je dravya je dravyanA nAzathI utpanna thaelache te ekaja dravyanA upAdAna kAraNathI upAdeya che. jemake jyAre ghaTa dravya ne nAza thavAthI mukuTa utpanna thaye te ghaTa dravyanA nAzanuM upAdAne kAraNe je suvaNe che teja mukuTanuM kAraNa che A rIte ghaTane nAza ane mukuTanI utpati ekaja suvarNa rUpa kAraNathI thayela che. A rIte ekaja suvarNanA kA raNathI ekaja kALe pUrva paryAyane nazi, uttara paryAyanI utpa nita ane mULa dravyanuM dhruvapaNuM e traNe lakSaNa sAthe rahe che A pramANe traNe lakSaNe karIne sahIta ekaja vastunA rANe lakSaNa eka samayamAM che te paNa sukha duHkha ane mAdhyasthapaNuM e traNe prakAranI zakti jaNAtI hovAthI temAM bhinnatA paNa Ama thavI joIe Aja hetuthI sthAt utpanna thAya che syAt naSTa thAya che ane sthAt prava che evA vAkayane prAga karave paDe che, upane e mULa pAThamAM paNa jevA zabda che te sthAt arthane ja sUcaka che jemake saparka kALe kahevAya che paraMtu sarpanA peTane bhAga kALe nathI ane zeSanAga je kahevAya che te te vaLI saphedaja che te paNa smAta zabdanA prayogathI evuM saMbodhana thaI zake che. tripAdinuM mahA
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 vAkyamAM paNa sthAkAranI la.janA che (4). bahu kAraya kAraNa eka kahiye te dravya svabhAvare te kAraNa bhedA bhAvathI hoya kAryo bheda bhAvara-jInA pA bhAvArtha--aneka kAryanuM ekaja kAraNa che ema dravya ne je svabhAva kahe te kAraNanA bheda bhAva vagara kone bheda bhAva kevI rIte thaI zake? (5) vivecana-have jayAre ema kahyuM ke eka kAraNathI aneka kA utpanna thAya che e dravyane svabhAva che jemake suvarNa dravya ekaja avyakata rUpa che, mukuTAdi je tenA vikAra che tete miyA che; ane sukha duHkha tathA madhyasthapaNuM e traNe kArya karavAnI zakti A ekaja suvarNa dravyamAM che te pachI kAraNanA bheda vagara sarca bheda kevI rIte thaI zake? kemake je kalyANanuM sAdhana che te pramAdanuM kAraNa hoI zake che ane je aniSTanuM sAdhana che te zekane utpanna karavA vALuM che. ane baMnethI bhinna jemAM ISTa ke aniSTa kAMI nathI
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 te mAdhyasthanu kAraNa che to pachI A traNa prakAranA kArya e rUpa kAraNa dravyathI kevI rIte utpanna thaI zake che. kAryagata draSTAMtane anusarIneja kAraNagata zakritanI kalpanA karavI joie jo ema na mAnIe teA agnInA sAge je jaLa che te dAha upanna karavA vALA svabhAvanu dhAraka che. e kalpanA juThI paDaze. mATe kAryabheda thavAthI kAraNa bheda avazya mAnavu ja joie. ane aneka kAryane utpanna karavA vALI je zakita che, te paNa ekatva anekavarUpa syAdvAdane sUcIta kareche (5) (have A viSayamAM AddhanA mata kahe che) zAkAdi janane vAsanA bhede kAi khele buddha tasa manasakAranI bhinnatA viSNu nimitti bheda phrimadure nAdA bhASA--dravyamAM je zAkArtti thAya che te leAka vAsa nAnA bhedathI thAya che paNa zAkAdi kAraNamAM vastunA bheda nathI
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 A pramANe je Addha kahe che te nimitta zunya che ane temAM manarakAranI bhinnatA hovAthI te zuddha kema thai zake? (6) vivecana--khAddha kaheche ke utpAda ane vyaya ekaja kALe thAyache ane jema trAjavAnI ane bAju ekaja sAthe uMcI nIcI thAyache tema utpAda ane vyaya ekaja kALe thAyache. kemake kSaNIka svarUpa lakSaNane dhAraNa karavA vALAmAM dhruvatA teA cheja nahi. mATe zAkAdinI je utpatI che te bhinna bhinna leAkeAthIja thAya che kemake ekaja zeraDI badhAne sukharUpache tyAre UMTane duHkharUpaNe temajasuvarNa nA ghaTa mukuTAdimAM samajavuM joie ApramANe bRddhane nimitta bheda vinA vAsanA rUpa mananA vyApAranI bhinnatA kevIrIte thai zakeche paraMtu ze kAdinu' utpati kAraNu jema bhinna,inna che tema nimitta paNa bhinna avazya mAnavu joie 26) (auddha matanu samAdhAna kareche) jo nimi-ta bheda viSNu jJAnathI zakti saMkalpa vikalpare
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 188 te bAhya vastunA lepathI na dhATe tuja ghaTa paTa jalpare-chanANA bhAvArtha - nimita vinA jJAna zaktithI ja saMkalpa ane vikalpa thAya che. te bAhya vastunA lepathI ghaTa paTa Adi kalpanA vAsanAthI kema nathI thatI ? (7) vivecana-je nimita bheda vinA vAsanA vizeSathI utpanna thaele je jJAna svabhAva che tethIja zaka pramedanI kalpanA thAya che ema ja kahete bAhya vastune nAza thaI javAthI ghaTa paTa Adi nimita vinA kevaLa vAsana vizeSathI ghaTa paTa Adi AkAra rUpa parINAma nathI utpana thatuM ane ghaTa paTa Adi nimita vinA vAsanA vizeSathI ghaTa paTAdinA AkAranuM jJAna thAyate samasta bAhya vastune nAza thaI jAya ane AMtaraMgIka tathA bAhya AkAranA virodhathI bAhya AkArane mithyA kahevAvALA ddhanA matathI te citranA padArthamAM rahevAvALA nIla pIta Adi varNanA AkAranuM jJAna paNa mithyAja thAya che temaja uSA (dina) Adi AkAra tathA nIla Adi AkAra paNa virUddhaja thAya che arthAt vAsanAnIja vizeSathI AkAranuM pariNAma ta
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 thA AkAranuM jJAna thAya che. bAhya nimitanI emAM kaIpaNa vAsanA nathI ema kahevAthI badhAne zunya mAnavAvALo je mAdhya mika baddha che tene mata Ave che kSaNIka vAdIne mata rahete nathI. ane kahyuM che ke je vAsanA haze te zuM zuM nahi thaI zake ? ane jo bAhya padArtha che tathA vAsanA nathI te kAMI paNa thaI zakaze nahi. kemake vAsanA vagara bAhya padArtha buddhi mAM paNa AvI zakatuM nathI tethI vAsanA ke je piteja padArthane racatI che tene kema dura karI zakAya. ane zunyavAda, paNa pramANanI siddhi ane asiddhi rUpa je be pakSa che tenAthI khaMDita che tethI sarvajJa vItarAga praNIta zuddha syAdvAdanA dhAraka saMpUrNa nayane Adara kara joIe. (7) dvAna (1LI paNa kArya kAraNa viSe kahe che.) dhaTa nAza mukuTa utapattine dhaTa eja rUpe hetare. ekAMta bhedanI vAsanA. naiyAyAdika paNa kema deta.--jInA
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 bhAvArtha-ghaTane nAza tema mukuTanI utpattinuM ekaja svarUpe kAraNa che te pachI niyAcIke utpatti ane vyayamAM ekAMta bhedanI vAsanA kema Ape che (8) vivecana upara pramANe kAdI traNe kAryanA bhedathI utpAda vyaya ane daivya lakSaNa siddha karavAmAM AvyuM ane traNe lakSaNe karIne yukta hovAthI suvarNa ghaTanA nAzanuM ane suvarNa mukuTanI utpatti kevaLa ghaTa dravya pote ja kAraNa che kemake suvarNa ghaTanA nAzathI abhinna rUpa suvarNa mukuTanI utpattinA saMbaMdhamAM suvarNa ghaTanA avayenA vibhAga Adi hetuo ja che. ane eja kAraNathI mahApaTanA nAzathI nAnA kaTakAnI utpatinA saMbaMdhamAM paNa eka be taMtunA saMgane nAzaja kAraNa rU5 che evI kalpanAte ghaNe gaiArava rUpe gaNaze A pramANe jANatA chatAM eka taMtunA nAzathI gaNune te jeTalAM taMtuonA saMganA nAzathI te paTane kaTake utpanna thAya che te sarva taMtuene naiyAyika nAza ane utpatinI savethA bheda vAsanA kevI rIte mAne che? kemake niyAyikanA mata nuM te evuM vacana che ke "je pakSamAM kalpanAnuM gaurava che te te ame mAnatA nathI ane je pakSamAM kalpanAnuM lAghava che te ame mAnya
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAkhIe chIe." (8) (vaLI paNa udAharaNathI eja kahe che) dugdha vrata dadhI ame nahi. navI dudha dadhI vrata khAyare navI daI agerasa vrata jIme teNe tiya lakSaNajaga thAya chanAlA bhAvArtha-jene dudhanuM vrata heya te dahIM khAI zake nahi ane dahIMnuM vrata heya te dUdha khAI zake nahi ane jene gorasano tyAga che te baMnene khAtA nathIA rIte paNa utpatti Adi trividha lakSaNa yukta vastu siddha thAya che (9) vivecana-je mANasane mAtra dUdhaja khAvAnI pratijJA che te mANasa dUdha sivAya dudhathI utpanna thaeluM dahIM te khAI zakatuM nathI. ane eja rIte jene mAtra dahIM khAvAne niyama heya te dudha khAI zake nahi. jo ke paramArthathI jotAM dahIM te dudhanA parINAma rUpa che ane tethI dudha dahine abheda
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 mAnIe te dudhanA niyamathI dahiM khAvAmAM vratabhaMga thAya nahi abhedanI vivakSA karIe dudha pIvAthI dahIMnA vratane bhaMgana thAya ane dahIM khAnAra manuSyane dUdhanA vratane nAza na thAya ane jene gerasane tyAga heya tene dudha ane dahIM baMnene tyAga thAya ArIte dahIMpaNathI utpatti che, dudharUpe nAza che, ane gerasapaNe dhruvapaNuM pratyakSa che. AdraSTAMtathI saMsAranA dareka padA rthamAM utpAda vyaya ane dhruvapaNuM samajavuM joIe jayAM dravya paryAya che tyAM utpatti Adi traNe lakSaNa kahevA joIe. ane utpAda vyayatathA dhruvathI sahita heya te padArtha sat che evuM tatvArthanuM vacana che tethI je sattAthI pratyakSa che teja sAkSAt utpAda vyaya ane daivya rUpa traNe lakSaNa che (9) utpanna dhaTe nija dravyanA utpatti nAza kema hAyare suNa dhruvatAmAM pahelA bhalIyA che enugama zakita doya-jInA 1 bhAvArtha-utpanna thaelA ghaTamAM pitAnA dravanI utpa Dita tathA nAza kema hei zake? e praznanA uttaramAM kahe
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 che ke utpati tathA nAza e ane ekatA rUpa kitathI dhruvapaNAmAM rahela che. ( 10 ) vivecana--jenI utpatti thaI gaI che. evA je ghaTa che tenI utpattinA khIjAja kSaNe nija ghaTa rUpa saMkhadhanI utpati ane nAza kevI rIte hAya ? kemake pratha ma kSaNlR saMbaMdha rUpa u-tara paryAyanI je utpati cheteja purvaparyAya nuM nAzapatru che evuM agAu kahevAI gayu che? ema pUchatAM javAba Ape che ke prathama kSaNamAM je utpati vinAza te ekatA svarUpa zakitathI trainyamAM maLelAM che tathA huM nitya che. ane ghaTanI utpati tathA nAzane saMbaMdha upalakSaNI bhuta thaine khIje kSaNe jaNAya che ane jo ema kahevAmAM Ave ke A samaye ghaTa utpanna thayA ane A samaye naSTa thayA teA pachI utpatti ane nAzanI A kSaNanI viziSTatAja thai gaI kemake utpati ane nAzanI viziSTatA dvitIyAdi kSaNamAM nathI tethI dvitIyAdi kSaNamAM A utpanna thayA evA prayAga nahi thaI zake ane ghaTa e zabdathI paNa ahIMyA dvrArthanA AdezathI mustikA rUpa dravyanuM grahaNa karavu. teja cagya che ane tethI kRttikA sAmAnya rUpe ghaTanI utpati ane nAza vizeSa rUpathI
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 ghaTa utpanna thayA naSTa thayA evA prayAga paN thAya che, A prakAranuM kathana ceAgya che. (10) utpatti nAza ne anugame bhutAdine pratyaya bhAnare paryAcArathathI vi dhaTe te mAne samaya pramANure--jIna 51) bhAvAya --utpatti tathA nAzanI rUjIsUtrAdri paryAyArthi * nayathI ekatA mAnavAthI bhUtAdi pratyayanuM bhAna samaya pramANa nizcaya nayathI dhaTIta thAya che. (11) vivecana--utpati tathA nAza e khatenI ekatAmAM 5carcAyArthika je RRRsUtra Adi nayache tethI bhUta Adi pratItinuM jJAna samaya pramANa ghaTe che kemake nizrcaya nayathI ja mALe rahe e vacanane anusarane utpanna thavA thALA ghaTane utpanna thayA ema kahevAya che paraMtu avaDAra nayathI utpanna thAya che utpanna thayuM ane utpanna thaze temaja naSTa thAya che naSTathayuM ane naSTa thaze e vibhakitathI je kALa trayane prayAga che te prayega pratikSaNe paryAya ane nAza rUpa matane kahevA vALA je runusutranaya che tethI prApta je vyavahAro te nAranayane grahaNa karIne kahevayache
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 jema ke rAjusutranayata samaya pramANa vastune mAnya rAkhe che temAM je paryAyanI vartamAna utpati tathA nAza vivakSita che tene lIdhe ja utpana thAya che ane naSTa thAya che ema kahevuM gya che ane vartamAna paryAyamAM je bhUta tatva che tene lIdhe utpana thayuM ane naSTa thayuM ema kahevAya che ane temAM je bhUta tatvo tene anAgatanI peThe vicAra karIne utpanna thaze naSTa thaze ema kahevAya che tAtparya evuM che ke vartamAna kALa bhatanI apekSAthI bhaviSya che, AgAmI kALanI apekSAthI te bhuta che ane vartamAna pite cheja- A pramANe Adi kALamAM sarvatra traNe kALane vyavahAra thaI zake che Aja rIte anAgata kALamAM paNa A sarva vyava hAra syAt zabdanA prayogathI saMmata che arthAta kaMcit bhuta kolaItyAdi kathana egya che kemake sarva kALamAM sarva kALane vyava hAra thaI zake che (11) jo tuja utpatti viziSTano vyavahAra nAzane InTare vyavahAre utpatti Adara to pahelAachativiziSTare-jInArA
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 bhAvArtha-joutpatti sahita nAzane vyavahAra mAnya heya te vyavahAramAM nAza sahita utpatti thAya che ema paNa mAne (12) vivecana - utpatti sahita nAzane vyavahAra thAya che. te te vyavahAramAM je nAza sahita utpatti che arthAt asiddha ziSTa je utpatti che tene svIkAra kare tatya ya evuM che ke utpatti dhArA rUpa nAza viSayamAM bhUta kALAdi anubhava nathI hete ane narI ghAtu nA arthamAM nAza tathA utpatti baMnene grahaNa karIne te nAza nI utpatti kaLatrayanI sAthe anvayane saMbaMdha kahe che te. ema kahevA vALAne naSTa thatA samayanI sAthe naSTa thaye eve prayoga na thaI zake kemake te kALamAM nAza ane utpattinuM atIta kAla paNuM nathI. A pramANe je vyavahAranuM samarthana. karavAmAM AvatuM hoya te vyavahAramAM utpati kSaNane saMbaMdha mAtraja kahe ane tyAre tyAM prAga bhAva vasaMta kabatraya rUpa thI kALavrayanA anvayanuM samarthana kare che ane e. vicAra kare che ke ghaTanA vartamAnatvAdimAM ane nAzanA vakta - mAnavAdine vyavahAra nathI thatuM paraMtu kriyA niSTha je A pariNAma rUpa vartamAna tathA atitatva che
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 tene lIdheja naSTa thAya che, naSTa thayuM tathA utpana thAya che, utpanna thayuM e rIte naza dhAtunI AgaLa vartamAna tathA bhUtakALanA pratyayana vyavahAranuM samarthana karavuM joIe. Aja rIte arthAt eka kALamAM bIjA kALanI apekSAthI bhuta kALAdi mAnIne kriyAmAM, kALanI ekaja samayamAM vivakSA karI utpanna thAya che, utpanna thayuM, naSTa thAya che ane naSTa thayuM ItyAdi vyavahAra che. A pUrvokta rItIe siddhAMta matamAM bhutakALAdi prayoganI saMbhAvanA thaI zake che ane bIjAnA mate te A samaye AghaTa naSTa thaye e vyavahAra prathama kSaNe sarvathA nathI thaI zakate kemake prathama kSaNamAM nazyamAna (yA thaI zake che tyAre tene nAzAnukULa kriyAno bhUtakALa kevI rIte badhita thAya che? ane nayane bheda mAnavAthI te thaI zake che arthAt bhaviSya kALanI apekSAthI temAM bhutatvanA AropathI naza dhAtunA bhutakALane praganI kaI anupatti nathI je samayamAMnayamAna rUpakriyA thaI rahI hoya che tekSaNanI te anupapa . tivyApIkA che ane teja kriyAnA adhikaraNI bhuta je davaMsa che tenA adhIkaraNanI paNa kSaNa che kAraNa te kSaNamAM avasAnukULa kiyA thaI rahI che tethI karIne svAdhikaraNa kSaNa vyApaka tathA svAdhi karaNI zruta vaMsAMdhi karaNava svarUpatA anutpannatvamAM cAlI gaI. Aja
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 bAbata A gAthAmAM kahelI che jema utpadyamAna kALamAM utpanna thAya che utpanna thaeluM naSTa thAya che evA be bheda kahIne trikAla vizeSane vizeSita kare che. (12) utpati nahi je AgaLa te anutpanna te thAya re jamanAzavinA avinaSTa che pahelA tuja kema suhAyarejIna 13 bhAvArtha-jo prathama dvitIyAdi kSaNamAM utpatti na thaI ane anutpanna thAya che ema je vyavahAra mAne che te nAza vinA je avinaSTa che te prathama kema nathI rUthatu? (13) vivecana-je dvitIyAdi kSaNamAM utpati nathI thatI te te ghaTa Adi te dvitIyAdi kSaNamAM anutpanna thAya che ane jema nAza vinA ananTa thayuM ema je kahevAya che te kema rucatuM nathI? kAraNa ke pratikSaNe utpAda nAza pariNAma dvArA mAnavAgyA che ane dvitIyadikSaNamAM dravyArthadezanI ape kSAthI utpatine vyavahAra tame kahe che te nAzanA vinA nAza vyavahAra thave paNa gya che ane eja rItIthI kSaNanA aMtarabhAvathI
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 dvitIyAdI kSaNamAM utpatti paNa prApta karavA gya che ane ka 5nArahita anutpannatA paNa nathI thaI zakatI jo ke A ka5nAthI anutpatti dazAmAM paNa kSaNanI apekSAthI utpannatAmAnI che te paNa pratikSaNa utpatti vinA paramArthamAM te anu tpannatAja yukata che. (13) (mekSamAM utpAdu vyaya ane prava che ema batAve che) eNe bhAve bhAsio saMmati mAMhe e bhAre saMghayaNAdika bhava bhAvathI sI jatA kevaLa jAyare-jIna 14 bhAvArtha-saMmati graMthamAM paNa eja abhiprAya daza e che ke saMdhayaNAdika bhava bhAvathI siddha thatI vakhate bha vastha kevaLa prayathI kavaLajJAna paNa jatuM rahe che. (14) A vivecana -A prakAre pratikSaNanA parINAmathI saMpurNa dramAM trividha lakSaNane vega siddha karavAmAM Ave, Aja
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 abhIprAyathI saMmatI graMthamAM paNa upadeza karavAmAM Aje che kemake saMghayaNa AdI bhavanA bhAvathI siddha thatAM arthAt aSTavidha kamene nAza karatA jIvane mikSa samayamAM kevaLa jJAna jatuM rahe che A artha pramANa che jyAre siddha thAya che tyAre siddha kevaLa jJAna utpanna thAya che ane kevaLa jJAna paNamAM teja nItyapaNuM che kemake mekSa javAnA samayamAM paNa vyaya tathA utpAda thAya che ane asiddha dravyathI pariNuta siddha dravyanuM je jJAna thAya che tethI mokSamAM paNa traNa lakSaNa pragaTa thAya che. Aja abhi prAyane bhAvArtha samajavAne kahyuM che ke "saMdhayaNadi je bhava ratha kevaLa vizeSanA paryAya che te siddha dazAne prApta thatA chavane nathI thatA tethI tene vyaya thAya che ane siddha vyayathI A je artha paryAya utpanna thaela che tethI siddha kevaLa jJA nanI utpati che kemake sutramAM kahyuM che ke kevaLa bhAva naSTa thaine badalAmAM kevaLa jJAna ja Ave che arthAt siddha kevaLa jJAne utpanna kare che ane Aja bhAvanI apekSAo kevaLa jJAna be prakAranA jANavA (1) bhavastha kevaLa jJAna ane (2) siddha kevaLa jJAna A pramANe mULamAM upadeza che ane e rIte sthala 0cavahAra nathI sidhdhamAM paNa vividha
