Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 09 Vishvadarshan

Author(s): Nemichandra Muni
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 144

૧૨૪
તો પવતે ટેકરી જેવા લાગે છે. એશિયામાં તિબેટને ઉચ્ચ પ્રદેશ, અમેરિકામાં બલવિયા ઈકવેરને ઉચ્ચ પ્રદેશ અને મોટા ભાગનું આફ્રિકા ઉચ્ચ પહાડી પ્રદેશને નમૂને છે. (૩) મેદાનો એવાં છે જે સમુદ્રની સપાટીએથી ૬૦૦ ફૂટની અંદર-અંદર હોય છે. બહુ ઉંચા નહીં એવા સપાટ પ્રદેશ મેદાન કહેવાય છે. હોલેંડ, રશિયા, સાઈબીરિયા વગેરેના મેદાનો સપાટ છે. ઘણી નદીઓનાં પ્રવાહ વહે છે અને સપાટ મેદાન બને છે. મીસીસિપી, એમોઝેન, ગંગા-સિંધુ નદીનાં મેદાને ચીનની નદીનાં મેદાનો, આમ વિવિધ પ્રકારના મેદાને હેય છે.
ઉચ્ચ પ્રદેશોની માનવજીવન ઉપર નીચે પ્રમાણે અસર થાય છે –
(૧) જુના ઉચ્ચ પ્રદેશમાં ખનિજે પુષ્કળ નીકળે છે. દા.ત. પશ્ચિમ એસેટ્રેલિયાને દક્ષિણ આફ્રિકામાં સોનું, તાંબુ, અને હીરા, સાયબીરિયામાં તેનું, દક્ષિણ હિંદમાં સોનું વગેરે.
(૨) જમીન સાથે લાવારસ ભળી જતાં જમીનની ફળદ્રુપતા વધે છે.
(૩) ઘસાઈ ગયેલા, ઉચ્ચ પ્રદેશમાં માટીનું પડ પાતળું થઈ જતાં તે વસવાટ લાયક રહેતા નથી.
(૪) મોટાભાગના ઉચ્ચ પ્રદેશ ખંડની અંદર આવેલા હેઈને, વરસાદ ત્યાં પહોંચતું નથી, ખેતી ત્યાં થઈ શકતી નથી, એટલે એવા ઘણું પ્રદેશ હજુ નિર્જન છે.
(૫) આવા ઉચ્ચ પ્રદેશ ઉષ્ણ કટિબંધમાં આવવાથી; તેમની આબોહવા પ્રમાણમાં ઠંડી રહેવાથી અને બીજી અનુકૂળતાએ મળતાં લોકો ત્યાં રહેવા લલચાય છે. દા. ત. આફ્રિકામાં, કેન્યા ટાંગાનિકા એવા ઉચ્ચ પ્રદેશો છે.
પહાડી કે પથરાળ પ્રદેશે ચાર પ્રકારના ડુંગરેવાળા હોય છે :(૧) વડે પર્વત જે પર્વતેમાં નાની નાની તડ પડી જાય છે. (૨)