________________
૧૩૦ સિંહસેના નાયકના પ્રશ્નો. પ્રભુવીરને કરેલો પ્રશ્ન. પ્રભો ! ગૌતમ બુદ્ધ કેવા ? ભગવાને કહ્યું, તપસ્વી છે પણ સર્વજ્ઞ નથી. મિથ્યામતવાળા છે, સ્પષ્ટતા કરી. પછી ગૌતમ બુદ્ધ પાસે ગયો, મહાવીર કેવા? તેમણે કહ્યું, હું પણ જ્ઞાની તે પણ જ્ઞાની. અમે બંને સરખા છીએ. પેલા સિંહનાયકે વિચાર્યું કે, મહાવીર ઈર્ષાળુ છે. બીજાના ગુણને સહન કરી શકતા નથી. તેથી બુદ્ધ ગુણાનુરાગી છે. તેથી તે બૌદ્ધધર્મી થઈ ગયો, ક્યારેક જાણવા છતાં સ્પષ્ટતા કરવી જ પડે. મરિચિ માટે પણ પૂછ્યા પછી આદિનાથે એ જ કહ્યું કે, મરિચિ ચરમ તીર્થંકર છે, પણ નાચશે, કર્મ બાંધશે છતાં ભગવાન સત્ય બોલ્યા છે. ન પૂછે તો મૌન રહે.
નમુચિએ આચાર્ય મ. ને કહ્યું, અમારા રાજ્યમાં ખાઓ છો પીઓ છો, તો તમને મારા રાજ્યમાં હવે રહેવાનો અધિકાર નથી સાત દિવસમાં છોડીને ચાલ્યા જાઓ. આચાર્યે કહ્યું, તમે છ ખંડના રાજા છો તમારી જ પૃથ્વી છે, અમે ક્યાં જઈએ? નમુચિ કહે, હું કંઈ ન જાણું, તમારે ચાલ્યા જવાનું છે. અને ત્યાં વિષ્ણુકુમાર મુનિ યાદ આવ્યા, ત્યાં જવાની શક્તિવાળા એક મુનિ હતા, બધી વાત કરી. વિષ્ણુ મહામુનિ લબ્ધિધર હતા, આવી ગયા રાજદરબારમાં - નમુચિએ મોટાભાઈ જાણી વિનય કર્યો, પછી મુનિએ કહ્યું, બોલ, ક્યાં જાય મુનિઓ? નમુચિ કહે, ત્રણ પગલાં આપું છું. મુનિએ સમજાવ્યો પણ ન માન્યો, જે થાય તે કરી લો અને મુનિએ એક લાખ જોજનનું વૈક્રિય શરીર કર્યું, એક પગ જંબુદ્વીપની બહાર એક પગ આ બાજુ અને ત્રીજો પગ મૂકવા જગા માંગી, નમુચિ ડરી ગયો અને ત્રીજો પગ તેના માથા પર મૂક્યો, નમુચિ પાતાલમાં ગયો, પણ હજું મુનિ શાંત થતા નથી, ઈજે અપ્સરાઓને મોકલી અને સંગીત કરવા સૂચના કરી. સંગીતની શક્તિ ગમે તેવા ક્રોધને શાંત કરી દે. અપ્સરાના સંગીતથી શાંત થયા, પ્રાયશ્ચિત કરી મુગતે ગયા. આ બનાવ દિવાળીની રાત્રે બન્યો, લોકો આ નમુચિથી મુક્ત થયા તેથી એક બીજાને જુહાર કર્યા અને ગૌતમસ્વામી પણ કેવલ પામ્યા તેથી જુહાર ક્ય. નંદિવર્ધનને પારણું સુદર્શનાએ કરાવ્યું તેથી ભાઈબીજ પ્રવર્તી
જ્ઞાનપંચમીનું વ્યાખ્યાન
આજની પાંચમને લાભપાંચમ કહેવાય. જ્ઞાનની ચોરી ન થાય, પૈસાની ચોરી થાય. દુર્ગતિમાં લઈ જાય તે પૈસા. તેની પાછળ દોડે તો નિષે દુર્ગતિ છે. જ્ઞાન પાછળ દોડનારો નક્કી સગતિમાં જાય છે. જ્ઞાનની હાજરીથી માણસ પ્રસન્ન અને સ્વસ્થ રહી શકે. સાધુ એક વર્ષના સંયમપર્યાયમાં અનુત્તરદેવની લેગ્યાને પણ ઓળંગી જાય. જ્યાં જ્ઞાન નથી ત્યાં જીવન સુકું ભટ્ટ છે. જ્ઞાનરૂપી પાણી જ્યાં જ્યાં વહે ત્યાં ત્યાં નિર્મળતા હોય સર્વાભિમુખ્યતો નાથ ! આ એક મોટો ગુણ છે. બધા જ ભગવાનની પાસે દોડ્યા દોડ્યા આવે છે. લોકપ્રિયં વચઃ સૌમ્યદૃષ્ટિ સાધકની હોય, પ્રસન્ન માણ્યું, મધ્યસ્થ દશ લોકપ્રિય વચઃ શીતલવાણી આ સાધકની નિશાની છે. ચરબીથી તંદુરસ્ત, કપડાંથી ટીપટોપ શ્રીમંત હોય પણ સાધક અંદરની સાધના પ્રગટ થાય ત્યારે તેની આંખમાં અંદરની શીતલતા પ્રગટે. જેની પાસે સાધના છે તેની સૌમ્યદષ્ટિ હોય છે. આપણી જીભ પર સાપ છે, આંખમાં વીંછી છે, જ્ઞાનની સાધના ન હોવાથી આ બને છે.
