________________
९५) अ. ४. सू. १ ]
काव्यानुशासनम्
( 97 ) ज्ञेयं विशेषणाधारा विशेष्याणामुक्तिरिति वामनीयाः । तस्मात्,
शैथिल्यं प्रसादः [ का. लं. सू. अधि. ३. अ. १. सू. ६ ] ओजो विपर्ययात्मा दोषोऽसौ कथं गुण इति । गाढत्वसंप्लुतं शैथिल्यमेव गुण इति चेत् । परस्परविरोधित्वाद्गाढत्वशैथिल्ययोः कथमेकत्र सन्निवेशः संभवतीति । अनुभवादेव विरोधप्रतिषेध इति चेत् । यदाह
(98) करुणप्रेक्षणीयेषु संप्लवः सुखदुःखयोः । यथानुभवतः सिद्धस्तथैवौजः प्रसादयोः ॥
1
[ का. लं. सू. अधि. ३. अ. १. सू. ८ ] सेयं दृष्टान्तस्यैव तावदसिद्धिः । दृष्टान्तविघातच दाष्टन्तिकमपि प्रतिइन्ति । तथा हि- सामाजिकजनो नाट्यकर्मणि करुणरसवासितचेताः प्रथमं दुख्यति पात्रप्रयोगवैशारद्येन च पश्चात्सुख्यति । ओजः प्रसादयोः पुनर्युगपदेवानुभवप्रतिज्ञा । यदि च तत्त्वं विवेच्यते तदा सर्वेषामपि रसानां प्रतीतिश्चमत्कारसारत्वात्सुखरूपै वेति दृष्टान्त एव न संगच्छते । तस्माद्विकासहेतुः सर्वत्र प्रसाद इति। अर्थगुणस्तु (99) वैमल्यं प्रसाद:' [का. लं. सू. अधि. ३. अ. २. सु. ३] इति । प्रयोजकपदपरिग्रहो हि वैमल्यम् । तच्चाधिकपदत्वदोषनिराकरणास्वीकृतमेव ।
(100) ' स्वभावस्पष्टं विचारगहनं वचः श्लिष्टम्' इति भरतः ।
[
1. C. दु
÷ अर्थवैमल्यं प्रसादः ॥
x ना. शा. (C. s. S. )
विचार्यग्रहणं वृत्त्या स्फुटं चैव स्वभावतः । स्वतः सुप्रतिबन्धश्च श्लिष्टं तत्परिकीर्त्यते ॥ ईप्सितेनार्थजातेन संबद्धानुपरस्परम् । श्लिष्टता या पदानां हि श्लेष इत्यभिधीयते ना. शा. ( N. S.) does not give the first second verse is identical.
यथा
क्षणं स्थिताः पक्ष्मसु ताडिताधराः पयोधरोत्सेधनिपातचूर्णिताः । वलीषु तस्याः स्खलिताः प्रपेदिरे चिरेण नाभि प्रथमोदबिन्दवः ||४०८ ॥
[ कु. सं. स. ५. श्रो. २४. ]
Jain Education International
अ. १७ श्लो.
२७७
For Private & Personal Use Only
x
verse.
९७
श्लो. ९८ The
१०
१५
२५
www.jainelibrary.org