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 lAkSaNa yuktatAnuM Agamana thayuM paraMtu sUkSma nathI siddha paryAyamAM ailakSaNya nahi AvyuM kemake jAsUtra Adi je suma naya che te samaya samayamAM utpAda tathA vyayane dhAraNa kare che tethI te pratikSaNanA utpAdAdine laIne tathA dravyArthika nayathI laIne pUrvotara payayamAM dravyatva rUpathI utpati tathA nAzane ektAthI grahaNa karIne je siddha paryAya nI sAthe kevaLa jJAna che temAM vividha lakSaNanI saMgati sArI rIte thaI zake che ane tene ja sukSamatA jANavI joIe ema vicArIne have bIjo pakSa pragaTa kare che. te e pramANe che ke mekSamAM je utpati Adi trividha lakSaNatA thAya che te siddha dravyanI ekatAnA anugamathI thAya che je kevaLajJAna prathama bhavastha bhAvamAM sthita hatuM teja siddhacchadazAmAM kevalya che bhavastha paryAyane te nAza thAya che ane te bhavastha paryAyanA nAzanA saMnidhAnathI mekSa saMsaka paryAyanI utpati thAya che ane purva bhavastha paryAya tathA siddha paryAya e baMne nazAmAM karmonA viyegathI utpanna je kevaLajJAna che te prava che te kAraNathI A traNe lakSaNa mekSamAM paNa jANavA jeIe. bhAvArtha te e che ke je saMghayaNAdi bhavastha kevaLa vizeSane paryAya che te paryAya siddha dazAne prApta thatA je bhagavAna che tenA
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 siddhamAna samayamAM nathI, tenA cAlyA javAthI vyaya thAya che ane siddhatva rUpathI mikSa lakSaNa artha paryAya utpanna thayA che te kAraNathI tenI utpatti hatA chatAM siddhatva paryAyana paNa pratIta thAya che tethI karIne yuvatva avyAhata che tAtparya karmo ne nAza thavAthI paNa je kevaLajJAna thayuM hoya che tenA ur na thavAthI siddha dazAne prApta thaela jIvane saMghayaNadine. abhAva thaI gaye e apekSAe vyaya che ane siddhatvautpanna thayuM te apekSAe utpAda che tathA. pUrva dizAmAM utpana je kevaLa paryAya che tene nAzanahi thavAthI te daivya che A prakAre utpAda vyaya ane daivya rUpa traNe lakSaNa mekSa dazAmAM paNa pUrNapaNe che (14) (eja bAbata ne siddha kare che) te siddha paNe valI upaje kevala bhAve che tehare vyaya utpati anugamathI sadA zivamAM tiya lakSaNa eharena pAra bhAvArtha--je bhavastha dazAmAM kevaLa jJAna hatuM te siddha paNAmAM paNa upaje che mATe vyaya ane utpAda hamezAM
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 anugamathI che evI rIte mekSamAM paNa traNa lakSaNa che (15) - vivecana--je bhavastha paryAyanI apekSAne dhAraka kevaLa. jJAna prathama bhavastha dazAmAM sthita hatuM te siddhAvasthAmAM paNa thAya che ahIMA bhavasthanA kSINa thavAthI ane siddhatva nA utpanna thavAthI bhaya tathA utpAda thAya che ane nitya. arthAt dhruva paNuM evI rIte che ke vyaya ane utpattie baM nenI je ekatA che tethI kevaLa jJAna dhruva che A rItIe mekSamAM lakSaNa traya siddha thAya che paNa A lakSaNa traya kAlpanika che kAraNake padArthane vicAra karavAnA aneka prakAra che eja kAraNathI 3pane javA yuvA kaMcit utpanna thAya che kathaMcit naSTa thAya che ane kathaMcita dhruva che ItyAdi vAkayanI yejanA thAya che arthAta A utpAdaka AdI keIkeI apekSAthI nirUpata thAya che (15) je zeyAkAre parIName jJAnAdika nija paryAya vyatireke tethI siddhane tiya lakSaNa ImapaNa thAya chano 16
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 bhASA -- je kevaLa jJAna kevaLa darzana AdI potAnA paryAya jJeyAkAre parINameche tethI siddha pratikSaNe jJeya yatireka zrI anya anya thAya che e hetuthI paNa sidhdha traNe lakSaNu nA dhAraka che. (16) vivecana--je kevaLa jJAna, kevaLa dRna vigere geya vastunA AkArathI pati che te potAnA paryAyane pratikSaNe vyatirekathI sidhdhanA jIvAne anya anya hAya che. A prakAre pazu jJAnAdi traNa lakSagunA dhAraka che jemake je Addhi paryAya vartamAna kALamAM sthita che tene dvitiyAdi kSazumAM nAza thaze ane bhuta AkArathI utpAdanu AkArAtva thaze ane kevaLa jJAna tathA kevala dana rUpathI ane kevala mAtra bhAvathI temAM dhruvapaNuM che. A rIte kevalajJAnAdri paryAyamAM utpAda vyaya a ne pravya e traNe bhAvanA vicAra karavA joie. evI rIte roya ane drazya pAnA AkAranA saMbaMdhathI kevaLanuM trasu lakSaNupaNAnu` kathana karyuM che. (16) (have siddhAdika zuddha drazyane traNa lakSaNa yukata kahe che. ) ima je paryAye pariName kSaNa saMdhe paNa bhAvare
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 tethI tiya lakSaNa saMbhave nahi te thAya abhAve-chanA 17 bhAvArtha_ema je bhAva kSaNa saMbadhe paNa paryAyathI pa. riName che te teja bhAvathI trividha lakSaNa yukata saMbhave che nahiMtara te abhAva rUpa thAya (17) A vivecanaA rIte je (bhAva) padArtha kSaNanA saMbaM dhathI paNa paryAyathI pariNamanane prApta thAya che te teja bhAva thI trividha lakSaNa saMpanna nahi mAne te te abhAva ravarUpaja thaI jaze AmAM vizeSa samajavAnuM e che ke kSaNa zabda thI dvitiyAdi kSaNanuM grahaNa karavuM prathama kSaNe bhAvenI sAthanA saMbaMdhathI para @Amane nAza thaye ane bIjA kSaNanA saMba dhathI parINAma utpanna thayuM ane baMne kSaNunA saMbaMdha mAtrathI dhRvatva che A prakAre kALanA saMbaMdhathI trividha lakSaNano saMbhava kahevAmAM AvyuM ane je kadI ema na hoya te vastu A vastu thaI jaze kemake utpAda vyaya ane dhravya saMbaMdhajanyatAja bhAvanuM lakSaNa che ane e vividha lakSaNa saMbaMdhanA abhAvamAM te padArtha zazaviSANu (sasalAnAM zIMgaDAM)nI peThe abhAva rUpatAne pAmI jaze (17) . . .
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ nija paryAye ekadA bahu saMbaMdhe bahu rUpare utpati nAza ema saMbhave niyametyAM prAvya svarUpa--chanArA bhAvArtha-pitAnA paryAyathI ane pArakA paryAyathI ghaNA saMbaMdhe ane ghaNA prakAre evI rIte utpatti ane nAza saMbhave che ane nizcaya karIne tyAM dhAvya svarUpe hoya che. (18) vivecana--ekaja kALe pUrvokata rItIe pitAnA paryAya thI arthAta jIva pudagalanA tathA paraparyAyathI arthAt AkAza dharmAstikAya ane adharmAstikAya e pace dravyanI utpatti nAza ane dhravyanA viSayamAM aneka prakAranA saMbaMdhane AkAra nizcaya rUpathI saMbhave che. kemake jeTalA ApaNA paryAya che teTalI ja utpati ane nAza thAya che ane utpati nAzamAM anekAkAra hevAthI kAvyamAM paNa teja nizcayapaNe che arthAt jeTalA dhruva svabhAva che teTalAja tenA AkAra che ane purvApara paryAyamAM anugata je AdhAraza che te paNa utpatti ane nAza pramANeja thazeH AmAM saMmati graMthanuM pramANa che temAM kahyuM che ke eka samayamAM eka
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 eka dravyanA aneka utpAda thAya che ane utpAda jeTalA ja tene nAza paryAya thAya che A kathana vyavahAra mArga thI ane utsarga mArgathI sthiratA nizcita che arthAta ghavatva nizcita che. tAtparya e che ke umAjana nimajajane bhAvazAlI kSaNa kSaNamAM vinAza ane utpatti yukta jala kalela aneka thAya che ane jaLa te teja pitAnA parimita AkAranI sthitithI pariNata che tethI karIne te jalakalelanA saMbhavathI tenI prakaTatA tathA aprakaTatA thatI rahe che ema samajavuM joIe. (18) (have utpanA bhedanuM kathana kare che) dvividha prAgaja vIsasa utpAda prathama avizudhare te niyame samudaya vAdane yatane samaja siddharenjIna 19 bhAvArtha-upAda be prakAre che (1) prAgaja ane (2) vizrayA temAM prathama utpAda avizuddha che kemake nizcaya karIne ti samudAya vivAdathI utpanna thAya che. (19)
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' vivecana-utpAda be prakAranA che (1) pragathI ane (2) vikasAthI arthAt ekate pragajanita, utpAda che ane bIje svabhAvajanita utpAda che te baMnemAM prathama prAgajanita utpAda vyavahArathI utpanna thatuM hovAthI avizuddha che tathA te nirdhArita niyamathI samudAyanA vivAdathI utpanna thAya che ethI karIne yatna karIne avayanA saMgathI siddha karela che ane A bAbatamAM saMmati graMthamAM paNa kahyuM che ke utpAka nA be bheda che 1 prayogajanita ane ra vizrAjanita temAMthI prAgajanita utpAda samudaya vAdathI vyavahAra hovAthI avi zudhdha kahela che. (19) have utpAdane bIje bheda kahe che) sahaje thAya te visasA samudaya ekatva prakAre samudaya acetana khaMdhane valI sacitamisaniradhAranArane bhAvArtha-ane je svAbhAvika paNe yatna vinA utpanna thAya te vizvasA utpAda kahevAya tenA be bheda che (1) samudA
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ yajanita ane (ra) ekavIka je samuya janita visA utpAda te acetana skaMdha ane sacita mizra zarIra varNAdika ne tethI niradhAra thAya che. (20) - vivecana--utpAdanA bIjA bhedanuM nAma vizvasA utpAda che vizrAno artha e che ke je ya vinA svabhAvathI ja utpanna thAya te vizvasA utpAda che te paNa be prakAre che. (1) samudaya janita ane (2) ekatvika te baMnemAMthI acetana skadhathI utpana samudayaja prathama vizvasA utpAda che jemake acetana meghAdithI samudA pudagalene utpAda thAya che bIje sacita miznathI utpana thaelo vizrA utpAda che zArIra varNAdikane nirdhAra. A bhedathI. samaja joIe, varNAdikanA je pudagala che te sacita che pariNa tithI pariNamanane prApta thaela te te AkAranA varNa dirUpa pudagalone ekatva prakAra arthAta aneka prakAranA varNAdi rUpa maLIne tathA utpAdanI dhArAthI paraspara piMDarUpa thaIne avayava svarUpa ane avayavanA dharmathI deha svarUpa dekhavAmAM Ave tevA AkAranA dhAraka paramANune je zarIra AdI piMDane atizaya rUpathI nirdhAra arthAt zarIranA rUpanI avasthA thAya che te sacita mizathI utpanna ekatva prakAraka bIjo visA nAmane
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 puddagala utpAda che Aja viSaya panavA ane ThANAMga sutramAM kahele che pudgala traNa prakAre pariNata che (1) prayoga pariNata ( 2 ) mizra pati ane (3) vizvasA parivruta A tra mAM prathama je prayAga pariNata pudgala che te jInanA pratyetra thI arthAt jIvanA yApArathI sayukta zarIrAddhi citta che. mizra pariNata e che ke je pudgala jIvathI mukta che jemake kalevara Adi ane vizrasA pariNata eche ke je svabhAvathIja pariNatache jemake IMdranuM dhanuSAdi prakAranA siddhAMta hAvAthI ahIyAM svabhAvathI utpanna thavA vALA je vizrasA nAmanA bhedu che tenA be prakAra batAvyA che temAM cetana ska Mdha acetana pudgalene samudAya ) thI utpanna samudaya nAmanA prathama bheda che ane sacitta mizrathI utpanna arthAt cetana sarhuita pudgalethI maLelA pudgalethI "utpanna ekatva prakAranA dhAraka zarIra AdinA vaNuM AdinA nirdhAra sajJaka dvitIya bheda che A baMnemAM e vizeSatA che ke svAbhAvika pariNamanamAM acitta puTTugalethIja ayatna sAdhya vyavahArane Upadeza karelache ane ekatvika vizrase padimAM sacita acitta ane prakAranA pudagalethI sAdhya nya hAranA upadeza che (20)
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 (vaLI utpAdano bheda darzAve che.) sAga vinA ekatvane te dravya vibhAge siddhare chama baMdha vibhAge aNupaNuM valI karma vibhAge sidhdhare-jIna para bhAvArtha-saMga vinA je vizrA utpAda che te ekatvika che ane tene kavyAMzathI utpAda jANa jema baMdhanA vibhAgathI aNane utpAda thAya che ane karmonA vibhAgathI chavanI siddhatA utpanna thAya che (21) - vivecana--saMga vinAne je vizrasA nAmane utpAda che te ekatva che ane teja ekatvane dravyAMzathI arthAt tedravyana, vibhAgathI siddhatA (utpAda) jANavI joIe jema ke be pradezAdi dhanA vibhAgathI paramANu dravyane utpAdache tathA karmone vibhAga thaI javA pachI sidhdha paNane utpAda che avayanA sAgathIja dravyanI utpati thAya che paraMtu vibhAga thI utpatti nathI thatI evI rIte keTalAeka naiyAyiko kahe che teonA matamAM eka tatu AdinA vibhAgathI khaDa pADI kevI
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIte ghaTIta thaI zake che pratibaMdhaka kALa bhAvane athavA zeSa avasthita avayava saMgathI ane koI jagyAe vibhAgathI dravyanI utpatimAM kAraNatA mAnavI joIe AthI vibhAga karIne paramANunI utpatti paNa arthathI sidhdha thaI gaI ane saMmatI zAstramAM paNa eja rIte sUcita kareluM che. jema "keI ke te dravyAMtaranA sagathIja dravyanI utpati mAne che ane temAM kuzaLa vidvAna te vibhAgathI paNa dravyanI utpatI cAhe che kemake aNuM tathA hayaNuka dravyothI paNa aNu dravyamAM utpatI mAnI lIdhelI che tethI karI. ne zrI pradeza ANa dhana vibhAgathI aNu pramANa dravyanI utpatI aNujanya, aNa thaI zake che AthI e artha sa-- majavAne che ke jema paramANunI UtpattithI arthAta dvIpradeza sakaMdhanA vibhAgathI janya che te ja pramANe je saMgathI kaMdha siddha nathI thate tevA je dharmAstIkAyAdIkanA ane jIva tathA pudagalanA saMga che ane te dvArA je saMyukata dravyanI utpatti che te asaMyukata avasthAne vinAza purvaka che tathA ju sUtra nayane abhImata je kSaNIka paryAya prathama dvitIya samayaAdInA vyavahAranuM kAraNa che te dvArA je utpAda che te sarva ekatva utpAda samaja joIe. (21)
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213 (have temAM vivAda nathI te kaheche) viSNu khaMdha hetu sa cAga je parasa cAge utpAdare valIje kSiNakSiNa paryAyathI te ekattvaja avivAdare-jIna ArA bhAvArtha---ska dha hetu vinA je saMcAga che, paranA saceAgathI je utpAda che tathA kSaNika pAyathI je utpAda chete ekatva utpAda avivAda paNe che (22) vivecana--jema paramANunA utpAda ekatvaja che. temaja jenA sacAge baMdha thAya nahi evA je dharmAstikAyAdikane jIva pudagalAdIkanA sayeAga te dvArA je utpAdache ane prathama dvitIya samayAdI drazya vyavahAranuM kAraNa je kSaNika paryAya che te dvArA je utpAda che te sarva avivAda paNe ekatva utpAda jANavA joIe (22) (vaLI paNa utpAdanAja bheda kaheche) para pratyaya dharmAdika taNA
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 niyame bhAsya utpAdare nija pratyaya paNa tehija kaho jANI aMtaraMga nayavAdare-jIne raDA bhAvArtha-dharmAstikAya AdInI utpatti para pratyayathI thAya che ane AMtarika nayavAdane jANavAthI nija pratyayathI paNa thAya che. (23) vivecana-dharmAstikAya AdIne utpAda para pratyayathI thAya che ane aMtaraMga naya janAne samajavAmAM Avete nija pratyayathI paNa thAya che bhAvArtha e che ke dharmAsti kAya AdinI utpatti nizcaya purvaka para pratyayathI ja thAya che eTale tene AdhArabhUta gamanA gamananI kIyA je jIva yudagalamAM che te jIva pudgalanA nimitathI thAya che e pramANe kathana che tathA je ubhaya (pitAnA ane para pratyaya) thI utpanna thAya che, te ekathI paNa utpanna thAya che A vAkayAnusAra dhamatI kAyAdIkanA utpAdathI nija pratyayathI utpAda paNa kahevAya che kemake "AkAzAstikAya, . dharmAstIkAya, ane adharmatIkAya e traNene nizcayathI para pratyayathI
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpAda che" A pramANe saMmati graMthamAM kahyuM che mATe dharmAstIkAyAdIne utpAda nizcaye karIne para pratyayathI ja che ane te paNa temane AdhAra bhuta gatI AdimAM parINata jIva pudagalAdIna nimittathI che ane je Ubhaya janita che te eka janita paNa thAya che ane tenI je nija pratyayatA kahelI che te aMtara naya vAdathI kahelI che ema bhAvanA sama javI joIe. (23) (have nAzanuM svarUpa kahe che) dvivigha nAza paNa jANIye eka rUpAMtara pariNAma re arthAtara gamanabhAvagamanavalI bIjo prakAra abhirAma-jIna che rajA bhAvArtha -nAza paNa be prakAre che (1) rUpAMtara vige cara che ane (2) adhAMtara gamana nAmane bheda che. (24) vivecana-vyaya paNa be prakArane jANavuM joIe, temAM pahele bheda rUpAMtara vigecara arthAta eka rUpathI rUpAMtara 5
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ rINAma che ane bIjo arthAtara gatarUpa che arthAta eka padArtha mAMthI bIje padArtha thaI jAya che eTale tAtparya evuM che "eka padArthathI anya padArthatAmAM gamana thaI jAya che te pa riNAma che ane sarvathA vidyamAnatA athavA nAza tha e parINAmanuM svarUpa parINAmane jANavAvALAne ISTa nathI sata paryAya thI nAza ane avidyamAna paryAyathI utpAda je che te payArthIka nayanI vivakSAthI dravyanuM parINAma kaheluM che. A pramANe saMmati ane prajJApanAnI vRttinuM vacana che ene abhIprAya e che ke je sata paryAya kathaMcit rUpAMtarane pAmI jAya che ane sarvathA naSTa nathI thatAM te dravyArthika nayanuM parINAma kaheluM che A abhIprAyanA vicAravALAnA matamAM ekatA rUpAMtara parINAma vinAza che ane eka arthAtara gamana vinAza che A pramANe vayanA paNa be bheda thAya che (24) kAranA (vaLI be prakAranA nAzanuM svarUpa darzAve che) aMdhArAne utatA rUpAMtarane pariNAma re
