Ganitanuyoga Part 1

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Agam Anuyog Prakashan

Page 365

૨૪૨ લોક-પ્રજ્ઞપ્તિ
૩.
૩.
रणवयवासस्स आयार भावो -
૪૨૮. ૧.
૩.
गोयमा ! रूप्पिस्स उत्तरेणं, सिहरिस्स दक्खिणेणं, पुरत्थिमलवणसमुद्दस्स पच्चत्थिमेणं, पच्चत्थिमलवण समुहस्स पुरत्थिमेणं एत्थ णं जंबुद्दीवे दीवे हिरण्णवएणामं वासे पण्णत्ते ।
एवं जह चेव हेमवयं तह चेव हेरण्णवयं पि માળિયવ્યું। ળવર-નીવા ટિળેળ, ઉત્તરાં ઘણું, अवसिट्टं तं चेवत्ति ।'
૩.
हेरण्णवयवासस्स णामहेऊ -- ૪૨૨. ૫.
તિર્યક્ લોક : હૈરણ્યવત વર્ષ
ઉ.
हेरण्णवयस्स णं भंते! वासस्स केरिसए आयारभाव पडोयारे पण्णत्ते ?
गोयमा ! बहुसमरमणिज्जे भूभागे पण्णत्ते ।
-
एवं तइअ समाणुभावो णेअण्णोत्ति ।
તંતુ. વવવુ. ૪, મુ. ૪૨
हरिवासस्स अवट्ठिई पमाणं च-
૪૩૦.૬.
गोयमा ! हेरण्णवए णं वासे रूप्पी-सिहरीहिं वासहरपव्वएहिं दुहओ समवगूढे, णिच्चं हिरण्णं दल, णिच्चं हिरण्णं मुंचइ, णिच्वं हिरण्णं पगासइ ।
નંવુ. વવું. ૪, મુ. ૬૩
हेरण्णवए अ इत्थ देवे महिड्ढीए- जाव- पलिओवमट्ठिईए परिवसइ |
સે કેળ અંતે ! વં વુન્નરૂ- ઠેરાવવામે ૪૨૯, પ્ર. रणवएवासे ?
से एएणणं गोयमा ! एवं वुच्चइ- 'हेरण्णवएवासे દેળવવાસે ।'' નંવુ. વવ. ૪, મુ. ૨૪૨
(૬) સમ. ૬૭, મુ. ર્
गोयमा ! णिसहस्स वासहरपव्वयस्स दक्खिणेणं, महाहिमवंतवासहरपव्वयस्स उत्तरेणं, पुरत्थिमलव
समुहस्स पच्चत्थिमेणं, पच्चत्थिमलवणसमुद्दस्स पुरत्थमेणं एत्थ णं जंबुद्दीवे दीवे हरिवासे णामं वासे पण्णत्ते ।
पुरथिमिल्लाए कोडीए पुरत्थिमिल्लं लवणसमुद्दे पुट्ठा पच्चत्थिमिल्लाए कोडीए पच्चत्थिमिल्लं लवणसमुद्द
દિ નં અંતે ! નવુદ્દીવે ટીવે રિવાસે નામ સે ૪૩૦. પ્ર. पण्णत्ते ?
(સ્વ) સમ. ૩૭, મુ. ર્
હૈરણ્યવત વર્ષનો આકારભાવ (સ્વરૂપ) :
૪૨૮. પ્ર.
ઉ.
For Private
ઉ.
સૂત્ર ૪૨૮-૪૩૦
ગૌતમ!રુકિમ પર્વતથી ઉત્તરમાં, શિખરીપર્વતથી દક્ષિણમાં, પૂર્વી લવણસમુદ્રથી પશ્ચિમમાં અને પશ્ચિમી લવણસમુદ્રથી પૂર્વમાં જંબુદ્વીપ નામના દ્વીપમાં હૈરણ્યવત નામનો વર્ષ કહેવામાં આવ્યો છે. જેમ હૈમવતવર્ષનું કથન કરવામાં આવ્યું છે તેવું જ હૈરણ્યવત વર્ષનું પણ કહેવું જોઈએ. વિશેષએની જીવા દક્ષિણમાં અને ધનુપૃષ્ઠ ઉત્તરમાં છે. શેષ વર્ણન પૂર્વવત્ જાણવું જોઈએ.
હૈરણ્યવતવર્ષના નામનું (હેતુ) કારણ
ઉ.
ભગવન્ ! હૈરણ્યવત વર્ષનો આકારભાવ (સ્વરુપ) કેવો કહેવામાં આવ્યો છે ?
ગૌતમ ! એનો ભૂમિભાગ અતિ સમ તેમજ રમણીય કહેવામાં આવ્યો છે.
Personal Use Only
એનું વર્ણન (ભરતક્ષેત્રના)ત્રીજા આરાનું વર્ણન જેવું જાણવું જોઈએ.
ભગવન્ ! હૈરણ્યવતવર્ષને હૈરણ્યવતવર્ષ કેમ કહેવામાં આવે છે ?
ગૌતમ ! હૈરણ્યવતવર્ષ રુકિમ અને શિખરી નામના વર્ષધર પર્વતોથી બન્ને બાજુએથી સમવગૂઢ અર્થાત્ સંશ્લિષ્ટ છે. તે નિત્ય હિરણ્યને પ્રદાન કરે છે, નિત્ય હિરણ્યને છોડે છે તથા નિત્ય હિરણ્ય જેવો પ્રકાશિત થાય છે.
હરિવર્ષની અવસ્થિતિ અને ાણ :
અહીં મહર્દિક- યાવત્ પલ્યોપમની સ્થિતિવાળો હૈરણ્યવત નામનો દેવ નિવાસ કરે છે.
આ કારણે ગૌતમ ! હૈરણ્યવતવર્ષ, હૈરણ્યવતવર્ષ કહેવાય છે.
ભગવન્ ! જંબુદ્વીપ નામના દ્વીપમાં હિરવર્ષ નામનો વર્ષ ક્યાં કહેવામાં આવ્યો છે ?
ગૌતમ ! નિષધવર્ષધર પર્વતથી દક્ષિણમાં, મહાહિમવંત વર્ષધર પર્વતથી ઉત્તરમાં, પૂર્વી લવણસમુદ્રથી પશ્ચિમમાં અને પશ્ચિમી લવણસમુદ્રથી પૂર્વમાં જંબુદ્રીપ નામના દ્વીપમાં હરિવર્ષ નામનો વર્ષ કહેવામાં આવ્યો છે. આ પૂર્વના તરફથી પૂર્વીલવણ સમુદ્રથી સ્પષ્ટ છે અને પશ્ચિમના તરફથી પશ્ચિમી લવણસમુદ્રથી
(૧) સમ. ૩૮, મુ. ર