________________
૪૮
ઈતર લોકોને થાય કે, આમની ભક્તિ ગજબની છે. આપણે ત્યાં ભક્તિમાં સાધનો માટે જેવાં વિધાનો છે, તેવાં વિધાનો પણ બીજે નથી. દરેક દ્રવ્ય બને ત્યાં સુધી સુગંધયુક્ત જોઈએ, અને ઉત્તમ પ્રકારનું જોઈએ. તમે બધા જો આવો પૂજાપો લઈને નીકળો તો જરૂર આ કાળમાં પણ શાસનની સુંદર પ્રભાવના થાય. આ રીતે પર્વાધિરાજનાં પાંચ કર્તવ્યોની વાત તો પૂરી થઈ સહુએ આનો અમલ કરવાનો છે. ચતુર્વિધ શ્રી સંઘે પોતપોતાની મર્યાદા, શક્તિ અને સામગ્રી મુજબ, આ પાંચે કાર્યો અવશ્ય કરવા યોગ્ય છે.
પાંચમું કર્તવ્ય...ચૈત્યપરિપાટી સંપૂર્ણ
વ્યાખ્યાન સાતમું
વાર્ષિક આરાધનાનાં ૧૧ સત્કર્તવ્યો... વિવેકી શ્રાવકોએ પ્રત્યેક વર્ષે સંઘપૂજા વગેરે અગિયાર કર્તવ્યો પણ વિધિપૂર્વક જરૂર એકવાર તો કરવો જ જોઈએ. તે આ પ્રમાણે...
૧. સંઘનીપૂજા, ૨. સાધર્મિકવાત્સલ્ય, ૩. ત્રણ પ્રકારની યાત્રા, ૪. શ્રી જિનેશ્વરદેવના મંદિરમાં સ્નાત્ર મહોત્સવ, ૫. દેવદ્રવ્યની વૃદ્ધિ, ૬. મહાપૂજા, ૭. રાત્રિને વિષે ધર્મ જાગરણ, ૮. શ્રુતજ્ઞાનની વિશેષ પૂજા-ભક્તિ, ૯. તપનું ઉજમણું (ઉદ્યાપન), ૧૦. જિનશાસનની પ્રભાવના, ૧૧. પાપની વિશુદ્ધિ - આલોચના. આ અગિયાર વાર્ષિક કર્તવ્યો છે.
૧. સંઘની પૂજા
દર વરસે ઓછામાં ઓછી એકવાર પણ કરવી. તેમાં સાધુમહારાજ અને સાધ્વીજીને નિર્દોષ આહાર-પાણી વહોરાવવા, તેમ જ વઅપાત્ર વગેરે શ્રાવક અને શ્રાવિકાઓને યથાશક્તિ પહેરામણી - પ્રભાવના વગેરે કરવા.
આ શ્રી સંઘપૂજા શાસ્ત્રમાં ત્રણ પ્રકારની કહી છે. ૧. ઉત્કૃષ્ટ પૂજા, ૨. મધ્યમ પૂજા, ૩. જઘન્ય પૂજા.
તેમાં સર્વ પ્રકારના આદર અને બહુમાનપૂર્વક સર્વ સંઘની ભક્તિ કરવી તે ઉત્કૃષ્ટપૂજા છે. તથા અધિક ખર્ચ કરવાને અશક્ત હોય તો છેવટે સાધુ-સાધ્વીને સુતરની આંટી, મુહપત્તિ વગેરે વહોરાવવી. બે ત્રણ શ્રાવક તથા શ્રાવિકાને સોપારી પ્રમુખ આપીને પણ દર વરસે સંઘપૂજારૂપ આ કર્તવ્ય ભાવ-ભક્તિ વડે સફલ કરવું. નિર્ધનને આટલી સંઘભક્તિ પુણિયા શ્રાવકની માફક મહાફળને આપનારી છે.
(૧) સંપત્તિમાં નિયમ, પરિગ્રહનું પરિમાણ, (૨) શક્તિ છતાં સહનશીલતા, (૩) યૌવન અવસ્થામાં બ્રહ્મચર્ય અને (૪) દરિદ્ર અવસ્થામાં થોડું પણ દાન. આ ચારે વસ્તુઓ મહાલાભને માટે થાય છે. ઉત્કૃષ્ટ પૂજા અને જઘન્ય પૂજાની વચ્ચેની શ્રીસંઘપૂજાને મધ્યમ પૂજા કહી છે.
શ્રી સંઘપૂજા ઉપર વસ્તુપાલ મહામંત્રીનું દેણંત શારામાં પ્રસિદ્ધ છે. -
