________________
૧૨૦
અને સિદ્ધ એવા બે ભેદ પાડતાં સામાન્યમાં વિશેષ વ્યવહાર નય થાય છે. આમાં પણ સંસારી જીવને સામાન્ય માની તેને દેવ મનુષ્ય તિર્યંચ વિગેરે વિશેષ ભેદ થઈ શકે. દેવને સામાન્ય ગણી વૈમાનિક વિગેરે ચાર ને વિશેષ વ્યવહાર કહેવાય. એવી રીતે ઉત્તરોત્તર વિવક્ષાને અનુસારે સામાન્ય વિશેષની ભાવના કરતા જવી જોઈએ. આ વ્યવહાર નાનું એવું પ્રજન છે કે સામાન્ય સંગ્રહથી વ્યવહાર ચાલી શકતું નથી. કેમકે દ્રવ્યને પર્યય વગર કેવળ દ્રવ્ય ગણવાથી લેક વ્યવહાર ચાલી શકતો નથી માટે “ગ્ય લાવે એમ કહેવાથી એવી આકાંક્ષા જરૂર થાય છે કે કયું દ્રવ્ય? જીવ કે અછવ? જવમાં પણ સંસારી કે સિદ્ધ? સંસારીમાં મનુષ્ય દેવ વિગેરે એમ ઉતરેતર પર્યાએ થઈ શકે. આજ રીતે સર્વત્ર સામાન્ય વિશેષ ભાવની વ્યવસ્થા સમજી લેવી. (૧૨)
(હવે જુસુત્ર નય કહે છે) વર્તત ઋજુ સુત્ર ભાસે અર્થ નિજ અનુકૂળરે