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNue aNu aMta saMme arthAtara gatine ThAmarejIna parapA - bhAvArtha--aMdhakAranuM je utamAM rUpAMtara paNe saMkamaNa che te pariNAma rUpa nAza che ane AthI je anya eNunI sAthe saMga thAya che arthAta aNuthI je drayaNuka dhanI prAptI che te arthAtara gatIne nAza che. (25) vivecana--nAzamAM aMdhakAra rU5 dravyanuM teje 5 dravyamAM je parivartana che tene rupAMtara pariNAma rUpa nAza samajavuM joIe ane eka paramANune bIjA paramANu sAthe je saMyoga che arthAt dhripradezAdi bhAvane anubhava karatA purva paramANuva rUpane nAza thaI jAya che te kAraNathI arthAtara gamana thayuM arthAta aNu paryAyathI skaMdha paryAya utpanna thayo tethI karIne arthAtara gatI rUpa nAzanu sthiratA paNuM thAya che bhAvArtha e che ke jayAM AkAra che tyAM te AkarinA dhAraka paramANunA samUhathI utpanna thae huM je ghora aMdhArUM che ane pachI te ja jagyAe je prakAzanA paramANune saMcAra thAya che tyAre aMdhakAranA paramANuM tathA paramANunuM sthAna dura thayuM ane te aMdhakAranA paramANu
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 te tejanA paramANamAM maLI gayA, Aneja rUpAMtara kramaNa kahe che athavA rUpAMtara vigecara nAza kahe che ane avayava rUpa paramANune avayavI rUpa skaMdha rUpamAM je saMkrama che tethI je arthAtarane uddabhava che tethI te arthAta gatI rUpa nAzane dvitIya bheda siddha thAya che (25) - (vaLI paNa teja kahe che) eNune che yadyapi khaMghatA rUpAMtara aNu saMbaMdhare saga vibhAgAdika thakI te eNe e bheda prabaMdhare--janArA bhAvArtha-je ke aNu aNu saMbaMdhe skaMdhapaNuM che te rUpAMtara parINamaja che tepaNa saMga ane vibhAgathIja bhe dane prabaMdha thaI ke che (2) A vivecana-- je ke eka paramANuMthI anya paramANunA saMbaMdhanA lIdhe aNusaMbaMdha skaMdhatA che te paNa saMga ane vibhAgathI arthAta dravyanA utpAda ane nAza rUpa je be prakAra
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 che tethIja dravyanA nAzanA be prakAra samajavA joIe kemake dravyanA utpAdarUpa vibhAgathI paryAyane UtpAda rUpa vibhAga thAya che tevI ja rIte dravyanA nAza rUpa vibhAgathI paryAyanA nAza rUpa vibhAga thAya che tethI karIne samudaya vibhAga ane arthAtara gamana evA beja vyavahAramAM gaNAya che temAM taMtu paryAyanA aMta sudhI je paTane nAza che te prathama samudaya vibhAga che ane ghaTanI utpatti sudhI mRttikA piMDa Adine nAza thAya che te bIje arthAtaragamana che ane saMmatimAM kahyuM. paNa che ke A rIte nAza paNa samudayajanita ane mizna ema e prakAre che mATe samudaya vibhAga tathA arthAtara gamana ema. be prakArane nAza (vyaya thAya che A pramANe soga vibhATa e baMnethI bhedanI kalpanA samajavI joIe (26) (have dhruvapaNAnuM kathana kare che) dhruva bhAva thulagajusuno paryAya samaya anuMsArare saMgrahane teha trikALane nija dravya jAti niradhArarejInA pArakA
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 bhAvArtha-sthUla RjA sUtranayanA samaya anusAra paryAya che ane sagraha nayanA nija dravya jAtithI trikAlAtmaka dhruva che. (27) ', vivecana--sthUla ane sUkSma e e sUga naya che temAM sthula Rju sUtra samaya pramANu je manuSya AdIka paryAya che te dhruva svabhAva che bhAvArtha evA che ke prathama je sthUla Rju sUtra naya che tene anusarIne manuSya AdI paryAyane je samaya che teTalA pramANamAM dhrutra che jema kAMi jIva manuSya paryAyamAM pa sa varSa rahayA tA sthUla ruMjI sutranA matamAM manuSya paryAyanA pacAsa varSa ja zrAvya che ane bIjA saMgrahu nayane saMmanija dravya jAtIthI trikALamAM vyApaka dhAnyajANavuM joIe ane Atma dravyathI guNu ane paryAyamAM Atma Trengyu. samAnA dhIkaraNatAnA aMtyAnugamache teja pragnya che pudagala drazyathI guNa ane paryAyamAM pudagala dravyanA anugamache teja drazya che A rIte pAta peAtAnI jAtithI dhAnyane nizcaya samajavA joie arthAta Atma dravyanA guNu paryAyamAM Atma draSyanuM ane pudagala dravyanA paryAyamAM pudagala dravyanu yapaNu raheze ane tenI anaMtara jAtimAM paNa eja vyavasthA samajavI prakArane Rju nayanA matathI
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIe jema mRtrikA dravyanuM vyapaNuM rahe che (27) savI artha samayamAM bhASIyA ema trividha lakSaNa zIlare je bhAve ehanI bhAvanA te pAve sukha jasa lIla-janAra8 bhAvArtha--e rIte siddhAMtamAM sarva artha vividha prakA. re tazila tat svabhAva utpAda vyaya ane dhAvya rUpe bhASyA che, mATe je purUSa e traNa lakSaNa svabhAvanI bhAvanA bhAve. te sukha ane jazanI lIlAne pAme. (28) vivecana--dhama stikAya, adhama stikAya. AkAza, kALa, pudagala ane java e Sa dravya je niraMtara pariNAmanA bhAgI ane zakti yukta che tene yathArtha tatvavettA zrI tIrtha karee siddhAMtamAM pukata utpAda vyaya ane daivya svarUpa traNa lakSaNathI virAjamAna varNana karelA che bhAvArtha e che ke jaina siddhAMtamAM saMpUrNa padArtha aneka prakAre vividha lakSA zu sahita kahI zakAya che ane dareka padArtha utpAda vyaya thravya "rUpa zIla athavA svabhAvanA dhAraka, che tethI karIne je
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ vara -bhavya jIvo par dravyane trividha lakSaNanI bhAvanAthI -samyaka prakAre samajIne enI bhAvanA bhAvaze te te uttama -evuM mekSanuM sukha ane jagatamAM jaza kIrtIne pAmaze. (28) DhALa dazamI. Aja nA heje re dise nAvalee dezI bhinna abhinna tiviha tiya lakSaNe bhASiye Ima meM atyare . bheda dravya guNa pakajavanA have bhASIje paramaF- 1 che samIta zudhdha re INapare Akaro. samakita viNa savi dhaMdha samakita viNa je haTha mArage paDyA te savI jAtI re saMgha . ra che bhAvArtha-e rIte bhinna, abhinna ane vividha viya lakSaNa yukta guNa paryAyAdi arthanuM nirUpaNa karIne have
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 dravya guNa paryAyanA paramArthe je bheda che te kahuM chuM mATe zuddha samyakatvane A rIte Adara kare kAraNa ke samakita vagaranI saghaLI kiyA kaleza rUpa jANavI ane samajhIta vinA dharma rUpamArgamAM haThavAdathI paDayA che te saMva jAtI aMdha jevA che. (2) - vivecana--dravyaguNa paryAya karthacita bhinna che abhinna paNa che ane te trividha lakSaNa yukata che e prakAre vistArIne AgaLa nI DhALamAM kahyuM have dravya guNa paryAyanA je paramArtha bheda che eTale je svabhAvathI dravya AdinA bheda che tene kahe che. te samajIne zuddha samyakatva vALA thavuM joIe kAraNa ke samyaka te dayA dAna ane kriyA sarvanuM muLa kAraNa che te samyaka - 'rzana vinA dharma rUpa mArgamAM pravRta thaelA purUSa janmAMdha nI peThe ghaNuM duHkha pAme che. dravya AdinA jJAnathI ja nizcaya - kava kahela che jIva Adi nava padArthane jANavA vA -LA che tene samyapha darazana thAya che. vaLI ema paNa kahyuM che ke samyakatva sahita zeDIpaNa kriyA saphaLa thAya che ane samakita vagaranI kriyA mekSa rUpe phaLane ApavAvALI thatI nathI. tethI karIne samyakatva vagara dharma bhAgamAM pravRta thayele manuSya jA tI aMdha purUSanA jevuM dukha pAme che arthAta haThavAne lIdhe
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 tatvathI teo dUra rahe che mATe dravya guNa tathA paryAyane jA NavAthI je zuddha samyakatva thAya che tene Adara kare joIe. arthAta dravyAdikanA jJAnathI samyakatvane zuddha karIne tene graha zuM karavuM joIe. (2) (have Sa dravyanA nAma kahe che) dharma adharma gagana samaya valI pudagala jIvaja eha Sa dravya kahyAre zrIjIna zAzane jAsana Adina cheha-sama ArA bhAvArtha-dharma adhama AkAza kALa pudgala ane jIva e SaTa dravya jIna zAzanamAM kahelA che jenI Adi ke aMta nathI. (3) vivecana-dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya kALa, pudagala ane jIva e cha padArtha zrI jIna zAzanane viSe zrI vItarAga deve kahelA che te cha padArthanI Adi paNa nathI ane aMta paNa nathI A padArthamAMthI kALa dravya sivAya bAkI pAMca dra- astikAya che, asti
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 pradezanuM nAma che eTale pradezathI je kahI zako te astikAya kahe vAya che. have kALanI astikAyatA kema nathI te viSe kahe che ke kALa apradeza che kemake eka samaye bIjA samayathI bhedane prApta thatuM nathI. tevI ja rIte ghaTIkA Adine paNa bheda thate. nathI ane dharma adharma tathA AkAza e traNe eka eka che ane kALa pudagala tathA jIva e traNe anaMta che, jIvana sivAya badhA kartA che ityAdi sAdhamya, vidhamya Adi bhedane jANavA mATe prazamaratI graMtha vAMcavuM joIe. e dravyanA samasta bheda pariNAmitva, jIvatva, mUttatva, sapradezatva, ekatva, kSetratva, kriyAvatva, nityatva, kAraNavatva, kartRtva, sarvagatatva, asarvitatva ane pradezatatva che, A bhede mAMthI sAdhamya vaidharmenu jJAna karavuM joIe eTale je dharmajIva ane pudagalamAM ekapaNe have temAM te jIva pudagalanuM sAdharyapaNuM che ane je bhinna bhinna che temAM te vaidhamya che ema samajavuM joIe. (3) | (have dharmAstikAyanuM lakSaNa kahe che) gati pariNAmIre pudagala jIvane jhazane jala jema hoya
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 tAsa epekSAre kAraNa temAM dharama dravya che? sAyansamAM 45 bhAvArtha-lekamAM apekSA kAraNathI pudagala tathA jIvane gatI ApavAne jene pariNAmI svabhAva che te dharmAstikAya che. jema mAchalAne sadA gatI pariNAmI jala che (4) vivecanajIva tathA pudgalane gatI ApavAmAM dharmastikAya dravya parINAma rUpa arthAta sahAyaka che kAraNa ke te dharmAstikAya dravya cAdarAja lekamAM raju pramANa je AkAza khaMDa che temAM apekSA kAraNa che ane gamana karAvavAnA vyA pArathI hita adhikaraNa varUpa maraNa che. jemake jala che te mAchalAne gati paraNAmI che kAraNake gamana gamanamAM apekSA kAraNa che teja rIte gamanamAM pariNata jIva pudagalane dhama dravya paNa apekSA kAraNa che bhAvArtha e che ke matsya sthaLamAM pitAnI gati karavA jatAM vyAkuLa thAya che tethI sthaLamAM gati karavAnI tenI IcchA thatI nathI kadAca kaI ema kahe ke maya sthaLamAM gamana nathI karatuM te jaLanA abhAvane lIdhe che gatImAM jaLane je apekSA kAraNa mAne che te pramANa bhuta nathI. AvI zaMkA karanArane eve uttara che ke anvaya
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 ane atithiI lekamAM je prasiddha vyavahAra che tethI te jaLamAM gamananI maraNatA siddha thAya che. arthAt jenA hevA cI kArya thAya ane jenA abhAve kArya na thAya te anvaya vyatireka che. ane jemAM annaya vyatireka ghaTI jAya teja sekamAM kAraNa manAya che teja prasiddha yavahArathI jaLa paNa asthinI gatimAM kAraNa rUpa che. (have adharmAstikAyanuM lakSaNa kahe che) thiti parINAmare pudalaga jIvanI thitino hetu adharma sAva sAdhAraNa gati thati hetutA daya dravyanore dharma-sama che pa / bhAvArtha-jIva tathA pudagalanI parINAmI sthitine hetu adhamastikAya che ane Agati tathA sthiti hetulA rUpa sarva sAdhAraNa dharma baMne dravya dharma ane adharmamAM che (5) - vivecana- jIva tathA pudagalanI sthiti parINAmI arthAtu apekSA kAraNa ane sthitine hetu adharma dravya che. gati ane sthitimAM pariNata je dharma te gatyAdi kahevAya che
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 evA samAtamAM sAdhAraNa dharma eja dravyamAM che anya dravye mAM nathI. arthAt dharma dravya sivAya khIjA koIpaNu dRzyamAM gati nathI ane adharma sitAya bIjA koipaNa drazyamAM sthiti svabhAva nathI. AthI eja siddha thAya che ke gati tathA sthitimAM pariNata je sa drazya che temAM eka eka dravyanI laghutAthI je kAraNatA siddha thAya che te kAraNapaNuM A meja dravyamAM che AthI karIne mastyAdinA gamananu' je apekSA ka raNapaNa jala drazyamAM che tyAM dharmAstikAya Adi dvayaMnA lakSa zrunI ati vyApti na thaI kAraNake tyAM paNa dharma drazyAdi gati AdimAM kAraNa che eja tAtpa che (5) (have dharmAstikAyane viSe pramANu kaheche) saheje urdhvagati gAmI mukatane vinA dharma pratibaMdha gagane ana tere kahIe naviTale phiravArasanAra dhaMdha--saMma // 6 / / bhAvArtha -- svAbhAvIka paNe urdhva' gamana karavA vALa mAkSanA jIvane dharmAstikAyanA pratibaMdha vagara anaMta
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 Amazanu' parizrama karavA chatAM kadI phvAnA rasanA dhaMdha TaLehi (6) vivecana--sahaja svabhAve u gamana karanArA siddhanA jIvane jo dharmAstikAya drazyanA pratikhaMdha na hAya sA leAkA . leAkamAM yApi rahelA AkAzamAM eka samayamAM leAnA aMta sudhI javA vALA siddhanA jIne u gamana rUpagatinI nivRti krAI kAle na thAya kAraNa ke anaMta AkAza pramANu leAkAkAza che ane te lAkAkAzaneja jo gamananu' kAraNu mAne te ghaTa AdimAM ta'Da viziSTa je AkAza che te hetu thaI jAya tethI karIne leAkAkAzane gatimAM kAraNa mAnavuM ayukata che. kAraNa ke dharmAstikAya viziSTa je AkAza che teja le kAkAza che tAtparya evuM che ke gati hetutA dharmAM drazyanA svabhAva che ane te gati hetutAthI yukata je AkAza che tenI leAkAkAza evI kalpanA karavAmAM AvI che tethI te kalpita lAkAkAzamAM dharma dracanA svabhAvanI kalpanA ayAgya che tethI karIne dharmAstikAyane gatinA hetu avazya pramANu rUpa mAnave joie ane dha' dravya pudgala tathA jIvAne gamana karAvavA
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ strI svabhAvanA dhAraka che ItyAdi je siddhAMta che te pramANe vicAravA yogya che. (6) (have adhamastikAyanA viSayamAM pramANa kahe che. ) je sthiti hetu adharmana bhASIye te nitya sthiti kAI ThANa gati viNa hAre pugala jatunI saMbhAle jIna vANa-sama || chA bhAvArtha...je sthitinA hetu rUpa adharma dravya na kahi e te jIva ane pudagalanI keI ekaja sthaLe sthiti thaI jAya ane pudagala tathA jIvanI gatija baMdha ja thaI jAya mA Te nedhara prabhunI vANune yAda kare (7) vivecana-je jIva ane pudagalanI sthitinuM . kAraNa adharma dravya nahi mAne te sarva jagyAe vizvAsa purvaka jIva ane pudagalanI sthitija siddha thaze koI paNa ThekANe gatI thaI zakaze nahiM tAtparya evuM che ke sarvajIva tathA pudaganA saMbaMdhamAM sAdhAraNa rUpathI sthiti hetu bhUta adharma dravyane nathI kahetA paraMtu dharmAstikAyanA abhAva prayukata
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 je gatine abhAva che tethI alekamAM abhAva che ema kahevAya che te tamArA mata pramANe alAkekAzamAM paNa koI paNa sthAnamAM gati vinA pudagala ane jIva dravyanI nitya sthiti mAnya kathvI paDaze dharma dravya nahi hovAthI alekamAM gati nathI thatI ema kahezo te anvaye vyatirekathI jema dhama dravyane gatimAM kAraNutA che temaja sthitimAM adhama dravya kAraNa rU 5 mAnavuM joIze mATe gatinI sthiti eka svataMtra paryAya che ane tenuM kAraNa adhama dravya che paraMtu gatInA abhAve sthiti ane dharmane abhAve adharma e kAraNa rUpa nathI jema gurUtva laghutva eka ekanA abhAva rU5che temaja dharma stikAyA ane adhama stikAya paNa bhAva rUpa che kemake eka kArya gatI che ane bIjAnuM kArya sthiti che mATe zrI chanadevanI vANIthI tattvane grahaNa karIne dharmAstikAya ane adharmastikAya e baMne dravya bhinna bhinna svabhAva vALA che ema samajavuM joIe. (7) (have AkAza dravyanuM lakSaNa kahe che.) sarva dravyane je dIe sarvadA sAdhAraNa avakAza
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 leka aloka prakAre bhASAo teha dravya AkAza-sama che bhAvArtha-sarva dravyane je hamezA sAdhAraNa rUpathI AvakAza Ape te AkAza dravya kahevAya che ane te leka tathA aleka e be nAmathI kahe che. (8) : vivecana-je sarva dravyane sAdhAraNa rUpathI avakAza Ape che te AkAza dravya kahevAya che. jema pakSiAne AdhAra rU5 AkAza che tema sarva dravyane eka AkAzAstikAya dravya AdhArarUpa kahelA che. jo ke A vyavahAra naya bhedathI thAya che te paNa te te dezamAM anugata je eka AkAza che tenI Aja vyavahArathI siddhi thAya che ane te te pradezamAM uddha dezAvaracchedathI murtIpaNAnA abhAva AdIthI avakAza dAtRtva rUpathI AkAzanA vyavahAranI utpatti thAya che A pra mANe zrI vartamAna svAminuM je vacana che te ayukta nathI kAM raNa ke AkAza zunya rU55NAthI pratIti che ane haMmezA A nubhavamAM AvatA saMpurNa dravyanAM AdhArapaNane te aMza che tene nArA thavAne prasaMga che ane jyAM sudhI gatinuM saMdhA na che tyAM sudhI paNa leka vyavahArathI AkAzadeza pratisaMdha
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 ceAkata vyavahAra che ane leAkAkAza tathA avAkAkAza e bhedatho e prakAranAkahelA che kemake evu sUtra che ke viSe AvAsa pAse hovA gAseya aTopAsiya. (8) ( vaLI paNa AkAza dravyanA vicAra kahe che) dharmAdikasure sayukata leAka che tAsa viyAga aleka te nira vaSi re avadhi abhAvane valagA lAgere phAka--sama // 9 // bhASA dharmAdi dravya sahita je AkAza che te leAkA kAza che ane je dhama Adi dravyathI zUnya che te alAkAkArA che che ane te poteja avadhi rahita che tenA 'ta mAnavA phAkaTa che. (9) vivecana--dharmAstikAya Adi dravyathI je sayukata che te alaikAkAza che alekane pAtA leAkAkAza che ane tethI je asaMyukata che te ane te aleAka aMta rahita che kAraNa ke te nA svarUpathI aMtavALA kahevAte nirNAMka che. keAI zaMkA karaze ke jema leAkAkAzanA aMta che tema aleAkAkAzanA paNa ata
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ he jaIe, A zaMkAnA samAdhAnamAM kahe che ke kAkAzane dharmAdi dravyanA adhikAraNa rUpa hovAthI bhAva rUpa che tethI tene aMte ghaTita thAya che paraMtu te pachI dharmAdi dravyathI zUnya zazalAnA siMgaDAnI mAphaka je alakAkAza che tene aMta kevI rIte mAnI zakAya. je avidyamAna aleka che tenI maryAdAnuM kathana karavuM e egya nathI. ane je kadI A alakAkAzane bhAva svarUpa aMgIkAra karI che draya sivAya keIpaNa dravya nathI evA vyavaDArathI AkAza deza svarUpa je alokAkAza che tene sAMtatA kahevA vALAnI buddhine ghAta thAya che. mATe alakAkAzane te anaMtaja mAnave joIe dharma ane adharma dravyanA sAmarthyathI kAkAza sAntA kahela che ane tethI te bhAva rUpa che ane dharmAdinA sadUbhAvathI akAkAza abhAvarUpa che jo alakAkAzane sAMta mAnIe to dharma adharmanA sAmarthya yukta cha dravyathI bhinna dravyatAne te prApta thaze , tethI karIne alekAkAzanA saMbaMdhamAM je avadhi rahItapaNuM kahyuM che teja barAbara che. tAtparya evuM che ke jeTalA AkAza pradezamAM dharma adhama vyakta thaIne sthita che teTalAja parimANa sahita AkAza hevuM joIe ane jyAM dharma adharma anene abhAva che tyAM AkAzane paNa abhAvaja samaja
