________________
39
કોઈ ધંધો નહિ કરતાં, સ્વાધ્યાય કરવામાં તત્પર બની જાઓ અને રોજ રોજ નવું નવું જ્ઞાન મેળવ્યા કરો. આ ઉપરાંત રોજ પોતાને ચેતવ્યા કરવાની વાત પણ શ્રી ભરતે તેમને કહી છે. આમ ભરતે બધા જ શ્રાવકોની જરૂરિયાતોની ચિંતા પોતાને માથે લઈ લીધી.
આ રીતે શ્રાવકો પણ ચક્રવર્તી રાજય સભામાં પધારે ત્યારે
બિતો મવાનું વધતે મયં મા હન મા હન વોલીને ચેતવતા. આ પ્રમાણે સુખી માણસો વર્ષમાં એક દિવસને માટે તો ગામના સર્વ સાધર્મિકોને આહારાદિની સગવડ કરી આપીને ધર્મની આરાધના કરવામાં તેમને તે દિવસે અંતરાય નડે નહિ, એવું તો કરી શકે છે.
શ્રી પર્યુષણ અઠ્ઠાઈના દિવસો પૈકીના અમુક દિવસોમાં પ્રાયઃ ગામેગામ નવકારશીઓ થતી, તે આવા જ હેતુથી. આ પર્વમાં ધર્મ કરવાનું મન તો બધા જૈનોને હોય, અને એમાં ઘરે રાંધવા વગેરેનું કામ ન રહે તો કેટલી આરાધના વધે? સાધર્મિકવાત્સલ્ય કરનારને એનો પણ લાભ મળેને? આવા જમણવારો વર્ષમાં ઘણા થતા હોય તો જૈનોને કેટલું પોષણ મળી જાય !
બીજું સાધર્મિક વાત્સલ્ય કર્તવ્ય સમાપ્ત ૩. શું કર્તવ્ય પરસ્પર ક્ષમાપના
પરસ્પર ક્ષમાપના કરવી, એ શ્રી પર્યુષણાપર્વનું ત્રીજાં કર્તવ્ય છે. આ કર્તવ્ય એ શ્રી પર્યુષણા પર્વનું મર્મસ્થાન છે, એમ કહીએ તો પણ ચાલી શકે, કેમકે, જે આ કર્તવ્યને સેવે નહિ તે નિયમા શ્રી પર્યુષણપર્વનો આરાધક બની શકે નહિ. અનંતાનુંબંધી, અપ્રત્યાખ્યાની, પ્રત્યાખ્યાની અને સંજ્વલન એમ ચાર પ્રકારના કષાયોનો કાળ વ્યવહારથી બાર મહિનાનો માનવામાં આવ્યો છે, એટલે કે જેણે અનંતાનુબંધી કષાયોના ઉદયથી બચવું હોય તેણે, છેવટમાં છેવટ બાર મહિનાની અંદર તો જરૂર આત્મામાં પ્રગટેલા કષાયોને ઉપશમાવી દેવા જોઈએ.
કષાયો જો બાર મહિનામાં પણ ઉપશમે નહિ અને પ્રગટેલા કષાયો બાર મહિનાથી અધિક કાળ રહી જાય, તો તે મિથ્યાત્વના ઉદયના સૂચક ગણાય છે. સર્વવિરતિ અને દેશવિરતિના પરિણામોને ટકાવી રાખવાને માટે તો પ્રગટેલા કષાયોને બહુ જ વહેલા ઉપશમાવી દેવા જોઈએ. પણ છેવટે સમ્યગ્દર્શનગુણને ટકાવી રાખવા માટે ય બાર મહિના સુધીમાં તો ઉપશાંત બની જ જવું જોઈએ. એટલે શ્રી પર્યુષણ પર્વની આરાધના કરવાને ઈચ્છાનારાઓએ છેવટેમાં છેવટ સંવત્સરીના દિવસે તો ક્ષમાપના કરવા પૂર્વક ઉપશાંત બની જ જવું જોઈએ.
ચંડપ્રદ્યોતન રાજા તરફ શ્રીમાન ઉદાયન રાજાએ જેમ ક્ષમાપના કરી હતી, તેમ સંવત્સરી મહાપર્વની-પર્યુષણ પર્વની આરાધના કરવાને ઈચ્છનારા સહુ કોઈએ ક્ષમાપના કરી લેવી જોઈએ. શ્રી ઉદાયન અને શ્રી ચંડપ્રદ્યોતન એ નામના બે રાજાઓ હતા. શ્રી ઉદાયન રાજાએ ચંડપ્રદ્યોતન રાજાને જીતીને તેને પોતાના કેદખાનામાં રાખેલ.
પર્યુષણાના દિવસે શ્રી ઉદાયન રાજાએ ઉપવાસ કરેલો હોવાથી રસોઈયો ચંડપ્રદ્યોતનને પૂછવા ગયો, આજે આપના માટે શી રસોઈ બનાવું? આથી તેને શંકા થઈ કે, કોઈ દિવસ નહિ અને
