________________
૨૮૧
ધારક ધમસ્તિકાયને જે એક દ્રવ્ય માનેલું છે તે એક રહી શકો નહિ (૫)
હો કેમ સંકપ નિકપતા લાલા ભિન્ન અનેક પ્રદેશ
હે અણુ સંગતિ પણ કેમ ધટે
લાલા દેશ સકલ આ દેશ ચતુર–ાદા ભાવાર્થ-જોઅનેક પ્રદેશ સ્વભાવ ન માનીએ તો નિષ્કપત્ર અને સંકપત્ર વ્યવહાર નડુિં થઈ શકે અને આકાશાદિ દ્રવ્યના અણુઓને સંયોગ પણ ઘટી શકશે નહિ(૬)
વિવેચન–હવે જે દ્રવ્યને અનેક પ્રદેશ સ્વભાવ નથી કહેતા તે ઘટ આદિ અવયવી કોઈ દેશમાં કંપન રહિત છે તે કેવી રીતે રહી શકશે? કારણ કે જે એકજ પ્રદેશ છે તે તે
તે સપજ હોય અથવા નિષ્કપ હેય. હવે કદાચિત એમ કહો કે એક પ્રદેશ સ્વભાવ અવયવ કંપ સહિત હવાથી પણ અવયવી નિષ્કપ છે તેથી સકંપ અને નિષ્કપ બંને વ્યવહાર થઈ શકે છે તે અવયવી (ઘટ આદિ) ચાલે છે એ જે પ્રાગ છે તે થઈ શકશે જ નહિ. કેમકે જેવી રીતે એક પ્રદેશ