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoIe athana akAkAza anaMta che. (9) (have kALa dravyanuM lakSaNa kahe che) varUNa lakSaNa sarva dravyaha taNe pajajava dravya na kAla dravya anatanI dravya abhedathI uttarAdhyayane bhAla sama- 10 bhAvArtha-parAvartana jenuM lakSaNa che evuM kALa dravya te sarva dravyanuM paryAya dravya mAneluM che ane dravyanA bheda thI te kALanuM anaMta paNuM uttarAdhyayana sUtramAM vistArathI. kaheluM che (10) vivecana- sava dravyanuM vartanA lakSaNa kALA che. arthAta dravyane navIna ane jIrNa karavAvAle kAla che ane te paryAya drivya mAnavAmAM AvyuM che te kALanA paryamAM anAdi kALathI dranA upacArika vyava vahAranuM anusaraNa karIne kALa dravya ema kahevAya che mATe paryA ya dvArAe dravyane bheda hevAthI te kALa dravyanI paNa anaMtatA che kALa dravya anaMta che te vize uttarAdhyayana sutramAM
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 . kaheluM che ane kAla pudagala tathA jIva e chelA traNa drivya anaMta che ane te anaMta jIva dravyanA vartamAna anaMta paryAya che tethI karIne kALa dravyapaNa anaMta che evuM AgamamAM kaheluM che ane A kALa dravyanuM vistArathI varNana paNa teja AgamothI avadhAraNa karavuM joIe. (jIvA jIvathI kALa abhinna che te batAve che.) jIva achavaja samaye te kahyuM teNe ma judo teha eka vakhANe AcAraya IhyuM dharatAM zubha mati raha-sama che 11 che bhAvArtha--keTalAeka zubha buddhi vALA AcArya kahe che ke kALane jIva ajIva rUpaja kahela che mATe te judo kema hoi zake ? (11) vivecana-kALane jIva ane ajIva . A baMne dravyathI bhinna nathI kahela mATe jIva ajIvathI tene bhinna kema kahe che. A rIte siddhAMta vizuddha buddhinA dhAraka eka AcArya kahe che, juo ke gatama svAmIe eka vakhate
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 zrI mahAvIra svAmine pUchayuM ke A kALa jIva che ke ajIve? tyAre zrI bhagavAna belyA ke he tama? jIva paNa kALa che ane ajIva paNa kALa che jIva achavadhI bhinna rUpa nathI (11) (valI paNa teja kALa dravya viSe kahe che) bIjA bhAsere joISa cakkane cAre je thiti tAsa kAla apekSA kAraNa dravya che SaTanI bhagavaI bhAsa-samo 12 bhAvArtha-bIjA AcAryo kahe che ke saMsAramAM jatiSa cakanA saMcArathI je sthiti che te kALa che ane keTalAka kALane apekSA kAraNa kahe che bhagavatIjImAM cha dravya che ema je kahyuM che tethI teja siddha thAya che. (12) - vivecana-anya AcAryone evI rIte nirUpaNa keTaluM che ke tiSa cakranA saMcArathI je avasthA vizeSa che teja kALa che goLAkAra jotiSa caka che tenA saMcArathI paratva aparatva tathA navIna purANa AdirUpa je padArthanI sthiti che temAM apekSA kAraNe kAla che kAraNa ke
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ u8 manuSya lekamAM suryanI je gatirUpA diyA che teja padArthanI upanAyikA che arthAta suryanI kiyA te te FpamAM padArthane prApta karavA vALI che ane A kalpanA -jyAMsudhI dravyanuM saMcAra kSetra che tyAM sudhI ghaTIta thAya che. vaLI bhagavatI sUtramAM paNa evuM vacana che ke keNaM bhaMte dravvA pannattA goyamA 6 dravvaM paNattA taM jahA dhabhatthikAe jAva advA sabhaye he bhagavAna dravya keTalA che? bhagavAne kahyuM ke hegA tama? dravya che che dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza, jIva, muddala ane kALa. ( A pramANe bhagavatIjane pATha che mATe apekSA kAraNa thI kALa dravya kahyuM che (12) dharma saMgrahaNIre e deya mata kahyA : tatvArtha mAMre jANa
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 anapekSita drArthika neya mate bIjI' vAsa vakhANu-sama / 13 / dha bhASAtha--kALa dravyanA sabaMdhamAM A khate mata saMgrahaNImAM kahela che ane anapekSita drazyArthika nayanA mata mAM tatvA vyAkhyAnathI khIjo mata kahelAche (12) vivecana-upara kahyA te ba Mne mata zrI harIbhadra sUrIe dharmAM sabraDaNI graMthamAM kahyA che zrI siddhasenajIe ta-vAya mAM paNa ema kahyu'che ke hrAncestheLe kALa paNa dravya che evu eka AcArya kaheche A kALa dravyarthika nayanA matathI thAya che kemake A kALasthula je lekavyavahArachetethI siddhache ane apekSA rahIta che. jo ema na hAya tA jema parAvartananu apekSA rUpa kAraNa hAvAthI kaLa dravyane siddha karyu tema kALa je purvAparane sAdhe che tethI bhinna paratva aparAdi vyavahAranA niyAmaka hAvAthI dizA nAmaka dravyapaNu siddha thai jAya ane AkAza avagAhanane mATe che tathA dIzA te AkAzathI bhinna nathI, jo ema na heAya tA kALa tathA akAzathI bhinna dIzA rUpa dravyanuM udAharaNa ApIe te kALa AkAza ane dIzA e traNe pRthaka dravya siddha thaI jaze. A pramANe siddhasenajI
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 kata nizcaya dvatrizikAnA arthane vicArIne AkAzathI dizAkArya siddha thAya che ema jANavuM. ane A prakAranA siddhAMtane svIkAra karavAvALAne kALa dravya karthacita kAryaja che arthAt mAnavuM ja joIe ane tethI paratva aparatvanI siddhi thaze. mATe vAvya e sUtra anapekSita dravyArthika nayanA matathI ja kahela che ema sUkSma draSTIthI vicArI levuM joIe (13) (have kALa dravyanA adhIkAramAM digaMbara mata kahe che) maMda gate aNu yAvata saMcare naha pradeza eke Thera teha samayanare bhAjana kAlANu Ima bhAse keI ora-sama che 14 bhAvArtha-AkAza pradezanA eka sthAnamAM maMda gatithI jeTalA paramANu jeTalA samaye saMcare te paryAyane samaya kahi. che ane te kALa paryAyanuM bhAjana te kAlAbANa kahevAya ema digaMbara kahe che (14) - vivecana-AkAza pradezanA eka sthAnamAM jeTalA kAlamAM maMdagatithI paramANu jAya che teTalA samaya pramANa je
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAla che te kAlanA sthAnamAM kAlANu e vyavahAra thAya che ane eka AkAzanA sthAnamAM maMda gamanana dhAraka paramANu jeTalA kAlamAM jAya che teTalA te kAlane paryAya rUpathI samaya kahe che ane samaya rUpa je kAla che te paryAya rU5 samayanuM bhAjana kAlANu che ane te kAlaNa eka AkAzanA pradezamAM eka che A pramANe jayAre karIe chIe tyAre kAkAzana samasta pradezanA samAna kAlANu thAya che arthAta kAkAzanA a saMkhyAta pradeza che ane eka eka pradezamAM eka eka kAlA zu che A pramANe asaMkhyAta kAlANuM thAya che teja dravya sa grahamAM kahyuM che ke ratnanI rAzInI peThe kAlANu asaMkhyAta dra che. (14) (AdigaMbara matane anusarIne bIjA keIe kahyuM che te batAve che) yoga zAstranAre aMtara kalekamAM e paNa mata chere IDa loka pazere aNuA ju A mukhya kAle tihAM dITha--sama upA bhAvArtha-paga zAstranuM aMtara kalAkamAM A digaMba
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 mata paNa iSTa che kemake te kalekamAM leka pradeza je bhinna bhinna kAlANa sthita che te bhinna sthiti kAla dravyanI pradhAnatA che. (15) A vivecana-ga zAstramAM ema sAMbhaLyuM che ke lokAkAza nA pradezamAM je bhinna bhinna kAlANu sthita che te kAlA kALa kaSyanI mukhyatAne pratipAdana kare che arthAta pradezamAM je bhinna bhinna kAlANu che te kAlANu kALa dravyanI mukhyatAnuM pratipAdana kare arthAt lekapradezamAM je bhinnabhinna kAlANuMcheteja mukhyakALa che e vyavahAra che. eka AkAza pradezamAM eka ema sarva lokAkAzanA pradezamAM je saghaLA kAlANuche te jeTalA AkAzanA pradeza che teTalAja che ane padArthane je navuM ane jIrNa kare che teja mukhya sarva pradhAna kAla kahela che. (15) (vaLI paNa teja kALanI carcA kare che) pracaya urdhvatAre ehano saMbhave purva apara paryAya tika paryaya ghaTe nahi ane viNa pradeza samudAya samA 1dA
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhAvArtha-purva ane apara a be paryAyamAM kALa dravya ne uddhatA karAya saMbhave che ane baMdhanA pradeza samudAya vinA kALa dravyane tiryaka pracaya saMbhave nahi (16) . vivecana- A kALamAM drazyanA pUrvApara be pAne uddhatA pracaya thAya che kemake jevI rIte mRttikA rUpa dravyanA rathAsa, keza, kuzala Adi purva apara paryAya thAya che tevIja rIte A kALa dravyane paNa samaya AvalI ane muhurta Adi pUrva apara paryAya vidyamAna che paraMtu kaMdhanA pradeza samudAya kALanA nathI mATe dharmAstikAya AdinI peThe samAna tiryaka pracayatAne saMbhava nathI arthata kALane tiryaka pracayapaNuM nathI Aja kArathI kALa dravyane astikAya kahevAmAM nathI AvatuM ane paramANuM pudagalanI peThe tiryaka pracayatA nathI mATe upacAra paNa kALa dravyane tiryakatracayatA kahevA yogya nathI (16) (have digabaMra pakSane prativAda duSaNa Ape che) ema aNugatinI leI hetutA gharma dravya aNu thAya sAdhAraNatAre leI ekanI samaya baMdha paNa thAya--samA lA
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha_evI rIte kAlASTrane mAnava thI paramANu ja gamanane hetu mAnIne dharma dravyane paNa aNa siddha thaI ja ze ane tyAre eka padArthanA sAdhAraNatAne grahaNa karavAthI samaya aMdhatA paNa siddha thaI jaze (17) vivecana-A rIte paramANunA gamana rUpa hetune grahaNa karavAthI dharma dravyane paNa aNa thaI zake che ane tyAre te keIpaNa padArthanI sAdhAraNatAne grahaNa karavAthI samaye skaMdhatA paNa siddha thaI jaze mATe aNuonA maMda gamana rUpa je kA che tene hetu je paryAya samaya bhAjana che tene dravya sama thANu kalpanA kare che te maMda ANu gatimAM hetulA rUpa guNa nA dhAraka dharmAstikAya dravya paNa siddha thAya che ane e ja rIte A dharmAstikAya dvavyanA aNune paNa saMbhava thAya. have kadAcita e ma kahe ke sarva sAdhAraNa gati hetutA AdinuM graDaNa karI ne dharmAstikAya Adi eka skadha rUpa dravyanI kalpanA kare che te deza pradeza AdInI kalpanA paNa te skaMdhanA vyA vahAranA anurodhathI pAchaLathI karavI paDaze ane sarva jIva ajIva dravyamAM sAdhAraNa rIte Aje vartana hetu rUpa guNa che te guNane grahaNa karIne kALI dravyanI paNa leka pramANa ka 95nA karavI yukata che ema kaheze te dharmAstikAya Adi
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyanA adhikArathI sAdhAraNa gati hetutA AdinI upasthi ti che tevI ja kalpanA thaI zake che. ane te chatAM kAla dravyanI kalpanA karavA vALAnA matamAM maMdaaNunI vartanA rUpa hetunIja upasthiti che ane A kalpanAnA AgaDa sivAya bIjuM kaI paNa kAraNa nathI. (17) (vaLI paNa teja kahe che.) apradezatA re suNe anusarI je eNuM kahIyere teha te paryAya vacanathI joDAye upacAre savI eha-sama 185 bhAvArtha-sUtramAM kALane apradeza kahyo che tene anusa rIne je kAlANuM kahIe te A savara upacArathI paryAya vacanamAM jIta thAya che (18) vivecana-je kALane pradeza rahita nirUpaNa karIne te kalpita kALane aNuM kahe che te A sarva upacArathI paryAya vacanamAM vejIta karavAmAM Ave che je ema kahe ke sutramAM kA La pradeza hitakA che tene anusarineja ame kAlANuM kahIete
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpurNa jIva ajIva paryAya rUpaja kALa che eme kahevAmAM virodha nathI lekAkAza pradezanuM pramANa kAla che evuM che vacana che ke sarva upacArathIja mAnavA yogya chemukhya zakti thiI te te paryAya rUpa kALa che eja sUtra saMmata che mATe vAlve. e sUtramAM e padathI kAla sarva samaMta ke. vya nathI ema skuTa thAya che AthI paNa pradezane abhAva sUtrane anusarI je kALanA aNupaNAnuM kathana kare che tyAre paNa A sarva upacArathI paryAya vacana AdI sAthe yukta karIne upacAratA prApta thAya che. vaLI AkAza Adina vibhAga paNa paramANuM rUpa che kemake kAjaLanA curNathI purNa DAbalInI peThe pudagalathI bharelA jagatamAM e kaI paNa AkAzane pradeza nathI ke je paramANuthI ThAMsIThAMsIne bharelA na heya mATe tamAre hetu yogya nathI. (18) (have upacAra prakAra darzAve che) paryAye jema bhASyo dravya saMkhyAratha upacAra amadezatAre ja kAraNe tema aNutAnere sAra-sama 19
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvA --jema paryAya rUpathI kALa dravyanI paryAya rUpa tA upacArathI kahi che temaja apradezatva yAgathI kALanI aNutAAna viSayamAM upacAraja kAraNa che ( 19 ) vivecana--jIna siddhAMtamAM dravyatA chaja che A sakhyA nI putIne mATe jema paryAya rUpathI kALa dravyanA viSayamAM draSyatvanA upacAranI krupanA bhagavatiAdi sutramAM karelIcheteja rIte sutramAM kAlanI apradezatAne je cetra che tethI kAlANuMnA viSayamAM paNa upacAra jANavA. tAtparya evu che ke sUtramAM kALane pradeza rahita kahela che teja rIte kAlAtA paNa sUtrIta karela che. tenI ceAjanAthI leAkAkAzanA pradezamAM sthita puddagala paramANunA viSayamAM paNa ceAga zAsrAntara leAkamAM kAlAMNuMnA upacAra karelA che ane anAdi kALathI apradezatva nyavahAranA niyAma * upacArani viSayatAthI te kALa mukhya che eja kAraNathI je manuSya kSetramAMja rahevA vALu kALa dravya che ema kahe che tene pazu manuSya kSetrAvacchinna je AkAzAdi che temAM kALa dravya nA upacAranuM ja zaraNa che A mAtra digdarzanarUpa kathana che (19) (have muigala tathA jIva dravyanuM svarUpa saMkSepamAM kahe che.) varNe gadha rasa phAsAdika guNe
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakhIye pudagala bheda sahaja cetanAre guNa valI jANI jIva arUpa. aveda-sama che 20 che : bhAvArthavarNa gaMdha rasa ane sparzAdika guNethI puda galanA bheda jANavA ane svAbhAvika cetanA guNavALa rUpa rahita ane veTa rahita eve jIva padArtha che, (20) vivecana--vagaMdha rasa ane sparza Adi guNee karIne sahita hovAthI padagala dravayanA anya dharmAstikAya Adi dravyathI bheda jANI zakAya che. zveta, pILa, lIle, rAte ane kALe e pAMca varNa che. sugaMdha tathA durgadha e be gaMdha che. tIkhe kaDa kasAele khATe mIThuM ane khAre e che rasa che ThaDe uSNa kaThora komaLa halake bhAre cIkaNe ane lUkhe e ATha jAtanA sparza che. A sarva pudagalanA bheda che. ane svabhAvathI utpanna je cetane tenAthI yukta hevAthI sa 4 acetana dravyathI jIva bhinna che ane vyavahAra nathI rUpa tathA vedane dhAraka che. paraMtu nizcayathI chavA rUpa rahita ane veda rahita che kAraNa ke jIva sattA mAtra nirguNa tathA vikAra rahita che (20)
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 (have DhALa samApta karatAM kahe che) ema e bhASyAre sakhepe karI dravyatA SaTa bheda vistA te tAre jANI zrutathakI sujaza laheA gatakheda--sama // 21 // bhAvArtha--e pramANe sakSepathI dranA cha bheda kahyA tenA vistAra zruta siddhAMtathI jANI kheDha rhuita thayAM thAM uttama prakAranA jazane pAme. (21) vivecana--e pramANe sUtramAM kahelA cha dravya sakSepathI kahyA. dharma, adhama, akAza, kAla, pudagala ane jIva e cha dravya siddha karyAM. A SaT drabyanA vistAra sUtra siddhAMtamAM ghaNA che tyAthI samajI lavA atre te sa MkSepa mAtrathI kahela che. SaT drabyUnu svarUpa jema jema vizeSa samajAze tema tema kheta A thaze ane sukhedha tathA sujazanI vRddhi thaIne uMccatA te prApta karazeA. (21)
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhALa agyAramI. sevana giribhuSaNa trisalA naMdana-e dezI. have bheda guNanA bhASI je tihAM astitA kahizejI sabhutatA vastutA jAti vyakti rUpatA lahiyejI pachidya je rUpajI prameya aNagama sudhIma agurU ladhutva rUpa che ! - bhAvArtha-have guNanA bheda kahe che. (1) astitva guNa jethI saddabhutatAne vyavahAra thAya (2) vastutva guNa jAti vyakitarUpapaNuM samajavuM (3) dravyatva te dravyane bhAva che (4) prameyatva eTale je pramANathI jANI zakAya e je pramANane vikyate prameyatva (5) agurU laghutva guNa sakSama AjJA grAhI che. (1)
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivecana-have muLa guNenA bhedanuM vivaraNa ADhALamAM kahe che. muLa guNa cha kahyA che. temAM (1) astitva guNa che te sattAthI thAya che ane tethI lekamAM sadabhutatAne vyavaha. 2 thAya che (2) vastuva guNa che te jati vyakita rUpa che, jAti sAmAnyane kahe che, jemake ghaTamAM ghaTava vyakita vizeSanuM nAma che, jema A ghaTa dravyathI suvarNana che, kSetrathI paTaNa nagarane che, kALathI vasaMta tumAM utpanna thayo che. ane kaM bu grIva Adi AkArane dhAraka che Aja kAraNathI avagraha nAmanA mata jJAnanA prathama bheda rUpa jJAnathI sarva sthAnamAM sAmAnya rUpanuM ja bhAna thAya che ane mati jJAnane trIjo bheda je apAya che te dvArA vizeSa rUpanuM jJAna che. ane pari yurNa jJAnathI sAmAnya ane vizeSa baMne rU5 vastunuM grahaNa thAya cheA pramANe vastutva nAmane bIjo guNa che. (3) dravyatva nAmane guNa che. pitAnA paryAyane prApta thaI jAya te dravya kahevAya che ane te dravyane je bhAva te dravya tva kahevAya che dravyane je bhAva che te paryAya rUpa AdhAratA thI jANavA yogya jAti vizeSa che. dravyatva e jAti rUpa che. mATe guNa nathI thatuM ema taiyAyikanI peThe vAsanA nahi, karavI joIe kemake guNa te sahabhAvI che ane paryAya dama
