________________
૧૧૦ પ્રસંગે તેને ઓછું જ આવવાનું છે. જે પંદર દિવસે ક્ષમા ન કરે તે સાધુ નહિ. જે ચાર મહિને ક્ષમા ન કરે તે શ્રાવક નહિ. બાર માસે ક્ષમા ન આપે તે સમકિતી ન કહેવાય. ક્ષમાથી સર્વ ધર્મોની કિંમત છે, નહિતર દાનાદિ ચાર નિષ્ફળ છે. ઉવસમસાર ખલુ સામર્શ. ભગવાનની બધી વાત સાંભળવી ગમે છે પણ જ્યાં ક્ષમાની વાત આવે ત્યાં આપણે ના પાડીએ છીએ. ગમે તેટલા ઊંચા નીચા થાઓ પણ કર્મનાં ખાતાં ચૂકવ્યે જ છૂટકો છે.
આકાશની મર્યાદા નથી તેમ સહન કરવાની હદ નથી. સમતા રાખશો તો હિસાબ ચૂકતે થશે. નહિતર બીજા ભવમાં સમતા નહિ મળે તો નવાં કર્મો બંધાશે. સમજણના ભવમાં સહન કરશો તો જલ્દી પતશે. જેને આગળ વધવું છે તેને પાછળ જોવું ન જોઈએ. ગાથા યાદ ન રહે પણ ગાળ યાદ રહે તે આગળ વધી ન શકે. જે પોતાની ભૂલ જોઈ શકે તે બીજાને માફ કરી શકે અને તે જ આગળ વધી શકે. તમામ આરાધના - સાધના તો જ સારી થાય કે, તમે જગતના જીવો સાથે મૈત્રીભાવ રાખી શકો. ક્ષમા આપનાર કરતાં ક્ષમા માંગનાર મહાન છે. પોતાની જાતને અપરાધી માની ભૂલની માફી માંગવી તે ઘણી અઘરી વાત છે. આ જ મોટામાં મોટી સાધના છે.
જેને બીજાની ભૂલ દેખાય તેને કારણો મળવાનાં પણ કેવલજ્ઞાન નહિ મળવાનું દેરાસરમાં કોઈ સાથે બગડે તો પૂજા બંધ ઉપાશ્રયમાં બગડે તો વ્યાખ્યાન બંધ. વાવાઝોડામાં દિવાસળી સળગાવી શકનારા તમે ધર્મસ્થાનોમાં કોઈ કાંઈ કહે તો ધર્મ છોડી દો છો. ધર્મસાગરજી ઉપાધ્યાય હતા. બે શ્રાવક વચ્ચે આડ હતી, એક શ્રાવક ઉપાશ્રય છોડી દીધો. સંવત્સરીએ વ્યાખ્યાન ન આવ્યો, તેથી ગુરૂમહારાજ તે શ્રાવકને ઘેર ગયા, થોડા શ્રાવકો સાથે હતા, દૂરથી સહુને આવતા જોયા કે ઘરનાં બારી બારણાં બંધ કરી દીધાં, વરંડી કૂદીને ગયા તો અંદર પેસી ગયો. ઉપાધ્યાયજી મહારાજને જોઈને ત્રાંસો થઈ ગયો. છતાં સાધુ તેના પગમાં પડી ખમાવવા લાગ્યા. પછી પેલાને ઝાટકો લાગ્યો. ક્ષમાપના થઈ ગઈ. કોઈ પણ પ્રશ્નનું સમાધાન કરી લો વાત પૂરી.
પ્રેમ કરનારો માણસ ક્યારેય ન્યાય કરી શકતો નથી. ન્યાય કરનારો પ્રેમ કરી શકતો નથી. મા ક્યારેય ન્યાય કરી ન શકે. મિત્રતાનો ભાવ પ્રસન્ન કરી દે છે. ઈર્ષા, દ્વેષ, ક્રોધ મગજને તપાવે છે. ક્ષમાવાનને ક્યારેય બેનહેમરેજ થતું નથી. ક્ષમા માંગનાર પ્રથમ છે. ક્ષમા માંગનારો માનકષાયને તોડે છે. વિજય સહુથી માન-કષાયનો કરવાનો છે. તેનાથી અનંતકર્મો ખતમ થાય છે. ક્ષમાપના વચ્ચે છે, બે બે કર્તવ્યો આસપાસ છે. જેણે ક્ષમાપના કરી તેનાં પાંચેય કર્તવ્યો પૂરાં થઈ જાય છે.
અગિયાર કર્તવ્યો
(૧) સંઘપૂજા (૨) સાધર્મિક વાત્સલ્ય (૩) ત્રણ પ્રકારની યાત્રા (૪) સ્નાત્ર મહોત્સવ (૫) દેવદ્રવ્યની વૃદ્ધિ (૯) મહાપૂજા (૭) ધર્મ જાગરિકા (૮) શ્રુતભક્તિ (૯) ઉદ્યાપન (૧૦) પ્રભાવના (૧૧) આલોચના. આ ૧૧ કર્તવ્યો વર્ષ દરમ્યાન કરવાનાં છે.
પ્રથમ કર્તવ્ય સંઘપૂજા
સાધુ સાધ્વી શ્રાવક શ્રાવિકા રૂપ. ચતુર્વિધ સંઘ પ્રથમ કેવલજ્ઞાન પામીને પ્રભુ ચૈત્યવંદન કરે અને તીર્થને નમસ્કાર કરે. સંઘ હતો માટે તીર્થંકર બન્યા. તીર્ધત અને તીર્થ. જ્ઞાન-દર્શન
