________________
સ્વકાર્યસ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટથી અંતર્મુહૂર્ત પ્રમાણ છે. (૧ ક્ષુલ્લક ભવમાં ૨૫૬ આવલિકા થાય છે. ૧ શ્વાસોશ્વાસમાં ૧૭થી અધિક ક્ષુલ્લકભવો થાય છે. ૧ મિનિટમાં ૧૩૬૫ ભવો અને ૧ કલાકમાં ૮૧,૯૨૦ ભવો થાય છે.)
૨૩૫.યોનિની સમજ :
યોનિ એટલે જીવને ઊપજવાનાં સ્થાનક. તે બધાં મળીને ચોર્યાશી લાખ ઉત્પત્તિસ્થાન છે. સ્થાનક તો તે કરતાં પણ વધારે છે. પણ વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શ વડે કરી જેટલાં સ્થાનક સરખાં હોય તે એક સ્થાનક ગણાય. તેની ગણતરી આ પ્રમાણે છે – પૃથ્વીકાયના મૂળભેદ ૩૫૦, તેને પાંચ વર્ણ વડે ગુણતાં ૧૭પ૦ થયા. બે ગંધે ગુણતાં-૩૫૦૦, પાંચ રસે ગુણતાં૧૭૫૦૦, આઠ સ્પર્શે ગુણતાં-૧,૪૦,૦૦૦ થયા. પાંચ સંસ્થાને ગુણતાંસાત લાખ ભેદ પૃથ્વીકાયના થયા. એમ બધાની ગણતરી કરવી.
૨૩૬.કુલકોટી સંખ્યા !
એક યોનિમાં અનેક કુલ હોય. જેમ કે છાણરૂપ યોનિમાં કૃમિ, કીટ, વૃશ્ચિકકુલ વગેરે. વનસ્પતિકાય-૨૮ લાખ, પૃથ્વી-૧૨ લાખ, અ-૭ લાખ, તેઉ-૩ લાખ, વાઉં-૭ લાખ, બેઇન્દ્રિય-૭ લાખ, તેઇન્દ્રિય-૮ લાખ, ચરિન્દ્રિય-૯ લાખ, તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય જલચર-૧૨ લાખ, ખેચર-૧૨ લાખ, ચતુષ્પદ-૧૦ લાખ, ઉરપરિસર્પ-૧૦ લાખ, ભૂજપરિસર્પ-૯ લાખ=૧૩૪।। લાખ, નારક-૨૫, દેવ-૨૬, મનુષ્ય-૧૨. કુલ ૧૯૭ લાખ (એક ક્રોડ સાડી સત્તાણું લાખ)
૨૩૭.યોનિસંખ્યા સામે કુલકોટીસંખ્યા (લોકપ્રકાશમાં) : યોનિસંખ્યા
૭ લાખ
૭ લાખ
૭ લાખ
૭ લાખ
અંશો શાસ્ત્રોના ૧૪૨ ૦
કાય
કાય
અકાય
તેઉકાય
વાયુકાય
કુકોટીસંખ્યા
૧૨ લાખ
૭ લાખ
૩ લાખ
૭ લાખ
પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય સાધારણ વનસ્પતિકાય બે ઇન્દ્રિયવાળા જીવો ત્રણ ઇન્દ્રિયવાળા જીવો ચાર ઇન્દ્રિયવાળા જીવો તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય જીવો
નારક
દેવ
મનુષ્ય
૧૦ લાખ
૧૪ લાખ
૨ લાખ
૨ લાખ
૨ લાખ
૪ લાખ
૬૨ લાખ
૪ લાખ
૪ લાખ
૧૪ લાખ
૮૪ લાખ
જલચર
૨૮ લાખ
૯ લાખ
૧૨|| લાખ
ખેચર - ૧૨ લાખ
ચતુષ્પદ - ૧૦ લાખ
ઉર પરિસર્પ - ૧૦ લાખ ભુજ પરિસર્પ - ૯ લાખ
૧૩૪૦ લાખ
૨૫ લાખ
૨૬ લાખ
૧૨ લાખ
૧૯૭૬) લાખ
–
૩ લાખ
૮ લાખ
૨૩૮.એક પુત્રને નવસો પિતા :
♦ પ્રશ્ન : ભગવતીસૂત્રમાં એક પુત્રને નવસો પિતા હોય - એમ કહ્યું છે- તે કેવી રીતે ?
ઉત્તર : બાર મુહૂર્ત સુધી વીર્ય નાશ પામતું નથી. તેથી તેટલા કાળમાં નવસો બળદ વગેરેએ ભોગવેલી ગાય વગેરેને જે ગર્ભ ઉત્પન્ન થાય છે તે તેટલાનો પુત્ર ગણાય છે – એમ ભગવતીસૂત્રમાં એક પુત્રને નવસો પિતા કહ્યા છે તે ઉપર મુજબ ઘટે છે. (સેનપ્રશ્ન પા.નં. ૧૧૮માંથી) બીજી રીતે–
-
કોઇ દૃઢ સંઘયણવાળી કામાતુર યુવાન સ્ત્રી તે બાર મુહૂર્તની અંદર ઉત્કૃષ્ટથી નવસો પુરુષો સાથે ભોગો ભોગવે અને તેથી જે પુત્ર થાય તે નવસો પિતાનો પુત્ર થાય. (પ્રવચનસારોદ્ધાર, દ્વાર ૨૪૬માં ગાથા-૧૦૭૮માં ભાગ બીજામાં પા. ૫૯૮માં જણાવ્યું છે.)
અંશો શાસ્ત્રોના - ૧૪૩ ૦