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvI che ema jainazAstramAM kahyuM che ane dravyatvamAM je guNa mAnaze te pAdinI peThe samAna utkarSa ane apakarSa -bhAgI dravyatva thaze arthAta dravyatva jayAre guNa thaze tyAre paNa kathaMcita sarva prameyamAM anugata guNa che ane paraMparA saMbaMdhathI pramAtvarUpa jJAnathI paNa prameyane vavahAra thAya che mATe prameyatva guNa svarUpathI anugata che e pramANe prameyatva nAmane the guNa che (5) agurU laghutva-A guNa ghaNe sUkSama che mATe te jIna zAstranI AjJAthIja grahaNa karavA yogya che kemake jIna bhagavAne kahelA je sUkSma tatva che te hetuthI khaMDita nathI thatA mATe sUma tane tenI AjJAthIja mAnI levA joIe kemake jIneMdra deva mithyAvAdi nathI. vaLI agurU ladhutva guNa vANIthI agecara che kemake agurU laghu paryAya rUpa Adi guNomAM jema hinatA ane adhiktA rahe che tema dravyatvamAM paNa raheze. mATe jyAM guNatva che tyAM utkarSa apakarSa te heyaja che evI vyAptine abhAva hovAthI tiraskAra kare joIe (4) prameyatve pratyakSa AdarUpa pramANathI je jANI zakAyae je pramANane viSayateneprameyatvaguNakahe che te prameya sUkSma che. vacanathI agocara che ema kahyuM che mATe agurU laghu nAmathI je paMcama guNa che te agurU laghutva samajo jaIe. (1)
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ (have bIjA guNe kahe che) padeza- avibhAgI pudagalA khetra bhAvaje vyApI cetanatA anubhuti acetana bhAva ananubhava thApijI bharatatA rUpAdika saMgati amUrtatA tadabhAvo daza sAmAnya guNa pratyeka ATha ATha e bhAcha- 2 bhAvArtha-(6) pradezatva eTale je avibhAgI pudagala yAdata kSetre rahe tAvat kSetra vyApI pADyuM hoya te cha guNa samaje (7) caitanyatva eTale je AtmAne anubhava rUpa guNa che te (8) acetana e caitanyavathI viparIta ajIva mAtra ne guNa che (9) murtAtA guNata rUpAdikanA dhAraka che (10) amRtva guNa mUrtavathI viparIta guNa che A daza guNa sAmAnya rUpathI saMpUrNa dravyane milAvIne kahela che te dareka dravyanA ATha ATha guNa heva che (2)
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivecana--vibhAga rahita pudagala jeTalA kSetramAM rahe che tene dalA kSetramAM vyApanazIla pradeza che tAtparya evuM che ke je pu galane vibhAga nathI thatuM ane evAje avibhAga pudagala para mANu jeTalA kSetramAM rahe che teTalAja kSetranuM pitAnI sthiti mAM avagAhana karavAvALuM je che te pradezatva che vaLI te pradeza tva jeTalA kSetramAM sthita che teTalA ja kSetramAM Azraya vidhitva paNa che ema samajavuM (7) cetanava eTale AtmAne je anubhava rUpa guNa che te huM sukha duHkhane anubhava karUM chuM athavA huM sukhI ke dukhI chuM e vyavahAra cetanatva guNathI ja thAya che ane A guNathI ja avaya vigere moTA nAnA thAya che (8) acetanatva nAmane ATha guNa cetanatvathI viparIta ajIva mAtramAM A jaTha guNa che tethI te cetanAthI rahita che " mUrta svarUpa AkArane dhAraka murtatva nAmaka nava guNa che A murtiva guNa rUpa rasa AdinI sthitithI jANavA gya che ane pudagala dravyamAM ja rahe che (10) dazame je amRtva guNa che te mUrta tvathI viparIta che A pramANe sarva maLIne daza guNa thAya che temAM cetanAva ane amutatva e baMne cetana ane amutvanA abhAvarUpaja che arthAt cetanatvanA
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhAva acetanatva che ane murta tvane abhAva amartatvaja che mATe acetanatva ane amUrtatva pRthaka guNa nathI evI zaMkA na karavI joIe kAraNa ke acetana tathA amUrta dravya vRti je kArya janatA avahetvarUpathI vizeSa vyavahAra acetana tathA amUrtarUpa vyavahAra vizeSanA niyAmaka kArazutAvarachedaka hevAthI acetanatva ane amutva paNa pRthaka guNa che. A ThekANe amRta e zabdathI mUrtine abhAva nahi paNa mUrtathI bhinna bhAvanuM grahaNa karavuM joIe A daza guNa sAmAnyathI sarva dravya sAthe meLavavA thI kahelA che temAMthI murtatva, amutva cetana ane ace tatva e cAra guNa parasparanA parihArathI dravyamAM rahe che, AthI e siddha thAya che ke eka eka dravyamAM ATha ATha guNa hoya che jema jayAM cetanatva che tyAM acetanava nathI jyAM murtatva che tyAM amurtatva nathI A rIte be guNa ochA karavAthI zeSa ATha guNa pratyeka dravyamAM rahe che mATe pratyeka dravya mAM AThaja guNa sAmAnya che ema samajavuM. (2) (have vizeSa guNanA varNananI IcchAthI kahe che.) jJAna draSTi sukha vIrya pharasa rasa
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 gaMdha vaNe e jANejI gati sthiti avagAhanA vartanA hetu bhAva mana ANajI cetanAdi cAre bhalA vizeSa guNa e sAlejI vaTa pudagala Atamane niha. anya dravyane ToLe che 3 che bhAvArtha-Ana, darzana, sukha ane vIrya e cAra AtmAnA guNa che, sparza, rasa gaMdha ane varNa e cAra pudagalanA vizeSa guNa kahyA che. gatietutA, sthiti hetatA, avagAhana hetutA, ane vartana hetutAe cAra guNane dha mastiSpa, adhama stikAya, AkAzAstikAya ane kAla dra vyanA pratyeke pratyeke vizeSa guNa jANavA e rIte bAra gu Na thayA. AmAM cetanatA AdI cAra guNa meLavIe te se guNa vizeSa thAya pulane ane AtmAne che guNa hoya bIjA sarva dravyane samUdAyathI traNa guNa heya. (3) vivecaka-jJAna, darzana, sukha ane vIrya e cAra
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 A AtmAnA vizeSa guNa che. sparza baMdha raMsa ane vaNe e cAra pudagalanA vizeSa guNa che, A guNe zuddha dravyathI avikRta rUpathI che ane vikRta hovAthI te paryAyAmAM maLelA che ema vizeSatA jANavI joIe ane gati Adi guNa hetutA para che. AthI e siddha thayuM ke gati hetutA, sthiti hetutA, avagAhana hetutA tathA vartanA hetutA e cAre guNa eka eka dharmAstikAya Adina che. have cAra AtmAnA, cAra pudgalanA. ane cAra dharmAstikAya AdinA ema sarve maLI bAra guNa thayA temAM cetana acetana_ mutva ane amurtatva e. cAra guNe sahita soLa thAya che e seLa guNamAMthI pudagala dravya nA varNa gaMdha, rasa, sparza mutva ane anatva e che vizeSa guNa thAya che, Atma dravyanA jJAna, darzana, sukha, vIya amUrtava ane cetanava e cha vizeSa guNa thAya che ane anya dravyanA samudAyathI traNa guNeja thAya che temAM eka nija guNa ane acetatatva tathA amUrta va ema be evI rIte vicAra karIne nizcaya karaze neIe jema dharmAstikAyanA gati hetatA amUrta ane acetana evA traNa guNa che. zuM,
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ (cetanavAdi cAra guNa sAmAnya ane vijaya kahyA tenuM kAraNa kahe che) cetanatAdika cAra svajAti guNa sAmAnya kahAyajI vizeSa guNa parajAti apekSA grahatA citta sahAya viseSa guNa che sutra bhASiyA bahu svabhAva AdhAre artha teha kima gaNaA jAve eha zUla vyavahArojI jA bhAvArtha_nija jAtinI apekSAthI cetanatva Adi cAra guNa sAmAnya kahevAya che ane parajAtinI apekSAthI paraspara prahaNa karavAthI A bAre guNene vizeSa guNa 5 9 kahA che ane svabhAva yukta padArthomAM rahevAvALA virAja guNa anaMta che tethI tenI gaNanA kevI rIte thai za ke? mATe A sthaLa bha NI samajavuM joIe. ()
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ vilepanavevanatva Adi eTale cetanatva acetanava mUrtatva amUrtatva e cAra sAmAnya guNa che vaLI te vizeSa guNe paNa che temAM nija AzrayIbhUta jAtinI apekSAthI anugata vyavahAranA karavAvALA hevAthI te sAmAnya guNa ka hevAya che ane parajAtinI apekSAthI cetanava Adi aceta natva AdithI nija [AzrayamAM vyAvRttikara che mATe te vize 5 guNa che jemake jJAna darzanakha tathA vIrya e AtmAnA vizeSa guNa che tathA sparza, rasa, gaMdha, ane varNa e pudagala nA vizeSa guNa che A pramANe je kathana che te sthUla vyavahA rathI che kemake siddhanA ATha guNa che ane vaLI prakArAMtarathI siddhana ekatrIsa guNa che, kALa Adi eka guNanA dhAraka che pudagala anaMta che mATe tenA guNa paNa anaMta che ItyAdi vicAra karavAthI vizeSa guNanI anaMtatA utpanna thAya che A ne te chadmastha jJAnane gocara nathI mATe padArthanI sAthe A sarva guNonI gaNanA kevI rIte thai zake? mATe dharmAstikAya Adine gati, sthiti, avagAhana, vartanA hetunA upayoga nA rahaNa 5 cha prakAranA ja guNasamajavA joIe ane astitva orisAmAnya vivalAthI ja aparimANa che jaya jaya rAma ke tamArA vALa che pariNAma na thAya
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane jJAna darzana caritra tapa vIrya ane upayoga e che jIra vanA lakSaNa che, zabda, aMdhakAra, uta, prabhA, varNa, resa, dha ane sparza e mugalanA lakSaNa che ItyAdi je kathana. che te svabhAva ane vibhAva lakSaNathI parasparanA bhedane prati pAdana karavA mATe sthale vyavaDAra che ema vicAravuM joIe (4) dharma apekSAye ihAM alaga svabhAva guNathI bhAgyA nijanijarUpa mukhyatA laI svabhAva guNa karI rAkhyA ati svabhAva tihAMnija rUpe bhAva rUpatA dekhAi para abhAva pare nijabhAve paNa aratha anubhavI lekhejapA : bhAvArtha -dharma mAtranI apekSAthI tathA svabhAva guNa cA e sarve ziza che. paraMtu pitatAnA svarUpanI mukhyatA te karIne kahelA padanA pitAne sauthI - -
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa abhAvathI nAstitva bhAvane anubhava karIe chIe tema nija bhAve astitva bhAvane anubhava thAya che (5) vivecana-svabhAva guNathI tathA dharma mAtranI vivakSAthI anuvRtti saMbaMdhe karIne A sarva guNa pRthaka pRthaka che paraMtu pita pitAnA svarUpanI mukhyatAne grahaNa karavAthI je svabhAva che te paNa miksa karIne darzAvAya che mATe A sthaLe ema samajavuM ke dharmanI apekSAthI A je guNa rUpa padArtha "pRthaka pRthaka svabhAva vALA guNathI bhinna bhinna kahelA che te pita pitAnA rUpanI mukhyatAne grahaNa karavAthI te te prakAranA svabhAvanA guNe karIne kaheluM che mATe prathama guNane vibhAga karIne svabhAva ane vibhAvanA kathananuM udAharaNa ApavAmAM Avaze. have prathama astisvabhAva nAmane guNa che, pitAnA rUpathI je dravyanI yathArthatA che teja svadravya, svakSetra svakALa ane svabhAvathI bhAva rUpatA che ema jANavuM joIe kemake svabhAvathI astitva ane parabhAvathI nAstitvanuM kathana che bhAvArtha e che ke jema pitAnA bhAvathI astitva svabhAva che. temaja parabhAvathI nAstitva svabhAva paNa vastumAM che. jema paranA bhAvathI nAstisvabhAvane anubhava thAya che jemaja rika
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvathI havabhAvamAM paNa anubhava thAya che mATe astitva ane nAstavamAM kAryarUpa astitva svabhAva che. (5) nahIte sakaLa zUnyatA have nAsti svabhAva parabhAvejI para bhAve paNa satA kahetA eka rUpe tevI pAme sattA jema asattAna kure vyaMjaka amilana vasathIjI chata sarAva gaMdhanavI bhAse jema viNa nIra pharasathI 6 bhAvArtha-je pitAnA bhAvathI astitvane mAnIe te A saMpurNa jagata zUnya thaI jAya ane parabhAvathI je satA. muM grahaNa kare te sarva eka rUpa thaI jAya jema sattA lAla Na kurAthamAna thAya che tema asattA je skurAyamAna nathI thatI to temAM vyajakanuM nahI maLavAnuM kAraNa che make zarAmAM gadhAvidyamAna che te paNa te jaLa vapa jANa
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivacana-be astitva svabhAvane nathI grahaNa karatA te jema parabhAvanI apekSAthI nAstitva che tema svabhAvanI apekSAthI nAstitvanuM grahaNa thaI javAthI A sarvajagata zunya thaI jaze mATe svakIya dravya kSetra AdInI apekSAthI asti svabhAvane avazya mAnavuM joie ane eja rIte pAradravya AdInI ape kSAthI nAstivabhAva paNaavazya svIkAravuM joIe ane anyanA dravya kSetra AdInI apekSAthI asti svabhAvane svIkAra karavAvA bAnA matathI sarva svabhAvathI astitva siddha thaI javAthI saMpUrNa jagata eka rUpaja thaI jaze paNa sarvathI samasta jagatanuM eka rUpa thavu sarva zAstrathI viruddha che mATe paranI apekSAthInAstisvabhAvaja yukta che. jemasattA tatkALa kurAyamAna thAya che tema asattA te ja kSaNe prakaTa thatI nathI jema mRttikAnuM baneluM zakerUM che temAM je gaMdha rahelI che te jaLanA sparza vagara jANuM zakAtI nathI, mATe tAtparya evuM che ke zekorAmAM rahelI gaMdha. asatya nathI paNa satya che, jaLanA sparza vagara gaMdha nathI jaNAtI temAM vastunI vicitratAnuM ja kAraNa che keTalAka padArthonA guNa svabhAvathI jANI zakAya che ane keTalAka -pArthanA guNa je vyaMjaka che tene maLavAthI jaNAya che ke vAta jaNAvanI vicitratA che(6)
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ nija nAnA paryAye teja dravya eha ema kahIye nitya svabhAva anitya svabhAve pamya pariNati lahIyejI chati ne rUpAMtarathI nAze dvidhA bhAse vizeSa ne sAmAnya rUpathI sthUla aMtara nAzejI ll bhAvArtha...je pitAnA aneka paryAethI bhinna athata bhedaka dravya che teja nitya anitya svabhAvathI paryAya nI pariNamatA che vidyamAna vastune rUpAMtarathI naSTa karIne je dravya be prakAranuM dekhAya che temAM vizeSa ane ane sAmAnyathI sthala aMtarane nAza thAya che. (7) | vivecana-je pitApitAnAM kamabhAvI zyAmava rakatatva AdIthI bhinna bhedaka dravya che paraMtu nizcayathI teja purve anuzivamAM AveluM dravya che ane AgaLa paNa teja dravya. anubhavamAM Avaze evuM jJAna je dvArA thAya che tene nityasvabhAva
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ rama kahe che kAraNa ke kahyuM che ke jenA svabhAvane kAza na thAya te nitya che" ane "asAbhAvanA apratIgI che te nitya che" e lakSaNane paNa atreja samAveza thAya che kemake game tevuM lakSaNa kare te paNa avinAzI sthitimAM tAtparya che ane anitya svabhAvarUpa parINAma jenA dvArA prApta thAya che te rUpe anitya svabhAva che. A kAraNathI nitya ane anitya svabhAvathI paryAnA pariNAma jANavA joIe. vidyamAna vastune rUpAMtarathI arthAta paryAya vizeSathI eka a vasthAmAMthI bIjI avasthAmAM prApta karatuM je dravya bhedayukta dekhAya che eTale nitya ane anitya rUpe bhAse che tyAM satuM sAmAnya ane vizeSathI sthUla arthAtaranI nAzatA che. jemake vizeSanI sAmAnya rUpathI anityatA che jemake ghaTane nAza the navA pachI paNa mRttikA rUpanI anuvRtti anya paryAyAmAM thAya che ane sAmAnyanI paNa sthala padArtha tara ghaTa Adine nAza thavA chatAM anityatA che kAraNa ke ghaTa rUpathI je anityatA che te ghaTa nathI evI pratIti thAya che. (7) je nityatA na che te anvayavinA na kArya have
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraja kALe achatu kAraNe pariNati rUpa vigere aniyatA je nahi sarvathA artha kriyA te na ghaTejI dalanI kArya rUpa pariNati anutpanna te vighaTejI 8 bhAvArtha- nityatA nahi mAnIe te A varya vagara kAryanI utpatti nahi thaI zake ane kArya vakhate achata hetu pariNAmane nahI thavAde ane sarvathA rUpanI nityatA paNa nathI kAraNa ke sarvathA niyatA mAnavAthI artha kriyA nahI thaI zake ke make kAraNanA sarvathA nityapaNAthI kArya rUpathI utpatti ghaTIta nathI thatI. (8). vivecana-je padArthanI nityatA nathI paNa sarvathA kSaNika rUpaja padArthanuM lakSaNa che ema mAnavAmAM Ave temAM kA raNanA anvaya arthAta kei paNa havabhAvanI anuvRtti vagara kArya siddha na thaI zakaze ke nA kAryakSaNanA
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ uti kALamAM paNa hetu rahita thaIne mAkane anubhava thiI chatAM asata rUpe che ane te ati Aja suNa kArya kSaNanA parINAmane kevI rIte karaze? kemake jyAre asata kAraNa kSaNaja kArya kSaNanI utpatine karaze te viSTa kAraNathI kArya utpanna thAya che evuM kathana karavuM Theka thaI paDaze. ane naSTa thaelA tathA anutpanna kAraNathI kArya utpanna thAya che evA prakAranuM kathana karaze te kArya kAraNa bhAvanuM mAnavuM viDambanA rUpa thaze. have je ema kahe ke avahita je kAraNa kSaNa che teja kArya kSaNane paNa kare che te paNa rUpanuM dekhavuM tathA manane vyApAra kare ItyAdinA kSaNa sahita rUpAdInuM kAraNa je AkAdi che tenA viSayamAM kAraNa kSaNa nizcita che evI vyavasthA kevI rIte ghaTita thaI zake? kAraNa ke anvaye vinA zakita mAtranA viSayamAM ane upAdAna nimittanA viSayamAM paNa kathana karavA vALA vyavahAra thaI zakatuM nathI kAraNa te upAdAnatA kSaNika hevAthI teja kSaNamAM naSTa thaI gaI te pachI vaLI kArya dazAmAM upA. dAna kAraNa che e vyavahAra kevI rIte thaI zake? mATe upA dAna kAraNanI kArya dazAmAM anuvRti rahe che e te A kazya mAnavA le che. je anvaye paNuM che teja nitya ravajA vatva che ema mAnavuM che ke AvI che, spara eka
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 tarUpe nitya svabhAvaja mAnavAmAM Ave ane aniprabhAva nathI ema sathA mAnavAmAM AveteA artha kriyA nathI thai zakatI kemake kAraNuMnI kA rUpa anutpannatA ghaTe che ane jo ema kaheA ke kAraNa te nityaja che ane temAM rahevALu kArya ani tyaja che te kAya ane kAraNane je abheda sabaMdha mAnele che te kaI yuktithI siddha thaze ? kAraNake nityatA ane aniM tyatAnA abhedya sauMdha nathI thai zakatA ane jo kA kAraNanA bheda sabaMdha mAnaze! te te sabaMdha kayA saMbaMdhathI rahI zakaze ? ane je samadhamAM temAM rahe che te zA sabaMdha thI che? ityAdi saMbadhanI zodha karavAthI avasthA doSa AvI jaze. tethI katha'cit anitya svabhAva paNa avazya mAnavA cogya che evu* tApa che. (8) svabhAvane ekAdhAratve eka svabhAva vilAseAjI aneka dravya prakAha ahune aneka svabhAva prakAzAjI viSNu ekatA vizeSa na lar3Ice sAmAnyane abhAvejI
