________________
૪૧૦ લોક-પ્રજ્ઞપ્તિ
તિર્યફ લોક : ધાતકીખંડદ્વીપ વર્ણન
સૂત્ર ૭૭૬-૭૮૦
धायडसंडदीवस्स पउमवरवेइया
ધાતકીખંડદ્વીપની પમવરવેદિકા : ૩૭૬. TRITU vમવરવD વાસં સર્વાગ ૭૭૬. તે એક પદ્મવરવેદિકા અને એક વનખંડથી ચારે બાજુથી
समंता संपरिक्खित्ते । दोण्ह वि वण्णओ, दीवसमिया ઘેરાયેલ છે. બન્નેનું વર્ણન કરવું જોઈએ, એની પરિધિ વિવાર - નવા, 3. ૩, ૩.૨, મુ. ? ૭૮
દ્વિીપની સમાન છે. धायइसंडदीवे खेत्ताइ संखा परूवणं
ધાતકીખંડદ્વીપમાં ક્ષેત્રાદિની સંખ્યાનું પ્રરૂપણ : ૭૭૭. ધાફિરંડે ટ્રીવ - તો મરવું, વિચારે તો ૭૭૭. ધાતકી ખંડદ્વીપમાં ભરત, ઐરાવત, હંમવત, હરણ્યવત,
हमवयाई, दो हेरण्णवयाई, दोहरिवासाइं, दोरम्मगवासाई, હરિહર્ષ, રમ્યફવર્ષ, પૂર્વવિદેહ, અપરવિદેહ, દેવકુરુ, दो पुव्वविदेहाई, दो अवरविदहाई, दो देवकुराओ, दो
દેવકુરૂમહાત્મ, દેવકુમહાદ્રુમવાસી દેવ, ઉત્તરકુરૂ देवकुरू महदुमा, दो देवकुरू महदुमवासीदेवा, दो
ઉત્તરકુરૂમહાકુમ, ઉત્તરકુરૂમહાદ્રમવાસી દેવ બે-બેउत्तर कुराओ, दो उत्तरकुरू महदुमा, दो उत्तरकुरू
કહેવામાં આવ્યા છે. મદ૬મવાસા હેવ | - . ૨, મુ. ૨૨ धायइसंडे दीवे वासा
ધાતકીખંડદ્વીપમાં વર્ષ : ૩૭૮, ધાથsayલ્યમદ્ધિ અને સત્ત વાસ ઘULTRા, ૭૭૮. ધાતકીખંડદ્વીપના પૂર્વાર્ધમાં સાત વર્ષ (ક્ષેત્ર) કહેવામાં तं जहा
આવ્યા છે. જેમકે૨. મરદ, ૨ ઘરવU, ૩ ફ્રેમવU,
, (૧)ભરત.(૨)ઐરાવત, (૩)હમવત, (૪)હરણ્યવત, ५ हरिवासे, ६ रम्मगवासे, ७ महाविदह.२
(૫) હરિવર્ષ, (૬) રમ્યફવર્ષ, (૭) મહાવિદેહ. धायइसंडदीवे पच्चत्थिमद्धे णं सत्त वासा एवं चव ।
ધાતકીખંડદ્વીપના પરિચમાર્ધમાં પણ એ રીતે
- ટાપુ ૭, મુ. -- (સાત વર્ષ) છે. धायइसंडे दीवे कम्मभूमीओ
ધાતકીખંડદ્વીપમાં કર્મ ભૂમિઓ : હ૩૦. ધર્મદેવપુસ્થિત જન્મભૂમિgઇU/Tબ, ૨૭૯ધાતકીખંડદ્વીપમાં પૂર્વાર્ધમાં ત્રણ કર્મભૂમિ કહેવામાં તે નદી-9. ભર૮, ૨. અરવU, ૩. મહાવિદ |
આવી છે. જેમકે-(૧)ભરત, (૨)એરવત, (૩) મહાવિદેહ. एवं पच्चत्थिमद्धे वि।
એ રીતે (ધાતકીખેડના) પશ્ચિમાર્ધમાં પણ (ત્રણ - કાપ રૂ, ૩. રૂ, મુ. ૨ ૮૩ (૨) કર્મભૂમિઓ) છે. धायडसंड दीवे अकम्मभूमीओ
ધાતકીખંડદ્વીપમાં અકર્મભૂમિઓ : ૩૮. ધ સં વ-કુચિમ ઇ ભૂમિ ૭૮૦. ધાતકીખંડદ્વીપના પૂર્વાધમાં છ અકર્મભૂમિ કહેવામાં
TUUUત્તા, તેં ન€- - ૬ નવU-Mાવ-ઉત્તરા રે આવી છે. જેમકે-૧- હમવત-વાવતુ- ઉત્તરકુર. 9. કા એ. ૨, ૩. ૩, મુ. ૧ર | ૨. (૪) ટાપ, ૬, મૂત્ર ૨૨ માં એક મહાવિદેહનું નામ છોડીને બાકી છહ વર્ષ (ક્ષેત્રો કહ્યા છે. તથા હાણ ૧૦ સુત્ર ૭૨૩માં
જમ્બુદ્વીપવત દસ ક્ષેત્રોનાં નામ કીધા છે. ઉપર સૂત્ર (ઠાણ ૭, સૂત્ર પપપ) માં જે સાત વર્ષ (ક્ષેત્ર કહ્યાં છે–એમાંથી મહાવિદેહનાં સ્થાને મહાવિદેહનાં ચાર વિભાગોનાં અલગ-અલગ નામ આપી સુત્ર ૭૨૩માં દસની સંખ્યા પૂરી કરવામાં આવી છે. ઘાતકીખંડદ્વીપ અને પુષ્કરાર્ધદ્વીપમાં પણ આ દસ ક્ષેત્ર છે પરંતુ સૂત્ર ૭૨ ૩માં આવી કોઈ સંક્ષિપ્ત વાંચનાની સૂચના આપવામાં આવી નથી. ઘાતકીખંડદ્વીપ અને પુષ્કરાર્ધદ્વીપમાં મહાવિદેહ ક્ષેત્ર તો છે જ, તેથી સૂત્ર
૭૨૩નાં મુજબ જંબુદ્વીપની સમાન ધાતકીખંડદ્વીપ અને પુકરાર્ધદ્વીપમાં પણ દસ ક્ષેત્ર માની શકાય છે. ३. (क) १. धायइमंडदीव-पुरथिमद्धणं मंदरम्म पब्वयस्म दाहिणणं तओ अकम्मभूमीओ पण्णत्ताओ, तं जहा-(2) हेमवाए
(૨) દરિવા, (૩) સેવા | २. धायइसंडदीव-पुरथिमद्धणं मन्दरस्स पव्वयस्म उत्तरेणं तओ अकम्मभूमीओ पण्णनाओ, तं जहा-(2) हेरण्णवए, (૨) રHવામ, (૨) ૩ | પર્વ ઉન્નOિમ વિ
- Tv ૨, ૩, ૪, ૫. ૧૧, () Tvi ૮, ૩. ૨, મુ. રૂ ૨ | () Tv , મુ. ૨૨. ટાઈ રૂ, મુ. ૨૭ અને ટi ૮, ૩. , મુ. ૩ ૦૨ માં - “ ગદા નવુદીવ'- સંક્ષિપ્ત વાંચનાની આ પ્રમાણેની સૂચના અનુસાર ઉપર સૂત્રોનાં મૂળ પાઠોની પૂર્તિ કરવામાં આવી છે.
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
