________________
-
જે
જે
જે
છે
૪
$
મું છે
૨ - સમુદ્ર જૈન માન્યતા
વૈદિક માન્યતા લવણોદ ' પ્રથમ સમુદ્ર લવણોદ
પ્રથમ સમુદ્ર વારૂણીરસ ચોથો સમુદ્ર
મદિરારસ
ત્રીજો સમુદ્ર ક્ષીર સાગર પાંચમો સમુદ્ર દૂધરસ
છઠ્ઠો સમુદ્ર ૪. ધૃતવર છઠ્ઠો સમુદ્ર મધુરરસ
સાતમો સમુદ્ર ૫. ઈક્ષરસ સાતમો સમુદ્ર ઈશુરસ
બીજો સમુદ્ર ૩ - ક્ષેત્ર - જૈન માન્યતા
વૈદિક માન્યતા ૧. ભારતવર્ષ
ભારતવર્ષ હૈમવત
૨. કિપૂરૂષ હરિવર્ષ
૩. હરિવર્ષ ૪. વિદેહ
ઈલાવૃત ૨મ્યક
રમ્યક ૬. હૈરણ્યવત
હિરમય ૭. ઐરાવત
૭. ઉત્તર-કુર, અહીં એ જ્ઞાતવ્ય છે કે- જૈન માન્યતાનુસાર ઉત્તર-કુરૂ વિદેહ ક્ષેત્રનો એક ભાગ છે. ઈલાવૃત ઐરાવતનું જ રૂપાંતર છે. હા, બીજા હૈમવત ક્ષેત્રના સ્થાન પર કિપૂરૂષ નામ અવશ્ય નવું છે. ૪ - પર્વત - જૈન પરંપરા
વૈદિક પરંપરા હિમવાનું
૧. હિમવાનું મહાહિમવાન ૨. હેમકૂટ ૩. નિષેધ
નિષધ ૪. નીલ ૫. રુકમી
૫. શ્વેત ૬. શિખરી
૬.
શૃંગી અહીં એ ધ્યાન આપવા યોગ્ય છે કે શિખરી તેમજ શૃંગી એ બન્ને એકાWક નામ છે. પાંચમા રકમી પર્વતનું વર્ણ જૈન માન્યતાનુસાર શ્વેત જ માનવામાં આવ્યો છે. જે વૈદિક માન્યતાના શ્વેત પર્વતનો જ બોધક છે. કેવલ મહાશિમવાનુની જગ્યા પર હેમકૂટ નામ નવીન છે.
જૈન અને વૈદિક બન્ને માન્યતાનુસાર મેરૂ-પર્વત જેબૂદ્વીપના મધ્ય ભાગમાં આવેલો છે. અંતર કેવળ ઊંચાઈનું છે. વૈદિક માન્યતા અનુસાર મેરુ પર્વત ચોર્યાસી હજાર યોજન ઊંચો છે. જ્યારે જૈન માન્યતા એને ૧ લાખ યોજન ઊંચો માને છે.
૫ - નદીઓ -
વૈદિક માન્યતાનુસાર ઉપર જે નદીઓના નામ આપવામાં આવ્યા છે. તે પ્રાયઃ બધા આધુનિક નદીઓના નામ છે. જૈન માન્યતાનુસાર જંબૂદ્વીપના સાત ક્ષેત્રોમાં ૧૪ મુખ્ય નદીઓ છે. એના નામ આ પ્રકારે છે – ગંગા, સિધુ, રોહિત-રોહિતાશા, હરિત-રિકાન્તા, સીતા-સીતોદા, નારી-નારીકાન્તા, સ્વર્ણકૂલા-પ્યHલા, રક્તા અને રક્તદા. ભારતવર્ષ આદિ ક્ષેત્રોમાં ક્રમશઃ ઉક્ત બે નદીઓ વહે છે. એમાંથી પહેલી નદી પૂર્વનો સમુદ્ર અને બીજી નદી પશ્ચિમના સમુદ્રને જઈને મળે છે. આ પ્રકારે બન્ને માન્યતાઓવાળી નદીઓના નામોમાં કોઈ સમાનતા નથી.
- નરક-સ્થિતિ -
જૈન માન્યતાના જેવી જ વૈદિક માન્યતામાં પણ અત્યંત દુઃખ ભોગવનાર નારકી જીવોનું અવસ્થાન એ ધરાતલની નીચે હોવાનું માનવામાં આવ્યું છે. બન્નેમાં કેટલાક નામોની સમાનતા છે. અને કેટલાક નામોમાં વિષમતા છે.
MAA Mળે 36 AM Jail
nal use only
નીલ
www.jainelibrary.org