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekatva viNa sattA na ghaTe temaja vizeSa abhAvejo bhAvArtha-vabhAvane ekAdhAra mAnavAthI ekasvabhAva nI vilAsatA che tathA aneka svabhAva yukata padArthanA pravAhathI aneka vibhAvane paNa saMbhava che. eka svabhAvanA abhAvamAM sAmAnyane vinA vizeSanI prApti nathI thatI ane aneka svabhAvanA vinA vizeSa abhAva thavAthI sattA sAmAnyanI prApti thaI zakatI nathI. (9) vivecana-dravyanI sAthe rahevAvALo je dharma te svabhAvane artha che tenA AdhArane eka mAnavAthI eka svabhAva thaze jema rUpa rasa gaMdha tathA sparzane AdhAra ghaTa Adi padArtha eka kahevAya che ane nAnA prakAranA dharmane AdhAra levAthI eka svabhAvatA arthAt teja mRttikA rUpa dravyanuM je anugamana che te nitya svabhAvatA che ema vizeSa jANavuM joIe ane mRttikA Adi dravyanA piMDa keza kuzala ada aneka dravya pravAha thatA rahe che tethI aneka svabhAva yukta paNa paryAya rUpathI thAya che ane jyAre ema thayuM tyAre AkANa Adi: dravyamAM paNa ghArorvsaAphirothI aneka
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvapaNuM durlabha nathI. A rIte nAnA prakAranA svabhAva dravyane pravAha thavAthI dravya nAnA ravabhAvana dhAraka che evA pakSane paNa saMbhava che. vaLI eka svabhAvanA vinA sAmAnyane abhAva thaI jaze ane sAmAnyanA abhAvathI vizeSanI prAptinathI thatI temaja aneka svabhAvane vinA sarva vartinI satA paNa ghaTita thatI nathI AthI karIne eka ane aneka e baMne svabhAva vastunA aMgIkAra karavA joIe tevI rIte vizeSa ne vinA sAmAnya svarUpa nathI arthAt vizeSa vinA sAmAnya ane sAmAnyanA vinA vizeSa nathI, ekanA vinA ekatA nathI ane anekanA vinA ektA nathI. 9) guNa guNIne saMzo sakhyAdika bhede bheda svabhAjI abheda vRtti sulakSaNa dhAro hoya abheda svabhAva che. bhedavinA ekatva sarvane teNe vyavahAra vidhA niSa abheda kema nirAkAro bhAga pALano bhAI 10 mA
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ LIK bhASA sujJA tathA sakhyA AdInA badathI guNa guNI AdInA bheda svabhAva che ane aneka vRttije lakSaNa che teja abheda bhAvanA che eka svabhAvanAvinA A sadravya guNa tathA paryAcAnI ekatA thai jaze ane sarvAMnI ekatA thavAthI yavahAranA abhAva thaze ane alaidyanA vinA AdhAra zunya aMte guNa paryAyAnA Adha paNa kevI rIte thaze? (10) vivecana--guNaguNI paryAya paryAyI ane kAraka kArakI e ame saMjJA saMkhyA Adi dvArA bheda svabhAvapaNuM jANavuM joI e ane bheda vRttithI rahita je lakSaNa che te lakSaNa sahitane ja abheda svabhAva jANavA joie bheda svabhAvanA vinA A sa dravya guNu ane paryAyanI ekatA thai jaze ane sa eka thaI javAthI A drazya che guNu che ke paryAya che ityAdi vyavahAranA vidhi thAya che ane jo abheda svabhAva nathI kahetA tA AdhAra rahita baMnenA bedha kevI rIte thAya? kAraNa AdhAra tathA AdheyanA abheda vinA ja saMbadha ghaTIta zatA nathI mATe ane eka nathI arthAt guNuguNI rUpatAthI ekatA nathI. (10) zakti avasthita nija rUpAMtara bhavata zatha svabhAvAjI
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ BA trihu kAle milatA para bhAve abhay na abhayaM svabhivAjI zunya bhAva paNa bhavya svabhAva phUTa kAryane cegejI abhavya bhAve viNa dravyAMtaratA thAye dravya sayeAgechA 115. bhASA che tenA avibhAvata bhanya svabhAva traNe kALe parabhAvanI sAthe maLatA chatAM chatAM pI pariNamatu nathI te dezamA abhavya svabhAva che bhavya svabhAva nA vInA asat kAyanI sAthe yAga thavAthI zUnyapaNu thAya che ane abhanya svabhAvanA vinA dravyanA sayAgathI anya dravyanI utpatI thAya che (11) anekakA kAraNa zakti je avasthita dravya che ane je 1 vavecana--aneka kArya kAraNu zakatI yukata je avasthIta krUnyanA kramathI je AvIrbhAva tethI jANavA mAgya' bhavya svabhAva mAnele che ane je sadA para svabhAvathI parINamana kare che te pAtAnA bhAvathI bhinna arthAta abhayabhAva kahevAya ' ';
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra73 che ane paraspara ekabIjAnA pradezamAM praveza karatAM chatAM temaja para sparane avakAza ApIne hamezA maLavAchatAM temaja paNa dravya pita pitAnA bhAvane choDatA nathI A pramANe bhAva svabhAvane artha jANavuM joIe. bhavya svabhAvanA vInA asatya kAryane yega thavAthI zunyavAnapaNuM thAya che tAtparya evuM che ke parabhAvamAM na thAya ane svabhAvamAM thAya tyAre bhavya bhAva thAya che ane abhivya svabhAvane aMgIkAra nahI karavAthI dravyanA saMyogathI anya dravyanA thAya che AthI dharma adharma AdI dravyanA tathA jIva ane pugalane eka pradezamAM avagA hatA rUpa avagADha kAraNathI je kAryasaMkaratA nathI thatI te abhavya svabhAvathI ja nathI thatI ane te te dravyanA kAryanA hetuM rUpathI je kalpanA che te paNa Aja abhavya svabhAvamAM jagarbhita che. tAtparya evuM che ke AtmA Adi dravyanA patAmAM rahevA vALA anaMta kAryane utpanna karavA vALI , zaktI che. te zaktiIthI bhavya bhAva che ane te te sahakArI kAraNanA sannIdhAnathI te te kAryanI je utpAdaka zaktI che te abhathe bhAva che ane evuM mAnavAthI bhaya bhAvanI sAthe ati vyAptI nathI thaI zakatI. A pramANe harI bhadra sUrI kahe che
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 parama bhAsa pariNAmika bhAsa pradhAnatAse lIjo jI e viSNu mukhya rUpa kema dravye prasiddha rIte dIjejI esAmAnya svAbhavi agyArahe sakaLa dravya ne dhAreAjI AgaLa a vicArInejaga sujasa vAda vistArAjI|12| bhAvAya --paraNAmiki svabhAva je che tene paramabhAva ka he che te paramabhAvanA vinA drazyamAM prasiddha rUpathI pradhAnatA kevI rIte ApI zakAya che A agyAr sAmAnya svabhAva sa' dUnyanA samajavA ane zAstranA atha vicArI samajIne u-tama prakAranA jazanA vistAra karo. (12) vivecana--agyArame paramI bhAva svabhAva che te je pAraNAmika bhAvanI pradhAnatAthI kahelA che jemake AtmApana rUpa che utkruSTa je jJAna Adi te parama che ane te parama bhAva jemAM che te AtmA kahevAya che ane te svabhAva rUpe che. jo
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAM bhAvane svabhAvanaka hoya te drayamAM prasiddha rUpa kevI rIte ApI zakAya? kAraNa ke anaMta dharma vALA dravyane je eka dharmane mukhya karIne kahI zakAya teja parama bhAvanuM lakSaNa che ema samajavuM joIe A pUrvokata agyAra svabhAva cha e dravyanA viSayamAM dhAraNa karavA joIe te aMtama paramabhAvanA vinA dravyanA viSayamAM prasIddha rUpathI pradhAnatA kevI rIte jIta thaI zake che? A rIte astItva AdI sarva bhA vinI AvazyakatA darzAvelI che A dravyanA svabhAvane barAbara samajIne pachI AgaLanA arthane vicAra karI jethI utamajaza ne vistAra thAya tevI rIte vAda saMvAda kare. (12) DhALa bAramI - jo saMbhava nAma sehAmaNuM e dezI. (hare bAramI DhALamAM svabhAvanuM nirUpaNa karavAnI IcchAthI kahe che.) jIha cetana bhAva te cetanA
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra76 lAlA ulaTa acetana bhAva ho cetanatA viNa jIvane lAlA thAe karma abhAva caturanara dhAre artha vicAra- 1 che bhAvArtha_citanya bhAva te cetanA che ane ethI ulaTuM acetanya paNuM che A citanya nAmanA guNa vinA jIva te nizra karIne karmone abhAva thAya che. he catura nAra tame A sarva arthane vicAra dhAraNa karI rAkhe. (1) vivecana-je pite jANe ane bIjAne jaNAve tene cetana kahe che te cetanane je bhAva tene caitanya kahe che ane cetanAne je vyavahAra che teja cetana svabhAva che ane cetana thI viparIta je che te acetana ravabhAva che temAM cetana svabhA vanA vinA eTale cetana svabhAva na mAnIe te jIvane kama ne abhAva thaze kemake karma baMdhamAM rAga ane dveSa rUpa kAra zuM che ane te karmane cetanAMthI ja baMdha thAya che. jemAM tela AdithI lipta zarIravALA jIvanuM zarIra dhULathI lipta thaI jAya che temaja rAga ane dveSa yukta jIvane ja
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra77 karmane baMdha thAya che. A pramANe je jIvane cetana svabhAva nahi mAnavAmAM Avete karmane kevaLa abhAva thaI jaze. (1) hIje cetanatA sarvathA lAlA vinA acetana svabhAva he dhyAna dhyeya gurUziSyanI lAlA zikhapazuddha svabhAva catura nArA bhAvArtha- jIvamAM acetana svabhAva vagara mAtra cetana svabhAvaja mAnaze te dhyAna ane dhyeya temaja gurU ane ziSyane vyavahAra kevI rIte thaI zake? ane zuddha vyavahAraja kevI rIte rahi zake? (2) vivecana--je acetana svabhAva sivAya jIvamAM cetana svabhAvaja kahIe te je acetana karma dravya che tenA saMbaMdhI utpana je cetanAmAM vikAra che tene abhAva thaI javAthI sarva javemAM je siddha AtmA che tenI samAnatA thaI jAya arthAta acetana karmane abhAvathI sarva jIva siddha samAna thaI jAya evo nizcaya che ane savA jIvanI siddhanA thavAthI dhyAna dhyeya, guru ane ziSya tenI vyavasthA thaI zake nahIM. kAraNa ke sarva jIva samAna thavAthI gurU ane
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 ziSyane bheda paDI zake nahi. ane zAstrI vyavahAra paNa mithyA thaI jAya (2) jIho murta bhAva muratI dhare lAlA ulaTa amu bhAva jo jo mute na jIvane lAlA te saMsAra abhAva catura-rA bhAvArtha-mukta bhAva eTale rUparasa gaMdhAdI AkArane dhAraNa kare te mud svabhAva kahevAya ane tethI je viparIta te amUrta svabhAva jANavA je jIvane murtatva guNa na mAnavAmAM Ave te saMsArane abhAva thaI jAya. vivecana-rUpa rasa gaMdha ane sparzanI je eka sthAnamAM racanA che te murtIne dhAraNa karavAne je svabhAva che te mukta svabhAva che. ane mutI nahi dhAraNa karavAne jene svabhAva che te amurta svabhAva che. je jIvane kathaMcit murta svabhAva na hoya te saMsArane abhAva thaI jAya kAraNa ke jIvathI zarIra AdinA saMbaMdha vinA eka gatImAMthI bIjI gatimAM jaI zakAtuM nathI. ane zarIrAdi mutta che. mATe
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA saMbaMdha vagara anya gatimAM gamana thaI zake nahi ane gatImAM gamananA abhAvathI saMsArane abhAva thaI jaze mATe jIvamAM kathaMcita mUrtamAM svabhAva paNa che. (3) aho amurtatA viNa sarvathA lAlA mokSa ghaTe nahi tAsa jIho eka pradeza svAbhAvatA lAlA akhaDa baMdha nivAsa catura- 4 bhAvArtha-- sarvathA mUrta svabhAvaja mAnavAmAM Ave te AtmAne kadApI mekSa thaI zake nahi akhaMDa baMdha nivAsatAne eka pradeza svabhAva kahe che (4) vivecana-have lekIka vyavahArathI je kadAca AtmAne sarvathA mRti svabhAvaja mAnavAmAM Ave te mUrti svabhAvanI hajAra hetuothI paNa amUrtitA nahi thAya ane je AtmA kathaMcita amUrta nahi heya tene mekSa kadApi ghaTI zako. nathI mATe mUrta svabhAvathI yukta jIvane aMtaraMgapaNathI amUrta svabhAva paNa mAne joIe ane je eka pradeza savabhAva che teja eka pradezatA che te eka pariNatine ahIA akha
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 DAkAra baMdhanA saninesanuM bhAjana jANavuM joIe. tAtparya evuM che ke akhaMDa rUpathI je AkArane pariNamata vyavahAra che tenuM je AdhAra adheya paNuM che tene eka pradezatA kahe che (6) jIho aneka pradeza svabhAvatA lAtA bhinna pradeza svabhAva cho jo nahi eka pradezanA lAlA bheda hue bahu bhAva catura-nApA bhAvArtha ane je aneka pradeza svabhAvapaNuM che tene bhinna pradeza svabhAva kahe che have je eka pradeza svabhAvanaheAyate bheda paNa aneka prakAranA thaI jAya. (5) * vivecana-je bhinna pradezatA che teja aneka pradeza svabhAvatA che tAtparya evuM che ke bhinna pradezanA vegathI tathA bhinna pradezanI kalpanAthI aneka pradezanA vyavahari kAraNanI cagyatA kahevAya che. je eka pradeza svabhAva na hoya te asaMkhyAta pradeza AdInA vegathI baha vacananI pravRtti thavAthI je dharmAstikAya dravya eka mAneluM che, te dharmAstikAya dravya bahu che e vyavahAra AvI jaze, matalaba ke asaMkhyAta pradezonA
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 dhAraka dhamastikAyane je eka dravya mAneluM che te eka rahI zako nahi (5) ho kema saMkapa nikapatA lAlA bhinna aneka pradeza he aNu saMgati paNa kema dhaTe lAlA deza sakala A deza catura-AdA bhAvArtha-joaneka pradeza svabhAva na mAnIe to niSkapatra ane saMkapatra vyavahAra naDuiM thaI zake ane AkAzAdi dravyanA aNuone saMyoga paNa ghaTI zakaze nahi(6) vivecana-have je dravyane aneka pradeza svabhAva nathI kahetA te ghaTa Adi avayavI koI dezamAM kaMpana rahita che te kevI rIte rahI zakaze? kAraNa ke je ekaja pradeza che te te te sapaja hoya athavA niSkapa heya. have kadAcita ema kaho ke eka pradeza svabhAva avayava kaMpa sahita havAthI paNa avayavI niSkapa che tethI sakaMpa ane niSkapa baMne vyavahAra thaI zake che te avayavI (ghaTa Adi) cAle che e je prAga che te thaI zakaze ja nahi. kemake jevI rIte eka pradeza
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ avayava vRti kaMpanane paraMparA saMbaMdha mAnIne tethI avathavIne sakaMpa kahe che tevI ja rIte eka deza vRti je niSkapa che tenA paraMparA saMbaMdhathI avayavImA niSkapa paNa kahezo mATe eka dezathI avayavI cAle che ane eka pradezathI avayavI nathI cAlate e akhaMDIta vyavahAra che tethI dravyane aneka pradeza svabhAva che evuM mAnavA pagya che ane dravyane A rIte aneka pradeza svabhAva aMgIkAra nathI karatA te AkAza. Adi dravyanA sarvaja tathA dezaja paramANu saMga kevI rIte thaI zake? (6) (sarvaja tathA dezaja saMga samajAve che.) cha deza sakala bhede dvidhA lAlA dIThI jagamAM vRtti he pratyeke duSaNa tihAM lAla bele samati vRtti-catura che chA bhAvArtha-deza tathA sarvane bhedathI jagatanI sthitI be prakAranI elI che temAM keI eka pakSa mAnavAthI saMmatI
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 graMthanI vRti duSaNa Ape che (Da) - vivecana-eka vRti eka dezathI saMbaMdha rAkhavAvALI che ane bIjI savadezathI che temAM pratyeka pakSamAM saMmati graMthanI vRttimAM duSaNa kaheluM che kemake paramANuM ane AkAza AdinI eka deza vRtti svIkAra karavAvALAne je saMga che te je AkAza AdIne pradeza na mAnavAmAM Ave te paNa thaI zake che, ane sarva dezathI vRti svIkAra karavAvALAnA matathI paramANu AkAza AdInI pramANitAne prApta thAya che arthAt jeTaluM moTuM AkAza che teTaleja mATe paramANu thaze ane eka deza tathA sarva deza baMne vRttine na mAne te paramANunI avRtija thaze eka deza ane sarva deza keI vRtti nahi rahevAthI sAmAnyapaNe vRttine abhAva thai jaze kemake samasta vizeSAbhAva sAmAnyanA abhAvane samaniyata che ItyAdi (7) cho bhAva svabhAvaha anyathA lAlA che vibhAva vaDavyAdhi cho e viNa na ghaTe jIvane lAlA aniyata karma upAdhi caturA 8
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 bhAvArtha svabhAvathI je anyathA bhAvate vibhAva svabhAva kahevAya te mahA vyAdhi rUpa che. tenA vinA jIvane nAnA prakAranI karma upAdhi lAge nahi. (8) vivecana-nija svabhAvathI je dravyane anyathA bhAva che tene vibhAva svabhAva kahe che e mahA vyAdhi rUpa che ane A vibhava svabhAvane aMgIkAra nahi karavAthI jIvane aneka -jAtanA karmanuM baMdhana kevI rIte thaI zake? mATe vibhAva svabhAvane svIkAra karyA vinA aniyata dezakALAdi saMbaMdhathI phaLa devAmAM tatpara je karma che te karma rUpa je upAdhi che te jIvanI sAthe lAgI zakatI nathI. e kAraNathI upAdhi sagathI cogya anAdi vibhAva svabhAva paNa mAnavA gya che. (8) jahA zuddha bhAva kevaLapaNuM lAlA upAdhikaja azudhdha chaha viNa zudhdhatA na mukita che lAlA lepana vigara azuddha caturAlA | bhAvArtha-kevaLa nija svarUpa mAtrathI je sthIti che te zuddha svabhAva che ane upAdhi utpanna thae te azuddha
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 bhAva che zuddha bhAvanA vIna! muktI nathI thatI ane adha bhAvanA vInA jIvane ! tuM aMdhana nathI thatuM (9) vivecana--kevaLapaNuM che te zuddha bhAva che ane tethI anya azuddha bhAva che azuddhabhAva upAdhithI utpanna thAya che have jo zuddhabhAvanA svIkAra na karIe te mukita nathI thaI zakatI ane azuddha svabhAvane na mAnIe teA jIvane kane saMbaMdha nathI banI zakatA e kAraNathI zuddha svabhAvanI te kadI paNa azuddhatA thatI nathI ane azuddha svabhAva nIdi zuddhatA thatI nathI. A rIte ekAMtavAda Adinu khaMDana karIne zuddha ane azuddha e ane vabhAvane mAnavAmAM koI jAtanuM duSaNa nathI. (9) heAniyamita eka svabhAvaje lAlA upacariye eka DANu chaThThA te upacarita svabhAva che lAlA e viSNu kema paranANucatura- 10 // - bhAvA--eka sthAnamAM niyamita je svabhAva hAya te bIjA sthAnamAM upacAramAM lAvI zakAya te -upacarita svabhAva
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 che tenA vinA paraMtu jJAna thaI zakatuM nathI (10) vivecana-je svabhAvanI satA eka padArthamAM niyamathI che te svabhAvane jayAre anya sthAnamAM Apa (upacAra) karIe chIe tyAre tene upacarita ravabhAvatA thaI jAya che te upacarita svabhAvane je svIkAra na Ie te A mA pitAnA aneka paranA jJAnamAM vyavasthAtmaka jJAnane dhAraka che te kema kahI zakAya A kAraNathI ema siddha thAya che ke je pitAnuM jJAna che te te anupacaritaja che ane paranI apekSAthI je jANe che te para nirUpita sabaMdhathI upacarita che ane A prakAre je upacarita svabhAva che te be prakAra che te AgaLa kahe che (10) chaha karmaja sahaja be bheda je lAlA mUrta acetana bhAva jIho prathamajIvanI siddhane lAlA epAra parajJasvabhAva catura1 bhAvArtha...te upacarita svabhAva be prakAre che (1) karma janita ane (ra) svabhAva janita A baMne mUrta tathA arca
