________________
૧૩૨
ચાર પૈડાં તેમ આ ચાર સંઘની વ્યક્તિઓ છે. વિરતિ એટલે પાપથી અટકવું. રમવામાંથી અટકવું તે વિરતિ. સર્વથી અને દેશથી બે પ્રકારે વિરતિ. એક પણ પૈસા વગર ગૃહસ્થ જીવી શકે ? ના, પણ સાધુ-સાધ્વી જીવે જ છે. મન જાય મક્કા સુધી, પણ પગ જાય છે ઊંબરા સુધી. ક્યારે બનીશ હું સાચો રે સંત.
પ્રથમ વ્રત
શ્રેણિક મહારાજાએ વિચાર કર્યો કે, તે વખતે જો મેં નિયમ લીધો હોત કે, હું નિરપરાધી જીવોને મારીશ નહિ, નિષ્કારણ નિરપરાધી જીવોને તો બચાવી શકાયને ? જો આ વખતે તેમને પચ્ચક્ખાણ હોત તો તીર્થંકરનો આત્મા નરકમાં ગયો હોત ?
બીજું વ્રત
એક શેઠ. ટ્રેન આવી ત્યારે બાજુમાં ભારે પેટી પડી હતી, તેથી મન લલચાયું, ચાર માણસો આવ્યા. પૂછ્યું, પેટી કોની છે ? બીજા બધા કહે, મારી નથી. એક જૂઠ હજાર જૂઠને લાવે. શેઠે કહ્યું, પેટી મારી છે. ગાડી ઉપડી, બે નોકરે પેટી ઉપાડી. ત્યાં પોલીસ તથા ઈન્સ્પેક્ટર ચાર જણા આવ્યા, ચેક કરવા લાગ્યા, શેઠને કહે, ચાવી આપો, શેઠ કહે ચાવી નથી. તેમ જૂઠું બોલ્યા, મારા દાગીના, ઝવેરાત છે, ત્રીજીવાર જૂઠું બોલ્યા. પચીસ હજાર, પચાસ હજાર માંગવા કહ્યું, પણ ઈન્સ્પેક્ટર માનતો નથી. લુહાર પાસે તાળું ખોલાવ્યું, એક ચોવીસ વર્ષના છોકરાની લાશ મળી. શેઠ ફરી જૂઠું બોલ્યા, પેટી મારી નથી. પછી તો ઘણા ખર્ચા કરીને શેઠ છૂટ્યા. આ જૂઠું બોલવાનું પાપ.
શ્રેણિકને નરકે જવું ન હતું, તેથી ભગવાન પાસે માગણી કરી, ભગવાને ત્રણ મુદા બતાવ્યા. કાલસૌરિક કસાઈ અભયદાન અહિંસા ૧
કપિલાદાસી સુપાત્ર દાન ૨ પુનિયો શ્રાવક સામાયિક ૩
ચારિત્ર લેવાથી અશુભ કર્મનો હ્રાસ. સાધુનો વેષ પણ અશુભ કર્મથી બચાવે છે. અશુભ કિરિયાઓ ચાઓ સ્નાન કરે તે સાધુ શોભે ? સાધુ શુભક્રિયામાં અપ્રમત્ત રહે, પ્રતિક્રમણ તો કરે જ. ચારિત્ર લીધા બાદ અશુભકર્મ તોડતો જ જાય. સંભવનાથ ભગવાનના શાસનમાં ક્ષણભરની લીધેલી પણ રાજકુમારની દીક્ષા.. તેને પાંચમો દેવલોક અપાવે છે. આચાર-વિચારથી રહિત મરિચિ જૂઠું બોલવાથી ચારિત્ર તો ચૂક્યા પણ સમ્યગ્દર્શનથી ય ગયા. સત્યવાદી યુધિષ્ઠિર હોવાથી ત્રણ હાથ અદ્ધર રહેતો હતો. પણ અશ્વત્થામા મરાયો આ જૂઠું બોલવાથી રથ જમીનને અડી ગયો. નરો વા કુંજરો વા આ અર્ધા અસત્યને બોલ્યા તો સત્યવાદિતા ગઈ.
ત્રીજું વ્રત
હું ચોરી કરીશ નહિ, આ આંખેથી દેખાતી ચોરી નહિ કરૂં આ નિયમ ન લઈ શકાય. વેપાર અને વ્યવહારથી જીવન ચાલતું નથી તે તો વિરતિથી જ ચાલે.
