________________
પણ અભાવથી નાસ્તિત્વ ભાવને અનુભવ કરીએ છીએ તેમ નિજ ભાવે અસ્તિત્વ ભાવને અનુભવ થાય છે (૫)
વિવેચન-સ્વભાવ ગુણથી તથા ધર્મ માત્રની વિવક્ષાથી અનુવૃત્તિ સંબંધે કરીને આ સર્વ ગુણ પૃથક પૃથક છે પરંતુ પિત પિતાના સ્વરૂપની મુખ્યતાને ગ્રહણ કરવાથી જે સ્વભાવ છે તે પણ મિક્સ કરીને દર્શાવાય છે માટે આ સ્થળે એમ સમજવું કે ધર્મની અપેક્ષાથી આ જે ગુણ રૂપ પદાર્થ “પૃથક પૃથક સ્વભાવ વાળા ગુણથી ભિન્ન ભિન્ન કહેલા છે તે પિત પિતાના રૂપની મુખ્યતાને ગ્રહણ કરવાથી તે તે પ્રકારના
સ્વભાવના ગુણે કરીને કહેલું છે માટે પ્રથમ ગુણને વિભાગ કરીને સ્વભાવ અને વિભાવના કથનનું ઉદાહરણ
આપવામાં આવશે. હવે પ્રથમ અસ્તિસ્વભાવ નામને ગુણ છે, પિતાના રૂપથી જે દ્રવ્યની યથાર્થતા છે તેજ સ્વદ્રવ્ય, સ્વક્ષેત્ર સ્વકાળ અને સ્વભાવથી ભાવ રૂપતા છે એમ જાણવું જોઈએ કેમકે સ્વભાવથી અસ્તિત્વ અને પરભાવથી નાસ્તિત્વનું કથન છે ભાવાર્થ એ છે કે જેમ પિતાના ભાવથી અસ્તિત્વ સ્વભાવ છે. તેમજ પરભાવથી નાસ્તિત્વ સ્વભાવ પણ વસ્તુમાં છે. જેમ પરના ભાવથી નાસ્તિસ્વભાવને અનુભવ થાય છે જેમજ રિક