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 217 tana bhAvamAM thAya che ane prathama bheda saMsArI jIva ne thAya che ane bIje nirmaLa AtmAnA dhAraka siddha jIvane thAya che (11) vivecana-prathama upacarita svabhAva karmathI thAya che ane bIje upacarita bhAva svAbhAvika che. A baMne upacarita bhAvane bheda mu-rta tathA acetananA viSayamAM thAya che, temAM pudgalathI saMbaddha prANIne mu-tatva che ane acetanatva paNa che ane tethI prathama upacarita bhAva jIvane che ane A karmajanIta hovAthI bau hi e nyAya anusAra upacarita che tethI karIne ahIM je kamajanita upacarIta svabhAvanA che te jIvanI kahelI che ane bIje je sahaja upacarIta svabhAva che te nirmaLa siddha jIvane chesIddha mAM paranuM je jANavA paNuM che te koI paNa kamanI upAdhI che ema kahevuM ThIka nathI kAraNake AcArAMga sutramAM kahayuM che ke karNa rahita jIvane vyavahAra nathI rahetuM kAraNake upAdhI che te karmathI thAya che A prakAre A dasa svabhAva purvokta cetatva AdI nIyama dravya vatI (11) lAva
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 heA deza vIzeSa svabhAva e lAlA sarva ekanIza sabhAla chaThThA vIhuM puddagala jIvane lAlA pannara bhedache kALa catura nA bhAvA--A deza svabhAva ane AgaLa kahyA te agya2 sAmAnya svabhAva meLavatAM jIva ane pudgalanA eka vIsa bhAva thAya che ane kALanA paMdara svabhAva che (12) . vivecana-cetanatva ADhi Adaza vizeSa svabhAva ane pu` kathita satAdi agyAra sAmAnya svabhAva ane maLIne eka vIsa thAya che temAM pudgala ane jIvanA ekavIsa bhAva che ane kALanA paMdara svabhAva che te viSe AgaLa kahe che (12) heA bahu pradeza cit mUrtatA lAlA vibhAva zudhdha azudhdha jhA TAlI Adima sabruA lAlA sAla dharma mukha buddhu catura-nA 135 bhAvA--bahu pradezava, cetanava, mUtva, vibhAvatva,
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 zudhdhatva ane azudhatva, A cha svabhAva AchA karatAM bAkI nA paMdara svabhAva kALanA rahe. ane A cha svabhAvamAM je prathama bahu pradeza svabhAva che te sahita dharmostikAya,adharmAstikAya ane AkAzAstikAya dravyanA sALa svabhAva thAya che (13) vivecana--bahu pradeza svabhAva, cetana svabhAva, muta svabhAva, vibhAva svabhAva, zudhdha svabhAga ane azudhdha svabhAva, e cha bhAva jyAre ekavIsamAMthI kADhI laIe tyAre bAkInA je paMdara svabhAva rahe te kALanA che ane kADhI lIdhelA cha svabhAvamAMthI pahelA bahu pradeza svabhAva rAkhIne ekavIsamAMthA bAkInA pAMca kADhI letA seALa svabhAva rahyA te dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAyanA thAya che. (13) he| pramANa naya te adhigame lAlA jANI ehavA bhAva jA suyaza vibudhdhajInasa gate lAlA dharocitta subha bhAva-catura // 145 bhAvArtha -A pramANe pramANu tathA nayanA jJAnathI ekavIsa
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 svabhAva jANIne sujaza yukta je paMDIta loko che tenI saMgatI karIne zubha bhAvane dhAraNa kare (14) DhALa 13 mI. vIrA caMdalA-e dezI. sva dravyAdika grAhakere asti svabhAva vakhANa para dravyAdika grAhakere nAsti svabhAva mana Are catura vicArIe che 1 | bhAvArtha-svadravyAdikane jhaDaNa karavAvALA dravyArthika nayathI ati svabhAva kahe che ane paradavyAdikane grahaNa karavAvALA dravyArthi nathI nAsti svabhAva kahe che. mATe ca tura manuSyae tene vicAra kare joIe. (1)
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 291 - vivecana-have svabhAvane vicAra nathI batAve che. temAM dravyane je asti svabhAva che te sva dravyAdika dravyArthika naya thI jANa eTale pitAnA dravya kSetra Adine grahaNa karavAvALA dravyathIka nayanA matathI dravyane asti svabhAva kahyA che, ane anya dravyanA graDaNa karavAvALA para dravyAdi grAhaka dravyArthika nayathI dravyane bIje nAsti svabhAva kahe che evuM vacana che ke "pitAnA svarUpathI saghaluM che ane para dravyathI sarva nAsti che." (1) (svabhAvanA bIjA bheda kahe che.) utpAda vyaya gaNatAre sattA grAhaka nitya kaIka paryAyArthi kere jANo svabhAva anityAre-catura mArA bhAvArtha--utpAda ane vyayanI zaiNutAthI sattA grAhaka dravyArthika nayathI nitya svabhAva kahe che, ane utpAda tathA
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 vyayanA grAhaka paryAyArthika nayamAM anitya svabhAva ka che ema samajavuM. vivecana-trIje je nitya svabhAva kahe che te utpAda ane vyayanI gaNatA thavAthI sattAne grahaNa karavAvALA dravyArthika nayanA matathI samaja, ane paryAyArthika naya utpAda ane vyayane grAhaka hovAthI tenA matamAM anitya svabhAva che. tAtparya evuM che ke utpAda ane vyayenI apradhAnatA thavAthI sattA grAhaka dravyArthika nayanA matamAM nitya svabhAva che, ane sattA grAhaka dravyArthika nayanI apradhAnatAmAM utpatti tathA nAzanA grAhaka je paryAyArthika naya che tenA matathI te the anitya svabhAva kahe che. (2) (have pAMcama ane chaThe svabhAva kahe che.) bheda ka95nA rahitathIre ghara eka svabhAva anvaya drArthika naye re aneka dravya svabhAve re-catura kA
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 293 bhAvArthabheda kalpanAthI rahita dravyArthika nayanI apekSAthI dravyane eka svabhAva kA che ane anvaya drArthika nayanI apekSAthI aneka svabhAva mAne che. (3) vivecana-bheda ka95nAthI rahita zuddha dravyArthika nayanI apekSAthI dravyane pAMcame eka svabhAva kahe che, ane bheda kalpanA sahita anvaye dravyArthika nayanI apekSAthI dravyane chaThe aneka svabhAva paNa kahe che, tAtparya evuM che ke jayAM padArtha mAM kALane atha thAya che tyAM sattA grAhaka dravyArthi kanaya pravRtta thAya che, ane dezanA anvayamAM anvaya grAhaka dvavyArthika naya pravRti thAya che (3) sadabhuta vyavahArathI guNa guNAdika bheda bheda kaha5nA rahitathI jANe tAsa abhedare-catura 4 bhAvArtha-sabhuta vyavahAranayathI guNa guNa Adine bheda svabhAva jANu ane bheda kalpanA rahita zuddha dravyArthika nayathI
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 abheda svabhAva jANa (4) vivecana--sabhuta vyavahAra nayathI guNa guNa paryAya paryAyI ane kAraka kArakavAnane bheda svabhAva che te sAtame bheda svabhAva samAja ane bheda kalpanA rahIta zuddha dravyArthika naya nA matathI te abheda svabhAva kahe che bhAvArtha e che ke jyAM kalpIta vastu bhAsatI nathI, tyAM eka eTale abheda svabhAva che ane jayAM viSaya tathA viSayanuM juduM juduM grahaNa kareluM hoya tyAM abheda svabhAva che (4) (vaLI paNa svabhAvanAja bheda kahe che. ) parama bhAva grAhakane bhavya abhaya pariNAma zuddha azudhdha tehathI re cetana AtamarAmore catura pApA bhAvArtha-parama bhAva grAhaka nayathI bhagya tathA abhavya svabhAva jANavA ane zuddha svabhAva tathA azuddha svabhAva te paramabhAva grAhaka nayathI AtmAne cetana svabhAva kahe che. (5
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 295 vivecana-parama bhAva grAhaka nayanI apekSAthI bhaya svabhAva tathA abhavya svabhAva mAnavA yaMgya che bhavyatA te svabhAva nirUpita che, ane abhavyatA te utpanna svabhAvanI tathA parabhAvanI sAdhAraNa che mATe ahIMA asti nAsti svabhAvanI peThe svapadravyAdika grAhaka nayanI be pravRtti thatI nathI, zuddha azuddha svabhAva AgaLa kahela che ane cetana sva. bhAva te kevaLa jIvane ja che bIjA drazyane nathI. (5) asadabhuta vyavahArathI cetana karmane karma paramabhAva grAhaka nayere teha acetana ghare-catura dA bhAvArtha--asaddabhuta vyavahAra nathI karma tathA ne karmamAM paNa cetanAne vyavahAra thAya che ane paramabhAva grAha ka nayamAM te karma ane nekama janita cetana svabhAvanuM ace tana dharmapaNuM che. (6) vivecana - asadabhuta vyavahAra nathI jJAnAvaraNa Adi karma ane mana vacana kAya rUpanekama e baMnemAM
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ cetana svabhAva che. kemake karma ane karma e baMnemAM cetananA saMgathI thaelA paryAya che tethI karIne cetana saMga kuta paryAyathI "muDadAne bhasma kare che" e vyavahAra ane "A zarIrane huM Avazyaka gaNuM chuM" e vyavahAra thAya che ane parama bhAva grAhaka nayathI te te karma ane karma thI utpanna cetana bhAvanuM acetana svabhAva paNuM che jemake ThaMDu dhI vIgere. (6) asadabhuta vyavahArathI re jIva acetana dharma paramabhAva grAhaka nayere murata karma karmo re-catura kA bhAvArtha--asaddabhUta vyavahAra nayathI jIvamAM acetana svabhAvatA che ane parama bhAva grAhaka nayamone karma tathA nekama mUrti che. (7) vivecana--asadabhuta vyavahAra nayanA matathI je prANa dhAraNa kare che te chavache te acetana dharma paNuM eTale jIva acetana svabhAvane dhAraka che te acetana svabhAva mAnavAthI A jIva acetana che, jaDa che, ItyAdI vyavahAra thAya che, AthI huM A
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 numAna karUM chuM jANuM chuM, ityAdI pratItIthI vilakSaNa ajJAnanI siddha thAya che evuM je vedAMtInuM kathana che tenuM khaMDana thA che, kemake addabhuta vyavahAra nayathI grahaNa karavA egya jeace tana svabhAva tethI paNa teajJAnanI siddhI thaI jAya che, ane parama bhAva grAhaka nayathI mUrta evI nekama karyatA varte che A thata karma ane nekamane mUtta svabhAva che (7) asaddabhuta vyavahArathI jIva murata paNa hoya parama naye pudgala vInAre dravya amUrta tu joya-catura 8. bhAvArtha--asaddabhUta vyavahAra nayanA matamAM jIva sUna svabhAvane paNa dhAraka che ane paramabhAva grAhaka nayamAM pudagala ne choDIne sarva dravyamAM amUrta svabhAvatA sthApita karelI che. (8). vivecana-asadabhUta vyavahAra nayanA matamAM ja vane paNa mUrta svabhAva mAne che tethI karIne * A AtmA dekhAya che, A AtmAne huM dekhuM chuM ?
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 ityAdi vyavahAra thAya che ane " padmaprabhu tathA caMdra prabhu rakta varNanA dhAraka che" ityAdi vacana paNa tene anusarIne ja che ane paramabhAva grAhakanayanI apekSAthI pudgala dravyanA vinA dravyanA amutta svabhAva rAkhelA che arthAt pudgala dravyanA sivAya anya sarvAM dravya amRta svabhAvanA dhAraka che evA artha che (9) upacAra paNa pudgalIre nahI emu- svabhAva upariye anugama vasere vyavahAra jehuM bhAve!-catura 59 / ! bhAvArtha-pudgalamAM upacArathI paNa amU svabhAvatA nathI kAraNake anugamathI dravyavahAra thAya che te bhAvanA upa. cAra paNa thAya che (9) vivecana-upacAra dvArA paNa pudagala drazyamAM amutta svalAvatA nathI tethI karIne cetananA sAgathI jema daha AdImAM cetanatAnA upacAra thAyache tema amu-tAnA sayAgathI dehamAM amu-taMnA upacAra thatA nathI, A kAraNane lIdhe
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 299 asatlRbhuta vyavahAra nayathI paNa puddagala dravyunA amu- svabhAva che evuM kathana nahi karavuM joIe. vaLI anugama arthAt eka saMdha dveSathI bhAvanA vyavahAra thAyache teja bhAvane upacAra paNa thAyache, paraMtu sathA sarje dharmanA upacAra thatA nathI, tethI ema siddha thAyache ke jyAM Aropa karavA hoya tyAM ArepanA nimi-tanuM anusaraNa karavuM joie, ane Aropa karIne pachI nimi-tanu' anusaraNa karavuM evA nyAyane dhAraNa karavA joie nihu evA bhAvA che, (9) e bhAve samati bhaNyeAre anugata artha azeSa jalaya jema nive bhajIyera yAvata atya vizeSare catura-10nA bhAva ---jIva pRdugalanA saMpurNa anugata saMbaMdha sa matimAM kahelA che. jema jaLa ane pANI aMtya vizeSata sudhI chuTA thatA nathI temaja jIva ane pudagalanuM samajavu* (10) vivecana--jema maLela dudha ane pANI dAhIyArUpa aMtima vizeSa vagara thatA nathI tema atIma vizeSamAMja zuddha pu lRgala jIva lakSaNathI judA karavAmAM Ave che, arthAt jema jaLanA tathA dudhanA vibhAga a Mtima dAha kriyA pa vi
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 zeSa athavA padArtha vizeSathI thAya che temaja jIvanI mukti dazA rUpa vizeSamAM pudagalane jIvathI vibhAga thAya che jema dArika Adi vargaNAthI siddha zarIra AdithI jJAna ghana asaMkhyAta pradezane dhAraka AtmA bhinna che (10) anabhibhuta jahAM mUrtatAre amUrtatA tihAM nahi jIhAM abhibhuta amurtatAre mUrta anaMtya temAMthI--caturAvA bhAvArtha-jyAM murta svabhAva abhibhuta nathI tyAM amUrta svabhAva che ja nahIM ane jayAM Atma dravyamAM karma che tyAM amurtatA tirehIta nathI paraMtu tyAMto murtatA - atyaMta rahita anugamathI che. (11) vivecana--jayAM pudagala dravyane murti svabhAva abhIbhUta nathI kintu prakaTa che tyAM amurtatA svabhAva thatuM nathI kAraNa ke amu-tatA pudagalathI bhinna dravyano atyaMta vizeSa che ane jayAM Atma dravyamAM karma hoya che tyAM paNa amurtatA abhi bhuta nathI kemake tyAM amu-rtatA aMtyathI bhinna
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 sAdhAraNa A rIte anugamathI utpanna dha rUpa che pudgala tathA jIva dravyanA anugamamAM vizeSatA na thavA chatAM koI vakhate kAI bhAva abhijIta rahe che evI rIte zAsranA vyavahArathI aMgIkAra karavA joie. (11) pudgalane ekanIsamAre ema te bhAve vidyutta teNe asadbhuta hanacera parAkSa aNua amutrAre--catura // 1 // bhAvA --pudagalanA ekavIsamA bhAva A prakAre vilupta thAya che mATe asaddabhuta nayanAmatathI parekSa paramA zuM amrutta mAnela che. (12) vivecana--upacArathI paNa puddagalanA amU-ta svabhAva nathI thatA ema kahevAvALAnA matamAM pudgalanA aMtIma bhAva arthAta ekavisame svabhAva naSTa thaI jaze ane pudgalane jo amutta svabhAva nihuM rahe te pu` prasaMgamAM je ema kahyuM che ke "puddagala tathA jIva e baMnemAM pratyekanA svabhAva che" te vacanane AghAta thavAthI siddhAMtane paNa hAnI paheAM
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 caze. kAraNa ke jyAre ekavIsamAMthI eka amUrta svabhAva nIkaLI jaze tyAre te pugalanA vIsa svabhAvaja raheze. AvA prakAranI zaMkAne dura karavAne mATe kahe che, ke Aja kAraNathI asadbhuta vyavahAra nayamAM je pakSa pudgala paramANuM che tenI amU-taMte kahelI che, tAtparya evuM che ke vyavahArIka pratyakSane agocara rUpa amurti svabhAva pramANa siddha upacarIta svIkArAyache (12) kALa pudgalANuM taNere eka pradezasvabhAva parama naye para dravyanAre bheda kalpanA abhAre-caturAvA bhAvArtha--paramabhAva grAhaka nathI kAlANuM tathA pudgala paramANunI eka pradeza svabhAvatA che ane anya dravyanA paNa bheda kalpanA rahIta zuddha dravyArthika eka svabhAva kahe che (13) - vivecana--parama bhAva grAhaka nayamAM pudgala paramANu tathA kALanA aNunI eka pradeza svabhAva tA kahelI che tathA bheda kalpanA rahita zuddha dravyArthika nayanI , apekSAthI kALa ane pudagalathI rahita anya dravyane paNa eka
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 pradeza svabhAva kahe che. (13) bheda kapanA yuta naye re aneka pradeza svabhAva aNuviNa pudagala aNutaNu upa cAre te bhAre-catura 14, bhAvArtha-zuddha dravyAthirka nayathI paramANune mukIne saMpUrNa dravyane aneka pradeza svabhAva che ane pudagalanA A gunI aneka pradeza svabhAvatA te upacArathI che (14) - vivecana-bheda kalpanA sApekSa zuddha DhaMgyArthika nayathI paramANuMnA sivAya anya sarva dravyane aneka pradeza svabhAva kahe che ane pudagalanA paramANumAM te aneka pradeza vabhAva thavAnI yogyatA che arthAta te pugala paramANu ane ka pradeza svabhAva thaI zake che, tethI karIne upacArathI tenA aneka pradeza svabhAvanuM kathana kareluM che ane kAlanA AgamAM koI upacAra kAraNatA nathI evA hetuthI tene A aneka pradeza svasAva sarvathA nathI. 14 zuddhA zuddha dravyArthikere.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 jANe vibhAva svabhAva zudhdha zuddha svabhAvachere azudhdha azuddha svabhAvo re-catura 1pA bhAvArtha-zuddha azuddha dravyArthika nayamAM vibhAva nAma nA svabhAva ne jANe zuddha dravyArthika navamAM zuddha svabhAvanI ane azuddha dravyArthika nayamAM azuddha svabhAvanI sthiti che (15) vivecana-zuddha zuddha dravyArthika nayamAM samasta vibhAva svabhAvane jANavA, jyAM zuddha drathika naya hoya tyAM zudha svabhAva ane jayAM azuddha dravArthika naya hoya tyAM azudhdha svabhAva samaja. tAtparya evuM che ke zudhdha dravyArthikamAM zudhdha bhAva ane azuddha dravyArthikamAM azudhdha bhAva thAya che. [15] asaddabhuta gyavahArathI re che upacarIta svabhAva e svabhAva naya janAre kIje mana dharabhAva re--catura 1dA bhAvArtha--asadabhuta vyavahAra nathI upacarita svabhAva
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 05 kahyA che. evI rIte svabhAva ane nayanI yeAjanA samajI mana ne viSe dhAraNa karI rAkhavI. [16] vivecana--asadbhuta yavahAranI apekSAthI sa upaca rita svabhAvane jANavA joie. AvI rIte je svabhAva ane nayanI cAjanA karI che te vividha prakAre hRdayamAM unnArI Ama gaveSaNA karatAM tattvane dhAraNa karI rAkhavyuM. anuSacarita nija bhAvajere te te guNa kahevAya eka dravyAzrita guNa kaghAre ubhayAzrita pAyAre catura // 17aaaa bhAvAtha -- anupacarIta pAt nA ane te guNu eka dravyanA AdhAre raheche AzrIne raheche (17) bhAvache te guNache ane paryAya ubhayane vivecana--ahI A digabara matanA prasa gache temaja zvetAMbara siddhAMtamAM paNa kAi jagyAe che paraMtu emAM atre tricAravAnu che, upacArathI rahIta je potAnA svabhAvache te guNache kemake guNa sahubhASIche tethI karIne temAM upacAra thatA nathI
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 . matalaba ke koI svabhAva guNa paryAyathI bhinna nathI mATe a nucarIta bhAva te guNuja jANavA ane je upacarIta te paryAyaja jANavA Aja kAraNathI je kevaLa dravyane AzrIne raheche te guNuche ane kenya tathA guNu ane ne AzrIta raheche te paryAya che. Aja pramANe uttarAdhyayana sUtramAM kaheluM che. (17) svabhAva bheda sahIta kahyAre ema eka guNaha maka 2 pAyanAre have bheda suNo sucaza bhaDArAre--catura|18| - bhAva. evI rIte svabhAvanA bheda sahita guNanA prakAra kahyA ane have praryAyanA bheda AgaLa kahuThThuM te uta-ma jazanA bhaMDAra evA zretAe! tame sAMbhaLeA [ 18 ] vIvecana--puaukata rIte svabhAva ane svabhAva sahita guNa prakAranA kathana dvArA zAstrokata rItIthI prakAzIta karela che ane have AgaLanI DhALamAM paryAyanA bheda kaheche te utama yazanA bhaMDAra rUpa zre:tAjanA tame sAMbaLA athavA zrImAn yazA vi jayajI upAdhyAyanI pAse je bhaMDAra bharelA che te sAMbhaLeA (18)
