Anuyogdwar Sutra Part 02

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 22

अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र १७७ सलक्षणकरुणरस निरूपणम् मार्गणाः॥१॥" इति । इदमुपघातरूपसूत्रदोषदुष्टम् । वीररसश्चात्र इत्थमुपघातरूपेण शुत्रदोषेण वीररसः समुत्पन्नः । इत्थमन्यत्रापि यथासंभवं मूत्रदोषनिष्पन्नो रसो बोध्यः । इदं तु 'एए नव कबरसा' इति गाथा मनुसृत्योक्तम् । तपश्चरणविषयस्य वीररसस्य प्रशान्तादिरसानां च अलीकादि सूत्रदोषानन्तरेणापि संमवादिति । पुनः कथंभूता अमी ? इत्याह-एते रसा हि शुद्धा वा मिश्रा वा भवन्ति । कचित् काव्ये शुद्ध एक एव रसो भवति, कचित्तु द्वयादिरससंयोगो वा भवतीति एव प्राणिति प्राणी, प्रीतेन कुपितेन च वित्तर्विपक्षरक्तश्च प्रीणिता येन मार्गणा" वही प्राणी जीवित है। कि-जिसने प्रसन्न होने पर अपने
द्रव्य से और कुपित होने पर अपने शत्रु ओं के खून से मार्गणों को. याचकों को- और चाणों को सन्तुष्ट कर दिया है । अर्थात् प्रसन्न होने पर द्रव्य वितरण से याचकजनों को और कुपित होने पर शत्रुओं के शोणित से अपने शरों को तुष्ट कर दिया है । यह कथन उपघातरूप सूत्र दोष से दुष्ट है। यहां वीर रस है। इस तरह उपघातरूप सूत्र दोष से वीररस निष्पन्न होता है। इसी प्रकार से दूसरी जगह भी यथासंभव सूत्र दोष से निष्पन्न हुए रस जानना चाहिए । यह जो कहा है वह " एए नव कन्वरसा" इस गाथा को अनुसरण करके कहा गया है । तपश्चरण विषयक जो वीररस होता है, उसकी तथा और जो प्रशांत आदि रस है उनकी निष्पत्ति अलीकादि सूत्र दोषों के बिना भी होती है । (सुद्धा वा मिस्सा वा हवंति) ये रस शुद्ध भी होते हैं सूत्रोषयी सासुतरस उत्पन्न ये छ. तमन “स एव प्राणिति प्राणी, प्रीवेन कुपितेन च। वित्तविपक्षरक्तैश्च प्रीणिता येन मार्गणा।" तेr પ્રાણુ જ જીવિત છે કે જે પ્રસન્ન થાય છે ત્યારે પોતાના દ્રવ્યથી અને કુપિત થાય છે ત્યારે પોતાના શત્રુઓના લેહીથી અનુક્રમે માગણેને–વાચકને અને બાણેને પરિતત કરી દે છે. એટલે કે પ્રસન્ન થાય છે ત્યારે દ્રવ્ય વિતરણથી યાચકજનેને અને કુપિત થાય છે ત્યારે શત્રુઓના શેણિતથી પોતાના ખાને તત કરી દે છે આ કથન ઉપઘાત રૂ૫ સૂત્રદોષથી દુષ્ટ છે. અહીં વીરરસ છે આ પ્રમાણે ઉપઘાત રૂપ સૂત્ર દેષથી વીરરસ નિષ્પન્ન થાય છે. આ પ્રમાણે અન્યત્ર પણ યથાસંભવ સત્રદષથી નિષ્પન્ન થયેલ રસ my नम ॥२ ४वामां मान्य छ त एए नव कव्वरसा" । ગાથાને અનુસરીને કહેવામાં આવ્યું છે. તપશ્ચરણ વિષયક જે વીરરસ હોય છે તેની તેમજ પ્રશાંત વગેરે રસ છે તેમની નિષ્પત્તિ અલીકાદિ સૂત્ર છે. १२ ५५ थाय छे. (सुद्धा वा मिस्सा वा हवंति) मे २से शुद्ध पाय थे.