________________
ગીતાર્થ ગણાશે, એ દસકાલિકનું કેટલું મૂલ્ય ? છજીવનિકાયની કરુણા કેટલી મહત્ત્વપૂર્ણ છે ? તે સમજો.
- મારી ભાષા ભલે એકસરખી હોય, પણ તમે બધા એક સરખી રીતે સમજી શકો? બધાનો ક્ષયોપશમ અલગ અલગ છે. એટલે બોધ પણ અલગ અલગ થવાનો. માટે જ ઉપમાઓ આપવી પડે છે, વ્યાખ્યાનમાં દૃષ્ટાંત વગેરે આપવા પડે છે. જ્ઞાતા-ધર્મકથા દ્વારા જણાય છે : ભગવાન સ્વયં પણ દૃષ્ટાંતો કહેતા હતા. કથા મોટી હોય. ઉપમા નાની હોય.
૪ ગઈ કાલે તબીયત તદ્દન અસ્વસ્થ હતી, છતાં મેં વાચના આપી જ. બંધ રાખું તો વધુ જાહેરાત થઈ જાય. ભગવાન પર ભરોસો રાખીને હું આવું કાર્ય કરી લઉં !
- ભગવાન ઉપકારી છે. આપણે ઉપકાર્ય છીએ. ઉપકાર્ય પાસેથી ભગવાનને કોઈ પ્રત્યુપકારની ઈચ્છા નથી આ જ ભગવાનની મહાનતા છે.
• ભગવાન ભલે બદલાય, પણ ગુણો નથી બદલાતા. માટે જ નમુત્થણે. એનું એજ ડે છે. જે બધામાં સમાનરૂપે લાગુ પડે.
આ શકસ્તવ ઈન્દ્ર નહિ, ગણધરોએ બનાવેલું છે. ઈન્દ્ર તો માત્ર બોલે એટલું જ. ઈન્દ્રની બનાવવાની શી શક્તિ ? જુઓ, અહીં લખ્યું છે :
महापुरुषप्रणीतश्चाधिकृतदण्डकः । आदिमुनिभिरर्हच्छिष्यैः गणधरैः प्रणीतत्वात् ।
આથી જ આ શકસ્તવ મહાગંભીર છે, સકલ નયનું સ્થાન છે, ભવ્ય જીવોને આનંદકારી છે, પરમ આર્ષરૂપ છે.
આર્ષ એટલે ઋષિઓનું. આર્ષમાં વ્યાકરણના સૂત્રો પણ લાગુ ન પડે. પ્રત્યુત આર્ષને વ્યાકરણ અનુસરે.
એટલે જ પ્રાકૃત વ્યાકરણમાં ત્રીજું જ સૂત્ર લખ્યું: સાર્થમ્ |
જ ભગવતી સૂત્રમાં અભયદેવસૂરિજીએ સ્વયં ઉમાસ્વાતિ મહારાજને ટાંક્ષા છે. આજે ભગવતીમાં આઠ આત્માઓના અધિકારમાં પ્રશમરતિના શ્લોકો ટંકાયેલા જોવા મળ્યા. એક અક્ષર પણ તેઓ આધાર વિના ન લખે.
૩૫૮
* * * * * * * * * * * * * કહે, કલાપૂર્ણસૂરિ-૩