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 307, DhALa 14 mI cheDI sImaMdhara sAmI A. te muja micchAmi dukkaDa-e dezI suNe bheda parajAyanAre te deya prakAra vyaMjana artha de bhedathI saMkSepe sAra zrI jInavANuM Adare che bhAvArtha-have paryAyanA bheda sAMbhaLe, tenA saMkSepathI e prakAra che (1) vyaMjana paryAya ane (2) artha paryAya. zrI jInezvara mahArAjanI vANuM he bhavya ? tame sAMbhaLe. (1) vivecana-AgaLanI DhALamAM naya ane svabhAvanuM nirUpaNa karyA pachI A DhALamAM paryAyanA bhedanuM vivaraNa kare che, paryAyanA bheda saMkSipathI kahIe te beja che (1) vyaMjana paryAya ane (2) artha, paryAya jenuM vizeSa varNana AgaLanI gAthAmAM kahevuM che. (1)
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 anugata kAla kalita kahe vyaMjana paryAya vartamAna suSima tihAM aWha pajajAya-zrI chanA ro bhAvArtha-je jene trikAla spezi paryAya te tene vyaMjana paryAya kahevAya ane vartamAna sukSama kAla vati je paryAya te. artha paryAya mAne che. (2) vivecana be bheda kahyA temAM prathama vyaMjana paryAya che te trikAla spazI che arthAtu puvApara anugata sarva kALanI sAthe te payaya sparza kare che tAtparya ke jene sparza bhuta bhaviSya tathA vartamAna etraNe kAlamAM thAya che tevyaMjana paryAya che jema ghaTAdIne pratikAdo paryAya vyaMjana paryAya che arthAta mRttikA AdIparyAyane prakAzita kare che ane bIjo artha paryAya che te va. tamAna aNune viSaya che arthAta suphama kALa vati artha paryA che jema ghaTa AdIne te te kSaNamAM rahevA vALA paryAya je kALanA kSaNamAM vartamAnatAthI sthita che te te kALanI apekSAthI utpati dvArA vidyamAna hovAthI te artha paryAya kahevAya che matalabake je kSaNamAM ghaTa vidyamAna che te kSaNanI vivamAnatAthI
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 309 te vaTa a paryAya (2) divya guNe bihu bhedathI valI zudhdha azuddha zuddha dravya vyaMjana tihAM cetanane sidhdha-zrI jIna che 3 che te bhAvArtha-te paryAnA dravyathI tathA guNathI be bheda che ane zuddha temaja azuddha dvArA paNa be bheda che temAM zuddha dravya vyaMjana paryAya te cetana dravyane kevaLa jJAnanA bhAvathI siddha paryAya jANa (3) vivecana--dravyathI dravya paryAya thAya che ane gu tho guNa paryAya thAya che A rIte be bheda che. jema dravya yaMjana paryAya ane guNa vyaMjana paryAya, Aja rIte zuddhathI zuddha dravya yaMjana paryAya thAya che ane azuddhathI azuddha dravya vyaMjana paryAya thAya che evI rIte be bheda che. have te bhedomathI zuddha dravya vyaMjana paryAya te cetanamAM siddhatA athata cetana dravyanA siddha paryAya che. A zuddha dravya vyaMjana paryAya kevaLa bhAvathI jANa joIe. (3)
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 aNu dravya vyaMjana mahu manujAdika bheda guNuthI byajana ema dvidhA kevala mai bheda-zrI jIna 54 5 bhA--azuddha dravya vyaMjana paryAya manuSya deva AdI aneka prakAranA mAnela che. evIja rIte guNathI paNa zuddha guNu vyaMjana paryAya ane azuddha guNu vyaMjana paryAya eva be bheda che temAM prathama bhedamAM kevaLa jJAna AdI ane khIjA mAM matijJAnAdvI paryAyache (4) vivecana--azuddha dravya vyaMjana paryAya tA manuSya, deva nArakI ane tiya ca ema aneka prakAre mAnelAche. drazyanA bhe pudgala sayAgathI utpannache tethI karIne manuSya AdinA bhedathI A bheda thAyache. guNathI paNa evAja prakArache eTa tenA paNa e meche temAM prathama zuddha guNu. vajana paryAyache teteA kevaLajJAna Adi rUpa paryAyache ane azuddha dravyaguNu vyaMjana paryAya je che tete mati jJAna zruta jJAna, avadhi jJAna, tathA manaHpA~va jJAna AdI svarUpache (4)
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 311 (vaLI paNa paryAyanA bheda kahe che) aju sutrAdeze karI kSaNa pariNata eha kahA artha jAya e atyaMtara jeha-zrI jIna po bhAvArtha-ju sutranayanA matathI artha paryAya kSaNa vRti vAgeche AtyaMtarane zuddha artha paryAya che ane ethI anya a zuddha artha paryAya kahelo (5) vivecana-ju sutra nayanA AdezathI AtyaMtara je che te zuddha artha paryAya che ane kSaNa mAtra vRti che arthata zuddha thaM paryAya kSaNa kSaNamAM parINAmane prApta thAya che ane tethI anya je je che te azuddha artha paryAya kaheche tAtparya evuM che ke je je paryAyathI a5 kAla vastI che te payaya te adhika kAlavati paryAyathI alpa tvanI apekSAe azuddha artha paryAya kahevAya che. (5) A viSayamAM zuddha vacana saMmatI darzAve che. purUSa zabda jema purUSane
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 vyAjana paryAya saMmati graMthe arthathI bAlAdi kahAya-zrI jIna padA bhAvArtha-jema purUSa zabdane purUSa vyaMjana paryAya kahe che temaja saMmati graMthamAM bAlAdi artha paryAya kahecha (6) vivecana-purUSa zabdathI vAca purUSa paryAya janmathI te mANa kALa paryata eka anugata rUpathI naratva paryAya che te purUSane vyaMjana paryAya che ane bAla Adika artha paryAya che evuM saMmati graMthamAM kaheluM che jemAM purUSamAM purUSa eve zabda janmathI maraNa parvata rahe che te yaMjana paryAya che te purUSamAM ba, la, yuvA ityAdi je bheda che te artha paryAya che." (68 16 guNa hANu vIthI jema agurU lautta pajajava temakSiNa bhedathI kevalapaNe -zrI nA chA
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 313 - bhAvArtha-jema SaDaguNI hAni vRddhIthI agurU laghu paryAya mAne che tevI ja rIte kSaNanA bhedathI kevaLa Akhya guNa paryAyanA paNa artha paryAya mAnelA che (7) vivecana-jema SaDaguNa hAnI vRddhI lakSaNa agurU laghuparyAya arthAta sUkSamArtha paryAya che temaja kSaNanA bhedathI kevaja jJAna nAmane paryAya paNa bhinna bhinna ja dekhAele che kemake prathama samayamAM ega bhavastha kevaLa jJAnamAM ane dvItIya samaya sagI bhavastha kevaLa jJAnamAM ItyAdI vacana che. tethI karIne ruju sUtra nayanA AdezathI zuddha guNanA paNa artha paryAya mAnavA joIe. (7) zuddha drakhya vyaMjana aNu pugala paryAya azuddha drayaNakAdika guNa nija guNa paryAya- zrI jIna 8 bhAvArtha-zuddha dravyavyaMjana paramANuM je che te zuddha pada gala paryAya che ane drayagukAdI azuddha dravya vyaMjana paryAya che te pitApitAnA guNa paryAya sahita che. [8]
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 vivecana-je zuddhadravya vyaMjana paramANuM che te zuddha pudagala che kemake tene nAza thatuM nathI ane drayANuka Adi azuddha dravyaparyAya vyaMjana paryAya che kemake saMgathI utpanna thavAnuM kAraNa nAzavAnA che te pitAnA guNa ane paryAyathI sahita che arthAta pudagala dravyanA je je zuddha guNa vayajana paryAya ane azu paddha guNa vyaMjana pathAya che te pitApitAne guNane AznAne mAnavA joIe kAraNake je paramANuMne guNa che te te zuddha guNa vyaMjana paryAya che ane je ddhipradeza AdinA guNa che te azuddha guNa vyaMjana paryAya che, (8) sukSma artha paryAyate dharmAdika ema nija para pratyayathI lo chAMDI haTha prema-zrI jIna ko bhAvArtha-dhamAdi dravyanA sukama artha paryAya che, ema je digaMbara kahe che te svapara pratyayathI kSaNa parINatIrUpa artha paryAya paNa kema nathI mAnatA? (9) - vivecana-dhamastikAya Adi dravyanA sUkSma artha
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 315 paryAya arthAt zudhdha dravya vyaMjana paryAya che e je haTha kare che te haTha karavAvALe manuSya haThane cheDIne pitAnA pratyayathI. ane paranA pratyayathI ane Rju sUtra nayanA AdezathI A kSaNa parINAma rUpa purva kathita artha paryAya te paNa kevaLa jJAnAdInI peThe kema nathI mAnatA? vaLI dharmA stikAya AdI. mAM apekSAthI artha paryAya paNa thAya che je ema na hoya te pudagala dravyamAM paNa paramANuM sudhI vizrAma ke nathI (9) jema AkRti dharmAdikanI vyaMjana che zudhdha loka dravya saMgathI tema jANuM azuddha-ghI jana dha1 bhAvArtha-jema dharmA stikAya Adi dravyane AkAra leka kAza pramANathI zuddha vyaMjana paryAya che temaja lekamAM rahevA vALA dravyanA sAgathI azuddha vyaMjana payaya kema na hoya? arthAt hovA joIe. vivecana-jema dharmAstikAya Adi dravyane AkAra kAkAza pramANa sthiti rUpa che tethI karIne paranirapekSAthI
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 te zuddha dravya vyaMjana paryAya che evuM kathana thAya che evI ja rIte lekanA dravyanA sAgathI arthAtakamAM rahevAvALuM dravya che te drazyane dharmAdI dravyanI sAthe saMga rUpa azuddha dravya vyaMjana paryAya paNa che ane te lekanA dravya saMgathI nirapekSIta hovAthI keIpaNa virodhane utpanna nathI karate (1) saMge AkRtipare pajajaya kahevAya uttarAdhyayane bhANiyA lekSaNa paja jAya-zrI jIna che 11 bhAvArtha -AkRtinI peThe saMga paNa paryAya kahevAya che kemake utarAdhyayana sutramAM paNa paryAyanA lakSaNa kahyA che (11) vivecana-have Adati te payaya thaI zake che ane saMga payaya thaI zakatA nathI evI AzaMkA dura karatAM kahe che ke saMga paNa AkAranI peThe paryAya kahevAya che kemake nizcaya rUpathI paryAyanA lakSaNa utarAdhyayana sutramAM paNa ka hyA che mATe A sthaLe tenahi lakhatAM jIjJAsuoe utarAdhyayana sutrathI vistAra purvaka samajI levA (11) :
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 317 eka pRthakata tema valI saMkhyA saMDANa valI soga vibhAga e manamAM tuM ANa-zrI chana che 12 . bhAvArtha-ekatva pRthakatva.saMkhyA saMsthAna saMga ane vibhAga e sarvane payaya rUpathI manamAM vicAre (12) " vivecana-eka pRthakatva saMkhyA saMsthAna ane sAga vibhAga e traNe Trakane paNa paryAya jANavA uttarAdhyayanamAM paNa tene paryAyaja kahelA che mATe naya cakramAM deva sena AcArye kaheluM che te A gAthAthI vicAravAnuM che. (12) upacAvI nathI zuddhata jo para soga asaddabhuta manujAdikA te naya zuddha yoga-zrI jIna 13 bhAvArtha--je upacarita che ane para dravya saMyoga che te. paNa te azuddha paryAya thaI zakatuM nathI je ema mAne
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 che te asaddabhuta manuSya AdI paNa azuddha paryAya gI nahi thAya (13) vivecana-upacAravAna kadAca para drayanA saMgI hAya tathApI te azuddhatAne prApta nathI thatuM have kadAca ema kaho ke dharmastakAya Adi kAne para dravya nI sAthe saMyoga che tethI tene upacarita paryaya kahe che paraMtu azuddha paryAya nathI kahetA kemake dravyanA anya paNAnA hetu mAM paNa azuddhatAne vyavahAra che tethI karIne manuSya Adi payA ya paNa azuddha che ema na kahevuM paNa asaddabhUta vyava hAra nayathI grAhya hevAthI asadabhUta che ema kahe. matalaba apekSAthI zuddha ane apekSA rahIta paNe azuddha evI rIte anekAMta vyApaka paNuMja che je AgaLa kahevAze. artha e che ke je upacAri azudhdhatA ne nathI prApta thate te manuSya AdI paNa azudha paryAyane yogI nathI.(13) dharmAdika para pamye. visamAI ema azuddhatA avizeSathI jIe pudagala jema-zrI jIna 14
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 319 bhAvArtha-dharmAstikAya abhedanA para paryAyathI tathA pitAnA paryAyathI vilakSaNatA che ane jema jIva pudgalamAM azuddhatAne viSaya nathI tema AmAM paNa nathI. (14). - vivecana-dhamastikAya Adine para paryAyathI ane sva paryAyathI vilakSaNatA jANavI joIe kemake para apekSAthI jevI rIte jIva dravya pudagala dravyane vizeSa nathI tevI ja rIte bIjAne mATe paNa samajI levuM. (14). emaja sajAti vijAtithI drage paja jAya guNe svabhAva vibhAvathI e cAra kahIya-zrI chane 1pa bhAvArtha-dravyanA viSayamAM eja rIte svajAti ane vijAtithI paryAya thAya che evI ja rIte guNanA viSayamAM paNa svabhAva guNathI tathA vibhAva guNathI paryAya thAya cheA rIte paryAyanA cAra bheda thayA (15) | vivecana-have prakAramaMtare nayacakramAM cAra bheda kahyA che te dekhADe che pregyanA viSayamAM svakIya jAtithI je paryAya thA
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320. ya che te sajAtIya paryAya kahevAya che ane parajAtithI je pa thaya thAya che te vijAtIya paryAya kahevAya che ane svabhAvathI tathA vibhAvathI guNamAM paryAya thAya che arthAt sajAtIya drazya paryAya, vijAtIya dravya paryAya svabhAva guNa paryAya ane vi. vaguNa paryAya A rIte be bheda dravyanA ane be bhedaguNanA ema maLI manuSyaAdI je payaya che te vijAtIya dravya prayache kemake jIva ane pudagalane paraspara saMyoga thavAthI manuSya eve vyavahAra thAya che tethI karIne evo siddhAMta thAya che ke bhinna bhinna jAtInA be dravya maLIne eka dravya TrAya che te vijAtIya dravya paryaya kahevAya che kevaLa jJAna je che te svabhAva guNa paryAya kahevAya che kemake te karmanA saMgathI rahita che mATe svabhAva gu Na paryAya che ane mati jJAna AdI paryAya vibhAva guNa yayaya kahela che kAraNa ke te karmanA sabaMdhathI thAya che tethI karIne vibhAva guNa paryAya che A cAre draSTAMta prAyika eTale nizcaya purvaka samajavAnA nathI paramArthathI te paramA. zuM rUpa dravya paryAya AcAramAM aMtara gata thavA yogya nathI. kAraNake te paramANuM dravya vibhAgathI utpanna pAyo paNa saMgathI utpannathI saMmatI graMthamAM paNa cAra bheda draya ane guNe baMnenA vicAravA joIe. (15)
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 (|ve e bhedanA udAharaNa kaheche, ) dvaNuka manuja kevala valI matI mukha dITha'ta e prAcIka jeNe dravyathI aNu pajavasata--zrIjIna // 16 // bhAvA--drayaNuka sajAtiya drazya paryAya che, manuSya Adi vijAtIya dravya paryAya che, kevaLa jJAna svabhAva guNa paryAya che ane matIjJAna Adi vibhAva guNa paryAya che. A draSTAMta prAyIka che kAraNa ke A cAramAM paramANuMne aMtarabhAva thatA nathI (16) vivecana--je dvIpradeza AdI ska'dha che. te sajAtIya dravya paryAya che te evIrIte ke paramANunA saMyoga thavAthI drayaNuka thAyache ethI ema siddha thayuM ke e dravya paraspara maLIne je 60 thAyache te sajAtIya 602 paryAya che ane kahyuMche ke " e traNa AdI aNuothI ana'ta dravyanA AraMbha nIra'tara thAyache ane jenA pharIthI vibhAga naM.thai zake te a zuche ane te hrayaNukathI vibhAga thaIne thAya che" ityAdi saghaLu vicAravuM joie. (16)
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara guNa vikAra pawva kahI dravyAdI kaheta suM jANe mana mAhe te devasena mahaMta-zrIjInA 1chA bhAvArtha-guNenA vikAraja paryAya che ema prathamathI kahIne pachI dravya paryAya ane guNa paryAya evA bheda kahetA devase nAcArya pitAnA manamAM zuM samaje che? (17) vivecana-guNonA vikAra paryAya che ema kahIne phari paryAnA bhedanA adhIkAramAM paryAya be prakAranA che dravya paryA ya tathA guNa paryAya, A rIte naya cakra graMthanA kartA digaMbara AcArya devasenajI pitAnA manamAM zuM samaje che? arthAta pUrvApara virodha thavAthI teo jANatA nathI e abhIprAya che mATe dravya paryAyaja kahevA paraMtu guNa paryAya judA na kahevA e tAtparya che. (17) ema drakhyAdika parakhIyA rAkhI gurU ANa uvekhI bahu tana mati ava gaNia ajANa-zrI chanA 18
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 323 bhAvArtha-e rIte dravyaguchyu paryAyanI gurU paraparAnI buddhIvALAnI upekSA karIne AjJA rAkhIne mahu Tuka ane ajJAnane dura karIne me* parIkSA karI. (18) vivecana--paraMparAgata gurU AjJAne yAda rAkhIne ane tuccha buddhIvALAonI upekSA karIne tathA khajANu ane huTha dAgrahI evA leAkAnI avagaNanA karIne me' ( zrImAna yazavijayajI upAdhyAye ) A rIte sarva dravya guNu ane paryAya tenA aneka bheda dazAvIne parIkSA karI athAta svarUpa, lakSaNa bheda vIgerenu' ghaNuMja spaSTa rIte nirUpaNa karyuM, (18) je dina dina ema bhAvase dravyAdI vicAra te leze jazasa'padA sukha saghaLA sAra--zrI jIna 5 19 bhASA --je manuSya dina pratIdina A rIte drabyAdInA vicAranI bhAvanA bhAvaze te jaza rUpa saMpadAne pAmaze ane saghaLA uttama sukhAne prApta karaze. ema zrImAnayazeAvijayajI upAdhyAya kaheche. (19)
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 upasaMhAra dehA. gurU zrata anubhava baLathakI kahyuM kaya anuga eka sAra jIna vacanano eha parama pada bhega. 1 madhyama kiriyA rata hue bALaka mAne liMga paDazake bhAkhyuM dhare uttama jJAna suraMga 2 nANa rahIta je zubha kriyA kayA rahita zubha nANa ciga draSTi samuccaya kaho aMtara khajuA bhANa 3 khajuA sami kriyA kahI nANu bhANa samaya kaliyuga eha paTaMtare viralA buje keya 4 kriyA mAtra kRta karmakSaya dUdUra cunna samAna jJAna kaha upadeza pade tAsa chAra samajANu mithyAtvAdika karma thiti akaraNa niyame bhASa aprata pAti jJAna guNa mahAnizIthahasAkha. jJAnavaMtaha kevaLI dravyAdika ahinANa vahaskalapanA bhAgyamAM sarikhA bhASyA jANa 7 nANu param guNa jIvane nANu bhavArNava para mithyA mati tama bhedavA nANu mahA uta 8 kaLaza ema dravya guNa paryAye karI jeha vANI, vistarI gata pAra gurU saMsAra sAgara taraNuM tAraNa varatarI te eha bhAkhI sujana madhukara ramaNa sura tarU maMjari kAviThya budha caraNa sevaka jaza vijaya budha jaya karI(1) samApta.