________________
ર૭૬
લાલા ઉલટ અચેતન ભાવ
હો ચેતનતા વિણ જીવને લાલા થાએ કર્મ અભાવ
ચતુરનર ધારે અર્થ વિચાર– ૧ છે ભાવાર્થ_ચિતન્ય ભાવ તે ચેતના છે અને એથી ઉલટું અચેતન્ય પણું છે આ ચિતન્ય નામના ગુણ વિના જીવ તે નિશ્ર કરીને કર્મોને અભાવ થાય છે. હે ચતુર નાર તમે આ સર્વ અર્થને વિચાર ધારણ કરી રાખે. (૧)
વિવેચન–જે પિતે જાણે અને બીજાને જણાવે તેને ચેતન કહે છે તે ચેતનને જે ભાવ તેને ચૈતન્ય કહે છે અને ચેતનાને જે વ્યવહાર છે તેજ ચેતન સ્વભાવ છે અને ચેતન થી વિપરીત જે છે તે અચેતન રવભાવ છે તેમાં ચેતન સ્વભા વના વિના એટલે ચેતન સ્વભાવ ન માનીએ તે જીવને કમ ને અભાવ થશે કેમકે કર્મ બંધમાં રાગ અને દ્વેષ રૂપ કાર શું છે અને તે કર્મને ચેતનાંથી જ બંધ થાય છે. જેમાં તેલ આદિથી લિપ્ત શરીરવાળા જીવનું શરીર ધૂળથી લિપ્ત થઈ જાય છે તેમજ રાગ અને દ્વેષ યુક્ત જીવને જ
