________________
પુસ્તકમાં “નમો અરિહંતાણં' ના ૧૦૮ અર્થ કરેલા છે. વાંચી જોજો. ચૈત્યવંદન સાત વાર રોજ કરીએ જ છીએ, પણ અહીં લખેલા ભાવો હૃદયમાં જાગે છે ? હું કહું છું : મને આવા ભાવો નથી જાગતા. શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી અજૈન કુળમાં જન્મેલા હતા છતાં એમને આવા ભાવો થતા હતા.
આથી જ એમણે લખ્યું : ચૈત્યવંદન કરતાં આંખમાંથી હર્ષના આંસુ ન પડે તો સમજજો : હજુ મારી ભક્તિ અધૂરી છે. શોક, દીનતા વગેરેના કારણે ઘણીવાર આંસુ પડેલા છે. ભક્તિના કારણે ક્યારેય આંસુ પડ્યા છે ? ભગવાન પ્રત્યે ગાઢ પ્રેમ હોય તો જ આવું બની શકે.
હરિભદ્રસૂરિજીને દીક્ષા લેવી ન્હોતી, છતાં લેવાઈ ગઈ. ગુરુએ યોગ્યતા જોઈ તેમને દીક્ષા આપી. છતાં તેમને પ્રભુ પ્રત્યે અપૂર્વ પ્રીતિ જાગે અને આપણે પ્રભુ-પ્રેમથી લાખો જોજન દૂર હોઈએ, એ કેવું ?
મન પ્રસન્ન ન હોય ત્યારે મહેરબાની કરી મંદિરે નહિ જતા. નહિ તો ગુરુ સમક્ષ જેમ તેમ બોલી નાખો છો, તેમ ક્યારેક ભગવાન સમક્ષ પણ બોલી નાખશો.
પ્રસન્ન ચિત્ત વિના પ્રભુ-ભક્તિ નહિ થાય. સાથે સાથે એ પણ સમજી લો : પ્રભુ ભક્તિ વિના ચિત્ત-પ્રસન્નતા પણ નહિ મળે. પ્રશ્ન થશે : ચિત્ત પ્રસન્ન હોય તો ભક્તિ થઈ શકે કે ભક્તિ કરીએ તો ચિત્ત પ્રસન્ન બને ?
બન્ને પરસ્પર સાપેક્ષ છે. સામાન્ય રીતે ચિત્ત પ્રસન્ન હોય ત્યારે જ પ્રભુ-ભક્તિ કરવાથી ચિત્ત વિશેષ પ્રસન્ન બને છે. અત્યંત કલુષિત મન પ્રભુ-ભક્તિમાં એકાકાર નથી બનતું.
ગૃહસ્થો માટે એટલે જ દ્રવ્યપૂજા જરૂરી છે. અનેક આરંભ સમારંભ ધંધા-ધાપાથી ચિત્ત વ્યગ્ર બનેલું હોય. દ્રવ્ય પૂજા કરતાં કરતાં મન કંઈક નિર્મળ બને. પછી ચૈત્યવંદનમાં મન લાગે. આથી જ આનંદઘનજીએ ૯ મા સ્તવનમાં દ્રવ્ય-પૂજાની વાત કરી હશે ને ? ચૈત્યવંદન કરતાં સ્વાધ્યાય બગડે છે, એમ કદી નહિ માનતા.
કહે, કલાપૂર્ણસૂરિ-૩
૬૬
