________________
૫૫
ઈસુ ખ્રિસ્તે એક ભાઈને પૂછ્યું, કેમ ભાઈ ! ક્યાં જઈ રહ્યો છે ?
દેવને આહૂતિ ચઢાવવા.
પણ તારા મુખ ઉપર તો શોકની છાયા છે ? દેવ પાસે જઈએ ત્યારે મુખ પર પ્રસન્નતા હોવી જોઈએ. તે ભાઈ કહેવા લાગ્યો, મુખ ઉપર પ્રસન્નતા ક્યાંથી હોય ? ઘેર ભાઈ સાથે ઝઘડો થયો છે. મનમાં તો એના ઝઘડાના વિચારો જ ઘૂમ્યા કરે છે.
ઈસુ ખ્રિસ્તે કહ્યું, ત્યારે તો ભાઈ ! તું તારી આહૂતિ દેવળને ઓટલે મૂકીને તારે ઘેર જા. તારા ભાઈની ક્ષમા માંગ. એનું મન મનાવ. એની સાથે મૈત્રી કર. પછી પ્રસન્ન મુખે પાછો આવજે. ત્યારે જ તારી આહૂતિ દેવ સ્વીકારશે.
ઈસુ ખ્રિસ્તે એક પ્રવચનમાં કહ્યું છે કે - મિત્રો ઉપર તો સહુ કોઈ પ્રેમ કરે, શત્રુઓ ઉપર પ્રેમ રાખો ત્યારે જ તમો ખરા. જે વ્યક્તિ શત્રુઓ ઉપર પ્રેમ રાખતી હોય, શાપ આપનારાને આશીર્વાદ આપતી હોય, એમના જીવનમાં અશાંતિ હોઈ શકે ખરી ? શાપ આપનારને આશીર્વાદ આપવો એ કેટલું કઠણ કાર્ય છે ? એટલે જ એવી વ્યક્તિઓને દિવ્યવ્યક્તિઓ કહે છે. ગાળની સામે ગાળ દેવી, શાપની સામે શાપ આપવો કે ક્રોધની સામે ક્રોધ કરવો એમાં માનવતા નથી. મિરાત - ઈ સિકંદરીમાં લખ્યું છે, બુરૂં કરનારને સખત સજા કરવી ઘણી સહેલી છે, જો તું ખરો મર્દ હોય તો તારી સાથે જે બુરાઈ કરે છે અને ખરાબ રીતે વર્તે છે, તેની સાથે સારી રીતે વર્ત.
માનવતા તો એ છે કે, શાપની સામે આશીર્વાદ આપવો. ઈસુ ખ્રિસ્તને જ્યારે વધસ્તંભે લઈ ગયા અને તેમને ક્રોસ ઉપર જડી દીધા ત્યારે ઈસુની આંખમાંથી નરી કરૂણા વરસી રહી. તે બોલ્યા, હે પિતા, તું આ બધાંને માફ કરજે. કારણ કે, તેઓ શું કરી રહ્યા છે, તેનું પણ તેમને ભાન નથી. આનું નામ ક્ષમા. બુરૂં કરનારનું મનથી પણ અહિત ન ઈશ્યું તે. આપણને તો કોઈ ચાર શબ્દો કડવા કહી જાય તો લાલ-પીળા થઈ જવાના. બળવાન હોઈએ તો મારવા દોડવાના. મારી શકીએ તેમ ન હોઈએ તો ગાળાગાળી કરવાના. ઉઘાડે છોગ ગાળો બોલી ન શકીએ તો મનમાં ને મનમાં હજાર ગાળો ભાંડવાના. મનમાં આવી કટુ ભાવનાઓ ભરી હોય તો પછી સુખ ક્યાંથી મળે ?
કૂતરો બચકું ભરવા આવે અને આપણે સામું બચકું ભરવા જઈએ તો આપણામાં અને કૂતરામાં ફેર શો ? દુર્જન ભલે દુર્જનતા દાખવે, આપણે તો સજ્જનતા જ બતાવવાની. દુર્જન ભલે, ક્રોધનું, ગાળનું કે શાપનું હથિયાર ઉગામતો આવે, આપણે તો ક્ષમાનું ખડ્ગ તૈયાર રાખવાનું. ક્ષમાના ખડ્ગ પાસે બધાં હથિયાર નાકામયાબ નીવડશે. જેની પાસે ક્ષમાનું ખડ્ગ છે, તે સાચો વીર. એટલે તો કહ્યું છે કે, ક્ષમા વીરસ્ય મૂવગમ્ ક્ષમા એ વીરનું ભૂષણ છે, કાયરનું નહિ. આપણી પાસે સત્તા હોય અને કોઈ પણ વ્યક્તિને કોઈ પણ ભૂલની ક્ષમા આપીએ તો એ વીરની ક્ષમા છે. કોઈ રીતે આપણું ઉપજે તેમ ન હોય ત્યારે કહીએ. જા, જા, તને ક્ષમા આપી. આ ક્ષમા નથી, કાયરતા છે. મોંએ માફ અને અંદર પાપ, તે સાચી ક્ષમા નથી.
સિકંદરે એરિસ્ટોટલને પૂછ્યું, ગુનેગારને ગુના માટે કઈ સજા યોગ્ય કહેવાય ?
