Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 03
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
મધ્યયનું રૂ.૧/ર૧II
(ાઈ ગમ્યમાન હોય તો વ્યયને સખ્યાવાચક નામની સાથે દ્વિતીયાદ્યન્ત પદનો સગેય સ્વરૂપ અન્યાર્થ પ્રધાન હોય તો વહુવ્રીદિ સમાસ થાય છે. સમીરે રશ વેષ આ અર્થમાં ૩પ અવ્યયને સખ્યાવાચક સશન નામની સાથે આ સૂત્રથી વઘુવીદિ સમાસ... વગેરે કાર્ય (જુઓ ફૂ.નં. ૩-૧-૨૦) થવાથી ૩૫શા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - નવ અથવા અગ્યાર. llll
પાર્થ રાડછં = રૂ૧.રર
પાર્થ - સમાનાર્થક એક અથવા અનેક નામને તેમ જ વ્યયને નામની સાથે છેક ગમ્યમાન હોય તો વિતીયન્તિ પદનો અન્યાર્થ પ્રધાન હોય ત્યારે વહુવ્રીહિ સમાસ થાય છે. માઢોવાનરો યમુઆ વિગ્રહમાં સમાનાર્થક કારૂઢ નામને વાનર નામની સાથે દ્વિતીયાન્ત અન્ય પદાર્થ (વૃક્ષાદિ) માં આ સૂત્રથી બહુવતિ સમાસ.... વગેરે કાર્ય થવાથી કાઢવાનરો વૃક્ષ: આવો પ્રયોગ થાય છે. તેમના સૂક્ષના (સૂક્ષ્મ ના વેષાં તે સૂક્ષ્મઝટ:) શા વચ્ચે આ વિગ્રહમાં વેશ નામની સાથે સમાનાર્થક સુ અને સૂક્ષ્મનટ નામને (અનેક નામને) આ સૂત્રથી ષષ્ટ્રયન્ત અન્ય પદાર્થ (સંન્યાસી વગેરે) માં બહુવતિ સમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી સુતૂહ્નનટશ: આવો પ્રયોગ થાય છે. આવી જ રીતે વર્ને કુંવમ્ યસ્ય આ વિગ્રહમાં ૩ā અવ્યયને મુલે નામની સાથે ષડ્યા અન્ય પદાર્થ (પ્રાણી) માં આ સૂત્રથી બહુવીહિ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી શૈક્G: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- જેની ઉપર વાંદરો ચઢ્યો છે તે વૃક્ષ. સુંદર સૂક્ષ્મજટાવાલા વાળ છે જેના તે. ઉંચું છે મુખ જેનું તે. અસમાસાનાર્થક અવ્યયને પણ બહુદ્રીહિ સમાસ થાય એ માટે મધ્યયનું ર થી અનુકર્ષણ છે. સમાનાર્થક અવ્યયને તો, તે પ્રાર્થ નામ હોવાથી બહુવતિ સમાસ સિદ્ધ જ છે... ઇત્યાદિ અન્યત્ર અનુસળેય છે. ||રા.
