Tattvavatar

Author(s): Devchandra Kacchi, Bechardas Jivraj
Publisher: Meghji Thobhan Sheth

Page 13

अधर्मप्रायकलेवरम्-संगृहीतसंख्यातीताऽनर्थकमतार्थभरं च. एवं च सुखलवाच्छादिते दुःखभरभृते लोके तां परमर्षिनिर्दिष्टां संज्ञां समाश्रित्यैव स्यात् सर्वः कोऽपि सुखभाक्--अतस्तामेव संज्ञा स्पष्टयितुं प्रवृत्तोऽयं ग्रन्थकार एनं लघुग्रन्थं प्रमाणकाण्डनयकाण्ड--जीवकाण्ड--प्रकीर्णककाण्ड--समन्वयकाण्ड-इति काण्डपश्चकेन विभज्य संदृभति-आदौ तावत् तत्संज्ञासंज्ञापकं महावीरं ज्ञातपुत्रापरनामानं श्रीवर्धमानं संस्मरति. ध्यायं ध्यायं महावीरं स्मारं स्मारं गुरोगिरम् । तत्त्वावताररूपोऽयं क्रियते तत्त्वसंग्रहः ॥ १॥
प्रतीतार्थमेतत्.
आदौ तावत् प्रमाणकाण्डं प्रथयतिप्रवृत्ति-निवृत्ति-उपेक्षानिश्वायिनी बुद्धिः प्रमाणम् । १॥
बुद्धिर्हि श्रात्मना सहभाविनी, सा च बुद्ध्यावरणतारतम्येन त्रिधा भवन्ती प्रमाण-अप्रमाण-तदुभयाभावरूपां संज्ञा लभते. तत्र लोके लोकोत्तरे च व्यवहारे प्रमाणरूपैव बुद्धिः बुद्धिः, नान्या.
बुद्धिः, बोधः, ज्ञानम्, अनुमानम्, स्मरणम्, प्रत्यभिज्ञानम्, चिन्तनम्, विचारणम् , अनुभवनम्, स्पर्शनम्, आस्वा. दनम्, सुघाणम्, प्रेक्षणम्, श्रवणं च-इति नार्थान्तरम्.
यथा हि कश्चित् पिपासुर्जलगवेषणाय चक्रममाणो यया बुद्ध्या रूपेण, स्पर्शन, स्वादेन, जलं निश्चिन्वन् जलादानाय प्रवर्तते-सा जलादानप्रवृत्तिनिश्वायिनी बुद्धिः प्रमाणम्. एवं निवृत्तिनिश्चायिनी, उपेक्षानिश्चायिनी च बुद्धिरपि वाच्या.