________________
આત્માનું કર્તૃત્વ સ્વીકારે છે. કર્મ સ્વયં આવીને નથી ચોંટતા, આત્મા શુભાશુભ પરિણામ કરે છે તે પ્રમાણે કર્મો ચોંટતા રહે છે. આથી આત્મા કર્મનો કર્તા છે, એમ જેનદર્શન માને છે.
જૈનદર્શન ભલે સર્વથા કર્તુત્વ [જગત્કર્તુત્વ નથી સ્વીકારતું, પણ આ રીતે કથંચિત્ કતૃત્વ સ્વીકારે છે.
સાંખ્યદર્શન કહે છે : તમે પુદ્ગલને જ કર્તા માની લોને ? આત્માને કર્તા માનવાની શી જરૂર છે?
આપણે કહીએ છીએઃ પુદ્ગલોમાં ચોંટવાની યોગ્યતા છે, તેમ આત્મામાં પણ તેવી તેિની સાથે ચીપકવાની] યોગ્યતા છે. બન્નેમાં તેવો સ્વભાવ છે. માટે જ કર્મ સાથે સંબંધ થઈ શકે છે.
- તિવૈરાં !
ભગવાન તીર્થને કરનારા છે. • આપણે આત્માના ગુણોનું કર્તુત્વ કરી શકતા નથી, એટલે, એનો આરોપ પુદ્ગલોમાં કરીએ છીએ.
આપણા ષકારક અત્યારે બાધક બનીને કાર્ય કરી રહ્યા છે. તેને ભગવાનના આલંબને સાધક બનાવવાના છે.
આપણે કાર્ય કરીએ છીએ, પણ એ કાર્ય આપણું નહિ, પુદ્ગલનું [શત્રુનું કરી રહ્યા છીએ. આપણી જ શક્તિથી શત્રુ મજબૂત થઈ રહ્યા છે એ કેટલું આશ્ચર્ય છે ?
તમારું કારક-ચક્ર તમારે જ બદલવાનું છે. એ બીજો કોઈ નહિ કરી આપે.
બીજા માણસ બહુ બહુ તો તમને પીરસી આપે, પણ ખાવાનું કામ તો તમારે જ કરવું પડે.
ભગવાન અને ગુરુ માર્ગ બતાવે, પણ ચાલવાનું કામ તમારે જ કરવું પડશે.
કર્મો બાંધવાનું કામ તમે જ કર્યુંતું ને? કે ભગવાન અને ગુરુએ કર્યું'તું? હવે એ કર્મ છોડવાનું કામ પણ તમારે જ કરવું પડશેને? . એ કામ બીજા કરી આપતા હોત તો ભગવાન એકેય જીવને
કહે, કલાપૂર્ણસૂરિ-૩
એક
* * * * * *
એક
એક
એક
એક
જ
એક
જ
૨૫૭
