Ansho Shastrona

Author(s): Amarguptasuri, Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious

Page 26

૭૦. બ્રહ્મચર્યવ્રતની મહત્તા :
કોઇ માણસ કોટી સુવર્ણમુદ્રાનું દાન આપે અગર સુવર્ણનું દહેરાસર બંધાવે તેના કરતાં પણ બ્રહ્મચર્યવ્રત ધારણ કરનારને અધિક પુણ્ય થાય છે.
૭૧. મહાવ્રતોની પચીસ ભાવનાઓ : (૧) અહિંસાવ્રતનીઃ (૧) ઇર્યાસમિતિ (૨) મનોગુપ્તિ (૩) એષણા સમિતિ
(૪) આદાનનિક્ષેપણસમિતિ અને (૫) આલોકિત ભક્તપાન. સત્યવ્રતની : (૧) વિચારીને ભાષણ (૨) ક્રોધત્યાગ (૩) લોભત્યાગ (૪) ભયત્યાગ અને (૫) હાસ્યત્યાગ. અસ્તેયવ્રતની : (૧) અનિંદ્ય વસતિનું યાચન. (૨) વારંવાર વસતિનું યાચન. (૩) જરૂર પૂરતા પદાર્થનું યાચન. (૪) સાધર્મિક પાસેથી ગ્રહણ તથા યાચન. અને (૫) ગુરુભગવંતની અનુજ્ઞા લઇને ભક્ત-પાન કરવું. બ્રહ્મચર્યવ્રતની : (૧) સ્ત્રી, પશુ, પંડક(નપુંસક)વાળા સ્થાને નહીં વસવું. (૨) રાગયુક્ત સ્ત્રીકથા ન કરવી. (૩) સ્ત્રીઓનાં અંગોપાંગ જોવાં નહીં. (૪) પૂર્વે કરેલા વિષયભોગ સંભારવા નહીં. (૫)
કામોત્તેજક ભોજનત્યાગ. (૫) અપરિગ્રહવ્રતની : (૧) સ્પર્શ, રસ, ગંધ, વર્ણ અને શબ્દ – એ
પાંચ ઇન્દ્રિયોના મનોજ્ઞ વિષયો ઉપર આસક્તિ કરવી નહીં અને અનિષ્ટ વિષયો ઉપર દ્વેષ કરવો નહીં.
૭૩. સંયમના સત્તર પ્રકાર : (૧ થી ૫) પૃથ્વીકાય, અકાય, તેઉકાય, વાઉકાય અને વનસ્પતિકાય
સંયમ : પૃથ્વીકાય, અપુકાય, તેઉકાય, વાઉકાય અને વનસ્પતિકાયની
સુક્ષ્મ કે બાદર વિરાધના થઇ જાય તેવી પ્રવૃત્તિ ન કરવી. (૬ થી ૯) બેઇન્દ્રિય, તે ઇન્દ્રિય, ચઉરિન્દ્રિય અને પંચેન્દ્રિય સંયમ :
બેઇન્દ્રિય, તે ઇન્દ્રિય, ચઉરિન્દ્રિય અને પંચેન્દ્રિય જીવોને પરિતાપના,
કિલામણા કે વિરાધના થાય તેવી પ્રવૃત્તિ ન કરવી. (૧૦) અજીવકાયસંયમ : સુંદર, દેખાવડા, મોહક પદાર્થોનો ઉપયોગ
સંયમના સાધન તરીકે પણ ન કરવો અગર ઠોકર વાગવા આદિના પ્રસંગે અજ્ઞાનવશ તે પથ્થર આદિ પર શ્વાનવૃત્તિને પ્રદર્શિત કરવારૂપ
દ્વેષ ન કરવો. આ રીતે અજીવના વિષયમાં રાગદ્વેષાદિ ન કરવા. (૧૧) પ્રેક્ષાસંયમ : પ્રત્યેક કાર્ય કરતાં પહેલાં વિચારપૂર્વક ચક્ષુ
પડિલેહણાદિનો ઉપયોગ કરવો. (૧૨) ઉપેક્ષાસંયમ : સમજાવવાના વિવિધ પ્રયત્નો કરવા છતાં સંયમની
સાધનામાં છતું પણ વીર્ય નહીં ફોરવનાર તરફ અગર સાવદ્ય વ્યાપારમાં પ્રવર્તતા ગૃહસ્થો તરફ ઉપેક્ષાભાવ કેળવવો અને નિરવદ્ય વ્યાપારમાં તથા જ્ઞાનાદિની સાધનામાં અહર્નિશ ઉદ્યત રહેવા
શુભાવહ પ્રેરણા કરવી. (૧૩) પ્રમાર્જનાસંયમ : કોઇ પણ વસ્તુને લેતાં મૂકતાં અગર બેસવા ઊઠવા
આદિ કાયચેષ્ટા કરતાં અને અંધારામાં કોઇ પણ પ્રવૃત્તિ કરતી
વેળાએ રજોહરણ દંડાસણ આદિથી પૂજવાનો ઉપયોગ રાખવો. (૧૪) પરિઠાપનાસંયમ : સંયમની સાધનામાં અનુપયોગી અગર દોષાવહ
વસ્ત્ર, પાત્ર, અંશનાદિનું જીવની વિરાધના ન થવા પામે તેમ વિધિપૂર્વક પરઠવવાનો ઉપયોગ કરવો. તેનો કોઇ પણ હિંસાદિના સાધન
તરીકે દુરુપયોગ ન થવા પામે તેની તકેદારી રાખવી. (૧૫થી ૧૭) મન, વચન, કાયાસંયમ મન, વચન, કાયાની અશુભ પ્રવૃત્તિઓને
યથાશક્ય રોકવા પ્રયત્નશીલ થવું. શુભ પ્રવૃત્તિ અને અનુષ્ઠાનોના આસેવન દ્વારા અશુભ યોગોની પ્રવૃત્તિ અટકાવવા ઉપયુક્ત થવું.
૭૨. બાવીસ પરિષદો :
(૧) સુધા (૨) પિપાસા (૩) શીત (૪) ઉષ્ણ (૫) ડાંસ (૬) અચલક (૭) અરતિ (૮) સ્ત્રી (૯) ચર્યા (૧૦) નૈધિકી (૧૧) શય્યા (૧૨) આક્રોશ (૧૩) વધ (૧૪) યાચના (૧૫) અલાભ (૧૬) રોગ (૧૭) તૃણસ્પર્શ (૧૮) મલ (૧૯) સત્કાર (૨૦) પ્રજ્ઞા (૨૧) અજ્ઞાન (૨૨) સમ્યક્ત્વ.
d° અંશો શાસ્ત્રોના જ ૩૨
.
વ અંશો શાસ્ત્રોના ૧ ૩૩